juli-avgust - rezerva Layout 1 · ствениот имунолошки систем. Сепак,...

��

��

��

��

��

�� ISSN 1857 - 971X�� 28 ��-�� 2019

zdravjeto zaslu`uva pove}e

www.vasap

teka

r.mk

��

��

��

�� +

��

��

��

��

��

��

��

��

��

маст

JEKODERM® маст се применува за постигнување на епителизација и нега на кожата.

Се препорачува за третман на :

-кожа изложена на штетни влијанија и после сончање;

-здрава, осетлива кожа;

-иритација и јадеж, особено на превоите, предизвикани со триење или прекумерно потење;

-иритација и црвенило на кожата на бебињата;

-сува и испукана кожа.

Пакување

25g.

ВАШ АПТЕКАР ЈУЛИ АВГУСТ 2019 3

Магазинот Ваш аптекар е бесплатно двомесечно издание кое се дистрибуира до сите аптеки-партнери на Македонијалек на територија на цела Македонија. Текстовите и податоците се со исклучиво информативна содржина. Одговорноста за содржината на објавените реклами и нивната усогласеност со законските одредбие исклучиво на правните субјекти чии производи се рекламираат. Уредничкиот тим не носи одговорност за ненамерни и печатарски грешки. Се забранува какво било користење или копирање на текстовите за комерцијални цели, без писмено одобрување од издавачот.

СодржинаЈУЛИ-АВГУСТ 2019

44

88

1100

1122

1144

АЛЕРГИИ ОД СОНЦЕ

ВИДОВИ СОЛ

ВРОДЕНИ СРЦЕВИ МАНИ

за дол жи тел ни за ова ле то

ХИД РА ТА ЦИ ЈА НА ОР ГА НИЗ МОТ ЗА ВРЕ МЕ НА ЛЕТ НИ ОТ ПЕ РИ ОД

ОВ ЧАР СКА ТОР БИЧ КА

ХОРОСКОП3300

ПСОРИЈАЗА

ПРАСКИ

2200

2222

2288

КАЗНАИ НАГРАДА

IRONMANод женска перспектива

совети за заштита

симптоми и лекување

КЛИКНИ LIKEПОЧИТУВАНИ ЧИТАТЕЛИ, СТАНЕТЕ НАШ ФАН, СЛЕДЕТЕ ЈА НАШАТА FACEBOOK

СТРАНИЦА И БИДЕТЕ ВО ТЕК СО СИТЕ НАШИ АКТИВНОСТИ, ПРОМОЦИИ И

НАГРАДНИ ИГРИ КОИ ГИ ПОДГОТВУВАМЕ САМО ЗА ВАС!

2244

Тираж: 30.000Печати: Европа 92

Директор: Солунка Момчиловиќ

Главен и одговорен уредник: Ивица Кузмановски

Маркетинг: Панче Гелевски

Редакција: Ана Гавриловска, Катерина ИлијевскаАрбен Демиров, Благица Ингилизовска,Елизабета ПешовскаИвана Тодоровска, Сашо Гулевски, Тина Тасевска Мандил

Лектор: Светлана Васевскафото: shutterstock; 123rf

ИздаваМакедонијалек ДОО, Скопје Боца Иванова бр.1Тел:+389 2 261 49 [email protected]

Дизајн: ИН Дизајн Студио

ко е е нив но то зна че њеи ка ко да ги при ме ну -ва ме во вос пи ту ва ње тона де ца та

Иа ко мно гу од нас се ра ду ва ат на ле -то то и оде ње то на пла жа, сè по го ле ме бро јот на они е за ко и ле то то ста ну -ва вис тин ско ма че ње. При чи на? За -чес те ни те алер ги и на сонце. Мо же ли не кој во оп што да би де алер -

ги чен на сонце? Се ка ко, иа ко доб ро нисе поз на ти алер ги и те на од ре ден видхра на или на не ко и ле ко ви, сонце то нане кој на чин се ко гаш неп ра вед но гоос та ва ме нас тра на ко га ста ну ва зборза алер ги и те. Иа ко не е поз на т точ ни -от при чи ни тел за алер ги ја на сонце, севе ру ва де ка „ви нов ник“ е ге нет ска та

пре дис по зи ци ја, од нос но се прет -поста ву ва де ка то а е од го вор на соп -стве ни от иму но лош ки сис тем. Се пак,по стоја т и не ко и фак то ри на ри зик,

ка ко што е ко рис те ње то на не ко и ле -ко ви, а ре ак ци ја мо же де пре диз ви ка -ат и од ре де ни хе ми ка ли и ко и се на о -ѓа ат во де зо до ран си те, пар фе ми те,са пу ни те и шам по ни те.

Она што заг ри жу ва е по да то кот де каалер ги и те на сонце се сè по чес та по -ја ва, а бро јот на ли ца алер гич ни насонце е во по стојан по раст. Црве ни ло, че ша ње, осип, ме ур чи њаили бол ни но ду ли на ко жа та – не са -мо што се неп ри јат ни, ту ку и се бол напо ја ва што мо же да би де при чи на засе ри оз ни здрав стве ни проб ле ми. Зане кол ку де на, ду ри и за не кол ку ми ну -ти по прва та из ло же нос т на ко жа та насонце, ови е сим пто ми мо же да се по -ја ват, но алер ги ја та мо же да се слу чипо доц на, по ра ди што мно гу ми на не јапрепоз на ва ат.

Постоја т не кол ку ви до ви алер ги и насонце, се по ја ву ва ат со из ло же нос т напрви те сон че ви зра ци и сè по ве ќе лу -ѓе се жа ла т на тој проб лем.

ВАШ АПТЕКАР ЈУЛИ АВГУСТ 20194

ТЕМА

При до бив ки те од сонце то за се кој по е ди не ц се мно гу го ле ми.Сон че ва та свет ли на овоз мо жу ва пра ви лен рас т и раз вој на це ли от ор га ни зам, по ма га и го овоз мо жу ва фор ми ра ње то на

ви та ми нот Д и на коски те. Има осо бе но вли ја ни е врз раз во јот и фун кци о ни ра ње то на цен трал ни от нер вен сис тем, и деј ству ва по зи тив но на оп што то пси хо фи зич ко и мен тал ноздрав је. Во ис то вре ме, штет ни те ефек ти на сон че ва та свет ли на врз ед на лич нос т себрој ни, а не ко гаш мо жа т да би да т и фа тал ни. Ка ко да ги ко рис ти тебе не фи ти те на сонце то, а да не си наш те ти те се бе си? Ка ко да ја про нај де те вис тин ска та мер ка? Ова се ди ле ми и пра ша ња ко и го воз не ми ру ва ат се кој од нас, осо бе но во лет ни от пе ри од. Соил јад ни ци го ди ни, чо ве кот, свес но и нес вес но, раз ви вал раз лич ни на чи ни напри ла го ду ва ње и од бра на од штет ни теефек ти на сон че во то зра че ње, за да гоис ко рис ти са мо нај доб ро то, а при то а да се заш ти ти од мож нипо след ици.

АЛЕР ГИ И ОД СОНЦЕ

)))

АЛЕР ГИ И ОД СОНЦЕ

Сонце то е при ја тел на здрав је то, но,ис тов ре ме но, пре ку мер но то из ло жу -ва ње на сон че ви те зра ци пок ре ну ваниз се ри оз ни здрав стве ни проб ле ми.

АЛЕР ГИ И НА СОНЦЕ

ВИ ДО ВИ АЛЕР ГИ И НА СОНЦЕ

1. По ли мор фна свет лос на еруп ци ја е нај чес т вид алер ги ја на сонце. Се по ја ву ва не кол ку ча са по из ло же -нос та на сонце. Ја ка рак те ри зи ра:осип, че ша ње и цр ве ни ло на ко жа та,со по ја ва на ото ци, слич но на убод один сект. Нај чес то до а ѓа до про ме на нако жа та на дол ни от дел од вра тот,зад на та стра на на раце теи но зе те. Ова а алер ги ја ис чез ну ва по 2до 3 де на, а чес та та из ло же нос тна сонце то во те кот на ле то то мупо ма га на те ло то да се при ла го ди, та -ка што по ја ва та на овој вид алер ги јае на ма ле на во те кот на ед на се зо на.2. Фо то а лер гис ка еруп ци ја е ис то та -ка еден од ви до ви те алер ги и насонце. Нас та ну ва по кон так тот насонце то со од ре де ни хе ми ка ли и нако жа та. Не ко и ле ко ви, ис то та ка мо жеда пре диз ви ка ат сим пто ми на овојвид алер ги ја. Се ка рак те ри зи ра со цр -вен осип кој че ша и со ма ли пли ко вико и се по ја ву ва ат ден или два по из -ло же нос та на сонце.3. Со лар на ур ти ка ри ја нас та ну ва не -кол ку ми ну ти по из ло же нос та насонце, а мо же мно гу лес но пог реш -но да се ди јаг нос ти ци ра и да се по ме -ша со из го ре ни ци од сонце.

Не ко и ме дицин ски, коз ме тич ки пре -па ра ти и ле ко ви мо же да би да т при -чи на за алер ги ја, па пред да го об ви -ни те сонце то, про ве ре те го сос та вотна ле ко ви те и коз ме ти ка та што ја ко -рис ти те. Ако ле ко ви те сод ржа т фо то -ток сич ни суп станции, не за бо ра вај теда го на ма ли те из ло жу ва ње то на УВ-зра че ње то и да го зго ле ми те фак то -рот на заш ти та или да се оби де те даги за ме ни те со не кој друг про из водкој не е фо то сен зи тив ен.Не ко и од по чес ти те фо то сен зи тив ниле ко ви вклу чу ва ат: - ле ко ви за трет ман на ак ни (осо бе но

ре ти но и ди)- ан ти хис та ми ни ци- нес те ро ид ни ан ти ин фла ма тор ни ле -

ко ви - не ко и ан ти би о ти ци (ка ко тет ра цик -

лин и флу о ро ки но лон)- ле ко ви про тив га бич ни ин фек ции- орал ни ан ти ди ја бе ти ци- ди у ре ти ци

- сред ства за сми ру ва ње (ле ко ви про -тив нап на тост, нер во за и ан кси оз -ност)

- три цик лич ни ан ти деп ре си ви

На топ ли те, сон че ви де но ви, си те сера ду ва ат, а нај мно гу де ца та. Мо же лида ужи ва ат во „иг ри те без гра ни ци“ насонце то? По ра ди алер ги и те на сонце,важ но е да се по све ти по себ но вни ма -ни е на сон ча ње то на де ца та. Де чи ња -та се мно гу чув стви тел ни и на из го ре -

ни ци од сонце то би деј ќи има ат мно гутен ка, чув стви тел на ко жа, мно гу по ве -ќе под лож на на штет ни те ефек ти наУВ-зра ци те. За тоа, оде ње то на пла жасе препо ра чу ва во пе ри о дот од 9 до 11ча сот. Де ца та на пла жа тре ба да би -да т лес но об ле че ни и да ос та на т воде бе ла сен ка. Ис то та ка, де ца та нетре ба да би да т из ло же ни на сонце по -ве ќе од 15 ми ну ти. Ма ли те де ца под 6ме се ци во оп што не тре ба да би да т из -ло же ни на сонце. Пре го ле мо то из ло -жу ва ње на сонце мо же да пре диз ви -

ка не са мо алер ги ја ту ку и се ри оз нииз го ре ни ци кај де ца та. Алер ги ја нако жа та кај де ца та мо же да би де пре -диз ви ка на и од кре ми те со заш ти тенУВ-фак тор. За тоа, вни ма тел но со нив -но то ко рис те ње. Кај де ца та нај чес тосе по ја ву ва ат сит ни мо зол чи ња ко исе пре диз ви ка ни од из ло же нос та насонце, но ис то та ка и од мор ска та во -да и од пре ку мер но то по те ње.

