ÇÔªÔªÒÒ...

ÇÔªÒÇÔªÒ¸ÃÃÁÇÔÀÒ¤¸ÃÃÁÇÔÀÒ¤

คมอธรรมศกษา=ชนตร

2323

ÇÔªÒ¸ÃÃÁÇÔÀÒ¤ 2323

º·¹íÒº·¹íÒ ÇÔªÒ¸ÃÃÁ¢Í§¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªÑé¹μÃÕ à»š¹¡ÒÃÈÖ¡ÉÒËÅÑ¡¸ÃÃÁ¢Ñé¹¾×é¹°Ò¹ÊíÒËÃÑº¤ÄËÑÊ¶� «Öè§¤³ÐÊ§¦� â´Â¡Í§¸ÃÃÁÊ¹ÒÁËÅÇ§ ¡íÒË¹´à¹×éÍËÒÇÔªÒäÇŒ ô íÒ¹Ç¹ ÷ ËÁÇ´¸ÃÃÁ à¾×èÍÍíÒ¹ÇÂ¤ÇÒÁÊÐ´Ç¡μ‹Í¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ áÅÐ§‹ÒÂμ‹Í¡ÒÃ¨´ íÒ¢ŒÍ¸ÃÃÁ¢Í§¹Ñ¡àÃÕÂ¹ ¹Ñ¡ÈÖ¡ÉÒ ËÃ×Í¼ÙŒÊ¹ã¨·ÑèÇä» àÃÔèÁμÑé§áμ‹ ·Ø¡Ð ËÁÇ´ ò ¤×ÍÁÕ¢ŒÍ¸ÃÃÁ ·Õè·‹Ò¹¹íÒÁÒãËŒÈÖ¡ÉÒ ËÅÑ¡¸ÃÃÁÅÐ ò »ÃÐ¡ÒÃ àª‹¹ ¸ÃÃÁÁÕÍØ»¡ÒÃÐÁÒ¡ ò ¤×Í ÊμÔ áÅÐ ÊÑÁ»ªÑÞÞÐ ¸ÃÃÁà»š¹âÅ¡ºÒÅ ò ¤×Í ËÔÃÔ áÅÐ âÍμμÑ»»Ð ËÃ×Í μÔ¡ÐËÁÇ´ ó ¡çÁÕ¢ŒÍ¸ÃÃÁ·Õè·‹Ò¹¹íÒÁÒãËŒÈÖ¡ÉÒ ËÅÑ¡¸ÃÃÁÅÐ ó »ÃÐ¡ÒÃ àª‹¹ ÃÑμ¹Ð óâÍÇÒ·¢Í§¾ÃÐ¾Ø·¸à ŒÒ ó ·Ø¨ÃÔμ ó ÊØ¨ÃÔμ ó Í¡ØÈÅÁÙÅ ó ¡ØÈÅÁÙÅ ó à»š¹μŒ¹ ÃÇÁ·Ñé§ÁÕËÅÑ¡ ¤ÔËÔ»¯ÔºÑμÔ ¤×Í ËÅÑ¡¸ÃÃÁÊíÒËÃÑº¤ÄËÑÊ¶�»ÃÐ¾ÄμÔ»¯ÔºÑμÔ à¾×èÍ¡ÒÃíÒÃ§ªÕÇÔμ·Õè Õ§ÒÁáÅÐ¹íÒä»ÊÙ‹¤ÇÒÁÊØ¢¤ÇÒÁà¨ÃÔÞÃØ‹§àÃ×Í§

¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ¾ÃÐ¾Ø·¸ÈÒÊ¹Òà¾×èÍãËŒà¡Ô ¤ÇÒÁÃÙŒáÅÐà¢ŒÒã¨ã¹ËÅÑ¡¸ÃÃÁ¤íÒÊÍ¹ ¶×Íà»š¹Ë¹ŒÒ·ÕèÊíÒ¤ÑÞ¢Í§ªÒÇ¾Ø·¸ ¹Ñè¹¤×Í ¹Í¡¨Ò¡·íÒºØÞ ŒÇÂÇÔ ÕãËŒ·Ò¹ ÃÑ¡ÉÒÈÕÅ ¿§à·È¹ � «Öè§à»š¹ÊÔè§·Õè¤ØŒ¹à¤ÂáÅÐ»¯ÔºÑμÔ¡Ñ¹ÍÂÙ‹â´Â·ÑèÇä»áÅŒÇ ¶ŒÒÊ¹ã¨ÈÖ¡ÉÒáÅÐ¾Ô ÒÃ³Òã¹¢ŒÍ¸ÃÃÁ·Õèä Œ¿§ä ŒÃÙŒáÅŒÇ¹Ñé¹ ¡ç Ð·íÒãËŒä Œ¾ºáÊ§ÊÇ‹Ò§ ¤×Í»ÞÞÒ·Õèà¡Ô¢Öé¹¡ÑºμÑÇàÃÒàÍ§ â´Âà©¾ÒÐ»ÃÐ¾ÄμÔã¹ËÅÑ¡¸ÃÃÁ¾×é¹°Ò¹à¾×èÍ¡ÒÃ´íÒÃ§ªÕÇÔμ·Õè Õ§ÒÁ ÍÑ¹¨ÐãËŒà¡Ô´¤ÇÒÁÊØ¢¤ÇÒÁà¨ÃÔÞ áÅÐ·ÕèÊíÒ¤ÑÞ»ÃÐ¡ÒÃË¹Öè§ ¤×Í¨Ðà¡Ô´¤ÇÒÁÃÑ¡áÅÐÈÃÑ·¸ÒàÅ×èÍÁãÊã¹¾ÃÐ¾Ø·¸ÈÒÊ¹ÒÁÒ¡¢Öé¹ ËÇÑ§Ç‹Ò ¤Ù‹Á×ÍÇÔªÒ¸ÃÃÁÇÔÀÒ¤¹Õé ¨Ðà»š¹»ÃÐâÂª¹ �ã¹¡ÒÃàÃÕÂ¹¡ÒÃÊÍ¹¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªÑé¹μÃÕ¢Í§¹Ñ¡àÃÕÂ¹ ¹Ñ¡ÈÖ¡ÉÒ áÅÐ¼ÙŒÊ¹ã¨·Ñé§ËÅÒÂä ŒμÒÁÊÁ¤ÇÃ ¢ÍãËŒμÑé§ã¨ÈÖ¡ÉÒáÅÐäμÃ‹μÃÍ§ã¹¢ŒÍ¸ÃÃÁ¹Ñé¹æ â´Âà¤ÒÃ¾ ¡ç Ð·íÒãËŒà¡Ô áÊ§ÊÇ‹Ò§ ¤×Í»ÞÞÒ¹íÒ¾ÒãËŒ¾º¤ÇÒÁÊ§ºÊØ¢Ã‹ÁàÂç¹áÅÐ¤ÇÒÁà¨ÃÔÞÃØ‹§àÃ×Í§ã¹ªÕÇÔμ


2424

2424 ¤Ù‹Á×Í¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªÑé¹μÃÕ

¢Íº¢‹ÒÂÇÔªÒ¸ÃÃÁ ¢Íº¢‹ÒÂÇÔªÒ¸ÃÃÁ ËÅÑ¡ÊÙμÃ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªÑé¹μÃÕËÅÑ¡ÊÙμÃ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªÑé¹μÃÕ


2525


ทกะ หมวด ๒ ๑. ธรรมมอปการะมาก ๒ ๒. ธรรมเปนโลกบาล ๒ ๓. ธรรมอนทาใหงาม ๒ ๔. บคคลหาไดยาก ๒

ตกะ หมวด ๓ ๑. รตนะ ๓ ๒. โอวาทของพระพทธเจา ๓ ๓. ทจรต ๓ ๔. สจรต ๓ ๕. อกศลมล ๓ ๖. กศลมล ๓ ๗. บญกรยาวตถ ๓

จตกกะ หมวด ๔ ๑. วฑฒ ๔ ๒. จกร ๔ ๓. อคต ๔ ๔. ปธาน ๔ ๕. อธษฐานธรรม ๔ ๖. อทธบาท ๔ ๗. พรหมวหาร ๔ ๘. อรยสจ ๔


2626


ปญจกะ หมวด ๕ ๑. อนนตรยกรรม ๕ ๒. เวสารชชกรณธรรม ๕ ๓. ธมมสสวนานสงส ๕ ๔. พละ ๕ ๕. ขนธ ๕

ฉกกะ หมวด ๖ ๑. คารวะ ๖ ๒. สาราณยธรรม ๖

สตตกะ หมวด ๗ ๑. อรยทรพย ๗ ๒. สปปรสธรรม ๗

อฏฐกะ หมวด ๘ ๑. โลกธรรม ๘ ๒. มรรคมองค ๘

หลกคหปฏบต ๑. กรรมกเลส ๔ ๒. ทฏฐธมมกตถประโยชน ๔ ๓. มตรปฏรป ๔ ๔. มตรแท ๔ ๕. สงคหวตถ ๔ ๖. ฆราวาสธรรม ๔ ๗. มจฉาวณชชา ๕ ๘. สมบตของอบาสก ๕ ๙. ทศ ๖ ๑๐. อบายมข ๖

***********


2727


·Ø¡Ð ËÁÇ´ ò·Ø¡Ð ËÁÇ´ ò

ธรรมมอปการะมาก ๒ ๑. สต ความระลกได

๒. สมปชญญะ ความรตว

ธรรมมอปการะมาก หมายถง ธรรมทเกอกลสนบสนนการทา

พด และคด รวมถงการทากจทกอยางใหสาเรจและเปนไปดวยด และ

ชวยปองกนไมใหเกดความผดพลาดเสยหาย เปนคณธรรมททาใหเกด

ความรอบคอบ ไมประมาท ม ๒ อยาง คอ

๑. สต ความระลกได หมายถง ความระลกนกขนได กอนท

จะทา จะพดหรอจะคด สงใด เปนอาการทจตไมหลงลม ไมเผลอไผล

และรตวอยเสมอ เปนธรรมททาใหเกดความรอบคอบ และกาจดความ

ประมาทเลนเลอ ๒. สมปชญญะ ความรตว หมายถง รตวในขณะกาลงทา พด คด คอรตวตนตวอยเสมอ ไมฟนเฟอน และรวาทสงกาลงทา

พด คดนน ดหรอชว เปนตน

ธรรมทง ๒ ประการน จดเปน พหปการธรรม คอ ธรรมม

อปการะมาก เพราะผมสตสมปชญญะยอมทาใหเปนผไมประมาท ตน

ตวอยเสมอ อกทงยงสามารถควบคมการทา พด คด ใหอยในกรอบของความด และชวยใหมการยบยงชงใจ พจารณาไตรตรองไดอยางรอบคอบกอนทจะทา พด และคด จงนบเปนคณธรรมทเกอกลตอการกระทา

ทกอยางในการดาเนนชวต ทงในดานการศกษาเลาเรยน การประกอบ

กจการงาน และการปฏบตราชการ


2828


สตและสมปชญญะจะเกดขนและมนคงเขมแขงอยเสมอดวย

การฝกอบรมจตใหสงบโดยวธตางๆ เชน สวดมนต เจรญสมาธ ภาวนา

หรอปฏบตตามแนวของสตปฏฐาน ๔ คอ การตงสตสมปชญญะไวท

กาย เวทนา จต ธรรม เปนตน

ธรรมเปนโลกบาล ๒ ๑. หร ความละอายแกใจ

๒. โอตตปปะ ความเกรงกลว

ธรรมเปนโลกบาล หมายถง คณธรรมทค มครอง รกษา

สตวโลกใหอยรวมกนอยางสงบสข ปองกนไมใหบคคลกระทาความชว

ทางกาย วาจา และใจ ทงในทลบและทแจง ถอเปนคณธรรมทคาจนสตว

โลกใหอยรวมกนอยางสงบสข

๑. หร ความละอายแกใจ หมายถง ความรสกละอายใจตวเอง

ในการกระทาความชว ทเรยกวา ทจรต ซงเปนการกระทาทผดศลธรรม

รวมถงการรสกละอายใจตอการประพฤตผดกฎหมาย ระเบยบ หรอขอบงคบตาง ๆ ของสงคม ๒. โอตตปปะ ความเกรงกลว หมายถง ความสะดงกลว หวาดกลวตอผลของความชว คอเปนการเกรงกลวตอความทกขหรอโทษทจะ

ไดรบจากการกระทาความชว หรอการประพฤตผดกฎหมาย ระเบยบ

ขอบงคบตาง ๆ ธรรมทง ๒ ประการน จดเปน โลกปาลธรรม คอธรรมคมครองโลก เพราะเมอบคคลมความละอายใจตอการทาความชว และเกรงกลวผลของการทาความชวแลว ยอมเปนเหตใหงดเวนการประพฤตชวทาง

กาย ทเรยกวา กายทจรต เวนการประพฤตชวทางวาจา ทเรยกวา


2929


วจทจรต และเวนการประพฤตชวทางใจ ทเรยกวามโนทจรต กจะสงผล

ใหเกดความสงบสขในชวต สงคม ประเทศชาต และโลก

หร และ โอตตปปะ เรยกอกอยางหนงวา สกกธรรม คอ

ธรรมฝายขาว หรอ ธรรมฝายด หมายถง ธรรมททาใหคนมจตใจใส

สะอาดบรสทธจากความชว และเรยกวา เทวธรรม เพราะเปนหลกธรรม

ททาใหคนมใจประเสรฐดจเทวดา

ธรรมอนทาใหงาม ๒ ๑. ขนต ความอดทน

๒. โสรจจะ ความเสงยม

ธรรมอนทาใหงาม หมายถง คณธรรมททาใหบคคลมความ

งดงามทเกดขนภายใน ดวยการแสดงออกทางกาย วาจา ใจ มใชความงาม

ทเกยวกบรปราง หนาตา ซงเปนความงามภายนอก ม ๒ อยาง คอ

๑. ขนต ความอดทน หมายถง ความอดทน อดกลน ตออารมณ

หรอ สงทมากระทบ ทงทางกายและใจ ซงเปนเรองทไมนาปรารถนาและไมนาพอใจ โดยไมแสดงอาการทกขรอน ความโกรธ ความไมพอใจ หรอความกระวนกระวายใจออกมาใหเหน ตรงตามสภาษตทวา นาขนอยใน

นาใสอยนอก โดยมเหตหรอเรอง ทจะตองอดทน ๔ อยาง คอ ๑) อดทนตอความลาบากตรากตรา คอ ความอดทนตอความทกขยาก ลาบาก หรอความเหนดเหนอยเมอยลา จากการทางาน

หรอการศกษาเลาเรยน โดยไมแสดงอาการทอแทเบอหนาย เชน ทนตอ

ความรอน ความหนาว หรอความหว เปนตน ๒) อดทนตอทกขเวทนา คอ อดทนตอความเจบปวยหรอ

บาดเจบทางกาย ไมแสดงอาการทรนทรายหรอโอดครวญจนเกนเหต


3030


๓) อดทนตอความเจบใจ คอ อดทนตอการลวงเกนจาก

คนอน เชน การถกดหมนเหยยดหยาม การเยาะเยย หรอถกนนทา

โดยไมโกรธและแสดงอาการตอบโต

๔) อดทนตออานาจกเลส คอ อดทนตออารมณตาง ๆ

ทมากระทบซงทาใหเกดความโลภ (อยากได อยากม อยากเปน) ความ

โกรธ และความหลง เปนตน

๒. โสรจจะ ความเสงยม หมายถง การควบคมกาย วาจา ใจ

ใหสงบนง เปนปกต โดยไมแสดงอาการทกขรอนทรนทราย เมอประสบ

กบสงทไมนาปรารถนาไมนาพอใจ และไมแสดงอาการดใจจนเกนเหต

เมอสมหวงในสงทตองการ

ธรรมทง ๒ ประการนจดเปน โสภณธรรม คอ ธรรมอนทาใหงาม

เพราะผมขนตและโสรจจะ ยอมสามารถประคองตนใหอยในปกตภาพทด

สงบเสงยมอยภายในใจ แมในยามมความทกขยากลาบาก กไมทกขรอน

ซมเศรา หรอกระวนกระวายใจมากเกนไป และเมอในยามทมความสข

สมหวงกไมเหอเหมจนเหลงไป เหตใหเกดขนตและโสรจจะ ม ๓ อยาง คอ ๑) มองโลกในแงด ๒) ทาใหหนกดจแผนดน และ ๓) แผเมตตา

บคคลหาไดยาก ๒ ๑. บพพการ บคคลผทาอปการะกอน

๒. กตญญกตเวท บคคลผรอปการะททานทาแลว และตอบแทน บคคลหาไดยาก หมายถง บคคลทเกดขนยากหรอมนอยคน

ทจะทาได เพราะการทบคคลผทาอปการะกอนหรอทาคณไวกอนโดย


3131


ไมหวงผลตอบแทน และบคคลผรสกสานกในบญคณแลวตอบแทนคณ

มนอยมาก แบงเปน ๒ ประเภท คอ

๑. บพพการ บคคลผทาอปการะกอน หมายถง ผทชวย

เหลอผอนกอน ทาประโยชนแกผอนกอน โดยไมใสใจวาผนนจะเคยมบญคณแกตนมากอนหรอไม แตทาดวยเมตตากรณาหรอสงเคราะห

อนเคราะหเปนสาคญ ไดแก บดา มารดา คร อาจารย พระมหากษตรย

และพระพทธเจา เปนตน

๒. กตญญกตเวท บคคลผรอปการะททานทาแลวและ

ตอบแทน คาวา กตญญกตเวท แยกออกได ๒ คา คอ กตญ แปลวา

ผรอปการคณทผอนทาแลว กบ กตเวท คอ การยกยองคณของทานให

ปรากฏ กตญกตเวท จงหมายถง บคคลผรคณทผอนทาแกตนแลว

ตอบแทนคณทาน เชน บตรธดา รและตอบแทนบญคณบดามารดาดวยการเชอฟงคาสงสอนของทาน เปนตน

บพพการ และ กตญกตเวท ไดชอวา ทลลภบคคล คอ บคคล

ทหาไดยาก โดยมเหตผลคอ บพพการ ชอวาหาไดยาก เพราะคนทวไปมกถกตณหาครอบงา ทาใหเหนแกตวจด ชอบเปนผรบมกได มากกวาเปนผให และทใหกมกตองการผลตอบแทน กตญญกตเวท ชอวา หา

ไดยาก เพราะคนทวไปถกอวชชาครอบงา ไมคอยจะนกถงบญคณท

คนอนทาแลวแกตน ลมบญคณคนอนงาย เมอไดรบการดแลชวยเหลอจากผอนจนสขสบาย มกลมตวและขาดจตสานกทจะตอบแทนบญคณ


3232


รตนะ ๓

พระพทธ ๑ พระธรรม ๑ พระสงฆ ๑ ๑. ทานผสอนใหประชมชนประพฤตชอบดวยกาย วาจา

ใจ ตามพระธรรมวนย ททานเรยกวา พระพทธศาสนา ชอ

พระพทธเจา

๒. พระธรรมวนยทเปนคาสงสอนของทาน ชอ พระธรรม

๓. หมชนทฟงคาสงสอนของทานแลว ปฏบตชอบตาม

พระธรรมวนย ชอ พระสงฆ

รตนะ แปลวา แกว โดยทวไปหมายถง อญมณหรอแรธาตท

มคามาก เชน เพชร พลอย เปนตน แตในทนหมายถง สงทประเสรฐ

สดและมคาสงสดสาหรบผนบถอพระพทธศาสนา ม ๓ คอ พระพทธ พระธรรม และพระสงฆ ทเรยกวา พระรตนตรย หรอ พระไตรรตน แปลวาแกว ๓ ประการ คอ

