1 1396تابستان 135شمارۀ

راهنهای تهحه و تنظحن وقاله

جللی نلر للیل للهن ل للیث ل لرللگیال لفیامللمل الللا ل ػلل لله ل اللل ه ل للوشککة ترویسلل ل_لفصللامه علما لل لل.للکمگل ح ه لروػهل ل ر گههلبهلنمهیتلرکه لعحلل ال بهلل

های وحت ایی ویژگی یللهل،لر شل ل جللر ننلرللو،ل نلتللهػهل سللهاع،ل نلضگیللگلجیظللون ننل ػلریریللعلیللهلفی للةع)رللوثوننل نل ه للعل

ل.ل(ناةهفتل ل ی ج لضگیگ کهرجی نلجو ل ه عل اهنلتح ةقل للاهل ل ویتل حوننلپژ اشل لطیحلبهیس عل سهاع)ث ربص ل ل

کهناهنل و ػن ل.لل(پیاةرلل ػل بلهل،لاللهظ هنل مق ل ل ل رسلسهحل ح لو حی،لتحاةال _لجیظلون ننل ػلبلب علتح ة ل ل)کهن حیل ه عل

کا ل ا لر گویهل ل ض مهبل ػل ل.ل(گوحیل لرثیلظقهجیل ل ل هرملللگل قه للله لتللللهریص ،لثون الللهنل ملللوحل نلتح ةلللقل جر نالللهل للر ن،لالللهل ملللگنل ػلر شلجهیه،

نلبهلتوضعلبعلطمگلب گنلجو للنش علوحژهل قه ه ل ةه لشمهال لبعلر ،لشمهال لضه ع،لتقبة ل.ل بهرال یم

کلهف که لللجیظلون ننل ه لعل ػل طاملله ل سلل مگل ل،لروػث لگ،ل ل ل ل للهحر،ل ةللق،لبله ،ل ل لل.ل س گلل لض اگ ل یتبطلبهل سهاعلتح ةق

مهالل لبلهلتلو ل ح لقل ل،ل هجللالمسشل ل ال یالل ،ل فةگ،لجیظون ننل ه عل ػلاگف ل صص .ل هجلل ضی

نح ۀ تنظحن وقاله،لبگرللعل بللا ،ل گ للع،لؼگه کاةللگ ،لطکةللگه،ل صصلله لرویسللمگه،لشهیسلل عل الللتل ه للعل ن نلممللو

ل:اهنلعحللبهشگلر ةسعل لفهیالتل مهبعلبهلوحژگ کوتهه:لعنوان گینل،لضه عل ل هرع،لگویه،لممو ل ه عل ل له ل ػ ضغ بل لرهظیلبعل ح و نل ه عل لبعل ون

ل.لبهشگ لگر هلما ،لنش ع،ل گنکلتحصةا ،لنتبعلما ،لرهحلظهرو گ ،لشه للرهح:لوشخصات نوخسنده،

ل.ل بس عل لر هر ل کتر رةک لبهشگ ؤالسۀل کثیل.لبهشگلترحنل قه ل ه علبعل ظ صهنل ل رجی نرگهل هم:لچکیده کا عل لل150بهیس عل التلرگ

اهنل هلمللر شل لطگلورگ لپلژ اشل لیهف لع،ل لرون ل ل ا لر لتح ةلق،لاگ ،لشه للجیه ل سهاعللجلیللثرهلهل ن.لث لبهشگ ػل شل بهاه لن یلذل،لطکةلگهل یف ل و وحل لطلیحلفهیاللتل بهرلالیلهل لرون

ل.ل الت :کاةگنلبهلتیکةب ل ػل ؼگه لمهحل لظله ،لبهیس عل التلکلید واژگان کثیلافتل ؼۀل مهالل ل،لرگ

ل.لتیلبهشگلبهل و وحل با ل ه عل ر صهبلشو لتهلبهزیهجیل ه علثاله

1396تابستان 135شمارۀ 2

ل گ علبهیگل سهاعلتح ةق:لوقدوه یلپی لةمعل لر شلپلژ اشلبلهلتفصلةللجی ل،ل رون ،لاگ ،ل نکمگلجیه لشو لتهلعانلظو رمگهلن لث ه هل لما ع ل.ل مگلبعل قه عل

لبگرعل با ل ه علبهیس عل التل ا ةتل ل ب ه ل سهاعل لرةرلثن ءل ربهنۀلث لبلعلظلوجیل:لحدنه اصلی نیللهجیل یگللیلریریلله ،لجیلله ل لتسهیللعل لتحاةللللشللو ل رز کللهف ،ل لرویسللمگهل لل ل ػ ،لبللهلتبةللینل لتوضةللعل

ل.لعلر هیگ یگگهاشلن ل ن ج کهرجی اللهنلث ،لاهنلتح ةللقلشلله للیهف للع:لنتیجههه اهنل للیتبطلبللهلپللژ اشللتوبللةعلبللعل و للوح،لثثللهنل ل

کهناللهنلب للگن ،ل ػلعکللیل للع.ل هالللزل لرکلله ل للبهمل هجللللپللژ اشل الللتلیلله کی لالللؤ لجی،لجللی نلل.لظو ننلشو ،لبمگنل بهرال گ هت ل نلر ةسعل سهاعلپژ اشل لض ع،ل س مگ

رر فشةملل لشللگهل نل حللةطل ه للعلفهحللللWordکثیللل کا للعل ػلطرحللقل سللتلل500/6بللهلرسللملرللگ ل.ل کتر رةکلر ریعل نالهللشو

لفهیالتل مهبعل نل هیه ل ه علجیل الهسلرر ل فبهل لشةوۀل نضهحل نل ظلل نلبعلتیتة لعحللتمیةملشو : ونابع

کتهب،لرهح،لرهحلظهرو گ :لکتاب لر لی،لیرهشل،ل صلح لیلهل ح لق،لرهحل یضم،لرهحل ،لروبلتلطله ،ل حلل ل.لتهریزل ر هن

ل.لػ ه ل ر هن،لش هنه،ل ونه/لالهلل،لرهحلر ریع،ل«ممو ل ه ع»،لرهح،لرهحلظهرو گ :لوقاله

شح ۀ ارجاع الهللر ی:لضاگل/لبفحع(لعکیلشو ل هرمگل،ل نضهمه ل ر ل نل ل ظللپی ر رلبعلبون ل)رهحلظهرو گ

ل.ل(5/256:ل1417،ل)طبهطبهحی

ارزخابی وقاالت فراخندل ػل ی رلللزحلیل ضلهػهل گلغن کعلبهلتوضعلبعلن ام هنلرگلهنشل سالعلتلگوحنلشلگهلبهشلمگلبلهل ه ل ناله ل

ل:یهبمگلر یل لل_ل1 یللهجیل ةللعلبللهل هیسللعلتقبة لل لبللهل یگللیل لله لر هیللعلشللگهل ن یهفللتل ل مللاحل بللولل ه للعل ل رز ر

ل.لنالهر ل لت کةللپر رگهلما لاهنل طاحل هیگههیللهجیلرهللهحیل ل م للهللریللی ل بللار لتوالللطلرویسللمگهلیللهل ف للیلل_ل2 کهنشمهاللله لضهللتل رز ناللهللجللی نل

ل.ل ساعل.لجرنال ل لتصوی لرههحیل ه عل لث ه هلشگ لجی نلطه ،لطیحل نلاةهتلتحرحریعل_ل3

3 1396تابستان 135شمارۀ

لللل

315 ۀشهار لللللل 3131تاحستان

و ورجعحت علهی آستان قدس رضوی دانش اوام 4 ................................................................................ تبارمهدی شریعتی

سنت در آخاتی از قرآن حه رواخت اهل سحهاى فاطهه

11 ................................................ یزدی_ عبدالکریم عبداللهیمحمدمهدی رکنیدکتر

«نفس حتی تستةهل رزقها ال ته ت »استةهال رزق حا تأکحد بر تحلحل حدخث ۀ آووز 24 ................................................................ دکتر علی راد _ عاطفه محمدزاده

ساختار اعتدال در جاوعه دخنی حا تأکحد بر وعارف قرآنی

46 ............................................................................. دکتر عاطفه زرسازان

حدخث وتشاحه، وفه م، جاخگاه و چگ نگی و اجهه حا آن

64 ...................................................... شاهیاکبر کالنتری _ سعید حسنعلی دکتر

آسهان قرآن و فرهنگ زوانه نزولهفت

87 ......................................................... دکتر محمدجواد نجفی _ زهرا محمودی

های فارسی کهن و وعاصر قرآندر ترجهه« حال» ررسی نقش نحویب

109 ................................................. نیادکتر محمداسماعیل عبداللهی _ محمد کرمی

Abstracts

○ Ahmad Rezwani ........................................................................................ 1- 6

1396تابستان 135شمارۀ 4

و مرجعیت علمی آستان قدس رضوی امدانش ام 1تباروهدی شرخعتی

گورللعلجیلله للپیلله بیلجیللتلل الللحفضللهل للهحلمالل ل هیللعلثرلله :لفی هیمللگ لل ن ل حللنل

ل رللشل ی لله ل لل.اسلل مگلرلله ر ل لضهللللرللهجو نل ل رللشلرةلله شللکةبهحیلثرلله لشلل هلن ل ػل گف هن ل ایگلرللثرله .ل الگبلیل ل ظثرله للرکة هرۀظهایشه ل ػلبفهنلبهطم ه ل لالکوت ه ل ػ

لث ل ظ افللل لرگ نرلللگ.لکمملللبلللهلرلللقل صه فلللتلر للل ل ل اللللاحل الللل و نلالللهنثرللله لالللل و گل ل نل2. ی مگلرفهظتل حکملاهنریس ه

لپ گی ل گنالللللۀجی الللللهسلبللللهون ل لمصلللل تلجیللللت اللللللیللللر ل کتلللل ل ه للللتل لشللللهمالملبلعلل اللت.لگس ی هل لمهننل ػلظقهلجیظلون نل هحل صوحل ػلمامل ل رشلل،طههن

ل حنی ه ل ل رکهحل لظگ رگل ػلشی ل هن لر ۀ کلعلاللمتللطل ه تل الت.ل ػ ر اللتلللثرلله ،ل« للول،لف لللل لت رحللی» هرمللگلالللمتلپیلله بیلرسللتل الللت.ل یض ةللتلما لل ل ه لله ل ن

لترجی ل ل ظا لثره لنابینلالةهال ل ل یتل مونل ل لهحلبلعلرةلهػل ضوهلترحن ػل همل،کمهنگی.ل الت لطرحلقل رل لبلعل ربةلهلبلعل میلونلالگ یتللۀا لبهل حنلت ریعل ل رکله شل ػ هن ل

ک للهلل لل ل ل لتح للقلمهیللتلثفللریمشل ػحل ل للروننل الللت ل، رسلله لبللعلالللونلاللل ه ل ل

______________________ ل_لل گحیمه للبمةه لپژ ا ههنل الا . 1:لاللململلةشل اللمل ل للو ل سهللللیصبللیکملرا هللململلنلما هللمل لظللهایاململلنلبللهطمهمل_ل للهللمالل 2

ب هملمنلرکمل مق همل لیصه فو ل حقل لیص افو لفةعل لامل مهجمل الاحل ل جذل م صهح.ل.(239،لفی ػنل ػلظقبعلنهج الجالغه)

5 1396تابستان 135شمارۀ

کعل هن ل ل رکهحل حنلن لبهلتفسةینل صو هرعلجلی نل لی حلجیله ل ضو ل ه ل ل ػلپیه بیلکلعل حلنلظلگ لجلیلپیله بیل اللاحل فهلوحلاللصنلل.ناللگرةرل روننلبعلریلیل ل ل،کمگ حلنلرةسلتل

لیهلپیه بیلث لن لبعلبو التلره صلرهػللشگهل کلی ه حلنلزحلی لل رلگ ن لره صلجی نل لی حلجیله ل . اللتل اللا ل ل یثرل لالهن ػل لروریه لث لوػهکعلپیله بیل اللاحلظلهتمل ربةهاللت،ل ولکه

ي بی گلو 40) رلر ب/لرسول اهلل وخاتن الن کلعل لو تیل اللتلهلث ل اللتل(ل ل نلرلگیال مر لتلکةگلشگهل لر ل نل وال لإ لب مر ةلاهتل م لرأل:]یهلما [ التلرةرلجیلظهت ةتلتأ عل لربل لأر

نلما لتولرسبتلبعل نلا هرمگل لبعل مر لتلالهر ل(.ل38/154:ل1403 ل) ساس ،ل«ب گنل نلپیه بینلرةست.لل،رسبتلبعل وال لاس لضرلثرکعلب گل ػ

کلعل لهن ل ل رکلهحلپ کعلب گل ػل فه لپیله بیلبهیلگلشصصل لبهشلگل یهحلالصنل حنل التلکمملگل ل حلنلن لبگ رلگل ل لی حلبلهل ی ض لعلبلعل ل لب و رملگلبلعل لهن ل حلنل اللتلپیلگ ل ل ن

للنها ظ ا کاحل لفصلل صقهبلبهشگل ل یم ل ل هحل صلوحل اللتث لشصصلفکینل ل نل لرهفظل حنل التل کلعل ل لثننل هحل بة لثیله ل لیث ل لر یله ل کملهن ل حلث .ل ن رلعل لی

لجیلمامل ه ل رلشل ه له ل ن ثشکهن شلو اگلتلهریص ،لاللصمه لمه هرلعل لرکة هرلع،لل،تل گی لمه مل ل ر مگل لرضونل نل حهفللما ل ل ل ملهظی کلعللنهالهترجیتلشه ر ل مگ ل

لتهریزل الاحل لالةی ل رلشل حلنلاهن ػل حلل لر هرعل، شو ه ه لبعلفی ر ل هاگهل لۀ نل.ظقهالتلبگ ل لگس ی ه

کلعل ه له للشهیه لیله ثوننل اللتل که للل ػ کلگ حلبلعلمملو ل رسله ل لالیل ل رگرلگل رلونل لت لو ل ل مال نضۀل کنلجیظون نرلگ.لثرله ل نلمالمل ل یفلتل لرةلرل ن ا ۀلفضهحلل رسهر ل ن

لبللعلت بةللیل للهحلشللسهمتل لالةهالللتل ل للگحریتل لمبو یللتلفللی ل مللانلضه لل عل الللا ل للهحلیگهرللعل ون ل( ل1/201:ل1365)کاةملل ،ل«لرللگأگ رةللعلی للهحل رللگل اللیهل ل إل»لا لل م

لةل ح لگلبلللل ی لهس».لشلو ثرله لرر یلکلر ل ل التل ل رگنلبلعل لهح ل «أرلگل لنلالغهل

ل تل الاحل هجلل هیسعلبهل ال گو لگوطل،ل لبلعل ةلللشلی یرةستلپیه بیلجیت رگنل ػ رلهل لػرللگگ ل ه لله ل ض للهم لجللروػل لظهللونل مه لل ل لفضللهحفیامگلل ل لالةهاللل ل لل ه للتل نل فه لجو هل الت.

1396تابستان 135شمارۀ 6

لجللینل ه لله للهحلبلله لل. رللگ ا لل لشللگهلبللعلملله ملثلل ح للگل للهحلن للهل، ػلإ»ظقهبلبعلفرػرگشل وال لجنلض فیلفی و :ل «لمه ملثلل ح گل ف لبلابکل ة مل لأ نکتلعل

کمم.ل نلبا لتوالتل ح گلمه ملثل لل(49/100ل:1403) ساس ،ل لن ل نکل لکهشل لل لهحلن لهل،شلةقهر ل نجی اللهسلر لعل،ظاةفعلمبهالل ل، و أ ن لبلعلظی الله ل ل لر

ل حنلشهیلبهلت کةلل سا ل ن ما ل ل مهظیهلبهلمه ه لجلهن ل یله للاهن ل حفللاهثون ل لطلله شلبللعلن لرضللی لث لما لل لشصصللةتلظو الللت ل للغ ا ،لبللعلظةللهللظللهحلظللو ل لل

گفلت:ل لروػنلالاة ه لبعل .لبک گ إر لهل ضهلتلإ ةلکلب یف ل ل»،ل ل کاملجلهن لظی الله ،للةل رلگقلف لط لأ لت ق علملنلرس تکل ة ل ی نلإ (.لتلول10/329ل:1403 ل) ساسل ،ل«ب و

کعلرسبتلبعلتو رهحیلما لتول نحل ل صو حل حنل اللتل کی حلبعلالب لشمهظ ل ل ن ل رضهنل نلیکلرستل ل ةلل حکوحلر هحی.لکمجنل وال لن ل التکعلما ل

گفللت:ل ل للنلجللی نل حللنللمللع علجیملل ل لجی للضإ ةی للؤ مةنلأرسللبکلیللهل»الللاة ه ل رضللونکهف ل الت ل لل. میون ل ل ساسن لجینل نل کل ن کعل ػلطی ل لنض عل ،ل هحل و أ لامگه ل

کبلیل للةنل هثاةقل لنأسل سله و ل لرساللهنلبلهبه ملهظیهلبلهلضللجی نلشیکتل نلضاسۀ اربلغل ل»ل:بللعلرللوفا لفی و رللگل، ل مللو لشللگرگهیل کا لل یگللفسللقهسلر لل ل ل لألأتحلل ل لت اللمل لل

ت للکةلل حللنللػ ل للأ و ل کلل الللتل ننلبللگ ر لل( 10/300ل:1403) ساسلل :لل«حل للأ و مللگلیلگفللت:لثنن.لفی للو :لایگللههلالللصنل ل اللل گ لل للی لبللهل الللل ضاسللعل للة ه لظو اللگلشللگگلرللوفا ل

ون ت ه ل لبهل الل رسةللبهل رسةا ه ل ل اللزجونلبهلزجونشه ل لبهلبلهبهةنلبلهلزبله لمبی رل لتون لبهلتکتللهب ظو شلله لل لبللهلاربللغ لبللهلزبلله لفهناللل ل لبللهلر ةلله لبللعلزبلله لر لل ل لبللهلا گلله لبللهل لله ل ل

کعلجیگهیگهلل،ب مو لرةستل ل ة ه لظو اگلشگ. الت،لظو اگلفه ةگلن ا لن ل لن هل ل ل حللنل حلن للهل للهحلالللهػت للگ اسللی لتللهریص ل لاللهنفلللبللعلظی اللله ل لرضللونل ن

کلللی هل لالةهاللللتلشللةقهر ل لللأ و لجللو ،ل للل ل حلللنلاسللی ل لرضلللونل لالللل ل گیطلللعلبللهل ما لل لشهه لرضی ل ل ال ی نلرلیحل قهلیل ل ضلسعلرون رة له ل نلظی الله ل لتلوس،لجیکله لفی رل ل

کعل ػلض اۀلث لجلو لجلهن للیامگل لظی الله نلنشلگل لشلکوفهحیلما ل ل لفاللهػػ ةملعلاله شتل گفت:ل هفه ل ل نلبهن لبعل»بهیگل ) ساسل ،ل«لنضلظی اله لظی اله أ ساحلما لموثل ا

7 1396تابستان 135شمارۀ

لالاحلجیل مههل ن هرگگه ل لثرکعلظی اله لبعلجیکتل لظی اله لشگ.ل( 102/93ل:1403کلیحل ػل کلعلبلعلیثلیبل وضلل لشلگل،ثنن یثلیبلبلعل گیملةل مبل لتبللگحللل،اسلی لپیله بیل کللهرو لماللمل لفیامللمل لت للگ ل لرکو للتل لالةهالللتل الللا ل ل بللگألگللی ل ل گیمللةل مبلل ل

گللی لتأالللة لرکو للتل لریللهحل الللا ل للاسللی ل للهحلن للهل.تللهریزلاسللینل لثمللهػ ػکلی ل لت لگ تلرلیحل قهیشله ل نل ضلو لل گیمعلبلعلظی الله ل لاللهػوس،ل هگ ی لهلن ل یسله ل

مامل لفیاململ لت لگ لرلوحنل لشو لبگحللتل ی هل گیمةلبعلکعل ن ل ل ش علشهیس گ ل لشگلیهبگ. ل حنلر قعلبعلضهه ل الاحل لمةی الاحل ر هن ل الا ل ػ

للثال ه ل گسلن ونلجی الهسلرکمل هحل یملنابینل گظا ل ػ کلعلبلعلعتو ةتل ه ه ل

ل للعل سهاللگ لف هلل ل للگحریتل لما لل لاللهن م للونلاف گهرللعل للهونلشللگهل الللتل ل نکةللگلن ابللی نل ل رللگ ػط للملطمللةنلجللیلف ةللگ،لتو ةللت نلالللصمه ل لبهناللهل ی لله لل. رللگکللی هلتأ

کللی ه کةللگل لبهیسلل لکللعل رللگنام و اللهنلظللو لبللعل و ةلله ل سللهجللفیامگلل لثاللل ه ل للگسلتألگسلبعل یض ةتلما ل التلیهبگ. لثال ه ل حوریتلبهل هگ

رصسلل ةنلل: ن ل ضللو لما لل ل یض ةللتل حللنلجللی نل نشهیسلل علاللهنالللهظتمو لللل لزحیلر له لل، ح گریحل قهیلمه ملثللاهث گو لرضونلظةللمیلةملػ جلی ل لگ هل ػ ضهله لگورله

لبلهلمم ل لجهن ل نکتهبصهرعل ضو ل لنالگکعل نلرهللره یلبعلرگ لال ل ةاةو ل نلالهلل لرسصگ لیکر لریحل قهی.لۀظق ل نل س وملۀبگلار ن

ل یگیل کهلنل لرلوػۀل ضلو لل، ال ةهجیلبعل حلنلضهیگلههلما ل لجی نلاهزحیلالهظت ػ ما ةلعلی للع ل الللت.ل حللنلرللوػهللظی اللله ل ل للهگل نر لجیکلله لر للعل مللو للبهشللگ لل نلن للونلظللو ل ػ

الللت.لرکة لله ل ل کا لله لجهنگلل لن لپللرونشل هلل،مه لله ،لف ةهلله ،ل فسللی ،ل حللگثه ل.شو ما ةعلت ةعل حسوبل لترحنلروػۀما ةعل ملجهن لۀ ل ػلروػروػۀل هگل

لبسلاهن ضو ل ر گهه ک ة لةهن لبهل کةفةتلبله ل ل لگ نسل القلبلعل لهحلن له لتل لکةگل لرگههلبامگلتو ةلتلتکعلبعل التلتو ةتلف ةگل یروحلثی هلللطبس لتأالة لشگهل لبهلتأ

لبعلالونلتح قل قه بۀلبع ه ل گیف عل التػ ل ل سةیلتحولل لتکه لل ی ن للل.رقلنابیل یمل ن

1396تابستان 135شمارۀ 8

کللعلالم ػ له لبللهل ر لگههلمالوحل الللا لبمةله لپژ ا لههنل اللا لثاللل ه ل لگسلن لونللن ونل وحلژهل لهن ل،لبلعجیلت لبهلاگ لپژ اشلپیی و ل لهن ل لیث ل ل اللل1363الهلل ن

ل رةهن لتأ ةنلرةهػاهنلفیامگل لضه للن ونل ۀل اللا ل لتی ثل لعظهحیل رػش مگلما ل ل الت.لی لن ونلتأالة لشگهلػ ج

کةللگلتو ةللتل لله ل لتأ ل حللنلبمةلله لرةللرلبللهلممهیللتل سللةیلتحللولل لنالللةگ لبللعلضهیگللههلػل نگللهحلجیشهیسلل ع لف ه ةللتلجللیلمللا هل الللا لپژ ا للههنلبمةلله ل الللتل للرن.ل ن لل تللیلظللو لکهنالۀل رةهنمیبل نلپژ ا الهعجهن جلهن للهنلجهن ل یثر ل هرمگلتک ةللل واللومۀتی ثل ل

کا لپروؼهل رةهلفی فقه لغة القرآن و سر حالغته لرةرلتک ةلل للاالنهوار عبقهاتکتهبلشریفللن لف علت گ ل...ل. لجپلی ػ بعل سهجلل س حگثعل بمةله لپژ ا لههنل اللا لرةلرللشلهء هلل ل.الهػ

گف گللول لتبلله للریللیلما لل لجللینلمه لله ل للغ ا ل الللا ل لر لل ل کللهرور لجللی نل تبللگحللبللعللجللین لن اللل هنل سللهجلل لل یکل الللا ل لعضو للل للکا لرلللل ل االل یلله لثاللل هر ل ن

ل و .بب ینلل سةیلط ملرةل لما ل ل یض ةتل رگ ػبعل حنلضهیگههلما ل لتح قل حنلتحوللجهن ل ن

کعللنها گ حلبعلرةهػ ل ن ل ل حلنل لگ حج یگینلل ش عل هل نلشلی لتکلوحنل لتک ةلللالیظ ل ػل الت:

گیطللعل نلطللولل ون ل للگحریتلتو لنهالل،ل للگ حپی للةنتلةللت للکةلل ه رللتلما لل :لتلهلل ی لله ل ػلطرحللقلشللون اهنلما لل ل_لاةلمه هرللۀل شللی ل لریللهن فیامگلل ل لما لل ل ػل

لجللو هلشلل ل ؤالسلله لما لل ل لپللژ اشللهللتل للگحیۀ ملله،لاة ون نلملله لفیامگلل لجیظللون نکهنکی الهنلما ل ل لل الت،ل کعلبهل لریهنت لبعلرهحل ه رتلما ل ضو لیکلرهه لما ل

لرلوػهلت الةمل بلعلن ل قهلیلرلیحلالهن،ل س وملۀلجیره لعکهنشمهال لپلژ اشللوحلژه،ل ن ترجیلتل ل.نالةگنلبعلرییل رون اگ،لاله ه ل

نلرللهللره للیل ه رللتلما لل لبللهلالرپیاللل ل رگی لل مگلفیاةص للعلضمللهبلث للهنل کتللیلل ال ی نلطهن لالهػ هر لظلو ل لی نل ن ل ل لبمةله ل ل سةیلتمیةمل ح گ هگنلطهی رش ل ن

ل ه ل ر لالهظ هنلظو ل ی ن ل الت:لن ل ن

9 1396تابستان 135شمارۀ

کلعل لالهننشل علجلیلت یکلرلبلهلن لن لهل لهحل اال ر لگههلجلین ف:لبمةه لالا تلن لونلل.ل اگشل پوشلن ونلجی هنال ه ل لپرشک لماوح

لفن لبمةله لپژ ا لههنل اللا للنن لول اللا لماوحل ر گههلکعلثوننب:لبمةه لمامل ل. ن لن لتحتلپوشش

لمو للبه ملگگ لیلکل س وملسازوان فرهنگی لحلی فر فیامگل لا کلهننل لالملۀ:لیک ل ػل ػل س ومللعلن ضللر لجللین لفیامگلل لرهه اللهنل ػل نث ل الللت.لثاللل ه ل للگسلن للونلجیظللون ن

کتهبصهرلعاللهل: هرمگل، الت بمةله لفیامگل ل لهحلل ل لگس فیامگلل ؤالسلعلاله لوػهل لالهػ ه لل حلنل س وملعل ؤالسعل لهونهلضو رله ل ل...للاهنلامین ؤالسعلثفریمشل ن ه گیطلعل ن

لل لتأالللة لالللهػ ه لل الللت،ل ل ن نلا گی حللیلجللو هفیامگلللۀگغشلل عل ػلطرحللقل جییظهرلل ثیگللللغ ننل لل،شللللگهلجی لللل یلا للللهامگ ل ل فر حللللیفیامگلللل ل وضلللل لظو اللللگلشللللگل حللللنلاللللم

لگ.نل ش علبهشلجی یلثفریم ر شل رسه طیحلظگ ت یه نل ػ لگ نل نل ل یلتالهنل حلنیهننلما :لبگ لتی یگلض علز

ل ن جللعلظللگ تل ف صللهننل نل ل رسللهحل اسلل مگل للس ومللۀلرللیحل قهللیل للهحلن لله اللل گ نکمللو اللم لرفللیلبللعل حللنلت للی ل ف صیرللگل ل ه هل لاللهلاللر ن لرفللیل ن لاللهلاللر ن روبللتل حللنلت للی .ل ػ

کعلتو ةتل ح یحلثال ه ل گسلاهنطیح لل رلگ،بمةله لرهله ه هلللنجةسل لتثیل،ظوجیل توالل عل نل حللنلطللیح،ل صللگ فهللوحلظللگ ت،لظلله حل ل بللهنکل للهحل ضللو لرللعلتمهللهل حلصللگحل الللت.ل ن

گیف علل التلباکعلا ۀل یتبقه لبعل حنل ضو ل بهنک،لن ه لػ جی ل للتلهلا لۀ ػ ن ت ملگ ل ل لجلیل لل لگ گه لرضلی ل ن ک لونل لضهلله لن ل ن ضلهلظللگ لبلعلرللهحل.لی ملل لایگةلی الی الللیل

ل لل. اللتلی مل ل لهحلن لهل،ظلگ تلبلعل حلنل صلگ حلمهحلرل، رسلهحلشلو ل هحلن لهلل ربله ،رةرلظه حلف لطللریحل قهیلرةست.لنل س ومۀظگ تل محصیلبعلظگ تل کف لگ ن

لفی شل ل...لرةستل گیل ر مگل.ن ام هنلػ جیل کلرلالهمهت لن لبعلبونلن ل ی ل ف صهننل نکلهنلما ل ل رسلهحل الگلتباة لل لپژ ا لث وػش ، لل.ظله حل اللتل، هحلن هلظلگ تل ل کلهن

لن هل رةلترح همطمةنلظه ل ل ن جلعلظلگ تللهننل صگ لظگ تل لتاشل ن لیل ه لتل لن الللل هنلتلللرویذل لللهن لن لللونل للل کلللعل ن ل لللهحل ملللهنل لبهشلللگما للل ل لفیامگللل ل اللللتل

1396تابستان 135شمارۀ 11

کللعلفی و رللگ:للن لله لل هلللمللملرللنل»ن لرةللرلبللعلا للی هل ن ل لأگ لب لر لألةللی :ل1403) ساسلل ،ل«لیرلله کلعلػ ةملعلضلغبل ل حنل رگنلبلعلرلهحلظله ح(.لبمهجی2/30 یلهن لما ل لت لکةللشلگهل اللتل

ل.کمگ ن جعلظگ تلما لفی امل جی نل یف ل ر مگ لن لجهلیهلجلی لبمةه لپژ ا ههنل الا لثال ه ل گسلن ونلث ه گ ل لما علظلو لن لضهلتل

ل.لکمگ ػلظگ ه لما ،لپژ ا ل ل ا ل ل...ل رگی مگ لفیاةص عل ماحل ل

11 1396تابستان 135شمارۀ

سنت ر آياتی از قرآن به روايت اهلد سیماى فاطمه _________ 1 دمهدی رکنی یزدی_ عبدالکریم عبداللهیدکتر محم ______________

چکحدهکه در میان اهل نلنن نیلز گاهیلاهى رفیلد دارد حضرت فاطمه نه تنها نزد شیعه

در این نوشتار با انتناد به منابد اه ننن شأن نزول برخى آهلات ماننل م مهاه،لهط ترهیلر و کوثر دربارۀ حضرت زهلرا و اهل بیلن مبلامهرل ندل شل و مدلا معنلوو و متملن نورۀ

روحى آن حضرت نزد خ اون بیان ش انن کلللاربردو انلللتنها بللله و در نیلللا دوبلللار بللله شلللرا و تندلللیر آهلللاتط دنللل ناطللل مهللل

خوانن گان مرضه ش انن کوثرط آهه مهاه،هط آهه ترهیرط منابد اه ننن ها: کلید واژه فاطمه؟اهع؟ط نورۀ

ل نل یفلل لشصصللةتل لػرللگگ ل ل للهحل ىلرضللی للاهىلبسللةهنىلعاللهل ل ه لللکتللهب

نتلللعللالللول»بلللعل صلللگ لل،،لبلللهل ضلللو ل حلللن اللللتلروشللل علشلللگهلفهط لللۀلػالللی کر سلللکل هحل کلعلالیل لگنلفضلهل،2«ی ضو ل،اشلتکلی نلشلو یطو ل ل ک ل التلجه ل لمقیىل ملوىل

______________________ ل ر گههلفی ال ل هگ..ل ال ه ل1

یهفت:ل .28/5/1396_ل غحیش:لل5/4/1396 ر

کعلالر ۀلفرػ ل الت:2 .ل صی م ل التل ػلجیتلزحیللعکیهل حلللأمگلعکیلر ه ل مهلإ نتعلی ضو کر اول سکل هل

،لل1388،ل قب ةلر ه ،لرسفل شلی ،لن اع الجدیعأأن ار الربيع فی نک:ل گر ،لماةصه لجنل ر گ،للر للللشللگهل الللتل)حلححکار االنکک ار .ل نل434،ل1لح ل للیث ،لجیللتل لغکون نل ن ،ل17رةللرلبلعل مهالللبتلثیلله ل کلر

←

1396تابستان 135شمارۀ 12

گةنل ل لر حلن لشله جیلتلهػهل ل لفضهىلضه لن لمقیث لفلی املث لگبص لگ،ل حلنلروشل هلکملگل ل.نکلاحاهنلل ه علوحژگ حنل ل ی ۀلطلهایهلن ل ن لبلحهحل الللاللمتلر له للل هلللاللة هىلث لبلگ ل سه علرگیث لشة ۀل ه ةع،لتهل ه عل ػلشهجبعلت ص لظله لل هر یلعرل اگل نالةگهل ن

که لیهلروث وظ گه لن ل سهللط نل لن لربهشگ ه .بهشگل لشک لا ه،ل للفهط ۀلػای ،لبهروحیلجی کمةۀل ح ل1أجیههلظتلنالوللظگ لبهل ل یتضل ل ،لا سلیلمال

کبللیىل_لبللاو ل هلل یملل ل اللهىلظللهرو گ لبللعللماللةهمل_ل الللت.ل حللنلوحژگلل لل للهحلرسللمةنل لزل یتبللعل، ر یللهىل ظا لل ل ل یف لل ل یگللی للهفۀلماللمل لم للل،لت للو ل ل هنالللهحیل ل لل لن ل ن ىل ػ

گۀلػرلله للک لله لب للیىل_لث لاللملجللی ىلیللکل ظ للیل_ل للی نل کوتللهاشلالللة کللعلبللهل ضللو لم للیلل لللیث ل سةلللگلثیلللهت ل نلتوبلللةفلجیتلللیى ل لن ل نلن یلللفللضهللله لشلللگل ل ن الللهیشلفلللر لث لللگل

کلعل ػل شل نل ظ لیل یسةنل ی نل .ل حنلوحژگل ل نلمصلیىل ل ةله ل لو لجلو ل ل گ صو ةنل لرللع ل بةلکی رللگ،لباکللعلب ضلل لتمهللهلر للو ل ةللۀلبللهرو لن لنمهیللتلر لل لرمللمل شلل مگل لاهلاللع ػ

کللاحلالللمگگ رعلرللوػ ل ظ للیلن ل فللنل لل کللعل لشهمیشلله لل2کمللگلبللعلث لتصللری ل لل لل هلللر و رللگل : التلکی هلگورعل بفل ل رسهسل ل م ه لثره لن ل نلبهبلرسو ل حن

لبمهتمهلمبل ضهلل بهمگللورهلبمولأبمهجمه،ل لأبمهءل ی بموان ل لی م :لفرػرگ ل سی ل هلفرػرگ ل هلفرػرگ ل ظ ی ل ه،لفرػرگ ل لی ل ون هلاس مگ.ل

ل.جیگهرعلاس مگل ل مةلگلرسلبتلبلعل ل رلغ ن حنلجو لبهونشه ،ل لطلعل ر هرلعلم ةلگهل لظه هرلعلنف لهنىال ن

ل یث ل کعل ن ظو رةم:لل حنل گیگۀلشوحل ض هم ل التل ءودة سهجل هو إذا ال هج *و ذن حه

→ ________________________________________________________________________________ ل(.ل)یه شتل ػلث هىل س و ل ةهج ل الت(.ل166

ف ه ل لبهل یگ ل ظ یشل ابشلل ش[ل ل یگلبعلیه لفهط علبمتل الگل] ی علپیه بیلایگههل ظ یشلن ل ».ل1لأجیهه» یشلن لیهفت.ل ل ظلتسکةنل فهط ۀلػالی ل)رسةم ل ةار ،ل کتیلالةگفه ل ل«لره ةگ.«ل ح

ل(.51،ل ل1392،لتیض ۀل مةیهلزحبهج ،لبمةه لپژ ا ههىل الا ،ل هحل گنلثره لن لبعل ظ یل ژ هلثونرگ،لطهیه:ل»59_لل58(/ل16الونۀلرحلل)ل.2 گی ،ل نلرله لل شلالةههل لایگههلیک ل ػ

لبللگىلثرشللعلبللگ لب للهن ل هلشللگه،ل ػل بةاللعل]ظللو [لر ىلل لن لفللر ل لل کللعلظ للمل] ل رللگ ه[لظللو ظللون .ل ػکمگگل هالطعلبگل ونىل ل ل«کممگ.لپوشهرگ.لثیهل لن لبهلظو نىلرگههل ن ،لیهل نلظهکل مههرشل

13 1396تابستان 135شمارۀ

1.قتل

لجینلطمه ل و ،لثفریگگهنلرکةملیک ل ػل سر ل ض لهم ل لثنىل نلطمةنلمصیىل کهفرپی للع_ل رسللهر لظللو لن ،لظاللقل ل هالللزل کللعلنالللو شلن للفهط للۀلب للولل للی نل ل ل ن ىلممللو ل

لجی«ل ب ی» کعلن ال ل المل ػلتوبلةفلل کی .لبهروحیل فرػرگلظو رگهلجو ،لث لفریگۀل رةگهلن لمقهلکللهحل هرللگلشللیحل ه لله لر رللهر لػ حه للگشل ن هرللگهل الللتل لزبلله ل ل .لبمللهجیل حللنله شل ن

کللاح کللعل یمل لث ل بللفلل ن ػلث لرضللی للل هلللبللو بلث ل الللتلبللعلت بةللیىل «لکللوثی»جپللی زکعل نلالونه : ىلبعلا ةنلرهحلث گهل التل

فلقل:. سورۀ ک ثر3 لی ل کلوثیلثرشلعل فس لوللاسل مگل حلنل اللتلل ربهنۀلشأ لره للاللونۀلکهفیىلبلگزبه ل لالل ةره کلیحل،ضلولبلعلرلهحلمله لجلنل جلللکعل کلعل ػل سلسگللپیله بیل ن ل یلگل

ل حلجیر ل یهروحیلبهر .ل ن گف ملگ.لطلو لمله ل ن ل سلسگلشلگلالملنلرو شلی لل،اللصنلک لاللصنل ل گف گلولػ لهر لل.« ب لی»گف ل گلضلو بل لبلهلل ریشلپیالةگرگلبهل حلنلپی له گل ل

لثرلله ل ػلرضللی لظگیسللعللثظللرحنل سللیلنالللولل هللللکللعلمبللگ هلللر ىل ،ل نگغشلل علجللو ل ظو رگرگ.لکعلن ل سیلرگ شتل ب یل ای

کعلفرػرگلرگ ش علبهشگ،لالیلطةلرلرله صل لره بلهنکلل هر لطهر هىل ح ب یلبعل کس ل جریگه،ل 2ث گهل الت.

کعلبهل لی ل سلی لناللوللظلگ ل ش مه ل الاحلظو لن لرویگل ،لفرػرلگىلجلی یشل رگللرله شلفی لوشل ل یلمشلجلی لرسلاشل م قلعل رگهبله لظو الگلشلگ.لظگ رلگللرصو اگل هرگل

ک تللرحنلاللللونه،ل للل نلاللللعلثیللعل هاللللزلث لاللللصنلرلللهر ىللوتلللهه للهلل نلطمللله ل لللو ة ل نلکی یمل لبعل حنل الةاعلناللو شلن ل ن حل«لکوثی»فی هیگل هلبعلتولل اگل ل لث ةرلن ل ل اهرت مقهل

کمگ.ل ل سرونل

______________________ کعل ػل ظ یلػرگه:ل»9_لل8(/ل81.لالونۀلتکوحیل)1 ک علشگهگلبعل لثرگههل گمههل کگ حل کعلبعل ل«.گونلپیالةگهلشو لاهشللمل یالللو ل ل سللةگل،لتح ةللقلالةگالقککرآنلتفسککحرلفککیلالجحککانلوجهککع قبیاللل ،ل فضللللجللنل حسللن،ل.ل2

ل.1406 ةر ىل قبهطبهحی،ل نل یفة،لجیر ،للل هللفضل

1396تابستان 135شمارۀ 14

ل«لکللوثی» یلله ىلفللو کللعل«لکثللی »بللف ل الللتلجللیلوػ لفوملللل ػ لبللعلل لله هلن ل لل لز نالللهرگل کثةی» م ل کلهنل ل ؼهل حنل ل1. الت«لظةیل ر ل لطلو لت ةلینلل نلبص شلطةراهىلظوبلبعل

کللعللا للۀلطةراللهىلظةللیل لرةکللولن لشلله لل لل بص للشلر للگهلطللعلطةللر،ل سللهح(ل شللو ل)امللیل ت کثلی ل ل لاهلث لترحنلل هم لپیر ،لروضلیلهلرهلیلجه ل ،ل کثی ل تبهحل کتهب،ل ل :لربو ل

کعل ل ػل ی بلعلر حلل گنل لناللةگ لظةلی لجیضهل هرگ لرهحلرةکلالب للاملفرػرگ لبه ل 2 الت.

علبعلشأ لرله للل،ث ل هر لن ل غحی التلا ۀ«لکوثی»ایلطمگلبعل وللطبیال ل فظل هلبهلتوض گفت،لثشکهنترحنل ل مهالل «ل ب ی»بعل ریمۀل فظللیه لشگه کیحل تلرحنل مل للکعل ش نلپیه بیل

لث لالونه،لفی ر لفرػرگ ل لرسللیکتهلکوثیل ن کعلا عل ػ ل. اللتلل هللل ظلتلناللوللبهشگلکلعلاللونهلفصیلن ػىلرةرلا ةنل مل لن ل ل کلعلفرػرلگل،لگویلگ،لبلعل حلنل ةللل کسل ل اللتل ن لجلیل

ل کلعل نل هالز،رگ ش نلن لمة لرضی لش ی ل لظگ رگل ن کلی ل ػ ىلػ له للرسا لبلعل لمقلهلل ل هلمل لشهیسل للل3به لظو امگلجو . ک لرییل کثی ل لتمههل ػ کعل حنل ۀل م ملهلگف م ل التل

کةفلل لریللیل لاللمللرةسللت،لباکللعل ػ للعل ل ا ةللتل الللت،لزحللی لبسللةهنىل ػلاللله ل ػ هجللللتوض لف ل ههم لرو بغل یم ل لالةهالل ل ل ل ههة کلعلثثلهنلظةلیل ضلهلما ل ل ل ض لهم لجیلبهشلمگ،ل

کمور لشهاگلر ورعل ل رگلگغ ش ع لػ ه ل لثره لاس ةم.ل ن اهحیلجیضس عل ػ

لثیه ل یگیل یثل:_ آخۀ تطهحر2 کعلطههن لر ر ل لمص تلرضی لفهط لع ػ ل ل سةگللثیعل ر لتقهةیللۀثیل،نالهرگلن ل شلأ لرله للل ربهنۀلل.(33 التل نلالونۀل رر بل)بص ل ػلیعلث حنل گفت:لیلکلروػلبلب لپیله بی،ل4صحیح وسلن ن کعل ل ملرللل ػلمهی علر للشگهل ػ

کعلجیل گی یگ،ل نلره ل ػل وىلاللةههلجلو .ل ل لل ن(ل نل)ظطلشلمبهىلی م لر عشظهنحل

______________________ ل:ل جنلمبهسل ل جنلضبةیل ل سهاگ.1 ل.لا ه لتفسةیلبعلر لل ػگت ،ل.ل2 لنوخنلتفسحرشری ،ل ح ل.360_لل355،ل ل1346،لشیکتلالهه ل ر هن،لشهرحونل.25،ل وام پدر لفاطهۀ زهرا.لبعلر لل ػل118،ل ل16،لحالةجحرلالتفسحرنضوحلشو لبع:ل.ل3حهبع،لبهبلفضهجلل الصححح وسلن.ل4 کتهبلفضهجلل ص ل(.2224)ل61،لر یتلش هنهلجیتل مب ل،ل

15 1396تابستان 135شمارۀ

کللی ،لاللل لرسللةنلجللنللرسللنلجللنلمالل بللعلرللر شلث للگهلپیلله بیل لن لبللعلزحللیلمبللهل ن لگی یگ.لث لما للث گل ل ظللمبهل لزحلیلمبلهل لی نل ،ل گلههلفهط لعلث لگ،لپیله بیل ىلن لرةلرل ن

گفلت:للث گ.ل ىلن لرةرلزحیلمبهل ن لر و .لث لطه لال لما لجنل جی ر گلههل هها خهد اهلل إنا هیهههر هههرکن ت ه خ ههه بی ههه ال ه

ل هج عهههنکن الهههر کلللعلظگ رلللگل»ل ل1لیههه ضلللرل حلللنلرةسلللتل

کله الل لشل هلظهرلگ لپیله بیلجر یلگ،ل لشل هلن ل لث لو گ لن ل ػ گملههل ل ظو اگلایگورعل اةلگىل گی رگ هل .« هکل ل مر

کعلثیلا شمةنلتی غىلر لل لاللا علجلیلپیله بیکمگ:لػ هر ل رلهػلللعلتقهةلیل نلظهرلۀل ح کسهج لپوشهرةگ،ل نلرله ل لثره لن ل نل شگ،لث لرضی لفهط ع،لرسنل لرسةنلن لفی ظو رگل

گفلت:لل نل تلاللیلث لرضلی لجلو .لث لطه لکعلما لجنل جی هلملالؤ ءل»گلههلپیله بیل ا یاملتقهةی لأاللجی لفهعا لممهل ض ل لطه جیلتل لنلاسل مگ.لل رگ ،ل یمه ل الظگ » ل«مل ی

گلی ک له ل کله ال ه کلنل ل ل ل یمله ل ون کلی :ل«.ل لایگورلعل اةلگىلن ل ػ لاللا علملیضل أرلهل» ح ل هللگ هللملیللهلرل ل هالللزلفی للو :ل«بلل تللول» ل«رللتلمالل لظةللی لأأرللتلمالل ل کهرللکل ل»،لپیلله بیل ن

هل ولل ا لجیلظةیل لرةک لاس ل) لثیعلرةس (للضهیگههلظو لن ل نىل .2«جیتل نلره للثیعلتقهةی،لنالوللظگ کعل ل ػ کمگل بعل لگ لشلشل لههلل ر لجنل ه کلر یتل

لظهرۀلفهط ع ل ن کعلجی ىلر هػلبب ل ػ لاقلیلهلأاللل»فی لو :للگغشت،ل ل ل لامگه ل ص خ بةلت هه بی هه ال ه

ل هج عههنکن الههر رخههد اهلل لیهه ههها اإن هیههر ههرکن ت ه ل» ل« امگللهحلر للهػ

کلعلظگ رلگل ل لل التل ىلظهرگ لربو الضرل حلنلرةسلتل گملههلن ل ػ ظو الگلایگورلعل اةلگىل لگی رگ که ال هکل .3«ش هلظهرگ لپیه بیلجر یگل لش هلن ل

______________________

کتهب.ل1 کلللی نلػشلللتل ل«لنضللل »الللهنل لللتلث لللگهللبملللهجیلثرشلللعل نل بلللعل مللل ل اةلللگىل لالللیلرػ الت.ل ل(.لسان العربل) جنل میون،تمف

.لرةر:ل جو بل مه ،ل هضلهءلفل ل3258 هنهل،لر یتلش30،ل ل5،ل جو بلتفسةیل یث ،لحلسنن التروذى.ل2ل.3963،لش هنهل360،ل ل5فضللفهط ة،لحل

نن التروذى.ل3 ل.3259،لش هنهل30،ل ل5،ل جو بلتفسةیل یث ،لالونقل رر ب،لحلس

1396تابستان 135شمارۀ 16

کلعلثیلۀلتقهةلیل صصلو ل لمذ ل ثبه ل حنلر ة تل مبهاللت،للتنلثللما علطبهطبهحیل نل لل کللعل نلشللأ لرلله للثیللحاللهل:لجللیلرسلل لر یتشللو لیلله ثون للعل ن لشللگهل لجی لل یلث یل اللهل ػ

لالا ع،لمهی ع،ل جی ال لطرحقل ح کعل ػ الهللال ةگلظگنى،ل جلنلمبلهسل لمةلیل حنلالمتل التلکللی ه کللعلثیللعل صصللو لا لله ل للمذلتللنل الللتل لشلله لللر لللل رللگ،لجی لل یشلتصللری ل ن ل

للالهل الوحل ل لیتشلو .لزحلی لجلیلرسل لر لر ل لل هلللا سی لنالول شلو لثیلعلبلعلتمهلهحیل نلجلینل گهرعلرهػللشگهل اللتل لر ل ل ن کلعلل70یکل علضگ ر یلت،لیلکلر یلتلالملرةسلتل

کلیحل اللت.ل ل لبلعل الل ونلناللوللظلگ لبگویگلثیعل ربهللثیه ل رجو لبعلا سی لپیه بیل کی العلیهلب گل ػلنرات،لامگهحلض ع لتلگوحنل صلحف،لثرسلهلروشل علشلگهللثونىل اللت،لالهل

کعلجی ش نلث لظاا لبعلتمهال ل لتیتة لثیلعل کملگ،ل صصوبلهلل ن لر ل ل34 لل33بعلطونىلل یل ن 1گی .لجیلر «لرسهء»بعل«لممکم»کعل ةیل غک

گهرۀلثیعلتقهةیل الت: شهاگلزحیلتأحیگىلجیلرییلما عل لره للضگ

ل بلحهبلرلگیال الللاللمتل نلاللگۀلش لل جو فضللنشةگ م(ل گحنل ر گل ةبلگىل) ػا عحللثیع:ل هن تهر سسهنة نه د لهه فیهها سس خق بى ووه قر ة في ال هود ا إال ال ر ل

ه لکن علی

س

ق ال کعل حنلثیتلفلر لث لگ،ل»رویسگ:لل(ل 23)شونى/لإن اهلل غفور شکور گفتلث لروػل جنلمبهسل

ل بمها لهل لللیهلنالولل هلل»لگف مگ: ل لفهط لةل تهمگل هل:لما غحنل ضبتلماةمهل و نل ی ب کل

ض ل الل بةتللل لفةهملررللإر هلحریگل هلل 2.« ةغا لممکمل ی

ل لللیث ل سةلللگل. آخکککۀ وجاهلکککه 1 کلللعل نلمربسللل ه ل3بلللعلبلللری لثیلللهت ل ػ کلللهفی ل ل ةللله ل ،ل ن

______________________ گلرسلةن،لل،طبهطبهج ل.1 ،ل16اللةگ ح گلبله یل واللونلا لگ ر ،لحل،الهحکاانفسکحر ترجهکۀ تما علالةگ ح

ل.466_ل465 د األبرارنل ةبگى،لنک:ل جو فضللنشةگ گح.ل2 بل یلرک لت،للحلما ،لبلعلالل ل ل ا لهکشف األسرار و ع

ل.23،ل ل9ل،لح1339تهی ،لتللیلل سللا هلحهو یلله ل ل للیکه لن ل ػلا للۀل للی حل نل شلل م لبللهل ؤ ملله لالللصت»الللونۀل هجللگه:لل82 هرمللگلثیللعل.ل3

کسللهر لن لظللتی یلگلرر یلکلظلو ا لیهفلت.ل لجللی گف ملگل للهلتللیل ػلا لعلبللعل الل ل ؤ مله ل کللعل و ا لیهفلتلک ة له ل لن ابلهر ل]ظلگ تیس[لاسل مگل ل کعل نل ةله ل ی له ،ل سةح لاس ةم.ل حنل] ی[ل ػلث لر التل←

17 1396تابستان 135شمارۀ

یسل مگ،لحهو یله ل ل لیکه لجلیشل ػلا لعلبلعلملگ ل ضلوحیلبلهلپیله بیل اللاحل لل ل لالل ةرهزک ة ه ل ر مگل لن ابله لل شل ل مو لتورةگى پی ظ مگل ل سةحةه لبعلالب ل ضو ل

کی رگ.لبهل ضلو ل حلنللتلن لنمهیتل ل سا هره لجی رحنل و ل ل سه لبعلتکبی،لرسبتلجیل_ل هرملگلثیلعللاهىل یث لجیلجیلػ ةمۀل سهمگ،ل ال گ ل ک لیلل1م لی لثلل59ا هحیلثفریلگگهن _ل

گر ال ل ػل سلةحةه لرسلی ل) ػلشلهیاهىلی لن(لبلعلپی لمهه ل ر ةسۀلم ا ل شت،لتهل یمکعل ره یلبعل بهااعلشگرگ.لنالوللظگ

تل ل ملهبعل الللاللم کلیحلن ل ػ کعلبمهالتل هیگههلبامگل ل گال لم لی لپیله بیل ل حنل هلل نکهلنل(لن 61 ن جعل اةم،لشیحل لتفسةیلثیۀل بهااعل)ثللم ی /ل کشه اسسهرار و اللهللل ػلتفسلةیل

ة اسبرار کمةم:لر لل لعد

ههي فیههه:» للعلرسللتلثون ل الللتل لظوی لل نلن لرللقللفههه سال للعل ل حه ملل ل حهض کلی لر لغحی ،للر و .ل گفتل لجیله ل کهنلمةس ل لثرشعل ل کعلبهلتولرستلثن ل ن وه گویگ:لایل

العلهن لحعهد والهاء وه کلعل ػ لث ل کلعلمةسل لبملگۀل:ل ل ل ػ ظلگ لبلعلتلولپی لهحلث لگل لبگ رسل لگللوى،لی ملل لتیالللهیه لرسللی ل ل ه للی ل ی لله ،لفقهه تعههالواظللگ لجللو ل لنالللولل ى،ل :ل ی لله لن ل

کللعلبلهلتلولظصللو تل ل گل لمه ل ل :لجیهحیللگلتلهلظلو رةمل للهل... نههد حناءنها وحنهاءکنکی رلگ،للاللة ظللویشل لشلل هلػرلله لظللویشل ل للهلظللو لبللعل سللی لظللویشلن ،لشلل هل سللی لظللویشل ل للهلػرلله ل

ل لوحل لتلنلیلهل کعل کمةم.ل بهااتلث لجو ل ظوی نل لش هلظو لبعلظوی ن،لثرگعل بهااتلل لوحلجلیل ل ضللل ملتلظو املگل ػل ل ػلظلگ ىلملر کوششل س ص لیکگیگیلن لبمفریمملگ،ل بعل

للثرکعل ر مرره ل لتلیکل لالتل متلن ،ل بهااتل لتبهاللل لره ل لبهله رگل رلگلل ب هلهلل ن علی الکاذبي... . فنجع لعنة اهلل لتفسةیل ب ههللظو ل نلم ل فظلبگفت:ل

لجلیل] لثملوش،للبعلبحی لشگ.لث لروػل التلرسنل صقف گیف عل لرسةنلن ل ن→ ________________________________________________________________________________

ل«.کممگل ب علثره لتکبیلر کعل نلضلو بل سلةحةه ل ل ل صو لثیع.ل1 کلعلتو لگلبلگ ل لگنلرضلی لمةسل لن ل الل هوحرلل ىل التل بهشلگ،ل

هلجو رلگل ل لیث لثفلریمشلث حل جو ب لیلن لبلگ ل لگنل ل له نل ثلللل واةتلیهلفرػرگلظگ ل رس نل ىل لی ن فیکون ثون :لل ک تراب ثن قال له کهث آدم خلقه و د اهلل ل(.59م ی /لل.ل)ثلإن وث عیسی عن

1396تابستان 135شمارۀ 18

ل لل ل لل ل لل ل ی لله .ل صللقف لنفللتل لمالل لکمللهن[لر للهرگهل لفهط للعل ػ ی لله لن لل ػگوحیگگفت:لطو ل نل مهل ةنل «.کمملش هلث

ل ه ی لتیالهیه لطو ل ی ه لن لبعلبحی ل یگرلگلجلیلث لبلفت،لب یاللةگرگ،ل» ر مگ ل گف مگ:ل ل کی رگل و ل هلل» لمهحلن لرصةحتل

هلریىل ضواهل والأ لأ لحهحلللضلباللللیهل وحالأر ل ضلل مر

ػ ع،لفاتب هالو لف هاکلو ل حب ل لمال ل ل نل کهرعل «.ل ةه لةل ل لحلوحلإ ضلعل نضلرصلی ر ل یسل ه رگل ل ػل بهاالتلبلهػ ل ه ی لظویشلب مةگرگ،لا علب یاللةگرگل تیالهیه لث لالصمه ل ػل لههل علبگاملگ،لالر نل ن لرا کی رگل لضهیتلجپغحیف مگ،لبعلثرکعلایلالهلل لار ن لطا لبا ل

ل ههلنض .ل صقف ل ن 1«.بستبهل ی ه ل نلث لبا للبفیل لار ن

لبص ل یگیل ػلتفسةیشل گفت:لثتشلث لگهلجلیلالو ل یسل ه ه،لل صقف »رویسگ:لل نل ی ه لیک لر هرگى.ل ل بحهبل بهاالعل لا ۀلر ىلػ ةنل ػ کی رگى،ل ن گیل ی ه ل بهااتل

کللل لجو رلللگ:ل صلللقف .لث ل لرسلللةنل لرسلللنل ل یتضللل ل لػالللی ل لللمذلکلعلبلعلبلحی لشلگرگلناللولل ی له لن لبلهل ملههلظل گالةملجی ی له لپوشلهرةگل لالهمتل گیفلتل ل و ل

لاللؤ ءلأاالل ا ل»گفللت:ل گفللت:ل«.لهللملإ لأرللهل للنلأااکللم»ضبیجةللللث للگل ل للگال طللعل» ل«یللهل ح ل اللللجیللتلظللویشلثنىگ گللیل للی لجپللغحیىل ل نلشلل هن للگل گفللت:ل«.لبهشللگلیللهل ح یللهل»نالللولل

ه... لأرتل م .2 «ضبیجةلل

______________________ د األبرار ةبگن،لل.ل1 ل.147_لل146،ل ل2،لحلکشف األسرار و ع لل.ل ػل سه علرگیث ل ال151ا ه ،ل لل.2 کتهبلفضهجلل صلحهبع،لر یلتلشل هنهللصححح وسلنالمت،ل ن

،لب لللگل ػلثون لرلللهحلرضلللی ل3808،ل نلر یلللتل302،ل ل5،ل جلللو بل مه للل ،لحلسهههن التروههه ل32کی هل الت.ل«اا أهملاؤ ءل ا ل» لا سیل لفرػرگ رشلالصنلپیه بیلن لبعلمبهن للفهط ع ر لل

لنالوللظگ مگوػىلر گی ل لر لل لمف ل ػ گلیلظلگ ل نلػ لةنلبملگگهر ل کعلفی و :ل تلیل ػلمال ل للکمگلکلعلبلهلثرله لبلعل بهاالعلر ح،ل ل لبلعل لنللشمهظتلر هل ی ل یل ل ل لفهط عل لرسنل لرسةن کلی ل

کعلبهل حنل فی لبعل بهااعلر ح.ل یمه لجه رحنلثفریگگه ل ل لبلعل244ػى،ل،ل مگود خنابيع اله رگ.ل)ل ال ونگکهظمل هویملل ،ل ،لتیض للعل کتللیلرسللةنلفریللگ ر ،لفاطهککا الاهککرا از والدت تککا شککهادتر لللل ػ:لالللةگ ح

ل(.240

19 1396تابستان 135شمارۀ

ک للهجیشل نل یگللیلتفهالللةیلا هرمللگلثرشللعل ةبللگىل نلتفسللةیل لشللیحل للۀل بهااللعلروشلل علکلعلاللصنل الل فلل گیمل کی ر ل الت.ل هرمگلروش ۀل جو ف وحلن ػىل کعلب ض لر لل جیمةمل

لرر یلک لتلنل ػ ل هاگۀلطهلهن کلیحل سةحةه لن ل ل ػ طملةنلعکلیللتلرحنلظوی له لپیله بیل للگلطگورللعل ثللقل »کمللگ:لل لل کللعل ح گفللت:لبمگریللگل لبللهلتیالللهیه لرگریسللتل ل کللعلبللعل الللت،ل

گلیلالةرلظلوف لجلو ىل لن ،ل کلعل گه لظو لن لثون هل التل لبعلظگ ىل بهااع،لفرػرگ ل لظهب لثرکعلرستلجیل) لماةع(ل لبهشگ،ل ظ ةهنلرکی ىلااکلظو ل لالاکل یمله لن ،ل ػل بهاالۀل ػکمةلگلجلیلثرکلعل گیلرعل که ل ةصیلجو ى،ل نل الاحلثون .لبلهل ل صله حعل کعل کمةگ،ل ل لرغن

گفت:ل هلبهلتلول صله حعل ل لبهلشهیلظو لشویگ...ل ال فل گی یگل ل لبهػ کمگل کملةملجلیلل لرکملکی کعلبعلث ل ةهحلتو رةمل 1«.طةرىل

للجللی ىل اریللۀل هالللزلب ضلل لشللبهه ل نل للتلثیللعلجللیلفضللةاتلرضللی لفهط للع لفرػرگش،لبعل ،لعحللثیۀل بهااعل ی ض علشو .ل)ضاگلالوح(.تفسیر الهی انا سیل ل

ل الللاحل لرللو ثلظللهرو ۀلرضللی للاى از اخثککار و اخککال جلکک ه. ۴ نل قه للۀلتللهریزلبللگنیلللگ اهحیل للل ماللل کلللاحل،لبلللعلرو گلللیلربلللو ل کلللعل للل هلللناللللةمل گلللر نشلثالللل هر ل ل ظبلللهن ل

لث ل ق لل للوحژهلجللی ىل فللی لالسللتلاللهل_لبللعل ش،لبللهون للهل گللیل ػ لجللو .ل لرللهزپرون هل_ل شللو ن ی ه ل یللمگلن اللل _لظگ رللگل_ل للیث ل وهه اهللگوتیل ر لػ لله ل87)رسللهء،للسههدخثا ووهه صههد (ل ل گللیل ن

للکمللور ل_لا للةنلمصللیلفسلله ل لظللو رحللرىل ل اللل کبهنلضهللهر ل_لضو رلله ل هنالللهل ل صاللصل کللعلضلله ل یثللهنگیلن لر لل کممللگل لمللر للف للهر ل لل لجیمللةمل ل الللاحلن اللل ةنل فللهحل کممللگ،لتللهل ػ

سا هره لن ل هسل نرگ.