Прес то јот на пла ни на со де ца ба рауш те по го ле ма прет паз ли вост, би деј -ќи со зго ле му ва ње на ви си на та, УВ-зра че ње то рас те: на око лу 1.000 мет -ри се зго ле му ва око лу 15%, па та каима по го ле ми шан си за из го ре ни ци напла ни на от кол ку на пла жа.

По ра ди по ја ва та на озон ски дуп ки, сезго ле му ва ат ко ли чи ни те на штет ниУВ-зра ци, за ра ди што и кре ми со заш -ти тен фак тор од 50 или по ве ќе не мада ни обез бе да т без гриж но сон ча ње.Вред нос та на ови е фак то ри збо ру васа мо за вре ме то ко е доб ро на мач ка -ни мо же ме да го по ми не ме на сонцебез ко жа та да ни поц р ве ни, во од носна вре ме то на сон ча ње без заш ти та, аобич но е од 10 до 20 ми ну ти.

Нај ва жен фак тор во спре чу ва ње наалер гис ки те ре ак ци и на сонце, се ка -ко, е од го вор но то из ло жу ва ње насонце, од нос но да се избег не сон ча -ње то ко га УВ-ин дек сот е нај ви -сок во пе ри од од 10 до 17 ча сот.

5ВАШ АПТЕКАР ЈУЛИ АВГУСТ 2019

Алергии од сонце

АЛЕР ГИ ЈА НА СОНЦЕ КАЈ ДЕ ЦА ТА

ЗАШ ТИ ТЕ ТЕ СЕ ОД СОНЦЕ ТО НА ПЛА НИ НА

НЕ ПО СТО ИУНИ ВЕР ЗАЛ НА ЗАШ ТИ ТА

СО ВЕ ТИ ЗА ЗАШ ТИ ТА ОД СОНЦЕ

КОЗ МЕ ТИЧ КИ ПРЕ ПА РА ТИ И ЛЕ КО ВИ – ПРИ ЧИ НА ЗА СЕ КУН ДАР НА АЛЕР ГИ ЈА НА СОНЦЕ

Алер ги ја та мо же да се по ја ви по не кол ку ми ну ти илине кол ку де на од из ло же нос та на сонце.

Ка ко и се ко гаш, нај до бар лек заалер ги ја на сонце е пре венци ја та.

Ако ве ќе се сон ча те, а осо бе но ако стена пат, тре ба по сте пе но да се из ло жу -ва те на сон че ви те зра ци и по сте пе нода ја привик ну ва те ко жа та.При ме ну вај те заш тит ни фак то ри насе ко и два ча са.Тре ба вед наш да прес та не те со сон -ча ње со први те зна ци на алер ги ја.

Ако се по ја ви бла га алер гис ка ре ак ци -ја, сим пто ми те се сми ру ва ат со ко рис -те ње лад ни об ло ги и кон венци о нал нимер ки за заш ти та од УВ-зра че ње. Акосим пто ми те се по ин тен зив ни, тре бада се ја ви те на ле кар.

Во ис хра на та нај мал ку два па ти не -дел но да кон су ми ра те мор ска ри ба.Та а изо би лу ва со оме га 3 мас ни ки се -ли ни ко и има ат не ве ро јат на си ла и даго сти му ли ра ат из ба лан си ра но тофун к ци о ни ра ње на од бра на та на ор -

га низ мот од над во реш ни вли ја ни ја.То а не са мо што ќе ги спре чи или ќе гиолес ни неп ри јат ни те алер гис кисим п то ми, ту ку и по зи тив но ќе вли ја ена це ло куп но то здрав је.

Ек спер ти те по со чу ва ат де ка са мо че -ти ри до ма ти днев но (или две ча ши сокод овој зе лен чук) мо жа т да ја спре ча талер гис ка та ре ак ци ја. Ако ве ќе се слу -чи ла алер ги ја на сонце, то а во го ле маме ра ќе ги ос ло бо ди неп ри јат ни те ири -та ци и и че ша ње то. За так ви те свој ствае зас лу жен пиг мен тот ли ко пен, кој ис -то та ка го има во лу бе ни ца та и во цр -ве ни от греј п фрут. Би де те си гур ни де -ка ако вклу чи те во ва ша та ис хра на зе -лен чук ка ко зел ка, кељ, кар фи ол ибро ку ла – со си гур нос т ќе гиспре чи те или ќе ги уб ла - жи те теш ко ти и тепре диз ви ка ни одалер ги ја на сонце. Што е нај важ но, ви е и ва ши -те де чи ња тре ба да пи е те мно -гу теч нос ти за да ја избег не те де -хид ра ци ја та.

На мес то га зи ра ни пи ја ла ци, ох раб ре -те ги ва ши те де ца да пи ја т во да. Ис тота ка, мо же те да нап ра ви те ос ве жи -тел на ли мо на да. Све жо то овош је исве жи те овош ни со ко ви се од лич ни зажеш ки те лет ни де но ви, а, се ка ко, и де -ца та мно гу ги са ка ат. Пот тик не те гиде ца та да ја да т по ве ќе овош је. Акоде те то од би е да ја де овош је, нап ра ве -те ат рак тив на чи ни ја со се че ње раз -лич ни фор ми лад на лу бе ни ца, ди ња,ја бол ка или порто кал. Избег ну вај тепр же на и за чи не та хра на, би деј ќи так -ви те об ро ци до пол ни тел но ќе го заг -ре а т те ло то.


Алергии од сонце

КО ГА ТРЕ БА ДА СЕ ОБ РА ТИ ТЕ КАЈ ЛЕ КАР?

ЦРВЕ НО И ПОРТО КА ЛО ВООВОШ ЈЕ И ЗЕ ЛЕН ЧУК

ИС ХРА НА ТА ПРЕД И ПО СОН ЧА ЊЕ ТО МО ЖЕ ДА ПРИ ДО НЕ СЕ ЗА ПРЕ ВЕНЦИ ЈА

Во те кот на ле то то, пот реб но е да кон су ми ра те хра на ко ја елес на и по ма га да се из ла ди те ло то.


ЗДРАВЈЕ

ПСОРИЈАЗА

Не по сто и раз ли ка во инци денца та на псо ри ја за ме ѓу по -ло ви те, а бо лес та мо же да се по ја ви кај ко ја би ло воз рас т(иа ко по ло ви на од слу ча и те се по ја ву ва ат пред 25-го диш -на воз раст).Псо ри ја за та има по ве ќес лој на ети о ло ги ја. Ге нет ски те иеко лош ки те фак то ри (ин фек ции, мен та лен стрес, пу ше ње,ле ко ви, го јаз ност, пов ре ди) за ед нич ки де лу ва ат од по че -то кот на бо лес та. Ле ко ви те, ка ко што се ли ти ум, бе та-бло -ка то ри, ин хи би то ри на ан ги о тен зин кон вер ти рач ки ен зи -ми и ан ти ма ла рич ни ле ко ви се по ка жа ло де ка ги отеж ну -ва ат сим пто ми те.Нас ле дос та на псо ри ја за та е 35-90% и е мно гу ком плек -сна, а до кол ку еден ро ди тел ја има ди јаг нос ти ци ра но ова асос тој ба, мож нос та де те то да ја нас ле ди е 15%.

Сим пто ми те на псо ри ја за та се раз лич ни и се за вис ни одни за фак то ри, ка ко што се вре мен ски те фак то ри, ин фек -ции, пов ре ди на ко жа та, упот ре ба на ле ко ви, стрес, пу ше -ње и ал ко хол.Нај чес ти те зна ци и сим пто ми вклу чу ва ат:- црве ни ло на ко жа та пок ри е нo со де бе ли, среб ре ни ка ви

луш пи;- ма ли дам ки по ко жа та (нај чес то се гле да ат кај де ца та);- су ва, ис пу ка на ко жа ко ја мо же да крва ви;- за де бе ле ни нок ти;- че ша ње или бол ка;- вко ча не ти згло бо ви ко и оте ку ва ат.

Нај чес то се по ја ву ва на ек стре ми те ти те (ти пич но на лак -ти те и ко ле на та), гла ва та, сто ма кот, гра ди те, ге ни та ли и теи мно гу рет ко на длан ки те, ста па ла та и ли це то. Го ле ми на -та на за фа те но то мес то, ис то та ка, мо же да ва ри ра од не -кол ку ми ли мет ри до не кол ку сан ти мет ри, па ду ри и до це -лос но оп фа ќа ње на ко жа та по це ло то те ло.Во за вис нос т од об ли кот и ве ли чи на та на про ме ни те, сераз ли ку ва ат по ве ќе ти по ви на псо ри ја за и тоа:Psoriasis vulgaris – нај чес т об ли к на псо ри ја за ко ја се ка -рак те ри зи ра со ери те ма тоз ни, лушпес ти пла ко ви ко и по -доц на мо же ме ѓу себ но да се пов рзат и да за фа та т по го ле -ма пов рши на на ко жа та. Во о би ча е ни мес та за нас та ну ва -ње на ови е про ме ни се лак ти те, ко ле на та, скал пот, лум бо -сак ралн та и пе ри ум би кал на та ре ги ја. Psoriasis guttata – еруп тив на псо ри ја за, се ка рак те ри зи расо по ја ва на сит ни ери те ма тосква моз ни жа риш та гус то по -ста ве ни по тру пот и ко жа та на ек стре ми те ти те. Нај чес тосе по ја ву ва кај де ца та и помла ди те, а обич но и прет сто истреп то кок на ин фек ци ја на гор ни те диш ни па тиш та. Psoriasis intertriginosa – ре док об ли к на псо ри ја за, кој ја оп -фа ќа ко жа та на ек стре ми те ти те, па зу ви те, препо ни те, сто -ма кот.

Псо ри ја за та прет ста ву ва хро нич на, не за раз на, ин фла ма тор на сос тој ба нако жа та ко ја се по ја ву ва кај око лу 2-3%

од свет ска та по пу ла ци ја. Во ос но ва, прет ста ву ва ав то и му но за бо лу ва ње во видна тен ка, су ва и крлу шес та ко жа.

