70.D, D.
DISSERTAT
DE
CÄSU F0RTUITÖ ymsmmssmm
'Quam ,
VENU AMPL. FAC. ΡΗIL. UPS.
prjeside
Doct. PETRO NICOLAOCHRISriERNIN,Log. et Metaph. Prof. Reg. et Ord.
PRO GRAD UPUBLICO EXAMINI SUBJICIT
Μ aGnus Stridsberg,angermann us.
In Aud. Carol. Maj. d. XI Junii MDCCLXXVL
Ort ne perfiwde pas facv-ement aux hottmes, de mettre leurs rnifon α Ιαplace da leurs yeux. Fontenhue.
UPSALIjE,Apud JOHAN. EDMAN, Reg. äcad. Typogr.
*5*
%$ *0?
5.1.
Mundum univerfum* & fingula quae continet*maxima, minima, nec non quxcunque de-rnurn fint, quse in eo accidunc mntaciones,
etiam quarum vel maxime nobis ignon ratio fit,ίιιum tarnen necefiario agnofccre principium, fuamefficientem cauflam» nemo l'anus negavic vel nega-bit unquam. Et, cum omnes inter i'e mundi par¬tes, ita concinere vsdeamus, ut una ab altera de-pendeat, fibique rei'pondeant rautno, mutuaeque in-ferviant1 faftentationi t eun&ae autern, utiiicsti crea·turarum rationalium maxime accomodatae , eodemtendere atque concurrere optime videantur, idquefempiterno & pulcerrimo, maxima cum varietate,ordine procedant: eas inter fe, percaufias & effi-cientes & finales connexas efie quis neget? Undecolligimus, efie aliquod Ens intelligens, Idemqueoptimum & fapientiiiimum, a quo mundum hunc-ce tfieOrum efie & guber-nari, confier. Quid itaquefiuitius, quam ea fine caufia fa&a efie exiftimare,in quihus mira difpolkio providentiifiinas ratiomselucet ?
Nihil ex nihilo fiert, antiqni etiam PhiloTophisanrifiites unanimi confenfu docent, efie enim ali¬quid quod ex nihilo oriatur, aut in nihilum Jubito
occidaty
Tortuito.
OCCidat^ qiiis hoc Phyficus dix.it unquam?a) Sic Ε-picurus/cum pulcerrirnam hujus mundi fabricamconternplatus, illam absque aliqua materia ortsmTibi periVadere non poiTet, ita fubtiles, utopinabatur,rationes excogitans, corpuieula qiradam iibi finxkindividua (unde ηomen iliis impofuit atomorum)quae, cum ab aeterno ad perpendiculum in vacuole moviflent, tandem aliquando, tempore, cafuvenefcio quo, a via re£ta decfinaverinc, atque ita co·ihxferiat, ut hic mundus concreverit, ortaque iint& animalia, . & arbores, & herba?, & aqua, & i·gnis & univerfa. b) Ut autem a recepta fenten«tia non difcederet Epicurus , ulterius monftrare co-natur, tctius hujus univerfi regimen atque conier-vationem, nihil ad Deum fpe&are, fed ex congeni-to & fortuito iilo atomorum motu unice dependere;unde'noilram ridet, & fatidicam appeliac anum,Providentiam. c) Atque, in hac impia fententia,mentem ipiius non parum confirrnaiTe putamus, quodin acfcionibus humanis, & quibusdam in rebus , qua-rum non podurnus vel fcrutari vel capere connexiones,tantam ftepe conturbationem , tanta mala, quin faepeetiam monftra deprehendamus. Unde fa tis mani-fede liquere arbitratur, non pofTe Numen illudbeatidimum, ii ejus difpodtione totum hoc conti-neretur, utpote omnis ordinis autiorem, ejusrno-di rerum confudonem pati. Nam ut omnis ,
injuftitia omnis, a Deo ut Ente optimo atque fa-A 2 pien-
a) Cic. de Div. L. IL b) Cic. L, I de N. D. it. Lacf.de Iva Dei C. X. c) Cic. L. de Ν. D.