کللعلا للعل لل لبهیللگلبللهون کللعلرةللر ىل ی لله ،لث لاللمل ی لله لبللعلرللقلت لله ،ل للکللی ل طةرل للهل ػ ن ،لل الللت،ل ل بللو ل حبللوبل للهلا والللت،لث لل لن لبللعلطمللةنل یثهناللهىل صاصللهرعل لل

ط گ شتلبعل گحل لال هیشلا مومه .لجی ______________________ لبلعل جو ف لوحلن ػى،لل.1 روض الجنکان و رو الجنکان فکی تفسکحر رسةنلجنلما لجنلظر م لرة هجونى،ل لهون

گ هلگىلرالقرآن گض فیللیهر ل ل کتلیل ح هبل ،لبمةله لپژ ا لههىل اللا ،ل،لبعلتصحة ل کتیل ح ل.1372

1396تابستان 135شمارۀ 21

گلههل کلعل ل«ل ةلهسلبلعلرفل » حنل گ علجی ىلث ه گ لعانلب ضل ل حربلهون لجلو ل ل ػ کمملگل کلعل لیث لر لللطمه ل هل ال ه ل ل لرویگ لبلعلیه هرلگر ل ه ه لر رهر لمهفلل هرمگ.ل

ل یثهنالللهل ل ػلظو گغشللل گ ل للل کلللعللکملللگ،لم اکلللی ىلفی تلللیل ػ الللهىلرللله نل لمسةللل ل اللللتلل ی لهر ل فله لشمویم،لزحلی ل رگةلرهلجیمةملیهل ل کلعلل شل ظابل لجیتلیل نل هاللت،ل تلیل ػلتصلو

ل هلل الت.گیف عل ػل یفتل ل حلر هت بتل یثهنگی لرسبتلبعلثفریگگهنیلگ ل نلظهرلۀلرضلی لمال ل لفهط لعل8 یمکلتفسةیلثیعل بلعللالونۀل رسله ل لشلیحلرو

ل بللولل م لله ىل ػل بللحهبلرللگیال لفللر ح،ل للغا لشللهف ل ن ل ل ن کللعل ن اللمل ةبللگىلل ىلر 1 الت ر .ل،ل لشهجبۀلت ص لشة ل ن

ههه » عههام علههی سب همل«ل خعهههون ال للةقلإأى:لمالل لرللب للههل رللهض هملإ ةللعلفلل لرللهلل ض ی گفلت:ل حلنلثیللتل نلشلأ ل ةی للؤ مةنلمال لةل ق للهح...ل.ل جلنلمبللهسل ل ا لل سلوحل فللر کعلرسنل لرسةنلایل لجی هنلشگرگ.لنالوللظلگ بلعللث گل لظهرگ ل ىل لالب لث لجو ل

گف مگ:ل گلیل«.ل ولرلغن لمال ل لگیکلرلغن لل حسن لبهأیهل»مةه ل ی ه لشگلبهلض لیهن .ل کم لجیل ةلگلمهفةلتل لشلفهىلفرػرلگ ل گلیلبلو بلبهشلگ.لمال گلیللرغنىل کلعل کلی ل ل رلغن

لروػهل نحل ل حنلجی هنىلشفهلثیگل لمهفةلتلجلو ،لشلکیلث لن لاللعلروػ بلهل»فرػرگ ل ی ل ػ لل ل ل هللإت ر ل لطابللهل ی للهتع ل ضللل کللی «.لمللر کللی .لفهط للۀلػاللی لا للةنل لجللیلظللو ل ضلل ل لروػۀلرللغن ،لالللعلروػ

کلی :ل ل ع،لجیل و ف تل ی ه لا ةنلرغن لإ»کمةرک ل ش مگلرهحل ىلفض لهلجه لهلجلیلل گ ىل ء لاللة لشلکی لأثاثلةلللب تلهلل لهح ل«.لی له ةنل ی له لن لمهفةلتل لبلحتل ،ل ل ی له لبلعلل ل لنب

لث گرگل لروػهل ش مگ،ل ل نلظهرۀل لبهػ گ هیمگ. فهىلرغن کعلروػهل ی ه لاةرلط هحلرعل

______________________ لاصحاب حدخث.ل1 (لث گه:ل بحهبلرگیال ػل ی حلرسهػلجو رگل لپیر ل1/265)لولل و نحل :لبمهجیلثرشعل ن

کللعلبمللهىل رکللهحلن لجللیلرصللو للالللعل للغا ل للر ل اللل الللمتلی ملل لشللهف ل لرمبالل ل ل لله ک ،لگ.ل یمه ل نل بهرال م ه ىل ل یف لرةرلکی رلرهه رگل لبعل ةهسل]کعلر شل جورمةفعلجو [لم للر ل

لربوىلجو رگ،ل ػل حنلر لر للرگیال نل ةهر ه ل ا ةلتلفلو له هل شلت.لل ک لبعل م و ل ل ظبهنل کامل ر ل جو حسنل ش یىل)ح.ل اللمتلجلیلل(ل ل ال و نلشلگ ل بلولل م له ىل الل324 ل ػلظهون

لره ةگهلشگرگ.«ل ش یى»،ل بحهبلرگیال هیۀل م و ل لظهایلثیه ،ل ػل حللالگۀلطههنح

21 1396تابستان 135شمارۀ

ل یتضل ػلضهلو ىلظةبلیى،لرلهحل ىلشل و ،ل لیضلظو اللت.لث لضهلو لالللعللمال ل لمذل کلی ل لث لضلولیلکلبلهحلبلعلثالةه اللتلثن ل بهحلضولبعل یضلبلعل ىل .لفهط لۀلػالی ل ػلالللی ىلث للگلث ل لفللی پیشلرهه رللگلتللهلظونرللگ.ل سللکةم لجللیل ن لث لجپصللت.ل للتل فقللهن للی ل ػ

گفلت:لالهمتل ل لاحلمالةکملیلهل» کةنل سلا ةن،لأ س ل لنل سله لگ،ل سلکةن الللجیلتل ح ةلللأط ور لأط کمل هللل .ل...1الصنل رویشلبعلال علما لنالةگ«.ل نل و جگل سم

کی رگ لتلهل یگلیل گیالمگ لببیل کعلپیشلرهه هلجو لض اعلبعل رویشل رگل لجیل ثرگعلط هحللفهط علبهم ل یگیلضولثن لث لره ل صت.لطو لش ل نث گل تل فقهنل نلپلیشلروػ ل ػ کی ل ل

گفلللت:ل لبهیسللل ه ،ل ل ل هلللهضی لجلللیل ن لللاحلمالللةکملیلللهل الللللجیلللتل»رهه رلللگ.لی ة للل ل ػ س گ ل نل ح للل ل ههضرحن.لإال هگل گىلحوحل بلة.لأط لور لأط کلمل هلللأ.لی ةم

للة لپللیشلجللو لل...ل2طللو لالللصنلث لی للةملشللمةگلمالل «.ل للنل و جللگل سم کللعل ن ا شملله لط للهحلکعل هرلگهلجلو ،لفهط لعلث لن لثن ل گیالمعلظف مگ.ل یگیلروػلث لبهحل ض اعلبعلی ةمل رگل لظو ل

گفلت:ل لاللی ىلبهیسل ه ل ل لرله ل صلت،لبلعل لتلظلون ل اللةیىلجلیل ن لاحلمالةکملیلهل»کی ل س قلأط ور لأط کلمل لةللل هلل اللجیتل مبو ل«.ل لنل و جلگل سم ث لط لهحلبلعل اللةیل رلگ.لاللعلروػ

کعل ال کی رگل لث ل هرضلیللجیتلما لبگغشتل گیالمگ لببیل لجیل اةرلط هحلرصون رگل ل له ةنل نلشلأ ل ی له لثیلتل لی لةملن ل ل اللةیلن ،لتلهلنب کی رلگ،ل لی ل رویلشلن ل ل کعلجو ل یثهن

.ه وسکینا و ختیها وسیرا خعهون العام علی سب فیال ه :لله .ل لوللاهاملهلل و لع:لإر لهلرق کلمل وضلعل هلل» ة ل م :لالغهلرکهیلةلملنلم لو ل ال ل

ی و لللو لفللل لأرفسلللهم:لإر لللهلرق کلللمل وضلللعل هلل ی لللع.لأ:لل ضللل ی،لی مللل :لو ىل قاللل لثو بلللعل ر .3«أىلشکی ،لی م :ل لأ لیثم لبعلماةمه...للىل کهفهق،ل لشکون لأ رریگ مکملضر ءل

______________________ کلعل ل نلث لرضلی لمال .ل1 لمرجلیل اللتل نظو اللتلاللهجلللثرشعلجی ىل ظ صهنلرغ لشلگ،ل شل هن

الگل ل لیل سلیمملن للضلو بل بلو لن لبلعلشل یل ل لگویلگل ل ی له لامل ل لگیالمعلن لبعلرضی لفهط علکمگ.ل طهمتل

کعلر لل.ل2 لر گ. ش هنلمرجیل یگیىل التل هرمگل ون ل بللد األبرار ةبگن،لل.3 ل.321_لل319،ل ل10،لحلکشف األسرار و ع

1396تابستان 135شمارۀ 22

لر لل ال ه ل فهىلبعلرغنل لالعل ل جو ف وحلن ػىلب گل ػ رویسگ:لروػهل ش نلثره ل روػکللعل حللنلالللون ل نلرللقلمالل ل لفهط للعل ل» تفلله ل الللل باللعل الللتل ػل صلله فل ل ؤ للفل

گفت: ل ش هن.لشهمیىل ل ل ظبهن رسنل لرسةنلث گ،لتهل ثللشگل ن

...«1و ل ف ل ررللفةعلاللأت أرهل

لث لل مه لل ل ل حه للگلرضللی لفهط للۀلػاللی لا سللیل لفرػرللگ ل تبللهنشلجللیشل ػکللعل نلطمللگل ه للعلیلل گف للعلثیللگ.لبللعلنمهیللتل الللتل للظةللیل»هل ف للیل ل ل بللعلا للةنل«ل کللاحل ه للل

کتفهل ل یث ل گهیگهل ػ لبعلر ةسعل ل ص صیل پی زیم.لشو ل

لرگللههل و للبللهنهلبللعلثرشللعلظگ رللگلفهط للعل ربللهنه ن گف للعل الللتلطمللگلرکتللۀلث للوظ م ل شل جیمةم:لکهرجی ىل

کثةیل)کوثی(ل الت،لکعل1 .لفرػرگل ۀلرةه ل گنل ل ه نل التل ل ش نلث ل صگ ل ػلظةیلگورعلکمگ.ل لربهیگلبعلجههرعلػرگگ لظهرو گ لن لشةرحنل لپیورگلػرهشوحیلن ل هیگ نل گو ل_للاهىل

کوشةگ.ل ب علت گ لفرػرگلرسبتلبعلتو رهحیللکع ک بو لث ل بهلبهونلتورةگىلالهػگهنلرةستل_ل نل کعللکمگ،ل ل نلایلرهلل ػلیه لربریملز ضةنلفی ل هتی ة ال قو ذو ال ا ز .2 إن اهلل هو الر

ل رػش2 لل.ل الاحل ن یل ؤرلالرگغ شل عل لگغ نىلبعل م هللث ةه ،لالةرلفی ل ل ةله ل لغک ل ه شلرةکوکهن ل ل ةه ل لبه حه ،ل ی ل لػره لن لا هرمگل لا هلشل ی هل نلال هیشل

ل الللت ل حللنلبللهنهلبسللةهن لجللیل للیث ل3 الللت.لثیلله ل للیث ل ن للظو رلله ل اللوح.لتفلله ل کللعل ن اللهحیلل لل نلظا للتلث للجیمةملث لب ضلل ل رکللهحل یملل لجللینل للی ل لػ لل لل کللعل ن لرللوحل»اهالللتل

لللل کللی ه،لطللو ل حللنل وضللو ل الللتل لشللهنحل الللاحلبللع«لیکللگگی ک ل صللاحتلثرلله لنمهیللتل .4لکمگلظقهلرکی هل لر «لظا تل وضو »فقیىل التل لفقی لی م ل

______________________ ل.83_لل82،ل ل20،لحلروض الجنان و رو الجناننک:لل.1ل«.ناله ل لبهر ل گنت ل ال و نل التلا هرهلظگ رگ،لا ولروػى:ل»58(،ل51الونۀلع ریه ل).ل2ثی هرمگلثیعل.ل3 ن

و

ذکر ا و عه صالح و و ه سی وهو وؤ یين ... وة فلنح بة (.لا شملةنلثیلعل97)رحلل/للطی

لالونۀلرسهءل لمةیه.ل124یل .ل4 ل حنلبحالرةست.لا ةنل گنل غک الله نىلیلهل ی الله نىللشویم:لت بةیاهحیلطو لػ لضهىلور ل ن

←

23 1396تابستان 135شمارۀ

لنضل ،لػالگل لجلی3 ل ونىل ػ گیطعلطههن لبهطم ل رلگوػى،للنمب ل لبلعل لهحل لثر ل.ل لهل کملگ،ل کسل ل کعلایل سا ه لبهل یف ل لبهیلگلث لن ل کسل لفضةا ل التل سهالگهلجلی ىل

ل ک لله ل لپی للو یه لضه للعلن لل لل ل ن جللۀلللث لفضللةات،لره الللت،لزحللی ل گللول ل گ یمللگل ل نلػرگگ ل لتباة ه لشفها ل الت.لفیاممل الا ،لنف هن شه ل ؤثیتیل ػ

هرةللتل4 .ل بهااللعلثظللرحنل یراللۀل ر سللهحل ل اللل گ للبللهل مکللیل الللتل لبللگ تل لر کعلکممگهلن ل ل بهااع لبلهونشلبلعللنالهرگ،ل ناللةگهل اللت.لثیلهلتلهریزل ربةلهىل«لرلقل ة لةن» ن

لثرله لن لبلهل مکلی لمملو ل ل سلوحلر له ل ل ل رحلر ورعل و ل بهاالۀلیکل ل ػ الگگلل ىل یگیل ػل حللنل م بللتلوحللژۀلظللهتملپیلله بی کللعلم للی للضللو بل مفلل ل الللتل الللت.ل م ب لل ل

لث لشلللطللهایه کللاحلریک شل_لرضللی لفهط للعل لا سللیل ل لفرػرللگشل_ل ن لبلل ،ل ل بللهللل هللل رللگل لر ةسلعل لروػللالبکلظه لت اةگ کی هل اللت.ل ن ل نل لبقنلظو لضه رعل ره غحیشلث لن ل ن

ل سا هره لمةیشة ل هل لبلعللبعلث لفضةاتلجیل،تو رةملبهل تکهىلبعلر لل ػ کمةمل ا هلبهونل طمه لپی و یهر ل گ لر هحیملتهلنال گهنلشویم.

ل هیللله لبلللهػرگ5 کلللعلجلللیلیى،لتلللهباوحی،لزحبلللهلضاللل لریلللیل للل .ل ن للکملللگ.لتلللهباوحیل وحلللی یشل کللعلیللکل رسلله ل لل اللگ.للتو رللگلبللعلث ل الللتلیهبللگلر لله ل لل لپیللی یش،لبلله ترحنلفضللةا لن ل

که للللش هحلل با لتهباولفهط عل التل لا سیللا بیشل ةی لن لبلهل ظلا ل کلعل یثلهن ؤ مله للرییل گیالمگ ل ل طل ن گیالمع،لجی ىلن هىلظگ .ثون :لالعلروػلببیلجیل هحلا مومه ل

لرللللوح کللللعل حل ػلظو گغشلللل گ ل لث لبللللحمۀلر رللللهر لن ل للللهلظللللگ ىلشللللکون اللللل لل للجللی کللعل ن کللی .لتللهباوحیل نظ لله ل ل للیث لتیالللةمل ط گ شللتلجللو ،لبللعلزحبللهترحنلبللون ل ن

گیل التل لن ام هلجی ىلنار لپی گههل الت.ل صحفلشریفلتهل ةهحل ةه تلضاوه

→ ________________________________________________________________________________ ل الاحل ضو لرگ ن .لا کهنىل لا هیس ل هرمگل ال ه ل لا هرملگ ،لت الةمل اللا ل اللت.لبلبیل ل ن

کلذلظوی ن کعلثو جیلفی ل ن ل_لن هلبو بل الت.لجیلایلز حل لز ضعل رونىل اللتلتلهل ظا ل ل نىل_لکمگل لپیورگاهلن لرگساگ. لن لبعلظوشصوحیلبگلل

1396تابستان 135شمارۀ 24

کید بر تحلیل حديث استکۀ آموز نفس ال تموت »مال رزق با تأ «حتی تستکمل رزقها

________________________ 2_ عاطفه محمدزاده 1دکتر علی راد ________________________

که هر فرد نه ط مشخصلى از آن بر اناس مهانى انمىط روزوط هاى از مد راتى انن کاملل در اختیللار او لللرار مى دارد و تللا لهلل از فرارنللی ن مللر به در گیللرد ایللن لاملل صللورت

هللا»رواهللن کلله زمینلل نترهلله« ي تمللوتن ننللتى حتللى تدللتام رزل کللرد مردازو خودنمللایک ایللن حللالط هللیز هللک از روهاردهللاو راهلل ط ت ،یلل مژوهشللیران را فللراه نمللود انللن بللا

رو ملژوه حاضلر بلا انل بل ین ح هث هادش اراجله نارد و گامعى از آموزۀ انتامال رزقال ل هث در نله بخل م معناشنانلى ا اصول و لوام دانل فدهروش ت ،ی متن مرابق ب

گونله هاط مصللادر و نلهد صلل ور رواهلن و در نهاهللنط تهیللبن منلرداتط مدللتن ات روایلکم شللام مردازد ب ین منتلور بلا انلتناد بله هاو انتامال رزق به بازشنانى و تدریر این آموز مى مؤلنه

و ندهن آن با تدوا و تلش اندلان را ملورد ب لث منهو انتامال رزقط گدتر آهات و رواهاتطکاملل روزو را لللرار مى مرللرا دهلل و بللا تشللای خللانوادۀ حلل هثط شللرو مهنللایکر درهافللن

گدترۀ رزقط با بیان الدلا و امالان لله و بدل، آنط مدیل بلودن کدلد مى کن در ب ث از و توکلل بللر خلل اط دو ماملل دهلل تدللوا شللود و در مرح،لل بعلل نشللان مى کاملل روزو را هللادآور مى

انن ک،ی و براو مرهیز از تااثرط،هىط تش افراطى و ان راف در مدیر تامی روزوکلیااد : رط حلل هث واژگاااک ي تمللوتن »انللتامال رزقط تللش اندللانط توکلل ط روزو مدلل

ها « ننتى حتى تدتام رزل ______________________ گر هلماوحل یث ل لرگیالپی ی لفهن جیل ر گههلتهی ل_1 لali.rad@ut.ac.irللللللللللللل ر ةهنلل کتینلماوحل یث ل لرگیالپی ی لفهن جیل ر گههلتهی لل ر سونل_ل2

mohammadzadeh@ut.ac.irat.ل .28/5/1396_ل غحیش:لل15/4/1396 ریهفت:ل

25 1396تابستان 135شمارۀ

طرح وسئله

لثمللهػلظا لللتل ک لللهللرفسلل لظلللو لجللیل الللهسلثیللله ل لر یلله ،لالللیل وضللو نل ػ نل سللةیلکعلجلی نلاریلکل ػل وضلو ،ل ملهنلوحلژهلاگ یتل نل ن ،ل بسل علبلعللشو .ل حنلتکه لل

تل هیاللونۀلطلع:لل50ثیۀلل الت.«ل نتر »الم ع ی ه

نها ال ح قهه ثهن ههد که شهی ر کلعلء خل .للاله نل یفل ل لنب الگلپرون گلهنلملا هلجلیلل کملگ،لر له ل ل ه ةنلن لبلعلمملو لظله قل

کللعلبللگ ل سهللرلشللگه،لبللعلالللوىل مقللهنلظا للتلبللعلاللیل وضللو ن،لث لن لبللعل الللقۀل للو حیلک لهلل اللت،لترجیلتل کلعلا له لمهیلتل ضلو ل لثظلرحنل نضلۀل لبلعلرلوم لل قاوبشل کملگل

للروػنل اگ.ل هلبگ لتی یگلروػنل رسه ل حگ لبعل حنل رةهلرةست،لباکعل نتر ل له نل لثظی لرةرل عل مونل لیهبگ.ل ن

لبعل نتبله لرػ ل هل لبلهلتکه لللرفل لجی ل حنلروش هن لل و وحل ون لبحال ن کلعل ن گلی للر لل لتسلل ک للرػ هلله»ر یللتل اهحیل نللپی ػنلجیلله لشللگهل ل اللل هیۀلریریللع«ل لت للو لرفلل

اهحیلل لروػۀل ظا ل لمیفه لشگهل الت.لبهلتأ لل نل حنلرگیال ل بهرلال رجلو لبلعلث ،لاللؤکللعل الهاللل لبللعلعاللنل گسلل یۀلروػنل لرحللوۀللترحنلث لنالللگل اللهل فهللوحل اللل ک هللرػ ،ل ةللر ل ل

جیظون ننل ػلث لتهلػ ه ل ی ل الت.لطبة ل التلجی نل ن جۀلریریۀلضگیگل ربلهنۀل ح لو نل حلنللتفسةیلر یتلجرنال ل ل رزیهجیل لگی .لرگیال ػحل التلرویکی لشهنره ل ن

لتتب لبلعپژ اشلره یل ل ػ کلعل ملهبعل اللا ل ل حنلبهنه،لبگ لضهتل وحژهلل ه ل ػحل ن رلللگ،ل صلللگل ن لبلللعلبهػشمهالللل للضو لللعلر حلللیلبلللعلث لللوػۀل الللل ک هللرػ لتوضلللعلر للله ل ه

ل حللن للر ،لرصسللت،ل فهوحل سلل مگ ل حللنلث للوػهل لت رحللیلث لجپللی ػ .ل ػ شمهاللل ل فللی لن ل نکللهنلظللو ل للی ن ل گورللعل ل اللل ون لر حللیل ره یللال رجللو لبللعلبحللالاهل ل صلله ل اللگ.لاللل ل ن

لر یلتل م صل لن ل گی لثون ه،لالب لبگون للکله .لث ل ال ک هللرػ لن ل گلههلبلهلتفحلصل نلبهلتکةعلجیل و مگل رشلف ع حگیال نلتحاةلل نلبلعللثیه ل یث ،لت کةللظهرو ۀرگیال

لتبةینلث لوػۀلیه شلگه،ل ؤ 1ممو لر شل ةهن یهجیلرویکی اهنلن یذل ن اهنلث للفلع،ل نل رز ______________________ .208_58،ل روش فهن حدخثال و ن،للمبگ هه نل حنلر ش،لن.ک:لثشمهحیلبهلفی یمگل ل و مگلجی نل_ل1

1396تابستان 135شمارۀ 26

گف للعللن لبللعلبحللال شللگلر شل حللنلپللژ اشل لضمبللۀلرللوثوننلث لن لرسللبتلبللعللگللغ ن .لثرشللعللکمگ.للاهنلپی ةنلثشکهنل لپژ اش

اللهحیل للیتبطلبللهلل اللگلبللهل یمکللعلپژ اشلضسلل سول نلپی للةمۀل حللنلتح ةللقلرةللرلر لله ل کتللللهبلر للللریهف ع یللللتل سللللهجللل و للللوحلرػ ل رسللللهحلشللللگهل الللللت،ل ه للللعلیللللهل نلبللللهل حور

ل.1وش هنره یل ضو لرگ ن رگر نشل ل لجیه لث وػۀل الل ک هللرػ ،لبسهاللتل یمکلبهلتوضعلبعلروحل مهبعل ون ل ال مه ل ن

کاةگنل ل س مگ لر حیل حنلث وػهل ن جع ل فهاةمل ؼگه ل لگی .لل ػ

وعناشناسی وفردات -1لپژ اشلره یل رجو لبعل فهوح ل مهشمهالل ل ؼه«لث وػۀل یمل »شمهال للبص ل ػ نلالهل

ل لللعلبلللعلث ل«ل الللل ک هل» ل«لرػ »،ل«رفللل »اللهنللبمةلله نلر یلللت لی مللل ل ؼه کلللعل ن الللتللظو اةملپی ظت.

ل لللتل للله لل«لث لللوػه» ؼۀل لل «لdoctrine» ن بلللعل ملللهنلم ةلللگه،لریلللی،لثحلللینلم ةلللگت ل کا لعلبلعل بلولل الهالل نلل بوللیکلفاسفعلیهلایلریهحلفکینل الت.لبعلمبهن ل یگلی،ل حلنل

______________________ ل ةه للبهل حنل_ل1 لتلو لبلعل لو ن لزحلیل شلهنهل ل لپیی لو لث ،لرػ ل ل سلهجلل یتبطلبهل و وحاهنللپژ اشرهلل ػ

لکی :کللعل حسللنلشللریفهت ل ن جللعلره لعل،لممللو ل هیلله «رػ ل ػل یللگگههل للیث ل لرللگیالجرنالل ل فهللوح» لکللی هل نل الللتل

الت.لل ل ػل حنل التلپی ظ عرػ ل ل بهرثلرػ ،ل حلل ػ یه لیهلر صه ل الت.ل حنلتح ةق،لبعل سهحرػ ل لن بقۀلث لبهل بولل رسه لبعللفاسف لتبةین» نشگلظو لن لبهلممو للره ۀل قعل ح گل لرةرل هیه

ل ه لکی هلتهةع«لر ة لال ه ه ل فهوحل گنلجو لرػ لبهلتأثةیلةض عل »تو لبعلل امللاهلع الت.ل ػلتگج رک لتل»،ل ه لۀلحین لهل لمالل ح گبه یلرس لگةرگهش ۀل ال ه لالل،«رػ لیل نلضا یتاشل

لکی .ل شهنهلپون،لن ل ل هگنلمبگ اه ل ػل ال ه ل ح گما ل هگ نل،«اهل ػل یگگههل یث لروػنلگور لگورعکعل همل هل لبلهل ضلو لتکةلۀلبسلةهننل ػلث لالهلجلیل ملهبعلالهللپژ اشفی ر لظهاینل حنلروحللنمملما ث ل التل

لبهلاگ لتحاةللل عیک،لبهلرویکی لفلر حی،لاةر بعلتبةینل سهجلل رجو لل،ر یتل ون لبحال حگیث ل کا ل للبعلث لر ی ظ ع کی هجی یل ل بهرال یتبطلبهلرػ لن لبعلبون ل رگ.للتکی ننل قیحل

27 1396تابستان 135شمارۀ

کلللعلگف لللعل لث لتمیلللةمل لشلللو ل لیلللهل مضلللهنلظلللو لن لجلللیل حلللون کلللی ن گر اللل ،ل کملللگللفلللی لیلللهللروشل هنلره لی،لا لةنل1/219:ل1380 لالهر ظهر ،لل71:ل1380)روربصش،ل لث لوػهل ن (.ل لی ل ػ

لجیل س ومع لبمةه ل مهالتل کلعلبص ل ل ػ ل هن ل یم ل الهنلفکلینل فلی لن ل نل و لۀلل نل ػکةگل ن .لرػ لت کةلل ل اگ،لتأ

لثیه ل یث ،لجیه لکتهب گیل حنلر ة لتل اللتللاهنل بیل الل ت،لا سولبهلبسةهننل ػل لل «لرفلل »کللعل ؼۀل کللهن ل3/291:ل1409ر ل)فی اةللگن،للجی لل یل نل مللهنلشللصصل لر حلبللعل(.لالللةه لر یللتلرةللرل حللنل یللگگههلن لتأحیللگل لرفلل لن لا لله لر رلل ل مللهل818:ل1412ن ملل ،

کعلاس ل لرةه لضسگلبعلث ل ل لبس عل الت.کمگللرگههل ویه لبلعل لهر ل«لرػ » کعل ػ کلعل2/388:ل1404) جلنلفلهنس،«لشلکی»رةرل (،لطةلرىل

لبلهلث لت غیلعلبعل گهل (ل اللت،ل نل حلنل351:ل1412شلو ل لبص لشل لگ حل)ن مل ،ل لناللگل لفلی ل نلطلوللرةله ل رجلو ل اللتل)ضةارل ،ل کعلبعلرةهػ :ل1429رگیا،لبعل مهنلطةرىلث گهل

(.ل حنل فهوحل نل ون ل رسه ،لبلعلمقلهنل ی ل ل رةلوىلیلهل4/115:ل1368 ل صقفون،ل2/276 ملگنل ػلث لرلاللبهشلگل ل یگلیىلل ظر ى،لتکویم لیهلت ری ،ل ن نلیهلمةیل ن نل لثرشعلجهیه

گف لعل گلی ،ل اه،لباکلعللالهل لپوشلةگر لتمههلظلون ر لشلو .لبلهل حلنلتو لة ،لرلعلر و رگل لهرعلث ل ل جلللنل ثةیضلللهنن،ل267:ل1411ثیملللگل)شلللریفل یتضللل ،للشللل هنل لعالللهنل ملللونلرةلللرلرػ لبلجهیه

ح لللللللللگنلل 2/277:ل1429 لضةارللللللللل ،ل169-5/167:ل1375 لطریحللللللللل ،ل2/219:ل1367ل(.570:ل1385ػ هلث ا ،لل لرسنل3/138:ل1417 لطبهطبهحی،ل79:ل1421گةار ،ل

کتهب« ال ک هل» هلجی نل ؼۀل ل کلی هل،لش هننل ػ رلگل للاهنل ت،ل ملهنل سل ا لعکلیلللپی ظ ع«لک لل»اهنللاهلبلعل فهلوحل یگلیل شل ه لجی یلث ،لالعرب لسهان رلگ.لبله حنلرلهل،ل ن

علث لگهللیک عل ل نلضهحیل یگلیلبلعل ملهنل الل ت اعل لبعل مهنلأت ک ک اعل ل ضهل ی لبهلأللالصهحا (.ل نل599 لل11/598:ل1414 التل) جنل میلون،ل رةلرل ملهنل ظةلیللوجهه البحهر

تههههاح (.ل نل467 لل5/466:ل1375 لطریحلللل ،لل1808:ل1407شللللگهل الللللتل)ضللللواین،لعکللللیلکتلهبلطملةنلل،لبعلر یتل ون لبحال شهنه«ر ح»ام،لعحلل ؼۀللالعروس ل هون ل حنل شگهل ل ن

کللعل نل للاللسههانث للگهل مللهلشللگهل الللتل)زجیللگن،ل«لتسلل وف » لله لل«لتسلل ک ل»،لالتهههخج

1396تابستان 135شمارۀ 28

ل(.11/181ل:ل1414لر یه ل ػلشهنره لرگیالرةر،ل ا لجیه ل ملهنللکافیظاةلل هویم ل نلشیحلیک ل ػ ل ن

گف عل الت:ل ۀلث لبعلم گۀل ضلر نل» ؼۀل ال ک هللطمةنل لتت ال ک هل،ل ت هحلطةرنلبعل م ه لع...»جللیل حلنل الللهس،ل نلمبللهن ل«لث ل اللت. لهل...ل اللل ک اتلأی لل ل»بللون للن لبع«لفا

که للشگ،... کی«لروػاهنلم یل ل ل(.1/117:ل1378 هل التل) هویم ،لتیض علی لۀل ؼۀلل نلض عل کلعلر لثرسلهل گفلتل ػ ل«ل الل ک هل»تلو ل ک لهللالیل«لک لل» ػ لبلهل جلو هل

که للل ک لهللناللهرگ ،ل لر یتل ون لرییلا له لبلعل ل نتبه ل الت،ل مهنل حنل ؼهل ن طةرنل نکی ل)روػن(ل الت. لت هحل

وستندات روایی -2کللعلرویکللی ل حللنلپللژ اشل لثرسللهل ل ثبلله ل لتبةللینلث للوػۀل اللل ک هللرػ ،لرللگیا ػ للن حون

گورع لر حلیل لتحاةلللل الت،لجرنال ل رو حل اهنلر یتل لت صةصل نل ةهن،لت ةینل صله نل ه،لبعلبحال ل ویتل ی ن ل حنلرگیالن ل ن لگغ ن .للالب لبگون

های رواخ گونه-2-1کتللهبل ل که للللر یلله ل رجللو لبللعلبحللال اللل ک هللرػ ل ن لبللهبللکههافیاصههول لل نل نل

وى» ل همةل ل«ل ق ا » هللف ل ق ض بهل اللمه نل فله لر لللشلگهل اللت.ل)کاةمل ،ل«ل إل

ل3/187:ل1429ل لح188 ل2/1621، لل9/546 لح547 ل1/8400، لح9/548 لل3/8402،ل(.11/8410،لح555 لل9/554

یه ل نل ن،ل نلطملگل لون لبلهلالم ظل ا ل نرلگ.لبص ل لل حنلر یه ،لبهل ضو ل ش ی کلزل لل نلمبهن ل حللنلرها سللهر ،لبللعلتفلله ل وضللو ل ن لل»اللهنلل ػ لل ک لل لتس لر لل ت للو لرف

هه. لت و ل»،ل«رػ لر لل ن للللرف ک هه.للتس هله.»،ل«رػ ف لرػ ل و ل لتس لر ل لت لو لرف ،ل« لن ل» کمل ال الم ل یح ل قهءلشل لل ب ابلوهلب ل لتق

لأ ػ ل لنل لر صلةةل هلل.لء ل ل لن ل» ل«لء للل ل یح

ل قهءلش ب رگکمل ال لعللأ لیلرا ابلعلب ة لیق

لأ ػ ل نل لر لبقهم لع.للء

لگل هلللإ نکل لهلمم لعل یلگ «لفإر گللی ثوننلشللگه،لیکلل لن لل.گللی لجی ل ةلله لر یلله ل بللهلتوضللعلبللعل حللنل ف للی ل للروننل الللتل ػ

29 1396تابستان 135شمارۀ

ل اةمل لپژ اشلن لجیل بمهنلث لبعل رسهحلنالهرةم. ل ی ن ل ةهنل حللنلپللژ اش،لتاشلل ل الللتل ض هلله نلجللی نلبللعل الللتلثون ل ل لل نل ةللهنل ن ل ػ میللون

ػ:لر لللللاهنل ر صللهبلث لاللملمبللهن ل الللتل.لشللی ترحنل لل نلبلله نهل ػل صللوحلرر یللککهن لر حللیل ل ظ صلله ل للهحینل لل نلر یللتل نل ترحنلث للهنل ةللیل ملل لبللعل حللنللتللرحنل صلله ن

لر یت.کعل نلبحال ال ک هللرػ لبهل ضل و ل لمبهن لجرنال لا ۀلر یهت ل الهنل لهبعلل ل ػ

لت ةینلر ه ل ش ی ک،ل ف ی ل کهرجی لمبهن لر للشگهل لث لفی ر ل اله،ل حلنلر ةسلعلبلعللاهل نکعلض الع التلث هله.لل ت لو ل»اهنلل گل للرػ ل ک ل لتس لر ل ل«لرف قهءل» ل ب کمل ال الم یح

ل للش ابوهلب لتق لأ ػ ل نل ر صةةل هلل.لء ل ل ن ل«لء ل ل نلر یله لتکلی ن ل لو ن ل یگلیل ن جیشل ػ

کهنلشلللگه لل رگ.لر لللللر یلللتلزحلللیل نل لتلللرحنل صللله ن ل ر صلللهبل ر حلللیلرةلللر،لمه للللل یگلللینل نل یگیلر یه ل الت: لضگ حیلث ل ػ

فلی ل جلیلض لأ :لملن له رقل ث جیلر

لأ لو ح:للل،ل لهل:ل لهللناللولل هلللمن لةل فل لرس

للةنلرفللالفلل لر ملل » ل للر حل لإ

للعل ت للو لللأ ر

لرلللأ لل لرف و ل هلل،ل هلله،لفللهت للرػ لل ک لل لتس

ا ل او لف ل ق ض لللأ قهءلشل ل ب کمل ال ام ل یح لل،ل ابلوهلب ل لتق

لأ ػ ل لنل لر صلةةللء ل ل لن ء

ل ل لعلرلا ،ل نلظا ػ لجلی ر ل هللل سمل تلههل هلل لفإ

لبلبی،لأ ل ل هللل ههلری له،لف لنل ت سل لی م

لا لکل ل لن لع،ل لرا عل ن ظلغهللل هلللجرػ لل،لفأ لمس یل ل لبلعلللرسلهبل س لع،ل لص لیلرا لمة للل لن لن

عل ةه ةلللرػ حل علحو لروال لماة حال،ل ل(.1/8400،لح547 ل9/546:ل1429)کاةم ،.«ل ل هحلبه یل جور ره کلعلناللوللظلگ لث ه ل ػ کلی هل اللتل گلههلبهشلةگل»فی لو :للر لل ث

ک لر لر ح کع:لاةرل ل ا ل نل ةگل یهفلتلل ةلی ل گلیلثرکلعلروػنل ةنل ن که للل ر شلن لگیلل ک یل ربهللطا ل رةهلبهشةگ.ل کمةگل ل ی له لبلعلتلأظةیل ن ،ل لت و نل ه لپی عل روز

ف لله ،ل بلله ل ػلطرحللقل صللةتلث لن لبسوحیللگ.لظگ رللگ،لروػىلرللاللن لجللینل للی حلت سللةملکملگل لت لو لن ل ی مله لر هیلگ،لروػىلرلالل کلعلبلبیل کس ل ر و ،ل لری لن لت سةملرکی .ل

کعلبلهلپلی هلظگ لبعل ل کس ل کلی ،للنالگل ل یهفلتل نىل لرلی ل ػلمةلیلطرحلقلرلاللث لن ل رل کملبعل لظو اگلنالةگل ل نلثظلی لرةلرلرسلبتلبلعلث ل ن لروػىلرا شلبعلا ه ل گ نل رةهل ػ

1396تابستان 135شمارۀ 31

ک ةگهلظو اگلشگ. ک عل ل«بعل حه

وصادر رواخ -2-2لر حللیلشللة علبللعلضللرل للکاةملل ،ل لکههافی ػل یگللیل صلله ن ) مسللوبلبللع(للالتهحههی تللو ل ػ

ل52/100:ل1404 الکهف ،ل (.ل ل نل لهبعل6/321:ل1407رلهحلجلی ل)طوالل ،للتهخج اسسکام(ل ل ل بلل ل ن لکهافیکلعلرسلبتلبلعل«لملاءلجلنلرزحلن» ل«لمهبملجنلر ةگ حمه »ر یتل ةهن

گللر نشلشللگهل الللتل)مللگه .ل1(153 23:ل 1363 نل ػلما لله،لل للگ تلجی لل ینل نرللگ،لاللملکعلرر لمه ه ل ه ةلعلضهیگلههلللبمهجی حنلبهلتوضع کت ل رب ۀلشة عل بعل ضو لر یتلیه شگهل نل

للگل لبللحتلالللمگش،ل ظللوجیل نرلل ل حللنلر یللتل ن لث لن لتأحیللگلر للو .لرضللون تللو ل م بللهنل مهبعل با لرگیالشة ع،لظو ،لر هرۀل م ه لوحژۀل حگثه ل ه ةعلبعلث لجو هل الت.

سبج صد ر رواخ -2-3ل ل حللنلپللژ اش،ل للگنل ن ل ةلله ل مللهبعل للون ل قه للعل ن ل حللنلالهغهها ی ػ ،لػ ةمللۀلبللگون

سللا ه ل نلضمللمل رللگلجیلله لر للو هل الللت.لجللیل حللنل الللهس،للهلالللهػنلاللل هلر یللتلن لث ه هجللو هل ل بلللل ػلجیظون ضللگنلبللهلاللل ههللرللگیال للون لریللیلبص لل ل ػلظقبللۀلنالللوللظللگ

(.ل223-221:ل1361ثوننلممللللهیملبلللله نلشللللگهل الللللتل) للللگن،لل شلللل نل لپللللیشل ػلض للللعکتهبل کلی هل اللتل) ساسل ،لححار اسنهوار ساس لام،ل نل ل20/125:ل1403 حلنل لوللن لر للل

کتلهبلاللب لبلگونلرلگیال قلهجقلبلهل لولل126 (.لبهل حلنلرلهل،ل نلضلهنل یگلینل ػلا لةنللیکللل ل ػلضمم الللهلعکلللیلشلللگهل اللللتللفلللی نلرهشلللمهس،لت سةلللللبلللحهبعل نلض لللعلمملللهیمل ن

______________________ ل ةه لل_ل1 لکی هلرگیال ػلضهجیلر للظو لر ی لشبةعلبهل حنلسنن هضعل نللالمتلرةر،ل جنل اللر حیل صه ن ػ

کعلبعل حنل.(2144،لح498:ل1424لضع، هل جن)ل الت. شلة علل ره یلاشل هننل ػل حهظل نلبهللرگیال اللت:للشلگهلشلیحلر للل فه لبگحنلبهلالمگنل،(3/8402،لح9/548:ل1429کاةم ،ل)لکمگل لجی جین

ل هجیلیلملنل سلهجرجنلضلری لملنل جلیل ساململنل جلنلجنل ح ص لثمهل و ةگل صمف لرگثمهل ح گجن او لفل»..لل: هلللالولمبگ هللل هل:ل هللن ض

لأ و ل هللل ههل مهس لإت لرفسهل ن ل ح ا لفإ ل ل ق لت و لر

او لفل ض لأ و ل هللل ل ل مول هریح. لتس وف لرػ ههل لإ لأبقألممههلفهت ا لظغ ل هرل ل« ق

31 1396تابستان 135شمارۀ

لر یلت،ل رلگک لبلهل74/143:ل1403) ساس ،ل (.لبگحنلتیتة ،ل و لل،ل ػلضهتلػ ه لبلگونلیکگیگیلتفه ل نرگ.ل

کع کی ،ل رجو لبعل لو للتمههلر یهت ل ل ولل ظةیل رگکلپیورگنلجی ی نل شهیگلب و لجینلث ل کعلطبیال لبلعلمملو لشلأ لرله للثیله ل لرکلفل لاللونۀلتوبلع:لل59 لل58 التل لیا ل لن هم ل لم

لصقو ل ل ل لیس هلهلإع لالم قلو ل م لی ل لم لإ هلهلن لو ل قلو ل م م لأ گ ه لفلإ لن لو ل لهلل ص هلم ر

لأ لو لهلإ ل ل هللل لناللو علإر اعل لفض تةمهل هللل ن بمه هلللالةؤ ل ه و لرس لنالو عل ،لر لللن مبلو لثتهامل هللل

لل.کی هل الت کمملگگه ل ن ضل و ل حلنلر یله ،ل رجلو لبلعل م لی ضلفلی لیلهل فلی نل ػلشلیکتل ربهنۀلت سةملممهیملجلو هل اللتل)طبیالل ،لل ػ لیهلمةیلث لبعلنالوللظگ ضمملرمةن،لاو

ل للهحلبلله 63 لل5/62:ل1372 ،ل(.لیکلل ل ػل فسللی ل هبللیلاللملبللهلتکةللعلجللیلرللگیث ل ػکعل غحیشلرکمل ه ل ل و ف تلبهلت سلةملمه رلۀلپی بلی ل ةلگل شل نلر ه ل هل ،ل ػ

کمللگ.ل)ث فلل ،للپرون گللهنلرکهیللتل ل ػلضهرلل للبللعلفضللللظللگ ل لبهون مللگنلبللعلتواللل ۀلرػ ل(.2/592:ل1398

کلاحل حلنلبعلرییل لربلطل للنالگل ػلیکلضهلتلب لو ل فسلیلن لبلعلبحلالاللب لبلگونکعلشهیگلپیه بی لجیظلون لبلهل فلی ل لیضل ل ل ػلضملم،للبگحنل مهل بللل ػلضململیلهل ن

ل ةلگرةه ل اللتلبلع کلعل رسله ل ن لتهلػ لهر ل ن لظو الگلناللةگ.لبلهللیه ثوننلفی و هلروػنل گ ل حلنل یهفتلرػ ،لتاشل فی ط ل لرلی لػ ل ن کعل ػ ۀل ر کةگل ش عل حنلجیه ،لرضی لتأ ون لرةست،لباکعلبص ل ػلرػ ،لضرءل گن ل رسه ل التل لبهلممهیتلظگ رگلبلعل اللتل

لالللمل حلللنل شلللکهلل قلللیحل ل للثیلللگ.ل لللهلبلللهػ کلللعلطلللی ل نلاللللب لبلللگونلرلللگیا،ل ػ شلللو لکلعل نلشلأ لرله للثیلع،لػ لثوننلش هبلض ع ۀلممهیملبعل الةاۀل بحهبلالصنلنف ع،ل نرله ل

ل ی له لنالوللظگ کلهن ل فی لرریصلبعلشةوۀل لجیظ ل ػ ،لظو ل وللت سةملممهیملجو هل ل رگ.ل م ی ضلر و ه

،ل ی له لبهل حنلا ع،ل سامل اللتلجلیل اللهسلر یله ل لون لبحلال لاللةیۀلناللوللظلگ کسل لجی نلپی گةینل ػلرلی لضمگسویله ل سلا کلهنل نل لاللفهنشلبلعل فلی لط لعل ه لیلهل ن

فی للو هلل سللةیلبللحة لاللگ یتل للاللهلن لبللعلروػن،ل لل نلجیلله لر للهی ل ػلالللمنل هلل ،لث

1396تابستان 135شمارۀ 32

لیه شلگهلالمل ق ل لربهشلگ،ل لوحل هضی الهحیل الت.لبعل یگیلالصن،لطمهرشعلالب لبگونل حللنلشللبةع ل الللاحلبسللةهنل ح لللل الللت.ل ػ لتللهریزلبللگن لبللعلریللیل لبعلث ل ن ت سةللللنالللگللر

لیک ل ػلضمم لثالل هرۀلضململلالهلیلهلپیشلبحهبعل نلض علممهیمل ن جیمل لطملةنلشلی یق ل نل حنل هیعلبعلتو رگلبعلممو لر ورعل رگ،ل لثیگ.ل نل ػ لش هن

تجحین آووزۀ استکهال رزق -3ل للع،لشللهظصلبللع لتبةللینلث للوػۀل للون لبحللا،ل ن اهنلث لبللعلتفصللةلللترحنل ؤ فللعل میون

ظو اگث گ:

ط وبناى استکهال ر شرو -3-1،ل58ترحنل ؤ فللۀلث للوػۀل اللل ک هللرػ ل الللت.لثیلله ل للیث ل)رللذ/لممللو لفللو ،ل الهاللل

یللللله /72 ؤ ملللللو / ،ل9/549:ل1429 ...(ل لر یللللله ل صلللللو ه ل)کاةمللللل ،لل58،لع رل ػلشللر ل هللملجهیهل5/8404ح کللعلرػ ةللتلپرون گللهن مللگنلل ...(،ل للتلجللیل حللنل للیل نرللگل

گللیلجللیلل.ل حللنلبللفتل هلل ،ل ػ للۀلتک ةللللرػ لاللمل رسلله ل ػلروػنل الللت کللعل بهشللگ،لطللی للن هل یگیل ضو لرگ ن .لفیضلروػن که للرػ ل ػ یهفتل لنالهر لظگ رگل قعلشو ،ل که ل ر

هلهالونۀلاو :لل6ثیۀل لمال ل هلللرػ ضلإ ن

لفل ل ة ل ب ل هل ن کلعلظگ رلگلن ل لو لرػ لل ل حللنلضهللتلبللهلرللگیال للون لبحللالا صللو ر ل ن .ل للهر لبمللگگه ل یفلل لر للو هل الللت،ل ػ

لاللیل ل لل ن،ل حللنل قالل لن لبللعل للوحل«لرفلل »،ل1« بللع»رر یللکل کةللگلجللیلرػ ةللتلظللگ ل ن لتأکلعللر ه ل الگ.لروػىل لبلعل وضلو لا شلو ل یسله لثرله ،لر ل ل اللتلجلی ىلظالقل

______________________ کلعلریکتل لالیلطملل،لبلع« بع»کا ۀلل_ل1 لرلوحلجلی ن ل یلیبهشلگ،ل لجل شل علکگل رلگ ملهىلالیل وضلو ىل اللتل

کلعل ن ل لبلگحنل ملم لو لث ل شلهنهلفو لرةلرلبلعلره لتلثیۀر .للکهنل لبعظهب ل ػلضمبمگگه ل هاللتلکلل ل هرمللگ.لنلجللیلمهللگۀلظللگ ىلت لله ل الللتل لایگللرلبللگ لروػنلر لل ة وضللو ل نلػ لللناللهلللضمبمللگهرػ ل

گیل ؼۀلبگحنل.(10/148:ل1417طبهطبهحی،ل) لث لن لر رل لبلگ رةمل رسله للن ل صصلو «لرف »للر لر ل کعلرةه ل مه مهاللب لجلی نلرلگیال لون لبحلالل له لیه شلگهلل اللت،لثیلۀلث لبگ ل بس علکمةمل

الت.

