آژدم ها

:هاي موجود در ايران آژدم يها خانوادهHemiscorpionidae - Buthidae - Scorpionidae

Class: Arachnida رده ی عنکبوتيان Scorpionidaزير رده زير رده

Medical Entomology

)۲۰۱۰و ۲۰۰۹و ۲۰۰۸و ۲ ۰۰۷(ران همكار و نويد پوي ، كبر، اپي زان فر

.پوشش بدن در اين بندپايان سخت و خشن است

.هيچ بيماری را به انسان منتقل نمی کنند

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

،)cephalothorax =سرسينه( prosomaاز يک بخش قدامی يا آژدم بدن

و يک بخش خلفی) Abdomen =شکم(mesosoma يک بخش ميانی به نام

.تشکيل شده است) post-abdomen =دم ( metasoma به نام.يا تنه می نامند Opisthosomaمجموع مزوزوما و متازوما را

Medical Entomology

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

)آرواره های دهانی(ها و پاها و در جلوی آن کليسرها در طرفين پروزوما انبرک

.همگی اين اعضا بندبند هستند. قرار دارند

.در سطح پشتی پروزوما چشم های ميانی و جانبی قرار گرفته اند

Medical Entomology

چشم ها

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

انبرک

کليسرها

سطح شکمی تقريبا به طور کامل به وسيله آخرين بند، انبرک ها و پاها و ضمائم

.پوشيده شده است Sternumآن ها و پالک منفردی به نام

.شود ناميده می Sterniteو در سطح شکمی Tergitهر بند ناحيه مزوزوما در سطح پشتی

.بند قابل شمارش است ۵بند و در سطح شکمی ٧در سطح پشتی

Medical Entomology

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

بند تشکيل شده و غده سمی و نيش که ۵متازوما يا دم باريکتر از تنه و از

Telson ناميده می شود در انتهای متازوما قرار دارد.

Medical Entomology

Scorpion_venom_sting

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

:ضمائم مزوزوما عبارتند از

برای ديدن منفذ تناسلی و يا مشاهده قالب تناسلی نر بايد سرپوش را به کمک( سرپوش تناسلی

بيشتر ازآژدم ها ها در نر برخی از عدد، تعداد دندانه ٢به تعداد ( ها شانه )ميله ای نازک کنار زد

.در بين قاعده دو شانه و در زير سرپوش تناسلی (Pectinifere) پالک پکتی نيفر )ماده است

Medical Entomology

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

:متازوما

اين بندها. بند مشخص تشکيل شده است ۵اين قسمت که دم جانور است از

.باريکتر از بندهای ناحيه شکم هستند

طول، عرض و ارتفاع و شکل بندها و تزئينات سطوح آن ها در طبقه بندی و

آخرين بند که معموال از همه . گيرد مورد استفاده قرار میآژدم ها شناسايی

Medical Entomology

.بلندتر است، متصل به غده سمی است

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

مخرج دفعی در سطح شکمی و در بين برآمدگی های سفيد رنگی به نام پاپی و

.در محل اتصال بند پنجم به غده سمی قرار دارد

Medical Entomology

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

. بندهای دم نسبتا قوی و محکم و به سهولت به سمت باال و پائين قابل حرکت است

بطوری که جانور می تواند دم خود را روی پشت قرار دهد که غده سمی بين

.حالت دفاعی داردآژدم در چنين وضعی . کليسرها قرار گيرد

Medical Entomology

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

Medical Entomology

ديده جمعيت هايشان در هم )همخواري( آانيباليسم آه شكارچي بندپايان ي همه در نر موجود ماده موجود در جنگجويي ي غريزه تا بشناسند ماده جانور به را خود مراسي طي بايستي شود مياستفاده با بتواند تا آند مي آمك به ماده نيز ديگر هاي گونه بسياري در رفتار اين .گيرد آرام

همگونه او خود با نر موجود اين آيا دهد آه تشخيص اصوال خود، مخاطب رقص نوع از

!نه يا است

نكهن نهتشخهقادندا كهاگ دشهنزد تخ تن ا اهكن اشت

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

اشتباهي ممكن است ونيستخودش بهنزديك هاي گونه تشخيص به قادر نر موجود اينكه يعني

هاي پديپالپ ماده و نر آژدم ،آژدمها مورد در. آند رقص به شروع ديگري ي گونه ماده ي جلو

.دارد شهرت آژدم والس حرآتببه اين .آنند مي حرآت مسيري تا و گرفته را همديگر

مي دهند قرار هم روي بر را رقص آليسرهايشان طول در هم گاهي ،آژدم ها هاي گونه بعضي در