4 De Cafupientiillmo longe fit removenda: ita, bonis adVerfkaccidere, improbis fauda contingere, innocentespuniri , nocenres impunitos dimitti, fcelera ornari,virtutes probro haberi, cum alsquando videret, in-comprehenfibilia Dei judicia, fuo modulo metiriauius, Deumquc legibus naturse fubeife putans,drmidime concludit, non poife hxc humana a di-vina gubcrnatione dependere. Acque hinc Clau-dianus:
Scefe ?nihi dubiam traxit fententia ?nentem,Curarent Superi terms, an nullus inejjetReffior, & incerto fluerent mortalia Cafu,
Sed quis hsc inibna atque impia Epicuri dog-mata ferre potefl, cui piecatis afiqtiis fenfus, autfanioris mica judicii? qux Γι vera effent, qioe pot·eft effe juftitia, qus (anlitas, qus religio?
Podemus, fundamentum foujus Epicurese fen-tentias, & aromorum iftarum exquirendo originem,eo usque cogere Epicurum, ut necefium omninohaberer fateri, minuts illa femina, nec vidiffe fenec audivide unquam: nec, d dantur, a fe ipdseile, aut fibimetipfis motum dediile; fenfus au-tem ac rationis expertis, nullo confilio, nulloioedere poife inter fe convenire, ut ex iis aliquidconfticuatur: aut coire tam difpofite, aut quidquamperhcere rationale. Sed noftri jam potidimum in-flicuti eft oftendere, quam ineota dt illa fententia,qua, ex iliarum fortuito concuriu} tarn praeclaraeftici poife, automat. Qua in re, d tuo B. L· de·dderio minus farisfecerim, cü£ eric humanitatis,
cui
Fortuko. 5
tur candoris, hasc qualiacunque feniter atque beni¬gne incerpretari-
§· Π. .
Quid per caßum, aut fortnitafit irr*teüigendum, explicat,
Effectus triplicis generis reperiri affirmat Arf-floteles: alii enim, inqufc, fernper & ßmiliter eve-mimt, at jolis ortus Ü3 occafus: alii frequentereveniunt, fed aliquando tarnen deficiunt, ut quodJenes canefcant: alii nec femper > nec frequenter,Jed raro eveniunt; hi vocantur fortuiti & cafuales. d )Horum, quia maxime funt inopinati atque fubiti,cum cau(las, ex quibus & propter quas fkint, ple-rumque ignoremus; nonnnlli ftulte fibi perfvadereconati fonc, poife eos fine aliqua ratione fufficiente& naturali exiliere. Quam opinionem anfam dediife ar-birror diilinguendi cafus in puros & refpeclive talesβIta aotem cafus definiri foiet, ut ßt exißentia feueventus, cujus ratio Jufficiens non intelligitur: quae,β non inteüigitur, quia nulla omnino datur; cafusexiflit purusi fi autem rationem fufficientem ho-mines non praeviderunt ob limitatatn cognitionern :cafum habemus reJpePtive talem e) Cum autemnihil exiiiat fine cauffii, & omnis caufla, pro fuamodificatione, hunc effe£lum habet, & non a-lium: fequitur omnino , non dari ullum cafumpurum: Neqoe enim ita accipiendum eil hoc vo-
A3 ca®
d) L. 2. Pby/. c. f. text. 5j?.f) Cantz, Ρbil, fundament„
6 De Cφιcabulum cafus, ικ facum qooddam ca? cum denotet,quod nulla ratione aut intelligentia nifitur. JEven-tus, qui ve! maxime nobis videntur rari atque in·folentes, non aliter coniidercndi fen t, quam utefFe&us, qui iuam necefiario hsbent cum ftatu quo-dam praevio connexionem. Nonalia conditione nospercellunt, quam quia nexum illorum non perfpici-mus. Teguli e te&o deiabens, incidit in caput fu¬lleu η t is, iüudque contundit. Hoc minime adfcriben-dum effe putavérim fato cuidam Cesco. Diffolvi-tur tegula , vel quia male locata, vel mota fuericventisj vel aliis cauflis ignotis. Turbato auteinejus aequilibrio, neceffarium erat, ut in terramdeciderec vi Cuae gravitatis;: quemadmrduni etiatnneceffum fuit, ut qui fubiret, atque eo pra: c i femomento, eaque direbtione fubeflet, qua illa tegu¬la deciderec, ejus vi necaretur. Idem de ceterisomnibus judicandum eft, quae fato tribuere iolemus.