๑. พระพทธ คาวา พทธ แปลวา ผร ผตน ผเบกบาน ในทน

หมายถง พระสมมาสมพทธเจา ผทรงเปนพระบรมศาสดาของเราทง

หลาย ซงพระองคตรสรชอบดวยพระองคเองกอนแลวทรงมพระมหากรณาคณทรงสงสอนใหผอนรตาม

๒. พระธรรม คาวา ธรรม แปลวา สภาพททรงไวหรอรกษาไว

ซงผประพฤตตามไมใหตกไปสทชวคออบาย ในทนหมายถง คาสงสอน

ของพระพทธเจา แบงเปน ๒ คอ ธรรม กบ วนย คาวา ธรรม ไดแก

คาสอนทเปนหลกปฏบตเพอฝกหดอบรมกาย วาจา ใจ ใหประณต

μÔ¡Ð ËÁÇ´ óμÔ¡Ð ËÁÇ´ ó


3333


ขนตามลาดบจนสามารถกาจดกเลสใหหมดสนไป สวนวนย ไดแก

คาสงสอนทเกยวเนองดวยขอบญญต เปนหลกปฏบตเพอใหเกดความ

เรยบรอยดงามของหมคณะสงฆ

๓. พระสงฆ คาวา สงฆ แปลวา หม หมายถง หมชนท

ฟงคาสงสอนของพระพทธเจา แลวประพฤตปฏบตชอบตามพระธรรม

วนยและสอนใหผอนรตามดวย

พระสงฆม ๒ ประเภท คอ อรยสงฆ หมายถง พระสงฆผเปน

พระอรยบคคลทไดบรรลธรรมตงแตขนโสดาบนขนไป และ สมมตสงฆ

คอ พระสงฆโดยสมมต หมายถงหมภกษทบวชถกตองตามพระวนย

แตยงไมไดบรรลมรรคผลใด วาตาม พระวนยหมายถงภกษตงแต ๔ รป

ขนไป ซงสามารถทาสงฆกรรมได

อรยสงฆทานจดเปนสงฆรตนะโดยตรง สมมตสงฆ ทานจด

เปนสงฆรตนะโดยอนโลม พระสงฆไดทาหนาทของตน โดยการศกษา

พระธรรมวนยใหรและประพฤตชอบ พรอมกบสอนผอนใหไดศกษาขอธรรมคาสอนของพระพทธเจา ทาการเผยแผพระศาสนาใหแพรหลาย

และเจรญมนคงสบมา

พระพทธ พระธรรม และพระสงฆ จดเปน รตนะ รวมเรยกวา พระรตนตรย เพราะเปนสงประเสรฐสดของผนบถอพระพทธศาสนา ถอเปนรตนะทจะนาไปสการพฒนาตนตามหลกธรรม ในการขอถงรตนะทง ๓ น เรยกวา ไตรสรณคมน


3434


โอวาทของพระพทธเจา ๓ ๑. เวนจากทจรต คอ ไมประพฤตชวดวยกาย วาจา ใจ

๒. ประกอบสจรต คอ ประพฤตชอบดวยกาย วาจา ใจ

๓. ทาใจของตนใหหมดจดจากเครองเศราหมอง มโลภ

โกรธ หลง เปนตน

โอวาท คอ คาสงสอน คาแนะนา คาตกเตอน ในทนหมายถง

คาสงสอนของพระพทธเจาทเปนประธานหรอเปนหลกการใหญ ม

๓ อยาง คอ

๑. เวนจากทจรต คอไมประพฤตชวดวยกาย วาจา ใจ

หมายถง การไมทาความชวทกอยาง ทงทางกาย วาจา ใจ

๒. ประกอบสจรต คอประพฤตชอบดวยกาย วาจา ใจ

หมายถง การทาความดทกอยาง ทงทางกาย วาจา ใจ

๓. ทาใจของตนใหหมดจดจากเครองเศราหมอง มโลภ

โกรธ หลง เปนตน หมายถง การทาใจของตนใหผองใส หมดจดจาก

เครองเศราหมองคอกเลสทงหลาย มโลภ โกรธ หลง เปนตน โอวาท ๓ ขอน เรยกวา โอวาทปาฏโมกข คอคาสอนทเปนหลกการสาคญของพระพทธศาสนา พระพทธเจาไดประทานแกพระอรหนตสาวก ๑,๒๕๐ องค ทวดเวฬวน เมองราชคฤห ในวนมาฆบชาภายหลงแตตรสรแลวได ๙ เดอน


3535


ทจรต ๓๑. ประพฤตชวดวยกาย เรยกกายทจรต

๒. ประพฤตชวดวยวาจา เรยกวจทจรต

๓. ประพฤตชวดวยใจ เรยกมโนทจรต

ทจรต แปลวา การประพฤตชว หมายถง การกระทาความชว

หรอการกระทาบาปทจรต ม ๓ คอ

๑. กายทจรต ประพฤตชวทางกาย ม ๓ อยาง คอ ๑)

ปาณาตบาต ฆาสตว รวมถงการทาราย ทรมาน หรอเบยดเบยนสตวใหได

รบบาดเจบสาหส ๒) อทนนาทาน การลกทรพย รวมหมายถง การปลน ชง

ฉอราษฎรบงหลวง และ ๓) กาเมส มจฉาจาร ประพฤตผดในกาม คอ

การลวงเกนสมสกบคครองของคนอน หรอผทบคคลอนหวงแหน เชน

บตรธดาทอยในการปกครองของบดามารดา เปนตน

๒. วจทจรต ประพฤตชวทางวาจา ม ๔ อยาง คอ ๑) มสาวาท

พดเทจ คอพดโกหกหลอกลวง รวมทงการเขยนหนงสอโกหกหลอกลวง ๒) ปสณวาจา พดสอเสยด คอพดยยง ใสราย เพอใหเขาแตกความ

สามคคกน หรอเพอใหเขามารกชอบตน ๓) ผรสวาจา พดคาหยาบ คอ

พดดาวา พดเสยดแทง พดคาไมสภาพ เพอใหผฟงเจบใจหรอเกดความละอายใจ และ ๔) สมผปปลาปะ พดเพอเจอ คอพดเหลวไหลไรสาระหาประโยชนมได หรอพดเลนโดยไมรกาลเทศะ

๓. มโนทจรต ประพฤตชวทางใจ ม ๓ อยาง ๑) อภชฌา โลภ

อยากไดของเขา คอคดอยากไดของคนอนโดยวธทจรต ๒) พยาบาท ปองรายเขา คอคดอาฆาต เคยดแคน โดยมงทารายคนอนใหพนาศ และ

๓) มจฉาทฏฐ เหนผดจากคลองธรรม คอเหนผดจากหลกสจธรรมความเปนจรง เชน เหนวาบาปบญไมม ผลของกรรมดกรรมชวไมม เปนตน


3636


ในทจรตทง ๓ อยางน มโนทจรตสาคญทสด เพราะสงทงหลาย

ขนอยทใจ เมอใจคดชวแลว ยอมสงผลใหการแสดงออกทางกายและ

วาจาชวไปดวย

ทจรต ๓ น เรยกอกอยางหนงวา อกศลกรรมบถ คอ ทางทา

กรรมชวหรอทางทากรรมไม ด ถอเป นทางนาไปส ความทกข

ความเดอดรอนตางๆ ควรละเวน ไมควรประพฤตในการดาเนนชวต

สจรต ๓๑. ประพฤตชอบดวยกาย เรยกกายสจรต

๒. ประพฤตชอบดวยวาจา เรยกวจสจรต

๓. ประพฤตชอบดวยใจ เรยกมโนสจรต

สจรต แปลวา การประพฤตด หมายถง การประพฤตชอบดวย

หลกธรรมหรอสงทดงาม ซงตรงกนขามกบทจรต แบงเปน ๓ อยาง

๑. กายสจรต ประพฤตชอบดวยกาย คอการกระทาความดทางกาย ม ๓ อยางคอ เวนจากฆาสตว ๑ เวนจากลกทรพย ๑ เวนจาก

ประพฤตผดในกาม ๑

๒. วจสจรต ประพฤตชอบดวยวาจา คอการกระทาความดทางวาจา ม ๔ อยาง คอ เวนจากพดเทจ ๑ เวนจากพดสอเสยด ๑ เวนจากพดคาหยาบ ๑ เวนจากพดเพอเจอ ๑

๓. มโนสจรต ประพฤตชอบดวยใจ คอการกระทาความด

ทางใจ ม ๓ อยาง คอ ไมโลภอยากไดของเขา ๑ ไมพยาบาทปองราย

เขา ๑ เหนชอบตามคลองธรรม ๑ สจรต ๓ อยางน เรยกอกอยางหนงวา กศลกรรมบถ แปลวา

ทางทากรรมดเปนสงควรประพฤตในการดาเนนชวต โดยผประพฤต


3737


ตามสจรต ๓ ยอมไดรบผลด ๕ อยาง คอ ๑) ตเตยนตนเองไมได ๒)

นกปราชญสรรเสรญ ๓) มชอเสยงทดงาม ๔) ตายอยางมสต คอไมหลง

ตาย ๕) ตายแลวกไปเกดในสคตภม

อกศลมล ๓ รากเหงาของอกศล เรยก อกศลมล ม ๓ อยาง คอ

๑. โลภะ โลภอยากไดของเขา

๒. โทสะ คดประทษรายเขา

๓. โมหะ หลงไมรจรง

อกศลมล แปลวา รากเหงาของอกศล หมายถง ตนเหตของ

ความชว หรอสงทมาสนบสนนใหทาความชว คอบาปอกศลกรรม ม ๓

อยาง คอ

๑. โลภะ โลภอยากไดของเขา หมายถง ความโลภอยากได

ของเขาทเปนไปในทางทจรต เชน ลก ขโมย โกง ปลน หลอกลวงเขา

เปนตน รวมถงการอยากม อยากเปน ดวยวธการทไมชอบธรรม สวนการอยากทเปนไปตามธรรมชาตหรออยากโดยสจรต เชน อยากดมนา อยากสอบไดท ๑ ไมจดเปนโลภะ

เมอโลภะเกดขน ควรละดวยการใหทาน การบรจาค การเสยสละตาง ๆ ๒. โทสะ คดประทษรายเขา หมายถง ความคดจะทารายคนอนใหไดรบอนตรายไดรบความเดอดรอน หรอทารายกนถงชวต

เมอโทสะเกดขน ควรละดวยการเจรญเมตตาหรอแผเมตตาให

ทกคนมสข


3838


๓. โมหะ หลงไมรจรง หมายถง ความหลงไมรสภาพตามเปน

จรงวาอะไรผดอะไรถก หรออะไรควรทาไมควรทา เปนเหตกอใหเกด

ความเสยหายแกตนเองและผอน

เมอโมหะเกดขน ควรละดวยปญญา คอใชปญญาพจารณา

ไตรตรองใหร ตามความจรงแหงสภาวะนนๆ

อกศลมล ๓ อยางน คอรากเหงาหรอมลเหตของความชว

ทงหลาย เพราะเปนสาเหตใหญใหทาบาปอกศล และทาลายคณงาม

ความดของมนษย เมอขอใด ขอหนงเกดขนแลว อกศลอนทยงไมเกด

กจะเกดขน และทเกดขนแลวกจะเจรญมากขน เหตนนควรปฏบตตน

ดารงมนในหลกธรรมเพอละเวนเสย

กศลมล ๓ รากเหงาของกศล เรยกกศลมล ม ๓ อยาง คอ

๑. อโลภะ ไมอยากได

๒. อโทสะ ไมคดประทษราย ๓. อโมหะ ไมหลง

กศลมล แปลวา รากเหงาของกศล หมายถง ตนเหตหรอสาเหต

ทใหทาความดคอกศลกรรม ม ๓ อยาง คอ ๑. อโลภะ ไมอยากได หมายถง ความไมอยากได ไมอยากม ไมอยากเปนโดยทางทจรต คอไมอยากไดสงของคนอนมาเปนของตน

ดวยวธอนไมชอบธรรม

๒. อโทสะ ไมคดประทษราย หมายถง ความไมคดทารายตอผอนใหไดรบอนตรายเดอดรอนเสยหาย รวมถงการไมคดเบยดเบยน

คนอนสตวอนใหเปนทกข


3939


๓. อโมหะ ไมหลง หมายถง ความร สภาพตามเปนจรง

วาอะไรเปนกศล ทควรทาใหเกดขน หรออะไรเปนบาปอกศลควรละ

ไมควรประพฤต เปนตน

อกศลมล ๓ อยางน คอรากเหงาหรอมลเหตแหงความด

ทงหลาย ควรทาใหมขนและเจรญในจตใจอยางตอเนองและมนคงอยเสมอ เพราะเปนสาเหตใหความดตางๆ เกดขน และทเกดขนแลวหรอมอย

แลวกจะเจรญมากขน เชน เมออโลภะเกดขนแลว กศลอยางอน ไดแก

ความเสยสละ ความซอสตย เปนตน ทยงไมเกด กจะเกดขน และทมอย

แลวกจะเจรญมากขน เปนตน

บญกรยาวตถ ๓ ๑. ทานมย บญสาเรจดวยการบรจาคทาน

๒. สลมย บญสาเรจดวยการรกษาศล

๓. ภาวนามย บญสาเรจดวยการเจรญภาวนา

บญ แปลวา สงชาระจตใจใหหมดจด หมายถง ความดความถกตอง กรรมด แบงเปน ๒ สวน คอ บญสวนเหต ไดแก บญกรยาวตถ และบญสวนผล ไดแก ความสข ความเจรญ ความผองแผวแหงจตใจ บญกรยาวตถ หมายถง เหตอนเปนทตงแหงการทาบญ คอวธการทาบญหรอเหตททาใหเกดบญ โดยยอ ม ๓ อยาง คอ

๑. ทานมย บญสาเรจดวยการบรจาคทาน หมายถง การทาบญดวยการให การบรจาควตถสงของแกคนอน เชน การใสบาตร ถวายจตปจจยแกพระภกษ สามเณร เพอบชาคณททานไดประพฤตชอบ

ตามพระธรรมวนย ใหแกบดา มารดาเพอตอบแทนคณทาน หรอใหเพอ

สงเคราะห เชน ใหแกคนประสบภยพบต เปนตน


4040


๒. สลมย บญสาเรจดวยการรกษาศล หมายถง การทาบญ

ดวยการรกษาศลใหบรสทธ ไดแก เจตนาคอความตงใจจรงทจะปฏบต

ตามศลสกขาบท โดยการรกษากาย วาจา ใหเปนปกตเรยบรอยดงาม

ตามสมควรแกสถานะของตน

๓. ภาวนามย บญสาเรจดวยการเจรญภาวนา หมายถง

การทาบญดวยการอบรมหรอฝกจต เพอใหจตสงบและตงมนในคณ

ความด โดยมวธการฝกอบรมจตเพอใหเปนบญ ๒ ระดบ คอ ระดบพนฐาน

ไดแก การตงใจศกษาเลาเรยนหรอ ปฏงานตามหนาทของตน ตงใจฟง

ธรรมและคาอบรมสงสอนตาง ๆ รวมถงการคดพจารณาไตรตรองใน

เรองทเปนประโยชน เปนตน และระดบสงขน ไดแก การฝกอบรมจต

ใหสงบเปนสมาธ ดวยวธเจรญภาวนาในหลกกมมฏฐาน เพอพฒนาจต

ใหสงบและเกดปญญาเปนลาดบไป

ผปฏบตตามหลกบญกรยาวตถ ยอมเปนเหตใหสามารถกาจด

กเลส ๓ อยางคอ ทาน กาจด โลภะ ๑ ศล กาจด โทสะ ๑ และ ภาวนา

กาจด โมหะ ๑


4141


วฑฒ คอ ธรรมเปนเครองเจรญ ๔ ๑. สปปรสสงเสวะ คบผประพฤตชอบดวยกาย วาจา ใจ ทเรยกวาสตบรษ

๒. สทธมมสสวนะ ฟงคาสอนของทานโดยเคารพ

๓. โยนโสมนสการ ตรตรองใหรจกสงทดหรอชวโดย

อบายทชอบ

๔. ธมมานธมมปฏปตต ประพฤตธรรมสมควรแกธรรม

ทไดตรองเหนแลว

วฑฒ แปลวา ความเจรญ คาวา วฑฒธรรม หมายถง ธรรมท

เปนเหตใหเกดความเจรญรงเรองในการดาเนนชวต ทงในทางโลกและ

ทางธรรม ม ๔ อยาง คอ ๑. สปปรสสงเสวะ คบผประพฤตชอบดวยกาย วาจา ใจ ท

เรยกวาสตบรษ หมายถง การคบหาสตบรษ คอคนด มความรด และ

ประพฤตด โดยการเขาไปปรกษาหารอในสงทตนไมรไมเขาใจ รบฟง

คาสงสอนและคาแนะนาจากทาน รวมถงการเขาไปอปฐากรบใช ๒. สทธมมสสวนะ ฟงคาสอนของทานโดยเคารพ หมายถงเมอคบทานสตบรษคอคนดแลว กตงใจฟงคาสอนของทานโดยเคารพ ขยนหมนเพยรในการฟงคาสอนเพอใหเกดความเขาใจแจมแจง

แลวนาไปเปนหลกปฏบต

๓. โยนโสมนสการ ตรตรองใหรจกสงทดหรอชวโดย

อบายทชอบ หมายถง การพจารณาไตรตรอง หรอขบคดดวยปญญา

¨μØ¡¡Ð ËÁÇ´ ô¨μØ¡¡Ð ËÁÇ´ ô


4242


ถงสงทเรยนทฟงมาแลวนน โดยการวเคราะห แยกแยะ อยางถกวธ

มระบบ มเหตผลตามสมควร โยนโสมนสการ น เปนวถแหงปญญาและ

เหตสงเสรมใหเกดสมมาทฏฐคอความเหนชอบ

๔. ธมมานธมมปฏปตต ประพฤตธรรมสมควรแกธรรมท

ไดตรองเหนแลว หมายถง การประพฤตธรรมตามทไดฟง ไดศกษา

วเคราะห และไดพจารณาไตรตรองดแลวนน เพอใหไดรบผลแหงการ

ปฏบตอยางแทจรง

วฒธรรม ๔ ประการน เปนเหตเปนผลตอเนองกน คอ การคบ

คนด เปนเหตใหไดฟงคาสงสอนของทาน เมอไดฟงคาสงสอนแลว

กนาไปคดวเคราะหตามหลกความเปนจรง แลวจงประพฤตปฏบตธรรม

ตามทไดพจารณาดแลวนน โดยผกเปนคา ใหจางายวา “คบคนด ฟงวจ

โดยเคารพ นอบนบดวยพนจ ทากจดวยปฏบต”

จกร ๔

๑. ปฏรปเทสวาสะ อยในประเทศอนสมควร ๒. สปปรสปสสยะ คบสตบรษ

๓. อตตสมมาปณธ ตงตนไวชอบ

๔. ปพเพกตปญญตา ความเปนผไดกระทาความดไวใน ปางกอน

จกร แปลวา วงลอ มลกษณะเปนวงกลมหมนรอบตวได จกรธรรม คอ ธรรมทเปนเสมอนวงลอหรอลอรถนาไปสจดหมาย

หมายถงคณธรรมทนาผปฏบตตามใหถงจดหมายคอความเจรญรงเรอง

ม ๔ อยาง คอ


4343


๑. ปฏรปเทสวาสะ อยในประเทศอนสมควร หมายถง

การอยในประเทศหรอสงคมทมความเจรญ มนกปราชญ มบณฑต

หรอสตบรษอยอาศย มสภาพแวดลอมทด มสถานศกษาแหลงเรยนร

การคมนาคมสะดวก และมความปลอดภย เปนตน

๒. สปปรสปสสยะ คบสตบรษ หมายถง การคบหากบผทม

ความรด ทาด พดด คดด และชกชวนใหคนอนทาด โดยเขาไปหาขอ

คาแนะปรกษากบสตบรษ

๓. อตตสมมาปณธ ตงตนไวชอบ หมายถง การประพฤต

ตนหรอดารงตนตามหลกธรรมของพระศาสนาและเคารพกฎหมาย

บานเมอง มความเชอมนในพระรตนตรย และตงมนในวฒนธรรม

ประเพณทดงามของสงคมในทองถน ละเวนวถทางการดาเนนชวตทเปน

ทจรตกรรม

๔. ปพเพกตปญญตา ความเปนผไดทาความดไวในปางกอน

หมายถง มบญหรอคณความดทเคยทาไวแลวในอดตชาตกอน หรออดตทผานมาในชวตน ซงจะสงผลใหเกดความสขความเจรญในปจจบน

หรออนาคตกาล ทเรยกวา คนมบญวาสนา คอ มบญเกาหนนนาทาให

เกดสงมงคลหรอความสาเรจสมหวงแกชวต มกจะมผใหการอปถมภสงเสรมอยเนองๆ เปนตน ในจกรธรรม ๔ อยางน อตตสมมาปณธ การตงตนไวชอบ