)))

ПРИ ЧИ НИ

СИМ ПТО МИ

ЛО КА ЛИ ЗА ЦИ ЈА

НОРМАЛНА КОЖА ПСОРИЈАЗА

Psoriasis inversa – ис то та ка ре док об ли к ка де про ме ни тесе по ја ву ва ат на згло бо ви те, без за фа те нос т на ек стен зор -ни те пре де ли на згло бо ви те.Psoriasis erythrodermica – кли нич ки се ка рак те ри зи ра соцр ве ни ло и луш пи на ко жа та по це ло то те ло, вклу чу вај ќиги ли це то, длан ки те и ста па ла та. Во овој об лик, обич но сепо ја ву ва че ша ње и ре ак тив но зго ле му ва ње на лим фни тејаз ли (дер ма то пат ска лим фа де но па ти ја).Psoriasis pustulosa – се ка рак те ри зи ра со при сус тво на сте -рил ни пус ту ли би ло на ко жа та по це ло то те ло (ге не ра ли -зи ра на пус ту лар на псо ри ја за) или на од ре де ни ло ка ци и(ко жа та на длан ки те и ста па ла та и ак рал ни те де ло ви нараце те и но зе те).Psoriasis arthropatica – ко га пок рај ко жа та оп фа те нисе и згло бо ви те, и се по ја ву ва кај 5-10% од па ци ен -ти те.

Во нај го ле м број слу чаи, ди јаг но за та запсо ри ја за е мно гу ед нос тав на.Се ди јаг нос ти ци ра со зе ма ње анам не за исо прег лед на ко жа та,скал пот и нок ти те. Мо жеда се зе ме и мал при ме -рок од ко жа та (луш пи те)кој, пог лед на т под мик ро -скоп, мо же да го ут врди точ -ни от тип на псо ри ја за, вклу чи -тел но и дру ги бо лес ти.

Те ра пи ја та е ком плек сен про цес.Цел та е па ци ен тот да се до ве де вопе ри од на ре ми си ја (да се „ус пие“ бо -лес та) и да се од ржу ва та а сос тој ба штое мож но по дол го. Глав на та цел на трет ма нот е да се спре -ча т тол ку бр зо рас теч ки те клет ки на ко -жа та.Прво и ос нов но е да се от стра на т нас ла -ги те (ме ха нич ки и/или ме ди ка мен тоз но, асо то а и от стра ну ва ње на вос па ли тел ни отин фил трат).За та а на ме на се ко рис ти: то пис ки (над во -реш ни) ке ра то ли ти ци (са ли цил на ки се ли на,уреа, ре зор цин), то пис ки кор ти кос те ри о и ди,кал ци пот ри ол (ви та мин Д3), то пис ки ре ти но и -ди, ин ди фе рен тни кре ми. Из бо рот на те ра пи ја мно гу за ви си и од ло ка ли -за ци ја та и рас пор стра не тос та на про ме ни те.Оп шта та те ра пи ја обич но е до пол ну ва ње на ло -

кал на та те ра пи ја: ви та ми ни А и Д во об ли к на пер ли илирас твор, ре ти но и ди, мак ро лид ни иму но суп ре си ви, ан ти -би о ти ци, ви та мин Б6, се да ти ви, фи зи кал на те ра пи ја и фо -то те ра пи ја.

Мер ки те за са мо по мош не ма да ја из ле ча т псо ри ја за та, носе ка ко мо же да ги олес ни сим пто ми те и да го по до бри из -гле дот на ош те те на та ко жа.-Из ми ва ње то се кој ден мо же да по мог не да се от стра на тлуш пи те и да ја сми ри ири ти ра на та ко жа. Избег ну вај тевре ла во да и ја ки са пу ни би деј ќи та ка мо же да ги вло ши -те сим пто ми те. Ко рис те те мла ка во да и бла ги са пу ни воко и има до да де но мас ла.

- Ко рис те те хид ра тан тни кре ми – замно гу су ва ко жа мо же да ко рис ти -те и мас ла ко и се по де лот вор ни одкре ми те или ло си о ни те би деј ќи јаспре чу ва ат во да та да ис па ру ва одва ша та ко жа.- Изло жу вај те ја ко жа та на ма ли ко -ли чи ни днев на свет ли на – кон тро -

ли ра на та свет лос т мо же зна чи тел нода ги по до бри за фа те ни те де ло ви,но прем но гу сонце мо же да ја вло шице ла та сос тој ба. Во де те еви денци ја

ко га и кол ку вре ме сте би ле из ло же -ни на при род на свет ли на и се ко гаш

пред то а кон сул ти рај те се со ва ши отдок тор.

-Ди е та – про -ме ни во ис хра на -

та ис то та ка мо же даби да т де лот вор ни. На -

ма лу ва ње то на вне су ва њепро дук ти од жи во тин ско по -

тек ло и нив ни пре ра бот ки збо га -те ни со ади ти ви мо жа т да има ат

зна чи те лен ефек т во на ма лу ва ње насим пто ми те. Во се кој днев на та ис хра на да

се вклу ча т по ве ќе пло до ви, зе лен чу ци исве жа хра на. За дол жи тел но на ма ле те илиизбег ну вај те вне су ва ње ал ко хол и ци га ри.Ле то то и од мо рот на мо ре се од лич на пре -венци ја од ре ци ди ви. Иско рис те те го па -мет но!


Псоријаза

ДИ ЈАГ НО ЗА

ТЕРАПИЈА

КА КО СА МИ ДА СИ ПО МОГ НЕ ТЕ?

Psoriasis vulgaris

Psoriasis erythrodermica

Psoriasis guttata

Psoriasis inversa

Psoriasis pustulosa


ЗДРАВА ХРАНА

Прас ка та и нек та ри на та се ис т видовош је ко и го има ат ис то то име во бо -та ни ка та. Всушност, ови е два ви даовош је мо же да рас та т на ед но ис тодрво! Ти е се прак тич но ис ти, из гле да -ат ис то, ос вен што прас ка та е „влак нес -та“, а нек та ри на та е „маз на“. Во на ши тере ги о ни, прас ки мо же да се ја да т одпо че то кот на ју ни до кра јот на сеп тем -ври. Постоја т по ве ќе од 2.000 ви до випрас ки, ко и обич но се за об ле ни, влак -нес ти, цр ве ни ка во обо е ни. Прет ста ву -ва ат ос ве жу вач ко овош је, би деј ќи сод -ржа т 80-90% во да во сво јот сос тав.

Соч ни те и бла ги прас ки се овош је нако е теш ко мо же да се одо лее, а, ис тота ка, прет ста ву ва ат и по ве ќе од вис -тин ска риз ни ца на ви та ми ни и ко рис -ни сос тој ки.

Ова соч но овош је е од ли чен из вор намно гу важ ни нут ри ен ти. Нај зас та пе ниви та ми ни се: А, Ц, Е, К и Б3. Од ми не -ра ли, нај зас та пе ни се: ка ли ум, ба кар,ман ган, маг не зи ум, же ле зо, кал ци ум,фосфор и се лен.Сод ржи фо ла ти, хло ро ген ска кис ел и -

на, ка ро те но и ди, ру тин, квер це тин,ди е тет ски влак на, јаг ле хид ра ти и ма -ла ко ли чи на про те и ни и мас ти.

Бла го да ре ни е на сил ни те ан ти ок си -дан ти – ви та ми ни Ц и Е – прас ка та мо -же да би де од го ле мо зна че ње во од -ржу ва ње то на здрав ор га ни зам. Освен тоа, ви та ми нот Ц по ма га вобор ба та про тив алер гии, ви рус ни ибак те рис ки ин фек ции, бо лес ти надиш ни те па тиш та и ни за дру ги за бо -лу ва ња.При сут ни от ви та мин Е осо бе но е ва -жен за пре венци ја на соз да ва ње ар те -рис ки плак, ар те рис ко стес ну ва ње ираз вој на ате ро скле ро за.Бла го да ре ни е на ви та ми нот Б2, пло -до ви те на прас ка та се од ли чен со јуз -ни к за до бар вид и уба ва и здра ва ко -жа.Ви со ки те концен тра ци и на ка ли ум вопло дот од прас ка се зас луж ни заспре чу ва ње за бо лу ва ња на буб ре зи -те, ка ко и за пре венци ја на по ја ва начи р на же луд ник.

Прас ка та (lat. Prunus persica) е вкус но и мно гу здра воовош је, по пу лар но во се кој агол на све тот. По тек ну ва одсе ве ро за пад на Ки на, ка де што би ле про нај де ни први те

тра ги од неј зи но то од гле ду ва ње, а се оми ле ни и се ја да т ши рум це ли от свет. Не са мо што се по пу лар ни ка ко овош је,во мно гу азис ки кул ту ри има ат и по себ но сим бо лич но и кул ту ро лош ко зна че ње, прет ста ву вај ќи сим бол на бесмрт нос т и дол го веч ност.

)))

за дол жи тел ни за ова ле то

ПРАС КА ИЛИ НЕК ТА РИ НА?

БЛА ГО ДА Т ЗА ОР ГА НИЗ МОТ

ИЗ ВОР НА ВАЖ НИ НУТ РИ ЕН ТИ

ПРАС КИПРАС КИ

Ди е тет ски те влак на во ови е вкус нипло до ви учес тву ва ат во де ток си ка ци -ја на ор га низ мот, за чу ву ва ње наздрав је то на ср це то и крв ни те са до ви,по ма га ат во ре гу ла ци ја на ше ќе рот вокрв та и овоз мо жу ва ат по доб ро ва ре -ње на хра на та.Би о фла во но и дот ру тин ги за јак ну вака пи ла ри те, по ма га во от стра ну ва њена про ши ре ни ве ни, го на ма лу ва „ло -ши от“ ЛДЛ хо лес те рол и, на тој на чин,го на ма лу ва ри зи кот од по ја ва на ср -це ви за бо лу ва ња.

Здра во ср цеДи е тет ски те влак на, ка ли у мот, ви та -ми нот Ц и ко ли нот во прас ка та по зи -тив но вли ја ат врз здрав је то на ср це -то.Го на ма лу ва хо лес те ро лотРе дов но то кон су ми ра ње прас ки мо жеда по мог не во кон тро ла та на ви со ки -от хо лес те рол, кој прет ста ву ва ри зик-фак тор за по ја ва на вас ку лар ни и кар -ди јал ни за бо лу ва ња. Прас ка та сод -ржи фе нол ни со е ди не ни ја ко и спре -чу ва ат по ја ва на ЛДЛ хо лес те рол.