33 1396تابستان 135شمارۀ

هللهلمال ل هلللظگ رلگلجلیلظلو ل ضل لر للو هل اللتل.لمبلهن ل لتل حللنلرػ ،لاللوگمگلبلعلر هرة لثیه ل لالونۀلع ریه :ل23 لل22 و وحل ن ل هءل ل س ل هتوملگ ل لفلونب ل کم ف ل س هءلرػ

ق و ل لتم کم ر لل هأ ل ث عل حق ضلإر ن

لالونۀل اک:لل21،ل ض و لثیۀل ػ کم غنلحلر لاغ ل ن

أ

ل ع...لإ سکلرػ لثیۀللأ لکر ل لعالونۀلممکبو :ل17 ل ش بلگ هل ل م ػ گ هللل لر و لمم .لفهب

لل10/148:ل1417رةرلشو اگنل یگیلجیل حنل یرگل)طبهطبهحی،ل ل(.149 ل حن کللعل ن کللملرةسلل مگل للو ل بللهنهل ػل صللو ه لبلله نلشللگهل الللتل ل نللا شمللةنل

گلو هلث ل اللتلل1ظونرگ.ل حیلبعلط مل مهبعلر ل ن ۀلپرون گلهن،ل گسس م لرػ ةلتل پیورگلرهل،ل للر لبللعل للةتل هلل للکللعلرللع تمههل بللللرلله للرػ ،لباکللعلتک ةللللث لاللمل نل نضللۀل

ل ل رللو حلروػنل ن یهفللتلر لل لجیظلل ل ػ کةللگلجللیل ر لجللینل وضللو ل لتأ الللت.لت سللةمل رػ ل نلر یلله ل)مةهشلل ،ل (،ل1،لح294 لل293:ل1376 ل جللنلبهجویللع،ل239 لل1/238:ل1380ب ضلل ل ػ

کعلضریه ل مقهنلروػى،لجی الهسلیک ل ػلاللمن هل ل لبلعل ضلهىلرک لتلللگو هلث ل التلل ضللللی ل ههههدخال ...لشللللو ل ل ػل صلللله حقلثیللللۀلشللللریفۀ:للپرون گللللهن ة اهلل تب تجههههد لسههههن .لو لهههه

لفللللهطی/ل23(ل ل ثللللهللث ل)فلللل /62) رللللر ب/ :ل1386ثیللللگل)مسللللکین،للشلللل هنل لبع(ل43 ل(.2/484

لثیلۀلل حنل بللن ل شهی اللونۀلرسلیلل21تلو لبلعلرلوم ل ػ هدنا خ اجنهه و وها و إن وه عن ء إال

لوم حقدر وع له إال لنن کلی .ل قلهجقلبلهل حلنلثیلع،ل لةتلظگ رلگل ػلمله ملبله ل ن ،لرةرلجی شتل

لػ للتکو لرػ که ال ظه لتل ن ل) یشل ، ن (.لظگ رلگلبلعل میلونلتح لقل4/406:ل1377ةنلکعلجی نل ل لگنلشلگهلل حنل ی،لػ ةنلن لن حلب یل ی نل ل رػ ل موم ل اگلتهل رسه لب و رگل ن

______________________ جللیل_ل1

لأ فللی للمللن لفللیضل»،ل للهل:لض ل للگ ل

لإ لل لرف ل للن تةهللهلفلل ل للة لیأ هللهلرللا ...لمهفلل هللل هللهلرػ ل.«ةللة

ل.(118،لح1/239:ل1380لمةهش ،)جی

لأ گ هللللمن جومب

ل:ل»ظگیسة،ل هل:ل هللأ لع...لکل و تلههل هلللجرػ

ل گلف لرسلی ب :ل1429کاةمل ،ل)ل.«ه ل ل.(4/8403،لح549 لل9/548

جیلأ گ هللللمن ل»،ل هل:لمب قللل هلللظاقللإ صا لظاقلل للل،ل للل هم ػ هم ر

به...لللأ :ل1380لمةهش ،)ل.«را طة

.(116،لح1/239

1396تابستان 135شمارۀ 34

کمگل) الک/ لبهون ملگنلبلعلگورلعلثیله لبلعلب لیل ل(.ل حن15 الت،لتصی ل کملهن ل کلعل ن للث لوػ لل لت للللگحیل هلللل تللللو لبللللهلتللللاشل مق لللل لتللللهل حیللللۀل للللی ل ػلروػنلل ،ل رػ ةللللتلپرون گللللهن

کملجیلرگیال الت.لتض ةن لشگ.ل حنل همگۀل ساملا ه لر حلره لشگهلجیظون نبهیلگلبللعلیلله ل شلتلیکلل ل یگللیل ػلشللی یطل الل ک هللرػ ،ل اللل فه ۀلبللحة ل ػل ظ ةللهننل

ل حلن کعلظگ رگلبعل رسه ل یر تلفی لو هل اللت.ل ػ یهفلتلبص ل ل ػلروػنل التل لر لطلو ل رلث ل حللر حلر هیللگ.ل حللنل بللعل ن ۀلث لل ل بسلل عل الللت،ل کلله ل ن لبمللهلبللعل یالل لظللو لن ل ػ

کللعلرگ شلل نل م له لبللعل للةتل ل صللاحتل هلل ل نلروػن نالللهر ،لل ر لهللاللمل ضللو ل ن لللملگ لل ػل بللولل ظا ل ،لتکللهثی کسل لرػ لن لبللعلا لی هلثون .ل حللنل ن یلله ل نل طاب ل لرلی لز

کعلنالوللظگ لیک ل ػل بهیهنلظو لفی و هل الت:لره ل التل ل نل ل» کل هللل رلگ لمال ل لهلثتله

لگلأ لتح ل رگ لبسلصطل هللل

لأ ل تی

ة ةنلأ ل لیهلما لإ

ل ل لرلریص هلرلی ل یسلی ػ ل لر تلکل هلللفلإ لحؤ رگ لمال ل لهل لم

لأ کلهنهلتغح کی اةلةل لیفعل «ل یص

ل(.17 لل1/16:ل1371)جی ،للن لجیل ةی ؤ مةن لفی هیگ:لث یل رس ع،ل لرةرلرهشکةبهحیلجی نل فر یشلروػنل گن

ل للعل» ن ل للهل للگ لحللر لمالل ل ی،ل للب ،ل ص حللاللب للی ل ػ سللعل للر للیحلرف للگل ةح ب ل ) جللنل«لإ

ل3/160:ل1404 حگیگ،لل جی ل(.161 ل حنلروحلفه یلرةستل ل حنل هلمللناهلشگ ل ػ لتکةعلجیلظگ رگل ةس ظو ا ،لبگ لتوکلل

لرةللهػل لرػ ةللت،ل للةتل لماللملضلله علرضللی لرللقل ػ بللهلشللمهظتلبللفه لپرون گللهن ل مللمل ػرةلرلشلو .لبلهلتأ للل نلرلگیال لون لریلیللت هحل وضو لتلهلثظلرحنل حیلۀلرةله لرهبللل

لتو لبعلشر ل بمهحیل ال ک هللرػ لپیلجی .ل

گسترۀ استکهال ر _2_3ل کعلرػ ل کلنل اللتلمةلیل ن نلیلهل ن نلبهشلگ.ل میلون گف ةمل ل مهشمهال ل فی ل نلر یلله ل صللو ه لعکللیلشللگهل کللعل ن ل حللنل سللهح،لا لله لرػ لطه لل ل ل قاللوبل الللتل ػ

ل ل هحلبه لالهقنعه الت.لبعلممو ل ثهل،لشةزل فةگل ن کی هل الت:ل ػ لطمةنلر لللقل» لإ ل لملیقابلع،ل ل مظلیل ا رػ ل سوحلما ل رجین:لأرگا هل بللإ ل لبلهربعل

35 1396تابستان 135شمارۀ

لل ل للمل للعلبه س ل للغنل س لرللهللثتةللعل لإ ل للملیسللعل للعل کللل للمل ا بللگلمالل ل بقابللعلفه للغىل س ع ةل حی حلفوضلگهل هللل لمةیه،لفإ لطابعل نلضهلفةمب لأ لیا سعل نل ضواعل لاول هأرا

ل(.587 586:ل1413) فةگ،ل«لرس لماةعلجرػ عل لروال لبعل رو حل هبعلث ل نلبسةهننل ػل مهبعلر حیل لشیحل حگیث لاملث گهل اللتل حنلرگیال

ل553:ل1414 لشلللریفل ی للل ،ل82:ل1404 لری رللل ،ل1،لح294 لل293:ل1376) جلللنلبهجویلللع،للمللللله ا ،ل213_1/211:ل1388 هػرلللللگن ر ،ل ل ساسللللل ،ل8/21945،لح17/47:ل1409 لرلللللی

ی،ل44،لح100/28:ل1403 ل هجةم ،لل545:ل1424 لشب ل(.3140،لحل3/385:ل1418 کعلبعلالی م ه ل ثیگ،لا لو نهل لهلن للجیل حنل الهس،لرػ لطه لیهلمةیل ن ن،لرػ ل التل

کمللةم،ل للهلن لناللهلر لل لت ةلل ل لل ل لث لفللی ن گللیل ػ ی للعل نلکمللگل لر لل ل لالللهػ .ل حللنلرللوحلرػ ،لرلث لبللون لر لل ل ضللهىل هلل ل ن ل لاةر گةللی .ل حللنلرػ ل سللوح،للگورللعلت ةیللیل لتحللو ل ن

کسل لث ،لپی لیفتل نل سلةیری حل اللت.ل لهللرػ لثهبتل ل لث لیۀلتلاشل فی طل ل ن بهشگل کلعلبلعلاللی مشل ل نلشلگهللرػ ل قاوبلیهل ن نل کلعلجلی ىلطه ل لث ل لگ یلم،لرػ ل ل اللتل رو

گیلث لن لطا لر هحی کملةم،لطملةنلرػ ل ل الت.ل ل کسل لث لن لفلی امل مل لشی یطل ػحلجی نلیمل)را ،للن لبعل التل (.لرلوحل ظةلیلرػ ل ل12/139:ل1400 لاهشل لظلوحی،لل83:ل1407ثور

لػ له لرةله ل ضلو ل ن .ل که لللث ل ن یهفلتل کعل نلبلون ل هباةلتل رسله ،ل کله ل ر التلکلعلفی لو :لل حنلا ه ل مهنلر یلتلپیله بی کل لر ل» اللتل ةلی لتلهلثرکلعلرػ لشلل الةرل

ل«.که للشو لتک اۀل حنلبصشل ل هػرلگن ر لیکل ل ػلشلهنره لرلگیاللثرشعل ن گف لهن کلی ،ل تو لعکیل

ل الت:کوتهه» لبلگ ل ل لبلگ لبللعل للیلل لو ،لبللعل مل ل فهن للتلر حل ػ شللگ ل اللتلث ل ػلتصللی ل ن

لبللعلرحللو«ر لل لتسلل ک للرػ هلله»ظگ رللگل للهلل الللتل ل ن یهفللتلروػنل للگ ل،لبللعل مللهنل رکللعلرفلل لبللعلبللگ ل اللقل الللت،لروػنل لتللهلػ للهر ل ل حللنل رةللهلجللی نلرفللظلب هالللتل که لللل ن

یهفللتل گلللی ل ر کلللعلت ا لل لبلله لب هرلللگل لروػنل رسلله ل قللعل «لکمللگ،ل للل ل حللهلل الللتلل(.8/225:ل1388) هػرگن ر ،ل

1396تابستان 135شمارۀ 36

لث لل حنلالصنلر ه ل کلعلالیلفلی لاللهمل صصل ل ػ اگلروػنلیک ل ػل گن ت ل التللتهل بلل ػ ل ل ن ل ل ل ی ن ک لل نل ظ ةهن لگةی .لفی نالةگ ل ی لبعلرگل تمل ل

گغشللت،لبللهلتوضللعلبللعل للی جنل ر تللو لبللعل حللنلر ةسللعلنالللةگل لل ملل لاللمل لطمهرشللعلل حللنل یللگگههل ن جللع یللهجیل ثب لل ل ػ کللعلبللهلت للکةللظللهرو ۀلل رز ر و .ل ؤیللگل یگللی،لر یللهت ل الللتل

لزحیل لالتل لر ورعرگیال ػل و لر حیلشة عل لالم ل هجلل ال صی حل لث ل ن لثیگ:ل نل ػ ل:ل» هللنالولل هلل ػ قهو ل لر ب تس علفا للرػ ک لی و لر لیس ل ن رگکم

لأ لو لللإ ل ت

یکو ل هریح ل ت ل ا لظغ ل هلرل او لف ل ق ض لأ ل.1(2/33:ل1410)ون ح،ل«ل هللل

گو لل یگللیل نلبحللالشلل وللرػ ،ل کلله ل للب ل لبسللطلث ل نل و ةتلرکتللۀ گورلله اللهنللثیه :ل لهسل الت.ل حنل قا ل ػ ثلیل م ک

لأ ل کلن ل لگن لی لی لهءل ل ن ػ سطل ر یلحب ج لر

لإ ل ا للو لی للهءل(ل ل39 36)الللبأ/ل لی ل للن ػ سللطل للر للکلحب لرب کلله لب بلله هلإ للعل لإر للگن لی

کعل نل لهحلت اةللل30) الی ء/لظبةی لبصةی ل (ل هجللجی شتل الت.ل قهجقلبهلالةه لثیۀل ظةیلل رفه ،لره ل ل فی ل لتفریطل ن ل ػ گلها ل ػلرلهللبملگگه للثیۀل بلل التل کمگ،لظگ رلگلبلهلث

لبللهل حللنل أب،لالللمتل اللل رگی لل لظللو ،لرػ ل وضللو لن ل للب ل لبسللطل ل ل صاحت گل کلعلرلعلظو لن لبعل یراۀل ضی ل کةلگل ن ل تمههل بللللگغ ن .ل حنلرلوحلثیله لبهنالهلجلیل حلنل لیلتأ

لل13/84:ل1417رػ لباکلللعلبسلللطل ل لللب لث لرةلللرل رجلللو لبلللعلظگ رلللگل اللللتل)طبهطبلللهحی،لکللعل16/384 (.ل سلل مگل یگللیل حللنلبحللا،ل ره یللال رجللو لبللعل اللل تلیللهلتمگلل لرػ ل الللتل

یللله ن لر یللله ل رجلللو لبلللعل حلللنل و لللوحلن لشللله لل لرسلللملز ل1/116:ل1371شلللو ل)جی للل ،لل ػلل1،لح41،ل1،لح23:ل1376بهجویع،ل جن کلعل کله لفه رل لروػنل1،ح430 (.ل هلبعلا ه ل رلگ ػهل

لشی یق لجروػل کهال لرػ لامل ن الگللکمگ.لره تل ظةیلػ لهر لندل ل رسه ل ضو ل ن ،لفللی ل ػلروػنلالللا لشللو .لبللهلتوضللعلبللعل سللهحلروػن،ل حللنل ل مللگنللکللعلبللعل یالل ل کلله لجهیه

یهفتلث لتهل هیه لم یلتض ةنلشلگهل اللت،لرةلرل کعل نلرگیالث گهل ل ر ل ون لرػ ل ره تل ن ______________________ ل1،ح294ل ل293:ل1376،لأوککالیبهجویللع،ل ح للگجنلمالل ،للجللی نل اریللۀلجیظلل لر یلله ل یگللی،لن.ک:ل جللنل_ل1

لالللللةوط ،ل2093،لح5/325:ل1411،لالهسککککتدری علککککی ال ککککححححنرة للللهجونن،ل ح للللگجنلمبللللگ هلل،ل .5/329:ل1404،لالدر الهنثوربکی،لل جیلجنلمبگ یر ه

37 1396تابستان 135شمارۀ

کلعلجرنالل ل للاهل لالمتل هرو لل ضو ل ن .ل حنل سهاعلبهلتوضعلبع اهنل ه ل هجللتوضةعل اللتللگی .لتحاةللث لبعلتح ةقل یگینل وکولل

لبهل غحیشل ةتل ه ،ل م ه لبعلرک تل ل صاحتلبعلای لتلأثةیللر رگی لظگ رلگل ل لللب ل لبسلللطلروػن،ل گلللهحللث ل ن تلللو لبلللهل ةلللگلجی للل ینلا لللی هلبلللهلریلللهحلطبة للل لمللله مل

گورلللع لبلللعل کسللل لفةو للله ل هلل ل لروػنلجی شللتل الللهنل للله نل ل ملللونلل نلشهیسلل علبلللعللن ػ لر ة لل ،لبللعلرو لپیتللول طهمللتل ػ اللهنل ومللو ل نل نلضهلله ل یگللیلرةللرللػنپی ظللتل ل ن

ل التلیهفت.کللعل شللهمیهل گرللگلایطللعل رسلله لبللعل لث ل الللتل ک ل ػ گف للعلر هرللگل مللهبعلبسللةهنلرلله ره

ل لللی نل ن ل)ن ػن،ل گسلل یۀلروػنل لیللهلرلللال،ل نل لن هلرلللی حل لل17/318:ل1420 الللتلثون ل ػل ج للع ،ل(،ل مةللۀل59 لحللور /ل254 لل3(.ل للهلجی الللهسلثیلله ل للیث ل)ب للیه/319 م للولل ػ

لجیاه گف لعل ل ره یال لن هلرلاللبلعللاهنلم ال ،لرػ ،لتمهلهلبلعلطةلرنل کلعل رسله ل ػ شلو ل لطبیاللل ،ل1،لح294 لل293:ل1376 ل جللنلبهجویللع،ل28:ل1376،لصههحیفه سههجادخه الللتلثون ل)

بمللللهجی حن،لل(.151 لل5/150:ل1403 ل ساسلللل ،ل277 لل2/276:ل1429 لضةارلللل ،ل122/ل1:ل1372ل مۀل الةعلرػ ل ه ل هجللت ریفل التل ل وللبحال ال ک هللرػ ل ثرشعل شلو ،لل ن

ل سةیلره ر حلبلعل اللتل کعل ػ اهنل هیلهر لر یلتللثیلگ،لرلگ ن .لض العلربق لبعل و ن لری حلکةگل ن :ل ل ون لبحالرةرلجیلا ةنل یلتأ

لعلرلا ،»...ل نلظا ػ لجلی ر ل هللل سلمل لبلبی،للفإ ل ل هللل ههلری له،لف لنل ت سل لی ل لم

لا کل ل ن ع،ل لرا عل ن تههل هلللجرػ ظغهلللأ

ل،لفأ لمس یل لبلعلللرسهبل س ع،ل ص یلرا لمة للل ن لن

ةل حل علحو لروال لماة حال،ل عل ل«ه ة.رػ

نسب استکهال ر حا تقوا و تالش انسان _3_3ل یگیل ؤ فع لطال لل ػ گسل یۀلروػنل لرلگ اهنلث وػۀل ال ک هللرػ ،ل نتبه لت و نل ه لبهل

ک فلن بقۀل لض اۀل «ل ت لو ل هلل» ل«لأض او لف ل قال »ث ل الت.ل ػ ۀلور لبعل حنلبحا،لکعلبهل ر هل لر یتل التل لبهشگ:ل اهنلزحیلا ی هل ل ن

ل رللگ ػهل رصسللت لنمهیللتلت للو ل نلطالل لرػ ،ل سلل ارحلپیاةللرل ػلرللی ل لت للانلجللیشل ػ

1396تابستان 135شمارۀ 38

کعلبهیگل ػلتاشل فی ط ل لن ه کی .ل الت لبگحنل مهل لاهنل رحی ف ل نلطا لروػنلپیاةرلل ل رگ ػهلرةسلت،لزحلی ل طهملتل ػ لبعلتاشلجیشل ػ ح ل نلبون ل ش نلت و نل ه ،لرةهػ

گ هاللللتللالللهل ل نلطللل ل حلللنل سلللةیلن هلاللللهػلناللللةگ لبلللعلروػنلػ ةمعل لللیلپرون گلللهن،لظلللو ،کهشهر ،لل8/49:ل1404) ساس ،ل ل(.17/52:ل1406 لفة ل

لتأحیلللگل کلللاحل صلللو ه ل اللللت.ل ن جه لللرحنل ؤیلللگل حلللنل ل ر لللهل،لثیللله ل لللیث ل للل ل هحلن هل ر هلل کعل لتو لبعلر ی ل ػ لفی هیگ:لت سکلضستل

قلف لطل» ل ت ل ػ تسل لللال ل لر ک لفل ل فل ل ظ ال ل لفل ل ق لل ض لأ للل ػ ل لر

لأ الم ل م لل

ل ه :لفرػ لللرػ لرػ ابعل لللتق لإ العلرلال ک لأ لفلإ لرلال لعل لن اب ابلع،لفهط غنلتق

هل ابك.لفأ یق

ل ل عل ن کلطاب لاولرػ علری هل کا لأ

لإ هعل العلللض ک لأ ل لکل لن لبگ الفقهه الهنسهوب إلهی ...«ل)ل

ل(.251:ل1406،للاإلوام الرضالن هل هحلما ل لب ل لبسلطلروػنلن لیکل ل ػ لر یتلزحی،لت گحی ه ل ن کعل ن الهنللرةرل

کةگل رگ،لبعلروم لجیل ا ةتلت لثػ هیشلبمگگه ل لفی هیگ:لو پی گ لتأل ااهه،ل ل س ههلما ل ضةقل ل سل ةلف لگللفةهلهل ةب ال ل لنل»...ل ل رػ لفکثیاهل ن گ

) جلللنل«لأن لب ةسلللوناهل ل سلللوناه،ل ل ةص بلللیلبلللغ کل لللکیل ل صلللبیل لللنلممةهلللهل لف ةیالللهل(.7/21:ل1404 حگیگ،لل جی

لثیله لتوکللل ن ه اهلل ...اللونۀلطلا :لل3 ل2ل ػلالونل یگی،لبهلتوضعلبلعلپیورلگلت لو ل خت وهرلا ع له وخ هبه إن اهلل حهال *خج ه علهی اهلل فههو سس ختوک تسهج و وه ه ال خح سی ه وه زق ر و

شهی ره قهد لعه اهلل لکه و

را و للل حلیکل نلنمهیلتلت لو ،لناللگلیکل ل ػلمل.لبلعلریلیل ء قهد

ل لر یتل ون لبحالبهل و لوحلرػ ةلتل ل ن ل الت.ل حنل ط ةمه ل ن ل تکهلبعلپرون گهن م ه ل کللعل رسلله ل وکللل،لبللعل ةللللبهون مللگنلبللعل حللنلبللفتل هلل ،ل نلطالل ل نتبلله ل الللت،لطللی ل

وجیلگلغ ن .ل لبلعلظللت و حیل نل سةیلره ناللتل لگحلر لورػ ل لبعلالب لجیلروػن،لط علر کعل نلبلون ل طهملتل لیل هل ،ل ل کهنل ل ط ةمله لبلعلر هیلتلرضلی لرلق،لل رگل

که لللل سةیلجهیه یهفلتل لتلهلػ له لرةله ل کله ل ر لرػ ل هل لا لو نلظو الگلجلو ل ل ػ ملگنل لروػنلن لظو اگل شت.

39 1396تابستان 135شمارۀ

کاحلپیه بی ولتوکا ملمال ل هللل حلقل وکللل لرػ کمل»کعلفی و :للطمةنلفی نلبهل نکللتلر حلبقهرلهک ،ل498:ل1424 ل جلنل هضلع،ل1/222:ل1410)ون ح،ل«لهلحرػ ل قةلیلت لگ لظ هبلهل که للللروػن،ل2344،لح4/495تلله:لل لتی للغن،لجیل4146ح یهفللتل (،ل للگل الللتل ػ للۀل ر

ل توکللبعل سب ل با لث لی م لپرون گهنل الت.لا ی ا ل البهبلظهاینل لتوکللبلعلظلگ ل نکبیهر و لالونۀل اک:ل15تهلل12الةه لثیه ل هر ل

فهرة و هج لههن وغ غی ههن حال ب ن ر شو خخ

إن الیهه ال

خلهه و هههو الل لههن وهه ال خع هد ر ههه علههین حههات الص هههروا حههه إن و ال

لکن وا قههو سهر

خبیههر ک » کبههها و شههوا فههی ونا شههور فاو ههه الن قههه و إلی ز ر ل حللنل و للوحل الللتل)ن.ک:للههوا وهه .لرةللرلیلله ثون

کللعلشللهنره لرللگیالرةللرل3/94:ل1382 ارللویش،ل حل الللتل (.ل حللنلرکتللعلا لله ل ر للهلل ل رگ.لبگ لپی ظ ع

یهفلتل کعل ر گف علشگل که للروػنل الت.ل کس ل سهاۀل همل یگی،لتأثةیلتاشل رسه ل نلن،لرةللهػنلبلل لتللاشلمةی للوللرللگ ن .لبمللهجی حنلجللی نلجهیهرػ ل للگ مللگنل ػلرػ للعلرللی ل

ل رسهحل ظةفع کوششل ص صیل کسل لل سوح،لا ه ل گیل کهف ل الت.ل کعلظگ ل یلفی و هل ىلیهفتلرػ ل ه لجی لر نلػاگ،لرسبتلبعل ر لیهل ػ للبعل حهظلرهطةرلش ی لروػنل ةلللبهشلگل

تو رللگلث لن للشللصصل یگللینلشللو ،لر یللهلبللعلالللب لرسللگلبصو اللگل للهرعلنالللةگ لروػنلبللعلل هحلما لر ی ل ػ گف هن کعل لبهػگی رگ.ل ؤیگل حنل لأرػ کلملتقالبکمل»فی هیگ:لل التل إ

ک للهل للملتفوتللو ل مضللهل. :ل1400)اهشلل لظللوحی،ل«لک للهلتقاللبکملثضلله کملفاللنلتفوتللو ل رػ لل(.6/163

ل مهاهنل اللجیلت کس لرػ ل ه ل ػ لتاشل فی ط ل نل لالمل هجلللجی شلتلپیاةرل ػلجیظلل ل مهالللهنلل الللتل ل یللگگههلجیظللل ل ػلشللهنره لن لتأحیللگل کملللگ.لبللعلممللو ل ثلللهل،ل ػ

کعلظگ رگلجی نلالیلرفسل ،لرػ ل سلو ل لی نل هل اللت.لل اوحل لصحیفۀ سجادخه شو للث للک لمةللیل ػلظلگ لر ل حلنلرػ ،لا ة للعلثهبللتل اللتل لاللةر کمللگ،ل ػ لث لتصللی ل تو رللگل ن

ل»(.لبللهلتتبللعل نلظللهرو ۀلرللگیال28:ل1376،لصههحیفه سههجادخهجللیلث لجیفر یللگل)لبکهاللگلیللهلر لتس ک للرػ هه کلعلبلعلرهل لل،ل «ت و لرف تو لبعلر یه ل یگینلالمل اللتلیهفلتل

لن هلری حلپی ظ ع،ل سا هره لن لبعلبلبیل لنمهیلتلت لو نل هل ل کس لروػنل ػ ل رةهطاب ل ل ػ

1396تابستان 135شمارۀ 41

ل رگ.لفی ظو رگهلر یلل لجیظلل ل ػ ل حللنل س ومللۀلرللگیث ،لا للۀلرکلله لرلله بی هلن لیلله ثون ه ل وضللو ل ن

لل1/84001،لح547 لل9/546 لل2/1621،لح188 لل3/187:ل1429،ل رگ.ل)کاةمللللللل لشلللللللگه ل1،لح294 لل293:ل1376 ل جلللنلبهجویلللع،ل11/8410،لح555 لل9/554 لل3/8401،لح9/548

ل2134،لح2/4:ل1411ل،لرة للهجونن،2144،لح498:ل1424 ل جللنل هضللع،ل1/453،ل1404بلفهن،لل حلللنل سلللهجللپی ظ عل(ل لجیظللل ل یگلللیلبلللعل لللهنه2093،لح5/325 ل :ل1371 رلللگ:ل)جی للل ،لل نل ػکاةملللللل ،لل47،لح17 لل1/16 لل2/450:ل1362 ل جللللللنلبهجویللللللع،ل3/8401،لح9/548:ل1429 ل

لل303:ل1413 فةگ،ل ل(.572 ل رسله لگ هنل ؤثینل نلریکتلبحةلبگ لشکلت ویتلبهون مگنلبعل حنلت ه ةم،لن ه

ل حلن که لل اللت.ل ػ کس لروػنل کملهنلبحلال ػلتضل ةنللجی نل ل لثیله ل لیث ،ل ن لجیظل ل ػ ر ل نل او لل ةه تل ل ه ش لپیاةرل ػلری ل ل گ نلث ،ل ػ اهنلجه تلیله لشلگهللرػ ،لبعل میون

قهالونۀلشونن:لل20 لل19 الت.لثیه ل خشهاء و ههو ال وه هر ی حعباده اهلل ل عزه وه وی ال هها و وها لهه فهی تهه ون یا نؤ ن ث الهد رخد سر کان ثه و و خرة ن د له فی سر ث ال رخد سر خهرة کان ال

نصیج ل حنل التل التل) گنال ،لل،لر ورعو ل(.12/319:ل1419 نل ػل ةه لر یه لر للشگه کلعللبهل حنلرهل،ل ن رسله ل ػل صو ه ،ل و ن نلالملاسلتل

کسلل ل للهشل مللو ل ل للهحللن لبللعلتللاشلجللی نل کمللگ.لبللعلممللو ل ثللهل،لجللیل الللهسلر ی لل ل ػلرله للثیلۀ:للمگهل،لنالوللظگ به کلعل ل ل ػ عه نل ػلبحهبعلن ل ه اهلل خج خت و وه

رلهها ل یمکللعلظگ رللگلروػىلث لاللهىلظللو لن لبسلل مگل ل(،ل للهػه2)طللا /للههه وخ اللهلن للبللهلتصللونل حللنلم للللبللعلشللگ لرهلل لفی للو هل الللتل لثون رللگ،ل ػ للللفی للو ه،ل نل سللسگلبللعلمبلله لر تکف

کةللگل للهحلبلله 3721،لح3/192:ل1413) جللنلبهجویللع، اللملجللیلمللگحل ضهبللتل مللهنلل(.لتألظهرلعلجیلر لر ل کلعلجلی نلطال لروػنل ػ لجلی نلبلعل اللتلثون لث ل ملهل ل لفی نل کملگللر ل

گو هل یگینلجیل حنل قا ل الت.92 لل91:ل1407)را ،ل ل(،لل یمسهل کسل لروػنل مهفلهت لل ػ ل لا تل رسه لجلی نل ن کعل ضو لرػ ل گ یهفتل تو ل ر

کعل نل یگیلرگیا :ل1429اهلاملث گهل اللتل)کاةمل ،للبهلاملرگ نرگ.ل حنلا ه لطةرنل التل

41 1396تابستان 135شمارۀ

کلعلبلعل میلل(ل لر ه ل 1/303:ل1413 ل فةگ،ل9/549 لجهیه الگل که للل ػلروػنلتلهللون ملگنللتللاشل لرةللرلتأثةیگللغ نل کللعل للگن ل هلل ل ؤثیرللگ،ل ن ۀلث لل ل ل للی ،لا لله ل رللگ ػهل بلللل ػ

ل حنل ةه لثرشعلبعل رسه لرةر ل الگلتلهلپی لگن ل ل ةلگ نل نل سلةیلطال لروػنلل الت.ل نل ل م لله ل بللعل لل ةبهر لگللهحلجللی ن ل ل ػلرللگل م للگ للظللهنحلر للو ،لرسللنلظللنلبللعلپرون گللهن

ل الت.

نتحجهکللعلبللهلتبةللینل ؤ فللع اهنللشللمهظتلث للوػۀل اللل ک هللرػ ل سللهاۀل بللا ل حللنلپللژ اشلجللو ل

لبمةه حنلث ،لر هیذلزحیلرهبللشگ:للر یللتلل مللۀلجهیه لر لل لتسلل ک للرػ هلله» مللگنل ػ لرللعل«ل لت للو لرفلل گسلل ی هل الللتل

کلعلمه لله ل یگللیلرةللرل نلروػه گلتمهلهلشللهنره لرللگیال گورلله کی هالهنل لث ل اللل فه هل رللگ.للو ل ػلث للللوػۀل لتبةللللینل حلللنلر یلللتل ایطملللگلرویکی الللهنلن یلللذلشللللهنره لرلللگیا،ل ػل للل فل ن

کللعل مقللهنلروػنلبللعلل اللل ک هللرػ لرکهیللتل کممللگ،ل للهلا گلل لجللیل حللنل بلللل ف مللگلل هرو لریللهحلثفللریمشلبعلاللهل لالللمتلممللو لیکلل ل ػ ثیللگ.لثمللهػلشللگ للشلل هنل لاهنل هلل ل ن

ل»ر یتلبهل فظل ةنلرفالف لر م ...» نلمبهن ل«لأ

ل ر حل لإ رةلر،لر هیلهرگیل ا ةلتل«لأ

ل حنلبهنهل الت. لظه ل و وحلرگیال لتوضعل ل رسه لبعلا گ ناهنل ػحل نلثیللله ل لللیث ،لت لللکةللظلللهرو ۀلرلللگیال لجهیه ل و ملللگل رلللشللبلللهلتفحلللصل ن ملللگنل ػ

وػۀل اللل ک هللرػ لپی ظللت.ل حللنلث للوػۀل یف لل لشلله للتللو لبللعلتبةللینلث للل حللگیال لف عکعلتحتلمملهویم لطلو لشلی ل ؤ فع گسل یۀلث ل للاهحیل التل اهنل بملهحیل الل ک هللرػ ،ل

لبمگنل الت.ل نتبه ل حنلث وػهلبهلت و ل لتاشل رسه ل هجللطب عل ون لرةه ،لرػ ةلتلپرون گلهن،للترحنلشی ل الهال که لل ن یهفتلروػنلبعلرحول اهنل ر

گلغ نلشلگهل اللت.لجلیل حلنلت گح کعلبعلث ل ل گیف نلبحة ل ظ ةهننل التل ل کهن لبعل یل ه ل لبللهلتوضللعلبللعل مللۀلرػ ل هلل ل ل کلله ل للب ل لبسللطلث ،لثهبللتل کللعلرػ لل الللهسل شللو ل

لث ل ن .ل ل ل لایلفلی لاللهمل صصل ل ػ ل گن ل ه ل التل یه شگهل نلرگیا،لضرج ل ػلفی ن ل ل للی نل نلبللون ل رللی ػلشللی یط،لتللهل بلللل ػ ک لللل نل ظ ةللهن الللةگ ل للی لبللعلرللگل تللمل ل

1396تابستان 135شمارۀ 42

شلو ،لربقل لبلعللگةی .ل ب علثرشعلبعلممو لرػ ل ه ل نلبحلال الل ک هللرػ ل قلیحل ل لن هلره ر حلبعل التل کعل ػ لثیگ،لرگ ن .ل و ن لری حل

لتلاشل فی طل ل رسله ل نلطال لث ل شلو ،ل لهل حلنلبلگ لل م ه لبعلت لگحیلروػنل لهرعل ػکه للروػنلایل وضو نلتهل هیه لم یلت ةینلشگه،ل مهفلهت لجلینل مهل ل کعلطو ل گ ن رةستل

لفه للتللاشل رسلله لبللهل للگن ل هلل ل ضللو ل ن .ل ػ للۀل نکل حللنل قالل ،لپیاةللرل ػ ظللو ا ل لتوکللجیلظگ رگل الت.ل رسه لبهلت و ل نل م ه لبلعل کس لروػن،لت و ل نمهیتل م گ لل نل

که للللظللو ل لل م لله لبللعل لل ةبهر لظللگ ،لبللهل ةهرللعلتضلل ةنلروػنل لپرون گللهن ر نل ل طهمللتل ػنل رةونل لروػنلػ ةمۀلنالةگ لبعلروػن لکمگ.لرسهبل ظر نلن لفی امل لاهنلجیلاهنل گ

ونابع قرآن کرخن

،لشککککرج نهککککج الجالغککککه ؤلحککککن أبککککی الحدخککککد،لل جللللنلأجللللیل حگیللللگ،لمبگ ح ةللللگلجللللنلابللللة هلل .1،ل للم،لطلله لل هللل یم لل ل مسفلل ةل،ل کتبللةلثیلل ح ق/ صللح :ل جللی اةم،ل ح گ جو فضلل

ل،ل ل.ل 1404 ،ل ح للق/ل صللح :لالنهاخککا فککی غرخککج الحککدخث و األثککر جللنل ثةللیلضللهنن،ل بللهنکلجللنل ح للگ،ل .2

.لش1367 م،لطه لطههنح،لللطمهر ،ل ح و ل ح گ،ل ؤالسعل قبومهت ل ال همةاةه ،

کبلللی،لضه لللۀلل،ل ح لللق/ل صلللح :لمفلللهنى،لماللل الخ کککال،لل جلللنلبهجویلللع،ل ح لللگجنلماللل .3 ل،ل لش.1362 گنالةن،ل م،لطه ل

لش.ل1376کتهبش ،لتهی ،لطه لش م،للل،والیا ،_________________ .4

کبلللی،ل ف لللیلل،ل ح ق/ صلللح :لمفلللهنى،لما وکککن ال خح کککره الفقحکککه ،_________________ .5 ح،ل ل .ل1413 ر هن ل الا ل بس علبعلضه ۀل گنالةنلروػۀلما ةۀل م،ل م،لطه ل

کبلی،لل،ل ح لقل/ل صلح :لمفلهنى،لما تحکف العقکول بعلری رل ،لرسلنلجلنلمال ،ل جنلش .6 ح،ل ل.ل 1404/1363ضه ۀل گنالةن،ل م،لطه ل

،ل ح لقل/ل صلح :لالهر ،لمبگ سلاحل ح لگ،لوعجکن وقکایيس الل که جنلفهنس،ل ر گ،ل .7ل،لل کت ل ماحل إلالا ل .1404،ل م،لطه ل

،ل ن فکللی،لجیللر ،ل قب للةل لل ،لن احککن واجککهسککن جللنل هضللع،ل ح للگجنلحهیللگل هویملل ،ل .8ل .1424

لگحن،لل،ل ح لق/ل صلح :ل ةی له ى،لض هللسکان العکرب،لل جنل میلون،ل ح لگلجلنل کلیح .9ح،ل ل .ل1414 ن فکی/ل نلبه ن،لجیر ،لطه لالو

،ل لم،لل،ل گناللةل إل لهحل هلگىل)ملذ(للالتهحکح ،لل) مسلوبلبلع(ل اللکهف ،ل ح لگلجلنلا لهحل .11ل،ل ل .ل1404لطه ل

43 1396تابستان 135شمارۀ

،ل لللیضم،ل ح لللق/ل صلللح :لبللله ح ،لمبلللگ هلل،لرو لتةاوکککل و طهکککارت،ل________________ .11ل،ل ش.1388رون سسه ،ل م،لطه ل

م لیللة،ل ح لق:لرسلةم ،لاللةگل ر لگ،ل ؤالسلفی علن الةالم الذخحر ریفل یتض ،ل .12 .1411 إلالا ،ل م،ل

للگحن،ل نل کتلل للل،ل ح ق/ صللح :ل حللگث،لضاالهحاسککنجی لل ،ل ر للگلجللنل ح للگ،ل .13ح،ل .1371 إلالا ةة،ل م،لطه ل

کی،ل ر گل ح گ،لالجاوع ال ححح و ه سنن تروذیتی غن،ل ح گجنلمةس ،ل .14 ،ل ح ق:لشهل کت ل ا ةع،لجیر ،لجی ته.لل ن

ح،لتفسحر روان جاوخدث ف لتهی ر ،ل ح گ،ل .15 ل .1398،ل ر هن لجیاه ،لتهی ،لطه لالو

،لتح ةق:ل ر گلمبگ فونل قهن،ل ن ام،لجیلر ،لطله لل حا ا سواین،ل ال همةل،ل .16 .ل1407طههنح،ل

)شلیحلأبلولللالذرخعکا ؤلکی حکافل الشکرخعهللضةار ،لنفةعل لگحنل ح لگلجلنل ح لگل لؤ ن، .17ل،لل ن ی ،ل ح گرسلةن،ل ن حلگیا،ل کهف لضةار (،ل ح ق/ل صح :ل لل لم،لطله ل

ش.ل1387 /ل1429

لمه ا ،ل ح گلجنلر .18 ،ل ؤالسلةلتف حل وساجل الشحعه ؤلکی تح کحل وسکاجل الشکرخعهسن،لری ل،ل .ل1409ثلل بةت ،ل م،لطه ل

صول األجهه،ل___________________ .19 )تک اةل واللهجل(،ل ح ق/ صلح :للالف ول الهههه فی أ ل،ل هجةم ،ل ح گلجنل ح گرسةن،ل ؤالسعل هن ل الا ل هحلن ه ،ل م،لطله ل

للش.1376 /1418،ل ةیکبةللی،لسککرج العحککون فککی شککرج العحککون _عحککون وسککاجل الککنفسرسللنلػ هلث الل ،لرسللن،ل .21

ح،ل لش.1385تهی ،لطه ل للعد الداعی و نجکا السکاعیرا ،ل جنلفهگ ل .21 ،ل ح لق/ل صلح :ل ر لگل ورلگىل ل ،ل ن

ل،لل کت ل إلالا .ل 1407،لطه ل

ح للق/ل صللح :لبللفو لل،وفککردات ألفککاق القککرآنن ملل ل بللفههر ،لرسللةنلجللنل ح للگ،ل .22ل امللمگره ل،لل_ و ى،ل ن .1412 گ نل ه ةع،لجیر ل_ل ق،لطه ل

،ل ح لق/ل صلح :لمال لاا ل ل لتاح العکروس وکن جک اهر القکاو سزجیگن،لالةگل یتض ،ل .23ل،ل ل .1414ما لالةیى،ل ن فکی،لجیر ،لطه ل

ح،لاعیدرآوککدی بککر دایککر الهعککارف علکک م اجتهککالللهر ظهر ،لبلله ی،ل .24 کةهلله ،لتهللی ،لطلله لالللو ،ل ش.1380

ا لربةبل ،ل ر لهن ل ر لگههلتهلی ،لل،ل ح لق:لرسلفشکرج األسکهاا الحسکنیاللبه نن،ل .25ل.لش1372تهی ،لطه ل ل،ل

کتهبصهرعلثیتالدر الهنثور فی تفسحر الهأثوربکی،للالةوط ،لمبگ یر ه لجنل جی .26 هللل یم ل،لل،ل ل .1404رسف ،ل م،لطه ل

ی،لالللةگم .27 صککول الککدخنبگ هلل،لشللب ح،لحککا الحقککحن فککی وعرفککا أ ل هللگن،ل للم،لطلله ل ،لأرللو ن

1396تابستان 135شمارۀ 44

ل .1424ل،لنهج الجالغهشریفل ی ،ل .28 لل .1414،ل صح :لببح لبه ،لاسی ،ل م،لطه ل لل،ل حسلنلجلنلمبهالل ا ح اجر الدرجات فکی ف کاجل آل وحهکدبفهن،ل ح گلجنلرسن،ل .29

.1404 م،لطه ل ح،ل،لل هللل یم ل مسف بهم ،ل کتبةلثیةلکوطع

،ل ر لللهن ل اللللا لضه لللۀلالهحکککاان فکککی تفسکککحر القکککرآنطبهطبلللهحی،لالةگ ح گرسلللةن،ل .31 .1417 گنالةنلروػۀلما ةۀل م،ل م،لطه ل مسم،ل

ح،لوجهع الجحان فی تفسحر القرآنطبیال ،لفضللجنلرسن،ل .31 ،لرهبلیلظسلر ،لتهلی ،لطله لاللو لش.ل1372

لش.1375تهی ،لطه لالوح،لل،وجهع الجحرخنطریح ،لفصیل گحنلجنل ح گ،ل .32،ل ح ق:لظیاله ،لرسنل والونل،ل ن کت لتهذخج األحةامطوال ،ل ح گلجنل حسن،ل .33

.ل1407 إلالا ةع،لتهی ،لطه لطههنح،ل

صول الستا عشر ىل ػلما ه،للمگه .34 ل،لاأل ش.1381 /ل1423،ل ن حگیا،ل م،لطه ل

کی لل ،ل ح للگلضللو ،ل .35 ،ل یکللرلفیامگلل ل ر للهن ت لآنعقاخککد اسککالم در قککرمسللکیى،ل یتضلل ل لل،ل لش.1386 مةی،لتهی ،لطه ل

ل،لل،ل ف للیلر للیل هلله ىاالسککجادخ ال ککححفا(،لمالل لجللنل حسللةنل)الللسه .36 ،ل للم،لطلله ل للش.1376

،ل ح گلجنل س و ،ل ح ق/ صح :لنالو ل حات ،لالةگاهشلم،ل قب لةلتفسحر عحاشی .37ل،ل .1380 ا ةة،لتهی ،لطه ل

ح،لکتاب العحن ر گ،للفی اةگى،لظاةللجن .38 ل.ل 1409،لر یلاسی ،ل م،لطه ل کهشللهر ،ل ح گ حسللنلجللنلشللههل یتضلل .39 کتهبصهرللعل للهحلأ ةللیل للؤ مةنللالکک افی،للفللة ل ،ل

ل،لما .ل 1406،ل بفهه ،لطه ل

کبی،لل یش ،لالةگما .41 ح،للتفسحر أحسن الحدخث .لش1377،لبمةه لب ثت،لتهی ،لطه لالو

،ل ح ق/لبح :ل ن ی ،ل ح گرسةنلصافی در شرج کافی،ل هویم ،ل الظاةللجنلمهػى .41ل،ل .1429 ل ر گنلضافهحی،لر ةگ،ل ن حگیا،ل م،لطه ل

ل،لالةافی،ل________________ .42 .1429ل،ل نل حگیا،ل م،لطه ل

،ل ن کت ل إلالا ةع،لشرج أصول الةافی له لی صالح الهازندرانی هػرگن ر ،ل و لبه ،ل .43 . 1388تهی ،ل

ح،لل،ل نلإرةهءل ی ثل رجیححار األن ار ساس ،ل ح گبه ی،ل .44 ل .ل1403،لجیر ،لطه ل ،ل ن کتل ل إلاللا ةع،لتهلی ،لطله لورآ العقول فی شرج أخجار آل الرسکول،ل_____________ .45

ح،ل ل .ل1404 گةار ،ل .46 ل،لتةهلا ش ارق اؤللهام ح گنل .1421،ل کتبعل ماحل إلالا ،ل م،لطه ل

ل،لون هدى القرآن گنال ،ل ح گت ،ل .47 .1419،ل نل حب ل حسةن،لتهی ،لطه ل

ش.1382،لال ت،لتهی ،لطه لطههنح،لروش فهن حدخث س و ن،لمبگ هه ن،ل .48

کلهککات القککرآن الةککرخن،لل صللقفوى،لرسللن .49 وػ ن لفیامللمل ل نشلله ل الللا ،ل،لالتحقحککا فککی

45 1396تابستان 135شمارۀ

ل،ل ش.1368تهی ،لطه ل

ل،لالهقنعککهل فةللگ،ل ح للگلجللنل ح للگ، .51 کمگللیۀلضهللهر لاللر نۀلشللةزل فةللگ،ل للم،لطلله ل ،ل .ل 1413

ل،لل،ل قب للةل ی لل لبيککان الهعککانی ارللویشلثللمللهػى،لالللةگمبگ ه ن،ل .51 ،ل للق،لطلله ل لل .1382

ل،لل،لأما ،ل مسوبلبعل هحلض فیبه و جا الشرخعه .52 ل .1400،لجیر ،لطه ل

گا هیگلللهر ،لالةگ یتضللل ،ل .53 گکککان علککک رلللوربصشل ،ل ر لللهن لجهةملللع،لتهلللی ،لم اجتهکککاعیواژ ش.ل1380

،ل ن کتلل ل ا ةللع،لجیللر ،لالهسککتدری علککی ال ککححححنرة للهجونن،ل ح للگلجللنلمبللگ هلل،ل .54ل،ل ل .1411طه ل

،لتح ةق:لیهنالگ لضوس،ل ؤالسةل ما ل ا قبومله ،لاله ازی گن،ل ح گلجنلم ی،ل .55 ش.1361تهی ،ل قب ةل ثهرةع،ل

ام س و لجنلمةس ،لون حلجنلأجیلفی س،ل .56 (،ل کتبلةلتنجحه الخ اطر و ناها الن اظر)لوجه عا ورل،ل .ل1410ف ةع،ل م،لطه ل

(،ل للیضم:لخکک جی)لونهککاح الجراعککا فککی شککرج نهککج الجالغککا هلل،للاهشلل لظللوحی،ل ةرػ ربةلل .57ک یهلرسن ،ل کتبلةلل ى،ل ح گبه ی،ل ح ق/ صح :ل ةلهرس ،ل جلی اةملػ هلث ا ،لرسنل ل

ل .ل1400تهی ،لطه لطههنح،ل إلالا ةة،ل

سار وناح وورد والعهتبةینلضهیگلههلاللمتلرػ ل ل»پون،للبه ین،ل صبهحل هگن،ل هگنلال هینل لال ةگل س و ن .1

کریم ل ػل یگگههل یث ل کهن ل وکدیرخت پژ ا ل لل_،ل لفصلامه ۀلما ل « م ه لبعلث ل نلکس ل ش.1392،ل هحیرل لػ س ه ل21،لالهلل2،لش هنۀلاسالوی

ل،لجککاوع أحادخککث الشککحعهى،لرسللةن،لجر ضللی .2 ،ل ر للهن لفیامللملالللبر،لتهللی ،لطلله ل لش.ل1386

ل،لتعکککالحن قککرآنض لل ل ػلرویسللمگگه ،ل .3 ،لر هیملللگگ ل لل لف ةللعل نلالللل هه،لتهللی ،لطللله ل لش.1383

ح،لخ دشناسی فلسفین ه،للنر هر ،لماح .4 کتهب،ل م،لطه ل ش.ل1389،لجوال ه ل

،لان و راه تح کککحل آن از دخکککدگاه فحلسککک فان اسکککالویکهکککال نهکککایی انسکککمبلللگ اه ،ل هلللگن،ل .5ل،ل ش.1390 ؤالسۀلث وػش ل لپژ ا ل هحلظ ةم ل)نه(،ل م،لطه ل

،ل ح ق/ صللح :لروضککا الهتقککحن فککی شککرج وککن ال خح ککره الفقحککه ساسلل ،ل ح للگت ،ل .6کی للهر ،ل لما کوشللهربون،ل للم،لل مللههل شلل ههن ى،للرسلةنل والللوىل ؤالسلۀلفیامگلل ل الللا ل

ح، لل .1406لطه ل کتلهبلوجه عکۀ رسکاجلرسف ،لمهحر گحن،ل .7 لبلعل ،لتصلحة :ل لهرحژ لاالنسکان الةاوکل ل لهون

ش.1362 و ع،لزبه ل لفیاممل حی ،لتهی ،ل

1396تابستان 135شمارۀ 46

کید بر معارف قرآنی ساختار اعتدال در جامعه دينی با تأ ______________________________ 1دکتر عاطفه زرسازان ______________________________

چکحدهکی للرآن بل که تأ ر گاهیلا امتل ال و منرهلق بلودن تأم در آهات وحى نشان از آن دارد

کله حا آن با فررت الهى اندان و نتا خ،دن در گوامد دهنى گاهیا م ورو داردط دلرا گوناگون باورهاو معرفتى ارتهاطى مدتدی دارد و بدترناز خروح از امت ال با ان راف هاو

کشلللی ن کللله بللله شلللیو توصلللینى ش ت ،ی،لللى انلللن بلللا ملللب آن انلللن در نوشلللتار حاضلللر کلللرد و هلللاو مینلللى و تعللل ی هاط نمود شاخصللله کللله انللل بللله نتلللا گلللاه،ى وارد هایک

مبام هاو خروح از امت الط به گاهیا امت ال در گامعه دهنى مرداختله شل انلن هل ف که این طریق شاخصه و مرهیلز گرایک و خلردورزو م وروط مدل هایک دون حق این انن

جلاد شلر و فدلادط اخلتف و تنرللهط ت رهل دیلنط از خشونن تهیبن شود و مواردو دلون اهکللله مع،لللول خلللروح از امتللل ال انلللن را گرفتلللارو بللله مللل اه دنیلللا و آخلللرت گمراهلللى و کنلللر و

برشمارد هاو م لوروط افلرا و تنلره،ط معلارف للرآنط شاخصله ناختار امتل الط حق کلید واژه:

امت ال

وقدوهکاةل کلعلظگ رلگلممصیل م گ للطمله ل نل اللا لجلو ل لت،لر لشل گنل ل الهالل ل ن ل

کتللهبلثاللل هر لجللهن ل ػلیک کللژنل ل موضللهحل رسلل عللالللول گورللعل لاللیل ل ػ لبللعل ون شلن لن الللتل

______________________ لa.zarsazan@mazaheb.ac.irلللللللل ال ه یهنل ر گههل غ ا ل الا لل_ل1

یهفت:ل .28/5/1396 غحیش:لل_ل18/1/1396 ر

47 1396تابستان 135شمارۀ

حلنلممصلیلجلیل (.143ره گل)ب لیهلر ل ل(ل ل ػلالونل یگیل تل الا لن ل تل ةهرع2_1)کهفللا للعلشللهو ل لالللهرت ی للعلبسللةهننل ػ کللعلر اهنلرةلله ،لالللهیعل فکمللگهل الللت،لبللعلطللوننل

ل ض هم لن ل لی رح لنمهیتلرکی ل بلل م گ لل رست.لبلعلت بةلیللاهنلفی نل تو ل نکمگر نلتمگر ن یگی اهل للالهل ل لهرعلریکلتل نل سلةیلالگ لاهلمه لللت لگیگل ظ ا لاهل لل حلنلر ل اللاحلبلعلا لۀل سلا هره لاللفهنشللاهل حسلوبل لاهنلباملگلضه لعلثن ه گلی .ل ػ

کعل حنل هملرعلتمهلهلل نلرلوػهلفلی نلجلی نلا لعل لروننل اللت،لباکلعل ل ل نلرلوػهلکمگلل لبهل ن لشگ ل نلروػهلالةهاللتل لرون للگةی ،ل ا ةتلجی ینل ل ض هم ل ی ن یهبگل لثػ نلث ل لطمگ ل ک له ،لجلی نل ثلهلل نل هلهن کلعلتملگر نلره الهنلفلی نلیلهللشلو لطلی ل

ل الل بگ لربو لتضهنبلثن ،ل وض ل یکتهتوننل لرههیلتلبلعلرلهجو نل ض هم ل ل اللتل ل ن گی .لضه عل ل تل مسیل

ل فی گس یشلتروریسمل کوتها لاللی للگی حیل غاب ل ػلیکلبگ لتی یگ،ل الول لتفریطل للجی جلللیل الللل کبهنلضهلللهر ل ػلاللللونل یگلللی،ل نلبلللگنل ک لللوناهنل اللللا ل ن لجیظللل ل الهػشلللکهن

یسللللللتل نل نل ون ل هبللللللیل الللللللت.ل االللللل ل ل مق للللللعلاهنل هللللللملجینل و للللللوح للترور اهل لل فی لیلللهلضاللل لر هیلللتل گی یللله ل لللغاب لجلللی نل لللر مةتلبص للل لبلللعلنف هنالللهنلظلللو ل

ل و ۀلضهه لیهلرصلو ل رجلو لبلعل بلهرػهلل ةبهر ل سا هره ،لث وػه اهنل الا لبعلوحژهل نل للعل ػل میللیل ر لبللهل یللهایلفسلله لن ل ح للللشللیم لنف للهنلظللو ل للی نل یملل ،لل امللگ.ل ن

ل فلی ل لتفلریطلبلهػل ل طه شل الهالل ل کلعل ػ ل ػل میلیلجر لةله ل لهنف ل اللتل یمل ،لل ن ل کلعل لاکل لگللجلو لیلهل فی طل لجلو ل ل فلی ل رگههلتأ للجی رگةرلمرجیه لبعل و عل م لگ لل

گر ه لرسب ل ل شصه ،ل ک وناهلن ل ن کعلث لاهل ل اهنلضهلهر للاهلبهلمرجیله ل ل لگن ل رمگلکلعل م لگ لل نلضه لعل یمل لطلعلضهیگلها للکممگ.لرهللاللؤ للجی ی نل الهالل ل حلنل اللتل

کللریملطللعلوحژگ لػرللگگ ل یفلل ل ل ن گل للیث ل ک ةللتل م للگ لل ن گللیللاللهحیلجللی نلره کمللگگل گی ،لطعلپیه گاهحیلبعل ربهللظو اگل شلتگل حلنل و لوحل ل م گ للظهنحل ضه عل یم ل ػ

للوحژهل ن لبلللعلبلللعل ةللللل ا ةلللت،ل ظةفلللعلجهنگللل لن لجلللیل شل حلللن ر للل مگ ل اللللا ل لللی نللاللهػنلثثلهنلاللوءلنف هنالهنل فی لاهلبهیگلجلی نلظمث ل اگ.لث ل گی یهرلۀل فلی لبلعلرلهحل حلن،ل ػ

1396تابستان 135شمارۀ 48

ل هن ل بةلل الاحل فهحلر هیمگ.لل حللنل ه للعل ب للگ لبللعلجرناللل ل مللهنل م للگ لل لل ن یم،لاللل لرگللها لبللعلجیظلل ل ػ پللی ز

ی ل لتفلریطل ون لضلهاا ل لناللهرگ لضه لعلن ابی اهنل یث لجی نلفهجقلث لگ لجلیل سلهجلل فلکةلگلل یم لبعل م گ للظو اةمل شتل لجیلشهظصع لث لتأ اهنل م لگ لل لپیه لگاهنلظلر حل ػ

ظو اةملر و .