นบวาสาคญยง เพราะแมจะมสงอนพรอม แตถาไมรจกตงตนไวในทาง

ทถกทควรแลว สงตางๆ กมอาจจะสงเสรมใหถงจดหมายปลายทางหรอความสาเรจได


4444


อคต ๔๑. ฉนทาคต ลาเอยงเพราะรกใครกน

๒. โทสาคต ลาเอยงเพราะไมชอบกน

๓. โมหาคต ลาเอยงเพราะเขลา

๔. ภยาคต ลาเอยงเพราะกลว

อคต แปลวา แนวทางทไมควรดาเนน หมายถง ความลาเอยง

ไมยตธรรม หรอวางใจไมเปนกลาง มเหตเกดความลาเอยง ๔ อยาง คอ

๑. ฉนทาคต ลาเอยงเพราะรกใครกน หมายถง ความลาเอยง

ไมเปนกลาง เพราะอานาจความรกใครพอใจของตนเปนสาคญ เปนเหต

ใหเสยความยตธรรม ในการตดสน และการแบงปนสงของ เปนตน

๒. โทสาคต ลาเอยงเพราะไมชอบกน หมายถง ลาเอยง

เพราะเกลยดชง หรอเพราะโกรธกน โดยถอความไมพอใจของตนเปน

สาคญ เปนเหตใหเสยความยตธรรมเพราะไมชอบใจ

๓. โมหาคต ลาเอยงเพราะเขลา หมายถง ความลาเอยงเพราะโงเขลา รเทาไมถงการณ ไมพจารณาใหถองแท มกลมหลงเชอคน

งาย ขาดความรอบคอบ จงเกดความลาเอยงไมยตธรรม เพราะความหลง

หรอเขลาเบาปญญา ๔. ภยาคต ลาเอยงเพราะกลว หมายถง ความลาเอยงเพราะกลวจะมภยหรออนตรายมาถงตว เชน ตารวจเหนคนทาผดกฎหมาย

ไมกลาจบเพราะเปนผมชอเสยงมอทธพล จบแลวกลววาภยอนตรายจะ

มาถงตนและครอบครว เปนตน ทาใหเสยความยตธรรมเพราะกลวตอภย

อคต ๔ เปนสงททกคนไมควรประพฤต ควรละเสย เพราะการ

มอคตทาใหขาดความยตธรรม เปนเหตใหเสอมเสยเกยรต เสยความเคารพนบถอตอกน เปนตน


4545


ปธาน ๔๑. สงวรปธาน เพยรระวงบาปไมใหเกดขนในสนดาน

๒. ปหานปธาน เพยรละบาปทเกดขนแลว

๓. ภาวนาปธาน เพยรใหกศลเกดขนในสนดาน

๔. อนรกขนาปธาน เพยรรกษากศลทเกดขนแลวไมใหเสอม

ปธาน หมายถง ความเพยรทเปนหลกใหญ หรอความเพยร

ทตองตงไวในใจ เปนธรรมเครองกาจดความเกยจคราน และเสรมกาลงใจ

ใหเขมแขง ม ๔ อยาง คอ

๑. สงวรปธาน เพยรระวงบาปไมใหเกดขนในสนดาน

หมายถง การเพยรระวงบาปอกศลกรรมทยงไมเกดไมใหเกดขนในจต

คอการปองกนระวงไมใหเกดขนในใจดวยการสารวมในอนทรย ๖ คอ

ตา ห จมก ลน กาย ใจ ไมใหยนดยนราย

๒. ปหานปธาน เพยรละบาปทเกดขนแลว หมายถง การ

เพยรละหรอกาจดบาปอกศลทเกดขนแลวไมใหฝงแนนอยในจตใจ โดยเลกละการทาชวทางกาย วาจา ใจ เพยรกาจดบาปอกศลทเกดขนแลว

ใหเบาบางหรอหมดไปจากจตใจ

๓. ภาวนาปธาน เพยรใหกศลเกดขนในสนดาน หมายถง เพยรพยายามทาความด ใหเกดมขนในสนดาน ดวยการใหทาน รกษาศล เจรญภาวนา และเพยรทากศลกรรมอยางอนทยงไมเกดใหเกดมขน

๔. อนรกขนาปธาน เพยรรกษากศลทเกดขนแลวไมใหเสอม

หมายถง การเพยรพยายามรกษากศลกรรม คณความดทไดทาไดมา

แลวนนใหตงมนและมความเจรญเพมพนมากขน

ปธาน ๔ เรยกอกอยางหนงวา สมมปปธาน คอความเพยรชอบ เปนสงทควรทาใหเกดมขนในจตใจในสนดานของตนอยเสมอ


4646


อธษฐานธรรม ๔ ๑. ปญญา รอบรสงทควรร

๒. สจจะ ความจรงใจ คอประพฤตสงใดกใหไดจรง

๓. จาคะ สละสงทเปนขาศกแกจตใจ

๔. อปสมะ สงบใจจากสงทเปนขาศกแกความสงบ

อธษฐานธรรม แปลวา ธรรมทควรตงไวในใจ หมายถง

ธรรมอนเปนฐานทมนคงของใจ เพราะเปนเครองนาทางแหงการ

ประพฤตปฏบตใหดใหพฒนายงขน ม ๔ อยาง คอ

๑. ปญญา รอบรสงทควรร หมายถง รทวถงเหตถงผล รอยาง

แจมแจงชดเจน โดยสงทควรรนนคอ รสภาวธรรม มขนธ ๕ เปนตน

ตามเปนจรง และรเหตแหงความเสอม เหตแหงความเจรญ และรอบาย

วธเวนความเสอมและวธสรางความเจรญ รวชาทเปนเหตใหเกดทรพย

เกยรตและความสขกายสขใจในการดาเนนชวต

๒. สจจะ ความจรงใจ คอประพฤตสงใดกใหไดจรง หมายถง มสจจะ คอความตงจรงใจในการทาหรอการปฏบตกจตางๆ เชน ตงใจ

จรงในการศกษาเลาเรยน หรอตงใจจรงทจะละความชว ทาความด

ทากศลใหเกดขนในสนดาน ๓. จาคะ สละสงทเปนขาศกแกความจรงใจ หมายถง

สละสงทเกดขนแลวเปนเหตใหเสยสจจะ คอ โลภ โกรธ หลง ซงขดขวางไมใหเกดความตงใจจรง และสละกเลสทเปนขาศกแกจตใจในการทาความด เชน สละความเหนแกตว ความเกยจคราน ความประพฤต

ทไมด อนเปนไปในทางอกศลหรอทจรตกรรม

๔. อปสมะ สงบใจจากสงทเปนขาศกแกความสงบ หมายถงการขมหรอการระงบจต จากกเลสทเปนขาศกแกความสงบ คอ ราคะ


4747


โทสะ โมหะ เปนตน ทเกดขนแลวทาใหจตใจเศราหมองขนมวและเกด

ความวตกกงวล

อทธบาท ๔ ๑. ฉนทะ พอใจรกใครในสงนน

๒. วรยะ เพยรประกอบสงนน

๓. จตตะ เอาใจฝกใฝในสงนน ไมวางธระ

๔. วมงสา หมนตรตรองพจารณาเหตผลในสงนน

อทธบาท คอ คณเครองใหสาเรจตามตองการ หมายถง

หลกธรรมทเปนเหตใหผปฏบตตามประสบความสาเรจในกจททาตาม

ความประสงค ม ๔ อยาง คอ

๑. ฉนทะ พอใจรกใครในสงนน หมายถง ความพอใจทจะ

ปฏบตหนาท หรอในการกจนนๆ เชน การศกษาเลาเรยน การประกอบ

กจการงาน เปนตน

๒. วรยะ เพยรประกอบสงนน หมายถง ความขยนในการทากจนน ๆ ไมยอทอ ไมทอถอยแมมปญหาอปสรรคเกดขน กเพยรพยายามทาจนกวาจะสาเรจผล

๓. จตตะ เอาใจฝกใฝในสงนน ไมวางธระ หมายถง ความเอาใจใสในสงททาและทาดวยความตงใจ คอตงใจจดจอกบหนาททจะตองทา ไมทอดธระ ไมทงงาน ไมปลอยใจใหฟงซานเลอนลอย

๔. วมงสา หมนตรตรองพจารณาเหตผลในสงนน หมายถง

การใชปญญาพจารณาไตรตรองในสงททานนวาเปนอยางไร และหาวธ

ทจะทาใหกจการงานนนๆ สาเรจลลวงไปดวยความเรยบรอย ทงมประสทธภาพและคณภาพดยงขน


4848


อทธบาท ๔ เปนธรรมทหนนเนองกนเปนลาดบ โดยมฉนทะเปน

คณธรรม ทสาคญในเบองตน เมอปฏบตไดครบถวนทกขอตามลาดบ

แลว กจะชวยใหสามารถทาหนาทหรอประกอบกจการงานนนๆ สาเรจ

ผลดวยดตามทตองการ

พรหมวหาร ๔ ๑. เมตตา ความรกใคร ปรารถนาจะใหเปนสข

๒. กรณา ความสงสาร คดจะชวยใหพนทกข

๓. มทตา ความพลอยยนด เมอผอนไดด

๔. อเบกขา ความวางเฉย ไมดใจ ไมเสยใจ เมอผอน

ถงความวบต พรหมวหาร แปลวา ธรรมอนเปนเครองอยของพรหม หรอผ

เปนใหญ หมายถง เปนหลกธรรมททาใหผประพฤตตามเปนผประเสรฐ

ดจพรหม และเปนหลกธรรมทผเปนใหญจะตองอนเคราะหผนอยดวย

หลกพรหมวหาร ม ๔ อยาง คอ ๑. เมตตา ความรกใคร ปรารถนาจะใหเปนสข หมายถง

ความรก ปรารถนาด มไมตรจตตองการใหผอน สตวอนมความสข

ความปลอดภย และมความเจรญในชวต เมตตาธรรม ถอเปนความรกความปรารถนาดทปราศจากความใครกาหนดในกาม ๒. กรณา ความสงสาร คดจะชวยใหพนทกข หมายถง

เมอเหนผอนสตวอนประสบทกขมความเดอดรอนตาง ๆ กคดจะชวยให

เขาพนทกข ใหมความปลอดภยมความสะดวกสบายในชวต

๓. มทตา ความพลอยยนด เมอผอนไดด หมายถง ความยนด ชนใจ ดใจ เมอผอนมความสขหรอประสบความสาเรจ ทงในการศกษา

หรอกจการงาน เปนตน


4949


๔. อเบกขา ความวางเฉย หมายถง ความวางใจเปนกลาง

ไมดใจไมเสยใจเมอเหนผอนถงความวบตหรอประสบทกข ซงตนไม

สามารถชวยเหลอได โดยใหพจารณาเหตผลถงการทคนจะไดสขหรอ

ทกขอยางนน เพราะกรรมคอการกระทาหรอการประพฤตอนเปนเหต

ปจจยใหไดสขหรอทกข

อรยสจ ๔ ๑. ทกข ความไมสบายกายไมสบายใจ

๒. สมทย เหตใหทกขเกด

๓. นโรธ ความดบทกข

๔. มรรค ขอปฏบตใหถงความดบทกข

อรยสจ แปลวา ความจรงอนประเสรฐ หรอความจรงททาใหผเขา

ถงเปนอรยะ อรยสจนเปนหลกธรรมสาคญทสดในพระพทธศาสนา

ม ๔ อยาง คอ ๑. ทกข คอ ความไมสบายกายไมสบายใจ ทไดชอวาทกข

เพราะเปนสภาพททนไดยาก สภาวะทบบคน ไดแก ความเกด ความแก

ความเจบ ความตาย ความเศราโศกเสยใจ ความคบแคนใจ การประสบกบสงทไมชอบใจ การพลดพรากจากสงทรกทชอบใจ เปนตน กลาวโดยยอคอ การยดมนในขนธ ๕ เปนทกข (อปาทานขนธ)

๒. สมทย เหตใหเกดทกข หมายถง สาเหตททาใหเกดทกข

ไดแก ตณหาคอความทะยานอยาก ม ๓ อยาง คอ กามตณหา ภวตณหา

และวภวตณหา

๓. นโรธ ความดบทกข หมายถง ความดบตณหาไดอยางสนเชง คอการทจะดบทกขไดหมด ตองดบทตนเหตคอตณหา นโรธ


5050


จงถอเปนสภาพทหลดพนและเปนอสระจากทกข ไดแก พระนพพาน

๔. มรรค ขอปฏบตใหถงความดบทกข หมายถง ทางปฏบต

ใหถงความดบทกข ไดแก ปญญาอนเหนชอบวา สงนทกข สงนเหต

ใหเกดทกข สงนความดบทกข สงนทางใหถงความดบทกข ทไดชอ

วา มรรค เพราะเปนขอปฏบตใหถงความดบทกข ไดแก มรรคมองค ๘

เรยกอกอยางหนงวา มชฌมาปฏปทา แปลวา ทางสายกลาง คอ

๑. ปญญาเหนชอบ (สมมาทฏฐ) ๒. ความดารชอบ (สมมาสงกปปะ)

๓. การเจรจาชอบ (สมมาวาจา) ๔. การงานชอบ (สมมากมมนตะ)

๕. การเลยงชพชอบ (สมมาอาชวะ) ๖. ความเพยรชอบ (สมมาวายามะ)

๗. ความระลกชอบ (สมมาสต) ๘. ความตงใจชอบ (สมมาสมาธ) ในอรยสจ ๔ น ทกข เปนสงทตองกาหนดร สมทย เปนสงท

ตองละหรอกาจดใหหมดสนไป นโรธ เปนสงทตองทาใหแจง มรรค

เปนสงทตองทาใหมขน โดยแบงออกเปนสวนเหตและผล คอ สมทยกบ

มรรค เปนสวนเหต ทกขกบนโรธ เปนสวนผล


5151


อนนตรยกรรม ๕ ๑. มาตฆาต ฆามารดา

๒. ปตฆาต ฆาบดา

๓. อรหนตฆาต ฆาพระอรหนต

๔. โลหตปบาท ทารายพระพทธเจาจนถงยงพระโลหต

ใหหอ

๕. สงฆเภท ยงสงฆใหแตกจากกน

อนนตรยกรรม แปลวา กรรมทใหผลไมมระหวางคน คอ

จะใหผลทนทไมมกรรมอนแทรก โดยใหผลกอนกรรมอนทงหมด ผทา

อนนตรยกรรมขอใดขอหนง จะไดรบผลกรรมตกอเวจมหานรกทนท

ไมมกศลธรรมใดทดแทนชวยผอนหนกใหเปนเบาได และกรรมนตงอย

ในฐาน ปาราชก คอผพายแพตอความด เปนผอาภพ หมดโอกาสทจะไดมนษยสมบต สวรรคสมบต และนพพานสมบต ม ๕ อยาง คอ ๑. มาตฆาต ฆามารดา และ ๒. ปตฆาต ฆาบดา คอบตร

ฆามารดาบดาบงเกดเกลา ดวยตนเองหรอใหคนอนฆาทาใหถงแก

ความตาย เปนอนนตรยกรรม เพราะมารดาบดาเปนผมพระคณตอบตรสดจะคณานบได ๓. อรหนตฆาต ฆาพระอรหนต เปนอนนตรยกรรม เพราะ

พระอรหนตเปนผหมดสนอาสวะกเลสแลว ไมมการเบยดเบยนไมทารายผอนสตวอนแตอยางใด มแตบาเพญกจทเปนประโยชนสขแกมหาชนและพระศาสนา

»Þ¨¡Ð ËÁÇ´ õ»Þ¨¡Ð ËÁÇ´ õ


5252


๔. โลหตปบาท ทารายพระพทธเจาจนถงยงพระโลหต

ใหหอขน คอมงทารายพระพทธเจา แมเพยงทาพระโลหตใหหอขน

(หอเลอด) กเปนอนนตรยกรรม ถอวาทาบาปหนกในพระพทธศาสนา

ซงผทาในสมยพทธกาล คอ พระเทวทต

๕. สงฆเภท ยงสงฆใหแตกจากกน คอพยายามทาลายสงฆ

ผพรอมเพรยงใหแตกกนเปนพวกเปนหม จนเกดรงเกยจกนในหมสงฆ

ไมทาอโบสถสงฆกรรมรวมกน ชอวา ทาบาปหนก เปนเสมอนทาลาย

พระพทธศาสนา เพราะภกษสงฆ ถอเปนพทธบรษททเปนหลกในการ

ศกษาและปฏบตตามพระธรรมวนย พรอมทงทาหนาทเผยแผพระพทธ

ศาสนาใหเจรญมนคงสบไป

เวสารชชกรณธรรม ๕ ๑. สทธา เชอสงทควรเชอ

๒. ศล รกษากายวาจาใหเรยบรอย

๓. พาหสจจะ ความเปนผศกษามาก ๔. วรยารมภะ ปรารภความเพยร

๕. ปญญา รอบรสงทควรร

เวสารชชกรณธรรม แปลวา ธรรมททาใหเกดความกลาหาญ หมายถง ธรรมอนเปนเครองสงเสรมใจใหแกลวกลาไมหวนไหว ม ๕ อยาง คอ ๑. สทธา เชอสงทควรเชอ หมายถง ความเชอทประกอบดวย

ปญญา ซงไดพจารณาไตรตรองอยางมเหตมผล การเชอในสงทควรเชอ

ม ๔ อยาง คอ

๑) กมมสทธา เชอกรรม คอเชอวา ทากรรมดกเปนเหตด

ทากรรมชวกเปนเหตชว


5353


๒) วปากสทธา เชอผลของกรรม คอเชอวา กรรมททาแลวตองมผล ผลดยอมเกดจากเหตด ผลชวยอมเกดจากเหตชว

๓) กมมสสกตาสทธา เชอวาสตวมกรรมเปนของตน คอเชอวา สตวทงหลายมกรรมเปนของตน ตนทากรรมใดไวยอมไดรบผลของกรรมนน

๔) ตถาคตโพธสทธา เชอความตรสรของพระพทธเจา คอ เชอวาพระพทธเจาตรสรอรยสจ ๔ ดวยพระองคเอง เปนความจรง

๒. ศล รกษากาย วาจา ใหเรยบรอย หมายถง เจตนางดเวนการกระทาความผดทางกายและวาจา ดวยการไมประพฤตลวงละเมดศล สามารถควบคมกาย วาจา ใหเรยบรอยงดงามเปนปกต เมอบคคลมความประพฤตเปนปกตเรยบรอย ยอมมความมนใจ กลาหาญ สงางาม ไมเกอเขนหรอหวนไหว ๓. พาหสจจะ ความเปนผศกษามาก คอ ความเปนผไดสดบตรบฟงมาก ในทางโลก หมายถง ไดศกษาเลาเรยน มความรในวทยาการมามาก และสามารถจดจาไวไดเปนอยางด พรอมทงสามารถถายทอดเผยแพรไดอยางมประสทธภาพ ในทางธรรม หมายถง ผไดเลาเรยนหรอไดฟงพระพทธพจนมามาก สามารถทรงจาไดเปนอยางด จนไดชอวาเปน “พหสตร” ผไดศกษามามากยอมเปนผเฉลยวฉลาดสามารถแกไขปญหาเฉพาะหนา และวางแผนพฒนาในอนาคตไดเปนอยางด ๔. วรยารมภะ ปรารภความเพยร หมายถง มความเพยร มงมน ไมยอทอ พยายามปฏบตอยเสมอ ไมกลวตอความเหนอยยาก ทงในหนาทการงาน หรอกจทพงกระทาอนๆ เชน การศกษาเลาเรยน เปนตน ผปรารภความเพยรอยเสมอ เปนผมความขยนอดทน ไมยอทอ

ตอปญหาอปสรรค สามารถแกไขปญหาตาง ๆ ได


5454


๕. ปญญา รอบรสงทควรร หมายถง ความรทวถงเหตผล

อยางแจมแจง รเหตดเหตชว รตามความเปนจรงแหงสภาวะธรรม

รอบายวธเวนความเสอมและสรางความเจรญแกชวต เปนตน ในทางโลก

คอ รวชาสาขาตางๆ ทจะทาใหสามารถประกอบสมมาอาชพไดอยางม

ประสทธภาพ เปนตน ในทางธรรม รเรองบาป บญ รทจรต สจรต และ

ขนสงสดคอรแจงในอรยสจ ๔ ผมปญญายอมกลาคดกลาทากลาพดใน

สงทถกตอง

เวสารชชกรณธรรม ๕ อยางน เปนหลกธรรมททาใหผปฏบตตาม

เปนคนแกลวกลาไมหวนไหวในการเขาสมาคมตางๆ เพราะ ศรทธา

จะทาใหใจหนกแนนไมหวนไหว ศล ทาใหกาย วาจา เปนปกตจะกอให

เกดความแกลวกลาในสงคม พาหสจจะ ยอมเปนผลอานวยใหการทา

กจการงานนนๆ ไดถกตองเหมาะสม ตามหลกวชาการ วรยารมภะ

จะทาใหไมยอทอสงเสรมความเพยรใหมนคง และปญญา จะทาใหรอบร

ในสงทงปวงทงในทางโลกและทางธรรม

ธมมสสวนานสงส ๕ ๑. ผฟงธรรมยอมไดฟงสงทยงไมเคยฟง

๒. สงใดไดเคยฟงแลว แตยงไมเขาใจชด ยอมเขาใจใน

สงนนชด ๓. บรรเทาความสงสยเสยได ๔. ทาความเหนใหถกตองได

๕. จตของผฟงยอมผองใส

ธมมสสวนานสงส คอ อานสงสของการฟงธรรม หรอ ผลดทเกดแตการฟงธรรม ซงผฟงธรรมจะไดอานสงสอยางแทจรง ตองฟง