Доб ро мен тал но здрав јеНе дос та то кот на маг не зи ум во ор га -низ мот мо же не га тив но да се од ра зина фун кци ја та на сред ни от мо зок.При сус тво то на маг не зи у мот во прас -ка та го сми ру ва нерв ни от сис тем, гиопуш та мус ку ли те, го уб ла жу ва не ми -рот, ан кси оз нос та и спре чу ва стрес идеп ре си ја.Број ни сту ди и по ка жа ле де ка вне су -

ва ње то хра на бо га та со маг не зи ум иБ-ком плекс, по зи тив но вли ја е врз хи -пе рак тив но то рас трој ство кај де ца та.

Ги заш ти ту ва очи теБе та-ка ро ти нот е од го во рен за здрав -је то на очи те, а прас ка та сод ржи го ле -ми ко ли чи ни од овој цр ве но-порто ка -лов пиг мент. Бе та-ка ро ти нот, поз на тка ко про ви та мин А, е зна ча ен би деј ќипо пот ре ба пре ми ну ва во ре ти нол (ви -

та мин А), кој во го ле ми ко ли чи ни воор га низ мот де лу ва ка ко ан ти ок си -дант. Овој про ви та мин, ис то та ка, ја не гу ваи ја заш ти ту ва мреж ни ца та на око тоод сло бод ни те ра ди ка ли, спре чу ва

по ја ва на ка та рак та и се нил на ма ку -лар на де ге не ра ци ја.

По ма га во бре ме нос таПри сут нос та на ши ро ки от рас пон нави та ми ни и ми не ра ли во прас ка та епри чи на ова а на мир ни ца да е зна чај -на за кон су ми ра ње во те кот на бре ме -нос та. Сод ржи ми не ра ли ко и по ма га -ат во от рста ну ва ње то на бол ки те вомус ку ли те, ко и се чес та по ја ва во те -кот на бре ме нос та. Ви та ми нот Ц при -до не су ва за здрав раз вој на коски те,за би те, ко жа та, мус ку ли те и крв ни теса до ви кај бе бе то. Ис то та ка, зна ча ене за ап сорп ци ја на же ле зо то, ко е емно гу важ но во те кот на бре ме нос та.Фо ла ти те при сут ни во прас ка та пот -тик ну ва ат пра ви лен раз вој на ср це то,мо зо кот и ске ле тот на фе ту сот.

Здрав ме та бо ли за м и ви та ли ни јаПрас ки те сод ржа т мно гу ма ла ко ли -чи на ка ло ри ии, па за то а се сме та ат за

од ли чен со јуз ни к за на ма лу ва ње наки лог ра ми те. Со вне су ва ње на ед на прас ка во ор га -низ мот, се вне су ва ат 60 ка ло рии, а ис -тов ре ме но ор га низ мот се снаб ду ва собо га та нут ри тив на сод ржи на. Хло ро -ген ска та ки се ли на, со е ди не ни е ко е епри сут но во не ко и ви до ви овош је изе лен чук, а при сут на и во прас ки те,до ка жа но е де ка про мо ви ра со го ру -ва ње на мас но ти и те во те ло то и на тојна чин при до не су ва за гу бе ње на те -жи на та. Ди е тет ски те влак на во овавкус но овош је, пок рај што обез бе ду -ва ат чув ство на си тост, ис то та ка горе гу ли ра ат и ни во то на ше ќер во крв -та и, на тој на чин, спре чу ва ат соз да ва -ње мас ни нас ла ги. За ме не те го ва ши от де серт со овавкус но и здра во овош је!

Ја од ржу ва уба ви на та на ко жа таВи та ми нот Ц иг ра важ на уло га вофор ми ра ње то на ко ла ге нот – про те -ин чи ј не дос та ток по себ но не га тив новли ја е врз ко жа та.Овој ви та мин, до кол ку се кон су ми раво сво јот при ро ден об ли к (по па т наод ре де ни на мир ни ци, ка ко што сепрас ки те) или до кол ку се на не су ва нако жа та ло кал но, мо же зна чи тел но даги на ма ли брчки те, да пре ве ни ра ош -те ту ва ња на ко жа та пре диз ви ка ни одсонце, ка ко и да ја по до бри це лос на таструк ту ра на ко жа та.Ви та ми нот Е, при су тен во ова овош је,ја шти ти и ја хид ри ра ко жа та и при до -не су ва за неј зи но поб р зо оз дра ву ва -ње на ош те ту ва ња пре диз ви ка ни одсло бод ни те ра ди ка ли.Ви та ми нот А, ис то та ка, ја нав лаж ну -ва ко жа та, ја по доб ру ва неј зи на та тек -сту ра, ги за ба ву ва зна ци те на ста ре е -ње и при до не су ва за свеж и здрав из -глед на ко жа та.


ПРАС КИ за дол жи тел ни за ова ле то

КОН СУ МИ РА ЊЕ ТО НА ОВАВКУС НО ОВО ШЈЕ НО СИ ПО ВЕ ЌЕ ЗДРАВ СТВЕ НИ ПРИ ДО БИВ КИ МЕ ЃУ КОИ:

Прас ки те и нек та ри ни те се

ис лу чи тел но до бри за

здрав је то, ка ко и за

за чу ву ва ње на ви тос та.

По ра ди тоа, пот реб но е ови е

прек рас ни, сен зу ал ни и вкус ни

пло до ви по чес то да се

кон су ми ра ат, а по себ но се

препо ра чу ва ат во топ ли те

лет ни де но ви.


ЛЕКОВИТИ БИЛКИ

Ов чар ска та тор бич ка прет ста ву ваед но го диш но или две го диш но

зел јес то рас те ние, ко е рас те до 50 цм,стеб ло то е ис пра ве но, сла бо разгра -не то, лис то ви те по ос но ва та му сепок руп ни и пе рес то се раз де ле ни игра да т ро зе та, а по дол жи на та настеб ло то се сит но, дол гна вес ти, ши -лес ти и по ра бо ви те се це ли.На гор на та стра на од стеб ло то сесмес те ни цве то ви те ко и се бе ли и сит -ни, со раз лич на ста рост, на врвот сена о ѓа ат пип ки, а под нив от во ре ницве то ви. Пло до ви те се тр ка лез ни и лушпес ти,и ко га ќе соз ре ат, пу ка ат, и од нив на -та внат реш нос т па ѓа ат број ни, сит ни,

се ми ња, со по мош на ко и ова а бил касе ра се ју ва.Цве та од март до но ем ври, а ле ко ви тдел од рас те ни е то прет ста ву ва над -зем ни от дел (Bursa pastoris herba), којсе бе ре до де ка бил ка та е мла да, за то ашто то гаш е нај ле ко ви та, а то а е во пе -ри о дот од ра на про лет до доц на есен.Рас те ни е то не ма ми рис, а вку сот емал ку лут, и по тек ну ва од сул фур ни -те хе те ро зи ди ко и ги сод ржи.

Освен хе те ро зи ди, овој над зе мен делна рас те ни е то сод ржи дру ги ком по -нен ти, ка ко што се: ор ган ски ба зи, ти -ра мин, аце тил-хо лин, ино зи тол, та ни -

ни, раз ни ор ган ски ки се ли ни, са по но -зи ди, ви та мин Ц и дру го.

Ов чар ска та тор бич ка прет ста ву ва ед -на од нај поз на ти те хе мос тат ски бил -ки и не го ва та при ме на во на род на таме дици на е го ле ма.Се при ме ну ва при раз лич ни ви до викрва ве ња, вклу чи тел но и крва ве ња нане кој од внат реш ни те ор га ни ко га ча -јот од ов чар ска тор бич ка е вис тин ско -то ре ше ние. Во ова а на со ка, мо же да се упот ре бу -ва и по ма га за спре чу ва ње на крва ве -ње на бе ли те дро бо ви, буб ре зи те, же -луд ни кот, цре ва та, мат ка та, но сот илипри ва де ње заб. Се упот ре бу ва при мен стру ал ни крва -ве ња и не у ред на мен стру а ци ја, ка ко иза спре чу ва ње на крва ве ње то примок ре ње.По ма га и при хе мо ро и ди, ка мен во

Ов чар ска та тор бич ка, ла тин ски Capsella Bursa-Pastoris,кај на ро дот е поз на та и ка ко ру со мач ка, ме са ка-не меса ка, ба би ни гни ди или мо мин ска тре ва. Рас те по ли ва ди те, пок рај па тиш та та, по ли ња та и гра ди ни те.

ЛЕ КО ВИ ТИ КОМ ПО НЕН ТИ

)))УПОТ РЕ БА


13



буб ре зи те, вос па ле ни е на моч -ни от ме ур и цр ни от дроб.

Ова а бил ка има ан ти вос -па ли тел но деј ство и ги за -

јак ну ва ѕи до ви те накрв ни те са до ви.Ис то та ка, се упот ре бу -ва и за ле ку ва ње ту мо -

ри (фиб ро ма) на мат ка та,за ре гу ли ра ње на крв ни от при -

ти сок (и за ви сок и за ни зок при -ти сок).

Мо же да се упот ре бу -ва за бо лес ти на мус ку -

ли те, згло бо ви те, сла бос -ти на мус ку ли те на зав ршно то

де бе ло цре во, про лап с (ис -па ѓа ње на де бе ло то цре -во) и ки ла.

Се упот ре бу ва во фор ма на чај, об -ло ги, куп ки и тин кту ра.

Во 500 мл зов ри е на во да се ос та ва -ат да кис на т 2 ла жи ци од ов чар ска -

та тор бич ка, при што са -дот се пок ри ва и се ос -та ва да от сто и од 10

ми ну ти до 2 ча са.Во те кот на де нот, не тре ба да се пи -ја т по ве ќе од 500 мл и, при тоа, ова ако ли чи на пот реб но е да би де по де ле -на на по ве ќе де ло ви во те кот на де -нот.Неј зи но то кон су ми ра ње без пот ре бамо же да има не га тив ни по след ици и

тре ба да на по ме не ме де ка чај од ов -чар ска тор бич ка не сме а т да кон су ми -ра ат бре ме ни же ни.Нај чес то се ко рис ти во ком би на ци јасо дру ги бил ки, при што се по доб ру вааро ма та и вку сот. Мо же да се ком би ни ра со тро скот, ка -ми ли ца и бе ла име ла, по то а со ај дуч -ка тре ва и ко ра од даб. Ис то та ка, секом би ни ра со на не, ка ми ли ца, цвет одне вен, ко њско опав че и бре зов лист,при крва ве ња на буб ре зи те, до де ка,

пак, во ком би на ци ја совр кут, од лич но ги уб -ла жу ва ги не ко лош -ки те проб ле ми.