شناسی اعتدال واژه _1کةفةللتل ک ةللتل لطللعل نل لبللعل مللهنلرللگل الللطلطللعل نل گیف للعلشللگهل م للگ لل ػلمللگلل

گویمللگل م للگ ل (.لبللهل11/433ل:1410یهفللتل) جللنل میللون،لل الللتل لاللیلثرشللعل مهاللل لبهشللگ،لکللهرجی ل حللنل ؼهل اللوحل للگللی ،ل نلا للعلث ل ی ض للعلبللعل یگللیل للو ن ل اللهل مللهنل لل یکل

ل و حل ضو ل ن .لطمه لری ع گ لتلل نلجی جینل گویمگل:ل" م گلل ی"لی م لشل یل لوز ل کعلکوتلههل لرلعلبامل کلعلرلعل ل و حلیهفت.لیهل"ضسمل لگل"لی مل لضسل ل ضله(.لجلیللگل اللتل)ا ه

للمگ تلن ل ةهرع حنل الهس،لما علطبهطبهحیل ر ىل ل ض ملهبل ػل لاللوىل فلی ل لتفلریطل نکا للعلبللعل ػ للۀل مللهىللالیل للیىل کلی ل لرگللههل نل حلنل ملل ،ل نلر ة للتل مللهل رللگ.ل ن

رگ لی مل لبلعلالیلل با ل الت.ل ی ه ل مهىل با لمگ تلن ل ه ۀل سه ل ةه ل ونل ل التلبگا لتهلا ۀل لونل سله ىلشلو ل لالیلیلک کلعللل یىلثرشعلالر ن نلضلهىل ل لظلو ل

گةللی ل)طبهطبللهحی، ل لل(.12/479:ل1417 سلل حقلث ل الللت،ل للی ن گللیلطللعل ؼهل م للگ لل ن لقههرآن (لبلعل مل ل واللط ل لگلل19ل/رةه گهل الت،ل هل ؼگهر ل هرمگل" صگ"ل)رک:ل له لکرخن

ل ةهرع6/8ته:ل) یش ،لجی (لبعل ملهنل7(،ل"الون"ل)ش /3/127:ل1414ر نل)طریح ،لل(ل کةفةلتل ػل3/112:ل1404 م گ للجینل لش ءل) جنلفلهنس، ک ةلتل ل ل یلگل کلعل ػ لالیلثرشلعل (ل

لبهشلگل)ن ملل ،لجی ل ةلله ل143(،ل" الللط"ل)ب لیه/440تله:لل فلی ل لتفلریطلبللعل ون (لبللعل ملهنل نل"لرمةلف"ل)رحلل426/ل7:ل1410 علشگ ل) جلنل میلون،ل کلعل له لل م لگ لل لبلعل123/(ل (ل

کلللعلجلللیل حلللنلن اللللتلثهبلللتل اللللت،ل4/1347:ل1987 مللل ل سللل ةمل)ضلللواین،ل کسللل ل (ل ل/ل12:ل1404(لبللعل ملل ل م للگ لل) جللنل میللون،6(ل ل" سلل ةم"ل)ر للگ/2/188تلله:لل) یشلل ،لجی

کا ع498 ل م لگ ل،لل(،ل ل ل ػ کتهبلثال هر لث گهل الت.لبهل حلنلجیله ل میلون ل حنل اهنل یگیل ن

49 1396تابستان 135شمارۀ

ل لفضلةاتل ل الل ه تل نلاللاوکل لنف لهنلشهیسل عل ػل میلیلم للل لشلیحل لثبه ل هیلگ ننل نل فللی ل لتفللریطلبللعلرللگل الللطل الللت.لبللعلالللصنل یگللیلایگللههل اللل ةهجیلبللعللجیگی رللگ لث اللهل ػ

کلعلربلو شلرةکلول ل رسلنل لرییلم لل لشیحلرةکولبهشلگ،لث ل لیلرهبلللشلو ل لػ لهر ل ینل ػتللو ل ضللو لیللکلرللوحلن بقللعل مق لل لن ل ةلله ل م للگ لل لل الللت،لث ل للیلجللروػلرکمللگ.لبمللهجی حنل

کلهنلمةلیل لگ ل ل لگ ،لرةکلول ل ناللتل لالیل کلهن کلعلالیل کی لبعل حنل فهوحل باحل مهللبعل باحل ن ل)فاح، (.74:ل1393فهالگل التل لرةهػ

ها شاخصه _2کملللو لبللللهلتوضللللعلبللللعل سللللهجللپیش گی حیللاهنل م للللگ للتللللرحنلشهظصللللعلگف لللع،لبللللعل همل

پی زیم.ل

وحوری س _1 _2کللعل نتبلله لتمگللهتمگ لبللهل م للگ لل ن ،لرق ل للو ن نل گللیلضه للعل ػ نلل حللوننل الللت.ل لنف هننلظو لن لجلیل اللهسل لاللهظ هنلرلقلپی کملگ،لبلعل م لگ للظو الگللشه و ۀلم ا ل رحلرنل

کلعل گفلتلر ةسلعلرلگ لتلاشلپیله بی ل ل صلاحه لجلی نلػ للنالةگ.لبعلطلوننل تلو لل هرعالمه ل ل حلنلن الل هللهل کلعل صهطبهر له ل ن اهنل م گ لل نلضه ع،لبعل حنلالب ل التل

لن هلاللگ لم للللرکی ه لبهوناللهنلبهطلللل ن لبللهلپیللر نل ػ کی هل رللگل رللگ.للاهنلثرلله ل للهرعل یسلله لهالهون شهاگلجیل حنل مه،لثیۀل لجهي ههن الل و

ل(ل اللت229)ب لیه/لو و ختعهد سهدود اهلل ف .ل ن

ل کللللعلیکلللل ل ػ لثرسللللهل ل ػ کمللللگل ل کللللعل ػلرللللگ ل هلللل لتسللللهوػ کسلللل ل الللللتل سلللله لثیللللع،لظلللله ملکللعلر قللعل هجللللث لظاللمل لشللی لپیش بهشللگل)زجیللگن،للاهنل الهاللل ل م للگ ل،لمللگلل الللتل

کهناهل لبهوناهیشلبهل حوریتلرقل اللت.ل471/ل15ته،للجی کعل کس ل التل (،لشصصلمه للل فللی ل لتفللریطلر ر ل للطمللةنلفللی نل ػلرللگ ل هلل لفی تللیلر لل ل للهحلل طللهن ل حللنلر شللو .ل ػ

کلعل ػل ةهرلعلفی هیگ:لجیلتلولبله لبلعل ةهرلعل لما کهناله،لزحلی لالیل ل ر نلجیگلی ،لالل مللر نل نگی ،لبعلمگ تلنف لهنلر هیلگل)ت ة ل ،ل کعلبگ ل هحبمگل لایل نلتو لة لل(.2/20:ل1407کمگل

ءاخا تو لبعلثیع:للالصنل ها ال تهدوا إن اهلل س اهلل لکن و ال تع

بات وا ووا طی ونوا ال تحر

1396تابستان 135شمارۀ 51

تد هع لل(87) هجگه/لال خحج ال ل ػلرلگلل" م لگ " شهنهل شت.لنشةگن هل لی ل ػ ن لتسلهوػکعلثرشعلن لظگ لجی ی لهل م گ لل رس عل لجیه ل کلی هلجلیل ن :لی م لرعلطمه لبهشةگل لرلالل

لت للعل ػلث گغن رللگهل ل ن کللعل ػلرللگل م للگ لل کمةللگ،لرللعلطملله ل ل فللی للظللو لرللی حل اللهل الللی ل لبگحنل الةاعلبعلضه ل لتنلظو ل رنلنالهرةگل)نشةگن ه،لجی یگل (.لنشةگلن لهل18/ل7ته:للجورز

ل ػلرال ل م گ لن لتسهوػ لر لل یگی،ل ی ل ػ حلنلبلهونلاهنلطةبعلبعلظبهجالری حل رس عل لجیل ل نکللعلرللعل ػلرال لرللعلری حل الللتل کمةللگل للاللهلن ل یتکلل لشللویگل)ا ه لاللهل ض مللهبل ضلله( ل لل ل ػ

کملهنه ل م لگ ،لت لگىل ػلرلگ ل هل لبلعل ل ػ ل طهملتل لل مییلما علطبهطبلهحی،ل میلون گةلیىل ػ(.لالللصنلما للعلبللهل6/159:ل1417بهشللگل)طبهطبللهحی،لاللهىلظللگ ل لتسللاةمل لتحللریملرالل حلنلر لجیظل لفی لع ر هیلگ لاله،لاللصم ل الل و نل ل ممهیلتلبلعلاللةه لمبهن اهنل لغاب لل ػ

کللعلر هػاللهنل مسگهرللعل لروػهلن لبللعلضللهل ثون رللگ،ل للهلػکلله ل لرللذل ل یگللیلل هرمللگلب للةریعلن لشلل ی رگ،لا شمللةنللگیف مللگل لا للعل حی لله لن لجللیلظللو لرللالل لاللهلن لره یللگهل ل ض

ل لجیظلل ل یگللیل ػل ضبلله لن کللعلر للهػ رسلل مگللجللی نلتأ یلل ل فللی ل ب للگنل ػحل ل فو للعلن للثیلعلل(،لر 93:ل1388)روبص ،ل تو ل فی نل گلل رست.ل حنل قال ل ن ه وه و ال ت

ا ره فرط و کان ه و ب هوى رنا و ات به ع ذک نا قل فل غ

گورلع28)کهف/ل نل یگلیل قلیحلشلگهلل(لبلعل

یلله ه الللت.لطبللینلفللی ل گغشلل نل لن لبللعل ملل لز کللتللر نل ل ػلرللگل کللعل مسللیلبللعلاا رللگلل رحی 156/ل15:ل1412گللی ل)طبللین،لل لثیللعل یمکللعلبسللةهننل ػ اللهنلل(.ل قالل ل سلل فه ل ػ

لاللو نلرفلل ،لبللعلضللهنل طهمللتل ػلرللقلرهشلل ل کالل لپیللر نل ػ ل لبللعلطللون ض للهم ل ػلمفاللتل کللعل43 ػ ل)رللک:لفی لله /پللیلکللعلظگ رللگلبللعلتللوجیزل حللنل فللی ل لشللو .لطمه ل لثرسللهل ل ػ (ل

لث لبللله حةنل)رلللک:ل لللع/ لثتلللشل لملللغ بلظو نکمملللگهلن ل ػلث ل26جه لللتلن ل ػ (ل لور ل نلل(ل اللوحل 14 رللگل)رللک:لرسللهء/لپیللر لبهطلللل گللی ،لطهللهن لبللهطنل لترکةللعلرفلل ل ػ

ػ لهر للکمگل لیک ل ػلممهبیل م گ لل الت.لبعلت بةیل یگیلمفاتل لاو نلرف لضاوگةینل کلعل صهطل لبلعلتقهةلیلر حلپی ظ لعلبهشلگ.لبلعلا لةنللرگ نلفقینل م گ للشلمةگهل شلو ل

لاللگ رگللجیشلل ی هلاهنلبامللگلپیلله بیللاللب لثیلله لبسللةهننلترکةللعل لپیی اللل نلضله لن ل ػ(.ل ؤیگل قال ،لجرنالل لػرلگگهر لنابلی لجیظل ل2،لض ع/164،لثللم ی /151)رک:لب یق/

51 1396تابستان 135شمارۀ

کی رلگل للبمگنلنالةگ لبعل قه علشصص ،ل ال علفی ل غاب ل الت.لثره لجی ن اهحیل یسله لل شلصه ل یگلیلظلو لن لپیله بیل ل مصلوبل ػل کی ل واةتل ج ع ،لجیظل لظافلهل بهلجههرعل

لبگحنلتیتة ل ػل رسهاله ل ی حلالله ه لثرله لن لبلعللطی لثره ل رس مگل کی رلگل لل الل فه هلک هرگرگل)اله ی حی،ل ل(.15:ل1392جیی اعل

گراى و خرد ر ی عق _2_2اللهنللگی حیل لظللی ورػنل الللت.لجللیل الللهسلجیظلل لث وػهلاللهنل رسلله ،لم للللیکلل ل ػلوحژگ

کهنکی لم ل،لر شمگین،ل ع ل ل رسه ل نل سلةیلبهوناله،للر هحی،لثیمگهلر حی،ل ل ی ن رگینل کهناهنلشهیس عل التل)کاةم ،ل ل لل1/14:ل1367 ظا ل م للللکعل هحلمال لطمه ( ل21

فی هیلگ:للشل هن ل ل ل لثون لم للجی لترحنلالی هیعل ر ر ل رسه ل رس عل ل م گ للن لنهلن ل با (لی ملل ل70،لرک للتنههها البالغهههکمللگل)لجیملل ل گللیل یمکللعل فللی لیللهلتفللریطل لضهاللللن لر

کلعلشلأ لم لل،ل ل رسه لضهالل رسهر لمةیل لگلل اللت،لطلی ل رسه لمه لل رسهر ل گلل گیف لعلشلگهل اللتل ل نل بلللبلعل م گ لل لشلأ لضهلل،لملگحل م ل گ لل اللت.لم للل ػلم لهلل

ل نتبله لبلهل رسله لبلعل مل لظو رگهلگ ننل لرلب ل مهنلبس ن،لرگعل ش ن،ل سهکل ل نکعل رسه لبعلث ل لل 4/69:ل1404رف ل التل) جنلفهنس،ل ک لن ل بملگ لل(.لجیل حنل الهسل ن

کعلبهلث ل ن کل کعلبعللکمگ،لم للره ةگهل لطةرنلن ل اللةاۀلث لظةلیل لشلی،لرلقل لبهطللل رگلاللوللتبةلینلاللصنلثرکلعل رسله ل ػلیکل(.2/247:ل1417شو ل)طبهطبلهحی،للت صةصل هل

ک لشلشلگیگل ن ل ل ػلاللونل یگلیلظگ رلگللوننلبعلطونلطبة لبعلجهیه اهنل رةونلت هحللل لکلللعلبلللعل حللل ل رسللله ل لللی نل هل ل لللعل جلللر ننلن ل نل ظ ةلللهن کلللی لم للللل ن نل لللهللبلللهل وابلللتل

للک للش ل م للگ للظللهنحلرگللی ل لث لن ل نل حللگ ۀلن للهل لالللصطل هلل ل هللهن ل ػ اهل ةللگلجررللگل کمگ.لبعل حنلتیتة لمیبۀلضگ لل ل ةگ لربی نل ةه لم للل لشلهو ل نل ر ل رسله لجی لی نل

لپللیلث لبللعلن هل ل حللنل لپیللروػلشللورگ،ل رسلله ل ن کللعلاللیلیللکل ػ ف للگ.لبللگحنلضهللتلل الللتلک لجل لما :ل1407گلی ل)ت ة ل ،لیلشهوتشلمه لشو ،لم اشلظهایل فی هیگ:لایل

گیف لعلمه لللللر نلر ل.ل ل لبللعلالةر(30/ل4 لپللیشل کللعلن هل فلی لیللهلتفلریطلن ل ن تللو ل رسلهر لل لالصنلنف عل الت. ل جیه ل یم ل ػ کعل ن لگفت لمه ا ل

1396تابستان 135شمارۀ 52

گللها ل للی حلیکلل ل ػلمات لرهث لر یلله لشللة ع،لفکللیلرکللی ل اللهنل فللی لعکللیلل نلب ضلل ل ػل للی حللکللعل ػلرضللی لن للهل الللت لطمه لشللگه ل حللنلبللهنهلر للللشللگهل الللت:لجیظلل ل ػ نکی تل ل،ل سرهلالله ه ل ه لله ل للهاگهل لاللهل ل کی رللگل لطللو لر ورللعللاللهنلفی رلل ل ػ

ل لی حلمله نلرگیلگهلجو رلگ،لتصلونل لث الهل ن نل له للکی رلگلبلهر ل حلنل سرهلاهلن ل ػل هحلب ینل التل لبگحنلتی لجیتیل ػ تة ل هجللبعلظگ حیل ه ه لیلهلرالوللر حلظلگ حیل ن

کعل هحلن له25/721:ل1403شگرگل) ساس ،للثره ل لػ هر ل شلمةگرگلجیظل ل فلی لل(.ل للظونرلگهل املگ،لفی و رلگ:لثیلهلمال لرسلبتل لبفه لظگ رگلن لبعل لهحلمال نل ن

ل ةه لروشمگگه ،ل ػ حل ةه لظونرگگه ،لروشمگه ل ةله ل ػ ح لکممگهل نل ن کمملگگه للنل نگویمللگه کللعلل ل کللعل نل هجللللظللگ نلظللو ل نلرلله ل گویمللگگه لربللو گلثیللهل لربللو ل ل ةلله ل نل ن

ل لرةللهػل لظه للعلجللو ،لبللعلر للهػل لجی جللیل لن ػ کللعل حللنلبللفه لن لل یسلل ه ل ل ن کسلل ل کللی گلثیللهلل حلنلبلف گیلطمةنلبهشگ،ل لبهیگلا ۀلشل هلظلگ لبهشلةگ،لطلو ل ن ه لبلهل ن ،لظگ التگل

کلللعلا لللۀلث لماللل الللهل لللتلجلللیلرلللگ ثل نرلللگل)ا لللو،لل للل یکلاسللل مگ لبلللفهت للرلله ر ل278_25/276 گ ی الله لن ،لضهلللل ی للۀل بللا ل رحللی ل حللنل ل للۀل قالل لر (ل ل ن

لضه(.لش هن ل)ا ه ل ی ه لجی

عدم خشون _3_2گهیلللگ ل ػلایگورلللعلظ لللورتلل یگلللیل ػلشهظصلللع لرفلللی ل ل وننل لاهنل م لللگ ل،لپیاةلللرل ػ

ههج اهنل فی طل ل الللت.لثیلعللتملگر ن قل هها غلهی ال فل ه کن لهههن و لهو ه اهلل لن هههة وه فبهها رس لي سو وا و فض کلیح159)ثللم ی /لالن کعل ربهنۀلپیه بیل رلهػللشلگهل اللت،لرلهظیلجلیلل(لکلعلاللصمه ل لنف ل«لفظ» حنلر شل الت.ل کسل ل اللتل ل تلبعل مل ل هنش،لتملگل لظ لنل ن

کس ل «ل ا للماةظ» التل ل کلعلاللمملبعل ل ر قله ل ل حب ل لر له للگویملگل للبهشلگل کا علبعل مل لظ لورتل اللت،ل لهلیکل ل2/105:ل1983رگاگل) جیل س و ،ل ل گیطعلایل (.ل

ل للل کلللهن ل لللون لظ لللورتل نلم لللللبلللعل ل لللون لظ لللورتل نلاللللصنل ل یگلللینل ن ر للجی للل یل نلپیی لو لپیله بیلضه(.لظگ رگلپیه گل)ا ه کمگگ ل ػ لن لپی لضلغبلر لگ لبلعلل حنلنف هن

لپیللله بیل حلللنل و کملللگل:لل نظو اللللتل لظو رلللگ،لبملللهجی حنل ػ عر وهههر حهههال هههو و عف ال خههه

53 1396تابستان 135شمارۀ

هلهی ج ال رض عه ع لل.(199) ملی /ل لنف هنالهنلنابلیل ن ل ػ ل حلنلثیلعلظگ رلگلبلعلاللعلنف لهن ن

(،لفضللل2/189:ل1407گةینل)ػ ص لین،لل فسی لمفولن لبعل هر لثالله ضه عل شهنهل ن .لکثةللللی،ل (،لط للللملپوشلللل ل ل9/104:ل1415(،لتسسلللل لرکللللی ل)طبللللین،ل3/480:ل1419) جللللنل

ل لگ ن لبلهل ؤ مله ل) یطبل ،ل لنفلقل گمهکلهن ل ل کی ه7/345:ل1364گغشتل ػ لل(ل جلی ػل رلگ.ل نل للهحلبلله (.ما للعل4/53:ل1367کاةملل ،لبهشللگل)ل،لمفللولبللعل ملل ل الللطل ر ی لل ل ػ

ل ػلرییل مهلضله علطبهطبهحیل حنل م لن لبهل ض و لثیع،ل مهال للتلیل لتیل کلعل ن رلگ،لطلی لل ػلمبلللهن ل حلللنلبلللون لشلللهجبعلتکلللی ن جهههاهلی ال هههرض عههه ع

رةلللرلنفلللعلظو الللگلشلللگللو

کلللعلم للللل لشللل8/497:ل1417)طبهطبلللهحی،ل یحل(ل."لملللی "لرةلللرلبلللعل ملللهىلالللیلف اللل ل اللللتل(ل ل ل5/62تله،لل رملگل)طوالل ،لجیلکممگل لمله ا لث لن ل بلة لر لرةکوجو لث لن لتأحیگل

ل ضهىلمبهن ی لبه ی لأ کلعلرصسلت،لبلعلا لۀل ر ل الهل لیللالهل لرةک ل حنل اللتل

کلی لالملبلعلرحلول لر لبهشلگل)طبهطبلهحی،ل کعلظو ل لیل (ل ل نل8/497:ل1417کن،لطوننل و ن للرههیلتلجیله ل لل جههاهلی ال هرض عه ع

لجه للرحنل لرر یلک ترحنلن هلجللی ىلل ل حلنل الل ون

کلهنلربسل نل حلنل کلی لفسله ل م ه له ل اللت لزحلی لبلعل کلمل ل کی لر هیذلضهلل ی حل ظمث لگ ی ال ل ل ل کسل ل ل کی لضهلل ی ح،لجی یل ی حلن لبعلضهلل ل ۀل ل لتاف ل ن لل ال ون

لتکفةلیل لتفسلةقل ػلضله(.لرکتلعل هجلللل)ا ه گف گلول ل ض ملهبل ػ عکلیلثرکلعل ر لی حل هجللل نلللترحنل اه ه ل غحیشل م گ لل لرصس ةنلشه و هلر شن کلهاشلرفلی ل کعلالب ل نل التل

گو ل گوره ل الل لجینل و حل گلیل مهظیهلتمشل ن کی هل التل الهنل یمل ل للگی .لتسربعلثهبتل نلضللرللر للگ،لظللهنحلشللورگ،لث للیهلا اهنلفکللینل ػل سللةیل م للگ لل لنمهیللتل ظلللک لل کش

لرههیتلضممل لظو ل ن کعلظگ رگلظقهبلبلعللرحرنلرگ نرگ.طمه ل فر یشل ش م ،لب ل او فی هیللگ:لل سلا هره ل هن ههاس سس حللنلثیلعل شللهنهلبلعل بللا ل رسللهر لل.(83)ب للیه/لقولهوا للن

لن بقۀلا کهنىل ل کی تل رسه لرفظل ل حنلبون ،ل ل ةله ل لی حل ن ،لزحی ل ن الل ل ل نلث لت ویتل ل لرفی ل ػ ل لشو ل ل ررضهن .(1/142:ل1424گی ل) مةع،للاهل ون

وصادیق نهودهای اعتدال _3کرخن لػرگگ لن هل م گ لل ل ةهرعلقرآن ل ون لا ۀل ب ه ل للر نلن ل نلپیشل لهل ل ن گلغ ن .ل ن

1396تابستان 135شمارۀ 54

لت للگحللزحللیلبللعلر ورللع کللعل الللاحلبللعلبهوناللهل ل لاهحیل ػ کللی هل الللت،لاهحیل رکللهحلضللهاا ل ن ل کمةم.ل شهنهل

اعتدال در حا رها _1 _3لػرلللگگ ل فلللی لن لت لللکةلل تو رلللگل م لللألل الللگل ل لبهونالللهلبصلللشلم لللگهل ل ه للل ل ػ

لنف هنلگی یش ل حنلر لا و نهل نلپژ اشللاهل گی .ل ػ ل ض هحل اهنلبمةله حنل رسله ل للاهنلفی ل لنف هنالهنلفلی نل للر نلن لر ل ةهرعضو ع،ل ن نل ا ةتل الت.لجیل حنل الهسل تلو لتمهلهل ن

کی ،لباکعلریهحلبهوناهنلایلفی ل لضه علن لرةرل رجی ن . ل ض هم ل ربهللکعلتورةگل الت،ل ػلطمةنل ینلته لرةست.لطمه ل همل کعلظگ رلگللترحنلنکنل م ه نل

ل ل لبعلپیله بی نلالونۀل هجگهل لل الگلبلعل ربلهللر شلنلشلگ ل شل بههل اللل الل ون کتلهبل نلث لػ ةمۀلماول ربهنهلپیله بی ل هل لبلهل الل گ ل للاهنلر شلن،ل ػ ل حلنلن هلبلهػ کملگل ػ الهل ملو ل

ح فی هیگ:للگی رگل ل ر ال لوا فی دخنکن غی کتاب ال تغ ال ه مالول اللل(.ل77) هجلگه/لللق خ

لن ابه لظو لن ل ل ل ربهن کعل ربةهل لجی جلیللتهل لهحلرجوجیلتلبله ل کتهبل حنلجو هل التل جلی ل ل نکلعلضلرلجلی ىلظلگ لشهیسل علرةسلت،لظضلوحل ل :ل1417 رلگل)طبهطبلهحی،للکلی هلثره لبعلرحوىل

گ ی الله ل الللت،لجللی ىل6/111 لاللو ل لاللوسل کللعلالیط لل ۀلماللو،لجی لل یلپیللر ىل ػ لثرسللهل (.ل ػم قهد ضهفی هیلگ:للتک ةلل حنلالصنل هواء قهو ه

بعهوا وا و ال تت ا و ضهل کریهر وا ضهل

ه و وا وه قب ل

ههبی کتللهبل م هلل لر 77) هجللگه/لعهه سههواء الس لل(.ل حللنلظقللهبلتمهللهلبللعل الللل شللو ل ل ن(.ل ػل میلللیلجیظللل ل173/ل3:ل1424گةلللی ل) مةلللع،لر ة لللتلپیلللر لا لللۀل یللله لن ل رجلللیل للل

کلعلمال یلمل لث لجرنالل لر لهحقل فسی ،لت ةیگلماولبعلمةیلرقلر هرگیلث ل التل ولرلقلرةلرل رلبعل التلثون لرست لث ل لتاشل ن ل هر ل ون بهشلگ لجلیلظلا لمالوللالهنل هل ل ل حنل

ل ل مللی ضل ػلرللقل لپیللر نل ػلشللبهه ل الللتل)ػ ص للین،ل کللعلبللعل ملل لتسللهوػ :ل1407بهطللللعل مر لعلن لرعلت ةیگ،لباکعلب«لمةیلرق»(.ل لما علطبهطبهحیل12/411:ل1420 لن ػن،ل1/666

کةگل کس ل طهنلمالولشلگه،لل رگل ل لتأ گیلامل لث ل یلمفاتلرورػ ل ل فی هیگ:لتهلشمورگهل ػلیللهلبللعلطةللرل یگللیىلریةللیلمفاللتل طللهنلشللگهل الللتل کللی هل ل ثللیلالللوءلث لمفاللتل کللعل ػ بگ رللگل

ل(.6/111:ل1417)طبهطبهحی،للفی للع گللو ا لتللهریز،لپیللگ یشلبسللةهننل ػ کا لل ل ةلله ل سللا لبللعل هره لطللو لاهنلف هلل ل ل

55 1396تابستان 135شمارۀ

ل شللهمیه،ل ر للع،ل للبهع،ل سبللیهل لر للویعل لمةللیهلجللیل ثللیلرگللیشلالللقح لبللعلظللو ایلثیلله ل ل ةهرع لبهوناهلجو هل التل)اللبحهر ،للظر حل ػ کسلهر لل(.لطمه 313:ل1371ر نل ن کلعلا لو نهل

کلعلا لو نهللجو ه گسل یشل املگل ل رگی ع،لروػهلم لللن لتلهلضلهحیل کعلبهلتکةعلجیل جر نلم لل رگلل ی لللله لشللللمهظ علشللللو ل) جی اة لللل ل یمللللهر ،لرللللریمل رلللل لجی جللللیل حللللنل2/75:ل1376 ل (.ل ن

لرهله لم للل کملهن کعلشی ل غحیشل حنلن ل ل نرگل ظی گی یه ل فی ط ،لظی ال ةر ل فی ط ل ی نکتلللهبل لاللللمتلل رگل لیگهرلللعل رسللل ع مبعل الللل ةهجیلبلللعل یفلللتل یمللل لن لرصلللو ل لظلللو ایل

لتسلمنل ل ظبل ل الللرلگیال ن لت لةعل ةلللجلیل ملهنلیه شلگهللگینلهنن رمگ.لظهون الهل نلل(.لبعلمملو ل ثلهلل لبهعلبلهلجی188_1/187:ل1361 التل)شهیال هر ،ل م ملهحیلبلعلم للل

هان علیبهلتکةعلبعلظو ایلثیهت لطو ل س هتو الر ش اس عر (،لبلهلضسل هر ل رسل نل5)طلع/لال لبهنکی لجیظ لبفه لضس هر ل لب لینلبلعلظلگ ل لت لبةعلاللیل نثون رلگل)ری رل ،لظگ رگل ػ

خ طو ل (.ل شهمیهلرةرلبهل ال مه لبعلثیهت 175:ل1404 ه و وه خشه هلل هه علهی و خشإ اهلل خض عل ج

تقین ص س ل ل39) ر هح/لراط و ل رسله لن ل ػ کعل ظ ةلهن گیف مگل (،لظگ رگلن لفهملل هینل نلرییلکللی هل الللتل ل نلطللی ل هجللل،ل ر للعل رسلله لن ل وضللو نل ص للهنل ل سلل للفللیضلالللا ل

کملرةستل لبگحن کعلطةرنلجیل لره گغشلتلتمهلهللکی رگل لتفلوی ل نثون رگ.ثرشلعل گورعلاللیل ػل حلنلػ ةمللعلثیللعلل نل ػل ةهرللعلر ورلع ل حلنلبللهبل الللت.ل ن لههه شههیء ر نلرگ شلل نل ن کهث للهی

لث وػهل11)شونن/ ل لتفوی لجللأ یل»(ل گ لهنلل لتفهاللةیل صلو ه لن ه«لجینل لرحن لضبیل لثاللللة کلللعل رسللله لن ل ػ ل حلللنلبلللهنهل اللللتل یکلللی نل م لللگ ل ن لل حلللنلثیللله لبلللهلرو اهنلفکلللینل

لبعلظگ ل ونل لبهون لرلعلتفلوی ،لل ظا ل ن ن .لبعلت بةیل یگیلرلعلمالول لرلعلشلیک،لرلعلضبلیل لبهوناهنل الا لن هلرگ ن .لرعلت بةعل لرعلت قةللاةر یکل ن

اعتدال در قصاص _2_3کلعل لهرو ل ر لهح،للاهنلتهریص ل ربهنۀلر بطل ض هم لضهااةله لر له ل لپژ اش الگل

کعل ملی بلث لن ل شلگلبلعلاللب للگویملگ،لاللب ل «لثلأن»بانلضه علمربس ه لجو .ل حنل هرو لکللعل ػلمللیبلبللگ نلالللیل لل اهلبللعلضلله لاللمل ف مللگللػ ،ل ل بةاللۀلجللهن لالللهللظقللهنلرللهطةرنل

ل فلللی ل بةالللعل اللللتلبلللعلضملللهی ل715:ل1353)رلللونن،ل (.ل قلللهجقل حلللنل لللهرو لایگلللههلیکللل ل ػ

1396تابستان 135شمارۀ 56

ل للی للث للو ،لضمهیللتل ل مگةللیلا للۀل فللی ل بةاللعل ل شللگل ل ر للهلل شللتلاللیلیللکل ػک ل عل ل فلی ل بةالعل گلیلیکل ل ػ کةفیلجبةمملگ.لی مل ل شلگ،لل بةاعلبعلالب لضمهیتل یگین،ل

کلعل ر لهحل لن لبگةیرلگ لظلو هللظةفعلظو ل ا ۀل فی ،لظهبعلبس گه لرر یکل ،ل رس مگللبهشللگلیللهلجی للگمللهه.ل نلبللون ل ال یاللل ،لشللصصل هتللللن ل لگمهاکللهن گللیلبللعل ل ک لل مگل

لل الللللللتلر لبسلللللل گه لرللللللر یکشلن ل ل نلمةللللللیل حللللللنلبللللللون لیکلللللل ل ػ یهف مللللللگ،لیکلللللل ل ػل ةه ل ل نل بةاعلام لن ل ػ گلها لالملشسل ملجی رگ.لجی ی،لظو لن لبلهلظلو ل لاهنل گ،ل ل ل

ل لوللبلعلبلون لشل یلجلو ،لن لهیتلطلی لن لضال ل «ل یع»بهلپی ظتل کی رلگللکعلبعلطونل(.لل318/ل1ته،لل ل جنل ثةی،لجیل2/243:ل1358)طبین،ل

کوشةگلتهلبگحنل حو رگ لتوفمگهلبلهل لعل حلگ یت اهنلشلگیگ،ل گلهحلجررلگل لث لل الاحلکللی ،ل کةللگل کمللگ.ل الللاحلرةللرلجللیل صلله لتأ للهلطگللورگ ل ل جیلله لث لن ل گیگللو لن لت للگحلل

کههرخنالللهظت.ل «لرةلله ل ض للهم » ل«ل رةللهنلرفلل »ن لرللوم ل«ل صلله »بللهلبللی رتللقههرآن لبللهلت بةللیل کللی ل بههاب تا لل ل ل

س ولههی ا

قصههاص سیههاة خهها (لجللیلضهیگللههل179)ب للیه/لو لکههن فههی ال

گسلل لفسلله ػ حیل لػرگگ کللی ل لجللی نلضاللوگةینل ػل کةللگل کللعل نلضهااةللتلالللهػنلث لتأ یشل لللل رسه ةلگ،لاللعلن هل لرنلر لو :للالهنلطلو ر ل ل ف ه ل لبلعلظلوررحرنل لضمملمیبلبسةهنل تفه ل

ک لل علشللگ لتمهللهل هتللللن ل ک لل نل هتللل:لونثللعل ل ةللهل للوللرللقل نرللگلبللهل ی ض للعلبللعلرللهکم،ل للکمملگل ل حک لعل ل ل ػلثبلو لضلیحل لم لگنلجلو ل لل،ل لن لبلعلضلر یشلجی اللهرگ.لبلگحه لطا ل

کللعل نلم لللل لللل ظلله لرگ شلل مگ،ل للون ل ؤ ظللغهلل الللتلاللةر ک ل ػل للو حل ونلیللهلرر یللکل هتللللضلبلعلث ها فی هیلگ:لل ل نل حلنلبلهنهلقهرآنالهلن لرلگ ن .للرةس مگل لکسل لرلقلت لی لوو و وه قته ول

هر فهی ا فال خس ان ه سل نا لولیه فقد لعل قت ا ال کهان ونصهور هه لل: حل ظلغل یلع. (33) اللی ء/لإن

تو رمگلبعلضهنل صله ل هتلل،لظلو لجهلهنل لوللن لبگةیرلگللونثۀل وللبهلتی ل لتو فقل کلعل نثله ل لول،ل هتلللن ل92)رک:لرسلهء/ (ل لن هلاللوحلمفلول لبص لو گ ل اللت،لبلگحنل ملهل

ل یمسللهلرکتللع178جبص للمگل)ب للیه/ کللعلبهیللگلیلله ثونلشللویم:للػلا للعل حن نلبلله تیل ل(.ل ن اهالللتلگغ شل علشلگهل اللت.ل نل گلیف نل ر لهحل ػلشلصصلن لاللا ل ل نل اللتلظگ رلگل الاحلرلقلل رسلله ل یگللیل لپللیلاللل هرگ ل ر للهحلظللو ل رسللهر ل ػ کللعل ن روػگللهنلضهااةللتل حللنل رسلله لجللو ل

57 1396تابستان 135شمارۀ

ل اللاح،للث گ ل صه ل نلرگ ل رسهر ل ل نلالق ل رسهر ل ضی ل لجی لهل ن ظگ رلگلشلگ،ل کعلجیلر نلػ ةنلبون ل لاهل لظاملگةیرگۀلبگنلجیترحنل ر هح گةی .لاهحیل التل

اعتدال در اقتصاد _3_3گر نشلتهریز للبمهلبعل لثن لش،لملیبلبص لمگهل لضلو ر ی لجلو .ل ن لػ له لبلا ل رویسله ل ن

لثلر لن لظلو نل لجیلبص شل به عل ل حنلن ه،ل هلل شل لشل ی ل لبص لل م بلهنل لکی ل ل نل یهایلالةه ل لاللروننل کلی لل236:ل1954 رسلتل)رلوف ،لکیحلن لیک ل ػ (.لاللصه ل

گةیلتللیللتللیل لط للمل ةلللل بلله ت،لرسهبللتل لشللی فتلجللو ل لاللیلطمللگلم للللالللصه ل فی رگةصللت.ل رگةللرهلث لرةللرلا ة للعلظةیظللو ا ل لمقوفللتللجللو ،لتحسللةنلجی لل ینلجللیل ل

لالیلطةل لجلیشل ػ ل نضلعل لل گلههلفلی لبص لمگه،ل الل لربو ،لباکلعل ن رلر لهرگیل ی رگل لجلو .لکللی هل ل ط للهحل کللعلثظللرحنل ن حللیل شلجللو ،لعبلل ل گورللعلبص للمگگ للر للو .ل حنلن اللو نشلن ل

کعلر ةسع لجیل فی ط ل گر ال لاللرػرشلل نلضرلری ه ل ل ػلاللونل لث لروػگلهن طةرنلرگ شلت،ل نکللللی للیشل شللللگ،ل للللهلریللللهحل ظا لللل لمه لللل ،لث لن لبللللعلممللللو لفضللللةا لملللله لاللللل هل

لبلهلشلگ لالیلطلعل3/4:ل1956) بفههر ، لبعلطلونلضلگنل (.ل نلطمةنل حةق ل الاحلث گل للت للهح کی للتل ل یسلله لپیورللگلمللهطف ل ل و اللله ل لجیللتل للهلل ل تیلبللعل لرللقلجیمو یلله ل ػ

یللگل) للح ل/لجی جللینلجللینلث لریللیل الللاحلثرشللعل هللمل الللتل10_9اللهل ل یگللی ل بللی نلورز (.ل ػگلللیلبص لللةگ ل لاللللصه ت م ل لللتلث ل اللللت.ل ل رگةلللرهلرهف لللعل ن لللتل گنلرةسلللت،لباکلللعلرة

لبهشلگ،لالةرل الیط علا عل م هللالصه ت مگ رعل لظةیظو اهرعلظو ال هحیل ل ن هنلمرونلههوافی هیللگ:لل رػشل الللتل للغ ل لجللی ل لپللوخل ءاونههوا ال تب هه

ههها ال خ هو صههدقاتکن حههال

ذ اس هه

م ال کال یههو حههاهلل و ال و ههؤ ههاس و ال ل یمسللهل264)ب للیه/لخههر خنفهه والههه رجههاء الن (.ل ػگیلبعلرگل الی لجیالگ،ل یگیلرلعلل گفتلبهلثرکعلالصه ل لضو ،لفضةاتل الت،ل هل تو ل

کهن لن للتمهلهلفضلةاتلرةسللت،لباکلعلشلیل لنعیاللتل اللت.لبلعلا للةنلاللب لظگ رلگل الللی إذا فی هیلگ:لل «لمبه ل لیر ن» ربهنهل(.ل27 رگل)رک:ل الی ء/لی ن لشةهطةنل ج ه

و النفقههوا

تهه ههرفوا و لههن خق کههان بههي لههن خس هها روا و لهه قواو بللعل مللهىل«ل الللی » ؼهلل(.67)فی لله /لذ

کلی ل بعل مه«ل ی»(ل ل407ته:للجیر لشگ ل ػلرگل التل)ن م ،لجی ک یل رفله ل بهشلگللىل

1396تابستان 135شمارۀ 58

ی م لرگل ةهرعل التل)طبیالل ،ل«ل و ح» ن ،لشةوهل حنل فی لل(.لظگ رگلجیه ل 655)ا و،لگی (ل225/لل1372:ل17 لثیعلل لظقهبلبعلپیه بیل لولة إلی شل ن ع خدك وغ عنقه و ال تج

ک ها س عد و ال تب ط فتق بس ا ال سور ا وح ث ةرىل ػلبصللللبعلشکلل به لع(لرةرل29/ء) الی لولوو کللعلپیه للگلث ل نلبللون ل سللهک،ل ا للتل لل لر قللۀل هجللللث ،ل الللی ،لرهلل ل کمللگ،لطللی ل

شللگ ل الللت.ل حللنل ا للتلیللهل ػلضهرلل ل ضللگ للل للغ تل ل نلبللون ل الللی ،لرسللی ل لمللمل فلی لل(لیلهل ػلضهرل 20/330:ل1420(،لیهل الل هرشل)ن ػن،ل662/ل2:ل1407شصصل)ػ ص ین،ل

کعلبعلث گیلجیهیمگل لشصصلطةرىلرگ ش علبهشگل کعل اهل اگ،لزبه لبلعلاللرػرشل للب گىل التلل حن(.ل6/96:ل1422گ هیمگل)ث اب ،لل ر لجی نلثرکعلالصه لبعلبلون لفضلةاتل اللا لل ػ

کمللگ،لرصسللتل کللعلیکلل ل ػلوحژگ لبهیللگل ػل ةللگلجیل بللةللضاللوهل ث ل نل ون لاللهنلل رگی للگ لکلعل لهلل لثلر لظلو لن ل نلن هلظلگ ل کسل ل اللتل ضهااةتلجو هل الت،لناهلشو .لالص ل ل

کمللگ،لی ملل ل رگةللرۀل لل ل لت للو ل لپیاةرکللهننل الللت.ل الللاحلفریضللعل رفلله ل ل لل رفلله ل کلعل سلا هره ل تو رملگلاللصه لطبلعلظلو لن لجلیلثرکلعللبگ ه لن لبعلمملو ل ه ل ل مهاللب ل

اللهنلشللةقهر لمللرونل لتکبللیل ل الللی لشللورگ،ل نلث ل ه لل لجرحررللگ،لمی للعل شللتللت طللهنلنعیال53 لتوبع/195)ب یه/ نل علثیله لیله لشلگهل نل لهحلتلغکهنل حلنلرکتلعل(.ل7 لرگیگ/47/ لی

لا ۀل ون کعلظگ رگلنمهیتل م گ للن ل ن ل رگ.ل روننل ل الهال لاس مگل

پیاودهای خروج از اعتدال _4ل ی للعلبسللةهننل ػ تللو ل نلنمهیللتلرکللی ل بلللللاللهنلفللی نل ل ض للهم لن ل ل رحی ر

یم.ل لقرآن م گ لل رست.ل یمکلبعلپیه گاهنلث لبهلممهیتلبعلثیه ل لپی ز

اخجاد شر و فساد _1 _4لػرگگ ل رةهل لثظلی ل ل رسهر لجهیۀل نالتل ػ ن هلنشگ،لمگ تل ل نال ،ل م گ لل التل

کمللگل ل حللنل سللةیلالللةیل کللعل ن نلا للۀل للون،ل م للگ للن لنمهیللتلر هیللگ.لایگورللعللظو اللگلجللی ل نفللتل ػل رػاللهنل م للگ ل،لالللب لفسلله ل لتبللها ل الللت.لثیللعللجر ههرفی هس ههر ال و

یعههوا و ال ت

ههههلحون ض و ال خص ر سههههد ن فههههی اس خف ههه

(لشللللهاگل حللللنل مهالللللت.ل152_151)شللل ی ء/لال

59 1396تابستان 135شمارۀ

ل للرػ سللیفةنل کللعل ػ لر للو هل ل ػلرللگل م للگ للجیللر لشللگهلکسللهر لاسلل مگل رللگللرللقلتسللهوػکمملگل ل صلگل بللاحلل حللنل فلی ل نلػ لةنلفسله ل لقهرآن(.لبملهلبلعلاللصنل8/50تله:لل)طوالل ،لجی

کلعل نلث لضلهنىل لرگلههلما لعلطبهطبلهحی،لمله ملاسل ل لا لۀل ضلر ىلث لبلهلریله ل رگ نرگ.ل نملةنلرلهللالیلیلکل ػل ضلر نللر .ل نلاهحیلبله لپلیشل ل لالهل لر ةسلعل التلبلعلاللوىلمهیت

کلعل یگللیل ضلر ل گهرلعل نرللگلمةلیل ػلث لن الل ل پی هیمللگ،لبلگ ل یمکللعلبلعلالللب للمله ملن الل لضگ الگلل فی ل لتفریطل ػلث ل محی لشورگ.ل نلمةیل حنلبون ل نلریهحلطیحلشلگهلظالللر ىل ل

جیلر لشلگ لگلغ ن .ل ی له لجلیل حلنلبهونرلگ،لل لاگ لث لضرءل لاگ لا ۀلمه ملر لبعلتبلها ل ل کلللعلجلللی یشلتیاللللةملشلللگهل اللللت،لبهملللال للل شلللو ل یگلللیل ضلللر ءلبلللعلضلللهنللیلللکلضلللرءل ػلالللگف لگیلتو رس مگلث لضرءلن لبعل م گ لل ک هرمگل ل نلمةلیل حلنلبلون للا هامگ ،لبهلث لبس ةررگ.ل

شلللو ،للکمملللگلتلللهلملله ملاسللل لجلللیل للو حلظلللو لبللله لب هرللگ.ل نل نل لللعلیللله ثونل لرللهجو شل کلعلضل رسه گلیلجلیلاهل کاةلتل سل ثم لرةسل مگ ل ل ضلر نلمله ملاسل لاسل مگلرةلرل ػل حلنل رجل ل ػ

کللعلفقیت له لبللعلالللوىلث لاگ ی له ل لل کللعلجللیللطبلقلثرشللعل کی رللگ،لبللعلث لالل ه ت ل کمللگ،لنف لهنلگیل ػلرگ لفقلی لظلو لتسلهوػلر و رلگ،لی مل ل نلػ لةن،لل ی ه ل گنلشگهل الت،ل نالمگل ل

کی رللگ،لظللگ ىلالللبحه لبللعل حللطل گیف هنشلله للاهل لر للتلگیف للهنىل ل رللو حلمللغ بلفسلله ل اللهل (.431_15/430:ل1407کمگلتهلشهیگلبعلالوىلباحل لالگ لبگی یمگل)طبهطبهحی،لل

تحرخ د _2_4ل م للگ لل الللت،لیکلل ل ػل هم«لماللو» سللهاعل کللعلرلللوم لظللر حل ػ تلللرحنلل ربللهنۀلپی للو یه لکللعل لالیط لل ع لثرسللهل ل یلله لثاللل هر ل الللت.ل ػ رسلله لبللعلظللو لما للعل ن ،لاللهىل رحللی ل ن

لثرشعلاسل مگ،لجلهن لر له ل لپی و یه لظویشلن لجیشل ػ الگلتلهلجلیلمی لتلظلو للنابی ل کعلماول ربهنۀلپی و یه ،لر لهرۀل ی له ل لم لقل لما لعلبلعلث گها لرةرل حنلتصونل الهللجیفر یگ.ل

ل حلنلونطللۀلاو ملهکل ل گللهحلرهله ل ن کلعلماللول وضل لتصرل اللت،لاللب ل لثرسلهل یلل لشللو .ل ػللگللی ،ل الللاحل ربللهنۀلمللا لبسللةهنلالللصتلظگ پیاللل ل لتحریللفلتورةللگل گةیل الللت.ل ن

کللعلبللهلماللول نلرللقل سللة لالللونۀلرسللهءلظگ رللگل سللةحةه لن ل للون ل للغ تل للی نل ل اللگلگ مگل ل ل حنل لهوا فهی دخهنکن و ال تقولهوا فی هیلگ:للالب لتحریفل ن کتهاب ال تغ ه ال ه

خها

1396تابستان 135شمارۀ 61

خن رسوعلی ا ور هسیح عیسی اب ها ال ح إن ال قهه هلل إال ل

کلهته هه ها إلهیهل اهلل و ن خن و رو و لوهر

(.لثیعلبهل شهنهلبعلرکهت لطو لمةس ؟ع؟لفرػرگل ریم ،لفیال ه هلظگ ،ل صالو ل171)رسهء/کعلبلعل لریم کلعل ػلطلی لظلگ لثفریلگهل109/ لهلشلگل)کهلفلظگ رگل لرههیلتلر رل ل (ل ل ن

ل حلنلبلهنهل شگ،ل شهنهلبعل صاو لجو ل سة ل ل بقهللتثاةلال ل واةلتلث لرضلی ل ن .ل نل هحلالسه لن للبسلمگهل ل لبعلر ی ل ػ کمةم:لحهو یله لبلعلمالتلما لعلشلگیگلبلعلمهحلی،ل

،ل لن ل سلیلظلگ ل سیلظلگ ل رسل مگل ل سلةحةه لرةلرل ػلشلگ لما لعلبلعلرضلی لمةسللثره لرةرلپیر لث ل ی ه لجی جتلضس مگل کعلمهحیل ل سة ل ػ الهلربو رلگ.لل رس مگ،ل نلره ل

کلعلرلعلثرله ل ػل گر ا ل ػلشة ةه لرةرل ػلشگ ل حبت،ل هلن ل ػلرگلظو لفی تیلجی رلگ،ل نلرله للثره ل) ساس ،ل ل(.1403/288:ل25 هلاس مگل لرعل هل ػ

کفر و گهراهی _3_4ی لعلشمهال ل حن،لرف لممصلیل م لگ للن ل ل هحلثالة ل ن للترحنلثاللة ل نلتلو ل ػلر اهل

للقهرآناهنلفی للاهل ا گ لر و .ل حنل گمهل نلظقهبل رحی لبلعل م لگ لل بمل لجلیل الل ونل الللت.لرگللههلم ةللقلبللعلثیللعللیللهلم هب لرهلله ل م للگ للثشللکهن کمللهن اللهنلث ل بملل لجللیلطی حللیل

ا شی وکب هد علهی فه خه ه ههه ا علهی ول شهی سهوخ ه خه و

هتقین س (ل22) الک/لصهراط و

کعل یث ل صهطبله لپیله بی گلر هلت سلةملر لو هل اللت:لرصسلت،للجیهرگیلث ل التل ن لبلعل لکللعلظگ رللگلث ل للیکه ل صلل ل لاگ یت کللعل ؼگورللعلن هل لره للغحیل کسللهر ل ر رللگللاللهلن لبللعل

کی هل کعلت بةعل کسهر ل ،لبهوناهل لنف لهنلظلو لن لقرآنطبقلجیره ۀل کت ل م گ لالت.ل ح،للبللعلاللله گ لبللعلاللگ ل بللا لظللو ل ل رسللهحل گ ی الل ل لرةللی لل امللگل نالللمگل لایگللرلبللعل

هههر ثیلللۀل.ل(7/381:ل1424 حکلللوحلرصو املللگلشلللگل) مةلللع،ل ههههو وس ل خضههه اهلل وههه کهههتههاب ر ر للةم للکللعل ػلامل نل یگللیلبللعل حللنلر ة للتل شللهنهل ن .لطمه لگورللعل(لبللع34)مللهفی/لو

ل یتهبلجی یه هل سی ل لز لپیه گاهنل الی ل کعل ػ یل ل نلرلقل اللت.للثیگل ر ن،لشکل لرکعل ل ػلرلگ ل هل لبهلممهیتلبعلالةه ،لثیعلجیهرگیلث ل التل گ ی ا لبعل ربهلل الی ل لتسهوػ

لپللیلث لشللکل نلر هرةللتلنالللو ل لتضلل بهشللگ.لبللعلت بةللیل یگللیللةیعلرللقلثرلله ل الللتل ل نلاللگ یتلث لل لمللهضرل کمللگ،لرسللتلجیر رلل لرةللرل ػ رسلله لایگللههل ػلممصللیل م للگ للمفاللتل

61 1396تابستان 135شمارۀ

گیف هنلمغ بل ه ل ل لرههیتل ل ل ن گ ی ا ل طهن لللگی .لشو ل ل رسه لبعلشکل ل

گرفتاری حه عاب دنیا و آخرت _4_4لرگههل گلیل حلنلممصلیل م گ للشی ل ػحلجی نلناللةگ ل رسلهلقرآن ن ل لبلعلالل ه ل اللتل

گی ،ل طهنلظلو ننل لبلگبص ل نل رةلهلظو الگلشلگل لبلعل ل سةیلت بگل رسه لرغ ل رةهت ل ػ اهلل و ضهه وػدلن هلظو اللگلیهفللت.لثیللعل هه هن و حههاءو حغضههج و ن

لهه حهه ههکنة ذ هس هن ال علههی رح

فهههر ن ح خهههات اهلل لههه کهههانوا خک هههر سههه ذ نبیهههاء حغی تلهههون اس تهههد ن انواکههه حهههها عصهههوا و و خق لخع

ل حنلبهنهلن ه112م ی /ل)ثل ل حلنلثیلعلمالتلمضل ل لملغ بل هل لل(ل ن گ هالت.لظگ رلگل نک لل نلنابللی ل لپی للو یه لرللقل رسلل علن لجللیلبملل ل الللی جةل،ل رکللهنل ثیلله ل هلل ل ل بللی نل نل

ل بلللالملبلعلالل ملل الت لبع کلعل ػ رگ.لبلعللبلعلر لو ل ل ملهفعل یگلیل لی حل الل ی نل شل عللوحلژهلاللهلظو اللگل شللتللی للةنلاللیل للوحل ل ا لل ل ن ىلطمللةنل م لله لبهشللگ،لالیروشلل ل للهبعلث

(.لل3/54ل:1374) کهنحلشةی ػن،ل

نتحجهل کرخن ن کلعلری لعل نلفقلی ل رسلهر ل ن ،لطلعل نلریلهحلبهولقرآن لبلعلنمهیلتل م لگ لل نالهل

لریلهحل کةلگلفلی لشلگهل اللت.لنمهیلتلرکلی ل م لگ لل ن ل یگیل ب ه لػرگگ ل رسله لتأ طعل نلریللهحلت للریعل وضلل ل وننل ػل بهوناللهل وضلل لتحریللفلتورةللگل لتصریلل لظگ پیاللل ل ل ن

ک هللر ة ل اللت.لبملهجی حنلجلی نلنفلعل ظ ا الهنللالهنل ض لهم ،ل رحی لال ه ل لگ ی ا ل نل ػل سةیل م گ للرةست.اه،لن ا لضرلپیرل یم ل ل

لرفلل ل للاللهنلضه للۀل للگل،لرقل ػلوحژگ حللوننل الللت.لی ملل لبللعلضللهنلپیللر نل ػظللر حل ػل رکللهحل هلل ،لضه للعلشلله و هلم الل ل لنف للهننلظللو لن لجللیل الللهسل لالللهظ هنلرللقل ل

لبللعلطهلهن لرفلل ل لترکةللعلبللهطنلجپللی ػ .لم لللل ضلی نل رکللهحل هلل لپی کمللگل للرحللرنل گی حیل کلی لم للللگ ل یگیلطمةنلضه عظی ورػنلوحژ نل الت.لی م لظگ رگل هللبلهل وابلتل

کلعلبلعلظو اش ل هل التل ل رسه ل ی ن ل ظ ةهن ل عل جر ننلن ل ن لل ن ل ػ الهنلرفسلهر ل ةلگلجررلگل کمللللگ.ل نلطمللللةنل ل م للللگ للظللللهنحلرگللللی ل لث لن ل نل حللللگ هلن للللهل لالللللصطل هلللل ل هللللهن

1396تابستان 135شمارۀ 62

ل ةگل لبملگلت صل گو لن للاهنلبهطلللنالهل ل ض هم ،ل فی لظو لن ل ػ گورله اللهػرگ،لاللصمه للجه ریم ه لن لجی ل کعل ل گهیممگلشمورگل ل رگی عل التل رسه لبلعلزحی ل نل حةطلثػ لتفکیل

شللو ،للاهنلرهبسللهلپیاةللرل ل نل ػلظ للورتلالللول نلطمللةنلضه للعیهبللگ.ل ػل گیلنشللگل الللتل گ ل ر للی حل هجلللل نل ل فللی لضه للعلجللیل حللون لتکفةللیل لباکللعل الللهسلنف للهن ف گللول ل ض مللهبل ػ

گو للتفسللةقل گورلله لجللینل یلله ل ل للغ ا ل لتللمشل ن کللهاشلرفللی ل بهشللگ.ل حللنل للیلالللب لل م گ ل،ل یسه لشیل لفسله ل ل ظل ا لقرآنگی .لبهلممهیتلبعلثیه لل ،لپیه گاهنلظر حل ػ

ل لتفی عل نلضو عل الت.