5555


โดยเคารพ ควบคมใจใหตงมนไปตามกระแสธรรมททานแสดง ยอมได

รบอานสงส ๕ อยาง คอ

๑. ผฟงธรรมยอมไดฟงสงทยงไมเคยฟง หมายความวา

หลกธรรมคาสอนในพระพทธศาสนามมากเหมอนนาในมหาสมทร

หรอใบไมในปาใหญ ฉะนน การฟงธรรมบอยๆ ยอมไดฟงสงทยงไมเคย

ฟงมากอน ไดรในเรองทยงไมรเพมมากขน

๒. สงใดไดเคยฟงแลว แตยงไมเขาใจชด ยอมเขาใจใน

สงนนชด หมายถง แมจะเคยฟงมาแลว แตไมเขาใจแจมแจง เมอได

ฟงซาอก ยอมรและเขาใจชดเจนขน หรอเคยฟงจากทานอน แตยง

ไมเขาใจชด เมอไดฟงจากอกทานหนง ทอธบายธรรมไดแจมแจง

กจะทาใหเกดความรและเขาใจในขอธรรมนนๆ มากยงขน

๓. บรรเทาความสงสยเสยได หมายถง ความสงสยไมเขาใจ

ในขอธรรมบางประการ เมอไดฟงธรรมนนบอยๆ ยอมขจดหรอบรรเทา

ความสงสยได

๔. ทาความเหนใหถกตองได หมายถง ผฟงธรรมบางครง

อาจเกดความคดเหนทขดแยงหรอไมตรงความจรงตามหลกธรรม เมอไดฟงธรรมททานผรอธบายใหเหนอยางแจมแจงชดเจนแลว ยอมทาความเหนใหถกตองได

๕. จตของผฟงยอมผองใส หมายถง จตของบคคลในบางครงกผองใส บางครงขนมวเศราหมองหรอฟงซาน ขนอยกบอารมณทมา

กระทบ แตเมอได ฟงธรรมแลว ยอมทาใหจตใจผอนคลายจากอารมณ

ททาใหขนมว จนเกดความสงบและผองใสเบกบาน แชมชนขนมาได


5656


พละ ๕๑. สทธา ความเชอ

๒. วรยะ ความเพยร

๓. สต ความระลกได

๔. สมาธ ความตงใจมน

๕. ปญญา ความรอบร

พละ แปลวา กาลง หรอ พลง หมายถง หลกธรรมอนทาใหเกด

พลงทางใจ สงเสรมใหจตใจมความมนคงและเขมแขง ม ๕ อยาง คอ

๑. สทธา ความเชอ หมายถง ความเชอทประกอบดวยปญญา

มเหตผลสามารถพสจนใหเหนจรงได ไดแก ความเชอในพระปญญา

ตรสรของพระพทธเจา ในพระรตนตรย ในผลของกรรมดและกรรมชว

ศรทธานเปนคณธรรมทเปนพลง ทาใหใจเขมแขงมความเชอมนในการ

ทาความด

๒. วรยะ ความเพยร หมายถง ความพยายาม มงมน ไมยอทอ

ในการทากจนนๆ เชน การศกษาเลาเรยน การทางานหาเลยงชพ หรอเพยรระวงไมใหอกศลเกดขนในสนดาน เพยรทาความด เพยรรกษา

ความดไมใหเสอมสญไป วรยะน เปนพลงทพยงใจไมใหทอถอยในการ

ทาหนาทหรอประกอบกจการงาน ๓. สต ความระลกได หมายถง ความระลกหรอนกคดขนได ทงสงททาแลวในอดต และททาในปจจบน สตนเปนพลงควบคมใจใหตนตวอยเสมอ ใหระลกไดกอนทา กอนพด ชวยใหมการคดลวงหนาได

อยางรอบคอบและมประสทธภาพ ๔. สมาธ ความตงใจมน หมายถง ความมใจสงบตงมน แนวแนไมฟงซาน อาการทจตแนวแนอยกบอารมณใดอารมณหนงอยางมสต


5757


สมาธนเปนธรรมททาใหจตใจมนคงกบการปฏบตหนาทหรอทากจตางๆ

ทาใหใจสงบไมเลอนลอย

๕. ปญญา ความรอบร หมายถง ความรทวถงเหตและผล

รอยางชดเจนกวางขวาง รสงทควรทาและไมควรทา รเหตแหงความเสอม

หรอความเจรญ รอบายวธเวนความเสอมและวธสรางความด ปญญาน

ยอมเปนพลงใหรแจงในสงทงปวง

พละ ๕ อยางน เปนคณธรรมใหเกดความเขมแขงมนคง

เปนคณธรรมเกอหนนแกอรยมรรค เรยกอกอยางวา อนทรย เพราะ

เปนใหญในกจของตน คอ สทธา เปนใหญในการเชอ วรยะ เปนใหญใน

การพากเพยร สต เปนใหญในการระลก สมาธ เปนใหญในการตงจตมน

และปญญา เปนใหญในการรอบร

ขนธ ๕๑. รป ๒. เวทนา

๓. สญญา ๔. สงขาร ๕. วญญาณขนธ แปลวา กอง หมวด หม หมายถง กองแหงรปธรรม

และนามธรรม รวมกนเขาเปนกอน เรยกวา ขนธ ๕ หรอ เบญจขนธ

ม ๕ อยาง คอ

๑. รปขนธ หมายถง สวนทเปนรางกาย อนรวมกนขนจาก

ธาต ๔ ไดแก ดน นา ลม ไฟ ในทนหมายเอารปทมใจครอง เชน มนษย

สตวดรจฉาน ๒. เวทนาขนธ หมายถง ความรบรอารมณวา เปนสข คอสบายกาย สบายใจ เปนทกข คอความไมสบายกายไมสบายใจ หรอรสกเฉยๆ ไมทกขไมสข


5858


๓. สญญาขนธ หมายถง ความจาได ความหมายร คอจาสงท

รบรนนไวได เชน จารป จาเสยง จากลน จารส จาโผฏฐพพะคออารมณ

ทเกดกบใจได

๔. สงขารขนธ หมายถง สภาพทปรงแตงจต หรออารมณท

เกดกบใจ เปนสวนด เรยกกศล ทเปนสวนชว เรยกอกศล ทเปนกลางๆ

ไมดไมชว เรยกวา อพยากฤต (สงขารขอนตางจากสงขารในไตรลกษณ

คอสงขารในไตรลกษณ หมายถงสงทปจจยปรงแตงขน เชน คน สตว

ตนไม โตะ เกาอ เปนตน)

๕. วญญาณขนธ หมายถง ความรแจงอารมณของจตตอ

สงทมากระทบ คอรถงสงทมาสมผสทางตา ห จมก ลน กาย ใจ เชน

เมอตาเหนรปกรวา รป และรวาเปนรปอะไร เปนตน

ขนธ ๕ หรอ เบญจขนธ ยอเปน ๒ สวน คอ รป และ นาม

โดยเวทนา สญญา สงขาร และวญญาณ จดเปนนาม สวนรปจดเปนรป


5959


©Ñ¡¡Ð ËÁÇ´ ö©Ñ¡¡Ð ËÁÇ´ ö

คารวะ ๖ ๑. พทธคารวตา ความเคารพในพระพทธเจา

๒. ธมมคารวตา ความเคารพในพระธรรม

๓. สงฆคารวตา ความเคารพในพระสงฆ

๔. สกขาคารวตา ความเคารพในการศกษา

๕. อปปมาทคารวตา ความเคารพในความไมประมาท

๖. ปฏสนถารคารวตา ความเคารพในปฏสนถาร

คารวะ หรอ คารวตา แปลวา ความเคารพ ความนบถอกน

อยางนกแนน หมายถง กรยาทนอบนอม ทเรยกวา มสมมาคารวะ

เปนการใหความสาคญตอบคคลหรอสงทรงคณความด มคาควรแกให

เกยรต ยกยอง และคมครองรกษา ม ๖ ประการ คอ

๑. พทธคารวตา ความเคารพในพระพทธเจา คอ การเคารพ

นอบนอมดวยศรทธาเลอมใสทางกาย วาจา ใจ ในพระพทธเจา โดย

ระลกถงพระพทธคณ รวมถงเคารพพระบรมสารรกธาต พระพทธรป สงเวชนยสถาน หรอปชนยสถาน ทสรางอทศถวายบชาพระพทธเจา โดยการเคารพนบถอ มความนอบนอมยาเกรงไม แสดงกรยา

เหยยบยาทาลาย เปนตน

๒. ธมมคารวตา ความเคารพในพระธรรม คอ การแสดงความเคารพในพระธรรมวนย ดวยการนอมระลกถงคณของพระธรรม

การตงใจศกษาเลาเรยน และประพฤตตามหลกธรรม รวมถงเคารพ

ในพระไตรปฎกหรอคมภร หนงสอใบลานทจารกขอธรรมไมดหมนเหยยบยาทาลาย เปนตน


6060


๓. สงฆคารวตา ความเคารพในพระสงฆ คอความเคารพ

ในพระอรยสงฆ และสมมตสงฆผประพฤตดปฏบตชอบตามพระธรรม

วนย ดวยการนอมระลกถงคณของพระสงฆ แสดงความเคารพนบถอ

บชา รบฟงเทศนฟงคาสอนโดยเคารพ ไมแสดงกรยาดหมนดแคลน และ

ไมเหยยบยาผากาสาวพสตร เปนตน ๔. สกขาคารวตา ความเคารพในการศกษา คอความเคารพ

เออเฟอ ตอการศกษา ดวยการตงใจศกษาในหลกไตรสกขาคอ ศล สมาธ

ปญญา สวนในทางโลกคอการเอาใจใส ไมเกยจคราน ไมยอทอตอการ

เลาเรยนวชาตางๆ ทดมประโยชน ไมมโทษ เพอพฒนาตนเองใหเจรญ

กาวหนายง ๆ ขนไป

๕. อปปมาทคารวตา ความเคารพในความไมประมาท คอ

การดารงตนดวยความไมประมาท ดวยการมสตและสมปชญญะ ระวงใจ

ไมใหลมหลงฝกไฝในทางบาปอกศลหรอทจรตกรรมตางๆ

๖. ปฏสนถารคารวตา ความเคารพในปฏสนถาร คอความ

เออเฟอ ความยนดในการตอนรบผมาเยยมเยอนตามสมควรแกฐานะ การปฏสนถารม ๒ คอ อามสปฏสนถาร การตอนรบดวยอามส ไดแก

วตถสงของเพอความสขกาย เชน ใหนา อาหาร ทพก เปนตน และธรรม

ปฏสนถาร ตอนรบดวยธรรม คอการสนทนาดวยเรองทดมประโยชน หรอแนะนาในทางทด ดวยคาพดทไพเราะและหนาตาทยมแยมแจมใส สรางความสบายใจแกผมาเยยมเยอน

คารวะ ๖ อยางน นบเปนพนฐานทางจตใจทสาคญ เพราะเปนไป

เพอความเจรญในการดาเนนชวต เชน ผมความเคารพในพระรตนตรย

ชอวา เปนแบบอยางทดงามของชาวพทธ ผเคารพในการศกษา ยอมไดรบความเจรญดวยวชาความร ทาใหฉลาดรอบรหรอเชยวชาญใน


6161


งานนนๆ ผเคารพในความไมประมาท ยอมทาใหมสตสมปชญญะมนคง

ทาใหไมประมาท และเคารพในปฏสนถาร ยอมไดรบนาใจไมตรทดงาม

จากอาคนตกะหรอญาตมตรเปนจานวนมาก

สาราณยธรรม ๖ ๑. เขาไปตงกายกรรมประกอบดวยเมตตาในเพอน

๒. เขาไปตงวจกรรมประกอบดวยเมตตาในเพอน

๓. เขาไปตงมโนกรรมประกอบดวยเมตตาในเพอน

๔. แบงปนลาภทตนไดมาโดยชอบธรรมใหแกเพอน

๕. รกษาศลบรสทธเสมอกนกบเพอน

๖. มความเหนตรงกน

สาราณยธรรม คอ ธรรมเปนทตงแหงการระลกถงกนและ

กน เปนธรรมททาใหหมคณะอยรวมกนไดอยางสนทสนมสามคค กอให

เกดความสงบสขรมเยน แกหมคณะและสงคมสวนรวม ม ๖ ประการ คอ ๑. เขาไปตงกายกรรมประกอบดวยเมตตาในเพอน

(เมตตากายกรรม) หมายถง การชวยเหลอกจธระของเพอนหรอหมคณะ ดวยไมตรจต ไมนงดดาย ไมรงเกยจ และมนาใสใจจรงตอกนและกน ๒. เขาไปตงวจกรรมประกอบดวยเมตตาในเพอน (เมตตา

วจกรรม) หมายถง การพดคยสนทนากนดวยคาทไพเราะ เวนวาจาท

สอเสยด หยาบคาย มวาจาทสรางสรรคไมพดทาลายนาใจกน แมลบ

หลงเพอนกไมนนทาใหราย ๓. เขาไปตงมโนกรรมประกอบดวยเมตตาในเพอน (เมตตา

มโนกรรม) หมายถง ความมจตคดแตสงทเปนประโยชนสขตอเพอน

หรอหมคณะ ไมคดรษยา ไมคดทจรตตอเพอนทงตอหนาและลบหลง


6262


๔. แบงปนลาภทตนไดมาโดยชอบธรรมใหแกเพอน

(สาธารณโภค) หมายถง การรจกแบงปนสงของใหแกเพอน รวมถงแก

หมคณะ ไมหวงผลประโยชน ไมตระหนถเหนยว มความเออเฟอเผอแผ

ตอเพอนหรอสงคมดวยเมตตาจต

๕. รกษาศลบรสทธเสมอกนกบเพอน (สลสามญญตา)

หมายถง ความมศล มความประพฤตเสมอเหมอนคนอน ๆ และเคารพ

ในกฎหมาย ระเบยบ กตกา วฒนธรรมประเพณอนดงามของสงคม

ไมทาตนใหเปนทรงเกยจของคนอน

๖. มความเหนตรงกน (ทฏฐสามญญตา) หมายถง การ

มความเหนทถกตองรวมกน โดยทาความเหนใหถกตองชอบธรรม เพอไมใหเกดโตแยงกนจนเปนเหตนาไปสการทะเลาะววาทกนกบเพอน

หรอสงคม

สาราณยธรรม ๖ เปนหลกธรรมทใหเกดและสงเสรมไมตรจต

และความเคารพนบถอกนระหวางเพอนหรอชมชนหมคณะใหยงยน

มากขน อกทงเปนไปเพอการสงเคราะหเกอกลซงกนและกนตามสมควร อนจะทาใหความสามคคของสงคมแนนแฟนมนคงยงขน


6363


อรยทรพย ๗ ๑. สทธา เชอสงทควรเชอ

๒. ศล รกษากาย วาจา ใหเรยบรอย

๓. หร ความละอายตอบาปทจรต

๔. โอตตปปะ สะดงกลวตอบาป

๕. พาหสจจะ ความเปนคนเคยไดยนไดฟงมามาก

คอทรงจาธรรม และรศลปวทยามาก ๖. จาคะ สละใหปนสงของของตนแกคนท

ควรใหปน

๗. ปญญา รอบรสงทเปนประโยชนและไมเปน

ประโยชน อรยทรพย แปลวา ทรพยอนประเสรฐ หมายถง ทรพยคอ

คณความดอนประเสรฐทมอยในจตใจ เปนทรพยภายในอนประเสรฐทไมมใครจะแยงชงไปได ไมสญหายไปเพราะอนตรายตางๆ เปนเหตใหไดทรพยภายนอกดวย ม ๗ อยาง คอ

๑. ศรทธา เชอสงทควรเชอ หมายถง ความเชอทประกอบ

ดวยเหตและผลสามารถพสจนเหนจรงได เชน เชอในพระปญญาตรสรของพระพทธเจา หรอเชอในผลของกรรมดและกรรมชว เปนตน

๒. ศล รกษากาย วาจาใหเรยบรอย หมายถง การควบคม

กาย วาจา ใหเปนปกต โดยประพฤตตนเหมาะสมดวยการตงเจตนา

งดเวนสงทควรเวน ดาเนนตามหลกศลธรรมในพระพทธศาสนา

ÊÑμμ¡Ð ËÁÇ´ ÷ÊÑμμ¡Ð ËÁÇ´ ÷


6464


๓. หร ความละอายตอบาปทจรต หมายถง ความละอายใจ

ตอการทาบาปอกศลหรอทจรตกรรมทงตอหนาและลบหลง กระดากใจ

ในการทาชวทางกาย วาจา ใจ เปรยบเหมอนคนปกตทวไปทรกสะอาด

รกสวยงามไมอยากใหสงสกปรก ปฏกลเนาเหมนมาเลอะเปรอะเปอน

เสอผาตวเอง ฉะนน

๔. โอตตปปะ สะดงกลวตอบาป หมายถง ความเกรงกลวตอ

บาปอกศลและผลของกรรมชวทจะใหผลในภายหลง สะดงกลวตอบาป

เสมอนกบคนสะดงกลวตอทอนเหลกแดงทไฟเผารอนจด ทคนอนจะนา

มาทารายตน ฉะนน

๕. พาหสจจะ ความเปนคนเคยไดยนไดฟงมามาก คอ

ทรงจาธรรม และรศลปวทยามาก หมายถง ความเปนผ ใฝในการศกษาหาความรอยเสมอดวยการฟง การคดพจารณา การสอบถาม

และบนทกจดจาไวได แลวนามาประพฤตปฏบตและเผยแพรเปน

ประโยชนแกผอน

๖. จาคะ สละใหปนสงของของตนแกคนทควรใหปน

หมายถง การเสยสละแบงปนสงของของตนใหแกผทควรให มความ

เออเฟอเผอแผตามสมควร จาคะ จะชวยกาจดความเหนแกตว ความ

ตระหนใจแคบใหเบาบางไปจากจตใจได ๗. ปญญา รอบรสงทเปนประโยชนและไมเปนประโยชน หมายถงความรเขาใจในเรองนนๆ อยางถองแท รเหตใหเกดกศลและ

อกศล โดยปญญาเกดได ๓ ทางคอ ปญญาเกดแตการศกษา สดบรบ

ฟงมามาก (สตมยปญญา) ปญญาเกดแตการคดวเคราะหดวยเหตผล

(จนตามยปญญา) และปญญาเกดจากการอบรม ฝกหด ลงมอปฏบตจรง และเกดทกษะความชานาญเชยวชาญ (ภาวนามยปญญา)


6565


อรยทรพย ๗ เรยกอกอยางหนงวา พหการธรรม คอธรรมทม

อปการะมาก เพราะทาใหผปฏบตตามไดมอรยทรพยภายในอนประเสรฐ

และยงสงเสรมอตสาหะในการทาความดงามหรอบาเพญคณธรรมให

เพมพนมากขนอกดวย

สปปรสธรรม ๗ ๑. ธมมญญตา ความเปนผรจกเหต

๒. อตถญญตา ความเปนผรจกผล

๓. อตตญญตา ความเปนผรจกตน

๔. มตตญญตา ความเปนผรจกประมาณ

๕. กาลญญตา ความเปนผรจกเวลาอนเหมาะสม

๖. ปรสญญตา ความเปนผรจกประชมชน

๗. ปคคลปโรปรญญตา ความเปนผรจกเลอกบคคล

สปปรสธรรม แปลวา ธรรมของสตบรษ หรอ ธรรมททาให

เปนสตบรษ ผดารงตนอยในคณธรรมเหลาน เปนผมคณสมบตของคนดทเรยกวา สตบรษ เปนธรรมทปฏบตแลวทาใหเปนคนด เปนทเคารพ