За под гот в ка на чај, се упот ре бу ванад зем ни от дел на бил ка та и тоа:лис ја та, цве то ви те и пло до ви те


НУТРИЦИОНИСТ

ХИД РА ТА ЦИ ЈАХХИИДД РРАА ТТАА ЦЦИИ ЈЈААна ор га низ мот за вре мена лет ни от пе ри од

Во пе ри о дот на лет ни те ме се ци, осо бе но важ но е да сеис так не зго ле ме но то вне су ва ње теч нос ти би деј ќи, по ра ди из ло же нос т на ви со ки тем пе ра ту ри и

пре ку мер но по те ње, гу би ме по го ле мо ко ли чес тво теч нос тиод на ши от ор га ни зам, и за то а е пот реб но да на до пол ни месо до пол ни тел но вне су ва ње пре ку хра на и пи ја ла ци. Пра вил на та хид ра та ци ја на на ше то те ло е важ на во те кот на це ла та го ди на, но за вре ме на лет ни от пе ри од,ко га пре ов ла ду ва ат ви со ки тем пе ра ту ри и ко га сме нај мно гу из ло же ни на ри зи к од топ ло тен удар и де хид ра та ци ја, до вол но то вне су ва ње во да е од осо бе на важ нос т за од ржу ва ње на теч ни от ба лан с кој е клу чен запра вил но фун кци о ни ра ње на на ши от ор га ни зам.

)))

Во да та иг ра важ на уло га во си тепро це си на на ши от ор га ни зам.

Прет ста ву ва уни вер за лен рас тво ру -вач на си те ор ган ски и не ор ган ски ма -те рии. Осо бе но е зна чај на за од ржу -ва ње на нор мал на те лес на тем пе ра -ту ра и крвен при ти сок, та а е есенци -јал на за од ржу ва ње на пра вил на цир -ку ла ци ја на крв та, има го ле ма уло гаво пре нос на хран ли ви те ма те ри и доклет ки те на на ши от ор га ни за м и нив -но рас тво ра ње, ја од ржу ва хид ра та -ци ја та на ко жа та (го по ма га од ржу ва -ње то на неј зи на та елас тич нос т и пре -ве ни ра пред вре ме на по ја ва на брчки),го по доб ру ва ва ре ње то и пре ве ни раоп сти па ци ја, а учествува и во ели ми -ни ра ње то на ток си ни те од ор га низ -мот.Во те кот на лет ни от пе ри од, мно гу по -ве ќе вре ме по ми ну ва ме над вор, фи -зич ки сме по ак тив ни и по ве ќе се по -ти ме, по ра ди што мно гу е важ но даби де ме доб ро хид ри ра ни. Око лу 2/3од те лес на та те жи на на на ши от ор га -ни за м от па ѓа ат на во да та. Чо ве ко во -то те ло мо же да пре жи ве е не ко е вре -ме без хра на ме ѓу то а без во да не мо -

же по ве ќе од не кол ку де на.Се кој ден, на ши отор га ни за м при -род но гу би во дапре ку буб ре зи, бе лидро бо ви, цре ва и ко жа.Во жеш ки те лет ни де но ви,пре ку по те ње гу би ме и до 1,3лит ри во да днев но. Во ови е топ лилет ни де но ви тре ба осо бе но да об -рне ме вни ма ни е на еден чес то иг но -ри ран проб ле м – де хид ра та ци ја та.

Жед та не е нај до бар ин ди ка тор за пот -ре ба та од во да. До кол ку сме по чув -ству ва ле жед, то а зна чи де ка ни е ве ќесме де хид ри ра ни. Де хид ри ра нос та наор га низ мот нај чес то се слу чу ва во те -кот на ле то то, ко га за бо ра ва ме да пи -е ме до вол но во да и да кон су ми ра мепо ве ќе теч нос ти и хра на бо га та со во -да. Освен жед та, дру ги сим пто ми ко имо же да се по ја ва т ка ко ре зул та т наде хид ра та ци ја се: су ва ус та, ури на вотем на бо ја и не о би чен ми рис, по спа -нос т и кон ти ну и ран за мор, лош ми рис

на те ло то, сла бос т во мус ку ли те, гла -во бол ка, вртог ла ви ца и сл. До кол куде хид ра та ци ја та е по се ри оз на, се по -ја ву ва ат по ве ќе сим пто ми. Доб ро е даго слу ша ме сво е то те ло, па за то а об -рне те вни ма ни е на ови е ин ди ка то ришто ука жу ва ат де ка ва ше то те ло е де -хид ри ра но и му тре ба во да.Ка ко што ка жав ме прет ход но, на ше тоте ло е око лу 2/3 во да, за то а ефек ти -те од де хид ра та ци ја та ги чув ству ва мемош не бр зо. Под де хид ра та ци ја сепод раз би ра не га ти вен би лан с на во -да во ор га низ мот. Де хид ра та ци ја нас -та пу ва ко га ко ли чес тво то во да што гогу би ме од на ши от ора ни за м е по го ле -мо од ко ли чес тво то што го вне су ва ме.Не дос та то кот на во да во те ло то пре -диз ви ку ва не са ка ни по след ици. Акоде хид ра та ци ја та про дол жи по дол го

СИМ ПТО МИ НА ДЕ ХИД РА ТА ЦИ ЈА

вре ме, по след ици те мо же да би да тфа тал ни. Клуч но то пра ша ње кај хид -ра та ци ја та е кол ку во да, од нос но вне -су ва ње теч нос ти е до вол но да се за -до во ла т днев ни те чо ве ко ви пот ре би.Те лес ни те пот ре би за во да се ин ди ви -ду ал ни и за ви са т од не кол ку фак то ри,ка ко што се: оп шта та здрав стве насос тој ба, тем пе ра ту ра та, ме та бо лич -ки те пот ре би, сте пе нот на фи зич каак тив ност, воз рас та итн. Се пак, нај чес то, препо ра ки те за пи е -ње во да се во про сек око лу 2 лит раво да днев но за же ни и 3 лит ри во даднев но за ма жи. Ма жи те има ат по го -ле ма пот ре ба за во да би деј ќи има ат

по ве ќе не мас но тки во во те ло то. Спо -ред препо ра ки те на СЗО (Свет ска таздрав стве на ор га ни за ци ја), оп ти мал -на хид ра та ци ја се по сти гну ва со вне -су ва ње 80% во да ка ко пи ја лак, а пре -ку хра на би тре ба ло да вне се ме 20%во да днев но. Пок рај пи е ње то во да во те кот на лет -ни от пе ри од, за од ржу ва ње на хид ри -ра нос та осо бе но е важ но и вне су ва -ње то на мир ни ци ко и при род но сод -ржа т го ле ми ко ли чес тва во да. Се по -ста ву ва пра ша ње то ко ја е нај доб рахра на за хид ра та ци ја на ор га низ мот.

Крас та ви цаКрас та ви ци те сод ржа т око лу 95% во -

да и се вбро ју ва ат во на мир ни ци ко исод ржа т нај ви сок про цен т на во да.Нис ко ка ло рич ни се и сод ржа т ви та -мин Ц, К, А, Б6, ка ли ум, маг не зи ум,ман ган, фи то нут ри ти ен ти, ка ко и ди -е тал ни влак на. Би деј ќи ле то то е нив -на се зо на, се га е вре ме мак си мал нода го ис ко рис ти те овој здрав и вку сензе лен чук.Лу бе ни цаЛу бе ни ца та сод ржи око лу 93%во да (150 г лу бе ни ца сод ржи115 мл во да). Пок рај сво јот не -о до лив сла док вкус, та а прет -ста ву ва бо га т из вор на ка ли -ум, ви та мин Ц, ви та мин А,ви та мин Б6, кал ци -ум, маг не зи ум и др.Та а сод ржи ли ко пен(ка ро те но ид и мо ќенан ти ок си дант) по ве ќе одко е би ло дру го овош је и зе -лен чук.Тик ви цаТик ви ца та е по пу ла рен ле тен зе лен -чук кој сод ржи око лу 95% во да и енис ко ка ло ри чен. Осо бе но до бар из -вор е на ди е тал ни влак на, ви та мин А,Ц и К, фол на ки се ли на, маг не зи ум, ка -ли ум, бка кар и ман ган. Би деј ќи притер мич ка об ра бот ка гу би дос та во да,нај доб ро е тик ви ци те да ги кон су ми -ра ме све жи.До ма тиЦрвен, со чен и вку сен, до -ма тот е не избе жен зе -лен чук во лет ни от пе -ри од. Сод ржи око лу95% во да и се вбро ју -ва ме ѓу нај хид ра тив -ни те на мир ни ци. Со -д ржи зна чај но ко -ли чес тво ви та ми -нот А, Ц и К, ка ли ум иман ган. Освен тоа, сод -ржи ли ко пен и ди е тал ни влак на.

Во да та на вис ти на прет ста ву ва елик -си р на жи во тот. Ужи вај ќи во си теуба ви ни што ни ги но си лет ни от пе -ри од, не за бо ра вај те да пи е те до вол -но ко ли чес тво во да и да кон су ми ра -те све жи на мир ни ци бо га ти со во дако и нај доб ро ќе ве хид ри ра ат во лет -ни от пе ри од.Ва ше то те ло ќе ви би де бла го дар но.

15

Хид ра та ци ја на ор га низ мот за вре ме на лет ни от пе ри од


ЕВЕ, НЕ КОЛ КУ НА МИР НИ ЦИКО И НАЈ ДОБ РО ХИД РИ РА АТВО ЛЕТ НИ ОТ ПЕ РИ ОД:

Ане та Ни ко лов скаДипл. нут ри ци о нист

Пра вил на хид ра та ци ја на на ше тоте ло не под раз би ра пи е ње во даса мо ко га сме жед ни. Во да тре бада се пи е мно гу по ра но пред да сепо ја ви чув ство на жед.