Neque male agunt, qui cafum definiunt percaujfam -per accidens, in iis, qua r.aro, ac präter in-tentionhn agentis fiant. /') In filva quis ambulans,atque dom um redire cupiens, in eam fe viam con-jicic, qua? ei maxime eft nota: fed it reditque, fempereo, unde fuerac digreffus. Obftupefeit ille: undeid veniar, miratur* Hoc, quia raro fit, nec ratio-nem ullam videt, cafui id tribuir. Cum igitur ali-quid cafu aut fortuito accidere dicimus, ita illudintelligendum eft: nos aut cauifam ejus ignorare ,
ejus-
f) Vid Ariflöt. L. 21 Ρbys. c
Fortuito. 7
ejusque com antecedentibus, concomitantibus & con-fequsntibus nexum non perfpicere: aut id deniqoenobis infciencibus, vei a noftra voluntate indepen-denter; aut aliquid fine propofito in iis fieri, quaeconfiiio agaritur: eamque ob caufTam improviium& ignotum humans rationi efTe. Qux fic cafufieri videmus, idem etiam fortuito fieri , vel a för¬tona , dicimus. Ed autem fortmia concurfus caus-farum minime prcevtfus, ad effeFlum homini vet bonumvelmalum. Fortuna fecunda dicitur, quando effeCrusinde pendens, nobis judicatur bonus \ aji fortuna ad*ver]a audit, quando ejfecius inde ortus, nobis cen-fetur malus. Homo quidem folitarius, nt hoc utar, fo¬ras exitmane, vix dum orta iuce: in lapidem quen-dam ofFendit, qui ejus crura frangit. Dolore maximoperckus, vehementer clamat. Quem audiens viatorquidam, accorrit, & medicas admovet manus. En Iquae, praeter omnem opinionem , hicconcurrant, ad e-jus tam fecundam quam adverfam fortunam. g) Cumigitu.r omnia quse natura gignuntur, ar&e incer fenexa fint atque concatenata i ornnes ibidem eventusab antecedentibus dependent, licet non femper eo-rundem percipiamus nexum ieriemque continu-sm : quod ipfum tamen non impedit, quo minusilla connexiO; iit realis. Atque haec obfcuritas i·gnorantiaque caufTarumj nonnulfos in eam opinio¬nem ihileam induxit, quafi pofiet quidquam perfe cafiis aut fortuna efficere, cui itaque a genth
libus
g, Cfr. Wolf. 7 b, Nat. Ρ. κ C. 1IL §
Fortmto
libus templa ac ddubra exftru&a legimus« h) Ex-emplum notatu djgnum invenimus in Diölionairedes Sciences & des arts, vulgo Di£E Encyclopedi-que, uhi raentio fit Piéfcoris cujusdam, qoi3 cumnon poifec depingere fpumam equi, quem jamdepi£fcum, habebac: indignatione motus, fpongi-am in pi&uram abjicic, eaque cafu efficit, quas ftu·dio & arte aßequi non potuerat. Quae de hocca-fo ibidem fertur fententia, dignam oni η ino judi-cavi, quam hic apponerem, & cui nonpoiTamus nonadftipulari. Ita enim habet: cependant il efl evidentfque tout ce, qiCon entend ici par le mot de ha¬jard , ceß que le petntre rfavoit point prevucet ejfet, ou qiiil rfavoit point jette Veponge dans cedefiein, & non pas, qrfil ne fit point alorstoutce qui etoit necejfaire pour produire C ejfet, de faconqiien faifant attention d la direciion, dans la quel¬le il la langa, ainfi qu'd la forme de Feponge,d fa gravité fpecifique, aux couleurs dont eüe e-toit imhibée, d la difiance de la main au tableau;Fon trouveroit en calculant bien, qrfil etoit abfolu-ment impojfible fans chänger les loix de la nature,que l*ejfet rf arrivdt point. Nous en Urions au-tant de V univers, β toutes les proprietés de la ma¬ttere ncus etoient bien connues i).