ยาเกรงของคนทวไป ม ๗ อยาง คอ ๑. ธมมญญตา ความเปนผรจกเหต หมายถง รหลกแหงความจรงทจะทาใหเกดผลอะไร เชน รวาสงนเปนเหตแหงสข สงนเปน

เหตแหงทกข ทาอยางนใหเกดความเจรญรงเรอง ประพฤตเชนนนาไป

สความเสอมเสยหายแกชวต

๒. อตถญญตา ความเปนผรจกผล หมายถง รถงสงทจะเกดขนอนสบเนองจากสาเหตนนๆ เชน รวาผลทไดรบอยางนเพราะมเหต

อยางน


6666


๓. อตตญญตา ความเปนผรจกตน หมายถง รฐานะของ

ตนวา มตระกล ยศศกด สมบต บรวาร ความรความสามารถอะไร

รวมถงมคณความดเพยงไร แลววางตวประพฤตตนใหเหมาะสม และ

รทจะแกไขปรบปรงพฒนาตนอยเสมอ

๔. มตตญญตา ความเปนผรประมาณ หมายถง รจกความ

พอเหมาะพอด ไมนอยหรอมากเกนไปในทกเรอง เชน การหาเลยงชพ

การชวยเหลอกน เปนตน

๕. กาลญญตา เปนผความรจกกาลเวลา หมายถง รจกเวลา

อนเหมาะสมทจะประกอบกจการงานนนๆ รวาสงไหนควรทากอน ควร

ทาทหลงและรคณคาของเวลา ใชเวลาอยางคมคาไมปลอยเวลาใหผาน

ไปโดยเปลาประโยชน

๖. ปรสญญตา ความเปนผรจกประชมชน หมายถง การรจก

ชมชน สงคม ทตนอยอาศย รวมถงรกฎ กตกา ระเบยบแบบแผน

มารยาททตนจะพงประพฤตในชมชน โดยรจกปรบตวปรบใจใหเขากบ

สงคมนนๆ ๗. ปคคลปโรปรญญตา ความเปนผรจกเลอกบคคล

หมายถง ร จกเลอกคบคน โดยดถงนสยใจคอ ความประพฤต

ความแตกตางแหงฐานะ เชนร วา ผ นเปนคนดมศลธรรมควรคบ ผนทาตนเปนคนพาลเกเรไรศลธรรม ไมควรคบหา


6767


ÍÑ¯°¡Ð ËÁÇ´ øÍÑ¯°¡Ð ËÁÇ´ ø

โลกธรรม ๘ ๑. มลาภ ๒. ไมมลาภ

๓. มยศ ๔. ไมมยศ

๕. นนทา ๖. สรรเสรญ

๗. สข ๘. ทกข

โลกธรรม แปลวา ธรรมทครอบงาสตวโลก หมายถง หลก

ธรรมดาทมอยคกบโลกคกบมนษย และมนษยทกคนตองประสบกบสง

เหลาน ม ๘ ประการ คอ

๑. มลาภ หมายถง การไดทรพยสนเงนทอง ไดผลประโยชน

ตามทปรารถนา

๒. ไมมลาภ หมายถง การไมไดสงทตองการหรอเสอมจากสง

ทไดมาแลว๓. มยศ หมายถง การไดยศ ไดตาแหนงหนาท ยศม ๓ อยาง

๑) อสรยยศ ยศททาใหมอานาจหนาทเปนใหญ ๒) เกยรตยศ การมชอเสยงดงาม ๓) บรวารยศ การมบรวาร มพวกพองแวดลอม

๔. ไมมยศ หมายถง การไมไดยศไมไดตาแหนงหนาทหรอ

การเสอมจากยศจากตาแหนงหนาททไดมาแลว

๕. นนทา หมายถง การถกกลาวตาหนลบหลงหรอถกใหรายลบหลง ๖. สรรเสรญ หมายถง การไดรบคายกยองชมเชย

๗. สข หมายถง ความสบายกายสบายใจ ไมมสงใดเบยดเบยน

กาย ใจ


6868


๘. ทกข หมายถง ความไมสบายกายไมสบายใจ เชน มโรคเกด

ขนทาใหกายเจบปวย หรอเมอไดรบอารมณหรอสงทไมนาพอใจ ทาให

เปนทกขใจ

โลกธรรม ๘ แบงเปน ๒ ฝาย คอ

๑) โลกธรรมฝายอฏฐารมณ คออารมณหรอสงทนา

ปรารถนานาพอใจ ไดแก มลาภ มยศ ไดรบการสรรเสรญ และไดสข

(ลาภ ยศ สรรเสรญ สข)

๒) โลกธรรมฝายอนฏฐารมณ คออารมณหรอสงทไมนา

พอใจ ซงคนทวไปไมตองการ คอ ไมมลาภ ไมมยศ ถกนนทา ไดรบทกข

(เสอมลาภ เสอมยศ ถกนนทา ไดรบทกข)

พระพทธเจาตรสสอนใหดาเนนชวตดวยความไมประมาท เมอ

มโลกธรรมฝายทนาปรารถนาหรอฝายทไมนาพอใจเกดขนแกตน ก

ใหมสตและพจารณาใหรตามความเปนจรงดวยปญญาวา มนไมเทยง

เปนทกข มความเปลยนแปลงไป เปนธรรมดา ไมดใจจนลมหลงมวเมา

หรอยนรายจนเปนเหตใหใจเศราหมองขนมว ฉะนน การศกษาและพจารณาในหลกโลกธรรม ๘ ยอมเปนเหตใหใจเขมแขง แมจะประสบกบ

อนฏฐารมณ กจะไมทาใหรสกเสยใจหรอผดหวงจนเกนไป จะชวยให

“ทาใจได” เพราะรและเขาใจในหลกโลกธรรม ๘ ดวยปญญา

มรรคมองค ๘ ๑. สมมาทฏฐ ความเหนชอบ

๒. สมมาสงกปปะ ดารชอบ ๓. สมมาวาจา เจรจาชอบ ๔. สมมากมมนตะ ทาการงานชอบ


6969


๕. สมมาอาชวะ เลยงชวตชอบ

๖. สมมาวายามะ เพยรชอบ

๗. สมมาสต ระลกชอบ

๘. สมมาสมาธ ตงใจไวชอบ

อรยมรรค แปลวา ทางอนประเสรฐ หมายถง แนวทางปฏบต

หรอขอปฏบตทใหถงความดบทกข เปนขอปฏบตทสรางปถชนใหเปน

อรยชน ขอปฏบต แตละขอ เรยกวา องค มอย ๘ องค จงเรยกวา มรรค

มองค ๘ คอ

๑. สมมาทฏฐ ความเหนชอบ หมายถง ความเหนทถกตอง

ปญญาอนเหนแจงในอรยสจ ๔ ปญญาอนรแจงในไตรลกษณ

๒. สมมาสงกปปะ ความดารชอบ หมายถง ความคดอนถกตอง

ไดแก ความดารในการออกจากกาม ในการไมพยาบาทปองราย

ในการไมเบยดเบยน

๓. สมมาวาจา วาจาชอบ หมายถง การพดทเวนจากวจทจรต

๔ คอ พดเทจ พดสอเสยด พดคาหยาบและพดเพอเจอ ๔. สมมากมมนตะ การงานชอบ หมายถง การงานทถก

ตองไมมโทษภย การงานทเวนจากกายทจรต ๓ คอ ฆาสตว ลกทรพย

ประพฤตผดในกาม ๕. สมมาอาชวะ การเลยงชพชอบ หมายถง การเลยงชพทถกตองสจรต เวนจากมจฉาชพทผดศล ผดกฎหมายบานเมอง

๖. สมมาวายามะ ความพยายามชอบ หมายถง ความ

พยายามทถกตอง ความเพยรในสมมปปธาน ๔ ไดแก เพยรระวงไมให

บาปเกดขน เพยรละบาปทเกดขนแลว เพยรใหกศลเกดขน และเพยรรกษากศลทเกดขนแลว


7070


๗. สมมาสต ระลกชอบ หมายถง ความระลกทถกตอง ไดแก

ความระลกในสตปฏฐาน ๔ คอ กาย เวทนา จต ธรรม

๘. สมมาสมาธ ความตงใจชอบ หมายถง ความตงใจทถกตอง

ความตงใจมนในการเจรญฌาน ๔ คอ ปฐมฌาน ทตยฌาน ตตยฌาน

และจตตถฌาน

มรรคมองค ๘ เรยกอกอยางหนงวา มชฌมาปฏปทา แปลวา

ทางสายกลาง คอขอปฏบตทไมตงไมหยอนมากเกนไป เปนองคธรรม

ทสนบสนนซงกน และกน ทาใหมกาลงมาก สามารถทาใหผปฏบตบรรล

ผลชนสง คอ อรยมรรค อรยผล และพระนพพานได ตามสมควรแกการ

ปฏบตของตน

อรยมรรคสงเคราะหเขาในไตรสกขาไดดงน

(๑) สมมาทฏฐ สมมาสงกปปะ สงเคราะหเขาใน ปญญาสกขา

(๒) สมมาวาจา สมมากมมนตะ สมมาอาชวะ สงเคราะหเขาใน

สลสกขา

(๓) สมมาวายามะ สมมาสต สมมาสมาธ สงเคราะหเขาใน จตตสกขา

************


7171


¤ÔËÔ»¯ÔºÑμÔ¤ÔËÔ»¯ÔºÑμÔ

คหปฏบต แปลวา ขอปฏบตของคฤหสถ หมายถง หลกธรรม

อนเปนขอปฏบตสาหรบคฤหสถคอผอยครองเรอน เปนหลกธรรมท

กอใหเกดประโยชนเกอกลและความสขในการดาเนนชวตอยางยงยน

สาหรบบคคลทวไป

กรรมกเลส ๔ ๑. ปาณาตบาต ทาชวตสตวใหตกลวง

๒. อทนนาทาน ถอเอาสงของทเจาของไมไดใหดวย

อาการแหงขโมย

๓. กาเมส มจฉาจาร ประพฤตผดในกาม

๔. มสาวาท พดเทจ

กรรมกเลส แปลวา กรรมเครองเศร าหมอง หมายถง การกระทาทเปนเหตใหผกระทาเศราหมอง จตใจขนมวและใหเกดโทษภยอนตรายได ม ๔ อยาง ๑. ปาณาตบาต การทาชวตสตวใหตกลวงไป หมายถง

การฆามนษยและสตวดรจฉาน รวมถงการทารายเบยดเบยนผอน

สตวอนใหเปนอนตรายบาดเจบสาหส ๒. อทนนาทาน การถอเอาสงของทเจาของมไดให หมายถงการละเมดตอทรพยสนของผอน เชน ขโมย ปลน จ ฉกชง วงราว รวมถง

การละเมดลขสทธ ทจรตคอรปชน

๓. กาเมส มจฉาจาร การประพฤตผดในกาม หมายถง

การประพฤตลวงประเวณในชายหญงทมเจาของหวงแหน เชน คนทม


7272


ภรรยา มสามแลว การคบช สชายหญงทไมใชคครองของตน เปนตน

๔. มสาวาท การพดเทจ หมายถง การพดโกหก หลอกลวง

บดเบอน จากความจรง ทาใหคนอนเสยหาย เขาใจผด

การทาผดแมขอใดขอหนง ชอวาดาเนนชวตผดคลองธรรม

อนดงาม จะเปนเหตใหเศราหมอง ถกตเตยนและเกดโทษภยแกตน

ปาณาตบาต ละไดดวยความมเมตตากรณา อทนนาทาน

ละดวยการใหและเลยงชวตในทางทสจรตชอบธรรม กาเมส มจฉาจาร

ละดวยความสารวมในกาม ยนดในคครองของตน และมสาวาท ละดวย

การรกษาสจจะความซอสตย พดความจรง เวนวจทจรต

ทฏฐธมมกตถประโยชน ๔ ๑. อฏฐานสมปทา ความถงพรอมดวยความขยนหมนเพยร ๒. อารกขสมปทา ความถงพรอมดวยการรกษา

๓. กลยาณมตตตา ความมเพอนเปนคนด

๔. สมชวตา ความเลยงชวตตามสมควร ทฏฐธมมกตถประโยชน คอ ธรรมทเปนไปเพอประโยชนเกอกลและความสขความเจรญในการดาเนนชวตในปจจบน ม ๔ อยาง คอ ๑. อฏฐานสมปทา ความถงพรอมดวยความขยนหมนเพยร

คอ มความขยนหมนเพยรในกจททา เชน ขยนศกษาเลาเรยน ขยนทา

กจการงาน เปนตน ๒. อารกขสมปทา ความถงพรอมดวยการรกษา คอ การรจกรกษาทรพยสนทตนหามาได ไมใหเปนอนตรายไมใหเสอมเสยไป ทาให

เกดประโยชน


7373


๓. กลยาณมตตตา ความมเพอนเปนคนด คอ การเลอกคบ

กบคนด มศลตงอยในหลกธรรม ไมคบหาคนพาลเปนมตร

๔. สมชวตา ความเลยงชวตตามสมควร คอ การเลยงชพ

ดารงชวตทพอดตามควรแกฐานะ รประมาณตน โดยไมใหฝดเคองหรอ

ฟมเฟอยจนเกนไป

ทฏฐธมมกตถประโยชน เรยกวา หวใจเศรษฐ คอ อ อา

กะ สะ คอ ขยนหา รกษาด มกลยาณมตร เลยงชวตแตพอเหมาะ

เพราะทาใหผทปฏบตตามสามารถกอรางสรางฐานะทมนคงเปนเศรษฐ

ไดในเวลาอนสมควร

มตรปฏรป ๔ ๑. คนปอกลอก ๒. คนดแตพด

๓. คนหวประจบ ๔. คนชกชวนในทางฉบหาย

มตรปฏรป คอ มตรเทยม ไมใชมตรแท เปนแตคนเทยมมตร

จงไมควรคบคาสมาคมดวย ในพระพทธศาสนาแบงประเภทของมตรเทยมไว ๔ ประเภท ดงน ๑. คนปอกลอก มลกษณะ ๔

๑) คดเอาแตไดฝายเดยว ๒) เสยใหนอยคดเอาใหไดมาก ๓) เมอมภยแกตวจงรบทากจของเพอน

๔) คบเพอนเพราะเหนแกประโยชนของตว

๒. คนดแตพด มลกษณะ ๔ ๑) เกบเอาเรองทลวงเลยมาแลวมาปราศรย (มาพด) ๒) อางเอาเรองทยงไมมมาปราศรย (มาพด)


7474


๓) สงเคราะหดวยสงหาประโยชนมได

๔) ออกปากพงมได (คอยามเมอเพอนเดอดรอน มธระ

สาคญจะขอความชวยเหลอ มกมขออางเสมอ ไมอยากชวยเหลอ หรอ

ชวยโดยไมเตมใจ)

๓. คนหวประจบ มลกษณะ ๔

๑) จะทาชวกคลอยตาม

๒) จะทาดกคลอยตาม

๓) ตอหนาสรรเสรญ

๔) ลบหลงนนทา

๔. คนชกชวนในทางฉบหาย มลกษณะ ๔

๑) ชกชวนดมนาเมา

๒) ชกชวนเทยวกลางคน

๓) ชกชวนใหมวเมาในการเลน

๔) ชกชวนเลนการพนน

มตรแท ๔ ๑. มตรมอปการะ ๒. มตรรวมสขรวมทกข

๓. มตรแนะนาประโยชน ๔. มตรมความรกใคร

มตรแท คอ มตรมใจด มตรทจรงใจ เปนกลยาณมตร ทมไมตรเอออาทร ตอกนเสมอ ควรคบหาสมาคมดวย ม ๔ ประเภท

๑. มตรมอปการะ มลกษณะ ๔ ๑) ปองกนเพอนผประมาทแลว

๒) ปองกนทรพยสมบตของเพอนผประมาทแลว

๓) เมอมภยเปนทพงพานกได ๔) เมอมธระชวยออกทรพยใหเกนกวาทออกปาก


7575


๒. มตรรวมสขรวมทกข มลกษณะ ๔

๑) ขยายความลบของตนแกเพอน

๒) ปดความลบของเพอนไมใหแพรงพราย

๓) ไมละทงในยามวบต

๔) แมชวตกอาจสละแทนได

๓. มตรแนะนาประโยชน มลกษณะ ๔

๑) หามไมใหทาความชว

๒) แนะนาใหตงอยในความด

๓) ใหฟงสงทยงไมเคยฟง

๔) บอกทางสวรรคให

๔. มตรมความรกใคร มลกษณะ ๔

๑) เมอทกข ทกขดวย

๒) เมอสข สขดวย

๓) โตเถยงคนทพดตเตยนเพอน

๔) รบรองคนทพดสรรเสรญเพอน

สงคหวตถ ๔ ๑. ทาน ใหปนสงของของตนแกผอนทควรให ๒. ปยวาจา เจรจาวาจาทออนหวาน

๓. อตถจรยา ประพฤตสงทเปนประโยชนแกผอน

๔. สมานตตตา ความเปนคนมตนเสมอไมถอตว สงคหวตถ แปลวา ธรรมเครองยดเหนยว หมายถง หลกธรรม

ทเปนเครองยดเหนยวใจคนไวใหมความรกใครสามคคกนและสงเคราะหกนและกน ม ๔ อยาง คอ


7676


๑. ทาน ใหปนสงของของตนแกผอนทควรใหปน หมายถง

การใหสงของแกผอน การเสยสละแบงปนชวยเหลอเกอกลกนดวย

วตถสงของไปตามสมควร

๒. ปยวาจา วาจาออนหวาน หมายถง พดกนดวยวาจาท

ไพเราะออนหวานคาพดทสภาพเรยบรอย คาพดทกอใหเกดไมตรตอ

กนเสมอ

๓. อตถจรยา ประพฤตสงทเปนประโยชนแกผอน หมายถง

การทาตนใหเปนประโยชนแกผอนตามสมควร เชนวา ชวยกจกรรม

ของสงคม ชมชนหรอชวยกจธระของผอนโดยไมนงดดาย ทาสงทเปน

ประโยชนแกตนและสวนรวม

๔. สมานตตตา ความเปนคนมตนเสมอไมถอตว หมายถง

ความวางตนเหมาะสม รกาลเทศะ แมในคราวมสขหรอไดดมยศมอานาจ

มหนาทใหญโตหรอ มฐานะรารวยขนกไมเยอหยง ไมลมตว โดยวางตว

เสมอตนเสมอปลาย และไมประพฤตในทานองดหมนเหยยดตวเองลงไป

ใหตาตอยนอยหนาจนเกนงาม สงคหวตถ ๔ อยางน นบวาเปนธรรมเครองยดเหนยวใจกน

ไวในโลก สงคมใดปฏบตตามหลกสงคหวตถน ยอมมแตความรก

ความเมตตาและความสามคคกน ธรรมหมวดนผกเปนบทใหจางาย คอ

โอบออมอาร วจไพเราะ สงเคราะหชมชน วางตนเหมาะสม


7777


ฆราวาสธรรม ๔ ๑. สจจะ ซอสตยตอกน

๒. ทมะ รจกขมจตของตน

๓. ขนต อดทน

๔. จาคะ สละใหปนสงของของตนแกคนทควรใหปน

ฆราวาสธรรม แปลวา ธรรมของฆราวาส หมายถง ธรรมท

เปนหลกปฏบตสาหรบฆราวาส เพอใหเกดความสขความเจรญในการ

ดาเนนชวต ม ๔ อยาง

๑. สจจะ ความซอสตยตอกน หมายถง มความจรงใจ

ความซอสตยตอกนไมหลอกลวง โดยซอสตยในฐานะทเกยวของกน

เชน สามกบภรรยา บตรธดากบบดามารดา เพอนกบเพอน รวมถง

ความซอสตยตอกนในสงคม

๒. ทมะ รจกขมจตของตน หมายถง การฝกฝนตนรจกขมใจ

ปรบตวปรบใจใหเขากนได ฝกหดดดนสยแกไขขอบกพรองและพฒนาตนใหเจรญดวยสตปญญา

๓. ขนต อดทน หมายถง มความอดทนในการทากจตางๆ

เชน การศกษา การทางานหาเลยงชพ อดทนเมอประสบปญหาอปสรรค ตลอดถงอดทนอดกลนตอทกขเวทนาจากความเจบปวย ตออารมณทไมนาพอใจ