БАНСКОСНЕЖАНА 3

БАТИНЦИАВИЦЕНАТИНА ФАРМ

БЕРОВОБИОМЕДИКА ФАРМ

БИТОЛАВИС МЕДИКУСЕМА ФАРМКОРОНА ФАРММЕДИКА КАРТА МЕДИКА КАРТА 2ПРИМА ЛЕКРОСА-ВИТАФЕНИКС

БОГДАНЦИБИОМЕНТ

БОГОВИЊЕАНАКОНДА 5ЕЛАРДАНАТРЕН ПЛУС

БРВЕНИЦАДАНИ-ФАРМ

ВЕЛЕСДУО ФАРМЕУРОМЕГА ФАРМ 2ЕУРОМЕГА ФАРМ 3ЦИТО ФАРМ

ВИНИЦААЛПИ ФАРМ – 11

ВЛАДЕВЦИМАРИЈА ФАРМ 2

ВРАПЧИШТЕШИФА

ГЕВГЕЛИЈАБИОФАРМБИОФАРМ 2БИОФАРМ 3ФАРМАЦИЈА ПЛУСНИМАНОВАФАРМ ММПУНИКАПРИМА ФАРМ

ГОСТИВАРБОНИ-ФАРМФАРМЕД М ФАРМЕД М 2САРАЧ ФАРМСТАР ФАРМП.Р. ФАРМАНАКОНДА 6(с.НЕГОТИНО)

ГРАДСКОЕУРОМЕГА ФАРМ

034/511-119

02/2722-26402/2722-428

070/701-913

047/222-127047/612-485047/240-330047/225-285047/258-852047/235-102

047/236-468047/242-575

034/221-321

044/333-972044/373-490

044/398-900

044/455-488

043/222-228043/222-420043/227-551

043/228-222

033/360-234

034/611-680

070/910-133

034/211-946034/212-110034/211-049034/550-201034/214-562034/213-905034/216-998034/218-522

042/215-516042/214-266042/211-383071/500-651042/222-133042/211-495

070/219-455

043/251-520

ДАБИЛЕЕЛИКСИР 4

ДЕБАРАР-ФАРМВЕ ФАРМВЛЕР-ФАРМДО ФАРМ

ДЕЛЧЕВОВАЛЕРИЈАНАГРАДСКА АПТЕКА 8-ми МАРТДЕЛ-ФАРМ

Д. ХИСАРОЛИМПИЈА

ДОБРОШТЕПАКОМ-ФАРМ

ЖЕРОВЈАНЕАПТ. СТАНИЦА АНАКОНДА

ЖИТОШЕРОСА-ВИТА

ЗРНОВЦИГРАДСКА АПТЕКА

ИЊЕВОБИОФАРМ 3

КАМЕЊАНЕФАРМА-МЕДИКА

КАВАДАРЦИБЕЛА ФАРМ 1ГЛОРИЈАДАЛИА-ФАРМДИАНАКАМЕЛИЈАКИАНАРЕМЕДИА-МСв. ПАНТЕЛЕЈМОНФАРМА-МЕДИКАХИГИЈА 16-ТИ ЈУНИ

КИЧЕВОАЛТЕА ФАРМАЦИЈАБ-1Б-3БЕЛ ЛЕКЛИНОВАНИНЕКСФАРМАЦИЈА ЕРА 1ФАРМАЦИЈА ЕРА 2ФАРМАЦИЈА ЕРА 3ФАРМАЦО

КОЧАНИАЛПИ ФАРМ – 6АЛПИ ФАРМ – 7ГРАДСКА АПТЕКА8-МИ МАРТ ТРГОВСКИ ЦЕНТАРГРАДСКА АПТЕКА 5ЛЕК-ФАРМРОСИЦА

КРАНИАЛПИ ФАРМ – 13

КРАТОВОЗДРАВЈЕ

076/231-493

046/833-007046/831-890078/241-065046/834-938

033/413-824033/413-408

033/413-413

047/276-809

070/629-371

070/371-154

048/474-500

033/270-912

032/630-000

071/831-086

043/5252-570043/413-088043/400-070043/400-330043/413-434

043/609-607043/410-085043/550-765043/550-930043/400-445043/414-901

045/228-663045/223-834045/224-340045/225-450045/222-324045/511-565

045/222-025045/225-125045/223-318077/913-553

033/273-060033/275-010033/274-156033/271-699033/277-481033/271-297

033/276-650033/273-452

02/2603-863

031/482-832

КРИВОГАШТАНИИРИСК. ПАЛАНКАМЕЛИСА МЕЛИСА-ЦЕНТАР

КУМАНОВОАРДИ ФАРМ ЛЕААХИЛЕААЛФАЛЕКБИ-ЖА-ДЕ 2ВАВИЛОНВИТАЛИКАКАРПОШМАРК ФАРМПРО ВИТАЛИСШЕНДИ ФАРМШИК-ЗДРАВЈЕ

ЛАБУНИШТАХЕРБАРЕМЕДИУМ

ЛОЗОВОЖИВА ФАРМ МАРИНЕЛА

М. КАМЕНИЦАВИВАБИОЛА

МАТЕЈЧЕПАНАКС

МОГИЛАРОСА-ВИТА

НЕГОТИНОБЕЛА ФАРМ

НЕРАШТЕБЛЕ-МЕДИКА 4

НОВАЦИРОСА ВИТА 4

ОХРИДАКВА ФАРМАНГЕЛИКАВИТЕЗДА ЗДРАВЈЕ И УБАВИНАЛИСА ФАРМКАМИ ФАРМКАМИ ФАРМ ПЛУСМАЈА ФАРММЕРИ ФАРМСв. ВРАЧИ КУЗМАН И ДАМЈАНСв. ПАНТЕЛЕЈМОНТЕАДРАФЛОС

ОРИЗАРИАЛПИ ФАРМ – 14

ПЕХЧЕВОБЕНИ-ФАРМ

ПРИЛЕПАЛЕК ФАРМАРОНИЈА ФАРМБИЛКА ФАРМАЦИЈАВЕНЕНАДЕМЕТРА ФАРМЕУКАЛИПТУСИСКРА-НАДЕЖИН-ФАРМ

048/472-050

031/374-922031/372-114

031/419-616031/424-648031/432-004031/425-027031/430-460031/411-645031/445-165

031/430-760031/415-303031/421-181031/414-523

078/422-797046/550-501

072/266-679

033/431-779033/431-245

031/511-899

071/235-233

043/553-570

044/345-309

047/511-655

046/611-599046/258-852046/254-233046/200-321046/611-266

046/258-002046/260-005046/257-447

046/260-668

046/260-500046/263-600070/391-510

046/268-693

033/511-711

033/442-955

048/421-600048/550-524078/423-767048/421-372

048/429-786075/489-142048/551-257077/617-146

Аптека Телефон

АПТЕКИ


КУПОН

КУПОНМЕЛИСА МЕНТА ФАРМ 1МЕНТА ФАРМ 2МИА ФАРМОЛИМПИЈА РЕМЕДИЈАСТЕВАНАНЏИЈАХЕРАХЕРБА

ПРОБИШТИПАЛТЕА 1ХИПОКРАТ

РАДОВИШАМБРОЗИЈАМЕДЕАМЕДИКУСМЕЛИСА

РЕСЕНАЛПИ ФАРМ – 12

РОСОМАНФАРМА-МЕДИКА 2ХИГИЈА 2

РОСТУШЕВЕРА

СВЕТИ НИКОЛЕАЛЕКСАНДРА ФАРМПЛОШТАД ИЛИНДЕН

СКОПЈЕАЛПИ ФАРМ – 1АЛПИ ФАРМ – 2АЛПИ ФАРМ – 3АЛПИ ФАРМ – 4АЛПИ ФАРМ – 5АЛПИ ФАРМ – 8АЛПИ ФАРМ – 9АЛПИ ФАРМ – 10АНА-ЕЛЕНААЉ-НЕАРТЕМИЗИЈААСПИРИН ФАРМ 1АСПИРИН ФАРМ 2БАЗИЛИКАБЕРНА ФАРМВИТА ФАРМГОЛД-МУНГОЛД-МУН 2ГОЛД-МУН 3ДАТЕЛ ФАРМ-АеродромДЕРМА-ФАРМДОНА ФАРМЕФЕДРАЗАНА-ФАРМИВИ-ТАЈАГЛИКАЈОВАНА-ФАРМ ЈОВАНА-ФАРМ 2ЛИЗА-ФАРММАРИЈА ГАЛЕН ФАРММЕДИКО ПОИНТ-ФАРМПЕНИЦИЛИНРЕМЕДИУМ-ЛЕКСАРА ФАРМ 2СТУДЕНТСКАСТУДЕНТСКА 2ФАНУРИ ФАРМХЕДЕРАТЕРЈАК

СЛАТИНОМЕГА ПАКОМ-ФАРМ

048/416-661048/422-551048/551-184075/440-414048/424-120048/423-455048/416-100048/420-421048/420-520

032/480-490032/481-866

032/634-050032/635-190

032/630-808032/635-364

047/452-550

043/522-894043/441-575

042/222-265

032/444-194

02/2638-31502/2432-46202/2673-94402/3179-457

02/3076-09702/3118-088

02/2780-04002/2533-050078/262-96102/2638-24002/2430-690070/392-765070/544-52702/3171-313

02/2614-50202/2639-000

02/2612-19502/2616-33802/2635-55502/5126-55402/2634-07102/3068-91902/3067-50002/3223-12602/2795-21202/2545-54502/2524-30002/2562-71202/2057-18102/3212-760

02/2036-95202/2534-57202/3071-10502/2778-70902/3113-129

02/3220-04902/ 2572-60602/3162-36402/6139-832

070/629-371

СТРУГААНГЕЛИКАКАРАМАЧОСКИМЕДИКА НИТА ФАРМ – 1НИТА ФАРМ – 2НИТА ФАРМ – 3ПЕНТАМЕДИКАПРИМАВИТАСв. ПЕТКАФАРМАНОВАФАРМАЦИЈА ПОЛОЖАНИ

СТРУМИЦААЛТЕААДОНИСБЕЛАДОНАВИОЛАЕЛИКСИР ЕЛИКСИР – 2ЕЛИКСИР – 3ЕЛИКСИР – 4ЕСКУЛАПСНЕЖАНА ФАРМЧИФЛИК ЧИФЛИК – 2

ТЕАРЦЕАГ ФАРМАЦИЈАДЕА-ФАРМ

ТЕТОВОАНАКОНДА АНАКОНДА 2АНАКОНДА 4АОРТА ФАРМАСЛИ ФАРМБЛЕ-МЕДИКА БЛЕ-МЕДИКА 1БЛЕ-МЕДИКА 2БЛЕ-МЕДИКА 3БЛИНИВАША АПТЕКАВИТАЛЕК ВИТАЛЕК 1ЕКАЛЕКЖАНЕ ФАРММ&М ФАРММЕКАМЕЛ-ФАРММЕРИ ОЛИФАРМР&Р ФАРМ

ФОРИНОХУМАНА-Е&М

ЧЕШИНОВОГРАДСКА АПТЕКА

ШЕМШЕВОТРЕНД ФАРМ

ШТИПБИОФАРМ 1БИОФАРМ 2ЕСКУЛАПМЕДИКАФАРМ МОРФЕЈРАДО ЛЕКСОФИЈАХИГИЈА

046/789-333046/782-043046/786-790046/789-383046/787-602071/229-534

071/390-809046/786-139046/520-504046/783-103

046/782-996

034/612-989034/322-522

034/329-606034/326-927034/323-511

034/330-483034/330-482070/785-636034/343-602034/344-679034/345-316078/345-316

044/521-399044/381-720

044/338-689044/333-972044/333-972070/502-755044/338-532044/339-820044/613-410070/565-037044/613-508

044/331170044/332-220044/331-631044/342-511044/521-507044/341-115

044/336-222044/616-614

044/338-696044/332-254044/343-255044/343-234

042/321-095

033/270-912

071/990-182

032/385-525032/389-525032/607-652032/389-044032/393-656032/380-190032/388-777032/391-031

КУПОН

КУПОНИТЕ се за една употреба и важат од 01.07.2019 до 31.08.2019

PlusPharma

КУПОНИТЕ може да се користат само во аптеките кои го дистрибуираат списанието

Ваш Аптекар.