§. III.Cbara&eres zf effeäus fortuitorum planius exponit*
Ad ea, quse jam ailata iunt, qui bene ätten«derit,fl
b) Apud Ciceron. Liv. Ρlutarcb, i) Encyclop, T, FUL
Fortnito. 9
derit, eaque diligenter obfervaverit, qu£ temere& fortuito fieri putantur, faciie videbic, quam man«ca ruant, quse a cafu proficifcuntur. Videbic in-fana plerumque effe fortuitax c$ca femper, incer«ta, vaga, volubilia. Ordinis aucem & rationis ex-
pers cajus, nullum fibi pnefixum h'abet finem: ne-
que ullas obfervat regulas confitantes & uniformes,auc leges noric: negligens & levis: nihil perficiensa ut abfolvens. Quid igkur mirum, ii fortuitorumeffe&us maxime fint inopinaci acque irnprovifii ii nosfallant, commoveant, percellant: ii irreguläres, ra-ri, infolences, acque extra ordincm rerum commu-nem curfumque pofiti. incerci autem cum maximeiinc atque ambigui, quid certi de iis nobis promit-tere auc fperare poffumus? In iis itaque, quse cafuproveniunc, non eum animadvertimus ordincm, eamdiipoiicionem rerum, quas earundem conveniant na¬tura & fun&ionibus: quia iine omni ordine & le¬ge ruunt. Neque multitudinem quandam rerumfimilium, eodem tempore, & uniformiter prode-uncium in iis cernimus; neque unam eandemquerem continuo repeticam, atque certis regularitertemporibus redeuntem , cum mutabiiis fit valde, urconftans & regularum expers. Nihil perfe&um iniis, aut omnibus fuis numeris & partibus expletum,videmus, quia cum maxime fit volubilis & imper-feftus, nihil de eo tale fperandum. Negligentia au¬tem ejus non finit eum aiiquid accurate & perfe¬kte imitari. Et cum per fe nulla dirigatur ratione& prudentia i nullum in iis deprehendimus concen*
& tum?
De C<]üι ...
tum v proportionen null s:: nihil denique quod in¬fe habeat vim fe e cnnferyandi ac defendendi, autad permanendum fuhtidium. k) Jam qua rationefieri poffit ut huic tam caeco , tam incerto princi-pio, mundis hie, iummum (um-mi artificis artifi·ciunr, in quo tant a rationis, folertrae, confilii, fapi-enrise, ac: providenti« fpecimina admiramur, fuamdebeac anginem atque fuftentationem „ mox vide~Mriitfo.
$ W.Übt obfirvatur nexus & ordo incorruptus\ ibi/ .
intentio qutcdam & ratio ordinam necejfa-no erit admittenda..