๔. จาคะ สละใหปนสงของของตนแกคนทควรใหปน

หมายถง ความเสยสละแบงปนสงของทตนมอยใหแกคนอนตามสมควร เออเฟอเผอแผตอกน ไมเหนแกตวรวมถงการรจกใหอภยแกผอน ฆราวาสธรรม ๔ อยางน นบเปนธรรมทจะชวยสรางและสงเสรมความรกความสามคคกลมเกลยวกนของคนในครอบครว สงคม


7878


ชมชน และกอใหเกดความมนคงและแนนแฟนมากขน โดยเฉพาะจะ

ทาใหครอบครวมความมนคง และเกดความสขความเจรญรงเรองได

ตามสมควรแกชวตของฆราวาสผครองเรอน

มจฉาวณชชา ๕ ๑. คาขายเครองประหาร

๒. คาขายมนษย

๓. คาขายสตวเปนสาหรบฆาเพอเปนอาหาร

๔. คาขายนาเมา

๕. คาขายยาพษ

มจฉาวณชชา แปลวา การคาขายทผดธรรม หมายถง

การคาขายท กอความเดอดรอน เปนอนตราย ใหเกดความทกขแกผอน

สตวอน ม ๕ อยาง คอ

๑. คาขายเครองประหาร หมายถง การคาขายอาวธตางๆ เชน หอก ดาบ ปน เปนตน อนเปนเครองฆา ทาลายมนษยและสตว

๒. คาขายมนษย หมายถง การคามนษยเพอธรกจ เชน คาขายมนษยไปเปนทาส คาขายแรงงานคนอยางทรมาน เอารดเอาเปรยบ คาเดกหรอสตรเพอธรกจบรการทางเพศ เปนตน

๓. คาขายสตวเปนสาหรบฆาเพอเปนอาหาร หมายถง

คาขายสตวตางๆ เพอฆาเปนอาหาร ถาเปนสตวใหญมคณมาก กจะมโทษรนแรง เชน วว ควาย ๔. คาขายนาเมา หมายถง การคาขายนาเมา เชน สรา

เบยร รวมถงสงเสพตดมนเมา เชน ฝน ยาบา ยาอ เฮโรอน กญชา และสารเสพตดอนๆ ดวย


7979


๕. คาขายยาพษ หมายถง การคาขายยาหรอสารพษทอาจ

ทาใหมนษยและสตวเปนอนตรายจนถงแกความตายถาสมผส หรอ

กนเขาไป

การคาขาย ๕ อยางน เปนขอหามสาหรบอบาสก อบาสกา

ไมใหกระทา ควรงดเวนโดยเดดขาด เพราะเมอทาแลวจะกอใหเกด

เดอดรอนใจ ไมเจรญรงเรอง

สมบตของอบาสก ๕ ๑. ประกอบดวยศรทธา

๒. มศลบรสทธ ๓. ไมถอมงคลตนขาวคอเชอกรรมไมเชอขาวลอ

๔. ไมแสวงหาเขตบญนอกพระพทธศาสนา

๕. บาเพญบญแตในพระพทธศาสนา

อบาสก อบาสกา คอ ชายหรอหญงผยอมรบนบถอหรอปฏญาณตนขอถงพระรตนตรย คอพระพทธ พระธรรม พระสงฆ วาเปนสรณะ

ทพงอนประเสรฐ และเปนแนวทางปฏบตทดงามในการดาเนนชวต

สมบตของอบาสก จงเปนคณสมบตประจาตวของพทธศาสนกชนผขอถงพระรตนตรยวา เปนสรณะทพง ม ๕ อยาง คอ ๑) ประกอบดวยศรทธา หมายถง อบาสก อบาสกา ตองม

ศรทธาคอความเชออนมนคงในพระรตนตรย ไมหวนไหวเปลยนใจไป

นบถอศาสนาหรอลทธอน ๒) มศลบรสทธ หมายถง อบาสก อบาสกา ตองปฏบตรกษา

ศลตามสถานะของตน เชน รกษาศล ๕ ศล ๘ หรออโบสถศล ใหบรสทธบรบรณอยเสมอ


8080


๓) ไมถอมงคลตนขาว หมายถง อบาสกอบาสกา ตองเชอ

กรรมและผลของกรรม วาทาดไดด ทาชวไดชว การถอมงคลตนขาวเปน

ความเชอ คาเลาลอ ขาดการพจารณาวเคราะหดวยปญญา มกแตกตน

กนไปตามทไดยนไดฟงมา

๔) ไมแสวงหาเขตบญนอกพระพทธศาสนา หมายถง อบาสก

อบาสกา ตองมศรทธาตงมนในหลกธรรมของพระพทธศาสนา วาเปน

เนอนาบญทประเสรฐทสดในโลก การทาบญกบพระสงฆ ผปฏบตชอบ

ยอมไดอานสงสบญ และยงทาใหพระพทธศาสนาเจรญมนคงตอไป

๕) บาเพญบญแตในพระพทธศาสนา หมายถง การอปถมภ

บารงพระพทธศาสนาหรอสงเสรมสนบสนนพระสงฆ สามเณร ดวย

ปจจย ๔ มอาหารบณฑบาต เปนตน เพอทานจะไดศกษาเลาเรยน

พระธรรมวนย ทาหนาทเผยแผพระศาสนาตอไป

อบาสก อบาสกา เมอทากจในฐานะชาวพทธใหบรบรณตาม

สมควรแลว การจะชวยเหลอหรอทากจกรรมอนเปนกศลตามลทธหรอ

ประเพณของศาสนาอนโดยไมผดหลกศลธรรมกสมควร

ทศ ๖ ๑. ปรตถมทส ทศเบองหนา ไดแก มารดา บดา ๒. ทกขณทส ทศเบองขวา ไดแก คร อาจารย

๓. ปจฉมทส ทศเบองหลง ไดแก บตร ภรรยา

๔. อตตรทส ทศเบองซาย ไดแก มตร สหาย

๕. เหฏฐมทส ทศเบองตา ไดแก บาว คนรบใช ๖. อปรมทส ทศเบองบน ไดแก สมณะ พราหมณ


8181


ทศ ๖ หมายถง บคคลทเกยวของสมพนธกบตวเราหรอเกยว

เนองกนทางสงคมตามสถานะ อนเปนดจทศทอยรอบๆ คน คอ

๑. ปรตถมทส ทศเบองหนา ไดแก มารดาบดา เพราะทาน

ทงสองเปนผทาอปการคณแกบตรธดากอนคนอนๆ มารดาบดาจด

เปนทศเบองหนา เปรยบเหมอนทศตะวนออก (บรพา) ทพระอาทตย

ปรากฏขนกอน โดยบตรธดาพงบารงมารดาบดา อนจะเปนการปฏบต

ทตอบแทนคณทาน ดวยกระทากจ ๕ อยาง คอ

๑) ทานเลยงเรามาแลว เลยงทานตอบ คอ มารดาบดา

ไดเลยงดบตรธดามาตงแตเลกจนโต เมอถงเวลาทเหมาะสมควรเลยงด

หรอดแลทานตอบแทน

๒) ทากจของทาน คอ ทานมอบหมายงานใด หรองานใด

ทเหนสมควรกระทา ควรชวยเหลอทานทาใหสาเรจลลวงดวยด

๓) ดารงวงศสกล คอ ประพฤตตนใหดงามเพอรกษา

เกยรตของวงศสกล

๔) ประพฤตตนใหเปนคนควรรบทรพยมรดก คอ

ประพฤตตนในสงทดงามนาความเจรญมาสวงศตระกล๕) เมอทานลวงลบไปแลว ทาบญอทศใหทานมารดาบดา มหนาทจะตองดแลและอนเคราะหบตรธดา

ดงน

๑) หามไมใหทาความชว

๒) ใหตงอยในความด ๓) ใหศกษาศลปวทยา

๔) หาคครองทสมควรให

๕) มอบทรพยใหในสมยทเหมาะสม


8282


๒. ทกขณทส ทศเบองขวา ไดแก คร อาจารย เพราะทาน

เปนผใหวชาความรในสาขาวชาตางๆ อกทง ยงคอยอบรมสงสอนให

ศษยเปนคนด ดงนน ศษยพงบารงหรอปฏบตตอคร อาจารย ดวยการ

กระทากจ ๕ อยาง คอ

๑) ดวยลกขนยนรบ คอใหการตอนรบ ถานงอยกลกขน

แสดงความเคารพ ตอนรบทาน หรอเมอพบเหนทานทใดกแสดงความ

เคารพ

๒) ดวยเขาไปยนคอยรบใช คอยนดรบใช ชวยงานตาม

ทสามารถจะทาได เปนการแสดงนาใจตอคร อาจารย

๓) ดวยเชอฟง คอเอาใจใสในการเลาเรยน เชอฟงคา

แนะนาสงสอน ของทาน ทาตนเปนคนวางายสอนงายและคดพจารณา

ปฏบตตามคาสอนของทาน

๔) ดวยอปฏฐาก คอคอยปฏบต ชวยทากจของทาน โดยม

ตองรอใหทานขอใหชวยเหลอ หรอเมอทานไมสบายเจบปวยกชวย

พยาบาล ๕) ดวยเรยนศลปะวทยาโดยเคารพ คอในเวลาททานสอน

กตงใจเรยน โดยเคารพ ไมดหมนครอาจารย ใหเกยรตคร อาจารยเสมอ

คร อาจารย มหนาทอนจะพงอนเคราะหตอศษย ดงน ๑) แนะนาด คอแนะนาในสงทจะให ศษย เป นคนด

มความเจรญตอไป

๒) ใหเรยนด คอใหเรยนวชาทเปนโยชนทงในทางโลก

และทางธรรม พรอมทงสอนใหเขาใจอยางแจมแจงชดเจนถกตอง ๓) บอกศลปใหสนเชง ไมปดบงอาพราง คอถายทอด

วชาความรแกศษย โดยไมปดบงอาพราง มงเพอใหเกดความรแกศษย


8383


๔) ยกยองใหปรากฏในเพอนฝง คอยกยองความด ความ

สามารถของศษยใหปรากฏในโรงเรยน หรอหมเพอนฝง สงคม

๕) ทาความปองกนในทศทงหลาย คอปองกนไมให

ทาความเสอมเสยชอเสยง ทงแกตนเองและสถาบน รวมถงอนเคราะห

ฝากฝงกบเพอน หรอผใดผหนงเพออานวยความสะดวกตามสมควรแกศษยทจะไปในทใดๆ

๓. ปจฉมทส ทศเบองหลง ไดแก ภรรยา เพราะเปนผคอย

สงเสรมสนบสนนอยเบองหลงความสาเรจของสาม โดยสามพงปฏบต

ตอภรรยาอยางสมาเสมอ ดวยกจ ๕ อยางดงน

๑) ดวยยกยองนบถอวาเปนภรรยา คอยกยองใหเกยรต

ภรรยาเสมอ

๒) ดวยไมดหมน คอไมพดจาหรอทาอะไรใหเปนทเจบชา

นาใจแกภรรยา

๓) ไมประพฤตนอกใจ คอมความจรงใจซอสตยตอภรรยา

ทงตอหนาและลบหลง ไมคบหญงอนในทางชสาว ๔) มอบความเปนใหญให คอมอบการบรหารจดการ

ทกอยางภายในบานใหเปนอานาจหนาทของภรรยาในการดแล

๕) ใหเครองแตงตว คอหาเครองประดบเปนของขวญหรอรางวลมอบใหแกภรรยาตามโอกาสอนสมควร เชน วนครบรอบแตงงาน วนเกดภรรยา

ภรรยา มหนาทอนจะพงปฏบตตอสาม ดงน

๑) จดการงานด คอจดการงานภายในบานใหเรยบรอย ไมขาดตกบกพรอง

๒) สงเคราะหคนขางเคยงของสามด คอตอนรบดแล


8484


ญาตพนองฝายสามดวยความเตมใจไมรงเกยจ และใหเกยรตประดจ

เปนญาตพนองทดของตน

๓) ไมประพฤตนอกใจสาม คอ มความซอสตยตอสาม

๔) รกษาทรพยทสามหามาไดไว คอ รจกดแลรกษาทรพย

สมบต และรจกจดสรรใชจายทรพยสมบตทสามหามาไดตามความ

เหมาะสม

๕) ขยนไมเกยจครานในกจการทงปวง คอ ขยนและ

เอาใจใสในกจการงานทกอยางทงในและนอกบาน

๔. อตตรทส ทศเบองซาย ไดแก มตร คอบคคลทมความ

สนทสนมและรกใครนบถอกน ดวยไววางใจจรงใจตอกนเสมอ โดย

พงปฏบตตอกนดวยกจ ๕ อยาง ดงน

๑) ดวยใหปน คอรจกเสยสละใหปนสงของมความเออเฟอ

เผอแผตอกน

๒) ดวยเจรจาถอยคาไพเราะ คอพดจากนดวยคาไพเราะ

มสาระประโยชน

๓) ดวยประพฤตประโยชน คอการกระทาในสงทเปนประโยชนและชวยเหลอเกอกลตอกนดวยความยนด โดยไมทาใหเพอน

เดอดรอนเปนทกข

๔) ดวยความเปนผมตนเสมอ คอเปนเพอนทด ประพฤตตนเสมอตนเสมอปลายตอกนทงตอหนาและลบหลง รวมสขรวมทกขในททกสถาน

๕) ดวยไมแกลงกลาวใหคลาดจากความเปนจรง คอ

มความซอสตยจรงใจตอเพอนเสมอ ไมกลาวคาใหราย ไมทาในสงท

จะทาใหมตรเสอมเสยชอเสยง


8585


มตร เมอไดรบการปฏบตจากมตรเชนนแลว จงเปนหนาท

ของตนทจะพงปฏบตตอมตร ดวยกจ ๕ อยาง ดงน

๑) รกษามตรผประมาทแลว คอเมอมตรอาจมวเมา

หลงผดในบางอยาง กหาทางเตอนสตใหเหนทางทถกตอง เชน ไมให

หลงตดในการพนน เปนตน

๒) รกษาทรพยของมตรผประมาทแลว คอชวยดแล

รกษาทรพยของมตรผพลงเผลอ ไมใหเสยหาย หรอชวยปกปองรกษา

สทธในทรพยสนของมตรไมใหถกโกง หรอถกลกขโมย เปนตน

๓) เมอมภยเอาเปนทพงพานกได คอเมอมตรไดรบ

ความเดอดรอนจากภยตางๆ กยนดชวยเหลอดแลกนตามกาลง เชน

ใหทพกอาศย อาหาร เปนตน

๔) ไมละทงในยามวบต คอไมเมนเฉยในยามทมตร

ตกทกขไดยาก หรอเกดอนตรายทาใหวบตเสยหาย กจะไมนงนอนใจ

รบหาทางชวยเหลอ

๕) นบถอตลอดถงวงศของมตร คอใหความเคารพนบถอใหเกยรตแกบดามารดาหรอญาตพนอง ไมดหมนวงศาคณาญาตของมตร

๕. เหฏฐมทส ทศเบองตา ไดแก บาว (คนรบใช ลกจาง

คนงาน) ซงมหนาททจะตองปฏบตในฐานะเปนบาวหรอลกจาง ดวยกจ ๕ อยาง ดงน ๑) ลกขนทาการงานกอนนาย คอ ขยนทางานกอนนาย ตรงตอเวลา ๒) เลกการงานทหลงนาย คอทางานเตมเวลา ในบางครง

แมหมดเวลาทางาน แตงานยงไมเสรจ กทาใหเสรจเรยบรอย โดยไมดวน

รบเลกงานไปไหน


8686


๓) ถอเอาแตของทนายให คอไมหยบฉวยเอาสงของใดท

นายจางไมไดให ไมประพฤตตนเปนคนมอไวใจเบา อนเปนอาการ

แหงขโมย

๔) ทาการงานใหดขน คอรกงานและหนาทททา และ

ปรบปรงพฒนาการทางานของตวเองใหมประสทธภาพและคณภาพยง

ขนอยเสมอ

๕) นาคณของนายไปสรรเสรญในทนน ๆ คอการนา

ความดของนายจางไปยกยองเผยแพรใหคนอนหรอสงคมไดรบร เปนตน

เมอนายจางไดรบการปฏบตอยางนแลว พงปฏบตตอลกจาง

ดวยกจ ๕ อยาง ดงน

๑. ดวยจดการงานใหทาตามสมควรแกกาลง คอ ใหทางาน

ตามกาลงความร ความสามารถ และเวลาทเหมาะสม

๒. ดวยใหอาหารและรางวล คอ ใหคาจางหรออาหารตามความเหมาะสมกบงานททาโดยไมใหฝดเคอง และใหรางวลพเศษตาม

โอกาส ๓. ดวยรกษาพยาบาลในเวลาเจบไข คอ ชวยดแลเอาใจใส

หรอชวยคารกษาพยาบาลในเวลาลกจางเจบปวย

๔. ดวยแจกของมรสแปลกใหกน คอ เมอมของกนทมรสชาตซงลกจางอาจยงไมเคยไดกนทไหนมากอน กใหพวกเขาไดกนไดชมไปตามสมควร

๕. ดวยปลอยในสมยคอหยดงานใหในบางโอกาส คอ

ใหโอกาสหรออนญาตใหลกจางไดหยดงานพกผอนตามโอกาสอนสมควร หรอตามเทศกาลตางๆ


8787


๖. อปรมทส ทศเบองบน ไดแก สมณะ พราหมณ หรอ

พระสงฆ เพราะสมณะ พราหมณ ดารงตนอยในเพศภาวะทสงดวยศล

และธรรม คฤหสถมหนาท พงบารงดวยกจ ๕ อยางคอ

๑) ดวยกายกรรม คอทาอะไรๆ ประกอบดวยเมตตา

หมายถง มความปรารถนาด ชวยเหลอธระของทานในบางอยาง อานวย

ความสะดวกดานตางๆ

๒) ดวยวจกรรม คอพดอะไรๆ ประกอบดวยเมตตา

หมายถง พดกบทานดวยวาจาสภาพเรยบรอย มสมมาคารวะ

ไมพดหยาบคายหรอกาวราวตอทาน

๓) ดวยมโนกรรม คอคดอะไรๆ ประกอบดวยเมตตา

หมายถง คดปรารถนาใหทานดารงตนอยด สขกายสขใจปราศจากโรค

ภยเบยดเบยน

๔) ดวยความเปนผไมปดประต หมายถง ยนดตอนรบ

ปฏสนถารบรรพชต หรอนกบวชในพระพทธศาสนาซงสมบรณดวยศล

ปฏบตชอบตามพระธรรมวนย

๕. ดวยใหอามสทาน หมายถง การอปถมภบารงแกบรรพชตดวยปจจย ๔ คอ เครองนงหม อาหาร ทอยอาศย ยารกษาโรค อนควรแกสมณะ เพอสงเสรมการประพฤตปฏบตชอบและการเผยแผ

พระพทธศาสนาของบรรพชต เมอ สมณะ พราหมณ ไดรบบารงฉะนแลว พงอนเคราะหตอคฤหสถ ดวยกจ ๕ อยาง คอ