ونابعل یقرآن کرخنل_ ف ل.1376ث ل کریم،ل م،ل،لتیض عل ح گ هگنلفو رگ،ل ن

،لتیض ع:ل ح گض فیل ه ل ل ح گن هلثشل ةهر ،ل ؤالسلعل قبوملهت لالگ ،لنهج الجالغهل_بلللل.1367 م،ل

ل.1376،لطیحلرو،لتهی ،لواجرای فةر فلسفی در جهان اسالمرسةن،لل جی اة ل یمهر ،لماحل_1ل.1385یر ،ل،ل نلبه ن،لجالةاول فی التاریخ جنل ثةی،لمر گحنل جو حسنل،ل_2،ل رةللهءل للی ثلارشککاد العقککل السککلحن الککی وااخککا القککرآن الةککرخن جللیل سلل و ،ل ح للگلجللنل ح للگ،لل_3

ل.1983 رجی،لجیر ،ل،ل ر هن ل ف یلتباة ه ل الا لروػهلما ةعل م،ل م،لوعجن وقایيس الل ه جنلفهنس، ر گ،لل_4

ل.1404کثةی،ل ال همةللجنلم ر ،ل_5 ل.1419،لل،ل نل کت ل ا ةة،لجیر ظیمتفسیر القرآن الع جنلل.1410،ل نلبه ن،لجیر ،للسان العرب جنل میون،لل_6ل.1956،ل نل رةهءل ی ثل رجی،لجیر ،لاالغانی بفههر ،ل جو فیح،لل_7ل.1407،ل ؤالسةلأما ل ا قبومه ،لجیر ،لغرر الحةن و درر الةلنت ة ل م گن،لمبگل و رگ،لل_8،ل نلإرةلهءلالةشکف و الجحکان عکن تفسکحر القکرآن،للهجونى،ل جول الحه ل ر لگلجلنل جلی اةمث اب لرة ل_9

ل.1422،لجیر ،لل ی ثل رجی،ل ن امل ا احین،لجیر ،لال حا تاح الل ه و صحا العربيهضواین،ل ال همةللجنلر ه ،لل_10

ل.1987ل.1404ه عل گنالةن،ل م،ل،لضتحف العقول عن آل الرسولری ر ،لرسنلجنلما لجنلش بع،لل_11ل.1954،ل هایه،لالهرأ فی الشعر الجاهلیروف ، ر گل ح گ،لل_12ل.1420ل،ل نل إلرةهءل ی ثل رجی،لجیر ،تفسحر کجحرن ػن،لفصی گحنل ح گلجنلم یل صقة ،لل_13،لثالل ه ل لگسلروض الجنکان و رو الجنکان فکی تفسکحر القکرآنن ػن،ل جو ف وحلرسةنلجنلمال ،لل_14

63 1396تابستان 135شمارۀ

ل.1408ن ونلبمةه لپژ ا ههنل الا ،ل هگ،ل،لتح ةللقلرللگیمل یم لل ،ل نل کتلل ل رجللی،لوعجککن وفککردات الفککاق القککرآنن ملل ل بللفههر ،لل_15

ل.تهلضه،لجیلجیلته.ل،ل ن فکی،لجیالهنارنشةگن ه،ل ح گل،لل_16لته.لی،ل نل کتبةل حةهق،لجیر ،لجتاح العروس ون ج اهر القاو سزجیگن،ل ح گ یتض ،لل_17لالةشکاف عکن حقکایا غک اوت التنزخکل و عحکون االقاوخکل فکی وجک هػ ص ین،ل ح و لجنلم ی،لل_18

ل.1407،ل ن کت ل رجی،لجیر ،لالتأوخل،ل نل حریلةل اقبهملة،لال لک و الفکرق ال الحکا فکی الح کار االسکالوحهالله ی حی،لمبلگ هلللاللاوح،لل_19

ل.1392ب گ ،لل.1371،ل ؤالسعل هحلبه ،ل م،لح آخات وشةلهتفسحر صححالبحهر ،لض فی،لل_20،لتصحة ل لتح ةقلالةگ ح گن هلضا لالهلل و النحلشهیال هر ،ل ح گلجنلمبگ کریم،لل_21

ل.1361رهجةم ،ل ر هن ل بهل،ل،ل ف للیل ر للهن ل الللا لضه للۀلالهحککاان فککی تفسککحر القککرآنطبهطبللهحی،لالةگ ح گرسللةن،لل_22

ل.1417،ل م،لل گنالةنلروػهلما ةعل مل.1372،ل ر هن لرهبیلظسر ،لتهی ،لوجهع الجحانطبیال ،لفضللجنلرسن،لل_23ل.1415،ل ن فکی،لجیر ،لجاوع الجحان عن تأوخل اآلخات القرآنض فیل ح گلجنلضرحی،لللطبین،ل جیل_24ون و الهل یلض فیل ح گلجنلضرحی،للطبین،ل جیل_25 ل.1358، هایه،لتاریخ األ ل.1414،ل ؤالسعلب ثت،ل م،لوجهع الجحرخن،لطریح ،لفصی گحنل_26،ل نل رةللهءل للی ثللالتجحککان فککی تفسککحر القککرآنلل، ،ل جللوض فیل ح للگلجللنل حسللنلجللنلمالل طوالللل_27

ل،لجیلته.ل،لجیر ل رجیل،ل ساللع«ضهیگللههل م للگ لل نلالللبکلػرللگگ ل ػل یللگگههل اللللجیللت »فللاح،ل ح للگضو ،لل_28

ل.1393،ل6،لش هنهسحاست وتعالحهل.1364،ل ر هن لرهبیلظسر ،لتهی ،لالجاوع ألحةام القرآن یطب ،ل ح گلجنل ر گ،لل_29کبی،لل یش ،لالةگما ل_30 ل.تهلالا ةع،لتهی ،لجیت ل إل،ل ن کقاو س قرآن کبلللیلمفلللهنن،للحة لما ،لتصلللالةکککافیض فلللیل ح لللگلجلللنلی لللوبلجلللنل اللللحه ،للکاةمللل ،ل جیل_31

ل.1367الا ةع،لتهی ،ل ن کت ل إلل.1403،ل ؤالسةل وفهء،لجیر ،لححار األن ار ساس ،ل ح گبه ی،لل_32ل.1424الا ،ل م،ل،ل ن کت ل إلالةاشف مةع،ل ح گضو ،لل_33ل.1374،ل نل کت ل إلالا ةع،لتهی ،للتفسحر نه نه،ل کهنحلشةی ػى،لرهبیل_34 اللوح،ل،لت اةللقلالةگ ح گبلله لبحیفککرق الشککحعهرللوبص ،ل جو ح للگلرسللنلجللنل واللل ،لل_35

ل.1388 کتبةل حةگریع،لرسف،ل .1353،ل س عل قه ه ل لتح ة ه ل الا ،لاسالم و عقاخد و آراا حشریرونن،لیحةی،لل_36

1396تابستان 135شمارۀ 64

حديث متشابه، مفهوم، جايگاه و چگونگی مواجهه با آن

__________________ 2شاهی_ سعید حسن 1اکبر کالنتری علی دکتر __________________

چکحدهکلله از متنللى متشللابه برخوردارنلل ط مژوهشللى در ملل ،لبللر خللف آهللات متشللابه ورد احللاده ى

گلر دله منلاد و مل لول لاهرو کلهط ا اش آشلاار صورت نیرفته انن منتورط احاده ى انن از آن روشن نهاش اننط ولى مراد و مدصود معصو

در تنللافى لاللهلآنگونلله احادهللثط دنانزلله از نللن و معتهللر برخللوردار باشللن و ملل لول اینکله مل لول و ملراد از آشاار با لالهلآنمد نهاش ط بر ح هث ها آهل م ال هعنلى آهله و حل ه ى

گر دربارۀ آن تهیبن لاهلآنمرضه و با تایه بر ،لروشن باش بله آهله هلا حل ه ى ،لهلا گردن و ا را مداوت بی اره و در موردشان ا هارنتر نانی لاهلم ا دنن نیافتی ط يز انن آن

متشابهط ح هث م ا ط مرض متشابه بر م ا ح هث :ها کلید واژهل

درآودلر یلله ،لا ه کللریم،لثیلله ل للهبعللجی الللهسل للگ وللبللری لجیظلل ل ػ ل للیث ل کللعل ن گورللعل

گی ل الاح لپیه بیل ل ػ تل أثون لالم ل ه ه لل ضو ل ن ،ل ن رةرلبلعل ره یلالل صوح یم.ل هبعلجی لظور

______________________ لaak1341@ gamil.comل ر ةهنل ر گههلشةی ػ.ل1کهنشمهال ل نشگلماوحل یث ل لرگیال ر گههلشةی ػ2 Se.mahdi.12@gmail.comل.ل ر سونل

یهفت:ل ل28/5/1396_ل غحیش:ل2/3/1396 ر

65 1396تابستان 135شمارۀ

ل کعلبهلالمگلظو ل ػ لر ی ل و لر لل شةزلبگ ل ن لگویگل هحلن لهلکمگ،ل لجورة لفلل لإ»فی للو :ل للجی» ل«ک للهبعل للیث لک حکللمل للیث ل ل للهجههللظبهنرللهل حک للهلأ تی یللگل ن

ل ه ظبیل حکمل ضو ل ن ،لا هرملگلثیله ل حکلمل لیث ل لرلگیال لهبعل ضلو ل ن ،ل،ل ظبهنلملله ا 185،ل2ل: ل1378)بللگ ،ل«.لا شللو لثیلله ل للهبعل للیث ل410،ل27:ل1409،ل لرللی

ل(.410،ل2:ل1403طبیال ،لگلللر نشل لر ی للل لبهاللللمگلظلللو ل ػلاللللاةملجلللنل لللة لاا للل ل کاةمللل ل ن کملللگ:لبلللعللشلللةزل

یلله نلتفسللةیل للیث ل ل ره یللالل ةی للؤ مةن لز کللی ح:ل للنل نل الللتل للی حل للگ ن مللیضلکعلش هلبهلث ل ربونل لفکیل ل صه فتاهللجیممل یگل ثیلهللبهطلل اللت.اهللکمةگلا ۀلث ل لورز

لبمگرللگل ل للیث لن لتفسللةیلبللعلنأنل لل ل ر غلبللعلریللیلشلل ه،ل للی حل ػلر نلم للگلبللعلنالللوللظللگ لکممگگل

لفل لإ»رضی ل ر هالصملفی و :ل کلغبهل لرهاللصهل لأ لبلهطال لبلگ هل ل یلگنل ملهسلر لهل لللمسللوظهل ل لللهل لمه ل للهل لظهب لإ...لفلل ل للهجههللحک للهل لثلللل للیث لرهالللزل لل للیل مبلل أ

نل اللتل لی ح،لرلقل لبهطلل،لن اللتل ل ر غ،ل» ل« مسودل لظه ل لمهحل ل حکمل ل هبعا هرملگللرهالزل ل مسود،لمهحل لظه ل ل حکمل ل هبعل لی نل ن ...لا هرلهل لیلپیله بی

ل62،ل1:ل1365)کاةملل ،ل«.ل للیث ،لرهالللزل ل مسللود،لظلله ل لمللهحل ل حکللمل ل للهبعل الللتلمه ا 255،ل1:ل1403بگ ،ل ل(.206،ل27:ل1409،ل لری

بمهجی حنلشهیس عل التلپیی و لرگیال هبعل ل فهوحلث ،لبحال لجرنال لبعلم للثیلگلکمةم. ل ل نلثشمهحیلبهلجیظ ل ػل صه حق،لطگورگ ل و ضهعلبهلث لن لجرنال ل

کللعلجللیلظللا ل حکللمل ل للرون لپللی ظ نلبللعل حللنل و للوح،لیکلل لبللگ لضهللتل الللتلکعلپژ اش لتو اهنل هبعل یث ل کتهب نظون ل لون لث لبلعلم لللث لگهل ل الهحیل ربلهنۀللضه ل ن

للوتشهاحه القهرآنث لرگهش علشگهل التل) ػلض اعل اللةگل یتضل ،ل جلنلشلهیلثشلوبل هػرلگن ر ل کللعلرگهنرللگه کتللهبل ل،ل رللگل ربللهنۀلرللگیال للهبعل لل ل ح للگلجللنلاللهر (لتللهلضللهحیل اللةرل

لپژ ا لللگی ل نلبلللعلنشللل ۀلرگلللهنشل نرةه لللگهل لاةرل ه لللع نل سللل للبلللعلث لبلللعلطلللو،لیلللکل ػکملرة للهجوننل) ل ل ثللیل للر لظللو 405ر ی ظ للعل الللت.لرلله ،لوعرفههة علههوم الحههدخ ،ل .(ل ن

1396تابستان 135شمارۀ 66

ل سللهحلرللگیال للهبعل) للهبعلالللمگن(لبللعل ظ صللهنلبحللالر للو هل تمهللهلپیی للو لیکلل ل ػل(.221_224:ل1400 الت.ل)

کتلللهبل436ظقةللل لب لللگ نل) ل ل للالکفاخهههة فهههی علهههن الرواخهههه (لرةلللرل ن بحلللالبسلللةهنل(.409:ل1405نلپیی و ل سملیه لشگهل ػل هبعل ن .ل) لف ی ه

ل حنل ةله کتلهبل829تمهلهل جلوبکیلجلنل ح لگلرصلم ل ل ل) ل،ل ن دفه الشهبه (ل نلگللر نشل للهنهعهه الرسههول والرسههاله لر یتل نل،لبللعل کللعلبللعلریللیل ل للهبعل ػ رگللاللهنل اللللالللمتل

لپی ظ عل الت.

وفهوم حدیث وتشابهرللگیال للهبعلن لبللعل ل سللمل للهبعل سللمگل ل للهبعل لل نل،ل ر لل مگ لماللمل ن یللع

لت ریفل سملرصستل لت سةم یله لل ل لکممگ.ل ن لن و کلعلرلهحلجیظل ل ػ گویملگ:لرلگیث ل اللتلل الللمل للگن،لث لبللهلرللهحلن نل یگللی کتهبللتلیکسلله لبهشللگ،ل لل ل ن لتافللظل ل کتهبللتل،ل ن ل تمهللهل ن

لگجنلم ةللل)بلعل لململلةن(لیکسله لبهشلمگ،ل هرملگل ح لگلجلنلم ةللل)بلعلفل لملةن(ل ل حلرلهحل لرلهحل لگن103:ل1381ل،لط ل ل گحیلشهرع284ل،ل1لل:1411،ل) ه هر ا سله ل،ل(لیهل یمکلعل ن

لثره ل ةهػ هرمگل ر گلجنل ح گلجنلمةسل ل اللگنل ل ر لگل،لف طلبعل لبهشگ،لبهشمگل گورۀل ظةی103لل:1381ل،لط لجنل ح گلجنلمةس ل سینل) گحیلشهرع «ل ف لی فلقل ل»،ل(.لبعل

گف للع368،ل:1413ل،ل)شلهةگلثلهر ل حنشلو ،لل ل(لرةلرل کلعل ن ،لاهلگورلعلرللگیالبلهل حلنلتفلله للن نلام کلعل،ل رگ،ل ل نل هبعل سمگل وثق،لرهحلای ن نلیکلرگیالبلهلشصصل ل یگلیل

ل حهظل ثه تلبهل نلفی ل ن ل(.107:ل1381ل،لط لرهحل التل)ل گحیلشهرعلام،ل ػل حنل ،لظقة لب گ ن کلعلرلهحل لرفلیل اللت:ل ل لون لبعل الل همةللجلنل بله ل ثلهل ن لػرلگل

لریلیل ن«.لون » ل یگینل ا لبعل«لممون»یک ل ا لبعل مةلیلث لع،ل،لشلصصلرصسلت،ل ػل(.409ل:1405،ل وثقل التل)ظقة لب گ ن،ل ل

ل بقاحل حنل ر مگ کعل نل فه ل ل ملهنلث ،ل هبعل ن،ل ن ل،لرگیث ل التلل(.103ل:1381ط ،للر هلل سه نل هلشو .ل) گحیلشهرعیهلطمگل

لت ریفلث ل کعلجیظ ل ن ل هجللث ،لرگیال حکمل التل ل: رگلگف ع ن

67 1396تابستان 135شمارۀ

لمالل ل للی لبللعإ للهمامل للی لبللعل للنلظللهایهل للنلمةی ریمللةلت للی ل» ل.« ةللعل ل للةلتللگل لث » کلعل لی ل ػ بلعلالةرلل بسل ع،ل ػلظلهایشل الوحلبهشلگل ل حلنل الوحلجلو ،لرگیث ل التل

کمگ،لربهشگ کعل تلجیل ی ل ل(.284،ل1:لل1411) ه هر ،لل ل« ریمۀلا ی هل لیهل ةا ل یگیللمبهن لفو لرةرل ال فه هلطمه لریلیل نلرلگیال لهبعلشلو ،لل لکعل ػ جهلهحل لت لهبعل لگ

کعلطمةنلرلگیث لتمههل ػلضهتل ی ل ل صو ل کامل الت ،ل ن ل حلهظل،لبعل حنل مهل ػل جهله لروبلع،لاینل ل فهوحل ون فه لظه ل حلنلضهلتلل ل لر لرةسلتل لبهلاةرلتی یگل تلو ل ػ

نل رسللت.ل ػلا للةن کللعلیکلل ل ػلمه لله ل بللوللث لن ل بللة للهبعل»رویسللگ:لل لل لر ل الللتلل(.ل»246،ل1:ل1388)اللبحهر ،ل«.لاو غنلظف ل ی ل ملع کلعل لی ل ػ کا ل ل اللتل لهبعل

ل«.ث ل مهه لبهشگل بحالت هبعل یثر ما علطبهطبهح کع،لی،ل ن تو لث لن لبعلبحالت لهبعلل لمبهنت ل ن ل

گیفلللت. لث لجهلللیهل لجلللی نلتبةلللینل و لللوحلبحلللال ػ لإ»رویسلللگ:لل للل ل نلرلللگیث لت لللةمل ل ل کهملیه م مةیاهلفل لمهیلةل و لوحل لنلضهلةللة مسوظلیه گ قل نل هبعل یث ل

لثیله ل یثرل ل(.ل»9،ل1تله:لل)طبهطبلهحی،لجی«.ل هل هبعلف ل ی ل مههر لإ فهوحل ث ل الل عل ػلثیه ل هبعل حسوب ل،لا هرملگلثیله ل مسلوظعل لمةلیلث ،لشلورگل لکعل ػ ػل فهلو لبسلةهن

لث کللعل ػ ل للون لطةللرنل الللتل کللعل ضللو ل ن ل ن للی ل لاللهللر شللنلجیظون نرللگل لتمهللهلت للهجه لل«. صو ل الت

کلل ظل ا لفل ل صلگ ل لغنلماةلعل هل ر لإ»رویسگ:لل ل نلبعلجیهر ل یگی ظ ا لکللعل» ل« فللهاةمل افیةللة ل للون ل للهبعل یثرلل (ل ربللهنۀل صللگ ل الللتل ا للۀل ظلل ا ل) ن

ل)ا ه (.«.لکمگل ل فهاةمل فی لجیلث ل رقبه لپیگ لل گلههل نل بهرلالجیظل ل ػ کعل کی ل تو لجی نلتو ة ل صو لما عل ػلت بةینل ال فه هل

لثیلله ل لرللگیاشللو لل ل یللگهلمه لله ل هبللیل بللول اهنل للهبعلل لث ل یمکللعلبگللوحیمل نکللعل ؼه«ل للی ل اللل ه » کللاحل الللتل لث ل للهر ل لاللهلل لل کام،لی ملل لثرشللعل فلله لظللهاینل

کاحلجی نلث کلهف لجیظلون نل اللتل رگ،ل لعلشلگهاهلل ضر نل ل حن،ل ػل لوحل گورلعلل لثرشلعل ننل»،لهنل ظ ا ل الت ون ل جههحل ل نلر ةسعلض،لاهلاهل لرگیالثیع ل کامل الت.«ل ی لضگ

1396تابستان 135شمارۀ 68

گفت،ل ػلض اعلرگیالجی نل ثهللطمه کعلبسلةهننلث للکعل نلضهنلظو لظو اةمل اهحیلکلعل حلنلل.ل ل اللت«لظاقل هلللث حلما لبلونتع»رگیال ر ل،ل رگلن ل هبعل رس ع جیملةمل

لبللعلت بةللیل للهل ل« للی ل اللل ه »رللگیال ػلضهللتل للگ ولل للونل ل فلله لظللهاینل ،لظلله ل ػل جهللهحل الللت ل للعلظلللو للایگورللعل شللکهلل ل ضللر نلث ل نل مللهنل و للوح کللعلاللیلیللکل ػ طللی ل

ل لون لث ل لبهمل ل حللل ظل ا لبلعلریلی کلعل ن لتمههلطةلرنل ناللگ،لل ل ل ال هللشگهل التل کلعل نلضلهنلظلو لظلو اةمل ،ل لث ل الت.ل ب لعلبلهلتو لةح ل نل کامل ػ ی ل ل صو لضگ

لشگه،ل ػل ره یال هبعلرةست.لشو لرگیالیه ل لر شنگف للةم لثرشللعل ربللهنۀلرللگیال للهبعل لل نل ل رللو حل،لبللعلایرللهلل ػ تفلله لث لبللهلجیظلل ل ػ

لرگلههلبلگ ن«ل_ل ضلقیب» ل«ل کل»،ل« س ل»رگیال هرمگل لهبعل،لکلعل کلنل اللتل نلشو .ل لر شنلث لبعلرییلنالمگل_

کللعل گف للعل «ل س للل»طللی ل کللعل فلله لظللهاینل ل للگ وللمیفلل لث لر شللنللجللیلرللگیث ل شللو لن»،لربهشللگل ل نل هجللل لبهشللگ.ل«ل بللة ل فلله ل ل للگ و لر شللنلجیظللون ن کللعل ػ رللگیث ل الللتل

ل(.244ل،ل1ل:1388ل،لا و ل638،ل2:ل1419،ل)البحهر ل الللت،للرللگیث ل ل للجلیل فللهظلیلهل للهر ل لکاع،ل نلماللمل ن یلع«ل لکل» صلو ل ػ

بهیللگل ل بللقاحل للکلل ل للبهملن ل،ل(.لجللیل الللهسل حللنلت ریللف109ل:1381ل،لط ل) للگحیلشللهرعلیهلرر یکلبعلامل رست. ل ی ل

کعل ػل حهظل نلیهلالمگ«ل ضقیب» گلیل حلنل،لرگیث ل التل ص افلر لللشلگهلبهشلگ.ل یله لث ،ل ظ ا ل نضلۀل م بلهنل،لظگشلعل ن لر هیلگلبعل مهنلرگیالیلهل ثه لتلن و لالله ط ػ

ل الت.ل لشو ل گیرعل ن نل م بهنل حنل ه ع تمههلرگیال لهبعل ل نل اللت،ل،ل ون لجرنال ل الت،لگف م ل التلثرشعل ن

کمکللهشل نلرللگیال للهبعل سللمگل لبحللالپیی للو لث کللعل لل لل ل سلله ل یگللی،لطللی ل طابللگل ل س ارحلرگهنشل ه ۀل یگینل الت.

کللعلجللی نلرللگیال للهب لبللهل نرللمل نل للهبقعل لت ریفلل ل کللهف ل ن عل ن جللعل یللمل لتأ للللکعلبهل حنلممو ل یف لشگه لث ل اوحل ،ل رگل و ن نل ػل صله حقل حلنلرلوحلالهللشو لجیظل ل ػ

69 1396تابستان 135شمارۀ

ل حلنل«لظاقل هلللث حلمال لبلونتع»تیل شهنهلر و یم،لرگیالکعلپیشلرگیالرةس مگ.لطمه ػل بةلل الت.

ل کعلجی یل ون لتوضعل اللالمتل التل ل نلجیظ ل ػ مهبعلرگیث لشة علرةلرل حنلرگیالکللیح،لن هلیهف للع لپیلله بیل ،ل8حللتلله:لجی،ل لل سللام125،ل7:ل1401ل،ل الللتل)بصللهننل م للولل ػ

لتله:لجیل،ل سواللةگجنلطلهل ل132 ل،ل5حلللتله:لجیل،ل لمس ار 244،ل2للته:لجی،لرمبلل ل جن32ل(.121،ل11حلل:1404ل،ل ساس ل 53،ل1ل:1403ل،ل رسهج ل،ل34

ل یضلللعل للل ةیلثرشلللعل وضللل ل لللهبعل رسللل نل حلللنلرلللگیالشلللگهل جهلللهحل ل ظللل ا ل نلإ» رگ:لل رسلل عل ل رجیلله ل مللهنلث لروشلل ع«ل هلل» الللت.لجیظلل ،ل یضللعلث لن ل«لبللونتع» هلللل

لهبعلفل ل صللفه لنل أ هةلةلت لبعلبللعل تمهالل ل لهر ل إللةظالقلث حلمال لبلونقل مویلل کعل ػل» «ف هل ک ه ل لبلهل،لضهتل مونظگ رگلث حلن لبهلبونت ل لهبعلظگ اللتل

ک لله ل ل ف لللهللبلللهل ل لللهجهتل ن ،ل للهر ل هللل ل مهالللل ل الللتلی مللل ل نلبلللفه ل لل(.53،ل1ل:1403ل،ل) رسهج «.لثفریگ

یکللو ل ملل لظاللقل هلللث حلمالل لبللف عل للنل» رگ:للجیظلل ل یگللیلبللهلا للةنلرویکللی لروشلل عل امل ظگ رلگل رسله لن لبلعلبلون لرلو ل لث حل» ل«ن ق... گنق سل عل بصلیل إل حةهقل

لل:1418ل،ل...ل.ل)رصلم ل ل لهل ثفریگ.ل ػلرییلػرگگ ،لمام،ل لگن ،لشلمو حی،لجیملهحیل نل(.36

لشهنرةن کعلپیگ التل رگةرۀل حنل ال عل ػ لبلعللپیاةلرل ػلضسلم،لطمه ل رگهننلظگ اللتل کلعلبملهلجلیلر لللب ضل کلی هل لظلگ لن لبلعلرلگیالن لر لللجلیلظلها،لا ةنل ةللبعل جنل ةبعل یل

کی ه،لرحونل ن نلبون ل رس عل الت لإ» رگ:للطمةنل شکهلل لل ل صونقلتفةلگل یکةل ل کلل للبهلثل هلللت ه ل ة لب حگثلفاة لاول یک ل ل حگل یک ل ،لبلون ل شل ن» ل«ن لفاة ل صلو

لایل یکبل ل ل یکل ل ل،ل گیلگهل اللتل لظلگ نلت له ل گیلگهلرةسلت،ل فةگلتیکة ل التل ل(.166،ل16ل:1407،ل)رونن«.لون لرصو اگلجو ن نلب

لرییل ال ع رلگیالن لطملةنل ملهل،لر ل ػل حلنل اللت «لث ح» یضعل حلنل ل ةیل،ل یگیل نل ل ػناهلفللل ل الللوحل حفلللوظ» رلللگ:للکی ه ث حلن ل،لظگ رلللگ»ل «ظالللقل هلللث حلماللل لبلللونتعل للل لبلللو

1396تابستان 135شمارۀ 71

کللعل نل للوحل حفللوظلتصللوحیلر للو هلجللو ،لثفر ،ل11ل:1404) ساسلل ،ل«.لیللگجی الللهسلبللونت ل ػل لل(.121

ل حللنل اللل علروشلل ع لل» رگ:للجیظلل ل یگللیل ػ ةلمالل لبللونتعلفلل لأن لأ ل هلللظاللقلث حلفلل ل سم کلعلظگ رلگ(.ل»53،ل1:ل1403،ل) رسهج «.لنض ث حلن ل نلجه لتل،ل صو لپیه بیلث ل التل

ل«. شلثفریگلبعلا ه لبون لػ ةم که لر یلتل لبلون ل ل،لشلو ل حلنلرلگیال ل ل الوح،ل لللث ل لبلهل نرلمل نلشلأ لبلگون

للهحللکمللگ:ل لل ل للهبعلرةسللت،لزحللی لشللةزلبللگ لبللهلالللمگلظللو ل ػلرسللةنلجللنلظه للگلر للللأ للگلرللغفو ل:ل»فی للو لن لله لنالللولل هللألل حللگیا،ل لجللیضاةنلی سللهبه لفسلل علل للی

یللهلمبللگ هللال لل لع:لرلگا هلی للولل صلهربعل للب ل هللل ضهلکل ل ضللعل للنلی لبهک.لف للهلألإظةلللکلفلللغ لت لللللاللل ل هلللمه لل ب لللگ نلرلللگیالن لرلللغ ل»ل «ظالللقلث حلماللل لبلللونتعل ضلللل

لپیله بیلظلگ ،ل رگلکی ه گغن کع(ل که للرگیالث ل التل کلعلبلعللزحی ل) نل بلعل ل لی ل ف له للبلعل یگلینلگف مگ.ل لیکگیگیلبگ لث ل طهلیۀلتلول ل،لظگ رلگ:لگویلگل ل لپیله بیلشلمةگلیکل ل ػ

کل ل کلعلپیله بیلاللتلن لػشلتا هرملگلتوطهیۀلایل بملگۀل:لبلعل لفی لو لگی رلگال یمسلهلجلو للبلللعلجلللی ن لرگلللو «.لزحلللی لظگ رلللگلث حلن لبلللعلبلللون لا لللةنلجلللی ن لثفریلللگ،لظلللگ ال حلللنلطلللون

ل(.110،ل2ل:1378)بگ ،لکلعل نل لهضیۀلث ل لشلصصل ةیلیه لشگهلبعل ی نلجیل،لجیل حنل الهس لون لل،لگلی ل

لبلللعلرسللل لظلللهای گوحیل لللعلشلللگهلجلللو ل کلللعلل صلللو لپیللله بیل،لرهاللللر لللنل»لث ل اللللتللرضی لث حل الت.«لی بهک

ل للیضل،لبللعلاللیلر نلربهیللگلبللعلبللی لجیظلل ل مهالله رللگیث لن ل للهبعل رسلل ع،لث لن ل نل اةم. ل ظ ا ل ی ن

کلعل لبهل حنلتو ة لبعل رونلش هننل ػل ره یا یمل لالهللتلو لث ل ل لپلی ز ن لبلهل قلعلریلیل ػل. هبعل رست ػل صه حقلرگیال ل،ل ةتلالمگن

سدخ نخس کاةم ل لشةزلبگ ل هحلبه ،لشةزل رلگیث لطلو ر لر للللبهلالمگاهنلظو ل ػ

71 1396تابستان 135شمارۀ

کعلبصشلم لگۀلث لطملةنل اللت:للکی ه ل هلللتبلهنکل ت له لظالقل الل هلإ» رگل بله حر لمةلیلل ل لبله او لمةلیل صو گلوبه بةعلمةلیل وبلو ل لبه صصلمةیل سس لوبه افظلمةیل مققل

ل صبوغل م کلل لگلمملعل حلگ ل حسلوبلمملعلرل ل ل ب للف لممعل قلهن مل سل تیلمةلیل لوا ةلما ل کا ةلته لفس اعل ظلیلفلأظهیل مهلهلثاثلةل ة ل مههل رگل بللل ملرب ةلأضر ءل هلأ س ون

الل هءلول المل کمو ل صه لجهلغهل مههل لال ةههل لرس ل رگ لإ صاقللةال هءل فه أللاولهای ثاثعل لأظهی لفه ی نکله لفلغ کلأرب لةلأ المل لنلالغهلل هلللتبهنکل لالبحه ل کل

ل(.190:ل1398ل،ل لبگ 112،ل1:لح1356)کاةم ل«.ل ثمهلم یلنکمهلل فللظلتافللظلرهشللگهل لشللصصلجیلبللهلرللر لجی،لظللگ نلتبللهنکل لت لله » ضسللگل للبللگ ل

لث ل م فل ل ،لث ةرلرهشگهلت بةعلره وبو ل لنرملنرم ل ػ کلعل قلهن لث لل ال لثفریلگل رلگ ل ػل الللتل لرلل لاللیلتوام لل ػلث ل حسللوبل الللتل ل مهلله ل الللت،لجیل نلکممللگهل ون ثرکللعل سلل ون

کعلبهلاملاسل مگل لاةر.لبهشگ کا ۀلته عل ل ن نلطههنلضرءل ی نل ل ضر حیل یلکلل لث لن للث ل یگینلرةستاه،لل ػ لع.لجیشل ػ کا لۀلته لث ل لر لو لطلو لظالقل،لالل ل ػ اللعل اللملثشلکهن

لث بللگ ل ح للهحل ل الللمل کمللو ل لاللهللجو رللگل لیکلل ل ػ ن ل مهلله ل شللتل لث لمبللهن ل الللتل ػلل نلگهرعلاهنلالعل صه لبهل الم کعلثشکهنلشگهل اللت.ل ل ل اللملثشلکهن،لا له ل هللل)تبلهنکل

ل حلنل اللم کلعل نل س لوحلاهنلاللعلالبحه (ل اللتل لاریلکل ػ لنکلنل اللتل لگهرع،ل ن نلطهلهنل«.شورگل ػ هلنکنل

ل ل:لرویسگل لر لل حنللرگیا یروحل ساس ل ل ػ ل اللی ن ل ػ ل ظبهنل لهبعل حنلظبی،ل ػلمالم لن اللصه ل ن کلعلضلرلظلگ ل گلههلرةسلت.ل،لپیشةگهل لمه ض ل التل لتأوحلللث لث کسل ل ػ

لر و لبعلمسرل ػلفهلملث ل ی ن گغ ش نلتفسةیلث ل لبلعللجه لیل لشهیسل ع،لبمهجی حنل سکو ل تیل ل(.167،ل4:ل144)ل ساس ،للتیل التلبو بل ل ر ةه لرر یک

بللهل حللنل ضللو ،لجیظلل ل ػلپژ ا للگی ،ل حللنلرللگیالن ل سللکو لرگغ شلل ع،ل ربللهنۀلث لرکلله لکعلا ةنل ظ ا لگورهگو ل جی ػل ش ع ،لرهک ل ػل لهبعلجلو لث ل اللت.لجلی نلر ورلعلجیظل ،ل رگل

لإ» نلمبللهن ل«ل الللم» صللو ل ػل ػلرگللههل رگل لل ل ل رسلل ع«ل هلل»ن ل«ل هلللتبللهنکل لت لله لظاللقل اللل هلل کملگل) هػرلگن ر ،لب ض ل یگیل صو ل ػلث کعلجیلا ۀلبلفه لع ل لتل لتله:لجی،ل ال ل التل

1396تابستان 135شمارۀ 72

کلللعل ب لللعلا للله 283،ل3 کلللعلپیگ اللللت،لجلللینل حلللنل ل لللول،لتفللله لضلللواینلبلللعلط لللملل(،ل طونلرةسللت.لبللعل«ل هلل»کممللگۀلجللیلا للۀلبللفه لع ،لطةللرنلضللرل فللظللظللون ،لزحللی ل الللمل تلر

کلللعلجی اللللهسل حلللنل،لگیاایرللهللمبلللهن ل هیلللهر لرلل گویلللهنلره نالللل ل حللنلاللللصنل اللللت،لطللی لکتللهبللظللو ل ػلتو بللعل الللمللیلله لشللگهل الللت.ل ػل حللن،ل الللمل للگسل هلل،لمبللهن لکههافیر لشللهنحلکللعلتمهللهل للتلجللیلع ل للگسل هلل لر هیللگل لل،ل اللگل صللو ل ػلث ل لل ل ر للهل اللل لبهشللگل

بهشلگل ل نل«لالو» الگلث ل اللم،لل ل لیکل ػلبلفه لع ل نلث ل احلوظلربهشلگ.ل نل ر لهللاةرگف للعل الللتلل لل لتأحیللگل حللنل ر للهل،ل ػلالللصنلجیظلل لمیفللهلجهللیه کللعل ترحنل الللمللشللریف«لاللو»گةللی ل

کللعل حللنل الللم،لتمهللهل شللهنهلبللعل،لترحنلعکللیل نل ةلله ل عکللهنل الللتلشللریف«لیللهاو»ظللگ نلت لله ل ل طللی لکعلبفه لرةرل نلث لع ل گسلظگ الت،لجیلظا ل یگیلرهح ل فلهاة للالهل احلوظل اللتلاهل

گلههلل نلث کثلی ل لتفی لعل اللتل لر ل ل کلعلمله مل کعلرسب لبهلمه ملرگ ثل ن ل اهل گلرییل التلل(.284لشورگل)ا ه :ل ل حنل فهاةم،لرسهبل ةه لظگ ل لبمگه

کللعلاهلل شللکهلل الهاللل لا للۀل حللنل یللگگههگلنالللل لل لبللعلریللی ن ل نلمبللهن ل«ل الللم»ث ل الللتل،ل«مةی صللللو »ثرکللللعلت بةیاللللهحیل هرمللللگلل رگل لرللللهللیه شللللگه،ل ػل و للللۀل فللللظل رسلللل ع

للگ» ل«لمةی مقللق» گویللهنلرهبللو بلجللو ل حللنلل،ل نلظللو لا للةنلر یللت«لمةی سس بللعلظللوجیللجی شتل الت.

لإ للة ل للی لبه الللمل»رویسللگ:لل لل لر لما للعلطبهطبللهحیل نلعحلللل حللنلرللگیال ػلا للةن ل لأفللللظ...ل للللنل اللللوحل صللللگ ل قللللهجقل ا ل لإ للللة ل الللللملجهللللغ ل ملللل لل للللغ لل

ل الم»ل « ه ةع کلعل،ل صو ل ػ طةرنلضرل صگ ل قهجقلبهل فظلرةست...ل لر شنل اللتلل(.364،ل8لته:لجی،ل)طبهطبهحی«.ل الملبعل حنل مه،لطةرنلضرلع ل ه لظگ رگلرةست

کلعل فله لبلری لمبلهن لثملهزحنلرلگیال ل حنلبون ،لبهل حلنل شلکهلل لو ضهةمل ب عل نلإ» کللعل الللمل للون لبحللا....«لل هل هلللظاللقل الللل حنل بمللهجیلل صاللو لظگ رللگل الللت ،لث ل الللتل

کعلع ل گسلپرون گهن،ل صاو لظو شلبهشگا،ل ػ علالصنلما ع لث ل التلل حنل شلکهل،ل نل لهحل هاللز ل که لجروػ گها ل ػ کملگلل ل لبلعل حلنلرکتلعل شلهنه،لما علبهلث

کهشللفل ل للی جنل یگللی[ل کمللهن ل لکللعلرسللبتل صاللو ل لبللعل الللمل] ن کللعل صللو ل ػ لث ل الللتل ػ

73 1396تابستان 135شمارۀ

لیللهف نلع ل لله ل«لظاللق» لث لظهللون ل ػ ل یمسللهل مللهنل للهن لث لرةسللت،لباکللعل میللون نل)ا ه (.ظگ رگل التل

گف علپیگ التلبهیگلبعل حنلالصن لرلعلیلکل ةلتل ق ل ل،لره تمههل نلرگلیکل ر لهلل ل حن گرحرنل ػل هبعل رس نلرگیالرةست.لرگریست ل ػ ل لر

کللعل صللو للا شملله ل لل« نلگهرللعل نکلله ل ػ ه» ػ لزحللیل حللنلرللگیال للون ل شللهنهل للی ن کللعل نل ػل وضبه ل هبعل رس نلرگیال الت. لگیف علرةرلره اوحل

گف لللعلاللللةگلر لللت لث لجیحل هلللضر حلللین،لجیظللل ل ر لللهلل هلبلللعل الللهنلل رلللگل صلللو ل ػلث ،ل ػ هل لللهحل صلللوحل ػ ه ل ػ لرگلللههلجیظللل ل یگلللیل میلللون ل ػ للگهرلللۀلفاکللل ل اللللتل

لث لن ل ػ هلاللللهمتلروػل ل ػ هلاللللهمتلشللل لبلللگ رةم ل ػ ل.ل ر لللهلل یگلللیل یمکلللعل میلللون نلرهح،ل اگ،ل حنل نکله ل ل هیه ،لظو ل نل ر هل کلعل هرملگللث ل الل عل ػ الهنلظگ رلگل اللتل

ل ه ن،لال ةعل لبصةی،ل تلجیلبفه لع ل نرگ.،لمه مل جههح لإ وضل لشلگهل اللت،ل نلبمویسلگ:لل،لالهنل یگلیلرلگیالبعلایلرلهلل حلنل جهلهحل ل

ل ل کا ل م نل هجهه ل اغ ل حگیال لل456،ل1:ل1417،لثهن.ل)ضر جینظبهن ل(.461 سدخ دوم

ل جور رۀلث ه لث گهل الت:ل هحلبه ی لتفسةیلمةهش لبعلر لل ػ لفی و :ل نل هلللتبهنکل لت ه لابطل» لی لهللمال لث حل لالولجلولةنضلفل لظاللل لنل اجکل ل إ

ی ل للةلف سلل لمالل لظهللیلث حلثللملبللیدلبغر ل للعل ر رللهءل لاللول لجللینل قللهجفل ل ک للعل لاللولعن کوناللهلفللهض و لمالل لشللفةیل للو نلف للهلل هلللیللهلث ح ک للهلیصللیحل م لللل للنل اللؤ ءل:لفصیضللو ل

ی ل ک لهلثظلغلهمل نلظهیکلم کلأظیض لعر ظغلماةهمل ةثه ل لبه رجوجیةل ل ح گلبله مبوقللل،ماللةهملفلل ل سلل هء کةللفل اللل هملظهللینل للهللیللهلث حلباقللفلبللمة ل ل ل للهللث حلیللهلنب

،ل13ل:لتلهلجی،ل لرلونن259،ل5:للحل1404 ل ساسل ،ل218،ل2:لحل1380ل،ل ل)مةهشل «رهفغل گنت ل(.260لت ه » لالهیع،لظگ نلتبهنکل کلی ل ل،لاهحیل ػلفیش گه ل ن لجلیلث حلابلو ل بعلاللونلػ لةنل

کع عل التل لی نل شلت.لل نل ن،لث حلل حنل نلره لجو ل کعل ةه لطهجفل ل ک نلبعلرهحلر رهل

1396تابستان 135شمارۀ 74

کعلعن ت لرحلرلجو رلگلبلگ لر لو .ل لن ل ک ةگل لال لرسلل ال لظگ رگلجیل تلث حل التلکللعل ػل رللۀلظللو لجیللر لث ل نل ض للهحلل لل لثرلله لا شللو ل ونطللعل کمللهن ثیللگ،لجیللر لث گرللگل ل

ل حللنلامگللهح،لظگ رللگلبللعلث .لر و رللگ :لجیملل گلث حلمی للعل شللتل لل لبمگللیلطللع:لحلفی للو نکمهنل ن ل ل تلل،لظگ رگلظقهبلبعلث حلفی و ل:ل یمه .ل وضو ت ل نل کلعل ػ یۀلتولاس مگل عر

لثره لجیلرجوجیتلظو حل لپیه بینل ح لگلجیر لثون ه لل،ل حلتهل ػ کلعل ن پی له لبگةلیح،لا شمله للثره لپی ه گمسلهیشلثرله للل گهن الطگورعل تل لنپرون:لث حلمیضلر و .لگةیحل لثال ه ل ػ

لبلهل لگن لرهفلغحل لجلی حل کلهن کعل نلظاقل)تو(لبلعل لبهل قهف ل کهن ن ل شتگلظگ رگلفی و :ل حنلگیفت ل«. رسهحل

ل،ل حللنلرللگیا،لکمللگل لل لکللعل یرللوحل ساسلل لرةللرلل شللهنهلطمه هرمللگلبسللةهننل یگللیل ػلجیللله ل ،لاهنل لللیتبطلبلللهلمللله ملعن للرلللگیا لث ػل لللهجهه ل اللللتل ل ن ضلللوهللاللله،للصلللو ل ػ

گور ل ن جللعلشللگهل الللت. گف علگورلله کمهیللعل ػلماللملل،لاللهلگورللعلر یتل رللگل حنلجللی نلر ورللعلجیظلل لل ػلرییلجیظ ل یگیاهلظگ رگلبعل رو لل لالیروشتل رسه اهللکمهیعل ػل ظ ا ل رسله ل،لالتل

ل ال گ اهل ل هباةت ل(.260ل،5:لح1404التل) ساس ،لاهل نگغن لبلعل ضل و جی ل یل ػل ل،لشلو ،ل لهبعلجلو لرلگیال ل ل لرلگیالر شلنبهلرگها ل

لرسللبتل لابللو لبللعلظگ رللگل لإ»ضهللتل الللت:لیکلل ل ن لل لإ هلللتبللهنکل لت لله لاللبطلل لجیلر ل«لنض لرةسلتل ل یگلیل ن کعل حنلت بةی،ل مهال لبهلظگ رگل هلل لبفه ل طی ل

ل ر هنل ونطع ل تل ل یۀلث حل ػ للثون لعر ل نلر ره.گورۀلثره ل نل حللنلرللگیالشللگهل اللهنل ب للعلشللهیگلب للو ل جهللهحلرصسللتلن لجللیل الللهسلر ل کللعل ػ یگللینلکعل نلجیظ ل ػل و لر حی ،لمبهن لثمهزحنلرلگیالطملةنل اللت:ل الت،لجیطی لر و .لطی ل

ل هلللتبهنکل ت له لأالبطلظالالإ» تله:للجی،ل لرلونن9،ل14)ا له :لل،«ل لنل اجکلةلمال لث ح... کعل 260،ل3 ل حلنلبلون لابو (ل فیشل گه لظو املگلجلو ل ل الل هلل حلنلت بةلیل،لکمملگگه لن

ک للیل«لرلله ل»ا شللو لت بةللی،ل ل شللکهلل الللت،لایطمللگل کللنل الللتل ربللهنۀلثرلله ،لظلله ل ػتی یگل ضل و لرلگیال ػلضهلتل ح،لبلهلت لهبعل ل جهلهحلل لجیشهاگل حنل ال هللبهشةم.ل

ل نل ةه لر یت نل و ضعل التل حنل و وحلرةرلبلعلر ی ل ل بلی،لشلفه للاهنل یتبطلبهلضگ

75 1396تابستان 135شمارۀ

للل کلللعلب لللو لبلللعلمملللو لرلللگیال حکلللمل ل فس یل حلللنلرلللگیالبلللعلث لنضلللوحلر لللو ،ل لبلللری للرصون یم.جی

گف علشو ل یضعل بیلجی نلنفعل حلنل جهلهحلثیلعل کلع172 کنل التل لاللونۀل ملی ل اللتللفی هیگ:ل

هههورهن حنههي آدم وهه وهه ح ر خهه إذ کن و بههرح هه لس

فسهههن ن

هههدهن علههی ش

ختههه و ذر

ا غافلی ه ا ع کن ا قیاوة إن م ال ن تقولوا و نا .قالواحلی شهد

ل لتل لبلا لفرػرلگ لث ح» کلعلپرون گلهن ل ػ ل)بعلظهطیلجیلهون(لػ لهر لن ل یلۀلثرله لن ل،ل عرلثره لثره لپیالةگ(لثیلهل لنلپرون گلهنلشل هلرةسل مگلجیگیفت ل ل ػ گیفت:ل) لن لجیظو شه لشهاگل

گو ا ل کلی یملتلهل بله (لروػل ةه لتلبگوحیلگ:للگف مگ:لثننال لن لبگ لضهلتل کهن اةمل) حنلل حنل ی،لمهفللجو یم ل«. هل ػ

لتو لة لث ل ن جل کلعل ن گور ل گورله ل هجهه ل التل ل ضوهل گفتل حنلثیعلظو ل ػ هلبهیگل عل گویهنل حنل ةتل الت. لشگه،ل

گف علجیظ ل ن لتلهلثظلرحنللجیه ل فه لث ل کلعلث حلثفریلگهلشلگ،لفرػرلگ لثیملگهل رگلامگه للبللعلبللون لعن تلل لجیللر لث گرللگ ل للتل کللهف لجللی نلاللهللث ،لفللی لب للیل ػ ل ن نلم لللل لشلل ون

ل حنلامگهحل ػلطی لظگ رگلبعلث گف نلجو رگ،ل ل ن :لقلهبلشلگظاهللشمةگ لالصنل ل هالزل برح گف مگلکنلس ل هالزل نا:لا گ ل ن .لالل لا لۀل حلنلعن لبلعلبلا لحلی شهد

ل حلللنلپی للله لن لپی للله لأ سلللت ل لبلللعلا لللةنلضهلللتل حلللنلمللله ملن لمللله ملعن لث حلبهػگ للل مگل گف عل لل ل حللنلپی لله لره مللگ.لجیظلل ل یگللیل ل حللنلملله مل ل ػ ل«لملله مل اللل گ اه»،ل رللگ:ل میللون

کعلبعلامگهحلظر حلفرػرلگ لث حلبلعل«لپی ه لفقی » لثفریمشل الت،لبعل حنلتیتة ل لتکوحنل کعل نلث لامگهحلعن ت لجلیشلرةسل مگ ظگ رلگل،لبون لرقفعل ػلبا ل گن لبعلنرمل ه ن ل

لث لله گ لجللی نل للغحیشلتورةللگلن لبللعلث ،ل هل الللت.لبمللهجی حنلا للۀل فللی لب للیاللهلل اللل گ ل کلللعل کلللعلث الللهللظگ رلللگل ػلث ن نلفقلللی لتورةگرلللگل لپیال للل ل الللهللکلللی هل اللللتل ل هاللللص ل

ل حنلػ ةمعل یلگگههلل رگ،ل ه للبعلزبه لثفریمشل لتکوحنل الت.لجیظ ل یگیل ن اهنل یگلینل جلی ػل(.6،ل7ته:لل ل کهنحلشةی ػن،لجی391ل_393،ل4:لل1415 رگل)طبیال ،لل ش ع

1396تابستان 135شمارۀ 76

ل جههحل رری عل با ل ؼهل یع»گف م ل التلتی یگل لهبعلشلگ لثیلۀلرةرلتهرگ نلبعل«لعرک للک لل لل لفلو ل لرللگیال للون لبحلال جللیلوػ للزنحلبللعل«لعنء»کملگ،لطللعل یمکللعللب ضل لث لن ل ػ

یلعلبلهل فهلوحل صالو ل لثفریگهع رمگ.لبمهجی حنل فهوحل بلا لل ل مهنلثفریمش شلگه،لجی جلیللرکوطلکلا هرملگلعن ل«لشی ل»جیلوػ ل«لعن ل» الت.لب ض لث لن ل ػل لبلعل مل ل وضلو لبسلةهنل

ل ل ونطعمب لرحلرل رسل علهن لرقفلۀل،ل رگلاهنلبسةهن ل ب لگ ل ػ کلعلفرػرلگ ل رسله لرةلرل ن ل حلنلریلیل ػل کوطک لرةه لثمهػ ل لکممگ.ل بسةهن

گیف لعلشلگهل«ل ر »جیلوػ ل«لعر »الو ةنل ر هلل یمکعل ػل ه هل کمگهلالهظ نل بعل مهنلپی گف ع یعل لفرػرگ ل رسه لن لعر کعلث ل التل لتکثةیل ثل،لبعلایلاللول نل ل اهلل رگ،لبگ لالب ل ػ

کمللگه لن ملل ،ل«لعر » ل«لعنأ» ل«لعن ل» اللهنل:ل ه ه1416ل،لشللورگل) جللنل میللونل لل لر نلػ للةنلپی ل(.4،ل7ته:للجی،ل کهنحلشةی ػنللاهنل هجون ل:ل ه ه1412

سدخ سوملپیله بی ل ملهبعلر حلیل الللاللمتلبلعلرلگیالزحلیل ػ لبسةهننل ػ کلعلجلیللجلیل ل ن یمل ظلور

گف ل هجهه ل الت الهسلثرشعل ل:ل تر للضهمملت ول.ل» ةمل ػ الل لنل هیلگلر ل لیضلعلنب کللعل)ظللگ نلمه ةلله (لل،لالللل للنل هیللگ:لگویللگلپیواللل عل وػدل » ل«فةهللهل گ للعلق للر ل تللهل حللنلل لث لنب ه،ل گحل ن ،لرمبللل ل جن152،ل8تله:للجی،ل ل سلام225،ل7:ل1401)بصلهنن،ل«.لرهلگل ل ر ل(.340،ل2لته:ل ل ن ،لجی276،ل2لته:لجی

ل لضهت،ل لهبعلبلعلریلی کلعلم لللاللصنلل ل حنلرگیال ػ ل حلنلضهلتل ناللگ.لیکل ل ػکمللگل ل یگللیل یمکللعلظگ رللگلن لل لل ل اللگل لث لن ل لل کامل یفلل ل لل لگفلل نلن لبللعل وػدلرسللبت

ل ػلمضولبگر ل وػدلبعل ةه ل لجیظون ن ل ن ل هلرهه ل لثون .ل ل رگل لالصنل ػلزحلیل اهنلر ،لشهاگل یگگههل ػلا ةن لػ ةمعلاس ةم.ل یرلوحلطبیالل ل ن لایل گور ل ن گوره

وزخههد ثیللۀل ههتوت وتقههول ههه وهه ن ههه او م نقههول لجهههن ههو ل)ل لل(،لبللعل للو للالللع30/ گهرعلل نگف نل وػدل شهنه لکمگ:ل لتو ة لالصنل

کلعل وػدل نلرکلمل لیبل،ل حنلض الع .1 لث ،ل حلنل اللتل لل،ل ثلل اللتل ل صلو ل ػ ػگویللهلالللصن کللعل ل الللتل گسلل ی گ لجیظللون ن گویللگل لظو الله لل لل لطملله لمی للتل ل

77 1396تابستان 135شمارۀ

یر لجی ینل الت.

لجلی نل .2 کلهن ل حلنل گف نل لث لتلتکالملجیهفریملگل ل ن ث لروػلظگ لجی نل وػد،ل جر نلالصنلکع ل تو رگل مضهل لضو نحل رسهر لن لبعلرققلثون ،لضهنلشگف لرةست.ل ل

(.245،ل9:لل1415طبیال ،ل)ن ل وػدل التلظقهبلبعلظهػره ل ل أ و،ل حنلالصن .3

ل حللنلػ ةمللعلبللعل ر هل کممللگ.للل لل لاللهحیلطمللگل شللهنهلما للعلطبهطبللهحیل ل یطبلل لرةللرل نل(.19،ل17:ل1405 ل یطب ،ل353،ل18:لتهلجی،ل)طبهطبهحی

کعلالصنل ػل گحلرهه لظگ ل نل وػدلبلعل ةله لتوضةعل حنلبصشل ػلرگیال ل ن ثون لل ل ل لوریم.ظلرةرلبعل و لجی

کعلظگ رلگلثرله لن ل)جلی نل ل حنلرگیا،ل شی نرگل ل گحل ن گف ۀلرسنلبصین،ل صو ل ػ بعلل وػد حل ش عل الت،لور ل ن گف لۀلرضلیلجلنلشل ةل.لجیل یگی ل(ل گ لث ،لبلعل کلهفی ل،ل لی ل ػ

گف لعل اللت لمامل ه لبعلثبتلنالةگهل الت.ل ػاینل کعل وػظ لجو لثره ل ن لگحل:ل» التلکسلهر »ل «للب صاةلگاملفل ل ملهن غحنلت گحل و لگلجلو لل لگحل کلعلپی ل یلاللصنل ػل صا رگل

لثتللشلبللعل ةلله لث للگهل الللت کللعلپیگ الللتلا للۀل حللنل ضللوه«.لثرلله ل ن ظللا ل للگ ولل،لطملله للث ل رلللی ػلشلللو ل ل ةاللل لر شلللنل ل.لظلللهاینلرلللگیال اللللت کلللعلبلللگون بملللهجی حنل نلبلللونت ل

ل حنل ضوهلرةلهجیم،ل ػحل اللتلملکممگهلجیلاةرل هرع الملث لن لبلعلظلگ ل لن اللصه ل نلمالملیکل ػیمل)رصم ل گغ ر کمةمل لث لن ل سکو ل ل گغ ن ل(.37:ل1418ل،ل

حدیث چهارمل ل مهبعلر حیل اللالمتل ل نلجیظ ل ػل مهبعلشة علبعلرلگیالزحلیل م لولل ػ لبسةهننل ػ ن

یمل جیلپیه بی لاغ ل یث لأررللما لالب ةلأری إ:ل»ظور لجلیلافلتلرلی،ل حنل لیث » ل« ،ل4:ل1405 لتی لللغن،ل322،ل1:ل1410،ل ل جلللو 24،ل1تللله:للرمبلللل،لجیل) جن«.لرلللهػللشلللگهل اللللت

ل212،ل8:ل1408 بللللللللهنکفونن،ل ل150،ل7:ل1408 لاةث لللللللل ،ل150،ل2:ل1348 لرسللللللللهحی،ل263ل(.305،ل7ته:لل لرونن،لجی164،ل6:ل1409ریمه ا ،للر لللل حللنلرللگیا،ل للگحنلالللةوط لضال ،ل حللنلرللگیابللعلریللیل للنل»رویسللگ:لل لل ل لل ل ػ

ل(.404،ل2:ل1416)الةوط ،ل«.ل هبعل التل لتأوحللث ل اوحلرةست

1396تابستان 135شمارۀ 78

یللهل ره یللالل یللگگهه کللعل ر لل مگ لماللوحل یثرلل لپیی للو ل حللنلرللگیالو گور ل گورلله اهنلک ل ػل ناللل لریللیل نل الللتل ضلل و لث ل جللی ػل شلل علام گف للۀلجیظلل ،ل رگ،لرلله کللعلبللعل ،لطللی ل

لأرلی ل«لالهل ت»،ل صو ل ػ ضلوهل ص الفل»کلعلب ضل لث لن لبلعللطمه ،ل اللت«اهل هسلع» کی ه«لتفسةین لث لن لل مهل لجیظل لرةلرل صلو ل ػ :ل1428 رگل) یفلت،لل رسل ع«لالهل ی جت» رگل

ل(.79ل_94،ل1لپللیلرللگیالیللهل رلله یث للبمللهجی حنل ػحل الللتلجللی نلتبةللینل صللو لپیلله بی لث ،ل ن ػ

لبهشللمگل لب لل ل فلله نلر شللنل لمةی للهبعلجیظللون ن کللعل ػ الله،لبللعلنفللعللو لبللهلتکةللعلجللیلث بهشللةملگیفلتلبلعلرلگیالزحلیل ل حلنلبلهنهل رسلهحل کلعل ن ب ل ل لرلگیالیه شلگهلرهجلللث لگ.لبلهلتت ت هبعل ن

کعلث لن لشةزلبگ لبهلالمگلظو ل ػلر ه لجنلمث ه لر ل لکمگ:ل ل التلیهف ةمللل اتلجیلمبگل هلل» ل لإ لة لأرلرللمال لاللب ث لیلره یالتص الفلملمکملف لهللأ

کللی حللبللعل للهحلبلله » ل« ضللوهلةأ رلل ل للهل للهحلأ لیف لل لمالل لالللب ل أرللی ل مللیضلکعل ػلش هلر لل گو ل اللتل)تکاةلفل لهلطةسلتگ(،لرضلی لفی لو ل ل ل ره یث ل گورله :لشلو ل

کم کلعلبلعلل یث ،لبعلافتلری لرهػللشگهل ل کلعلجلی نل لهحلضلهحرل اللتلث ل اللتل ترحنلطةلرنل:ل1404 ل ساسلل ،ل12،ل1:ل1380ل لمةهشلل ،358،ل2:ل1403)بللگ ،ل«لافللتل ضللعلریللیل اللگ

ل(.83،ل89ل ل ػ نلرلگیال لون لبحلا،ل«لأرلی لاللب ع»جی الهسل ض و لر شنل حنلرگیا،ل میلون

گو لتفسللةینل الللت.لرةللر گورلله لل لل ل ضللوهل کللعل ػ کللی ل لر یللتل یگللینلیلله ل ل حللنلػ ةمللعل ػ تللو ل نل الللت.ل حللنلر یللتلن لبللهر لل للگ وللر شللن لبللهلالللمگلظللو ل ػلحصههاجر الههدرلاتتینلجیظللون ن

لکمگ.ل لزن نهلر لکله ل لةتفسةیل یث لما لاللب » :لفی ولگویگل هحلبه یل ل ن ملعل لهللأرلی ل ملعل لهل

لث » ل«ج لع ملیکنلب لگلع لکلت یفلعل لعلالهللتفسلةیل لیث لجلیلافلتلرلی ل اللت،لب ضل ل ػلث ل(.196:ل1404)بفهنل ،ل«لشمهالمگل لن ل ه ه اهلل علر گه،لث اهللشگهل لجیظ ل ػ

ل جنل کللعلجیظلل لبللعلط للملرللگیالبللعلث للتللو ل نلا للةنلػ ةمللعل ػلالللصنلزحللیل ػ سلل و لکی :للرگریس ع ل» رگلرةرلبعلممو لتأحیگکممگهلیه ل للة یث لأررللمال لاللب لإ لأرلی ل لهل مهلهلإ

79 1396تابستان 135شمارۀ

ل ل علظهیل لبقنل لإ ل بلهطنل لیث لبلعلافلتلرلی لرلهػلل» ل«ما لجنل جیلطه لمامل یهایل لث لرةستل گیل یمکلعل ن نلظهلیل لبقلنل اللتل لمال لجلنل جیل نلثیعشگه،لاةرل طه ل لبلعلل ػ

گههل الت ل(.34،ل2:ل1371شهیثشوب،لل) جن«لظهایل لبهطنلث لث

حدیث پنجنگی لل لپیلله بیل لجیظلل ل مللهبعلرللگیث لبللعلر لللل ػ ل للهحلل ن لجیظلل ل یگللیلبللعلر لللل ػ ل ن

لله لل،ل للللاللول هللل رللگلالللونۀ» ل«اللال للیث للللاللول هلللأرللگلت للگللثل»ث للگهل الللت:للبلله یمله ا ،ل127،ل2:ل1365)طوال ،ل«لالوحل یث ل التلیک تله:للرمبلل،لجیل ل جن131،ل6:ل1409 لری

ل(.1244،ل2ته:لل هضع،لجیل ل جن460،ل2ته:لل ل ن ،لجی23،ل3ل ل للو ل جللی ػ لجیلله ل فلله ل حللنلرللگیال ظلل ا لر للو هل لپژ ا للگی ل یثرلل ل ن شلل هننل ػ

گف عجللی نل ثللهللجی.ل رللگلکی ه رللگل ضلله ةنل للیث ،لالللعل اللل عل الللت:ل صللص،ل رکللهحل للظلل لبللفه ل هلل ل لطللو لالللونۀلتورةللگل ربللهنۀلجیلله لبللفه ل هلل ل الللت،لبمللهجی حنل لل للجللیل

گف لۀلب ضل ل یگلی404،ل2:ل1416الوحل یث ل اللت.ل)اللةوط ،لیک لبلعل صلو لث ل اللتل،ل(.ل .ل)ا له (.لبهتوضلعلبلعلکملگل ل لبلهلثلو بل ی جلتلثالال لیث لجی جلین،لکلعلثلو بل ی جلتل حلنلاللونه

کعلالةوط ل هبعلجو ل حنلرگیالبعل ةله لثون هل اللت.ل،لا ةنل ظ ا ل التل الصنل ػل)ا ه (.