Ublcursque omnium tam exatlam deprehemdimus partium proportionem atque i η ter fe &r cum:toto connexionem, ut a É invicém dependeant, fe-qne motuo füpponant arque fuffentent, vei adunum quoddanr commune conftanter tendant con·enrramque;; ibi finis quidam & coniilium eviden-tiitime paret. Hae'c & quaevis evideo tia, åffénfumnoltrum neceiT rio elieirt vel illa fola eil,, cui o»mofe animae relu&atro vana ed. Nec faeile quis*quam; ed, qui ejus vim haud fenttar. Non video*itäque r cur non eam evidentem habeamus verka·tem, in qua ampleöendå om nes intelligentes neces»fario cbnfpirant. Machin am- quandam a r ti β c i o iiiT3 rn econftruftam cum videmus, aut paiatium magnift·cum fufpicimusi primum, egrCgia hiec artrfTcfe(fii
|mo-
k) Bullet fur Z" exi/1,, de Dieu„ T. u.
Fortuito«
modo quidquam videmus) admiramun deinde,quis illorum fuerit inventor atque fabricator ex·quirimus. Hic curfus eil naturse omnium, quemimpedire necquicqoam conamur. Quod ii au-rem quis fe natura: opponere niteretur, ipfe iibicontradicere certe erubefcat. Orationem quandamArchite&i cum legit, ubi ilru£lura hujus vel iliiusadifkii explicatur: ubi ratio redditur magnitudi«nis, ordinis, nexus atque dgurx omnium, quibusconilituitur partium : ea, quam In hac ejus oratio-ne deprehendit, feries, non iinit eum dubitare,,•quin ab autlore quodam fapiente fit contexta. iE-dificium ab eodem archite&o exilru£lum, quid a-Jiud eil, quam eadem iρ fa oratio, adornata marmo·xe, aut aiia quavis in ordinem redaöra materia. /}Quid eil, cur, cum fcriptum aliquod aut fyilemalegimus optime cohasrens, cumque in eo, pluriumconfenfum Sc harmoniam videmus, cur non dubi-tamus, quin fit illud ex aliquo intelligente profe-&um? earn enim ibi cernimus colligationem feri-emque idearum omnium, propofitiormm, atque ar-gumentationum, quae non poßunt non aliquam de-monflrare rationem. Et profetlo, quo magis ra-tiocinandi conneftendique arti, nos fumus ipli afve-ti, eo evidentior nobis illa patefeit veritas.
In quovis ifaque compofito, ubi omnes interie 8c cum toto partes concinentes videmus exa&e-que proportionatas, atque ad unum omnes efficien-
B 2 dum
/) BnUit. T.i.
12 De Cajudum concurrentes, ibi ordinem & finis cujusdamccnrequendi fubbdia, haud obfcure percipimus.Ordo autem non poteft non eile effe&us rationts Scintelligentias; nam, ut is hat, requiritur primum,ut finis re&e cognofcatur: deinde media huic finiconvenientia, inveftigentur, rkeque applicentur: idquod neceflario aliquam fupponic ratioriem. Fieriitaque non poteil, ut, quod ratione conßet, idcajui fit tribuendum, ut qui omni prorfus ratio¬ne eft deftitutns.
Haec praemifTa volui, ut, quae ex comparatio·ne fortunas, hujusquse univerfi indole, ducanturrationes, nemini non evidentes maxime videantur,atque perfpicuae, ex quibus tandem colfigamus,quam partim ad hunc mundum efficiendum vagusSc incertus cajus valeat.