๑) หามไมใหกระทาความชว คอสอนใหร จกความชว

โทษของความชวแลวหามไมใหทาความชว ไมใหประพฤตทจรตทาง

กาย วาจา ใจ


8888


๒) ใหตงอยในความด คอสอนใหรจกความด คณของ

ความด แลวแนะนาบอกสอนวธทาความด ใหประพฤตสจรตทางกาย

วาจา ใจ

๓) อนเคราะหดวยนาใจอนงาม คอมจตเมตตาปรารถนาด

หวงความสขความเจรญแกคฤหสถ อบรมใหตงอยในความดงามตาม

หลกพระพทธศาสนา

๔) ใหไดฟงสงทยงไมเคยฟง คอแสดงหลกธรรมคาสอน

ในเรองทเหนวา คฤหสถยงไมเคยไดยนไดฟง เพอใหไดศกษาขอธรรม

เพมมากขน

๕) ทาสงทเคยฟงแลวใหแจมแจง คอการอธบายความ

ในเรองทคฤหสถเหลานน เคยไดสดบรบฟงมาแลว แตอาจไมเขาใจใน

บางประการ กจะทาใหเขาใจแจมแจงชดเจนและกวางขวางมากขน

๖) บอกทางสวรรคให คอสอนใหปฏบตถงพรอมดวย

ศรทธา ศล จาคะ ปญญา ปฏบตในหลกไตรสกขา คอศล สมาธ ปญญา

หรอในธรรมเบองตนอนๆ ทเปนแนวทางใหประสบความสาเรจและมความสขความเจรญในการดาเนนชวต

อบายมข ๖ ๑. ดมนาเมา ๒. เทยวกลางคน

๓. เทยวดการเลน ๔. เลนการพนน

๕. คบคนชวเปนมตร ๖. เกยจครานทาการงานอบายมข คอ ทางทนาไปส ความเสอมและความพนาศ

ซงกอใหเกดความเสอมเสยชอเสยง และตองประสบกบปญหาอปสรรค

และความทกขยากตาง ๆ ม ๖ อยางคอ


8989


๑. ดมนาเมา คอ การดมนาททาใหมนเมา เชน สรา เมรย

เบยร ไวน สาโท เปนตน รวมถงการเสพตดสงอน ๆ ทมผลกระทบ

ตอรางกายและจตใจ เชน บหร กญชา ยาบา เปนตน เปนทาง

แหงความเสอม มโทษ ๖ อยาง คอ

๑) เสยทรพย ๒) กอการทะเลาะววาท

๓) เปนบอเกดแหงโรค ๔) ถกตเตยน

๕) ไมรจกอาย ๖) บนทอนกาลงปญญา

๒. เทยวกลางคน คอการออกเทยวในเวลากลางคน เชน ไป

เทยวดมกนตามสถานบนเทง คลบ บาร เปนตน ธรรมดาในเวลากลางวน

จะเปนชวงทคนทวไป ทากจการงานเพอหาเลยงชพ เวลากลางคน

จะเปนชวงพกผอนอยกบครอบครว แตการเทยวเตรในยามคาคน หรอ

ดมกนกนจนดกดนเทยงคน ไมรประมาณ กยอมเปนทางแหงความเสอม

มโทษ ๖ อยาง คอ

๑) ชอวาไมรกษาตว คอการเทยวกลางคนดกดน ทาให

ไดพกผอนนอย เปนเหตใหสขภาพเสอมโทรมงาย และเกดโรคภยตางๆ

ไดงาย อกทงในกลางคนยอมจะมอนตรายอยรอบดาน ๒) ชอวาไมรกษาลกเมย คอเมอหวหนาครอบครวชอบ

เทยวกลางคน ภรรยา บตรธดายอมขาดความอบอน อกทงจะทาใหเกด

ปญหาในครอบครว ๓) ชอวาไมรกษาทรพยสมบต คอคนชอบเทยวเตร

ยอมใชจายเงนในทางทไมจาเปน หรอเมอไมมคนอยบานจะเปนโอกาส

ใหขโมยเขาบานไดงายขน

๔) เปนทระแวงของคนทงหลาย คอคนทชอบเทยว

กลางคน มกเปนทถกระแวงสงสยของคนอน ยอมเปนเหตใหคนอน


9090


ไมไววางใจไมเชอถอ แมตวเองจะบรสทธไมมสวนเกยวของหรอรเหน

๕) มกถกใสความ คอคนเทยวกลางคน มกจะถกเพงเลง

ใสรายใสความใหไดรบความเสอมเสยหายไดงาย

๖) ไดความลาบากมาก คอคนทชอบเทยวเตรในกลางคน

ยอมไดรบความลาบากในการดาเนนชวต เชน ทางานไมสมาเสมออาจ

ถกเลกจาง ขาดเงนใช หรอมเรองราวคดความ เปนตน

๓. เทยวดการเลน คอการเทยวดมหรสพ การแสดงรนเรง

ประเภทตางๆ อนเปนทตงแหงความกาหนดใหเพลดเพลนลมหลง และ

อาจทาใหเสยการงานททาทรบผดชอบได การเทยวดการเลนมโทษตาม

ประเภทมหรสพทเทยวด ๖ อยาง คอ

๑. ราทไหนไปทนน

๒. ขบรองทไหนไปทนน

๓. ดดสตเปาทไหนไปทนน

๔. เสภาทไหนไปทนน

๕. เพลงทไหนไปทนน

๖. เถดเทงทไหนไปทนน ๔. เลนการพนน การพนน คอการเลนทมการแขงขนกนดวยการเอาเงนหรอสงของมคาอนๆ ของผทรวมเลน เชน เลนไพ เลนแทงบอล เลนมา เลนหวย เปนตน ยอมเปนทางใหเสยเงนจานวนมาก มกจะเสยมากกวาได และยงถาหลงตดในการพนนเขาไปอก กยงจะ

ทาใหตงตวไดยาก เลนการพนนมโทษ ๖ อยาง คอ

๑) เมอชนะยอมกอเวร ๒) เมอแพยอมเสยดายทรพยทเสยไป ๓) ทรพยยอมฉบหาย

๔) ไมมใครเชอถอถอยคา


9191


๕) เปนทหมนประมาทของเพอน

๖) ไมมใครประสงคจะแตงงานดวย

๕. คบคนชวเปนมตร คอการคบหาสมาคมกบคนไมด หรอ

รวมพรรครวมพวกกบคนเลว การคบเพอนเปนเรองสาคญมากเพราะ

จะตองเขามาเกยวของกบชวตเรา ถาคบกบคนดกดไป ถาคบคนไมด

มนสยพาลเกเร ยอมจะไดรบความทกขความเดอดรอนอยประจา และ

มกถกชกนาในทางทไมด การคบคนชวเปนมตร มโทษตามประเภทคน

ทคบ ๖ อยาง คอ

๑) นาใหเปนนกเลงการพนน

๒) นาใหเปนนกเลงเจาช

๓) นาใหเปนนกเลงเหลา

๔) นาใหเปนคนลวงเขาดวยของปลอม

๕) นาใหเปนคนลวงเขาซงหนา

๖) นาใหเปนคนหวไม

๖. เกยจครานการทางาน คอการไมขยนทาการงานตามหนาท ปลอยใหงานคงคางเสยหาย ความเกยจครานเปนอปสรรคตอ

ความเจรญกาวหนาอยางยง คนเกยจครานมกทางานไมสาเรจ เพราะ

มวแตอางเหต ๖ อยาง คอ ๑. มกอางวาหนาวนก แลวไมทาการงาน ๒. มกอางวารอนนก แลวไมทาการงาน ๓. มกอางวาเวลาเยนแลว แลวไมทาการงาน

๔. มกอางวายงเชาอย แลวไมทาการงาน

๕. มกอางวาหวนก แลวไมทาการงาน

๖. มกอางวากระหายนก แลวไมทาการงาน


9292


บคคลผหวงความเจรญหนาทในชวต และเจรญดวยโภคทรพย

ควรเวนทางแหงความเสอม ๖ อยางนเสย แมในบานเมองถาม

คนประเภทนเปนจานวนมาก จะทาใหประเทศชาตมความลาหลง

การพฒนาประเทศเพอใหกาวไกลในดานตางๆ กจะเปนไปอยางลาชา

ไมเทาทนทดเทยมกบนานาอารยะประเทศในโลก

จบวชาธรรม ธรรมศกษาชนตร


9393


¢ŒÍÊÍº¸ÃÃÁÊ¹ÒÁËÅÇ§¢ŒÍÊÍº¸ÃÃÁÊ¹ÒÁËÅÇ§

ËÅÑ¡ÊÙμÃ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªÑé¹μÃÕËÅÑ¡ÊÙμÃ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒªÑé¹μÃÕ

ÇÔªÒ ¸ÃÃÁÇÔÀÒ¤ÇÔªÒ ¸ÃÃÁÇÔÀÒ¤¾.È. òõõö - òõõø¾.È. òõõö - òõõø


9494


ข. ขนต โสรจจะ ค. หร โอตตปปะ ง. กตญ กตเวท เฉลยขอ ค.๕. คนมหร มลกษณะเชนใด ? ก. รงเกยจคนชว ข. ละอายบาป ค. เกรงกลวบาป ง. เกรงกลวคนชว เฉลยขอ ข.๖. ธรรมขอใด ทาใหงดงามทงภายใน ภายนอก ? ก. หร โอตตปปะ ข. สต สมปชญญะ ค. ขนต โสรจจะ ง. กตญ กตเวท เฉลยขอ ค.๗. ผถกดหมนไดรบความเจบใจ แตยมแยมได เพราะมธรรมขอใด ? ก. หร ข. สต ค. โสรจจะ ง. ขนต

๑. ขอใด เปนธรรมมอปการะมาก ? ก. สต สมปชญญะ ข. หร โอตตปปะ ค. ขนต โสรจจะ ง. กตญ กตเวท เฉลยขอ ก.๒. เราควรใชสมปชญญะเมอใด ? ก. ขณะทาพดคด ข. กอนทาพดคด ค. หลงทาพดคด ง. กอนทาขณะพดคด เฉลยขอ ก.๓. ขอใด เปนลกษณะของคนม สตสมปชญญะ ? ก. กลาหาญอดทน ข. ซอสตยสจรต ค. ไมประมาท ง. อายชวกลวบาป

เฉลยขอ ค.๔. ธรรมขอใดคมครองโลกใหสงบสข ? ก. สต สมปชญญะ

ปญหาและเฉลยวชาธรรม ธรรมศกษาชนตร สอบในสนามหลวง

วนองคารท ๒๖ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๕๖********************

คาสง : จงเลอกคาตอบทถกทสดเพยงคาตอบเดยว แลวกากบาทลงในชอง ของขอทตองการในกระดาษคาตอบใหเวลา ๕๐ นาท (๑๐๐ คะแนน)


9595


เฉลยขอ ค.๘. ขอใด เปนความหมายของกตเวท? ก. ทดแทนบญคณ ข. เกอกลผอน ค. รจกบญคณ ง. ทาคณไวกอน เฉลยขอ ก.๙. ไมเทาผเฒาดกวาลกเตาอกตญ แสดงถงลกประเภทใด ? ก. เนรคณ ข. ตอบแทนคณ ค. รบญคณ ง. ทาบญคณ

เฉลยขอ ก.๑๐. ชาวพทธมอะไรเปนทพง ? ก. พระรตนตรย ข. ไตรสกขา ค. บญกรยาวตถ ง. บญกศล

เฉลยขอ ก.๑๑. องคประกอบสาคญของพระพทธ ศาสนาคออะไร ? ก. พระรตนตรย ข. พทธบรษท ค. ไตรสกขา ง. ไตรปฎก

เฉลยขอ ก.๑๒. ขอใด เปนคณของพระธรรม ? ก. ทาใหเปนคนเจรญ ข. ทาใหเปนคนมงม ค. ทาใหเปนคนรารวย ง. ทาใหไมเปนคนชว

เฉลยขอ ง.

๑๓. ขอใด เปนคณของพระสงฆ ? ก. สอนใหรตาม ข. รกษาผปฏบต ค. สอนใหทาตาม ง. รแจงเอง เฉลยขอ ก.๑๔. หลกคาสอนทเปนหวใจของ พระพทธศาสนา คอขอใด ? ก. ละชว ทาด ทาใจใหผองใส ข. ใหทาน รกษาศล เจรญภาวนา ค. เชอกรรม ผลของกรรม ง. ประพฤตสจรต ๓ เฉลยขอ ก.๑๕. ทจรต หมายถงอะไร ? ก. ทาด ข. ทาชว ค. ทาทาน ง. ทาสมาธ เฉลยขอ ข.๑๖. ขอใด จดเปนกายทจรต ? ก. ประพฤตนอกใจ ข. พยาบาทปองราย ค. ใสรายปายส ง. ยยงใหแตกแยก เฉลยขอ ก.๑๗. ขอใด จดเปนวจทจรต ? ก. เหนบอกวาไมเหน ข. รบอกวาไมร ค. ทาบอกวาไมทา ง. ถกทกขอ


9696


เฉลยขอ ง.๑๘. ยยงใหแตกแยกกน จดเปน วจทจรตขอใด ? ก. พดเทจ ข. พดสอเสยด ค. พดคาหยาบ ง. พดเพอเจอ เฉลยขอ ข.๑๙. เหนคลาดเคลอนจากความ เปนจรง ตรงกบขอใด ? ก. กายทจรต ข. วจทจรต ค. มโนทจรต ง. ถกทกขอ

เฉลยขอ ค.๒๐. เหนไมผดจากคลองธรรม คอเหนเชนไร ? ก. ทาดไดด ข. ทาดไดชว ค. ดชวอยทผอน ง. ทาชวไดด

เฉลยขอ ก.๒๑. วจสจรตขอใด สงเสรม ความปรองดอง ? ก. ไมพดสอเสยด ข. ไมพดเทจ

ค. ไมพดคาหยาบ ง. ไมพดเพอเจอเฉลยขอ ก.

๒๒. ขอใด จดเปนผลของวจสจรต ? ก. มคนเชอถอ ข. มคนเหนใจ ค. มทรพยมาก ง. มบรวารมาก

เฉลยขอ ก.๒๓. ขอใด จดเปนโลภะ ? ก. อยากไปสวรรค ข. อยากเปนหมอ

ค. อยากรารวย ง. อยากไดโดยทจรต เฉลยขอ ง.๒๔. ขอใด จดเปนโทสะ ? ก. คดประทษราย ข. คดรษยา ค. คดจองเวร ง. คดอาฆาต เฉลยขอ ก.๒๕. การลบหลบญคณทาน เกดจาก อกศลมลขอใด ? ก. โลภะ ข. โทสะ ค. โมหะ ง. ถกทกขอ เฉลยขอ ค.๒๖. อโลภะ เปนมลเหตแกปญหา เรองใด ? ก. ใสรายปายส ข. ทจรตคอรปชน ค. หลงงมงาย ง. ทะเลาะววาท เฉลยขอ ข.๒๗. ขอใด เปนมลเหตใหเกดเมตตา กรณา ? ก. อโลภะ ข. อโทสะ ค. อโมหะ ง. อวชชา เฉลยขอ ข.๒๘. การใหทานในสปปรสบญญต ตรงกบขอใด ? ก. ใหวตถสงของ ข. ใหความร ค. ใหธรรมะ ง. ใหอภย เฉลยขอ ก.


9797


๒๙. บคคลเชนไร จดเปนสตบรษ ? ก. คนมความร ข. คนขยน ค. คนมคณธรรม ง. คนฉลาด เฉลยขอ ค.๓๐. ผลบญยอมตดตามผกระทา เปรยบเหมอนอะไร ? ก. มตรสหาย ข. เจาหน ค. เงา ง. ลกหน

เฉลยขอ ค.๓๑. อยากสวยงาม ตองบาเพญบญ กรยาวตถขอใด ? ก. ใหทาน ข. รกษาศล ค. เจรญภาวนา ง. ฟงธรรม

เฉลยขอ ข.๓๒. วฒธรรมขอใด ทาใหเปน คนม ความคดรอบคอบ ? ก. สปปรสสงเสวะ ข. สทธมมสสวนะ ค. โยนโสมนสการ ง. ธมมานธมมปฏปตต

เฉลยขอ ค.๓๓. การอยในถนฐานอนสมควร เปนเหตใหเจรญ ตรงกบขอใด ? ก. ปฏรปเทสวาสะ ข. สปปรสปสสยะ ค. อตตสมมาปณธ ง. ปพเพกตปญญตา

เฉลยขอ ก.

๓๔. ปพเพกตปญญตา มความหมาย ตรงกบขอใด ? ก. ตงใจจะทาบญ ข. ทาบญไวปางกอน ค. ทาบญในปจจบน ง. เหนผลบญทนตา เฉลยขอ ข.๓๕. ความลาเอยงเปนสงไมควร ประพฤต ตรงกบขอใด ? ก. อคต ข. สคต ค. ทคต ง. คตภม เฉลยขอ ก.๓๖. คนประพฤตเชนไร ชอวาตกอยใน อานาจโมหาคต ? ก. เชองาย ข. โกรธงาย ค. กลวงาย ง. รกงาย เฉลยขอ ก.๓๗. ความขยนในเรองใด จดเปน ภาวนาปธาน ? ก. ขยนเลนกฬา ข. ขยนทางาน ค. ขยนทาบญ ง. ขยนทากจกรรม เฉลยขอ ค.๓๘. เพยรระวงบาปไมใหเกดขน เรยกวาอะไร ? ก. สงวรปธาน ข. ปหานปธาน


9898


ค. ภาวนาปธาน ง. อนรกขนาปธาน

เฉลยขอ ก.๓๙. อธษฐานธรรม แปลวาอะไร ? ก. ธรรมควรตงไวในใจ ข. ธรรมควรประพฤต ค. ธรรมทสาเรจผล ง. คาอธษฐานขอพร เฉลยขอ ก.๔๐. อทธบาทขอใด เปนเครองพยงใจ มใหทอถอยในการทางาน ? ก. ฉนทะ ข. วรยะ ค. จตตะ ง. วมงสา เฉลยขอ ข.๔๑. เมตตาพรหมวหาร ควรเจรญ เมอใด ? ก. ในยามปกต ข. เหนเขาประสบทกข ค. เหนเขาไดดมสข ง. เหนเขารบผลกรรม

เฉลยขอ ก.๔๒. ทกขในอรยสจ เกดจากอะไร ? ก. กเลส ข. กรรม ค. วบาก ง. ตณหา เฉลยขอ ง.๔๓. ขอใด ไมใชอานสงสการฟงธรรม ? ก. เกดความสงสย ข. บรรเทาความสงสย

ค. เขาใจเนอหาชดเจน ง. จตใจผองใส เฉลยขอ ก.๔๔. ขอใด จดเปนสทธาในพละ ๕ ? ก. เชอวาโลกกลม ข. เชอวาบาปไมมจรง ค. เชอวาโลกหนาไมม ง. เชอการตรสร เฉลยขอ ง.๔๕. วญญาณในขนธ ๕ มความหมาย ตรงกบขอใด ? ก. ความรสกวาสข ข. ความจาไดหมายร ค. อารมณทเกดกบใจ ง. ความรอารมณ เฉลยขอ ง.๔๖. สาราณยธรรม มความหมาย ตรงกบขอใด ? ก. ธรรมเปนเครองระลกถง ข. ธรรมใหเกดความสข ค. ธรรมใหเกดสามคค ง. ธรรมใหเกดความเจรญ เฉลยขอ ก.๔๗. สงคหวตถ ทาใหเกดประโยชนอะไร ? ก. ความสาเรจ ข. ความเจรญ ค. ความสามคค ง. ความงาม


9999


เฉลยขอ ค.๔๘. หลกธรรมสาหรบผครองเรอน ตรงกบขอใด ? ก. ฆราวาสธรรม ข. สงคหวตถธรรม ค. วฒธรรม ง. อธษฐานธรรม

เฉลยขอ ก.๔๙. ในทศ ๖ ศษยพงปฏบตตอ อาจารยอยางไร ? ก. ดารงวงศสกล ข. เลยงทานตอบ ค. เชอฟงคาสอน ง. ไมดหมน เฉลยขอ ค.๕๐. เลนการพนนมโทษอยางไร ? ก. คนไมเชอถอ ข. ทะเลาะววาท ค. มกถกใสความ ง. ถกนนทา เฉลยขอ ก.


100100


๑. ขอใด เปนความหมายของสต ? ก. ความระลกได ข. ความรตว ค. ความรอบร ง. ความจาได เฉลยขอ ก.๒. คนขาดสตสมปชญญะมลกษณะ เชนไร ? ก. โงเขลา ข. ประมาท ค. ขาดความละอาย ง. ไรความรบผดชอบ เฉลยขอ ข. ๓. สตสมปชญญะชอวามอปการะมาก เพราะเหตใด ? ก. ชวยใหเกดความสข ข. ชวยใหรารวย ค. ชวยใหทางานไมผดพลาด ง. ชวยใหมความเจรญ

เฉลยขอ ค. ๔. หรโอตตปปะ จดเปนธรรมอะไร ? ก. ธรรมมอปการะมาก ข. ธรรมคมครองโลก ค. ธรรมอนทาใหงาม

ง. ธรรมสงเคราะหโลก เฉลยขอ ข. ๕. คนมโอตตปปะมลกษณะเชนใด ? ก. รงเกยจคนชว ข. ละอายบาป ค. เกรงกลวบาป ง. เกรงกลวคนชว เฉลยขอ ง. ๖. ผรดรชอบเองแลวสอน ผอนใหรตาม ตรงกบขอใด ? ก. พระพทธ ข. พระธรรม ค. พระสงฆ ง. พระรตนตรย เฉลยขอ ก.๗. หมชนทฟงคาสอนแลวปฏบต ตามธรรมวนย ตรงกบขอใด ? ก. พระพทธ ข. พระธรรม ค. พระสงฆ ง. พระปจเจกพทธเจา เฉลยขอ ค. ๘. พระรตนตรย ตรงกบขอใด ? ก. ศล สมาธ ปญญา ข. พระพทธ พระธรรม พระสงฆ ค. ทาน ศล ภาวนา ง. อนจจง ทกขง อนตตา

ปญหาและเฉลยวชาธรรม ธรรมศกษาชนตรสอบในสนามหลวง

วนพธท ๑๒ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๕๗********************



101101


เฉลยขอ ข. ๙. โอวาทปาตโมกขตรงกบขอใด ? ก. ประพฤตสจรต ๓ ข. เชอกรรม เชอผลของกรรม ค. ใหทาน รกษาศล ง. ละชว ทาด ทาใจใหผองใส เฉลยขอ ง. ๑๐. การประพฤตชวทางกาย วาจา ใจ เรยกวาอะไร? ก. ทจรต ข. บาป ค. กรรม ง. มลทน

เฉลยขอ ก. ๑๑. คนจะดหรอชว เพราะเหตใด ? ก. มชาตตระกลสง ข. มทรพยมาก ค. ประพฤตสจรต ง. มบรวารมาก

เฉลยขอ ค. ๑๒. ความดในสจรต ๓ ตรงกบขอใด ? ก. ดทางกาย ข. ดทางวาจา ค. ดทางใจ

ง. ดทางกาย วาจา ใจ เฉลยขอ ง. ๑๓. ขอใด จดเปนโลภะ ? ก. อยากสวย ข. อยากรวย ค. อยากเกง ง. อยากโกง เฉลยขอ ง.