که لللرلگیا،لجلیل لهبعل ل حنل ون ل ل اریلۀلبلون ل لشهیگلب و لبهلتأ للجی یل نل هحلبه کی .لشةزلطوال لبعلر لل ػ کةگل که لأجیلی لول:ل للل»رویسگ:لل لربو لث لتأ

لعول هلللأرگلت گللثلا کا لأ لیس هلهلفل ل لوتیل ةکلو ل لیث ل که لیحل ل لگنح» ل«اال یث ل للل ل ه للثاال یث ل التل ل ل الت،لفی و :لالونۀل للاول هللل رگل لر لهػ شلتلث لن ل ن

کملگلتلهلبلگحنل اللةاعل) ی جلت(لا لۀل لیث لتح لقلیهف لعلبهشلگ ،ل2:لل1365)طوالل ،ل«ل تیلض علل(.127

ل تلیلث ل اللتلل لییبعلر لر لهػ کلی لاللونۀلتورةلگل ن لجلی نلض لعل نالگلتمههل مهنل صلونل تیلبهشگ لی م لا له ل که لل یث ل نلر هػ کهن،لبعل مر ۀظو رگ ل کعلالعلبهنلظو رگهلشو لتهل حنل

ولل الت.لبعل حلنل،لاهنل رجو لبعلطگورگ ل رسهحلر هػلش لکعلجی الهسلر یتل نلشةوه

1396تابستان 135شمارۀ 81

ل ه للج جی جینلثلو بل ی جلتلث لبلهلثلو بل ی جلتل،لو ل حنلالونهلبهلثاال یث تیتة ل صو ل ػل یث لظو اگلجو . ل ػ ل حنل گ ن

چگونگی وواجهه با احادیث وتشابهلث ل،ل رةملایگورعل وننل ربهنۀلایلروحلرگیال لکعلطمه کلعلبلگون مو لبعلث ل اللتلل ه لل لظبللیل رللگل بللی ػل صللوح للگل ل ن ی ػلشللو .لجللی حنل رلل،ل،لایطمللگلبللعلبللون لت ب

کللللعلبللللعلرسلللل لظللللهایلیللللهلبمللللهجیلجیظلللل ل،ل الللللهس لجیظللللون لبللللهل رلللله یث ل گللللهحل ن رصسلللل ةنلگغ شلل عل،لالللتاهل رگ،لجرناللل لالللمگنلث ل مهاه، للهبع کمللهنل تللهل نلبللون لرلله بیلجللو ،ل

کلیح ل الللاللمتلر لللشلگهلشورگ.لجی نلر ورعلرگیالزحیل ػلپیه بیل ،لکلعلتواللطلجیظل ل ػل ل حلنلضهلت فه لجیل صه فتلثشکهن لرهله لث ل ػ کملهن ل له حل طلهنل ل فل،لبلهلرکلملم للل

لالمگنل الت.کتفلل لفوضللگ ل» ةللعلمالل ل کف للیلفلل لأرسللنلبللونقل...لفو للعل ،لجی اللهلجللینلثللگحیلنأیللتلرج

لجه لللرحنلبلللون ل یلللگحل...ل ل» ل«نض لللهف ل سللل و ل ل لللهف ل لف ا لللتل پرون گلللهنحلن ل نکتفملرهه ل ل نلظمکل لث لن لجلیلاللةمع کلهن،لل ال هرشلن لجیل لر ةسلۀل حلنل کلی حل ل ن حل رسلهسل

گههلشگحاهللبعلثرشعل نلثال ه ل(.34:ل1418)رصم ل ،ل«ل لػ ةنل التلثلر لل حنلرگیا،ل جوبکیلجنل ح گلرصم ل لریلیل ر لگلجلنل»رویسلگ:لل ل ل ػ ػ

گف لللۀلل ن قمللل ،لطلللی ل حلللنلرلللگیا،لرمبلللل لبلللعل لاللللمگاهنلث ل،لا لللۀ ضلللقیبل اللللتل لث یکل ل ضقیبل التل لاةر گف عل الت:ل حنلرگیااهللػ بلعل،لبحة لرةست.لجیه لرةرل

ل(.35)ا ه ،ل«.ل ةفل التاهللطمگل ضعلر یتلشگهل لا ۀلث گی یگلطمه کلعل ضله ةنلث لر یت،لکعل شهنهل لبلهلرکلملم لللاله،للالهحیل لتملهف لثشلکهن ن

ل جن کعلث لن ل ػ لرهه هلشو .لر ورۀلزحیل کمهن ل جنل التلرةرلبهیگل ل ػ ل للمبلهسلره گل کلی ه،ل ػ ر لللهلعر لإ» حنل بةلل الت:ل لأ ی لرونهلیل لل هل:ل لأالینلجیلنأیتل یر نلما لبونقلشهب

للملنلبلف عل کلملفسلأ تلل گلرهةلتل ی لعلفلرج ک لفلإیلأ لیکی مل لجر لعلملر سلرلةنل کأر ع لل،ل)ا ه (.«ممعلرسهبع

بلعلبلون لظگ نلنر ه لن ل،لفی و :لطو ل)جی نلالفیل ی ح(لالةیل هلشگحلپیه بی»

81 1396تابستان 135شمارۀ

کلعلرلونش ل حنل ل لضو ر لرونالةگهل یلگحل کلمملل نظ لةگل ل لنل ػ کلعل لن لجلی نلشل هلتوبلةفللپرون گهنحلظو ال مل ی لبعل)ی ن(ل یگرش.لره لشگح ل حلنلامگلهح،ل ل ػ کلعل ن کلی حلر هیلگل ،ل

کعلرسهبشلجی ش علشگه،ل هاگهلر و ح لن لطوره لمر ال ل ل)ا ه (.«ل لر لل حنلرل لل حلنلمبلهن ،لاللهظ ۀل جن»رویسلگ:لل ل لگیارصم ل لل ل ػ ره لگل

لبللعلظللگ نلمه ضلللل لپیلله بی ل ف ی اللهنل ل حللنل» فر یللگ:لل لل ل ن«.ل الللتل ػ ثیللهل ف ی حللیل ػکملگگل لتیلپیگ لجهن کسل لظلگ نلمه ضلللن لبلعلضلو ل لی ل لملر سلت لبةعل کلعل ل نل«لشو للمه ه لرمبا »رویسگ:لل ل هیه کلهشل جنگفلتل ل ن مگ رع،لیک ل ػ ،لره لگل ل ثلهلل ل:ل

لپیر ل ل یف لر ل ػ ل ل لکی رلگلظو لن ل مسوبلبعل ر گلجنلرمبلل کلعل یمله لپیلر رهشلهلل)ا ه (.«لبهشمگا

ل بعلایرهلل ل ػلرصولل ط ةمه لبلعل بلیلجلو لرلگیال لهبعل لملگحلتملهف لثشلکهنناللگ.لل ل لیلال حکلمروبتلبعلمی عل ش نلث لجیلرلگیالیلهل ره ،ل گ وللث لبهلرکملم ل

کللعلپی للو یه ل صللوح للفی لله لبللعل ضللی نلث ل ه،ل حللنل ػل بللولل ه لل ل الللتل رللگ.ل نل هحلن ه لث ل لون ل الل فه هللرگیال م ولل ػ کلعلپی ل یلبص ل ل ػ تواللطلشلةزلبلگ ل

گیفت ل هبعل یث ل»ث گهل الت:لل، ی نل لأ ل لبلی ل سل ةمل...لإ ل حک علف گلاگنلإ نلن حک هلهل لل ل إک هبعل لیث لفلی ل لهجهههللک حکمل یث ل ل هجههللحک هلظبهنرهل أف لو تت ل مله ا ،ل290،ل1:ل1378ل،ل)بلگ «.لب و ل لهجهههل ل حک ههف ضلا ،ل27:ل1409 لری

کعل هبعل یث لن لبعل حکملث لجیگی رلگلجی(.ل»115 کس ل بلعلن هلن اللتلالگ یتلشلگهل،لتی یگلل هل)ر ل نل ظبهن ةر(لرگیال حکمل ضو ل ن ل هرمگل حکمل یث ل لرلگیال لهبعل ضلو ل...ل

ل ػل ره یلال لهبعلاهلل ل هبعلث .ل ن ،ل هرمگل هبعل یث ن لبعل حک ه لجیگی رةگل گ ی هلظو اةگلشگاهللفهنغل ػل حک ه لث کعل ل«.پیر نلرکمةگل

کللعلضهللتلتبةللینل للگ ول ل حللنلجیگی رةللگ لث ل الللتل رللگیاللبللگحه ل الللتل صللو ل ػلث ل هبعل ل گ وللر شلنلرلگیال حکلمل الل فه هلر لهحیمل ل حلنلن ل،لر شنلر و ل ی ل ػ ػ

ل لللهبعلإ»رویسلللگ:لل للل للهههواهرکلللعلبلللهر للطمه ،ل فسلللیلث ل لللی نل الللةم لللهل لللگلأ یرلللهلجلللی ر لیهف لع» ل« لب ل ل حک هلهلوبس لللب ضلعل فسلی للرصوبهم یمل ره یلالل لهل الل ون

1396تابستان 135شمارۀ 82

للیلب ضلل لاللهللاللهلجیگللی رةمل لب ضلل ل ػلث ک لله لث ن لبللعل حل للهبعل صللو ةن ن ل فس ل اةم کعل ػلرلگیالن لونلفلو ل الل فه هل(ل لا ه 294،ل10:ل1365)رسف ،ل«ل یگیل ی ن لگورعل

ظ صلله لبللعلرللگیال للهبعلرللگ ن ،لباکللعل هرمللگلث ل لر لل ل،ل حللنل للهبقۀل هللم،لشللو ل لل لث کلعل ػلظلو لثیلۀلافلتلل نلرکتلعالت.ل حلنل ضی لاهنل هبعلرةرل ػحلثیعل ن،لبه تیل ػ اللتل

کعلثیه ل یثر لن لبعل ل ال ۀل حک ه ل ل هجهه لت سلةم ههو کملگ،لل ل لالونۀلثللم ی لکتاب ال زل علی ن

ه ال خهر وتشهابهات ون کتاب و م ال

کهات ه .لرةلرل هجللل...آخات وح

کعل ن ل» حک ه لبلعل،ل حنلثیعل ال فه هل الت،لطی لل کتلهبأ ،لتوبلةفلشلگهل ل حلنلت بةلی«لح

لتبةینل لتفسةیلثیه ل هبعلبهشگ.ل ل یضعلجو لثیه ل حکمل ن لتو رگل شهنهلبعل بلل کلهف ل،ل ب علبگحه ل التل ضی نل حنل بل کلعل ػلفهلمل کسلهر ل اللتل تمههل نلبارةتل

لبهشلللمگلتلللهلبلللگحن لل لللیث ل لرلللگیال ل لللگن ل الللل مبه لجیظلللون ن لتفسلللةیلبلللعلنأنل اللللةاعل ػل یگیل صو لب هرمگ. اهنل رش

ل شهنهلبعل حنل همل هحلظ ةم کلعلن لر لو ل لهبعلبلعل»رویسلگ:لل ل ن الوحل اللتلل ی نل لیک ل ػل لاللصنلن ل ریملعلجلیل یگلی لیلرةسلت،ل حکمل :ل1418«ل)بلگ ل ض هله ل ةس

ل(.72 حلگ ل ل محصلیلبلعلن لر لو لاه،للگف م ل التلتبةینل ره یال هبعل لنفعلت هبعلث

لپیورگلبهلرگیث ل هبعاهللث گیل ن کعل ثیۀل حک ل ضلو ل،لبعل ره یال حکملرةست،لطی لکلهن،لبلهلل ،ل ش علبهشگ تو لبهلنضلوحلبلعلث لرةلرلبلعلالگ لیه شلگهل اللتلیهفلت،لباکلعل حلنل

ل ویلتل ل،ل سمگلجو ل لیث لتوضعلبعل ق گلیللجی ل یلجیظلون نل اللت.ل ا ةلت ػ جلی نل ثلهلل لر یتل نلث ةرل للهنهل للگ وللشللبهع کللعلاللهل ػ ظگ رللگلن ل،لتللو ل نل رةللهلیللهلثظللی ل لل لث لبهشللگلل حنلػ ةمعلجلیلکعلبعلر یتلطمه ،ل هاگهلر و یم،ل)بصلهننل ل لاهحیل ػل اللالمتل ن ،لظلور

ل م بلهنل(،ل 179،ل8:ل1401 ل رلی ػ رکهه البلعلثیلۀلشلریفۀلالهللبلهل نضلهحل لث ،لتو ل ل ل ػ تد خبیهر یه ال

صهار و ههو الل رك اسح صار و ههو خهد لل لن لر اهللط لم(ل»103/ل) ر لهحلاسح ل جیملگل گفت«جیمگل لن اهللط م لث ل،،ل ل. یگ لبهلط ملظهایلرةستاهلل صو ل ػل هاگهل ن

ل حلللنلبللهنه یمل ػلرلللگیال،ل ب للعل ن ل لللهحل ػلض الللل،لاهنل حکلللملرةللرلجیظلللون ر علبللعلر للللل ػ

83 1396تابستان 135شمارۀ

لث گهل الت:لرسةنلأیهل:ل ةلل عل مةنؤ ةی أالهلل» کةلفلأمبلگل:لکگلف لهلظهلناللولل هللالالللنأیلتلرب

ل ةه ل کنلنأتعل اوبلبح لهجقل إل ملحیهل ةو لب هاگقل ،ل نل ملأنه کلی له ل...لفای یر ل لل ولل لأػممللن گف لع» ل« هلللت ه لحینلبه بصیل شلگ:ل نلجلی نلناللوللظلگ الثیلهللبعل ةی ؤ مه ل

کلللعلرگیلللگهل للل ل)ثنن(،ل للل لطگورلللع:ل نگلفی لللو لپرون گلللهن لن ل یلللگه کسللل لن ل حگللپیالللل مللرگیگهل،لط لل ه لظللهاین رللگل...للبللهلر للهحقل ی لله ل لن ل یگهالله،لل رللگ،ل لل ل ا ل لن لثشللکهن

کع کس ل «لرفرحبلگشلو ،لتلولن لل ل ل مگ ن لظگ رگلبهلط ه لظهاینل یلگهل لبمهجی حنلالصنلل ،ل ل(.179،ل8:ل1401)ظر ػ

کللع کللعللتللو ل نل و ضهللعلبللهلرللگیال لل لثظللرحنل یراللعل گفللت،لث ل الللتل اهنل للهبعلبعلرلگیال حک ل ل اللتلرةلهف ةم،ل ػحل اللتلث لن لل،لطمهرشعلجی نلنفعل جههحل لرللشبهع

یللم ل للون لث لظللو ننلورز ل ػل ظهللهنرییل ن یمل هل مللهف لبلل،ل ب للعل حللنلت ه للل.ل سللکو لبگللغ رگلرةست گورۀلت ب کلعل،لی م ل غحیشل ض ه لث لبعل بگوحیمل هلبعل حلنلرلگیالبلهلالیل ملهحیل

کللعلث لن لشللةزل یللمل ل ا للر ةم.لشللهیگلرللگیالزحللیل لث ل ن هلشللگه،ل ی لله ل ر ل لل نل للعل ػ نلکمگلرةرل شهنهلبعلا ةنل هملبهشگ:ل لر للبگ لبهلالمگلظو ل ػلما

لإ» للل لأبلللع هلللتبللهنکل ت لله ل هب للالربة ل یل للنل لإ للون للعل للهبعل لتأوحلللل تمهحللللل ل

ل للل کللل للپیلله بیشل،لظللگ نلتبللهنکل لت لله » ل«گع للکلمالل ل ب ل للون لاللةرل للینل ػ ن ل نل ب لوثلرم لو ،ل گلیل یمکلعلجلی نلث ل لهبعل لتأوحللل لتمهیال ل ضلو ل ن ل لا لۀل حن الهلل ون

گل الت. ل(.598،ل2ته:لل)بگ ،لجی«لجی الهسلت ب

جهنتحلثیل کملهن ل یلال لهبعلرةلرل لون لتوضلعلپژ ا لگی ل لی نلهر ،ل لهبعلله شهیس عل التل ن

کلعل نلمالمل ن یلعلجلی نلث لبهلتوضعلبعل هبقعل لت ریفل ل کله نلل، ن جلعلشلگهل اللتالهللگةیرگل ل بلقاحل حلنلمالم.لشورگ کلعلبلعلنململ،ل صو ل ػلرلگیال لهبعل ن ایگورلعلرلگیث ل اللتل

لجللو ل فللهاةمل للونل لل لجللو ل فلله لظللهاین لث ل،ل شل لثشللکهن للی ل ل صللو ل لل کامل ػکعل هبعلجو لث .لر شنلربهشگ ل ره یث ل شلو لل ل ل الوحل،ل ملهلشلگهاهلل ب علبهل نرمل ن

1396تابستان 135شمارۀ 84

لجیظل ل لی جنل لشلو اگلتلو لبلهلجهیهل ل ل ػل صه حقل حنلمملو لرةسل مگل اهللا ۀلث ،لگةلینل ػل اهللث لػ یۀل ره یال حکمل ی ن ل .ن ل ن

گهحلرصسلتل ػحل اللتلاللمگلل،لطمهرشعل هبعلجو لرگیث لبعل حهظل نل حرػلشو نلگللی لتللهلرسللبتلبللعل بللیلجللو لث ل ط ةملله لیللهجیم بهیللگل فلله لطمللةنلل،لمللا هلجللیلث .لث لجرناللل ل

لبهلرکملم للربهشگل،لرگیث لتمهف لثشکهن ناللگلل ل ل لتلث ل،ل ل ل ػلطل ل حلنل ل یرالع.ل نجللیلرللگیال حکللملیللهلثیللۀل حکللملمی للعلر للهحیمل لبللگحنل الللةاعلبللعل للی لکللعلرللگیال للهبعلن ل

کللعلبللعلرللگیالیللهلثیللعل صللوح حکللملجیرصللون یم،ل ػحلل نل ػلث ل الللتلیللهجیم.ل نلبللونت لکتفهلر هحیم. التلتبةینل لتحاةللث لن ل سکو لبگغ ریمل لبعل غحیشل ض ه ل لت ب ل لگنلث ل

ل

ونابع ته.ل نلبه ن،لجیر ،لجیل،وسند احن حنجل ر گ،لل،ل جنلرمبلل_1

.1371،ل ر هن لما ع،ل م،لطالج وناقج آل ابی جنلشهیثشوب،لل_2

ل .1410ل،ل،ل نل فکی،لجیر سنن احن واجه جنل هضع،ل ح گلجنلحهیگ،لل_3ل .1416، نل رةهءل ی ثل رجی،لجیر ،للسان العرب جنل میون،لل_4 .1410،ل نل فکی،لجیر ،لداود سنن ابی،لالاة ه لجنل ش ا،ل جو ل_5ل

.1403،ل م،ل،ل قب ةلالةگ هگ ءع الی اللجالیض هون،لل رسهج ،ل جنل جیل_6

ل للللهحلاالجتهککککاد و التقلحککککد هلل،لل،لالللللةگر ح للللهحلظ ةملللل ل_7 ،ل ؤالسللللۀلتمیللللةمل لر للللیلثثللللهن .1418،لظ ةم

.1401،ل ن فکی،لجیر ،لصححح حخاریبصهنن،ل ح گلجنل ال همةل،لل_8

.1405،ل نل فکی،لجیر ،لسنن تروذی،ل ح گلجنلمةس ،لتی غنل_9

ر للهن لضه لللعلل،نککورالجراهحن فکککی اخجککار السککاد الطکککاهرخنل،ل هلللالللةگلر لللت،لضر جللینل_10 .1417ل، گنالةن،ل م

کملرة للهجونن،ل ح للگلجللنلمبللگ هللل_11 ،ل نل مفلله ل سگیللگهل،ل4لخ،لوعرفککا علکک م الحککدخث،لرلله .1400ل،لجیر

.1409،ل م،ل بةتلثللةالس ؤ،لوساجل الشحعهل،ل ح گلجنلرسنل،لریلمه ا ل_12

نل رةلهءل کتلهبلل،دفع الشجه عکن الرسکول والرسکاله ح گ،لجنل جوبکیلل،لرصم ل ل_13 .1418،ل هایه،ل رجی

.1401ل، ر هن لجیگ ن،ل، م،لثرکفاخا األما لجنل ح گ،لل،لظر ػل ل_14

،ل،لتح ةقل ر گلم یلاهشلم،ل نل کتل ل رجلیالةفاخا فی علن الرواخا،ل نظقة لب گ ل_15

85 1396تابستان 135شمارۀ

1405.

ته.ل ق،لجی،ل قب ةل م گ لل،سنن داروی،لمبگ هلللجنلجهی ح،ل ن ل_16

.1412ل،ل نل سه ةع،لجیر ل،ل1،لخوفردات الفاق القرآنن م ل بفههر ،لل_17

.1419ل،ل،ل م ؤالسعل هحلبه ل،صولالهح ول فی علن األ ،لالبحهر ،لض فیل_18

ش.1388،ل،ل م ؤالسعل هحلبه ل،لصول الفقهأ ال سحط فی ،___________19

ته.لجیل،ل ر هن ل نل غظهجی،ل م،لسعد السع د س،لوالةگلجنلطهل_20

ته.لجی،ل،ل نل ههضی،لجیر حقاجا التأوخل فی وتشاحه التنزخل،لالةگلن ل_21

.1416ل،لمفه ،لمربس ه ل،ل نل جیالدیجاح علی صححح وسلن،لن گحلضال،لالةوط ل_22

هلللرسفل ل یم ل ،للکتهبصهرلعلثیلت،لالرعاخا فی علن الدراخا ،ل ،ل ح گلجنل ک لشهةگلثهرل_23 .1413،ل م

.1398ل م،ل،ل،ل ر هن لضه عل گنالةنالت ححد ح گلجنلما ،ل،لبگ ل_24

.1403،لل م،ل لضه عل گنالةن ر هن ،لالخ ال،للل_________________25

ته.لجیل، کتبةل گ ونن،ل م،لعلل الشرایع،ل__________________26

.1378،ل ر هن لضهه ،لتهی ،لعحون اخجار الرضا،ل_________________27

.1413،ل ر هن لضه عل گنالةن،ل م،لون ال خح ره الفقحه،ل_________________28

،ل هلللرسفلل ل یم لل ،ل للملکتهبصهرللعلثیللت،لح ککاجر الککدرجات،لسللن ح للگلجللنلرل،لبللفهن ل_291404.

،ل،ل ر لهن لضه لعل گناللةنالهحکاان فکی تفسکحر القکرآن،لطبهطبهحی،لاللةگل ح گرسلةنل_30 ته.لجی،ل م

.1403ر یل یتض ،ل هگ،ل،لاالحتجاح ر گلجنلما ،ل،لطبیال ل_31

ل،لا قبومللله ،لجیلللر ما للل ل ؤالسلللةل ،لوجهکککع الجحکککان،لفضلللللجلللنلرسلللن،لطبیالللل ل_321415.

ل ،لحةامتهذخج األطوال ،ل ح گلجنلرسن،لل_33 ش.1365لتهی ،،لالا ةعکت ل إل ن

ته.لجیلجیر ،،ل،ل نل یفعفتح الجاری شرج صححح الجخاری جنلرسی،ل،لمس ار ل_34

.1405،ل ؤالسةل هریزل رجی،لجیر ،لحةام القرآنالجاوع أل ح گلجنل ر گ،لل،ل یطب ل_35

ش.1365،لتهی ،لالا ةع ن کت ل إل،لالةافی ح گلجنلی وب،ل،لکاةم ل_36

ته.لضه،لجیلجی،لصول الةافیأ شرج ح گلبه ،ل،ل هػرگن ر ل_37

.1411ل م،،ل بةتلثللة،ل ؤالسوقجاس الهداخا فی علن الدراخا،لمبگ هلل،ل ه هر ل_38

.1408،للجیر ،لنل کت ل ا ةع،ل تحفا األح ذی فی شرج التروذی بهنکفونن،لل_39

ل وفه،لجیر ،لححار االن ار ساس ،ل ح گبه ی،لل_40 .1404،ل ن

کهظمل گحیلشهرعل_41 ش.1381،لل م،ل ر هن لضه عل گنالةن،لدراخا الحدخث،لط ،ل

ل یفت.،لتهلجیلجیر ،،ل،ل نل فکیصححح وسلن ساملجنلرسهح،لل_42 .1428ل، ؤالسعل هةگ،ل م،لالقرآنفی عل م لالتههحد ح گلاه ن،ل_43

1396تابستان 135شمارۀ 86

ته.لجیل،،ل ر هن لما ةع،لتهی تفسحر نه نه کهنحلشةی ػنل لا کهن ،لل_44

ش.1365،لالا ةع،لتهی ،ل ن کت ل إلج اهرالةالمرسف ،ل ح گرسن،لل_45

.1348،ل ن فکی،لجیر ،لسنن نسایی،لرسهحی،ل ر گلجنلش ة ل_46

ته.لجیل م،،ل بةتلثللة،ل ؤالسدری ال ساجلوسترونن،ل ةرػ لرسةن،لل_47

.1407ل، نل کت ل رجی،لجیر ،لشرج صححح وسلن گحن،للرو ن،ل حةیل_48

ل .1408،لجیر ،ل،ل نل کت ل ا ةعوجهع الزواجد و ونجع الف اجدل،لاةث ،لرون گحنل_49

87 1396تابستان 135شمارۀ

آسمان قرآن و فرهنگ زمانه نزول هفت ____________________ 2هرا محمودی_ ز 1دکتر محمد جواد نجفی ____________________

چکحدهکه مبشینه کره ط موضومى انن او از زملان نلزول للرآن بازتاه فرهنگ زمانه در لرآن

گرفتله و موافدن ۀدارد املا در دور هلاو بدلیارو هلا و مخالنن اخیلر نیلاهى نلو بلر آن شلا مبرامون آن پ ه آم انن این مژوه بر آن انلن بلا بررنلى نلیر دهل گا مندلران یل

آنمان لرآن را بلا فرهنلگ زمانله نلزول روشلن ط ارتها هنن«نهد نماوات»مربو به آهاتگرده تنها از لرن دهلارده مندلران بله ارتهلا هنن آنلمان کن با بررنى تندیرها روشن

هایک دهیر به درایک ان به شیو کوشی با فرهنگ معاصران نزول مرداخته و له از آن مىکللره تنهللا در ها در لللرآن پانللن دهنلل امللا بلله نتللر مى نهنللن ملل د بللودن آنللما رنلل لللرآن

کرد انلن انتناد از زبانط ب ون پ یرش بار م توایک واژگانط با معاصران خود همراهى کرد انن « نهد نماوات»زبانى با لو ط از اصرح در نتیجه تنها به گهن ه انتناد

ا لو ط زبان لرآنط فرهنگ زمانه زبانى ب نهد نماواتط ه ها: کلید واژهل

وقدوه کریمل تلجیلامل ل یث ل ل حلنللثیهت ل ن زبهر لپیله بی ل هل لبلهل هبی ر له ل ن .لیکل ل ػ

کلعل لۀاللونل4لۀثیه لثیل فی هیلگ:لل جلی اةمل اللتل وهه لیبهی رسهول إال حلسهان قو نا وه سهل ر و وها

______________________ لyahoo.com@Najafi4963للللللللللللللل. ال ه یهنل ر گههل م.ل1کهنشمهال ل نشگلماوحل یث ل لرگیال ر گههل م.ل2 Zahra.mahmudi.m@gmail.com لللللللللللللللللل.ل

یهفت:ل ل28/5/1396_ل غحیش:لل3/4/1396 ر

1396تابستان 135شمارۀ 88

کلریملزبله لظلو لن لمرجلیل یفل ل طل(.لام4) جی اةم/للهن کلعلا له لزبله للمةنل یث ل کملگلبهی حلسهان عربهى وحلناللوللظلهتمال اللت:ل کلعلزبله لالیل لوحلل(.ل ل 195)شل ی /لو رةمل

اهىللاهل ل بللقاحلالله،لت للبةعلف لطل للتل ل هسللعلرةسللت،لباکللعلفیامللملاللیل للوحلرةللرلبللهل ثللزبه لث ل وحلور لپیگ ل ل یسه ل نتبه لبهلیلکلضه لعلکملظو ل ن گیلپیه بینلبصو اگل ن گل ل

کملگ.ل وفقلبهشگ،لبهیگلبعلزبه ل ی ه لالصنلبگویگ،لتهلبعل حنلطرحقلا گهحلبهل ی ه لریکتلگفلل نلبللعلزبلله ل للوح،ل للغحیشلبللهنل ح للو حیل ؼگلله لرةسللت،لباکللعل ؼگلله للۀ للهل ػ لل الللصنل

کلعلکهرجی نلن یلذل نلملی لالیلزبلهر ،لتمهلهلبلعلمملو لعکلیلرل هحل لر له لجلی نل فلهاة ل اللتللبللگلل گویمللگهل لشللمورگهلن ل تو رللگلر للهرگیل للغحیشل رگةللرۀل للعللشللو ل لایگللرلر ل ةلله ل

ل(.147:ل1388 بلل تلبهشگل) یفت،للث ل و لللوحلا ی اللل لبلللهلفیاملللمل هبلللی لرللله لل قلللیحل کلللعل ن یکللل ل ػل بهرلللال لللیث ل

کلعللفت الت.لالبعلال ه لبعل مهنلا«لالبعلال ه »شو ،لل ثالل ه ،لمبلهنت ل اللتللنف لعل اللت کلهن ل لیث لبلعل ل لون لبلعل شلهنهل ن ل ل ن شلهیگل لیث لبلعلل. نلافتل ون لبعلبی رتل

الللصنل«لالللبعلاللل ه » میللونلا ی الل لبللهلفیامللمل هبللی لیللهلا ی الل لبللهلزبلله ل ی لله ل ػلل للیث ل ػل لجیلله لث لر ة لل لن ل میللونلرگ شلل عل الللت.ل ػلطیفلل ل کللنل الللتل میللون ل ػ گف للعل ل حنلپژ اشلجلیثرةملتلهل ل ل لمه ملظا تلبهشگ.ل ن جیه ل حنلمبهن ،لر ه ل لر ة ل ن

ل یلگگههل فسلی لپیی لو ل و لوحلافت لجرنال ل ؼگهر ل حنلمبهن ،لبعلپژ اشل ن ثالل ه للل ػکلهرجی ل کلعلجبةملةمل ل نتبه لث لبهلفیامملػ هرعلجپی زیم.لاگ ل حلنل اللتل «لاللبعلالل ه »

لا ل یث لبعل میون لث ل میلونلشلگهل ن ی ا لبهلفیاممل هبی لره للجو هلیهل مهنل یگینل ػلجیظ ل ه ع گیطعل ن ثال ه لل یث لپی ظ علشگه،ل لهل حلنللاهنل یگیلبعل و وحلافتل الت.ل

لرگها ل یگیل)بهلتوضعلبعلریریۀلل ه علافت ل ب م لجلیل«(ل سهن ل نل ال هل»ثال ه للن ل ػ لبلهلتوضلعلبلعلاللةیل و ضهلۀلملیبل ل سلا هره لبلهلریریله ل یگگههل فسی ل نلالعل ونۀلتهریص

ل حنل و وحل التلیهفت.للماملرسوحلجرنال ل لکمگ،لتهلب و لبعلتحاةللجه ینل ػ

علن هحئت در عصر نزول لػ ه لضهااةتلماملاةهتلتمههلبعل هاگۀلال هنگه ل لالةهنه اهلبلهلط لملمةلیل سلا لل ن

89 1396تابستان 135شمارۀ

لبللللعلث ل اللللللملشللللگ.لمللللیبلضللللهاا لت للللگ نل ػلاللللل هنگه ل حللللگ ل اهنلللن لشللللمهظ عل کالللگ ر ل لفهنالللل ل هلجلللو ل)ضلللهجی،للمرجی) هرملللگلثریللله(لیلللهل اللللم (.لل99:ل1986اهنللبلللهبا ،ل

گفتل مهبعلمیبلمصیلره للجی نل ظغلماملاةهتلبگحنلتیتة لجو :ل لتو لکاللگ ر 1 یللگ لملللیبلن ل نلماللملال هنهلاهل لبهبا ل.ل کاللل للالله:لضیضلل لز ل شمهاللل لبللعلطللون

کاگ کالگ ر 405_403:ل1389 رگل)زیگ ،للاهل لر گحو ل اهلل(.لجیظ لبهل شهنهلبعلشلهی لکعل ػلافتلالةهنهل ش مگ،ل گرگل یگیلضه ع لرسوحل لشمهظ ل لل ن اهلرةرلماملرسلوحلن ل ػ

کی رلگلتلهلبلعلػ له لرله لل لیث لناللةگل) مةلع،للکاگ ر لرسلللبلعلرسللل م للل گیف عل :ل1424اهلکلعلملیبلرةلرلبلعل ةللل1/380ته:لل ل جنلمهشون،لجی359 لر ةسلعل حلنل ر لهلل ضلو ل ن ل (.ل ن

کالگ ر کلعل لگلبلعل2/258:ل1422اهل)ضلو ما ،لل سهون لبهل ل ی له ل (،لمالملاةهلتلن ل ػگیف للعلبهشللگ.ل نل1:ل1377ثاللل ه للجو رللگ،ل) والللونلبسمللون ن،للافت /لعحلللل لله هلثاللل ه (ل

کعلمیبل بلل ػل ونۀلمبهال رسلت.للةه لطةلرنل ػلمالملرسلوحلر هجللجیظ لجیل حنلبهونرگلل(.57:ل2008)طو ه ل گنن،ل

کلللور شل نلرلللو لاللللهلل2 گی یلللگل لل540تلللهلل539.ل ملللهبعلفهنالللل :ل ل .حلجلللیلملللیبلپیلللروػلػ للیۀل للاکلظللو ل للی نل ل)لالللرػ ةن حی رةلله ل ب للگ لل(.262/ل2:ل1422مالل ،لاهنللمللیبلن ل نلبلهبالثال ه گلها لث اهلن لطههن،لال لششل لتحتلتلأثةیل فکلهن للل ل ن لافلتلطب لعلبلعلشل هنگیل حی رةه لرةرلجیلملیبل1:ل1377 رگل) والونلبسمون ن،للثون ه /لعحلل ه هلثال ه (.لبمهجی حنل

لجو ه ل لعلا له لتلأثةیلبهبا ل ثیگغ ن کلعلبلهل اللقۀل حی رةله لبلعلملیبلل رلگ،ل حلنلتلأثةیل ن اهاللتلل م للشگهل الت.

یللگ ل کلنل 3 ل رللگلل.ل ملهبعلامللگن:لضیضلل لز کللعلمللیبل قله ب لن ضللعلبللعلرسللوحلن ل ػیلگ ،للامگن گیف علبهشگل)ز گفلتلاةهلتلاملگنلبلهلتیض لعل405_403:ل1389اهل (.ل لهلبهیلگل

لػ ه لمبهالةه ل ن ل رةهنلمیبلشگهل التل)ضهجی،ل ل(.102:ل1986کتهجیلامگنل نلثیگ.ل ظلیلترحنل مبعلماملاةهتلجی نلمیبلبعلش هنل ل.ل مهبعلحورهر :ل حنل مبعل هم4

گی یلگ.ل لحورله ل ن لضهله ل اللاحل گو ل ػ گورله ی ل حلاسینل ل حلل ی لالوحلاسلین،لمالوحلیلگ ،ل لث لمالوحلاةهلتلبقا ةوالل لجلو ل)ز کلعل168_90(.لبقا ةلوسل)507:ل1389یک ل ػ ح(ل

1396تابستان 135شمارۀ 91

کلن لرلعلملگ ل ل ی ل حل ةا نلریریلۀلظلو لن لجیله لر لو هلجلو ل لت لگ ل فلا رسلت،لتلهلل نل کلی لػ لةنل یکلرلمله ملل ش،لاةرل مهػم لرگ شت.ل نلتصونل لجیه لریریع هرر هل ی ل ل ػ

گی لث ل ل التل لالةهنه لثو بتلجیل ل(.281:ل1380طیظمگل)جهبو ن،للاهل ل ر ه الهحیل ربلهنهل لبهمالجروػ کی ل لفیاممل الاحلرفوعل نف علنف علاةهتلبقا ةوال ل ن

ل ی ل مسملاسینل اهل للا گهر لشگه،لر لگل لگلت هنضلجینل یث ل لماملشگ.ل حنلت هنضل ػلث لللگللشلللةوه ل ةللله لمه للله ل اللللاحلبلللعلبلللون لیلللکلاللللمتل ن اهنللنبلللگنلبقا ةلللوس،ل ن

(.ل ر ه الللهلبلللعلاةهلللتلبقا ةوالللل لتلللهل لللی لیلللهػ املاسلللینل لللعل79:ل1375)رةلللگرػ ه،لکوپیرةکلریهحلبقا ةوالل لن لبلعلام ل ی لشهرر امل ةا نل ریصلتل)شهیالل هر ،لل شت.ل ن

لاملافت(.لل هل59:ل1389 لتاسلکو للبهػ لث لبلهل الل فه هل ػ کعل ن ثال ه لل یث لبهلریریۀلث لروػلل للگت لبللعلرللعلمللگ ل لت للگ لالللةهنه ل لل ل ػ نالللةگ،لا للی هلربللو ل)جهبللو ن،للاهلبللعلشللشلمللگ ل

ل(.282:ل1380لػ له لرله لل لیث ،ل للی حللبلهلتوضلعلبلعلاللةیلمالملاةهلتل نل رةلهنلملیب،ل ن کلعل ن یلهجیمل

لیللهلاللة کاللگ ر لملاةهللتلر طةللرنل ػلمالللررسللهػ لیللهلتحللتلتللهثةیل اهلبللعل ضللو لل رسلل مگل ل ظیل ی ل حل ل حلل ی لالوحلاسلینلریریلعلبقا ةلوسل ن للافت ل ش مگ.ل ن ثال ه للبهون

ل لی ل لمسملرةلرلر لگل حلنلریریلعلبلعلبلون لم لو لثملهػلشلگ.ل ونۀلر لگل ل ػ رةهنلمیبلشلگل لریریلۀلبقا ةلوسلتللهل لی لیلهػ املاسللینل لعل شللتل ل لث لریریلۀلبقا ةللوسلبلعلطللون ب لگل ػ

گی یگ. لکه لل ر کلل حنل ونه ل علبهلتحاةلل یگگههل فسی ل نلایلیکل ػ کلعل نل ونهلاه،ل ن ل ن الهنلللیلهجیمل

گو ل فسی لطگورعلبعلتفسةیلثیه ل رجو لبعلافت کلگ حلیلکل و فلقللگوره ثالل ه للپی ظ لعل لل یث لجو هل الت. لبهػتهبلفیامملػ هرعل ن

تجطآیات ورلث ل ػلافت کعل ن کریملرعلثیعل التل ل یث ل ثال ه للبعلبی رتل ل شهنه،لالصنلبلعل ةله لل ن

لث گهل الت.ل حنلثیه لبعلتیتة لزحیلاس مگ: سههاوات سهب جه ههاء فسهو تو إلهی الس ا ثن اس ض لهیع ر

ا فی اس خل لکن وهو ال

91 1396تابستان 135شمارۀ

کعلثرشعل نلػ ةنل اللت،لا لعلن لجلی ىلشل هلثفریلگ،ل»ل ء علین شی و هو حک کس ل التلث للبلللعلالللیلطةلللرىلل[لثالللل ه لپی ظلللت،ل لافتلالللل لبلللعل]ثفلللریمش ل کلللی ل ل ثالللل ه للن ل الللل و ن

ل(.29)ب یه/«ل رهالت شي و إن و فیه ض و و ر

و اس ب هاوات الس ح له الس ال تسب هده و لکه ح ححه ء إال خسهبکهان سلیهها غفهورا ه بیحهن إن قهون تس للاهىلافتلثالل ه »ل تف کلعل ن کل ل گهرلعل لػ لةنل لالیل

لن لتسبة ل لث طةرلرةسلتل گلیل یمکلعل نلرلهللالل هیش،لتسلبة ل للگویمگل لاةرلاهالتل ل] [لث رػرلگهللیهجیلگ.لبعلالهلن ل نر ل لگویلگ،ل ل لشل هلتسلبة لث ل کلعل لا لو نهلجی بلهن ن الل ل

ل(.44) الی ء/«ل التقکن نا فو و لقد خلق غافلی ل الخ ا ع کن طراج و وا لبعلن ال ل] ه[لبه ىلاللیل»لل سب ل ػل]کهن[لثفریمشلمهفللربو هلش هلافتلن هل]ثال هر ل(.17) و مو /«ل یمل[لثفریگیمل

علهههین ش ال عهههر و رب ال هههب ههههاوات الس رب الس لثالللل ه »بگلللو:ل»ل قههه وههه اهىللپرون گلللهنکةستگ لمیشلجهن ل لپرون گهن (.86) ؤ مو /«لاف گهرعل

وی ههو سهههاوات فههی سههب سههی فقضههجه و کهه و ههه فههی هها الس ن خ رههها و و

یا سهههاء ن اء الههد

علهین عزه ال هدر ال ها ذاله تق ل لل[لافتلالهلن ل]بلعلبلون ل ل لث »ل حهصابيح و سف ثالل ه ،ل نل] رجلو لبللع کلهن لاللیلثالل هر ل نل شلتل ل ن [لل[لث لن ل رل لفی لو ،ل لثالل ه ل] حللنل لامگلهحل لر

کللی یمل ل]ث لن لرةللل رةللهلن لبللعلطی غ گةلللیىلث لل شللل ةم،ل حللنل الللتل رللگ ػه[لرگللههل لکاللهلثعحلللنلات/«لرةر مگل ره ل(.12)فص

ن اهلل لههوا لتع هنه ههر بي و

ل اس ختنهز له ض وهث ر اس سهههاوات و وه ه خله سهب

علههیاهلل ال شهههي

شهههي کههه سهههاط حکههه

ن اهلل قهههد

هههها ء ء قهههدر و کلللعل»ل عل کسللل ل اللللتل ظلللگ لا للله ل

ثیلگ،لتلهللاهلفر ل لاهلافتلػ ةنلثفریگ.لفی ه ل]ظگ [ل نل ةه للث لثال ه لل لا هرمگللث لافتگیف لعل اللت لبعلن ال ل رشل ىلایلطةلرىلن ل رجلیل کعلظگ لجیلایلطةرىلتو رهالت،ل «لبگ رةگل

ل(.12)طا / سهاوات طباقها وها تهر خل سب

بصهر هه فهي ال ل ال تفهاوت فهار وه ه س ه الهر خل ههور تههر ف کللعلافت»ل وهه لثفللریمشلث ل]ظللگ ىلثاللل ه للن لطب علا لله ل [للطب للعلجیهفریللگ.ل ن

1396تابستان 135شمارۀ 92

لبمگلللی،لثیلللهلظاللللل] لر صلللهر ل[لر للل لگورلللعل ظللل ا ل] لتفللله ت لبص هی لللگیلاةر [للجیمللل .لبلللهػ (.3) اک/«لجیم گل

لههن تههر ههه نههورا و لعهه الش قهههر فههیه . و لعهه ال سهههاوات طباقهها هه خلهه اهلل سههب کی ا و کللعلطگورللعلظللگ لافتل گللیل اریللعلرکللی ه»ل سههرالا «لتللولثفریللگهل الللتگلجیلثاللل ه للن لتول یللگل (.16_15)روح/

ا ا شداد ع قکن سب نا فو لش هلافت لجیلفی»ل و حنی کی یمل]ثال ه ل ػ لبمهل ل(.12)ربأ/«ل[ل ال و ن

گان وعناشناسی واژ سب

گور ل الللللت،لیکلللل ل ػل مهلالللللبعل ن نل مه گورلللله اللللهىلث ،لمللللگ لافللللتل الللللتللاللللهىلیلللگ،لل) جن کهرجی الللهنل حلللنل ؼه،ل128/ل3:ل1399 ل جلللنلفلللهنس،ل337/ل1:ل1987 ر ل (.لیکللل ل ػ

یلله ل الللتل) جللنل میللون،ل کثللی ل لز :ل1360 ل صلللقفون،ل146/لل8ل:ل1414نالللهرگ ل فهللوحلل ثل38ل/5ل کلعل ل(.لیک ل ػ ة»گف ملگ:للاهنللمیبل حنلجو هل اللتل لبلكلف لللاللب الن ف

«.لل حنلض اعلن ل به عل رس ع (،لی مل لرههیلتلشلیل146/ل8لل:1414 رگل) جنل میون،للجیظ ل میون

ل للللون لتللللول م للللهلل لللل لبللللگنلن ل ن ل70/ل2:ل2001 ل ػاللللین،ل346/ل1ل:ل1410کممل)فی اةللللگن،لل ل ةلله لل(.لجیظلل لرةللرل 146/ل8ل:ل1414 میللون،لل جن کللعلافللتل للی لالللیکشل ن لثرسللهل گویمللگل ػ

ل ه شللهاه للث لبللعلػرسةللیلبسللت،ل حللنلالللصنل ثللللشللگللمللیبلجو رللگل لیکلل ل ػ گیفللتل اللهلن لیلللگ،لل جن) کلللعلبللللعلیللللکل می جلللیل لللله شل ل.لام(337/ل1:ل1987 ر امللللگ،للطمللللةنلػ للللهر ل

کمگلیهلافلت«لالبعل هللل ک»گویمگ:لل یه ل یلگللی م لظگ رگل ه شلتولن لز جی جیلبگالگ.ل جلنل رهةلۀ حنلالصنلن ل هرمگلثی که سهنبلة واجهة سب ة نبت سب سناح في (ل261ب لیه/ل)لکهث سب

یگ،لل جن رگل)ل .ل نل علمیبلافت،لاف له ل لاف صلگلن لجلی نلر له لل(337/ل1:ل1987 رکللهنل ل ل فه رل ل کلعل حللنل مللهل نل(146/ل8:ل1414 جللنل میللون،لجللی هل اللتل)لکثللی لبلعل ،ل

لثیعلل یث لرةرلبع لنف عل الت،ل هرمگلثیعل بلل فهر اهلل لههن کهن خغ ة فله وهر عی فر لهن سب تغ للإن تس گف لل(80توبللع/ل) کللعلبللعل کثللی ل الللتل)لۀ،ل ل حللنلثیللعلبللعل مللهنل :ل2001ػاللین،ل ػاللینلاف لله ل ن

یله لر له ل(71_70 کی ل)تسبةع(لطةلرنلن لجلی نلز ل جنل میون،لمیبلافتل گف ۀل ػاینل .لبعل

93 1396تابستان 135شمارۀ

کللهنل ل ب للعل حللنلل لث لبللعل گللیلت للگ لث لطةللرلجی لل یل ػلافللتلمللگ لبهشللگل جللی ،لر لل ل کلیحال لثیه لعکیلشگهل لرةرلر یتلپیله بیل کلعلفی لو :لل بقاحلمیبلن ل أظوعل ػ رملگ،ل

ثه هللهلإ لل لالللب هجة ل» /لل8ل:ل1414 ل جللنل میلللون،ل71_70/ل2:ل2001 ػاللین،ل«ل)حسللمةلب للیلأ

ل.(146لتلهحل ل که للل ل لگ ن صقفونل گل التل ػل گیملمگ لافتل نل هحل شهنهلبلعلت لگ ل

که لللبلع کثلی ل ل ل و ن لت ه ةتلػ جگل کلهرجی للکهنل لمگ لاف ه ل ن لجلی نل حلنل نف لعل اللت.ل لثیه ل یث لرةرلعکیل لورعر ل.(38_35/ل5ل:ل1360 صقفون،ل)ل1کمگلاهحیل ػ

کثللی ل للبمللهجی حنل ویلله لالللبعلن لاللملبللعل مللهنلمللگ لافللتل لاللملبللعل مللهنل رمللگل لت گ لرگ رس ع ل حنلمگ لن لا ة علرصیل ن ل ػ ل رگ.لل میون

سهاءلث ل ن هل کللعل صلله حقلبسللةهنىل ػ و .ل حللنل ؼهل نلشلللکا للعلاللل هءل فهللوحلضلله ل ن ل

ی للۀلاللل و،لبللعل مللهنلبلله ل) لر لبامللگنل الللتلل(318/ل7ل:ل1410فی اةللگن،ل للتل ػ ل یللهلماللو لثن ،لالریهر ل لمبلینل اللتل)ل(98/ل3:ل1399فهنس،لل جن) :ل1360 صلقفون،لل ل بللث ل ػگف لعللطةرلیهلایلظهرعل.لال فلای(218/ل5 گویمگ.لمیبلبعل جیل لبهن لرةرلال هءل نلن لرةرلال هءل.ل للهلالللل هءل لالللل ه ل نل(98/ل3:ل1399،ل جللنلفلللهنس،ل318/ل7:ل1410فی اةلللگن،لالللتل)

لاللةرلثیللع لربللو هل الللتلل للیث لتمهللهلبللعل مللهنلثاللل ه لث للگهل ل یگللیل للهر لث ل ن نل میللونلثن ر ،للجیهبه ) ل.(25:ل1384پون

دخدگاه وفسران پيراوون آخاتلالعل ونهلت سةملر و :تو لبعللثال ه لل یث لن ل ل یگگههل فسی ل ربهنۀلافت

ل. ی لرصستلتهل ب گ نل ی لطههنحلاسین1ل.ل ی لطههنحلتهل ب گ نل ی لطههن املاسین2

______________________ ل.32 لره ع/ل80 لتوبع/ل43 لحوالف/ل27.ل ه /لل1

1396تابستان 135شمارۀ 94

ل.ل ی لطههن املاسینلتهلمصیلره ی3

قرن نخس تا احتدای قرن چهارم هجریل للی لرصسللتل فسللی ل ربللهنهل ةللتل شلل نلافت لیللهل صللگ لث لل نلطهللهن ثاللل ه لل

کثةلللی،ل75/ل1:ل1419هتم،ل رلللگل) جلللنلأجلللیلرللللاللللصم لرگف ع ل هتلللللجلللنل121/ل1:ل1419 ل جلللنل ل اللللفی یم ،ل153/ل1:ل1412 لطبلللین،ل39/ل1تللله:لل لالللل ی مگن،لجی153/ل3:ل1423اللللاة ه ،ل

لبعلجیه لتفسةیلجلی نلث ل79/ل1:ل1375 کعلرةهػ گویهل حنل سهاعلجی ی ه ل ل لر شنلجو هل (.ل،لبلعلمملو ل«اللبعلالل ه »شلتیکة ل رگ.ل حنل سهاعل کنل التلبعل ةلل غحیل یگهللر

لیهلبلعل ةللل م له ل ی له لبلعلافلتلملگ لجلو لثالل ه لزبه لمرجیل ل اهلبهشلگل بقار ل نلرفلوعلاةهلتلبقا ةوالل للریریع لتلهل بللل ػ کلی هل کاگ رةه ل نل ةه لمیبلرفوعل لػ ه ل کعل ػ نل

ل ةله ل سل ل لی لاللوحلاسلینل ن ا هره لرفلوعلرةرل عل ش عل الت.لاةهلتلبقا ةوالل لرةلرل ػل حنل ون ل وللبعلرییل لنالگ.للکی .لبمهجی حنلبحالرکی ل فسی لالعل ی لرصستل ن

چهارم تا احتدای قرن چهاردهن هجری قرنل لللی لطهلللهنحلتواللللطلن لللهر للبحلللال ربلللهنۀلثالللل ه اهنلل لللیث ل لتفللله لث لبلللهل فلللاکل ػ

ل ةله ل فسلی لثملهػل48_49/ل1:ل1380(ل لاللونثبه نل)اللونثبه ن،ل125/ل1ته:لل)طوال ،لجی (ل نلشگ.لل

ل ی لش ملافتلمگ لجو لثال ه لث ل ن اهلجی نلرصس ةنلبهنلتوالطلفصلرن ػنلبلعلل ل ػک للةگهلشللگ.ل لعحللللثیلل گو لروػل ربللهنهلل29لۀطلله شل گورلله لجیلله لریریلله ل الللونۀلب للیه،ل لل ل ػ

ل شهنهلبعلاةهتلبقا ةوال ،لتوضعل لت گ لثال ه کعلم لل رسله لن لبلعللاهل نکل حلنل اگلکةلگل کلی .ل نلتأ کتفلهل لبهیلگلبلعل حلللالل ل کلعل لیث لتمهلهلل سهجللن ا لرةستل ر هیلگل

اهلافللتلتهالللت،ل للهلتمصللةصلمللگ نل للتلجللیلرفلل لل للتل ن لجللیل یمکللعلت للگ لثاللل ه لتلهریزلمالملاةهلتل(383/ل2:ل1420 لگحنلن ػن،للفصیکمگل)لجی یل ػلظو لر .لطمهرشلعل نل ی ل لمسملاسلینل نل رةلهنل اللاحلا گلهر لاهل شهنهلشگ،لت هنض نللاةهتلبقا ةوال ل ػ

لتبةینلافت للثالل ه لل لیث لتمهلهلبلعلاةهلتلبقا ةوالل ل شلهنهل لشگ.لفصیلن ػنلرةرل ن کملگل

95 1396تابستان 135شمارۀ

ل هجللث لر گلههلل و ل ن کسل لجلیل حلنل سلهجللث کعل گل التلضرلظگ رلگل گةی لطی لل.(381/ل2)ا ه :ل رةست

کللاحلفصللیلن ػن،لرصللیلثاللل ه للهلجیظلل لبللهر لریللی ل ل اهل نلافللتلمللگ لن للهبللیل ػکللی ه،ل کللعلروػنل ون رللوس،لر للو ل ل اوتللو ل للفصللیلن ػنلر »رویسللمگ:للجی شللتل رسللتل

کوطکلجینل ینل ل ریزلجیلت گ لالةهنهلالةهنه اهنلل میو ۀلش س ل هفعلظو الگللاهنللکللعلبللهلتوضللعلبللعل(.ل 129:ل1380 لن للهحیل بللفههر ،ل117:ل1387)ن للهحی،ل«لشللگ. نلرلله ل

تمصللةصلملللگ نل لللتلجللیلرفللل لجی للل یل ػلظلللو ل»ض اللعل ظةلللیلفصلللیلن ػنل بملل لجلللیل یمکلللعلگفتل نلت گ ل رحصهننلافتل،ل «کمگلر گف لعل لیضمللثال ه للن لر لتو ل غحی .لبلعل

کبةی،لفصلیلن ػنلطملگحن کلعلملگ لافلتللتفسةیل گف لعل اللتل لتفسلةیلظلو لبلعل مهاللبتل ضهل نکثی ل یلگ لجهلهل کثلیه» الت،للکمهیعل ػ /ل2:ل1371)فصی لگحنلن ػن،ل«ل ع لعکلی ل سلب عل ر

اهلن لبللعلفصللیلن ػنلرسللبتللتللو ل رحصللهنل نلافللتلمللگ لجللو لثاللل ه ل(.للبمللهجی حنلر 955ل .

(،ل259/ل1:ل1364 لللللللل ل ػلفصللللللللیلن ػن،لجیظلللللللل ل فسللللللللی ل هرمللللللللگل یطب ) یطبلللللللل ،ل اةسللللللل لبلللللللعلر ة للللللل لجلللللللو لل لشلللللللریفل(1/219 ل205/ل10ل:ل1420 رگ سللللللل ،ل جورةه )

کی هلافت گللی یشلپیللگ ل کللعلاملثاللل ه لل کوپیرةللکل الللت،لبللهلل رللگ.لشللریفل اةسلل ل مصللیلکملللگللثالللل ه لل لللیث لن ل ثبللله ل ل ق ةلللتلاةهلللتلبقا ةوالللل لن لن ل لر ة للل لجلللو لافت

ل.(28/ل1:ل1373شریفل اةس ،ل)کهشلهر ل لث والل لبلعللجیظ ل یگیل هرمگلجیضه ن،لرة هجونى،ل الف لشلةوهلالل ل هللل

لل نلضو ب گللوحیلبللعلتملله ل ةلله لاةهللتلبقا ةواللل ل ل للیث ل نرللگ:لرصسللتلبللهلت للکةکل نلت للگ ل کةللگلجللیلل للتلرکللی لثیلله لجللیل رحصللهن بللحتلاةهللتلبقا ةواللل ،لاللل لبللهلتأ

کیالللل لبلللعللثالللل ه لرههیلللتلبلللهل فللله لملللیشل ل گیطلللعل حلللنل فسلللی ل ن اهل نلافلللتلملللگ .ل ل66/ل1:ل1418ه لاةهلللتلبقا ةوالللل ل)جیضللله ن،لثالللل ه لل لناللللهرگ لث لبلللعلرلللعلثالللل لافت

کهشللللللهر ،ل212/ل1:ل1416رة للللللهجونن،ل (،لاللللللل ل219/ل1:ل1415 لث واللللللل ،ل138/ل1:ل1336 لکممللگ،لتللهل نلبللون ل ثبلله لل کممللگلبللعلتقبة لل لجللینل للیث ل لماللملروػلظللو ل الللتلپیللگ ل

1396تابستان 135شمارۀ 96

ل نلبعل یث ل ن لر و .لبحتلاةهتلبقا ةوال لظگشعللبلهلتوضلعلبلعلتلهریزلمالملاةهلت، کلعل ونهل حلر للگل کلعل فسلی ل حلنل ونهل طبة لل ل اللتل

لتللاشلجللی نلتوضةللعلافتلجرناللل ثاللل ه لل للیث ل للاهلپیی للو لاةهللتلبقا ةواللل ل الللت،ل نلن ل هالللزل هیسللعلث لبللهلرللعلفاللکلبهشللمگ،لتللهلبللگحنلتیتةلل لشللبهۀلرهالللهػگهننل للیث ل لماللملروػ

لگویمگ.