КУПОН

ПРОДЕРМ

300ml 100ml

СУПРАВИТ Л-КАРНИТИН

1+1

ПОДАРОК

АКЦИЈА

СУПРАВИТ

АКТИВ

КОЛАГЕН ДИРЕКТ

20% ПОПУСТ

30% ПОПУСТ

СЕТ ЗА СОНЧАЊЕDOCTOR’S

На па за рот по стоја т по ве ќе ви до висол, но, за жал, не по стоја т ре ле -

ван тни ком па ра тив ни сту ди и ко и би јапо ка жа ле вис тин ска та вред ност, од -нос но ко рис та или ло ши те стра ни насе ко ја од нив. По ра ди ова, ние, ка копот ро шу ва чи, сме ос та ве ни са мо наве ро дос тој нос та на ин фор ма ци и тепла си ра ни во со од вет ни те мар ке тин гкам па њи. За тоа, мно гу е важ но да се кон су ми раво уме ре ни ко ли чес тва без раз ли ка на„су пе ре фек ти те“ на ве де ни во про па -ган ди те.

Нај чес то ко рис те на та сол е ра фи ни ра -на та, обич на, бе ла, гот вар ска сол. Та анај чес то е ви со ко пре ра бо те на и по ра -ди то а мно гу тра ги од ми не ра ли те се

от стра не ти. Ова а сол нај чес то има по -ми на то низ не кол ку фа зи на ин дус -трис ка пре ра бот ка, па за то а сод ржиброј ни ади ти ви кои, глав но, спре чу ва -ат згрут чу ва ње на сол та. Ова а сол, по -на та му, до пол ни тел но се јо ди ра за дасе за до во ла т за кон ски те ре гу ла ти видо кол ку по стојат, а се од не су ва ат наод ре де но ко ли чес тво јо да ти во сол та

(во Р Ма ке до ни ја е до не се на за кон скаре гу ла ти ва спо ред ко ја прех ран бе на -та сол мо ра да би де јо ди ра на со ка ли -ум јо да т (20-30 мг јод на 1 кг сол).

Мор ска та сол се до би ва во со ла ни попа т на ева по ра ци ја (ис па ру ва ње) намор ска та во да во плит ки ба зе ни. Се -

пак, во за вис нос т од мес то то на про -из вод ство и на кој на чин е до би е на(кол ку и ка ко е про це си ра на), таа, зараз ли ка од обич на та сол, нај чес то

сод ржи тра ги од ми не ра ли ка ко: ка ли -ум, же ле зо и цинк, и то а во раз ли ченсо од нос, во за вис нос т од про из во ди -те лот. Кол ку мор ска та сол е по тем на, тол кута а е по бо га та со ови е „не чис то тии“или еле мен ти.

Ва ре на та сол се до би ва од нас ла ги насол на мес та ка де не ко гаш по стое ломо ре, па со не го во то пов ле ку ва ње сена та ло жи ла сол. Со бу ше ње се до а ѓадо на о ѓа лиш та та на сол во ко и се ста -ва во да што ја то пи сол та, а по то а сеис пум пу ва. По ис па ру ва ње то, од нос -но ва ре ње то, ос та ну ва чис ти от нат ри -ум хло рид. Нај до бар при мер за ова еруд ни кот за сол во Тузла кој е ос та токод Па нон ско то Мо ре.

Овој вид сол по тек ну ва од Па кис тан,по точ но од руд ни кот за сол Кју реј(Khewra) – вто ри от по го ле ми на руд -


ЗДРАВЈЕ

ВВИИ ДДОО ВВИИ ССООЛЛПо сво јот сос тав, сол тае ми не рал кој се до би ваод ком би на ци ја та на

нат ри ум и хлор. За ед но, ти ефор ми ра ат крис та ли зи ра насуп станци ја – нат ри ум хло рид. Сол та е од суш тин -ско зна че ње за чо веч ки отжи вот и за фун кци о ни ра ње -то на те ло то. Нат ри у мот ихло рот се важ ни еле мен тико и по ма га ат во од ржу ва ње -то на кле точ на та рам но те жа, цир ку ла ци ја таи ни во то на ше ќер во крв та.Нат ри у мот е еден од ми не -ра ли те кој е при мар но од го во рен за од ржу ва ње на елек тро ли ти те во те ло то.

)))

РА ФИ НИ РА НА/КУЈ Н СКА СОЛ

МОР СКА СОЛ

ВАРЕНА СОЛ

ХИ МА ЛАЈ СКА СОЛ


ни к за сол во све тот. Ина ку, руд ни котсе на о ѓа око лу 300 км од Хи ма ла и те,та ка што, ос вен име то ка ко до бармар ке тинш ки трик, дру га ре ал на пов -рза нос т со Хи ма ла и те и не ма. Хи ма -лај ска та сол нај чес то сод ржи ко ли -чес тва тра ги од же ле зен ок сид (’р ѓа)по ра ди кој ја до би ва ро зо ва та бо ја.Сод ржи ма ли ко ли чес тва на кал ци ум,же ле зо, ка ли ум и маг не зи ум, а сод -ржи и нез на чи тел но по ма ло ко ли чес -тво на нат ри ум од обич на та сол.Мно гу лу ѓе го пре фе ри ра ат вку сот нахи ма лај ска та сол во од нос на дру ги теви до ви.Се пак, глав на та раз ли ка е ед нос тав нобо ја та, ко ја мо же да го нап ра ви се ко еја де ње ви зу ел но прив леч но.

Овој вид сол из вор -но бил упот ре бу ванза ре ли ги оз ни при -чи ни. Евреј ски от за -кон на ло жу вал крв таод ме со то да се от стра ни, пред то а дасе кон су ми ра. Ко шер сол та има гру ба,лушпес та и пол но зр нес та струк ту ра,ко ја е осо бе но ко рис на во та а на ме на. Глав на та раз ли ка со обич на та сол е вострук ту ра та, и за то а гот ва чи те по ве ќеја пре фе ри ра ат, би деј ќи е по лес на заупот ре ба со пр сти, а има и по јак мо -мен та лен ефек т на вку сот. Има гра ну -ли ра на струк ту ра и е мно гу пок руп наод обич на та сол. Се сос то и од нат ри -

ум хло рид и, за раз ли ка од обич на тасол, не сод ржи до да то ци ка ко што ејо дот.

Си ва та сол ја до би ва сво ја та бо ја одгли на та од ка де што се со би ра. Имаал кал ни свој ства и е мно гу слич на сохи ма лај ска та сол, но зна чи тел но по -ска па, по ра ди на чи нот на про из вод -ство.

Во бук ва лен пре вод „цвет на сол та“,ова а сол рач но се со би ра од ба зе нипок рај бре гот на Бре та ња, Франци ја.Ови е тен ки крис та ли се по ја ву ва ат напов рши на та на во да та и ова мо же дасе нап ра ви са мо во сон че ви, су ви де -но ви со мал ку бра но ви и са мо сотрадицио нал ни дрве ни греб ла. По ра -ди сво јот не дос тиг и ин тен зив на бер -ба, Фле ур де Сел е нај ска па та сол за -ра бо ту вај ќи го пре ка рот „ка ви јар сол“.Се ра бо ти за нај здра ви от вид сол кој,ос вен зго ле ме на та концен тра ци ја најод, е бо га т и со кал ци ум и маг не зи ум.

Црве на та сол, ис то та ка, по тек ну ва одХа ва и те и ја до би ва сво ја та бо ја одвул кан ска та гли на. Мо же би ова а соле нај бо га та со мик ро е ле мен ти, осо бе -но со же ле зо. Се препо ра чу ва ка ко од -ли чен до да ток во ис хра на та, осо бе нокај ли ца со нис ки концен тра ци и наже ле зо.

Цр на та сол по тек ну ва од Ха ва и те, нее пре ра бо те на и е вул кан ска, па уш тего до би ва и име то „цр на ла ва сол“.

Дла бо ка та, цр на бо ја до а ѓа од ак тив -ни от јаг лен кој е од ли чен за ди гес ти јаи за от стра ну ва ње ток си ни од те ло то.Пок рај тоа, цр на та бо ја ѝ да ва на вис -ти на ин те ре сен из глед на хра на та. Пос то и уш те еден вид цр на сол на ре -чен „ка ла на мак“ ко ја по тек ну ва одИн ди ја. Ова а сол има ви со ко ко ли чес -тво на сул фур, а ова ја пра ви од лич наза ди гес ти ја та.

Овој вид сол се со би ра од древ но, со -ле но езе ро во Иран и има бо о га тасод ржи на на ми не ра ли. Рет ко се на о -ѓа на па за рот и има ис клу чи тел но ви -со ка це на.

Fumee de Sel или ча де на сол има ре -чи си ис то ко ли чес тво хран ли ви ма те -ри и ка ко и нор мал на та мор ска сол.Всушност, ча де на та сол се до би ва одмор ска во да ко ја ис па ру ва во го ле мсад над дим од за па ле ни бо ров ни ци,цре ши, храст.

По ра ди на чи нот на про из вод ство, имане о би чен вкус, но не ма не ко и здрав -стве ни при до бив ки.

ЦРНА СОЛ

КО ШЕР СОЛ

СИВА СОЛ

ЦРВЕНА СОЛ

ПЕР СИС КА СИ НА СОЛ

ЧАДЕНА СОЛ

„FLEUR DE SEL“

ВИДОВИ СОЛ


ПЕДИЈАТАР

Има мно гу ти по ви на кон ге ни тал ниср це ви де фек ти, ко и мо же да би -

да т ед нос тав ни де фек ти без сим пто -ми, до ком плек сни де фек ти со теш ки,жи во то заг ро зу вач ки сим пто ми.Постоја т вро де ни и стек на ти ср це -ви ма ни. Вро де ни те ср це ви ма ни нас -та ну ва ат во те кот на ем бри о нал ни отраз вој на ср це то (во први те три ме се -ци од бре ме нос та) по ра ди деј ство нараз лич ни ети о лош ки фак то ри: нас -лед ни фак то ри и фак то ри на сре ди -на та т.е. те ра то ге ни аген си ко и де лу -ва ат во те кот на ин тра у те ри ни от жи -вот на пло дот.