§. V.Indoles ac conditio hujus univerß, omnem ca-
jum & forumam excludit.Qui totuni hoc univerium, Sc quaecunque com-
ple&itur plane admirabilia , mentis acie luitrare,paulloque aitius contemplari fuiliniierit, ei pleno qua«ü jubare iliico afFulgebit, quanto in illis conftru-endis, confervandisque opus fuerit confilio, quantaratione ac Providentia. DiiToive ,*quantum potes, inmente, veluticum catenam quandamdiifolvimus, autcorpus in fuas partes fecamus: ita quascunque jarnconnexa & concatenata quaff videmus , eaque feorfim^pe&a; & confiteberis, eile digitos Altiifimi, quifta connexerit. Quam admirabilis , in ampliffimo
hoc
Fortuito* ή
hoc orbe confpicitur rerurn omnium difpofitio acordo: qui ut opus rationis eiTe facile agnofcitur,ita quo admirabilior ille fueric, tanto & praeflabilio-rem rationem, a qua ipfum profe&um, eife opor-cere conftat. Quam adrnirabilis, inquarn, corpo-rum csieih'um proportio, iicus ac difpofitio: quamracos-& conftantes fuos circa folem, motus confer-vant teilus, luna cetersque planets, & fteliae o-mnes, quotqoot moventur aut moveri poflunt: tMl·de & noftra habernus figna temporum, in ftatis a-ftrorum mutationibus & viciflitudinibus continutsatque ordinarii?» jgnam admiranda hujus mundirerumque omnium, quse continet, pulcritudo acornatus cernitur, ex mirabili cumprimis partiumejus diftin&ione, varietate, fymmetria, colorumquemiftura, ortus» Pulcritudo autem, ut a fola mencepercipifur ac dijudicatur, ita quomodo originem ha¬best, nifi a ratione ac fapientia, non video: tanto·que majorem proinde efie illius racionem oportetac fapientiam, a quo quid pulcri profe&um eil,quanto plus gratis iliud ac venuftatis polleat. Quamegregia porro deprehenditur totius naturs ad fuiftabilicatem perrennitatemque ac communem crea-turarum ufum adaptatio: quam concinna rei cujus-cunque viventis, ad vitam ducendam a&ionesquevarias edendas conftru&io, qus tam profunda rur-fus fapientiae, tam fummi confilii eft, ut nec demi-rari illam, nec aiTequi fatis omnino valeamus: quodipfum, tum ex humani corporis, omnium quippevifibilium nobiliffimi, ejusquc cum anima commcr«
B 3 dl
Ce Cafiicii plane ftupendi, tum ex ceterorum aninialium^vel levrflimorum contemplatione, animadvertere licet,iive ftru&urae earundem fpeÜemus cum humanaconvenientiam, iive ab eadern difcrepantiam. m)Quanta denique admirabiiitas, rerum ornnium etiammaxime contrariarum concentus ac harmonin Haeeautem omnia, quae admiramur, iive ad cadurn o-culos attollimus, iive in terrarn demittimus, ad ho-minum ufum 8c Sälutem fa£ta efie acque parata,haud obfcure intelligimus. Quo itaque pa£lo is^qui csecus ipfe non iit, caeco quodam impetu, hoctam perfe&um univerfum coniiftere, eaque ccifu fi-eri dicar, quae quanto confiiio gerantur, nuüo com(τ1 i o aiTequi poiluraus. n) Hsec Tane (i quis cseco iivecafui, iive neceffitati tribuenda ftatuac: dicam csecita-tem, omni& oculorum & metitis acie efle perfpicacimrem, hoc eft, tenebras eile lucem, & lucem tenebras,
Hic cafus, qui tanta camque prseclara aliquamdo efficere potuit, cur 5 qiiiefo, tam cito deiiit ? curnon shodie nova quaedam admirabiiia producic? curnon enda novse cujusdam fpeciei in conipe&umprodeant ? Quas manus hunc fortuitum concurfumretinuit, quas vox monuit: ne transgredienda e£lent ea, qqae fint necefTaria ad exiftentiam & comferv.adonern aniuscujusque ipecici, nec non ad eam,quam cernimus totius fyftematis harmoniamt iic utnulla vis, nuilus Impetus repentinus eam turbaret?
Cur
vi) Leg. Cic. Lib. LJL de N. D. LdEiant. de opifict bom«C. V. Pil, it. Galen, in content, de nfu part. corp.
n) Cfr. Difp. de Biß. att. Prov. Div. it. de Jnflux»Free, in Prov. Div<fub D. PrceJ. went.