قرن چهاردهن هجری تا عصر ساضرللیلللکل ػل فسلللی ،لافتلتلللهل لللی لطهلللهن املالللةر ثالللل ه لل لللیث لن ل لللیتبطلبلللهلفیاملللمل

ل حللنل ونهلبسللةهننل ػل فسللی ل ل یث ل رسلل ع پژ الله لبللعللاهنللمللیبلرگ رسلل عل الللت.ل للهل نثالللل ه لل للیث لبلللهلفیامللملػ هرلللۀلرلله لل لجیظللل لرةللرلبلللعل صه فللتلضلللگنلبلللهلث لل نتبلله لافت

ل علبعل یگگههللث ل کعل ن ل.اهلظو اةملپی ظتلپی ػرگل

ووافقان حازتاب فرهنگ زوانه در قرآنل ةلله ل فسلللی ،لجهنگللهر لطلللو لالةگ رسلللةنلطبهطبللهحی،لمبلللگ ه نل رجلللی،لل ح گل ػ

ضو ل مةللع،ل ی ملل ،لل گحنلشهیاللل هر ،ل ح للگلابةل ح للگضو لباملل ،ل جللنلمهشللون،لالللةگل یث ل ػ لجههءلبهرول ةنل لل ل لگحنلظی لها لن لپژ اله ل هبلی،ل صلو لفی الل صو هل تلو ل ػ

لثیه لافت لثال ه لل رست.ل و ف ه لبهػتهبلفیامملػ هرعل نکللعل ل15ما للعلطبهطبللهحیلعحللللثیللۀل لفی هیللگ:للالللونۀلرللوحل هه خلهه اهلل سههب کی ا لههن تههرو

کلعل وضلعل لوحلرلوحل اللتل لمبلهن للسهاوات طباقا لتلر » لبهلتوضعلبعلظقلهبلثیلعل ل لم کلعل«لأ

لػ ه لرلوح؟ع؟ل قلیحلجلو هللگةی ،ل سهاعلافتل امگهلمامل الت،لر ةسعل لر ه ثال ه لل ػکلی ه،ل لبهونىل گی ل الت.ل نلا شمةنلبعل قهجقلجو لثیلعلبلهلفیاململ صهطبله ل شلهنهل

ل هحل ر سهح،لثال ه »رویسگ:لل اهلن لافتلمگ لظو رگه،لث لاملبهلظقلهبلل یمکعل یث ل نلتلللر » ل لللم کلللعل لللیکةنل لللگلبلللعل الکلللعلر للله «لأ مگۀلمالللمل اللللت،ل لللتلجلللیل حلللنل ن ل

مل لافت لث لن ل سا مل ل ش ی رگل لثال ه للجو رگل رسل مگ،لل یث لرةرلبعل اللةاۀلثرشلعل سلا کلللی هل اللللت. تلللو لما لللعلل(.لبملللهجی حنل 32/ل20:ل1417طبهطبلللهحی،ل«ل)بلللهلثرللله ل ر سلللهحل

97 1396تابستان 135شمارۀ

ل حنلثیع کلعللطبهطبهحیلن ل و فقلبهػتهبلفیامملػ هرعل ن رست.ل ب عل ی له لثالل ه ل رةلهلن للثون ه،ل لگل اللتللجی نلب یل یگر ل الت،لتمههلیکلثال ه ل ػلافت ثال ه لل یث لبلعلشل هن

ل ون لطةس لشش کریمل ن کی هل التل یث ل ل.(370/ل17ل)ا ه :ل ثال ه ل یگیلالکو لل رجی،ل ح گضو لبام ل لالةگابة کلمبگ ه ن لثرسهل علافلتل گحنلشهیال هر لرةرل ػ

ل للللیث لن لبللللعل حللللنل ةلللللل لمللللگ ل قللللیحلشللللگ لثاللللل ه کللللعل صهطبلللله لرلللله لللاهل ن رمللللگلکممللگل)ن للهحیل بللفههر ،للر تو رسلل مگلجی لل یل ػلافللتلالللةهنهلن لجبةممللگل ل ربللهنهلث لفکللیل

(،لضلرءل و ف له لبهػتلهبل255:ل1389 لشهیالل هر ،81/ل1:ل1420 لبام لرسفل ،ل129:ل1380ل یث لعحل ل لفیامملػ هرعل ن لگةیرگ.ل حنلثیه ل ی ن

کالگ رةه لتلهلمهللگلرله لل للیث ،ل کللعل ػل ونۀل جلنلمهشلونل ل مةللعلرةلرلبللهل شلهنهلبلعل حللنلرکتلعللبلگ لمله للثال ه للر حل شتل ل یث لرةلرلملیبلن لبلهلثرشلعل ل م ه لبعلافت شلمهظتل

کلی هل اللتل) ،ل(358/ل7ل:ل1424 ل مةلع،ل381_379/ل1تله:لل جلنلمهشلون،لجی شلتلظقلهبللػ یۀل و ف ه ل حنلریریعل ی نل اللونۀلرلوحلل15 امگ.ل جنلمهشونلا شمةنلعحلللثیلۀللظو لن ل نثاللل ه للالللصنلبللعل ةلله لث للگهل الللت،ل هرمللگلما للعللکللعل نلث لظقللهبلبللعل للتلرللوحل ػلافت

ل للتل»گویللگ:للطبهطبللهحیل ل للوحلرللوحلیللهل صهطبلله ل ػ بللفتلافللتلبهیللگلجللی نل صهطبلله ل ػلتر » و رمگلبهل الا ل اوحلبهشگ،لتهلب ل م

ل(.188/ل29تله:لل جنلمهشلون،لجی«ل)ظقهبلشورگ.«لأ

کتهب لجیلا ی ا لپیه بی ل ل اهحیلثال هر لبهلالق ل صهطبله لظلو للبهل حنلض اعل جنلمهشونکةگلجی ینل لکمگ.للتأ

کلعل ل لیث ،لا له لافلتلن هل لر لالل هنگهر ل» ی م لرةلرلبلهل حلنلمبلهن ل اللبعلطی جلقل نکعلب ی گلر هلضلهنل(12/ل18لته:لل ی م ،لجی«ل)شمهظ عل التل گیمل لاس مگل ل حنل ،لظو لن ل ن

ل اگ.لل کللعلت للگ ل»بللهرول للةنل للگل الللت:ل ف للهلجللیل حللنلجللو هل طللو لنأىل اللللاةهللتل للگیمل

لجللیلا للةنلمللگ لشللگهللثاللل ه کللاحل هلل لرةللرل صللهن ل ل حللنلر ل ن اهل لػ للةنلافللتل الللت،ل ػلل.ل نل کلللنل (291/ل14ل للله :ل لا375/ل12ل:ل1361) لللةن،ل«ل اللللت. کلللعل صلللو ل ػ رلللگلکللعلبللعل ةلللل ا ةللتللث لاهىلافللتلثاللل ه ،لا لله ل للگ ناهنلالللةهنهلافت اللهللگهرللعلبهشللگل

1396تابستان 135شمارۀ 98

پژ اللله لبلللعلل.ل نل ونهل هبلللیلرةلللرلجیظللل ل یث (235/ل1لا للله :ل رگل)ل ظ صهبللل لعکلللیلشلللگهل لیث ل»اللتل رلگ.لبلعلمملو لر ورلعلفی الل صو هل لگل ل و ف تلبلهل حلنلریریلعلپی ظ ع ربهیلگل ػ

ل حلنل لثالل ه ل شلت،لباکلعلالیلثرشلعل ن لػ لةنل کةهله ل لجیه لاللصمهر ل ةلقل ربلهنۀل ر یهنگف ع،لبعل صگل باحل لترجیتل ی حلجو ه،لرعلبعل صگلشمهاللهرگ لػ لةنل لثالل ه ل لل و ع اهل

ل حللنل للون،لفهللمل ل رللشل للی حلػ لله لظللو لجللو هل الللت.ل لل لربهیللگل ملله مل لث حل ل بمللهیشل نل هرمگللث لثال ه لل لافتلتاف فی الل صو ه،ل«ل)الهلن لظةال لضلگنل ل مله نلبگةلریم.لػ ةنل

ل هیسۀل حنلالصمه ل یث لبهلالصمه لرهفظ،ل نلثرکعلاللصمه ل لیث لل(.131:ل1376 نل نکللعل لل ل نلشلل یلن لفی تللیل ػلشلل یاهىلرللهفظل رسلل ع،ل للگل الللتلا ه رللهفظللاهنگورللعل

لاةهتلبقا ةلوسل ل و ع للاهحیل ػ کلهن ض ی فةلهنل لگیم،لبلعلبلون ل الل قی نل لضمبل لبلعلکسلل لجللیل لظللی هلر ل لل للگةللی ،لزحللی ل ل لر ،ل ظو اللگل صللۀلپیبللگ نلم للقلن لبسللی یگ،ل ن

کعلاگفشلاگ یتل رسه اهالت،لربهیگلطیحل حنل سلهجللن ل نلث لضلگنل رگهشلت.لل یث لرةرلیکللللی نل للللهبعل (136_135ا لللله :ل) لرو ل للللیث لاةهللللتل»رویسللللگ:لل.لظی للللها ل ن گللللیل ن

گیلپی لیفتلمالم،لاةهلتل کی ل ل ل بقا ةوال لیهلط لضه ةموال ل م ک لبهشگ،لربهیگل رکهنل للیث لن ل کللعل رکلله ل ػ گیفللتل کللی ،لربهیللگلر ةسللعل بقا ةواللل ل لطلل لضه ةمواللل لن ل بقللهللکی هل الت لزحی ل یث ،لفیامملػ هرعلن لبهػتهف عل الت لرعل ه هل ل نلا لعل لو ن لر لهحقل بقهلل

ل بگنلن . ػ ل(.95:ل1374)ظی ها ،ل«ل ل

وخالفان حازتاب فرهنگ زوانه در قرآنل ح گبللله ،لمبلللگ هلللضلللو نلث اللل ،ل ح لللو لطه لللهر ل ل ح لللگت لشلللری ل ػ

لثیلله ل رجللو لبللعلافت ثاللل ه للاسلل مگ.ل حللنل فسللی لبللعلل صه فلله لبهػتللهبلفیامللملػ هرللعل نکی هلشلللللةوه گور لبلللللهل حلللللنلریریلللللعل صه فلللللتل گورللللله بلللللون لل رلللللگ.لثن نل ی للللله لن لبعلاهنلللکمةم:لشگهل ن جعل لبمگنل ال ع

کملگ:لمبلگ هلللضلو نلث ال لبلهل شلهنهلبلعلاةهلتل لگیملل یث لر ة تلن لجیه ل .1کلن لرللللعلمللللگ ل کمللللگل حللللنلثیلللله لبللللهل بللللولل لل رسللللت،لجیلللله ل لکللللعل فللللا

ملجلللو هل اللللت،للریریلللع لػ للله لطالللوحل لللیث ل ةللله ل ر للل مگ ل سلللا کلللعل ن اهحیل

99 1396تابستان 135شمارۀ

للعلالللهػگهنلرةسللت.گورلللاةر کللعل ػ ل للهحلن لله؟ع؟ل ی لله لبللهل اللل مه لبللعلر ی لل ل ػػ ةنلن للثاللل ه لل لافللتلگویللگ،ل ضللو لافتلثاللل ه لل لػ للةنلالللصنل لافت

للگل الللتلا للۀلل1الللونۀلبللهفه ل6 رللگ ل للهلبللهل اللل مه لبللعلثیللعلل لل ل کةفةلتلثالل ه لثالل ه ل للاسل مگل ل و ةلتل ل گهرۀللاهنللشلشلال هنگه ل ن

کللریملبع یگللیل ل للیث ل /ل2:ل1378ضللو نلث الل ،ل)لر شللم لجیلله لر للگهل الللتل ن616).

کعلل ن للکملگ،لطلعل لی حلث لل یث لر ة تلن لجیله ل » ح گلبه لرةرلبهلجیه ل حنلض اعلگر هل صه فه لبهػتهبلفیامملػ هرلعل«بگ رمگلیهلبگ لجیالمگ،لطعل حنل تفه لرةف گ ،لظو لن ل نل

ل ل حنلثیه ل ی ن .(158_159/ل29ل:ل1419 لتهی ر ،لبه اگل)ل ن

کةلگلل29اه:ل ح لو لطه لهر لعحلللثیلۀللا ی ا ل یث لبهلا ۀل رسه .2 اللونۀلب لیهلتأ نلتوضلعل کمگل حنلثیه ل قلهجقل نکلم لوحل لی حل اللتل لرلعل ر ل مگ .ل ل ػلافتل کعل میون ثال ه لل هجللر یت،لالمل نلمصلیلرله لل اللتل لالملل اگل

ل ونۀل هبی،لزحی ل رو لتمهلهلافلتل ن ک فلشلگه،لبلهػ کعل لالةهنۀل یگیلامل ػهل:ل1362طه لهر ،لل رلگل)لالةهنهلبهلط ملمةیل سا ل لجی نلا ۀل لی حل هجلللر یت

.(110_109/ل1

کلعل نل ه لعل حنل نلره ل لیث »ممو لل نلبلعل التل «ل مهشمهالل لتوبلةف لالل ه ل نل لیث ،لعحلللا لةنل کی ه نلن ل و فقلریریۀلبهػتهبلفیاململػ هرلعل ن للثیلعلیله ل رلگ.لرویسلمگهل ن

کللعلافت»کمللگ:لل حللنل ه للعلجیلله ل یللتللکسللهر ل کللیۀل هجللللر ثاللل ه للن ل مقبللقلبللهلافللتلل لعل و فلقلبهػتلهبلفیاململػ هرلعلل رمگل) هرمگلثیتلبهط ملمةیل سا ل هلللطه هر (،ل ن

ل یث لاس مگ. گلر هل ل الل عل لل(،66:ل1384رکورهح،ل«ل) ن کلعل حلنل لرله ل رگ:لجیظل لشلول نلث لػ ه ل ی حلبهلط لمللن لا ی ا ل یث لبهلفیامملػ هرعل لل ةللث کعل ن رمگ،لبعل حنل مهل

کلللیهل لمةی لل سللا لتمهلللهلافلللتل گلللر هل لللی ن یگرلللگ.ل رجلللی،لبامللل ل لشهیالللل هر لضلللرءل حلللنل

______________________ کواکج.لل1 یا بزخنة ال ن هاء الد ا الس ن خ ا ل.إن

1396تابستان 135شمارۀ 111

کل یث ،لرعلف طل یگل ی حلمصیلره ل،لباکعل یلگلا لۀل لی حللگةی .ل هلبعل لطه هر ل ا لبهونکللعلا للۀل رسلله ل نلا للۀلػ ه اللهلبللهلط للملمةی سللا لتمهللهللاهل نلا للۀلػ ه لاللهل الللت.لطللی ل

لتو رمگلشهاگلافتلالةهنهلبهشمگ.لل لثال ه .3 ل ػ کهک ه ل میون ل12اهالت:ل ح گت لشری لعحلللثیلۀللاهنلل یث ،ل

کهک لله لترحنلتوضةللعلجللی نلافتلکممللگهلالللونۀلربللأل هرع اهنلللثاللل ه للن ل ضللو لکعل یگیل کملگ،ل لهل لروػهلب لیل وضلعللتو رستلث لب یل گیملر ل رگل ن ل نکل

ل حلللنلثالللل ه ل کلللعلمةللیل ػ اهنلل یگللینلرةلللرل ضلللو ل ن .لل یللگر ،لثالللل ه ل الللتلگیطعلظلو لبلعلر شلم لبلهل(16_13ته:للشری ،لجی) .لبگحنلتیتة لشری لن لرةرل

لاهنللملیبلمصلیلرله لل صه فلتلرکلی ه،لبهیلگلم ةگۀلا ی ال ل لیث لبلهل رسل ع صللله فل حلللنلریریلللعل رسلللت لزحلللی ل لللگل اللللتلبلللهل یمکلللعلب لللیل لللگیملبلللهل

گف عل الت.عاهلثشمهحیلرگ ش لکهک ه لث لالصنل ،ل یث ل ػ

دخدگاه وختارکریملبعلزبه لمرجی،لزبله ل صهطبله لرصسل ةنلظلو ،لرلهػللشلگهل اللت،لتلهلب و رلگلبلهل یث ل

گهحیلر ل کلعل ػلکممگۀلفیامملل ی ه ل نتبه لبگةی .لزبه لایل و لره ث ل لوحلرةلرلاسلت لطلی لکللعلر للو لفیامگلل ل ن ،لجهللیهل لاهل لت للبةعل بللقاح جللی .ل للهلا ی الل ل للیث لبللهللاهنلث ل للوحل

لفیامگل للفیامملمیب،لتمههلبعل مهنلام لرلعل لغحیشلبلهن زبله لجلو ل لیث لبلهل ی له ل اللتل لزبه ل ی ه . ل ؼگه ل وضو ل ن

لتیکة ل تلو ل ػلا لةنلضلم لا ی ال لبلهلفیاململلن ل «لالبعلال ه » ال فه هل یث ل ػلزبله لظلو لبلع کلعللکهنل لمیبل رستلزحی للمیبلمصیلره ل،ل حلنل بلقاحلن ل ن جلی .لطمله ل

ل ش هنلضهاا لر ورع ل حنلتیکة ل هاگهل ل ن للاهحیل ػ شو ،ل هرملگلشل یل ةلةلجلنلبلاتل ػکعل لگویگ:لش ی نلضهاا ل

111 1396تابستان 135شمارۀ

عللل لفو نل بصةی،ل لمة عل ال هءللللللللللل عل هلنأ لالب ل1ال هجةه ل إل علفو

ل(398/ل14:ل1414) جنل میون،لکعلبعل ةللام زبلهر ل گیلگلث لگه،لل ح گاه نل یفتلبعلا ی ا ل یث لبهلفیامملمیبل

لث کلی هل ل الل هل»ن للل شهنهل کلعلبلهل«ل سلهن ل ن کسل ل کلعلالیل ره ةلگهل اللت.لبلعل حلنل ملهلکمللگ،لتللهلگویللگ،لبلزبلله ل للو لالللصنل کللهرجی ل ؼگلله ،لا گللهحلبللهلث ل للوحلریکللتل ل هیسلل ل ن

کلهرجی ل ؼه ل الهلبلعل مر لعل لغحیشلبلهنل ح لو حیلث لل که لتفهامل ةسیلشلو ،ل حلنلا گله ل نلجلی نل ر لهلل فهلوحلبلعل صهطل لبلع لر ه ل گیف لعل لرةستلباکعلبعلممو لرهحل ل للکهن شلو ل

کعل لطع کلی هل اللت،للعلطمةنل فلهظ لن ل یسلهبل بسهلبعل رگةرهل عل تلیهلفیامگ لکلهرجی ل ؼهللگورعلتلوضه لرگ شل عل اللت.لبلعلمملو ل ثلهلل لاةر ل لیث ل«ل سملو »تلو لبلعل ن

ل حلنلمله ملر ة لتل ن ،ل لهل ؼهل سملو لبلعل کی .لضنلبعلممو ل وضلو نلره یلگر ل ن شهنهلگیطلل کللهرجی ل فللظل الللت.ل ل اللل هلل ل لبللهبلا مللو حیل ن علفیامللملماللطل مللهنلضللنلػ هل ػ

گ ه ل کملجیلضه ۀلث لروػل کی ،ل حنلجی هننلرهش ل ػلت هسلضنلجلو هل اللت ل لهل لیث للرهلبللعل رگةللرهل للعل بلللل للتلتوضللعل کللی هل ل حللنل فللظلتمهللهلبللعلممللو لرللهحل لر لله ل اللل فه هل ػ

ل(.147:ل1388رکی هل التل) یفت،للتیکة لل گفتل ال فه هل یث ل ػ مر ۀلا ی ا لبهلزبه ل لوح،لرةرلبعل «لالبعلال ه »تو ل

ل ح و حیلث ل الت.ل حنلا ی ال لاللب لشلگهل اللتل ضلو ل حلنلتیکةل ل نل بگ ل غحیشلبهنلجلینلل یث لجی نل وحلپیه بیلجی لرله لل لیث ل ن جههحلبهشگ.ل حنلرگ شل نل جهلهحلتلهلاللعل لی ل ل ل ػ

لپللیللل فسللی لرةللرل ضللو ل شلل عل الللت.لطملله کللعل شللهنهلشللگ،ل فسللی لالللعل للی لرصسللتل نگللللوحیلتللللهلث لػ لللله ل حللللنل بللللقاح،للجللللیلرةه گه«لالللللبعلاللللل ه » للللة لطةسلللل لتو رللللگ ل

اللهللجی رگةرلربللو هل الللت.ل للهل لل ل ػلور لاةهللتلبقا ةواللل لبللعل رةللهنل الللاح،لبحالالللؤ للرعل ربهنۀلافت ل لثال ه لل یث ل لشو .للثال ه لاةهتلبقا ةوال لثمهػ

______________________ کعلط ملبصةی ل1 کعلجیللجینل ل ون رگیشل ل.ل ل حهالم ل ن ل جیمگل لجیلالیل لثال ه لظگ رگل التل

لیعل فکمگهل الت.ثال ه لالهلافت

1396تابستان 135شمارۀ 112

کللهرجی ل بللقاحل ل ةلله «لالللبعلاللل ه » ل ر للهلل ربللهنۀل مللیبلمصللیلرلله لل قللیحلل نجی هل ل یگیل یمکلعللکهنل لاهلبعلن لبعل مهنلافتلمگ لجو لثال ه لل الت.لرصستل یمکعلث

کثلی لثالل ه لث ل لی ل ل مهنل کلعللکلی هل اللت.ل لهلبلعل ر لهلل لونلاهلن ل ػ گفلتل تیلبهیلگللمالملرسلوحلر ل ونۀلمبهاللةه لطةلرنل ػ :ل2008 رسل عل اللتل)طو له ل لگنن،للمیبل بللل ػ

ل للغحیشل مللهنلمللگ نلافت258/ل2 لاللملل(.لل نلبللون لرصسللتل ثاللل ه للرللر لمللیب،لبللهػکللعلبللهلتوضللعلبللعل همللگهلل نلبللعل و للوحل ن لر لظگشللع ل اللل هل»شللو ،لطللی ل «ل سللهن ل ن

لروحل ال فه ۀل یث ل ػل تلمیبلبگ ل غحیشلبلهنل ح لو حیلل تو لالبعلال ه ل یث لن ل ػلث ل رست.

ل عل ن جعل ل هلبهلتوضعلبعلشو اگن کلعلاللبعلالل ه للشو ،ل مق لکعل ن تیلث ل التلکثی لثال ه لاهلرر لمیبلمصیلره للبگ رةم:لن لبعل مهنل

کهرجی الهنل ل کلعل نلبحلال مهشمهالل ل شلهنهلشلگ،ل ویله لیکل ل ػ شلو اگل جلی:لطمله لکثلللی ل رسللل ع ل صلللقفون،ل146/ل8:ل1414 رگل) جلللنل میلللون،للاللللبعلن ل نلناللللهرگ ل ملللهنل

للث ل(.لا شملةنلبلعل ثل38/ل5:ل1360 کلعل ن الهل ػل ؼۀلاللبع،ل ملهنللالهنلملیبل شلهنهلشلگل(ل ل146/ل8:ل1414) جللنل میللون،ل«ل ف اللنلبللکلف لللل سللب ع»کثللی ل للی لشللگهل الللت:ل هرمللگل

ل لگیمل نل لهحل شلهنهلبلعل337/ل1:ل1987) جنل ریگ،ل«لالبعل هللل ک» (ل ل یمکلعلملگ لافلتل ػکلل لتللهحلبللعل که لللل ل للگ ن ل ر للهلت للگ لظلله لن لر لهنل ت للگ ل نالللهرگهل الللتللنف للعل الللتل

(.38_35/ل5:ل1360) صقفون،ل

ل ؼهلاللبعل لاللب و لجلی نلناللهرگ ل ملهنل ل یث ل ػ لتفسةین:ل نلطمگلثیعل ػ شو اگل یثر ل حهر کثی ل ال فه هلشگهل الت.ل هرمگلثیله ل ح

عة هده سهب حع ه وه هر خههد بح فر إن ت ،لو ال هتغ س

فر اهلل لهن خغ ة فل ور عی هلکوه ،للهن سب عون ذراعها فاس عهها سهب سهلة ذر )ا له :للثن فهي سل ل لیث لر له 38_35 ل ی م ،لمگ لافلتلن ل ن کثلی ل ل(.لطمقه ن،ل مةعل رملگ.لل امگۀل

(.ل151/ل28تللله:لل ل ی مللل ،لجی78/ل1:ل1424 ل مةلللع،ل51_46/ل1:ل1412)طمقللله نلضلللواین،لکتلللهبل ل ل لللیث لملللگ لافلللتلبلللعل»گویلللگ:لل لقهههرآنه عههههد و علهههن لللوری لجوکلللهنلرةلللرل ن ن

گو ،لل مهالللبت گورلله کثللی لل24اهنلل ل حللنلمللگ ل مللهل کللعلجی لل یل ن لنف للعل الللتل کللهن یتبللعلبللعل

113 1396تابستان 135شمارۀ

ل حللنلمللگ لن ل رسللت.لتللو لبللعلر شللم لماللتلطمللةنل اللل فه هلرهف للعل الللت،ل للهلر ل« نل ػکعلما هلجلیل لیث ،لجی ل یل لو ل رجلو ل191ته:لل)جوکهن،لجی کتهبلث گهل التل ل هون ل حنل (.ل ن

کللعلره لللل للو للپیه بیرللگ،لمللگ للبللعلمصللیلپیلله بیل لرةللرل للو ل رجللو لبللعل ی اللهىل ةللعل الللاحلکلهنل کثللی لبلعل (.لجوکللهنل لتلملگ لافللتلجلیلت للگ لن ل193جی رللگل)ا له :للافلتلن لجلی نل

کللعل حللنلریللیلبللحة لرةسللت لزحللی لجیظلل ل ػل192شلل هن ل)ا لله :للسللی ل م ةللگۀلا للۀل ف (،لکثللی لرگ رسلل عل فسللی لرللع لجللیل رگ،لباکللعل حللنل یللگگههلن ل للون لر للگلرةللرل للی نللتمههل حللنلمللگ لن ل ل

ل(.167/ل1:ل1374 ل کهنحلشةی ػن،ل28_29:ل1390 ل صبهح،ل211/ل1:ل1419 هلل،لل رگل)فضلل هکلهرجی لملگ لافلتللاهىلپی ةنلرةلرلر ورلعل حنلاهىلپی ةن:ل نل و ل حن .1 ل اهحیل ػ

کثی لر حل ش عل الت ل ثهللاللاة ه ل. جی نلنالهرگ ل مهنل بعلممو ل ثهلل نلریلیلظلو لرکةم»ث گهل الت:ل کلعلضلو بلمه ارلعللکهاللل ن لافلتل لی ل تلیل اللتل ػ

لمبلهن ل یگلینلث لگهل اللت:ل ل(ل16/ل26:ل1183) ثهللاللاة ه ،ل«ل اگ.ل یلهل نکللل» ر هیللگل ل نل للظلللو لفریللل لن للالللهنللظللو لرةیرلللمل للعلب لل ل ن لبلللهل اللیل

ل البشللعظةیهلل کلعل ن گویگل لن لبهونل کلن،لزحلی ل کعلالصنلرةکول کمگ.لامگه لل حلللنلل(.لطمهرکلللعل للل 26_24/ل26)ا للله ،ل«لافلللتلطةلللرل کلللر هل اللللت. جیمةمل ن

کثلللی ل اللللتللمبهن ل ل ػلافلللت،لافلللتلملللگ لرةسلللت،لباکلللعل میلللون الللهل میلللونل(.38/ل5:ل1360فون،ل) صق

لر یت .2 کللی .لبللعللاللهلرةللرل لشللو اگلر حللی:ل ن تللو لجللیل حللنل مللهلشللو اگنلضسلل سوللثرشلعل نل لتلث ل اللتل کلوهل له ل ل کیحال ػ لپیه بیل لر ی ،ل ػ ممو ل ثهلل ن

الللب و ل ن للهل لنلعالل ل لالللب و ل ن لهل للنلفضللعل ل»پیاللةگرگ.لرضللی لفی لو :لهرههل اجکلعل لیکلو لفةهلهلرلیل ل لالب و ل ن هل لنل سلکل لاللب و ل ن لهلاللک

کلللملیضل سلةیهلم لیل لفلاللمع. ل (.121/ل57تله:لل) ساسل ،لجی«لجلی ل لطلولل نگفلتلل حنلر یتلبعلاف ه لػ ةنل شهنهلشگهل الت.لثیهلطبلقل حلنلر یلتلر تلو ل

ل ػلافللتلػ للةنلرةللرلت للگ ل ةللقلربللو هل ل اللل فه هل ػلالللبعل لالللب و لجللی نل میللونکثلی لن ل ل ةنر ه ل لت لگ لػ للاله،لتمهلهل ظو الگلجیاللهرگگلطمهرکلعل ی مل ل ػ

1396تابستان 135شمارۀ 114

ل ةلللله للث لگهرللللعل لثرشللللعل ر للث لاهنلافتلثاللللل ه »ر یللللتل للاللللهل ل ن اهالللللتل ل ةللله للث لگهرلللعل لثرشلللعل ر للث لالللهنللافتلػ ةن اهاللللت،لتمهلللهل هرملللگللالللهل ل ن

لجیهبلللله ل الللللتلرا للللع لثاللللل ه « نل ن ل ػ کللللعل میللللون گیف للللعل الللللتل لل،لر ةسللللعل اهل یلله للث لاللهنللافتلػ ةن لرللعلت ةللینلت للگ ل ةللقللث لگهرللع،لت للگ لز اللهللاهالللتل

ل(.151/ل28لته:لل) ی م ،لجی

بندی جهعگیطللعلمللیبلن ل صهطلل ل للی نل ه،ل لل ل للی لث ،لا للۀل رسلله لل للیث ل اهل نلا للۀلمصللیاهل

گف للعل لشللةوهلاهالللت.ل للیث لبللعلزبلله لمللیبلاملرسل گف للهننلثرلله لن للمصللیلظللو لالللصنل اهنللکی هل التلتهل که لتفهاملبهل ی ه لفی املثیگ.لبمهجی حنل ػحل التلجلی نلفهلمل لیث لبلعلنمهیتل

ل ػل ثهللام گلغن یلگل للاهل ل بلقاحلالهل لت لبةعلزبهر لث لبهل وحلتوضعلشلو ،لتلهلبلهل اه،لپیلهحلضهولا ة گ لث لبعلظوجیل نکلشو .ل

کللعل فسللی لجللی نلتفسللةیلث ل«لالللبعلاللل ه »تیکةلل ل ل للیث لتیکةبلل ل الللتل اللهنلللن ه نگیف ع لپللیشل گور ل ن «لالللبعلاللل ه » رللگ.ل نلالللعل للی لرصسللتل فسللی لبللعل و للوحللگورلله

لبعلجیه ل مهل ل صگ لث لر ی ظ مگ.ل حنلرویکی لبهلتوضعلبعلثشلمهنل توضه لر ه لرگ رگل ل للغحیشلتیکةلل ل ل حللنل ونهل بللعل«لالللبعلاللل ه »ربللو ل فسللی لبللهلاةهللتلبقا ةواللل ل ن

ل ی لزبله ،لطبة ل ل لممو ل بقار لن یذل ن الهنلطهلهنحلتلهلطهلهن املجیظل للر هیلگ.ل ن رگ.ل نل هجلللللاهل رسلل عل فسللی لالللبعلاللل ه لن ل شللهنهلبللعلت للگ ل ةللقل لر ة لل لثاللل ه

کوشةگه کی ه،ل ل حنل سهاعلت کةکل رگلبهلتوضةههت لرهالهػگهننل قه ل ل لیث للجیظ ل یگیل نگیطللللعلاةهللللتلاللللهنلل رللللشلروػگللللهنلظو )اةهللللتلبقا ةول لفیثون ه کممللللگ ل اللللل (لن لرلللللل

که لللللتأحیلللگلر لبقا ةوالللل لن لرةلللرلبلللع ل ل لللی لطهلللهن امل فسلللی ،لریریلللعللطون کمملللگ.ل لللهل ػکی ه ل للون لالللبعلاللل ه ل قللیحل للا ی ال ل للیث لبللهلفیامللملػ هرلعلن ل ن کللعل مسللیلبللعلجللروػ رلگ،ل

گلی یشلبلعلریریلعلا ی ال ل لیث لبلهلفیل صه فت اململاهنللبسةهننلبهل حنلریریعلشگهل الت.لگیف نلرگههلما لبلعل لیث ل)ن لهحیل ل ونۀل هبیل کنل التلبعل ةللشگ ل ػ هرۀلره لل ن

ل حلنلن الل هل یث 27:ل1380 بفههر ،ل لترویذل بهرالن بقۀلمالمل ل حلنلبهشلگ.ل ن پژ اله لل(ل

115 1396تابستان 135شمارۀ

لمالملروػ،لبلهلتقبةلقل ل بهرلال لیث لبلهلمالمللکوشةگه رگلجی نلرللت هنضلظهاینل یث ل لاهنلماملشورگ.للکیل رون لا ی ا ل یث لبهل ةتػ ه لره ش،ل م

لجرنالل ل لتحاةلللزبله لل هلبهلتوضعلبعل یگگههل یث پلژ هل هبلی،ل ح لگاه نل یفلت،ل نکللریمل بللقاحلل للیث ،ل گفللتل للیث ل ن لتمهللهلجللی نلا ی الل لبللهلزبلله ل«لالللبعلاللل ه »تللو ل

لبلعلل صهطبه ل ةع لجی هل الت.لمیبلیلهلبلعل ةلللبلهون کهن اهللافلتلملگ لجلو لثالل ه شلبعللث ل للی ل کثللی لن ل ػ ل حللنلل حللنل بللقاحلن لبللعلزبلله لظللو ل فلله هلجللو ،لیللهل مللهنل کللی .ل ن

لتلهریص ،لریریلعل حلتلیضة ل هل پژ اشلبهلتوضعلبعلشو اگل یثر ،لتفسةین،لر حلی،ل جلیل گیطللعل مللهنلرصسللتلرةللرلظگشللع کللعل للیثل نلبللعلر ةسللعل ن لر لشللگهل الللت.ل لالللهػ لطللی ل

لفیامگلل ل ؼگلله لمللیب،للث للبللگ ل للغحیشلبللهن لجللی هل الللت.ل للغحیشل حللنل مللهل ػ کللهن اللهلن لبللعلکعلبهل غحیشلا ی ا ل لیث لبلهلزبله ل لوحللطیف ل کللتقبةقل یث ل لماملن لرلل کمگ لطی ل

لتیکةلل ل ل اللل فه هل ػ لت للگ ل للةنلناللهلل،لثاللل ه «الللبعلاللل ه » ن ل رحصللهنل ن اهنلل للیث ل ػاللق لشلگ ل لیث للگی .ل ػلطی ل یگیل سلهاۀلامل لبهلماملروػل م ف ل شگه،لرهالهػگهننلث

کعل کنل التل مسیلبعلشبهلبهل رس ع ل لیث لشلو ،لرفل للۀاهنل هبی لره لل ور لبهطلل نلشو .لل

ونابعکرخن ل.قرآن ،ل نل کتلل ل ا ةللع،لجیللر ،لرو الهعککانی فککی تفسککحر القککرآن العظککحنث واللل ،ل ح للو ،ل .1

.1415ه ل ل،لط

،ل کتبلةلرلر نل صلقف ل بلهػ،لتفسکحر القکرآن العظکحنرهتم،لمبگ یر نلجنل ح گ،لل جنل جی .2 .ل1419مربس ه لال و ن،لطه لالوح،ل

ل المل ا احلین،لجیلر ،لجههکر الل کا جنل ریگل ػ ن،لأجوبکیل ح گلجلنل حسلن،ل .3 ،ل ن ح.1987طه ل ل،ل

ته.لضه،لجیلره،لجیل،لجیلتنویر، التحریر و ا جنلمهشون،ل ح گلجنلطهای .4

ل .1399،ل نل فکی،لجیر ،لوعجن وقایيس الل ه جنلفهنسل هویم ل ی ػن،ل ر گ،ل .5 .ل1414،ل نلبه ن،لجیر ،لطه لالوح،للسان العرب جنل میون،ل ح گلجنل کیح،ل .6

ل فکللی،لجیللر ،لالجحککر الهحککحط فککی التفسککحر رگ سلل ،ل جورةلله ل ح للگلجللنلحوالللف،ل .7 ،ل ن1420.

1396تابستان 135شمارۀ 116

،ل نلإرةللهءل للی ثل رجللی،لتهککذخج الل ککهأػاللینل هللر ن،لأجو مصللونل ح للگلجللنلأر للگ،ل .8لح.2001جیر ،لطه ل ل،ل

لجنلطهای،ل .9 ،ل ر لهن لتاح التراجن فک تفسکحر القکرآن لجعکاجن الفی یم ،ل جو یفیلشهافونلش.1375ما ل لفیامگ ،لتهی ،لطه ل ل،ل

،لرهضلللتلػرللله لعرفکککان در تفسکککحر قکککرآنوخکککزن ال لللةنلبلللهروىل بلللفههر ،لاللللةگهلرصلللی ،ل .11 ش.1361 سا ه ،لتهی ،لطه ل ل،ل

،لبمةله لب ثلت،ل لم،لطله ل ل،ل، آالا الرحهن فکی تفسکحر القکرآنبام لرسف ،ل ح گضو .11 .ل1420

،ل نلإرةلهءل لی ث،لجیلر ،لطله لتفسکحر وقاتکل حکن سکلحهانباص ،ل هتللجلنلاللاة ه ،ل .12 .ل1423 ل،ل

ش.1380،لر یلالی ،لتهی ،لطه ل ل،لف قرآنیوعار جهبو ن،ل ح گبه ی، .13

طه،لطله ل ل،للرسنلربةب ،لرسةمةعل نشه ،لجیلقرآن و علن،لعهدخن،جوکهن،ل وری ،ل .14 ته.للجی

لثن رلل ،ل س بلل ،للجیهبلله .15 کحککد بککر آرای عالوککه پون بررسککی وفهکک م سککجع سککه ات در قککرآن حککا تأکهنشمهال ل نشگلماوحل یل،ل هیه طجاطجایی و شحخ طنطاوی ث ل لرگیا،ل ر گههل م،لره عل

لش.1384،ل نل رةهءل ی ثل رجی،لجیر ،لأن ار التنزخل و أسرار التأوخلجیضه ى،لمبگ هلللجنلم ی،ل .16

.1418طه ل ل،ل

،ل نل صبهحل فکی،لجیلر ،لطله ل ل،لالةافی ون تاریخ العل م عند العربضهجی،لجهر ،ل .17 ح.1986

ش.1378،ل الی ء،ل م،لطه ل ل،لآن کرخنتفسحر قرلتسنحن ضو نلث ا ،لمبگ هلل،ل .18

کتللهبل بللةن،لنشللت،لپژوهشککی در اعجککاز علهککی قککرآنن للهحیل بللفههر ،ل ح للگما ،ل .19 ،ل ش.1380طه ل ل،ل

یلللگ ،لضیضللل ،ل .21 ،لماللل لضلللو ایکاح،ل ر لللهن ل ةیکبةلللی،لتهلللی ،لتکککاریخ تهکککدن اسکککالمزلش.1389

ه.تلضه،لجیلره،لجیلجیلححرالعل م،ال ی مگى،لرصرجنل ح گلجنل ر گ،ل .21

ش.1380،لفیامملر یلرو،لتهی ،لتفسحر سورآحادىالونثبه ى،ل جوبکیلم ةقلجنل ح گ،ل .22

،ل ف لیلر لیل ،لتهلی ،لطلله لتفسککحر شکرخف الهحجکیشلریفل اةسل ،ل ح لگلجلنلمال ،ل .23لش.1373 ل،ل

ته.لضه،لجیل،لشیکتلالهه ل ر هن،لجیتفسحر نوخنشری ،ل ح گت ،ل .24

،لالةگاه نلظسر شها ،ل ر لهن لب ثلت،لجتاسالم و هح گحن،للشهیال هر ،لالةگابة .25لش.1389تهی ،ل

ل .1419،ل ؤ ف،ل م،لالجالغ فی تفسحر القرآن حالقرآن به لتهی ر ،ل ح گ، .26

117 1396تابستان 135شمارۀ

ش.1362،لشیکتلالهه ل ر هن،لتهی ،لپرت ى از قرآنطه هر ،لالةگ ح و ،ل .27

للضه لع،ل ف یل ر هن ل اللا لالهحاان فی تفسحر القرآنطبهطبهحی،لالةگ ح گرسةن،ل .28 .1417 گنالةنلروػهلما ةعل م،ل م،ل

،ل نل یفللع،لجیللر ،لجککاوع الجحککان فککی تفسککحر القککرآنطبللیى،ل جللوض فیل ح للگلجللنلضرحللی،ل .291412.

،ل ؤالسللللعل للللهریزل رجللللی،لالجکککک اهر فککککی تفسککککحر القککککران الةککککرخنطمقلللله نلضللللواین،ل .31 .1412 ن رةهء ی ثل رجی،لجیر ،ل

،ل نل رةلهءل لی ثل رجلی،لجیلر ،لفکی تفسکحر القکرآنالتجحکان طوال ،ل ح لگلجلنلرسلن،ل .31 ته.لجی

کیهل کتهبلع،ل لهایه،لتراث العرب العلهی فی الرخاضحات و الفلکطو ه ل گنن،لرهفظ،ل .32 ،لع ح.2008

.1412ضه،لل،ل نل سه ،لجیالهف ل فی تاریخ العرب قجل اؤلسالمما ،لضو ،ل .33

،ل نل رةللهءل للی ثل رجللی،لاتحح ال حککجوفککفصی للگحنلن ػى،ل جومبللگ هللل ح للگلجللنلم للی،ل .34 .1420جیر ،ل

ش.1371 ب یلراب ،ل ر هن ل الهطةی،لتهی ،لل،لما وفاتحح ال حج،لــــــــــــــــــــــ .35

.1410،ل ر هن لاسی ،ل م،لکتاب العحنفی اةگن،لظاةللجنل ر گ،ل .36

ل للاتفسککحر وککن وحککی القککرآن هلل،لالةگ ح گرسللةن،للفضللل .37 ،ل اقبهمللةل ل،لجیللر ،ل نل .1419 م ی،لل

ل یث ل کلریمل) ف لیل قه له لتلهریزل ل لهن لترجهه قرآنفو رگ،ل ح گ هگى،ل .38 ،ل نل .1415 الا (،لتهی ،ل

،ل ر لللهن لرهبلللیلظسلللر ،لتهلللی ،لالجکککاوع ألحةکککام القکککرآن یطبللل ،ل ح لللگلجلللنل ر لللگ، .39 ش.1364

کتهبفر شلللل لالهخککککالفحن تفسککککحر وککککنهج ال ککککادقحن فککککی الککککاام هلل،للکهشللللهر ،ل للللالفلللل .41 ،ل ش.1336 ح گرسنلما ،لتهی ،ل

کتهبل گسل حی ،،لجیکتاب وقدس .41 لش.1183ضه،لل،ل رس نل .لتهل نلإرةهءل ی ثل رجی،لجیر ،لجی ،ححار األن ار،لل ساس ،ل ح گبه ی .42

ته.ل،ل نل رةهءل ی ثل رجی،لجیر ،لجیتفسحر الهراغی ی م ،ل ر گلجنل صقف ،ل .43

،ل ؤالسللعلث وػشلل لپژ ا لل لشناسککی وجه عککه وعککارف قککرآن جهان للگت ،ل صللبهح،ل ح .44لش.1390 هحلظ ةم ؟حر؟،ل م،ل

کتلهب،لتهلی ،لالتحقحا ف کلهات القرآن الةرخن صقفوى،لرسن،ل .45 ،لبمگههلتیض عل لر لیل ش.1360

کککرخن یفللت،ل ح للگاه ن،ل .46 کبللیللبهشلل ،لما ل،لرسللنلرکةمنقککد شککجهات پيراوککون قککرآن ش.1388ػ ه،لرسنلظی هر ،ل ؤالسعلفیامگ ل هةگ،ل م،للنال ،ل ةرػ لما

1396تابستان 135شمارۀ 118

ل .1424،ل نل کت ل إلالا ةع،لتهی ،تفسحر الةاشف مةع،ل ح گضو ،ل .47 ش.1374،ل نل کت ل إلالا ةة،لتهی ،لتفسحر نه نه کهنحلشةی ػى،لرهبی،ل .48

کلهظم،ل .49 هن ل،لضالگل ل،ل یکلرل جلیقل لداجکر الهعکارف بکزرس اسکالوی والونلبسملون ن،للش.1377جهن ل الا ،لتهی ،ل

لتفسکککحر غراجکککج القکککرآن و رغاجکککج الفرقکککان لللگحنلرسلللنلجلللنل ح لللگ،للرة لللهجونى،لریهح .51 ،ل ن .1416 کت ل ا ةع،لجیر ،ل

ها وقالهوحکراث «.لک یرةلکلاهنلمةیلبقا ةوالل لپیشلریهحلبقا ةوال ل ل گل»رةگرػ ه،لتوفةق،ل .51

.1375،ل16 لل15،لالهللطههنح،لشجاوخدان

کلریم» ها ،لجههء گحن،لظی ل .52 ل لیث ل ،لاللهلل ح،لوجلکه بينکات،ل«بهػتلهبلفیاململػ هرلعل ن ش.1374،لجههنل5ش

،لجهللهنل لتهبسلل ه ل2،لشوجلککه قککرآن و علککن،ل«ثاللل ه لل لػ للةنلافت»ن لله،للن للهحی،لما .531387.

گو »فی ال صو ه،ل صو ،ل .54 گوره ل ر یهن ل ،لتهبسل ه ل110،لشدانشگاه انقالب،ل« یث ،لثن ءل ل.1376یرل ل هح

ل للیث »رکورللهح،لض فللی،ل .55 ،ل9،لشوجلککه پککژوهش دخنککی،ل« مهشمهاللل لتوبللةف لاللل ه ل نل .1384جههن

119 1396تابستان 135شمارۀ

کهن و در ترجمه« حال» ررسی نقش نحویب های فارسی معاصر قرآن

________________ 2نیا _ محمد کرمی 1دکتر محمداسماعیل عبداللهی ________________

چکحده:کههرخنمللژوه در حللوز ترگملل رخللى مژوهشللیران بللا کوتللا دارد باو ط مبشللینهقههرآن

گون ن لوو گونلا هلا بلا الیوهلاو زبلان و مداهدل آن قهرآندلن نتر در راهل نلاختارهاو هلللاو انللل هللل ف از ملللژوه حاضلللر بررنلللى و ندللل معادل فارنلللى بللله ایلللن مهللل مرداخته

کاربرد ند ن وو در فارنى کهن و معاصر براو موارد که مترگمان فارنى قهرآناو انن که بر اناس شمارش منابدط ح ود ان م امر برگزه کلاربرد آن در 077ابک کلره قکرآن ملورد از هاو شود با توگله بله مبزیل گى و رافلن ندلهى ایلن ندل ن لوو در برخلى آهله ده مى

کلاربرد ایلن هلاو مترگملان در معلادل و ندل تلش« حلال»لرآنط بررنى گل ارو بلراو ملوارد انجامیل انلن در ایلن مدالله ملوارد مهل و بله نتلاه گاللد تلوگهى قکرآنند ن لوو در

کاربرد این ند در لرآن بر اناس منابد موگود کر ش انن نپت معادل هاو اختفىر انتخللابک مترگمللان منتخللد بللراو ایللن مللوارد انللتخراح و بررنللى شلل و در اداملله معللادل

و ندل شل انلن در در فارنى ارزهابک « حال»فارنى مورد نتر با توگه به الیوهاو ترگمه « حلال»هاو ن وهان و مترگمان بر نر تعیبن ناختار ن وو پاهانط مو بر تهیبن اختف

گاهى و پایهن و هر مترگ به دان ن و مربک و دنتور زبان در مهارت هاو لرآنط میزان آ ______________________ ل ال ه لالقوحلمه لروػهلما ةعل م ل کتینلتصو ل لمیفه ل الا ل ر گههل یه ل ل غ ا ل م.لل_ل1

M.s.abdollahy@hotmail.com کریمل مل_2 کهنشمهال لماوحل یث ل لرگیا،ل ر گههلماوحل ل هن ل یث ل ل. ر سونل

karaminia.mohammad@yahoo.comلیهفت:ل 28/5/1396_ل غحیش:لل9/2/1396 ر

1396تابستان 135شمارۀ 111

گرده انن فارنى تا ح اماان آشاار گلتیض للللعل للللیث ،ل:لر للللشلرحللللونلرللللهل،لتیض للللعل للللیث ،لر للللهاااااکلیااااد واژه

لرحو.لتیض ع لاهنلفهنال ل یث ،ل هحبمگنلبعل رشل

وقدوهل لفی املث گ لرصسل ةنلتیض لۀلنالل ل لیث ل)تیض لعل ملگنحل ن لثمهػ تیض ۀلفهنال ل یث ل ػ

ل لی لطهلهنحلتلهلمصلیلره لیلبلهلفلی ػل لر لة تفسیر طبهری نلتیض ۀل ا لی هلجلو هلالهحیلل(ل نگلغ ننللاهل ل ه لله لثرله ل نلتیض لۀلثیلع اللت.ل ةلر ل رلشل یض له ل ل ةهنالهنل فل

گو ل لیث لبلعلزبله لفهنالل لهلاو اهل لمبلهن ل ػلض الۀلماللل گیگث لگ لتیض لعلجی نل ؼه گورلهلجیظل لتیض لع لجیظل لاهلل الت،لطمهرکلعل ن ت هلگلبلعل ل نل بلا ل لتحلتل افیل لجلو ل ل ن

یض للله لجلللی نللثیملللگ.ل لللهلجیظللل ل ػلشللل هنل ل یگلللیلا هبلللهر لبلللهلظو رملللگهل ةلللهنل بلللا لبعکی هۀلػ حللیل للگ حلبللعلتیض لللروػ یگ کللعلرللگلل رللگل لب ضلل لتللاشلجللیل حللنل شلل عل حبهرللعل رگل

زبلللهر لبللهلظو رملللگهلجللی نلظلللو للامۀل نلجلللینلتیض للۀلره لللأروسلتحللتل افیللل ل لتیض للل ةهرللعل الت. کعل التلیهف نلبعلطمةنل قاوجیل ب عل ینل شو ن لجیگهیممگ،ل

تحقحق پیشحنۀل للیث »ل ربللهنۀل و للوحل طونل سلل لل ل سللر لاللةرللبللع«لجرناللل ل لر للگلر للشلرحللونلرللهلل ن

کتلهجیلتحلتلمملو ل وشهکالت سهاختاری ترلههۀ قهرآن پژ ا لبون لرگیف عل الت.لتمهلهلکتلهبل ربلهنلبعلرگهنشلرةگنل ا لکرخن اللهظ هناهنلۀلػ ه،لتأ ةفلشلگهل اللت.ل ؤ لفل حلنل

کللی هل الللتل ل نلبص لل ل سللر لبللعل شللو گو لرحللونلپللژ اشل اهنلالللهظ هنلرحللونللننگورللهل نلشهاگل ثهل«لرهل» کی هل اهلملا هلجلیل لو ن للپی ظ عل الت.ل ی ه ل و ن ل رگک لن لجرنال ل

کی ه بلللهل و لللوحلل نل رلللگ.لا شملللةنل ه لللعل ظ افللل ،لبلللعل لللو ن لمةلللیل ظ افللل لرةلللرل شلللهنهللتیض عل ه ل» لتحاةللل ظ ا اهنلگغ ننلرهلل ن ل شلکهلالهللفهنال ل هبیل لیث ل بلعل«ل لر للریعلما لل ل_للپژ ا لل ل اللملالللیکهنلظللهرمل للریمل ةللگنل لضمللهبلث للهنل هللی لمبهاللل ل ن

لبعلطه لنالةگهل الت.لصحیفه وبی

111 1396تابستان 135شمارۀ

تعریف ترجهۀ قرآنل الللت:لتیض لل ل حللنل للی ن کللعل نل بللقاحل ػلتیض للعل للیث ل ن جللعلشللگه،ل ػ للیث ،لۀلت ریفلل ل

کلعل نلطلوللگولهاو کوش لجی نلبهػگی رگ ل هر ل یث ل التل ػل بللمرجیلبعلزبه گو ل رلهگون اللهنلتللهریزل الللاحلبللهلضاوه تفسللةین،ل جللیل لامللینل للرحنلشللگهل الللتل)ماةللر ه،للگونللا

ل(.15/73:ل1367

سحر ترجههکههرخن کتهبل ن نلوحژگ لقههرآن کللعلث لن ل ػل یگللیل اللهنل للگسل یلله ل للهحرللاللهحیل الللتل

لث لوحژگ ل لشو .لبعل بهرالتیض عل رجو ل اهللالهػ .لبص ل ػکعلزبه لفهن بگ لتیض علشلگهللقرآنال ل ةنلزبه لضهه ل الاحل لرصس ةنلزبهر ل التل

لر یت کعلپی ةملاهنلتهریص لطمةنلجی ل الت.ل ػلشو اگل کرخنۀلتیض ۀلثیگل بلعلػ له للقرآن کللیح ۀلگللی .للتیض للۀل للیث لبللعلفهناللل لرللعلتمهللهل ػلضهللتلشلل هنگه ل لپی للةملجی لپیلله بیل

لر ش ل حلهظلتملوحل ن ل ةله ل یگلیلزبه ل لشلةوهالهللرگهنش،لباکعل ػ ریةلیللجیالهللاهنلتیض لعل نگی یش ل یض ه ل یث ل مهال لبهل گو لما ل لبلعلتیض لۀلاهللاه،لالاة عل التل گورله لالقوحل

ل(.432/ل1:ل1382گی،لل رگل)ظه عل یث لپی ظ ع

های ترجهۀ قرآن به فارسیروشل ون ل لبلل1200تیض ۀل یث ل ن ص الفلهلاو علر شاله ۀلظو لالةینلتکه ا لن لپی لو هل

یزلتیض للعل لیث ،ل رللگکل رلگکل یض لله لممهبلیل ل ؤ فللع اهنلل ن جلعلشللگهل اللت.ل نلطللوللتلهرلبلللعل حلللنلتیتةللل للتلللیل لضلللغ بلاهنلظلللو لن لمم لضگیلللگنلجلللیلث ل فه رلللگل لتیض لللع کی رلللگل تیل

لتیض عل یث لن ل گیگلثون رگل)ظه علر ش گور ل ػ گوره ل(.439_1/438:ل1382گی،للاهنل

تعریف حالکللعللهریفلبسللةهننلجللی نلرللهللث للگهل الللت:لجیظلل لرللهللن ل فللظل مصللوجیل رسلل عت لل رگل

گف ع155:ل1381کمللگ.ل)ک للف ،للره للتل الللملن ل نلرللةنل رسللهحلف للللجیلله ل رللگلل(.لجیظلل لکعلبعلجیه لره تلفهمللیهل ف ولل تل ن .ل)شةی فکن،ل ل(.94:ل1387رهلل فی ل التل

1396تابستان 135شمارۀ 112

اقسام حالل حلللنلبصلللشل ػل ه لللعلبلللعلث لممو ر لللشلرحلللونلرلللهلل سللله ل ن ل کلللعلتلللأثةیللالللهحیلن

لپی زیم.ل س ةمل نلتیض عل نرگ،ل

جه .1 سال ووطل حنلروحلظو لرهلل صلگلر لگهل اللت،لباکلعلبلعلمملو ل گ لع نلجلی نلب لگلظلو لعکلیلل ن

ا ( ل هرمللگل313:ل1431شللو ل) لللگر ،لل ههه لهههها حشههرا سهههوخ ل حلللنلثیلللۀل17 ل) للریم/فتهث (.ل نهع«لب ی ل»ریفعلش کعلظو لث ل صگلر گه،لباکلعلبلعلمملو ل گ لعلرهلل وط نلجلی نلل نل التل

کعل صو ل با ل الت،لعکیلشگهل الت. ه(ل لب گلظو ل)الوی

سال وؤسسه .2کلاحل رسل علر ل ل حلنلرلوحلبلگ ل ضلو لرلهل،ل ملهنلث ل ػ :ل1425شلو ل) احیملل ،لل ن

ل لللهرکهل»( ل هرملللگ:ل456 یلللگ ل «ضلللهءلز کلللعلبلللهلملللگحل«ل لللهرکهل»حلللنل ثلللهلل ل ن رللله ل اللللتلکاحل رس علر لشو .ل ضو ش،ل مهنلث ل ػل

سال وؤکده .3کللاحل رسلل عل ل ل حللنلرللوحلبللگ ل ضللو لرللهل،ل مللهنلث ل ػ ل حللنل ن ر ل مللهنللشللو ،ل ػ

لث للگ لرللهلل نلض اللعل وضللو لجللو هل الللت،ل کللعل بلللل ػ ضگیللگنلن لریالللهرگه،لباکللعل مللهحیلن لگورللعل250:ل1410 للهح،لالکملگل) جنلت ویلتل لگ،لجللیلاللعل لرلوحل ؤک ( ل حلنلرلوحل ػلرللهللبلعل م بللهن

ل(:304:ل1428 الت:ل)رسن،لکةگل کةلگلمه لللل ف.لرهل،لمه للظو لن لتأ لتأ لگ،لبلعل م بلهن کمگ ل حنلروحل ػلرهلل ؤک

گورعل الت: ل ل فظل ل مهلجیل ن

لگلمه لللظلو ل اللت ل هرملگ:ل1 ل مله،ل ؤک نضل فسلگ ل لت لال».لرهللتمههل نل ل«فل ل ن

کةگل «ل لت ال» نل مه،لمه للظو ل«ل فسگ ل» حنل ثهل،لرهلل کمگ.لن لتأ

للگلمه للللظللو ل الللت2 ل فللظل ل ملله،ل ؤک ههاس رسههوال هرمللگ:ل ل.لرللهلل ن للن رسههلنا لو

ل حللنلثیللۀلشللریفعل79)رسللهء/ ل فللظل ل مللهلمه للللل،ل«نالللو ل»( ل ن ظللو لرللهلل للعلشللگهل ل ن

113 1396تابستان 135شمارۀ

کةگل «لأنالامه» کمگ.لن لتأ

کةللگل لب.لرللهل،لبللهر (،ل204:ل1376بکلللی،للکملللگ ل)مبللگ یر نلجللنلأجیلرهللن لتأههن لهیعها :ل هرمگ کل رض

و فهی اس ي لو ح ل حلنلثیلۀلشلریفعل99 ل)حلور /و لو شاء ر (.ل ن

ل«لض ة هل» کلعلبلعلضهلتل ل«ل ن»رهللجو هل لجلیلم و ةلت،لبلهر لرلهلل اللتل تلالیل کةگلرهل ل لرهللبعللکممگهلبهر لتأ ر .لش هن

کعل ػل ل الملضه گل ل یفعلت کةللشلگهل اللت،ل .لرهل،ل ض و لض اع کةلگلل نلن ل تألأجللوکلنرة للهل»(،ل هرمللگ:ل204:ل1376بکللی،للکمللگل)مبللگ یر نلجللنلأجیل یللگ ل حللنل ثللهلل ل«ز ن

یللگلأجللوک»ض اللعل یللگ»بللعلرحللول لل م لجللیلنرللةملجللو ل«لز لبللعلممللو ل للگنل للتل ن لزحللی «لزل حللن ل ػلث لضلگ لرةسللت.ل ػ لجللو ل ضللهنلنر للتل لشللف تل ن ل ل ثللهللل لگن «لنرة للهل»ر ل ن

کللعل ضلل و لض اللۀلت للکةللشللگهل ػل ل الللملضه للگل ل یفللۀل یللگ»رلله ل الللتل لن «لأب» ل«لزکةگل (.305:ل1428کمگ.ل)رسن،لل تأ