๑๔. ขอใด จดเปนโทสะ ? ก. คดประทษราย ข. คดอยากได ค. ความโลภ ง. ความหลง เฉลยขอ ก.๑๕. คนมโทสะ ควรแกดวยอะไร ? ก. เมตตา ข. ซอสตย ค. ออนนอม ง. เสยสละ เฉลยขอ ก. ๑๖. ขอใดตรงกบสงวรปธาน ? ก. เพยรระวง ข. เพยรละ ค. เพยรเจรญ ง. เพยรรกษา เฉลยขอ ก. ๑๗. หมนสรางความดใหมในตน ตรงกบ ขอใด ? ก. สงวรปธาน ข. ปหานปธาน ค. ภาวนาปธาน ง. อนรกขนาปธาน เฉลยขอ ค. ๑๘. ธรรมทควรตงไวในใจตรงกบขอใด ? ก. อธษฐานธรรม ข. วฑฒธรรม ค. อทธบาทธรรม ง. พรหมวหารธรรม เฉลยขอ ก. ๑๙. ซอสตย ตรงไปตรงมา ตรงกบ หลกธรรมใด ? ก. ปญญา ข. สจจะ ค. จาคะ ง. อปสมะ เฉลยขอ ข.


102102


๒๐. อทธบาทขอใดเปนพนฐานนาไปส ความสาเรจ ? ก. ฉนทะ ข. วรยะ ค. จตตะ ง. วมงสา

เฉลยขอ ก. ๒๑. พจารณาวาเรามกรรมเปนของ ตวมประโยชนอยางไร ? ก. บรรเทาความเหนผด ข. บรรเทาความเมาในวย ค. บรรเทาความยดมน ง. บรรเทาความเมาในชวต

เฉลยขอ ก. ๒๒. เมอจตฟงซาน ควรเจรญพลธรรม ขอใด ? ก. วรยะ ข. สต ค. สมาธ ง. ปญญา

เฉลยขอ ค. ๒๓. ปฏบตอยางไร ชอวาเคารพ ในการศกษา ? ก. เลนกฬา ข. สมมนาวชาการ ค. ใสใจศกษา ง. ทศนศกษา เฉลยขอ ค. ๒๔. คบเพอนเพราะหวงประโยชน จดเปนมตรประเภทใด ? ก. มตรปอกลอก ข. มตรดแตพด ค. มตรหวประจบ

ง. มตรชกชวนในทางฉบหาย เฉลยขอ ก.๒๕. ทกข ๆ ดวย สข ๆ ดวย ตรงกบมตรประเภท ใด ? ก. มตรมอปการะ ข. มตรรวมสขรวมทกข ค. มตรแนะประโยชน ง. มตรมความรกใคร เฉลยขอ ง. ๒๖. หรโอตตปปะชวยสงคมดานใด ? ก. ปองกนการทจรต ข. ปองกนความเกยจคราน ค. ปองกนภยพบต ง. ปองกนความยากจน เฉลยขอ ก. ๒๗. ธรรมอนทาใหงามตรงกบขอใด ? ก. สตสมปชญญะ ข. หร โอตตปปะ ค. ขนต โสรจจะ ง. กตญ กตเวท เฉลยขอ ค. ๒๘. ขอใด เปนลกษณะของ คนมโสรจจะ ? ก. ออนนอมถอมตน ข. เกบอารมณไดด ค. ทนตอความลาบาก ง. ทนตอคาดา เฉลยขอ ข.


103103


๒๙. ขอใดเปนความหมายของบพพการ ? ก. ผทาอปการะกอน ข. ผตอบแทนคณ ค. ผรบญคณ ง. ผเกดกอน

เฉลยขอ ก. ๓๐. กตญกตเวท หมายถงใคร ? ก. ผมอปการคณ ข. ผรคณ ค. ผตอบแทนคณ ง. ผรคณและตอบแทน เฉลยขอ ง.๓๑. ขอใด จดเปนกายทจรต ? ก. พยาบาทปองราย ข. ลกทรพย ค. ยยงใหแตกกน ง. ใหรายผอน เฉลยขอ ข. ๓๒. ขอใด จดเปนวจทจรต ? ก. ยยงใหแตกกน ข. ฉกชงวงราว ค. โลภอยากไดของเขา ง. ปองรายผอน เฉลยขอ ก. ๓๓. ขอใดเปนโทษของการพดสอเสยด ? ก. ทาใหเจบใจ ข. ทาใหแตกสามคค ค. ขาดคนเชอถอ ง. ขาดคนรกใคร เฉลยขอ ข.๓๔. ขอใดเปนโทษของการพดคาหยาบ ? ก. ทาใหเจบใจ

ข. ทาใหแตกสามคค ค. ทาใหละอาย ง. ทาใหฟงซาน เฉลยขอ ก. ๓๕. ขอใด ไมจดเปนมโนทจรต ? ก. คดชวยเหลอผอน ข. คดอยากไดของเขา ค. เหนไมตรงตามความจรง ง. พยาบาทปองรายเขา เฉลยขอ ก. ๓๖. การประพฤตดทางกาย วาจา ใจ เรยกวาอะไร? ก. บญ ข. ทาน ค. ทจรต ง. สจรต เฉลยขอ ง. ๓๗. ขอใด เปนมลเหตไมใหเหน ผดเปนถก ? ก. อโลภะ ข. อวหงสา ค. อโมหะ ง. อโทสะ เฉลยขอ ค. ๓๘. มาตาปตอปฏฐาน ตรงกบขอใด ? ก. เลยงดพอแม ข. เอาใจพอแม ค. รกพอแม ง. สงสารพอแม เฉลยขอ ก.๓๙. ประเทศอนสมควรมลกษณะเชนใด ? ก. มพนทมาก ข. มประชากรมาก ค. มคนดมาก ง. มความสวยงาม เฉลยขอ ค.


104104


๔๐. จะรกษาความยตธรรม ตองเวน จากอะไร ? ก. อบายมข ข. อกศล ค. อคต ง. ทจรต

เฉลยขอ ค. ๔๑. ลาเอยงเพราะไมชอบกนชอวา มอคตใด ? ก. ฉนทาคต ข. โทสาคต ค. โมหาคต ง. ภยาคต

เฉลยขอ ข. ๔๒. ลาเอยงเพราะกลวหรอเกรงใจ ตรงกบขอใด ? ก. ฉนทาคต ข. โทสาคต ค. โมหาคต ง. ภยาคต

เฉลยขอ ง. ๔๓. คนททอดธระในการทางาน เพราะขาด อทธบาทขอใด ? ก. ฉนทะ ข. วรยะ ค. จตตะ ง. วมงสา เฉลยขอ ค. ๔๔. การชวยเหลอคนประสบภย ชอวามพรหมวหารขอใด ? ก. เมตตา ข. กรณา ค. มทตา ง. อเบกขา เฉลยขอ ข. ๔๕. การแสดงความยนดเมอผอนไดด ชอวามพรหมวหารขอใด ? ก. เมตตา ข. กรณา

ค. มทตา ง. อเบกขา เฉลยขอ ค.๔๖. ความทะยานอยาก จดเขาในขอใด ? ก. ทกข ข. สมทย ค. นโรธ ง. มรรค เฉลยขอ ข. ๔๗. ขอใดจดเปนอนนตรยกรรม ? ก. เผาโรงเรยนวด ข. ตดเศยรพระพทธรป ค. ทารายพระสงฆ ง. ทาสงฆใหแตกกน เฉลยขอ ง. ๔๘. ทศเบองหนา ไดแกขอใด ? ก. ครอาจารย ข. มารดาบดา ค. บตรภรรยา ง. มตรสหาย เฉลยขอ ข. ๔๙. ไมรจกอาย เปนโทษอบายมขใด ? ก. ดมนาเมา ข. เทยวกลางคน ค. เลนการพนน ง. คบคนชวเปนมตร เฉลยขอ ก. ๕๐. เลนการพนนมโทษอยางไร ? ก. ถกใสความ ข. ถกตเตยน ค. ถกระแวง ง. ถกหมนประมาท เฉลยขอ ง.


105105


๑. ธรรมะขอใดอปมาดจหางเสอเรอ ? ก. สต ข. สมปชญญะ ค. ขนต ง. หร

เฉลยขอ ก.๒. สมปชญญะ มความหมายตรงกบ ขอใด ? ก. ความระลกได ข. ความรตว ค. ความรอบร ง. ความจาได

เฉลยขอ ข.๓. ผมความรอบคอบ ทางาน ไมผดพลาด เพราะมธรรมอะไร ? ก. สต สมปชญญะ ข. หร โอตตปปะ ค. ขนต โสรจจะ ง. วฒธรรม

เฉลยขอ ก.๔. ธรรมขอใด คมครองโลกให สงบรมเยน ? ก. หร โอตปปะ ข. สต สมปชญญะ ค. ขนต โสรจจะ ง. กตญ กตเวท

เฉลยขอ ก.

๕. ความละอายตอบาปทจรต ตรงกบขอใด ? ก. สต ข. สมปชญญะ ค. หร ง. โอตตปปะ เฉลยขอ ค.๖. ผไมทาชวเพราะกลวบาป ชอวามคณธรรมขอใด ? ก. สต ข. สมปชญญะ ค. หร ง. โอตตปปะ เฉลยขอ ง.๗. ผประสงคจะใหกายวาจาใจงาม ควรประพฤตธรรมอะไร ? ก. สต สมปชญญะ ข. หร โอตตปปะ ค. ขนต โสรจจะ ง. กตญ กตเวท เฉลยขอ ค.๘. ขอใด เปนลกษณะของคนม ขนตธรรม ? ก. ทนดมเหลา ข. ทนการเลนพนน

ปญหาและเฉลยวชาธรรม ธรรมศกษาชนตรสอบในสนามหลวง

วนองคารท ๑ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๕๘********************



106106


ค. ทนลาบาก ง. ทนเลนเกมสเฉลยขอ ค.

๙. โสรจจะ มความหมายตรงกบขอใด ?ก. ความอดทน

ข. ความไมประมาท ค. ความออนนอม ง. ความเสงยม

เฉลยขอ ง.๑๐. บพพการ หมายถงใคร ? ก. ผใหกาเนด ข. ผถอกาเนด ค. ผคมกาเนด ง. ผไปเกด

เฉลยขอ ก.๑๑. กตญกตเวท เปนหนาทของใคร ? ก. บดามารดา ข. พระมหากษตรย ค. ครอาจารย ง. บตรธดา

เฉลยขอ ง.๑๒. คนทวไปเปนบพพการไมได เพราะเหตใด ? ก. มกโกรธ ข. รษยา ค. ไมเสยสละ ง. หงหวง

เฉลยขอ ค.๑๓. พระปญญาคณ เปนคณของใคร ? ก. พระพทธ ข. พระธรรม ค. พระสงฆ ง. พระอรหนต

เฉลยขอ ก.๑๔. ขอใด เปนคณของพระธรรม ? ก. แนะนาด ข. ชทางสวรรค ค. ปองกนอบาย ง. ใหหายยากจน

เฉลยขอ ค.๑๕. การฝกสมาธชอวาการปฏบต ตามโอวาทของพระพทธเจาขอใด ? ก. เวนทจรต ข. ประกอบสจรต ค. ทาใจใหผองใส ง. เวนอบายมข เฉลยขอ ค.๑๖. ขอใด จดเปนกายทจรต ? ก. ปองราย ข. ฆาสตว ค. ยยงใหแตกกน ง. ใหรายผอน เฉลยขอ ข.๑๗. ขอใด จดเปนวจทจรต ? ก. โกหก ข. วงราว ค. ลกขโมย ง. ทารายผอน เฉลยขอ ก.๑๘. วจทจรตใดทาใหเกดความเจบใจ ? ก. พดเทจ ข. พดสอเสยด ค. พดคาหยาบ ง. พดเพอเจอ เฉลยขอ ค.๑๙. พดยยงใหแตกกน จดเปนวจทจรต ขอใด ? ก. พดเทจ ข. พดสอเสยด ค. พดคาหยาบ ง. พดเพอเจอ เฉลยขอ ข.๒๐. สานวนวา แตลมปากหวานหไม รหาย สอดคลองกบวจสจรตขอใด ? ก. ไมพดเทจ ข. ไมพดสอเสยด ค. ไมพดคาหยาบ ง. ไมพดเพอเจอ เฉลยขอ ค.


107107


๒๑. ขอใด จดเปนมโนสจรต ?ก. เหนตามพวก ข. เหนตามเพอน

ค. เหนตามธรรม ง. เหนตามกระแสเฉลยขอ ค.

๒๒. รากเหงาของอกศล ตรงกบขอใด ก. โลภะ ข. ตณหา ค. ราคะ ง. ทฏฐ

เฉลยขอ ก.๒๓. ไหวพระสวดมนต จดเขาใน บญกรยาวตถใด ก. ทานมย ข. สลมย ค. ภาวนามย ง. อปจารนมย

เฉลยขอ ค. ๒๔. โยนโสมนสการ มความหมาย ตรงกบขอใด ? ก. คดไตรตรอง ข. คดวางแผน ค. คดเผอแผ ง. คดจดจา

เฉลยขอ ก.๒๕. ธรรมเปนเครองนาไป สความเจรญ เรยกวาอะไร ? ก. วฒธรรม ข. สงคหวตถ ค. จกรธรรม ง. อทธบาทธรรม

เฉลยขอ ค. ๒๖. ผตกอยในอานาจโมหาคต ชอวาลาเอยงเพราะอะไร ? ก. เพราะรก ข. เพราะไมชอบ ค. เพราะหลง ง. เพราะกลว

เฉลยขอ ค.

๒๗. ผพพากษาไมกลาตดสนลงโทษ เพราะกลว ตรงกบขอใด ? ก. ฉนทาคต ข. โทสาคต ค. โมหาคต ง. ภยาคต เฉลยขอ ง.๒๘. ภาวนาปธาน มความหมายตรงกบ ขอใด ? ก. เพยรระวง ข. เพยรละ ค. เพยรเจรญ ง. เพยรรกษา เฉลยขอ ค.๒๙. อยากเลกเสพยาบา ควรเจรญ อธษฐานธรรมขอใด ? ก. ปญญา ข. สจจะ ค. จาคะ ง. อปสมะ เฉลยขอ ข.๓๐. บคคลจะบรรลความสาเรจได ควรบาเพญธรรมขอใด ? ก. วฒ ๔ ข. จกร ๔ ค. อธษฐาน ๔ ง. อทธบาท ๔ เฉลยขอ ง.๓๑. ขยนเรยนหนงสอ ตรงกบอทธบาท ขอใด ? ก. ฉนทะ ข. วรยะ ค. จตตะ ง. วมงสา เฉลยขอ ข. ๓๒. อเบกขาในพรหมวหาร ตรงกบขอใด ? ก. ไมรบผดชอบ ข. ไมสนใจ ค. ทอดธระ ง. วางใจเปนกลาง


108108


เฉลยขอ ง.๓๓. ขอปฏบตใหถงความดบทกข เรยกวาอะไร ? ก. ทกข ข. สมทย ค. นโรธ ง. มรรค

เฉลยขอ ง.๓๔. กรรมทหามสวรรคนพพาน ตรงกบขอใด ? ก. อนนตรยกรรม ข. อกศลกรรม ค. อาสนนกรรม ง. ชนกกรรม

เฉลยขอ ก.๓๕. การพจารณาความแก ชวยบรรเทาความเมาในเรองใด ? ก. ชวต ข. วย ค. ความไมมโรค ง. ความหลงผด เฉลยขอ ข.๓๖. ไดรเรองใหม เขาใจเรองเกา บรรเทาความสงสยเปนอานสงส ของอะไร ? ก. คบสตบรษ ข. ฟงธรรม ค. ทาบญ ง. เจรญภาวนา

เฉลยขอ ข.๓๗. คนมความกลาทจะละชวทาด จดวามพลธรรมขอใด ? ก. สทธา ข. วรยะ ค. สต ง. ปญญา

เฉลยขอ ข.๓๘. รปขนธ ไดแกอะไร ? ก. รางกาย ข. วรยะ ค. สญญา ง. วญญาณ เฉลยขอ ก.๓๙. การกราบไหวสงเวชนยสถาน จดวามความเคารพในเรองใด ? ก. พระพทธ ข. พระธรรม ค. พระสงฆ ง. พระรตนตรย เฉลยขอ ก.๔๐. หลกธรรมใด สงเสรมใหเกด ความสามคคปรองดอง ? ก. สาราณยธรรม ข. พรหมวหาร ค. สปปรสธรรม ง. คารวะ เฉลยขอ ก.๔๑. วธการเปลยนสนทรพยใหเปน อรยทรพย ตรงกบขอใด ? ก. สทธา ข. สล ค. หร ง. จาคะ เฉลยขอ ง.๔๒. ชคนไดใชเปนคน มความหมาย ตรงกบสปปรสธรรมขอใด ? ก. ธมมญตา ข. อตตญตา ค. ปรสญตา ง. ปคคลปโรปรญตา เฉลยขอ ง.


109109


๔๓. ผใด ชอวามอารกขสมปทา คอถง พรอมดวยการรกษา ? ก. รจกเกบ ข. รจกหาทรพย ค. รจกใชจาย ง. รจกเลยงชพ

เฉลยขอ ก.๔๔. ผใด ชอวามจาคสมปทา ? ก. ใหทาน ข. รกษาศล ค. เจรญภาวนา ง. เชอกฎแหงกรรม

เฉลยขอ ก. ๔๕. ตอหนาวาสรรเสรญ ลบหลงตง นนทา เปนลกษณะของมตร ประเภทใด ? ก. ปอกลอก ข. ดแตพด ค. ชกชวนในทางฉบหาย ง. หวประจบ เฉลยขอ ง.๔๖. หามไมใหทาชว ใหตงอยในความด เปนลกษณะของมตรประเภทใด ? ก. มอปการะ ข. รวมทกขรวมสข ค. แนะประโยชน ง. มความรกใคร เฉลยขอ ค.๔๗. การประพฤตสงคหวตถธรรม กอใหเกดประโยชนใด ? ก. ความสามคค ข. ความสาเรจ

ค. ความเจรญ ง. ความยตธรรม เฉลยขอ ก.๔๘. บรรดาทศทง ๖ ทศเบองบน หมายถงใคร ? ก. มารดาบดา ข. ครอาจารย ค. พระมหากษตรย ง. สมณพราหมณ เฉลยขอ ง. ๔๙. กอการทะเลาะววาท เปนโทษของ อบายมขใด ? ก. ดมนาเมา ข. เทยวกลางคน ค. ดการเลน ง. เลนการพนน เฉลยขอ ก.๕๐. ขอใด เปนโทษของการคบคนชว เปนมตร ? ก. ไมมใครเชอถอ ข. ถกหวาดระแวง ค. ถกตเตยน ง. เปนนกเลงหวไม เฉลยขอ ง.


110110


Date post:	25-Feb-2020
Category:	Documents
Upload:	others
View:	8 times
Download:	0 times

ÇÔªÔªÒÒ...

Documents