Formitοι.
Cur unicuique* anmialium, coneeffit partes, esmem bra corporis, quse ei maxim e idonea effenr e·lemento, in quo viram ducerenc, eiq-ue quo nutrt·rentur alimento? Cur omnia tam anirnalium quamplantarum genera ,adeo juftunv inter fe fervare ae-quilibrium videruus? Cur tarn conftans· conipiciturea· fimilkudo, qua quodque individüum fuam quam-que refert fpeciem? Cur non interdum, int capiteAquihe invenirnus oeulum piicis ? cur non edamid caßt. fieri potuic, uc (int ungues bovi, ungulaieoni? o) Cur q osevis planta,. herba & arbor, iuarmfemper confervat naturam , fuam figuram atque ma-gnicudinem, quam fnperare nequeunt?- cur junipe«rum ha tid videmus in aititodinern querer aliquancfo?excrefcere, hanc autem humi repenterm> Quoeun-que fane oculos conjicirnusunamquamque rem de*prehendimus propriam habere , certamque naturanviuum fernen , fuam legem ab exordio datam, cou~dantem & uniformem.,
Λ t ve ro (i mundom efficere potuit cafus for»■tuitus, curpordeum (funt verba Cic*L.IL de N. D.)cur cemplum, cur doraum, cur urbem non potcft,q aar func minus operofa, & muSto quidem faciliora?cur montes marmoris iecerit, columnas & fimulacranon potuit? an iimuioerum hominis & da tuam ratioSz ars fingir, ipfum hominem de fruftis temtre con°mrrmtibus fieri' putabimus? p )
Nee de cetero ed5 quod quis mondra quasdamJ
&
o) Gfr. JerujaiefTi». Biff. Pbill, fur fes frin: fund. de lavelig» T. it p) Cfr. Laüuftt. Infi,.Div. L, de haDeiyCap X,
16 De Cafu Fortuitol&· mala nobis objiciat, qii« in hoc mundi Theatro,non raro fefe offerunt. Ad illa quod attinet, nonaliud probanc, quam quod ex legibus motus genera-libus fluit, quas Dens fancivit, ut ordo hujus univeriiconftans&pulcerrimus clarius eluceret, iiniulque pa-teret, eundem non caeco ac immutabiii cuidam fato,fed fapientiffim« Conditoris bonitati unice eile adfcrbbendum. Praeterea, in aliis innumeris, natur« deli-ciis, tam manifefte fe prodit foiertiilima Dei manus,ut ad monftra, quas raro adparent, confugere nonneceflum habuifTet is, qui lites movere cupit. q) Sicafus valeret & regnaret, pleraque fierent monftro·fa; regularia & uniformia forenc rariffima, malaque& deficientia abundarent ac bona numero longifiimefuperarent. Jam vero mala in comparatione cum bo-nis, pauciilima effe conftat, eaque ut a Deo praevifafunt, ita eadem permittendi, fuas Ilium habuiiTe fa-pientiffimas rationes, plene planeqve fumus convi&i:quemadmodum etiam, quin ea ad optimum finem di«rigantur, nulli dubitamus. Jam ficui, pr«ferrim deveritate admonito, ad tantam ejus lucem c«cutire pla·ceats is fuae fåne caecitati, vel voluntari« potius infam«,qu« meritas ab eo poenas exiget, relinquatur.
H«c funt brevia illa, qu«, maxima temporis an-gutfia, tu« ü> L. mitiori cenfuras iubrritrere aufusfum. Multa me egifle cogicarem, ü di£ia aliquantu-
lum tendere videanrur ad illudrindamSUMMi NUMINIS GLORlAM.
T A Ν T ü M.
q) Cf, Bullet. Demonβ. de Pexift. de Dieu Ρ, i.L;ι raifon i? la prudence guovement ce q'ily a d'rßentiel dnns lavie,
Camburat.
/