ترجهه حال در فارسیکلللعلتیض لللالللهلرلللهلل ػلض الللعلره ت اهنللث ل ن نل شلللو ننۀلنلرحلللونلمرجلللیل اللللتل

کلعل نلشلکل گو ل الت.لتیض ۀل حنلره تلرحونلبعلماتلتموم ل کلهرجی لث ل ضلو ل اهنلگورهگها لر لمةیل کنل لزبه لمرجیلجیه ل ن ،ل گو للکمملگۀلر شلر هیگ.لرهلل ن گورله الهنل

ل لبلعلرلی لضلیل اللت.ل ةع،ل ب گ ،لظبلی،ل لطو :لفهمل،لرهج لفهمل،ل ف وللبع،ل ضه سلرونل هم ل«لرلهل»ۀلاهنلتیض للتلرحنل شلو ننلا ةنل یل وضگلیک ل ػ اللت،لزحلی ل له للرلهلل ن

ػ ه،للکممللگۀلالللعلره للتلفهمللل،لرهجلل لفهملللل ل ف للولل الللتل) الل لزبلله لفهناللل لف للطلجیه ل(.72:ل1380

لت ریلفل ةلگل لزبه لفهنال ل الت.ل ن لزبه لمرجیلا ه ل ةگلره تلیهلطگورگ ل ن رهلل نکا عث گ کعلبون لثهبتل ن ،لی م لبی ل نله،ل ةگل لبلعلبص ل لیلهلل التل رهشلگر ل اللتل

ل(.193:ل1372اهلجیفر یگل)رهتللظهراین،للن لبعل فهوحلث ل نلپیورگ لتهلرکتعلا ۀلض اعل لبلع گیلطلعل ن ل ه لل الت،ل لزبه لفهنال ل ن نلالهظ هن گمسهرلگ لث للرهلل ن کهنگةینل ل

لػرسةیهلرحونلزبله ل شلو نن کةفةلتل لال ن لزبله لفهنالل ،ل ةلگل هحیلاسلت.ل له للرلهلل ن

1396تابستان 135شمارۀ 114

گلیف نلف لللن لر له ل کةفةت،لطگلورگ ل رسلهحل الگل ل نلضلو بلل ةگلره تل الت ل ةگلشو ل ل ةگلره ت،لره لتل لطگلورگ لفهملللیلهل ف لوللن ل نلرلةنل رسلهحللگف عل «لطگورع»

کهنل گیف نل گةون،لل لیهل رسهحل ل(.234:ل138نالهرگل) روننل ل ر گنل

های قرآن وجحد ترجهۀ حال وفرد در تعدادی از آیهل یث ل حلنل لو ن ل120:ل1393رةله،لل ضلو ل ن ل)کری «لرلهلل فلی » لون لل392 ن (.لجیظل ل ػ

ل گللر هلظللو ل للی ن ل جرناللل لشللگهل لاللیلیللکل ػلضهللتلر للشلع حللهل،لبللعل اللل مه لریللیلرحویلله ل نگ ی یلگهل اللت.ل یض له ل نلگیف عل الت.لال ل ظ ا ل یض ه ل نلا لۀل ون الهلجرنالل ل

لثیلللع ک للل ل ػ ل لللو ن لبسلللةهن،للاهل ظ ا لت لللگ ل ریلللیلرگ شللل علیلللهل ظللل ا ل رلللگک ل شللل عل ل نلجلللینللاهنل ر صلللهجی،لث ل رگ.لثیلللعل ظللل ا لریلللیل شللل ع کلللعلجی للل رحنل ظللل ا لن ل ن الللهلجلللو هل

اهلجرنال لشو .ل یض ه لیه لشگهل ش عل الت لبمهجی حنلتاشلشگ،لماتل ظ ا لث

فاعل:لحال صاحبه ر وس ه غی (46/ء)رسهلو اس

لتیض ۀلثیعلتیض عل/ل یضم

ل لب مولرهشمو هلتیض علتفسةیلطبینل ل بهشةهل شمو رةگهلتهحل ی ضم

کعل مویهلالونثبه ن ل لتولفی شمولالصنل هل

کلع[للنشةگ گحنل ةبگن گویمگ[لب لهلرةلوش،ل] ل نل لل ةگ نرلگل ]طو لبمر یکلتولثیمگللیمگهل به شمو

ل لب مولرهشمو یمگهل جو ف وحلن ػنگی ىلثی کهشلرهشمو ل ل لب مول ل

کعل)کهش(لرهشمو لبهش ل نل ه ل ع لب موللگویمگ:لب مول نلری لر مول لجهبو ن

115 1396تابستان 135شمارۀ

کعلشمةگهلر وىل هیمگه ل لب مولکعلرهشمو لبهش لپونضو ن لب مول

کعلر مونلرگ لمه ل ل ل ةگویمگلب مولل مولالصنل هل لر مةگهلبگةی لبلظی ها

ل حنل س تلتیض علر گهل التلنام هگی ىلفو رگ کهش[لرهشمو ل لب مول]کعل

کعلر موىلرهشمو لشوى،لیهلشمو هلر وىل س بون ل لب مولکعلبگلر موىل ل لل کةم کا ه ل حنل التل کعلر موىل)لظهایل لب مول

کعلرهشمو لشوىلیهلالصنلظوشلر موىل( ل ی شه لث ل التلل لب مو لرهشمو حیلن لرن

کعلایگرلر موىال کهنحلشةی ػن لب موال

گی هر ن ل کنل والونل لب مول لبهون

کعلظگ لشمو یتلرکمگل والونلا گ ر لب مول

یل» ل»رلهلل فلی ،لضه لگ،ل لؤ للبلعل ل ق،ل مصلوب،لبلهر لرلهل:لفهمللل:ل«مة ل ع ،ل« ال ل»مه للل:لف لللل لل ع لل ع«ل» ال للیل» ةللعل الللمل ف للولل ل ضلله لل،ل« س :ل1421 الللتل)رحللهس،ل«لمة

(.ل نل5/51:ل1418 لبلهف ،ل2/227:ل1415 ل رویلش،ل1/112ته،لل ل جو ب هءلمکبین،لجی1/211لل ع»ل حللنلثیللعلتیکةلل ل للهف للیل س ل حللنلثیللعل اهنلکمةم.ل شللو ننلن لجرناللل ل لل «لمة تیض للعل ن

ل ظ ا گ عل الت.لالب لجروػ یه لجینل یض ه ل لاهنلزلتیض ع کلعل ػلکه اهنل ن کلهرجی ل شل عل اللت.ل ملهحیل ن،لف للشمةگ،لبلعلبلون لشلمو ل

شللو ،لبللهلتوضللعلبللعلتحللتل افیلل لجللو للبللعلعاللنل بلله نل «لرهشللمو ه»لتفسههیر طبههریتیض للعلللل ع»ل اهنلیللله لشلللگه،لتیض لللع لللیل س ل لللتلمریللل ل«لمة ر لللشل مللله لن ل ن .لتلللهحل لللی ضمل ػ

1396تابستان 135شمارۀ 116

کعل نلمصیلره ی«ل شمو رةگه» کی هل التل ل ع»لر .لالونثبه نللکهنلر لبعل ال فه هل یل س «لمة لبللعلۀلن لبللعلبللون لض الل کللی ه،ل لل ل مللهنل الللمل ف للو لن ل حللهظلرکللی هل ره ةللعلتیض للعل

لتیض للل کلللی هل اللللت.ل ن ل) اللللملفلللهما (لتیض لللعل ةبلللگن،لض الللعل ملللهحیلۀلبلللون ل سللل ع ل الت.«لشمو یمگهل به » کاحل ون کعل ػل مهل ل صو ل لث گهل التل

ک ل ػل و للعل فلله ل یض لله ل ل شللو ننلتیض للعل الللت.لتمللوحلتیض للعل ل حللنلثیللعلرلله نگغ شلل عل الللت.ل للرنلر للشل ف للو لجللی نل لثیللعلن لبللگ لتیض للعل للیل»لنام للهل حللنلبصللشل ػ مة

ل ع کلی هل الللت.ل«ل س هجللل الللت.لجهبلو نلرةلرل هرمللگلجیظل ل لگ ه،لبللعلبلون ل مله لتیض للعلگی هر ن(لض اع ل»لاهنل قلو لبلعلجیظ ل)ظی ها ل ل ل ع کی ه«ل ال رلگل لجیظل للن لتیض لعل

لل)ثی لل ،ل للع کللعل مللهل ن،لپونضللو ن،لفو رللگل ل والللونلا للگ ر (لبللعلبللون ل مللهحیلکی ه رللگ.ل کللهنحلشللةی ػن،لرللگ مه لل ل للکةم ل ی شلله لل فهللوحلرفللرحنلن ل ن ،لتیض للعل

گورللع کی هلا للةنل فهللوحلرفللرحنل الللت،ل لل لبللعل تیض للۀلل رللگ.ل س بللونلالللعلاهنل یگللیلجیلله للتللهنلث کللعل گو لن لعحللللثیللعلجیشلل ی هل الللتل گللر هل بلللل لالللو لتیض للعللگورلله اللهلتیض للۀل ل

لل ع»لجلی نل«لرللهل»بلحة ل الللت.ل هیمللگهلبللهلتوضلعلبللعلر للشل للیل س لا شمللةنل للی نل ل«لمة لثیعل ن جعل اگ. ل المل ف وللبحة لجی نلث لتو رس عل التلتیض ۀل نال ل ػ

نائب الفاعل:لصاحب حالا هنال ثبورا و دعو نی قا وقر ها وکانا ضی قوا ون ل

ل(13)فی ه /لإذا

لتیض ۀلثیعلتیض عل/ل یضم

تیض لللللللللۀلتفسلللللللللةیللطبین

ل لطو لجیوکممگشه ل ػلث لضهیگها لتمملبهلیکگیگی.

ل حنل س تلتیض علر گهل التلتهحل ی ضملث ل ولالونثبه ن ل فکمملگل ی له لن ل ن کلی هل لطلو ل ن ػدل نلضلهىلتململ لرحنل

کته گعلث لضهیگههل ویال لاا لبهلل حولبصو رمگلث لل وػدل فکممگ،ل نلث لضهیگههلتمم،ل]ایلیکل لبلهلنشللللللللللللللللللللللةگ گحنل لطو ل ی ه لن ل ن

117 1396تابستان 135شمارۀ

لث لضللهىلجر نرلللگل] لالللاکلل ةبگن گللی لبسللل ع،لجللیلظوی للل نل ػ حللولالللم[للظو رمگ[.

ل رگ ػرگل ی ه لن لضهىلل جو ف وحلن ػن تمملبمگلجلیلرهله هلبصو رملگلث لضلهل لطو ل نک. ل اا

لث ل ف ملگ،لبلعل مللهلل لطلو ل اللتلثی لتمگملهحیل ػ گلی لبسل ع،ل ن اهلجلیللظو امگ.ل ی لظویشل

لػرسةلللیلبسللل علبلللعل کللله لتمگللل ل ػلضهلللمملل نل ه ل ع کلللهفی لن ل ن لطلللو لث للث لرهللا علفریه ل ویال ػل للجیک مگ. ل ن فکممگ،ل ن

تمللمل وػدل فکمللگهلهللاو بللهلملللل لػرسةللیلبللعلیکلل ل ػل نهل لطللو لجهبو نلتمگهنل نه ل.فریه لجیثنرگل ل ی لظو لن لظو اه لشورگاهللشورگ،ل ن

لثرسللهلل هیمگه ل ف مللگ،ل ن لطللو ل الللتلبگللی لبسلل گه لبللعلتمگمللهىلث ل نکممگ. لثرز ىلااکل

یللپونضو ن ال لطو لبهلملل لػرسةیل نل کله لتمگل ل رگ ظ لعلشلورگ،لفریله ل ولجیک مگ.

گوشلرگ لمه ل کعلثره لن ل نل اهنلتمم،لاملػرسةیلبهل یگلی ل رگ ػرلگ،لل رگههلکعلفریه ل ویالالیل امگ. لثرسهالتل

لث ل رگ ظ للللعلشللللورگ،للظی ها لتمگمللللهحیل ػ ل للللهلبسلللل عل ن لطللللو ل الللللتل کممگ. کعلػ ننل لثرسهالتل

الللهلن ل اللللتلبگلللی لبسللل عل نلضلللهىلتمگللل ل ػل) وػد(لل لطلللو لث لنام هکممگ. لجیفکممگ،لػ ننل

ک للللةگهلجیمگ ػرللللگ،للفو رگ لث لبللللعلػرسةللللیل لتمگمللللهحیل ػ لطللللو لثرلللله لن ل نکعل ی ل]ظو [لن ل لظو امگ.لثرسهالتل

کللللعلبللللهلػرسةللللیلبللللعلاللللملبسلللل عل س بون لل رگلیللللهل الللللتل لطللللو لثرلللله لن ل اهل لث لثتلللشللگی اهشللله لبلللهلػرسةلللیلبسللل علشلللگهل نلضلللهحیلتملللمل ػ

1396تابستان 135شمارۀ 118

لثرسهلفریه ل لىل ل ویالجیثنرگل ل ی لظویشلظو امگ.جیفکممگل ن

ل لهلبسل عل لبلعلا لگیگیلل کةم لث لثتشلبعلضهحیلتملم،ل اللتل لطو ل نیللال لطالل ل للی لالللیل لثرسللهلفریلله ل و ػرسةلیلشللگهل فکمللگهلشللورگ،ل ن

ل ل امگ.لث لبعلضهیگها لتمملبعلالملف لی گه لل رن کعل فکمگهلشورگل ػ گها ل ل

لثرسهل ی لن . لبصو امگل نللکهنحلشةی ػن لث ل فکمللگهلشللورگ،ل ن کللعل نلضللهىلتمللمل ل حللگ ىل ػ لامگله ل

کعل نلملل لػرسةیرگ،لفریه ل ویاىلثره لبامگل ل.شو لره لگی هر ن ل للهلبسلل علفللر ل فکمللگهلل والونل لتمگمللهحیل ػلث ،ل الللتل کللعل ن لامگلله ل

کعل ویالالیل امگ. لشورگ،لثرسهالتللثرسللللهلثرز ىل لطللللو ل الللللتلبسلللل علبللللل والونلا گ ر ل ف مللللگ،ل ن علتمگمللللهىلث ل ن

کممگ. کتل لاال

رةنل» للو »رللهلل فللی ،ل لل قلرکللیه،لبللهر لرللهل:لرهجلل لفهملللل«:ل للی ،لمه للل:لف لللل« و » ل(.18/311:ل1418بهف ،ل ل6/667:ل1415) رویش،ل«لأ

رةنل»تفسههیر طبههری الللفی یم ،ل حللنلثیللعلن لتیض للعلرکللی هل الللت.ل یض لله ل تیض للعلن ل«لل للی رةنل» رگ.لالونثبه نللرکی ه کعل مهنل رحنلشلگ ل ن ،لتیض لعل«ل ی ل مهنلبهبل ف هلل ن ل ن

ک لةگ ل اللت.ل جو ف لوح،ل لبهبلتف ةللبعل ملهنلبلعلبملگل لػرسةلیل کی هل الت.لرهللثرکعل نکعلالیل لرفلیلتو رسل ع«لگی لبس عل»ل ل ةبگنل«لبمگلجیرهه ه» کی هل التل لریلیلتیض عل ل رگلبلهل ن

گیف نلر شلرهل،ل ه لل مهحیلبحةح لن لجیگهیممگ.لجی یل یض ه ل هبلیلبلعلظلوجیلل هیمللگه(لبللعل الللملفهمللللض للعلتیض للعلل حللنلثیللعلجیث گهۀل ػلتیض لل رللگ.لتمهللهل للگ نل) للرنل

گیف علکی ه لریلیل لر شلفهما لجی نلث ل ن رلگ.ل یض له ل یگلی،لجیظل لبلعلمبلهن ل ةلگنلل رگ.ل لػرسةلللی( نل) لللع بسللل ع ل)جهبلللو نل لپونضلللو ن(:لبلللهلمللللل لػرسةلللی ل)فو رلللگ(:لبلللعلل:ل ن

کللعلبللهلػرسةللیلبللعلاللملبسلل ع رگ للػرسةیک للةگه،لجیظلل ل یگللی،لبللعلض اللعلره ةللعل) س بللون(:ل

119 1396تابستان 135شمارۀ

لػرسةیرگ،ل) کةم (،لبعل ةگلاله هل یک ل لمبهن ل ةلگن،ل کعل نلملل ) کهنح(:ل نلره للبللعلا للگیگیلػرسةللیلشللگهل ل ل للهلبسلل عل یگللی لبللعل ةللگلاللله هل یکلل ل)ثی لل (:لاللیل ل الللتل

ل للهلل الللت گللی لبسلل ع ل)رللگ مه ل(:لاللملػرسةللیلبللهل یگللی ل)ظی للها (:ل الللتل اهلجللیلل للهلبسلل ع،ل) والللونلا للگ ر (:ل بسلل ع ل)نام لله(:ل الللتلبگللی لبسلل ع ل)گی للهر ن(:ل الللتل

کی هل، التلبس ع کل«لجلیلرهله »ۀل ػل ؼ«لبسل ن» رلگ.ل جو ف لوحلبلعلضلهنللتیض عل ی هل الل فه هلل حلنل ؼهل الل فه هلرکی ه کعلالةرلیلکل ػل هبلی ل ػ ل حنل نلره ل التل رلگ.لشلهیگلل التل

کمل مسودلشگهل الت. کمل کهرجی ل ش عل ل کهنل گفتل حنل ؼهل نلمصیل لب و ل

صاحب حال: وفعول بهدختهن قالوا و

ب تق ه عارضا وس و

ا ر ل(24) ر ه /لفله

لتیض ۀلثیعلتیض عل/ل یضم

تیض لللللللللعلتفسللللللللللةیللطبین

گف مگل: ل لطو لبگیگرگلث لن ل جیىلپیشلث گهلبعلر اهىل ی ه ل

ل. حنل س تلتیض علر گهل التلتهحل ی ضمگفلللتللالونثبه ن طللو لبگیگرللگلث ل ةللغلن لر ىلبللعل ىل ی لله لرهلله ه،لاللو ل

گف مگ: لمغ بلث گل ی ه لنشللللللللللللللللللللللةگ گحنل

ل ةبگنلجی جیلر ا کعل ػ گف مگل:طو ل ةغل یگرگل لهىل ی ه ل گیگلث گ،ل

گف مگلطو لبگیگرگل جیىلجی جیل نل جو ف وحلن ػن ل:لاهشه ،ل

کعل ػلضهر لر ظهرعلثی گف مگ:لاهشه ل لطو ل جیىل یگرگل لثیگ،ل

کلعلجلیلر ظهرعل نل ه ل ع اهشله لل لطو لث لمغ بلن لبعلشکلل جلیىل یگرلگلگف مگ: لر ىلثون ل

کعلر لبع لطو لطوفه لشنلنلجهبو ن کی رۀلثال ه ل یگرگل ل شلهیلالهنلل نهل ل ن

1396تابستان 135شمارۀ 121

لگف مگ:لثیگل لثن حلپیش

کللعلالللوىل نل هیمگه گسلل ی هل جللیىل اهی لله لل لطللو لمللغ بلن لبگیگرللگ،لگف مگ: لا لشگ،ل

گف مگ:لپونضو ن لبعلن هل حههی ه ل یگرگل لطو لمغ بلن لبعلبون ل جیىلر

کلعلطورلهلرگ لمه ل گسل ی هلبلعلاللونلال ل لث لمغ بلن ل یگرگل ل جلینلگف مگ:لاهشه لپیشل ل نه لثیگل

کلعلر لبلعل] شلتللث لظی ها گههلطو لث ل]مغ ب[لن لبعلاةهتل جلینل یگرلگلگف مگ:لاهنل [ل نه لشه لرهه هلجو ،ل

کعلبعل ىلنام ه گف مگ:ل لطو لث ل جیلن ل یگرگل لاهىلثره لر ىلثون ه،ل[ل جللیىلر ىلثونرللگهلبللعلالللوىل ل لطللو لث ل]لمللغ ب[لن ل]لبللعلبللون لفو رگ

گف مگل:ل ن لاهىلظو ل یگرگ،لکللعلر ىلبللعل نل س بون اللهللاللهىلث ل لل لطللو لث ل] جللیلمللغ ب[لن ل یگرللگل

گف مگ: لرهه ه،لکلعلر لبلعلاللوىلل کةم گس ی هل یگرلگل لطو لمغ بلن لبعلبون ل جیىل

ه گف مگ:اهلل ن لثبگةیاهىلثره لرهه ه،ل ل کللعلرگریسلل مگل رن گللها ل هتللهل اهشلله للشل جللیىلر ىلثنرللگهلبللعلالللوىل ن

لگف مگ:کلعلث ل)ملغ بل هل (لن لبعل کهنحلشةی ػن گسل ی هلامگله ل ىل یگرللگللبلون ل جلیل

هلکللعلبع لثبگةیاللهىلثرلله ل نلریکللتل الللتل)ظوشللحهللاللهللالللوىل ن گف مگ ل:لشگرگ(ل

گی هر ن لبلعلگهه،لطو لث ل)مغ ب(لن ل هرمگل جیىلالهیعلث ل والونل کلعلر لگس یل یگرلگله گف مگ:ل ن لاهىلثره ل ن ل

کی رعل فقلرر یکل ل والونلا گ ر ل کعل ػ گف مگ:ل لطو لث لمغ بلن ل یگرگل لشو ل

121 1396تابستان 135شمارۀ

کلعلضالونل فلقلن لبگةلی ،ل:ل«مهن هل» رهلل فی ،ل قلرکیه،ل مصوب،لبعل م :لطةلرنلک کلعل فلقلن لجپوشلهرگل ل ثلهللث ل ل مل ل یگلیلث ل جلیلجیظهالل عل نل ل ربلوهل ۀلی رل ثلل ازلبسلةهن

یگلل ،ل لر هل»(لبللهر لرللهل:ل ف للوللبللعل ن2/1271:ل1392ثاللل ه ل)بمللگن هل»:ل،لمه للل«نأ

«لنأ

ل(.26/192:ل1418 لبهف ،ل9/187:ل1415) رویش،لن ل ف لو لتیض لعل«لمهن لهل» الفی یم ،ل حنلثیعلن لتیض علرکی هل الت.لب ضل ل یض له لل

گن:لطللو ل ةللغل یگرللگ ل جو ف للوح:لطللو ل رللگل) ةبلللن لتیض للعلرکی ه«لهل» رللگل ل ف للوللبللعلللکی هل ةلللعل«لمهن لللهل»اللللونثبه ن،ل.لبگیگرلللگل جلللیى( لر لللشل ف لللو ل«لث » ل«لث »ن ل ضللله ن لالللمل ن

کللی هل الللتل)ث ل ةللغلن ( ن ل لله للرللهللتیض للعل«لمهن للهل»،لتفسههیر طبههری یض لله ل.لتیض للعلل رگل)طو لبگیگرگلث لن ل جیى(.لکی ه

کی ه«ل للهلمهنل»جیظلل ل ػل یض لله ل هبللیلرةللرل ن ل«لهل» رللگل ل ف للوللبللعللن ل ف للو لتیض للعلکی رلۀلثالل ه للتیض علرکی ه ل رلگل)ثی ل :لطلو ل جلیىل یگرلگ لجهبلو ن:ل لطلو لطوفله لشلنلن ل ن

ل ةلعل«لمهن لهل» یگرلگ(.ل لجیظل ل یگللیل کی ه«لث »ن ل ضلله للتیض لعل لر للشل«لث » رللگل ن لالمل نکی ه یلن ل یگرلگ ل س بلون:لطلو لث ل] جلیلملغ ب[ل رگ.ل)نام ه:ل لطو لث ل جلل ف و لتیض عل

کلع...( گس ی هل جلیىل کی هل التل) لطو لمغ بلن لبگیگرگ،ل .لن ل یگرگ(.ل هیمگه،لبگللتیض علکللعلرگریسلل مگشل جللیىلر ى گللها ل .لثنرللگه(لتیض للۀل للرنلرةللرلفه للگلت لله لل مللهحیل الللت)تهل

کی «لمهن للهل» نلتیض للعل«لبللعلبللون »ب ضلل ل یض لله ،ل ػل ؼهل رللگ.ل)پونضللو ن،لله اللل فه هلکللی هل ل حللنل ؼه،ل ر لپی ر لرل اللل فه هل لکةم ل ل کللهنح:لبلعلبللون ل جللین(لل لفو رلگلرةللرل ػ

رگ،لتیض علبلحةح لل الت.لب ض ل یض ه لبهل ال فه هل ػلمبهن ل ةگنل مهال لتو رس عگس ی ه ل ه ل ع لرییلرحون،ل ن جعل امگل)رگ مه ل:لطوره ل جینل ل ن:لبعلشلکلل جلیى ل ػ

کی رعل فق( ل گی هر ن:ل هرمگل جیى ل والونلا گ ر :ل ػ ل.ظی ها :لبعلاةهتل جین ل

وضاف الحه:لصاحب حاللعکن اهلل إلی جکن لهیعا ور تن حها فینب هلون کن ل(105) هجگه/لتع

لتیض ۀلثیعلتیض عل/ل یضملللالوىلظگ ىل التلبهػگ تلش هلا علتیض ۀلتفسةیلطبین

1396تابستان 135شمارۀ 122

لبهلظگ ىلت ه ل التلبهػگ تلش هلتهحل ی ضملبهلظگ التلبهػگ نلش هلا علالونثبه ن

لبهلظگ یستلبهػگ تلش هلا علنشةگ گحنل ةبگنلبهلظگ التلبهػگ تلش هلض اعل جو ف وحلن ػن

لبهػگ تلا ۀلش هلرر لظگ التلثی لبهػگ تلا ۀلش هلبعلالوىلظگ التل نل ه ل ع

ل ةه لا علیکسیلبعلپی گههلظگ رگل التبهػگ تلش هلث لجهبو نلته لبعلظگ التلبهػگ تلا گ ل هیمگه

لبهػگ تلا ۀلش هلبعلالوىلظگ التلپونضو نلته لبعلالونلظگ التلبهػگ تلا گ لرگ لمه للبهػگ تلا گ لش هلبعلالونلظگ رگل التلظی ها

ل حنل س تلتیض علر گهل التلنام هلتبهػگ تلا ۀلش هلبعلالوىلظگ اللفو رگلبهػگ تلا ۀلش هلبعلالوىلظگ التل س بونلبهػگ تلا ۀلش هلبعلالوىلظگ التل کةم

لا گ ش ه بهػگ ت ظگ الت الوى بعل رنلبهػگ تلا ۀلش هلبعلالوىلظگ التل کهنحلشةی ػن

گی هر ن لا گه لبهػگ ته لبعلالوىلظگ رگل التل والونللبهػگ تلا ۀلش هلبعلظگ التل والونلا گ ر

ل ةلعلرهلل«:لض ة هل» مه لل:ل«لکلمل»ل فی ،لرکیهل ق،ل مصوب،لبهر لرهل:ل ضه ل(.7/42:ل1418 لبهف ،ل3/34:ل1415) رویش،ل«ل یضع»شبعلف لل

ل ةعلل«لض ة هل» کعل«لکم»بفتلجی نل ضه ػلرییل حلل سرونل اللتل«لکم»رةست،لزحی لکةلگنلیلهل لبهم ،لره ناللتل لبفتلرةر،لتهبعل الت.لبمهجی حنلتیض ۀلث لبلعلبلون لبلفتلتأ

123 1396تابستان 135شمارۀ

لر لشل«لض ة لهل» الت.ل ل ةلگاهنل له للل،لبلعل ةلگلالله هلتیض لعل «رلهل» ن ا لع،ل»شلو ل گللی ل) الللجی«لا گلل ،لبللعلت لله ،لض اگلل ػ ه،ل گ لله لبهیللگلب للگل ػلبللهر لرللهللعکللیل

ل(.76:ل1384کلعلض ة لهلن لتیض لعلرکلی هل اللت،لتیض لۀللتیض ع کهن،لبعلضرلتیض ۀلتلهحل لی ضمل اهنل

ن،ل هیملگه،لپونضلو ن،لل رگ.لجی یل یض ه ل هبی)ثی ،ل ه ل عل هبحةح ل ن جعل رللللگ لملللله ل،لظی للللها ،لنام لللله،لفو رللللگ، س بون،ل للللکةم ،ل کللللهنحلشللللةی ػن،ل

کی ه«لض ة لهل»گی هر ن،ل والونلا لگ ر (،ل کلعل لهحیلبلهللن لبلعلبلون لبلفتلتیض لعل رلگ،لل ل گی لهر ن،لبلهل لی ن کلاح،لث لن للبلعلت ه للبام ل لرحونل اللت.ل ل لثملهػ فلظلا گله ل ن

گیف نلره لتل گویهل لر لبهل نلرییل کلل ل کی هل الت.لتیض ۀلجهبو نل ن بون ل ب گ لتیض عل تو رسل ع ش،لتیض لع ر ش جلو افیل تحلت اللت.ل لرنلرةلرلبلعلاللب «لرلهل»رحون

لکمگ. ن جع رحون ریی ػ بحة نلتیض ع الت،لتیض«لا لعل لض الع» ه لل ملهحیل ا لع،لا لعلیکسلی،ل»الهنللکهلنل ل ه ل اهنل لع ن

لتیض ع«لا گ ،لا گه کهلنل ل هبلی،ل اهنل ن لجینل یض ه ل لنف عل الت.ل ن هبیلبکهنل فظل«لا ع»جی یلبعل فظل کهرجی لرگ ن .«لض اع» ا هحلشگهل التل ل نلمصیلره یل

صاحب حال: وجتدافاعة لهیعا (44)ػ ی/لق هلل الش

لتیض ۀلثیعلمتیض عل/ل یض

لگیىلا علبگوى:لظگ حی التلظو اشلتیض ۀلتفسةیلطبینل حنل س تلتیض علر گهل التلتهحل ی ضم

لبگو:لیهل ح گلظگ ىلن التلشفهمتلا علالونثبه ن

گللوىلشللفهمتلظللگ نلن الللتلجه گلل ل]شللفةعلبفی لله ل الللتل للنشةگ گحنل ةبگنلشفهمتلبعل ال ونىل الت[

1396تابستان 135شمارۀ 124

لفهمتلض اعبگو:لظگ ىلن التلشل جو ف وحلن ػن

لبگو:لشفهمتلالی الیل ػلث لظگ التلثی

لبگو:لشفهمتلا ۀلظا ه لبهلظگ التل نل ه ل عللجهبو ن بگو:ل ظ ةهنلشفهمتل نل التلظگ الت،لظو هلبلهل نظو اللتل

لیهلبهل ال گةینل لا ةهننل نلم ل ل مهلبهشگل لبگو:لشفهمتلیکسیهل ػلث لظگ التل هیمگه

لث لظگ للپونضو ن لالتبگو:لشفهمتل ػ

لث لظگ التلرگ لمه ل لبگو:لشفهمت،لا ع،ل ػلبگو:لشفهمتلبعلت ه لظگ نلن التلظی ها

لبگو:لشفهمتلا علظگ ىلن التلنام هلث لظگ التلفو رگ لبگو:لشفهمت،لیکسیهل ػ

لفی له لشلفهمتلل س بون بگو:لظگ ىلن التلا ۀلشفهمتل_لی م ل ع ل ل_ل لن الت

ػلث لظگ رللللگل الللللت)طعللبگللللو:لشللللفهمتل ل الللللهطتلت ه للللهلل کةم الللهل نل رةلللهل لطلللعللاهىلتکلللویم ل ةللله لمالللتل ل اولل اللللهطتلاهىلمه ملثظی لزحی (لشفهمت

لبگو:ل ػلث لظگ التلشفهمتلا گ ل رن

لث لظگ التل کهنحلشةی ػن لبگو:لت هحلشفهمتل ػ

گی هر ن لث لظگ رگل التل والونل لبگو:ل ةهرسةگیى،لا عل ػ

125 1396تابستان 135شمارۀ

ل شل ػلث لظگ التلبگولشفهمتلا عل والونلا گ ر ل

فهمةل»رهلل فی ،ل قلرکیه،ل مصوب،لبهر لرهل:ل:ل«ض ة هل» لر لشل ب لگ ل«ل نل(.24/191:ل1418بهف ،ل ل8/427:ل1415) رویش،ل

کهللن،لل الللفی یم ،ل حللنلثیللعلن لتیض للعلرکللی هل الللت.لبللعلریللیل نالللگ،لجی لل یل یض لله لفهمةل» کی ه«لض ة هلل گیلب گل ػلشفهمت،لما لتلوحیگلوللن للن لتیکة ل هف لتیض عل رگ ل

ل کمةم.ل ضلو لوحیگلوللاللب ل ل رگ،لجه یل ل ی ن کلعللتو رس ةمل ضه ل «لض ة لهل»شلو للر شلرحلونل گیىلا لع لاللونثبه ن:للجپلغحریم) یض ه لتفسلةیلطبلین:لظلو اش«لرلهل»ن ل ن

ةلللگنللن لبلللعلمبلللهن «لض ة لللهل»شلللفهمتلا لللع ل جو ف لللوح:لشلللفهمتلض الللع(.ل ةبلللگن،لکی هل التل ل ظللپی ر رلبهر لرهللن لرةرلتو ة ل هل الت.ل»جه گ » لتیض عل

ن لتیض للللعلرکللللی هل الللللتل)شللللفهمتل ػلث لظگ الللللت(.لجیظلللل ل«للض ة للللهل»پونضللللو ن،لل«لض ة لللهل» یض للله ل هبلللی،ل لللفهمةل» ةلللعللن ل ضللله کلللعل ملللی بلل رگ ل نلره ل رسللل ع«ل

ل ل الللت.) ه ل للعل ضلله ن:لشللفهمتلا للعلظه لله لبللهلظگ الللت لنام لله:لل ةع،ل سللرونگلیل لث لظگ اللتلشلفهمتلا گل ( لنام لهل ل لرنل شفهمتلا علظگ ىلن الت ل لرن:ل ػ

رحلون ره لت گیف ن ریی ن به شه لتیض ع رگ،ل ی ن وحیگول ما ت ب گل ػلشفهمت

کی هل قهب للتل رللهل کللع،للکللی .لب ضلل ل یگللی،لتیکةلل ل بللف ،لتیض للعل رللگ ل نلبللونت لل یمسلللهلبللل لللفهمةل»،لتلللهبعل«ض ة لللهل»فتلبهیلللگلتلللهبعلبهشلللگل ل ن رةسلللتل) س بلللون:لا لللعل«ل

شفهمت،ل کهنح:لت هحلشفهمت(.لبهلتوضلعلبلعل یمکلعلتیض لۀلجهبلو نل ملهحیل اللت،ل ی له لپی ظ لعل اللتل) ظ ةلهنلشلفهمتل نل اللتلظگ اللتلظلو هلبلهل«لض ة هل»بعلتو ة ل لتفسةیل

لیللهلبللهل اللل گةینل لا ةللهننل نلم للل(.لجی لل یل یض لله ل هبللیل نظو الللتل ل مللهلبهشللگل گی لللهر نل ل والللللونل )ثی للل ،ل هیملللگه،لفو رلللگ،لرلللگ لمللله ل،لظی لللها ،ل لللکةم ،ل

لرویکی لبهل حنلثیلعلتیض لعل ة ل ل ن جلعل ه الی اللی،ل» رلگل لجی ل یلبلعل ةلگلالله هللا گ ر (،ل نکی ه«لبلعلت له » لمبلهن ل ةلگنل«لیکسیه،لا ع،لت ه هل ل رلگلتیض لعل .لتملوحل ةلگاهنلالله هل ن

لاللیل لمصللیل«لا للع»مصللیلره للیلرسللبتلبللعل للگیم،لبللعلظللوجیل للهو ل الللتل لتمهللهل ةللگل ن

1396تابستان 135شمارۀ 126

لتمههل نلتیض ۀل ی لش ل جو ف وحل یگهلشگهل الت.«لض اع»کهرجی ل ش عل الت.ل ؼهل

خجر:لصاحب حاله إن تکن ه و

ة و

(92) ربةهء/لواسدة

ل ۀلثیعتیضلتیض عل/ل یضم

لکعل حنل التل حنلش هل یم ل التلیگهرعلتیض ۀلتفسةیلطبینتلش هل ل التلیک لتهحل ی ضم گفت:لظو ل حنل ل ل

کعل حنل حنلش هلا ۀلپی ه بی لیکل حنل التلالونثبه ن لبعل نال ل

تل حنل التلنشةگ گحنل ةبگن گر هلش هلتهلجیلیکل حنلبهشمگ،ل ل حنلتل جو ف وحلن ػن تش هلیکلل حنل ل رگل

ل حنلشری تلش هالت،لشری لیگهرعلثی

ل هکل الاح(ل الت.ل ن ه ل ع ل حنلطری علش هلثحینلیگهرعل) کللعل حللنلا لله لظللطلپی للو حیللجهبو ن کللی یمل للهلبللعلا للۀل ربةللهلتوبللةعل

لیکمو ظلتلبهیلگلبلهلرسلل کعلجیلرهلذل رلگل اهنل لؤ نللش هالتللبس هریگ.

لحینلیگهرع حنلثحینلش هالت،لثل هیمگه

لتی یگل حنلثحینلش هلثحیم ل التلیگهرعلجیلپونضو ن

کلعلپرون گلهنلشل هیم ل ل للرگ لمه ل یمک،ل تلشل ه ل ل لیگهرلع،ل ل لنلکمةگ. ل ی لپیال شل

کعل لیگهرعل الت.لظی ها ل حنل تلش هالتل

لگ ه ل حنل تلش ه،ل لیگهرعل الت.لجیلنام ه

127 1396تابستان 135شمارۀ

کعل لفو رگ ل لیگهرعل الت. حنل التل تلش هل

حلن ی م یگهرع ثحیم ش هالت، ثحین حن ا هرهل] ی ح، ى[ل س بون

لجو رگ ث جی پیه بی ا ۀ کع الاحلتلشل هیمگل لا لعلیلکلل کةم ) ىل ی ح(لبعلی ةنل حنل)رلوحل رسلهر (ل

طهیفعل لیکل ا ةگل)یهل حنل حنلتورةگل ون ل ملو ل ربةلهنل حلنللۀل فی لب ی(.ش هالت،ل یم لیگهرعلجی ىلا

لا هرهل حنل التل اتلش ه،ل ا لیگهرع.ل رن

للتل رللگىلجو رللگل) لل کهنحلشةی ػن حللنل)پیلله بی لجللهن ل لپیر ر لله (لا للعل لپیر لیکلاگ (.

گی هر ن ت حن ن ال لبعل والونل ل.یگهرع ش هالت،

ل حنل التلثحینلش ه،لثحیم ل رگ.ل والونلا گ ر

للةل» ل»ی ،ل لل قلرکللیه،ل مصللوب،لبللهر لرللهل:لظبللیلرللهلل فلل:ل«أ لل کم

) جو ب للهءل«لأ

یللش،ل1/226تلله:للمکبللین،لجی گف للعل17/66:ل1418بللهف ،ل ل6/359:ل1415 ل رو (لمکبللینلگیلبعلنفعلظو رگهلشو ل کعل گیلبعلرص لظو رگهلشلو ل«لبگل» التل ل اللتل)ا له (.ل«لرلهل»

کللعل گف للعل الللتل للةل»رحللهس،ل ل»ظبللیللظبللیلب للگل ػ«لقل رللگللأ لل کم

:ل1421 الللتل)رحللهس،ل«لأ

ل(.3/56کا ع لتیض ۀلالونثبه ن،لض اۀلجیلتیکة ل کلعل ملهنللاهل ن فهو لن لشکلل هل الت،ل

لث لبللعلعاللنلر کللعل حللنل حللنلشلل هلا للۀلپی لله بی لیللکل حللنلل ناللل ل ػ نالللگل)بللعل ناللل لل» الللت(.ل ةبللگن لل کم

گللر هلشلل هل«لأ کللی هل الللتل) حللنل تللهلجللیلیللکل حللنلن ل ف للولل للعلتیض للعل

تل حنل الت(.ل جو ف وحل لةل»بهشمگ،ل کلی هل اللت،ل لث لن ل«لیلکل لت»ن ل«لقل رلگل أ تیض لعل

ت لللتلشللل هلیلللکل لر لللشلظبلللی،ل فلللر ضل رسللل عل اللللت) حنل رلللگ(.للتیکةللل ل لللهف ،ل نةل رگقل» الفی یم ،ل

ل»ن لظبیل«لأ ت حن ظو الت) رس ع«لإ ل(.یکل اللت ل ش ه

1396تابستان 135شمارۀ 128

کللعللطبههریتیض للۀل لریللیل شلل عل الللتل گللیل ن «لض اللۀلره ةللع»ن ل«لرللهل»رةللرل هجللللتأ لللل الللت،ل کمگ،ل ل ب لگ نلض الع،ل ػلرلی ل لهفعللتیض عل کلع»یلهلمبلهن ل«لکلع»بهیسلتل ن «ل نلرله ل

ػ بهیسلتلر اللت، جلو ه الله ه ةلگ بع تیض ع صو ش، طمهرشع، کی ل ال فه ه

لثرسلهحیل ل حنل التل حنلش ه،ل یم ل التلیگهرع(لکی ل)کعل ال فه هل «ل الت»کا ۀل ل ل ػلاةر للکعلطبینل ن ل«لکعلل نلره »ضهل ػ گفتل حنلاللهظ هن ال فه هلرکی هل الت،لشهیگلب و ل

لث لمصیل ال هلل ۀلجی نلض ا لشگهل الت.ل ةگنل نةل» کةم ،

ل»ن لض اۀل قو لبعلض اۀل«لقل رگل أ ل اغهل إ کم

کلی«لأ هل اللتلتیض لعل

کللعل حللنل لض اللع،لظللو لتمهللهلیللکلض اللعل الللت.لجیظلل ل یض لله ،ل ل حللنل نلرلله ل الللتل ةل»گوحیل

لمه لیکلض اۀل بف ،لظبلیل حل«لقل رگلأ ل»ن ل ن کی ه«لإ لجلینللفلیضل کلعل ن رلگل

کهن،لرحهسلرةرلجیل حنلم ةگهل الت) ه ل ع ن:ل حنلطری ۀلش هلثحینلیگهرلعل) للرحویه لگ ه ل حنل تلش ه،ل لیگهرعل الت ل کهنحلشلةی ػن:ل حلنلل الت لنام ه:لجی هکل الاح(ل

لیللکلاللگ ( للتل رللگىلجو رللگ) لپیللر پونضللو ن:ل ل)پیلله بی لجللهن ل لپیر ر لله (لا للعل لتی یگل حنلثحینلش هلثحیم ل التلیگهرع(.لجی

تیض ۀلرگ لمه للرةرل هبعل حنل ال عل الت ل ل ی ه ،لبلهلرلغ لف لل،لتیکةل لض العلکلعلپرون گلهنلشل هیم ل ل ل لی ل ن لرةرلجیلاملریص عل التل) یملک،ل لتلشل ه ل ل لیگهرلع،ل ل لنل

کمةگ(.ل هیمگهلبعل کی هل التل)ثحینلیگهرع(.«لرهلل یفع» لبعلل،ل«رهل»پیال شل لتیض علل ل ال علتو رس ع بحة ل ن جعل امگ.ل ال عل للبلعل ةلگلل نل رگلتیض عل یگیل یض ه ل ن

گی لهر ن:ل ل والونلا گ ر :لثجةم ل رلگ ل رن:ل ا لیگهرع ل لیگهرعاله هل)ثی :لشری لیگهرع ل س بلون:لثحیمل لیگهرلع(،ل ل الل عل حلبلعلض العلره ةع)فو رلگل لظی لها :ل

کی ه رلگ.لتیض لۀلجهبلو نلرةلرلبلعلض الۀلره ةلعل اللت.ل ی له للکعل ل لیگهرلعل اللت(لتیض لعللریلللتیض للعل مللهحیل شلل ع ةللقل ن جللعلل نلیل شلل نلر للشلرحللونلرللهللتیض للع رگ،ل لل لبللهل ن

کعل حنلا ه لظلطلپل ه کی یمل کلعلجلیلرهلذل رگ.ل) هلبعلا ۀل ربةهءلتوبةعل ی لو حیلش هاللتللاهنل ؤ نلبس هریگ(.لرو ظتلبهیگلبعلرسلل رگل لیک

للةل»تمللوحلتیض للعل لل نلمصللیل للگیمل لضگیللگلبللع«لأ ظوجیل للهو ل الللت.ل یض لله ل للگیمل ػ

129 1396تابستان 135شمارۀ

ل ت حنل»اهنلل ؼه ل یض له ل هبلیلملا هلجلیلث ل ػل ؼه«ل شلری ت،لثحلین،لرهلذل ل»الهنلل کی ه«ل ات ل رگ.ل ال فه هل

وجرور به حرف جر:لصاحب حالده ا حاهلل وس (84)مهفی/لقالوا آون

لتیض ۀلثیعلتیض عل/ل یضملبگرویگیمل هلبعلظگ ىلیگهرع:لگف مگلتیض ۀلتفسةیلطبین

لتلتیض علر گهل الت حنل س لتهحل ی ضملبگرویگیملبعلظگ ىل لبعلیگهرگ ل :لگف مگلالونثبه ن

کعلیکتهالت:لگف مگلنشةگ گحنل ةبگن لبگرویگیملبههللللبگرویگیملبعلیکلظگ ى:لگف مگل جو ف وحلن ػن

لبعلظگ ىلیکتهل ی ه لثون یم:لگف مگلثی ل هلبعلظگ ىلیکتهل ی ه لثون یم:لگف مگل نل ه ل ع

لکعل هلبعلظگ رگلیکتهل ی ه لثون یم:لگف مگلجهبو نیم:لگف مگل هیمگه لف طلبعلظگ ل ی ه ل ر

ل«للبعلظگ ىلیکتهل ی ه لثون یم»:لگف مگلپونضو نلبعلظگ رگلیگهرعل ی ه لثون یم:لگف مگلرگ لمه للتمههلبعلظگ رگل ی ه لثون یم:لگف مگلظی ها

لون یم)تمهه(لبصگ ىلیگهرعل ی ه لث:لگف مگلنام هلف طلبعلظگ ل ی ه لثون یم:لگف مگلفو رگلبعلظگ ىلیگهرعل ی ه لثون یم:لگف مگل س بونلبعلظگ رگلیکتهل ی ه لثون یم:لگف مگل کةم

ل ی ه لثون یملبعلظگ لتمهه:لگف مگل رنکمو لبعلظگ رگلیگهرعل ی ه لثون یمل کهنحلشةی ػن لامل

1396تابستان 135شمارۀ 131

گی هر ن لیگهرعل ی ه لثون یمبعلظگ رگل:لگف مگل والونلل هلتمههلبعلظگ ل ی ه لثون ه:لگف مگل والونلا گ ر

للگه» لبللعلرللی لضللیل:ل« ر رللهلل فللی ،ل لل ق،ل یفللع،ل مصللوب،لبللهر لرللهل:ل سللرونلله»،لمه للل:لف لللل« هلل» یللش،ل«لث م (.ل الللفی یم ل24/281:ل1418بللهف ،ل ل8/525:ل1415) رو

ل» حنلثیعلن لتیض علرکی هل الت.لالونثبه نل گیف لعل اللتل «بلههللل» ن ل قلو لبلع«لگه ر لریلیل نلبللعلیگللهرگ ل » یللگیملبللعلظللگ ىل للگه» یض لله لتفسللةیلطبللین،ل«.لبگرو «ل هلل»ن لبللفتل«لل ر

هللل»کلللعلبلللفتلبهیلللگلتلللهبعل وبلللو لبهشلللگ،لبملللهجی حنلل،ل نره «ظلللگ نلیگهرلللع» رگلل رسللل عللگه کللی هلبللعلماللتلتللهبعلربللو ،لتیکةلل ل بللف لرةسللت.ل ةبللگنلر«ل ر گورللعلم لللل ةللرلا للةنل

لللگه»ۀلن لبلللعل اللللةا«ل هلل» اللللتل ل کلللی هل اللللتل«ل ر کلللعلیکتهاللللت»توبلللةفل جو ف لللوحل«.ل هلللگه» کی هل التل«ل ر نلا ۀل ون اهنلیله لشلگه،ل یض له ل«.لیکلظگ ن»ن لبعل رگلتیض عل

گه»کهنل لرییلرگیف ع«ل ر ل رگ.لن لرهلل فی ل نگیف نلر لشلجی یل یض ه ل هبیلرةرلبهلره ی لگه»جلی نل«لرلهل»گهل گلیف نل«ل ر لریلیل ل ن

کی ه ن،للالللهل)ثی للل ،ل هللل ل لللعل رلللگ.لجی للل یلث لر لللشلبلللفتلجلللی نلث ل هرملللگل لللگ هلم لللللجهبللللو ن،لپونضللللو ن،لرللللگ مه ل،ل س بللللون،ل للللکةم ،ل کللللهنحلشللللةی ػنل ل والللللونل

للللگه»گی للللهر ن(ل کی ه«لظگ رللللگلیگهرللللعلیللللهلظگ رللللگلیکتلللله»ن ل«ل ر للللگ نلل رللللگ.لتیض للللعلگللیف نلر للشلرحللونل لریللیل ) هیمگه،ظی للها ،لفو رللگ،ل للرنل ل والللونلا للگ ر (لبللهل ن

کی ه یم» رگللرهل،ل مهنل ه لل ل نال لن لضهیگهحنل ف طلبلعلظلگ لل،لتمههلبعلظگ ل ی ه لثوریللم اللهلبللعل ةللگلاللله هل بللولل الللت.لنام لله،لاللمل مللهنللتیض للۀلر ل لالللاة لث «.ل ی له لثور

نلجی ل یلبلعلر لشل«.ل)تمهه(لبعلظگ ىلیگهرعل ی ه لثون یلم»لثون هل التللبفتل لاملرهللن لن ل ظللپی ر رلثون هل الت.«لتمهه»توضعل ش عل الت،لزحی لر شلرهلل«لیگهرع»بفتل

نتحجهعلبعلاللهظ هناهنلزبلهر ،لبلعلپژ اشل رسهحلشگهلر ه ل وحژهلاللهظ هنلرحلونل لیلهف نلل اگلتوض

ل لزبه ل صگل ن لن جۀلتیض ۀل ةقل لنالهلجی نلکاحل رةهر لبسةهنل فةگل الت.جی جیاهنلث ل نل حلنلپلژ اش،لر لگل لجرنالل لشلگرگ،لل نل س وحل کلعل ن ل ةه ل یض لهر ل گفتل ػ تو ل

131 1396تابستان 135شمارۀ

گی هر ن ظی ها ،ل کةم ،لفو رگل ل س بونلجیشل ػل یگی لبعلماملرحلولل،ل والونلکی هل رگل لث لن ل هیللعل ل بمللهنلتیض للعلظللویشل للی نلتوضللعل شلل ع رللگل حللنلر للشلل ه،لتللاشل

ل ةللله للرحلللونل)رلللهل(لن لبلللعلشلللةوه کمملللگ.ل ػ لزبللله لفهنالللل لتیض لللعل نلا هاملللملبلللهل الللل ونگی هر نل لظی ها لبعلرفظلبامتل ا هحلجی ینلر له ل یض ه لعکیلشگه،ل والونل

ل رگ.ل ه

ونابعکرخن قرآن

،ل نل هسللیق،لکککالم العککرب شککرج شککذور الککذهج فککی وعرفککا جللنلا للهح،لمبللگ هلللجللنلحوالللف،ل .1 ضه.لجی

،لطلله لافلل م،لتهللی :لالللهػ ه ل قه للعل لتللگوحنلتککاریخ زحککان فارسککی جو هاللل ،ل حسللن،ل .2لاهل)ال ت(،لتهی .لکت لماوحل رسهر ل ر گهه

الللهللل،ل50 لل49،لشلل هنهلبينککات،ل«ر للگنلجللیلتیض للعل للیث لپونضللو ن»تلله(لل ظللو ،ل ح للگل)جی .3لالةر ام.

لجللنلطللهای،ل الللفی یم ،ل جللو یفیلشلله .4 ،لتهللی :لتککاح التککراجن فککی تفسککحر القککرآن لالعککاجنافون ر هن لما ل لفیامگ .

گةللون،للتهللی ،لل لرسللنل رللونن،لرسللن .5 ،لطلله ل ح،ل ؤالسللعل2دسککتور زحککان فارسککی ر للگنللفیامگ لفهط ،لتهی .

ل)ثی (،لل ر هن لالر ش.ترجهه قرآن ثی ،لمبگ ح گ،ل .6ل:لمرجیل_للفهنال ،لتهی :ل الا ،لتهی . سحطفرهنگ وعجن البمگرریگ ،ل ح گ،ل .7 ،لتهی :ل ر هن لالی ،لتهی .وعانی القرآنبه ی،لجهبو ن،ل ح گ .8کتش ،ل ر گ،ل .9 ککرخن ترجهه ه کلهرجی ن(،ل ر لهن ل ر لگههللشناسی قرآن )رویکلی لریلینل ل

ل،لتهی . هحلبه ضه.ل،لجیترجهه فارسی قرآن کرخن هیمگه،ل جو هالمل)جیلته(،ل .11کهظم،ل .11 ،لبمةه ل جیقل هن ل الا ،لتهی .ترجهه فارسی قرآن کرخنپونضو ن،ل ،ل هگ:لثال ه ل گسلن ون،ل هگ.ترجهۀ فارسی قرآن کرخنرگ لمه ل،لما ا ،ل .12 ،ل کتبةل ح گن،لجیر .النح ال افیرسن،لمبهس،ل .13کللریم،ل .14 کککرخنظی للها ،لجههء للگحن،ل للیث ل یکللرلتح ة لله لتلله(،لل،ل)جیترجهککۀ فارسککی قککرآن

نل هج ةع،ل بفهه .لن یهرعل،ل ر هن لرهاةگ،لتهی .صرف و نح و اصول تجزخه و ترکحجظو رسهنن،ل ح گ،ل .15،ل ر لهن ل ةیکبةلی،ل االبکرارکشکف االسکرار و عکد نشةگ گحنل ةبگن،ل ر گلجنل جیلال گ،لل .16

1396تابستان 135شمارۀ 132

لتهی .کةهه ،ترجهه و تفسحر رهنها هبگحن،لنام ه،لزحن .17 .1349تهی ،لل،ل ر هن لل،لفیامملر یلرو،لتهی .تفسحر سورآحادیالونثبه ن،ل جوبکیلم ةقلجنل ح گ،ل .18ل،ل ر هن ل الهطةی،لتهی .وجادی العربيهشیطور ،لنشةگ،لل .19ل ه ةة،ل م.ل،ل ر هن لضه ةل صقف الهداخا فی النح شةی فکن،لرسةن،ل .21،لتیض لللعل الللل ه ل2،لحلهای قکککرآن بررسکککی ترجهکککهما ل ح لللگلالللل ة ،للطلللهاین،لرسلللةن .21

لجههء گحنلظی ها ،لبب لبه ،ل م.،لپژ ا گههلماوحل رسهر ل ل قه له لبرابرهای دستوری در عربی و فارسیطبةبةه ،لر ةگ،ل .22

لفیامگ ،لتهی .لضه.ل،ل نل حک ة،لجیالجهجا الهرضحا فی شرج األلفحابکی،للمبگ یر نلجنل جی .23لل،جاوع الدروس العربياماحیم ،ل صقف ،ل .24 رةهءل ی ثل رجی،ل بمه .إ ن،ل ر لللهن لکارگکککاه روش ترجهکککه عربکککی فارسکککیی فارسکککی عربکککی ػ ه،لمبلللگ هه ن،لللف هللل .25

لال ت،لتهی .ککککرخنفو رلللگ،ل ح گ هلللگن،ل .26 ،ل ر لللهن ل ن لللیث ل کلللریمل) ف لللیلترجهکککۀ فارسکککی قکککرآن

ل قه ه لتهریزل ل هن ل الا (،لتهی .،ل ؤالسللعلتح ة للهت لماللوحلت سککاختاری ترجهککه از عربککی حککه فارسککیوشککةالػ ه،لرةللگن،لل الل .27

ل الا لل رسهر ل ر گههلتبرحر،لتبرحر.اهنلفهناللل ل هبللیل للیث ل للگللغ ننلرللهلل نلتیض للعل ه ل» ةللگن،ل للریم،ل هللی لمبهاللل ،ل .28

.58،لش هنهصححفه وجحن ساعلما ل_لپژ ا ل،ل«اهل ل شکهللتحاةلل ظ ا ل،ل ر هن لای ،لتهی .نحوی ساختارهای قرآن کرخنفرهنگ رةه،ل یتض ،للکری .29ل،ل م.آووزش نح ک ف ،لمبگ یالول،ل .31ل،ل ر هن ل گیهر ،لتهی .ترجهۀ فارسی قرآن کرخنگی هر ن،لالةگلما ،ل .31کرخن گحن،ل س بون،لالةگلضال .32 ل،ل ر هن لرک ت،لتهی .ترجهۀ فارسی قرآن اظه ،ل گر ،لالةگلما .33 رجی،ل م.،لع نل حداجا الندخکرخن کةم ،لما ، .34 ل،ل ر هن ل هه ن،ل م.ترجهۀ فارسی قرآن ل،ل ر هن ل الوه،ل م.ترجهۀ فارسی قرآن کرخن رن،ل ح گکهظم،ل .35ککرخنلرهبی،ل کهنحلشةی ػن، .36 کلریمل) ف لیل قه له لترجهۀ فارسی قرآن ،ل ر لهن ل ن لیث ل

لتهریزل ل هن ل الا (،ل م.گی هر ن،لما ،ل .37 ل یث ل سةگلض عتی» والونل ل.9،لش هنهلوجله رشد،ل« نلضگیگل ػ ر هن ل الا لضه ۀل گنالةنلروػهلما ةعل،لترجهۀ فارسی قرآن کرخن والونلا گ ر ،ل .38

م،ل م. ر هن لفهط ةل رای ء،ل م.ل،ترجهۀ فارسی قرآن کرخن ن،ل هگن،لل ه ل ع .39 ی .،ل ر هن لروػگهن،لتهدستور زحان فارسیما ،لحوالف ،لرسةن .41