.ناميده اند“ آژدم ي بوسه" را آن بعضي آه

.زنده زا هستند و نوزادان بعد از تولد خود را به سطح پشتی مادر می کشانندآژدم ها

تعداد نوزادان برحسب . خروج نوزادان برحسب خانواده از جهت سر و يا دم است

.عدد متفاوت است ۶- ٩٠از آژدم نوع

Medical Entomology

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

مانند حشرات دگرديسی ندارند ولی برخی از اصطالحات مربوط بهآژدم ها گرچه

– ) الرو(مرحله اول رشد . رشد حشرات را در باره اين جانوران هم بکار می برند

بعد از يک هفته و با اولين پوست اندازی نوزاد در پشت ) پرونمف(مرحله دوم رشد

.پوست اندازی است که پس از دومين) نمف(مرحله سوم رشد –می شود مادر شروع

بار ديگر ٢بار و در طول سال دوم ۵يا ۴در مرحله نمف جانور در سال اول

Medical Entomology

.پوست اندازی می کند

سال ٣از دوران نوزادی تا رسيدن به سن بلوغ که در حدود آژدم ها بطور کلی

.بار پوست اندازی می کنند ٨-١٠به طول می انجامد

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

Medical Entomology

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

زيرخانواده و ١٨خانواده، ١٣باالخانواده، ۶های دنيا در در حال حاضر کژدم

. گونه طبقه بندی شده اند ٢٠٠٠قبيله و نزديک به ١٠

.خانواده منقرض شده کژدم ها شناسايی شده است ١۴ضمنا

Medical Entomology

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

Scorpionidaeو Butidaeگزارش شده از ايران به سه خانواده آژدم های

.تعلق دارند Hemiscorpionidaeو

.گزارش می شودآژدم گزيدگی مورد ۴۵٠٠٠-۵٠٠٠٠هر ساله

Medical Entomology

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

Medical Entomology

های خطرناک به گونه، سن فرد نيش خورده و آژدمميزان مرگ و مير از

.تعداد نيش بستگی دارد

:شاملکند که روی اعصاب اثر کرده و عالئم مسموميت عمومی ايجاد میآژدم سم

.تنفس سريع، عرق کردن زياد، افزايش ترشحات بزاق، تهوع، استفراق و تشنج است

.آيد تلف شدن معموال به علت نارسايی قلب يا فلج دستگاه تنفس پيش می

Kashan University of Medical SciencesKashan University of Medical Sciences Doroodgar A

Medical Entomology

ايران که آژدم های زهرآگين گونه

:به لحاظ بهداشتی حائز اهميت هستند

Kashan University of Medical SciencesKashan University of Medical Sciences Doroodgar A

) ها ها و آنزيم از نظر توآسين( شبيه سم مارها مي باشد آژدم ها سم .و بعضي از آن ها شناخته شده است

Medical Entomology

Androctonus crassicauda Odontobuthus doriae

Kashan University of Medical SciencesKashan University of Medical Sciences Doroodgar A

Buthotus schsch

Buthotus saulceyiMesobuthus eupeus

Medical Entomology

سياه آژدم Androctonus crassicauda

١٢ cmتا

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

Medical Entomology

:سياهآژدم عاليم باليني در

.درد شديد، در حد مارگزيدگيولي ( عاليم لوآال به صورت ادم، اريتم، اآيموز، تاول ممكن است ديده شود

).صد در صد نيستعاليم عصبي بيشتر ديده شده و به صورت آژيتاسيون، آاهش هوشياري و

.مي باشد)بالخص در بچه ها بعنوان اولين عالمت( بخصوص تشنج

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

ي)(ج. مواردي از اسپاسم در ناحيه مچ دست و تعريق هم ديده شده ولي زياد نيست

. . سم آندروآتونوس نروتوآسين استسم آندروآتونوس نروتوآسين است

Medical Entomology

)گاديم(دم باريكآژدم Hemiscorpius lepturus

cm ۸تا

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

Medical Entomology

. . گاديم به نام هاي هفت دم و دمكشان هم معروف استگاديم به نام هاي هفت دم و دمكشان هم معروف استنيازي به حفر زمين براي زندگي نيازي به حفر زمين براي زندگي ((زرد رنگي است آه حفار نمي باشد زرد رنگي است آه حفار نمي باشد آژدم آژدم ..بنابراين خانه بدوش استبنابراين خانه بدوش است). ). نداردندارد

..بندهاي دم آشيده و به اصطالح دون برنجي استبندهاي دم آشيده و به اصطالح دون برنجي است..چنگال ها به رنگ سياه و يا قهوه اي استچنگال ها به رنگ سياه و يا قهوه اي است

..نيش انتهاي دم بسيار ظريف و آوچك مي باشدنيش انتهاي دم بسيار ظريف و آوچك مي باشد

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

. . سم گاديم هموتوآسين استسم گاديم هموتوآسين است

Medical Entomology

:گاديم آژدم عاليم باليني در

محل نيش ممكن است به . بدليل نيش آوچك يا اصال درد نداشته و يا بسيار خفيف مي باشد.صورت يك نقطه نكروتيك آوچك ديده شود

.شود عاليم معموال با تاخير ايجاد ميچون يك هموتوآسين است عاليم در ابتدا با ليز گلبولي و هموگلوبينوري ميكروسكوپي شروع

.مي شودف

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

.سپس پيشرفت آرده و به صورت ماآروسكوپي ظاهر مي شود.افت هموگلوبين خون ايجاد مي شود

در صورت عدم درمان به موقع، نارسايي آليوي به صورت ثانويه و ناشي از رسوب هموگلوبين . گردد در توبول هاي آليوي ايجاد مي

وآوالپس قلبي عروقي ايجاد شده و ممكن ) ARDS(وضعيت بيمار بدتر شده و نارسايي ريوي .شود EXPIREDاست بيمار

Medical Entomology

آسيب وسيع پوستی و بافت زير جلدی روز پس از گزش ۴همراه با تشکيل اولسرها

روز بعد ۶نکروز کامل پوستی

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

Medical Entomology

:آژدم سوسک های شکارچی

Order: Coleoptera

Family: Carabidae

Genus: Scarites

آژدم ها ميلی متر با آرواره های بلند و برنده از ٣۵اين سوسک ها سياهرنگ بطول میکنند تغذيه

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

.تغذيه می کنند

Medical Entomology

Odontobotus

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

Medical Entomology

Androctonus crassicauda

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

Medical Entomology

Mesobuthus eupeus

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences

Medical Entomology

Scorpion with juveniles on the back.

Doroodgar AKashan University of Medical Sciences