Пре ва ленци ја та на кон ге ни тал ни теср це ви ма ни при ра ѓа ње се дви жи од6 до 13 на 1000 жи во ро де ни де ца. Ва -ри ја ци ја та во чес то та та првен стве носе дол жи на упот ре ба та на раз лич ниме то ди за от кри ва ње.Нај чес ти от вро ден де фек т на ср це тое би кус пид на та аорт на вал ву ла, сопре ва ленци ја по ме ѓу 0,5 и 2 про цен -ти, но ка ко изо ли ра на ма на, та а рет косе ди јаг нос ти ци ра во дет ство то. След -ни те нај чес ти де фек ти се вен три ку -лар ни сеп тал ни де фек ти (VSDs – 4 на100), ат ри јал ни сеп тал ни де фек ти(ASDs– 2 на 1000 но во ро де ни) и пул -мо нал на вал ву лар на сте но за. Тет ра -

ло ги ја та на Фа ло (ТОФ) е нај чес та таци ја но тич на ср це ва ма на – 0,5 на1.000 ра ѓа ња. Со нај ма ла зас та пе нос тсе нај теш ки те кар ди о па тии, ка ко штое хи поп ла зи ја на лев вен три кул/ле воср це.Кон ге ни тал ни те ср це ви ма ни се во -деч ка при чи на за пе ри на тал на и до е -неч ка смрт по ра ди вро ден де фек тпри ра ѓа ње. Смрт нос та бе ле жи трен дна на ма лу ва ње во тек на по след ни тего ди ни, по ра ди сè по ус пеш ни те ко -рек тив ни или па ли ја тив ни ин тер -венции. По дел ба на кон ге ни тал ни те ср це вима ни:

Ци ја но ге ни кон фе ни тал ни ср це вима ни се ти е кај ко и по сто и цир ку ла -ци ја на не ок си ге ни ра на крв во сис -тем ска та цир ку ла ци ја, од нос но, има -ме вид ли ва ци ја но за кај па ци ен ти те.Дук тус-за вис ни кон ге ни тал ни ср це -ви ма ни се ма ни кај ко и е не оп ход нода има от во рен ductus arteriosus(PDA) за да мо же да се оп скр бу вапул мо нал ни от или сим стем ски отпро ток. При мер за то а се ма ни ка котран спо зи ци ја на го ле ми те ар те рии.Мно гу, но не си те, ци ја но ге ни ма нисе дук тус за вис ни. Кри тич ни кон ге ни тал ни ср це ви ма -ни се ти е кај ко иш то е ноп ход на ка -те тер ска или хи руршка ин тер венци -ја во прва та го ди на од жи во тот.

Вро де ни те ср це ви ма ни се нај чес ти тевро де ни ано ма ли и кај но во ро ден чи -ња та. На 1000 но во ро де ни 6-8 од нивима ат не ка ков тип на вро де на ср це вама на. Од ови е но во ро ден чи ња, кај 25про цен ти, ко и се де фи ни ра ат ка ко де -ца со кри тич ни кон ге ни тал ни ср це вима ни, има пот ре ба од ин тер венци ја одти пот на опе ра ци ја на ср це или инер -вен тна ка те тер ска про це ду ра. Мно гуно во ро ден чи ња со кри тич ни кон ге ни -тал ни ср це ви ма ни се сим пто мат ски исе иден ти фи ку ва ат вед наш по ра ѓа -ње то. Но, сè уш те има и так ви кај ко иди јаг но за та е отеж на та и се по ста ву -ва по доц на, од нос но, по из ле гу ва ње -то од бол ни ца та. Во овој фра ги лен пе -ри од од жи во тот, мор та ли те тот е нај -го ле м кај кри тич ни те вро де ни ср це вима ни, а то а се ма ни кај ко и е пот реб наин тер венци ја во прва та го ди на од жи -во тот. Ри зи кот од мор би ди тет и мор -та ли тет се зго ле му ва ко га по сто и за -доц ну ва ње во ди јаг нос ти ци ра ње то инав ре ме но то упа ту ва ње во тер ци енцен тар, кој е стру чен за ле ку ва ње тона ови е па ци ен ти. Ри зи кот од вро де ни ср це ви ма ни епо го ле м кај до ен чи ња ко и има ат ме -дицин ска ис то ри ја/анам не за за пре -на тал ни сос тој би кај мај ка та, ко и сеасо ци ра ни со ови е ма ни, од нос но имапо зи тив на се меј на ис то ри ја за ср це вибо лес ти и ек стра кар ди јал ни ано ма -лии. Сом не ни е то за мож нос та за вро -де ни ср це ви ма ни кај но во ро ден че тое по го ле мо ко га ови е фак то ри се при -сут ни.Кај па ци ен ти ко и има ат дук тус-за вис -ни ма ни, зат во ра ње то на ду цтус ар те -ри о сус во први те не кол ку де на од жи -во тот мо же да пре диз ви ка бр зо кли -нич ко вло шу ва ње ко е е со по тенци -јал но опас ни по след ици по жи вот. Да -ва ње то те ра пи ја со прос таг лан дин Е1за пов тор но от во ра ње или за од ржу -ва ње на ductus arteriosus, мо же да би -де жи во тос па су вач ко. То а тре ба да сеза поч не вед наш штом се по ја ви сом -

Кон ге ни тал ни те ср це ви де фек ти прес та ву ва ат проб ле ми со ср це ва таструк ту ра ко и се при сут ни уш те одра ѓа ње. Ти е го ме ну ва ат нор мал ни от

про ток на крв та низ ср це то. Ова нас та ну ва ка ко по след ица на

не до вол но раз ви е ни де ло ви на ср це топред ра ѓа ње.

ВРОДЕНИ СРЦЕВИ

КО И СЕ НАЈ ЧЕС ТИ ТЕ СР ЦЕ ВИ МА НИ КАЈ ДЕ ЦА ТА?

МАНИ

не ни е за кон ге ни тал ни ср це ви ма никај сим пто мат ски но во ро ден чи ња. Кли нич ка та пре зен та ци ја на но во ро -ден чи ња та ко и има ат кри тич на кон ге -ни тал на ср це ва ма на, мо же да би демно гу из ра зе на и опас на по жи вот, ка -ко што е шок, ци ја но за или рес пи ра то -рен дис трес. Ме ѓу тоа, не ко и до ен чи -ња со кри тич на кон ге ни тал на ср це вама на, осо бе но они е ко и има ат дук тус-за вис ни ма ни, мо же да из гле да ат нор -мал но, да има ат мно гу суп тил ни зна -ци и сим пто ми за бо лес т или да се беззна ци за бо лест.

На но во ро ден чи ња та ко и има ат сим -пто ми во пра ве ц на кон ге ни тал на ср -це ва ма на, им се пра ви прег лед, пул -сна ок си мет ри ја, рен тге ног ра фи ја награ ден кош, елек тро кар ди ог ра м (ЕКГ)и ехо кар ди ог ра фи ја. Кај асим пто мат ски до ен чи ња, фи зи -кал ни от на од, кој оди во при лог након ге ни тал на ср це ва ма на, се од ли ку -ва со от ста пки во од нос на здра ви теде ца. Де ца та со ма ни има ат аб нор ма -лен ср цев ри там, пре корди јал на ак -тив нос т или ср це ви шу мо ви, па то лош -ки шум, на ма ле ни/от сут ни пе ри фер -ни пул си ра ња или крвен при ти сок ≥10mmHg по ви сок на раце те од но зе -те.Пулс-ок си мет ри ја е со од ве тен скри -нин г ме тод за кри тич ни кон ге ни тал -ни ср це ви ма ни кај си те но во ро ден чи -ња. Се пак, со скри нин гот не ги иден -ти фи ку ва ме си те кри тич ни кон ге ни -тал ни ср це ви ма ни, мо же да ги про -пуш ти ме не ци ја но тич ни те ма ни и не -

ко и ма ни на оп струк ци ја на ле воср це. Ко га ед но до ен че ќе би десе лек ти ра но де ка е ри зич но, соко рис те ње то на пул сна ок си -мет ри ја, кај не го тре ба по на -та му да се ева лу и ра и иден -ти фи ку ва при чи на та за хи -пок се ми ја та. Ко га препоз -на ва ње то и ди јаг нос ти ка тана кон ге ни тал на та ср це вама на е нап ра ве на со ехо кар -ди ог ра фи ја, по на та му е пот реб -на ит на кон сул та ци ја со пе ди јат -рис ки кар ди о лог и/или пре нос во ме -дицин ска ус та но ва со дет ска кар ди о -ло ги ја и дет ска кар ди о хи рур ги ја.Ко га има ме ед но бе бе што има шок,што не ре а ги ра на ре сус ци та ци ја сово лу мен, кар ди о ме га ли ја, ци ја но за,пул мо на лен еде м или на не об јас не тирес пи ра тор ни сим пто ми, то а тре бавед наш да се пра ти за кон сул та ци јана дет ски кар ди о лог во тер ци ер на ус -та но ва ко ја има дет ска кар ди о хи рур -ги ја. При прег ле дот на де те то на о ѓа -ме зна ци и сим пто ми ко и су ге ри ра атде ка се ра бо ти за кон ге ни тал на ср це -ва ма на, ка ко што се аб нор мал ни ср -це ви зву ци (на при мер, трет ср цевзвук, га лоп ри там, кли к или еди не ченвтор ср цев звук, па то лош ки шум (гла -сен, хо лис то ис то лен, ди јас то лен нај -гла сен во врвот или гор на та ле ва илидес на стер нал на гра ни ца), на ма ле ниили от сут ни им пул си на дол ни те ек -стре ми те ти, крвен при ти сок ≥10mmHg по ви сок на раце те од тој на но зе -те. Би деј ќи ди јаг нос ти ка та на кри тич ни -те кон ге ни тал ни ср це ви ма ни мо же дасе про пуш ти за вре ме на хос пи та ли -

за ци ја та при ра ѓа ње, кли ни ча ри тетре ба да би да т свес ни и да ба ра аткли нич ки ма ни фес та ци и за вре ме напрви от прег лед кај пе ди ја тар ко га бе -бе то е 3-5 де на ста ро. Сим пто ми те сенес пе ци фич ни и вклу чу ва ат теш ко ти иво ис хра на та, сла бо нап ре ду ва ње воте лес на те жи на, ци ја но за, рес пи ра -тор ни на о ди, на ма ле на ак тив ност,раз драз ли вос т и пре ку мер но по те ње.Ру тин ско то ис пи ту ва ње тре ба давклу чу ва оп шта про цен ка на сос тој ба -та на де те то (вклу чу вај ќи те жи на), ме -ре ње на пул сот, ме ре ње на крв ни отпри ти сок на гор ни те и дол ни те ек -стре ми те ти, де та лен кар ди ја лен прег -лед (вклу чу вај ќи аус кул та ци ја за шуми/или аб нор мал ни ср це ви зву ци),пал па ци ја на цр ни от дроб и про цен кана пе ри фер ни те им -пул си.


Асс. д-р Наташа ЧучковаНикчевска,

Специјалист педијатар, ПЗУ „Жан Митрев“

Вродени срцеви мани

ДИ ЈАГ НОС ТИ КА И ЕВА ЛУ А ЦИ ЈА

Постоја т по де ле ни мис ле ња ме ѓу ро -ди те ли те пов рза ни со пот ре ба та задис цип ли ни ра ње на де ца та. Мно гу ми на не са ка ат да ги дис цип ли -ни ра ат сво и те де ца за то а што има атло ши спо ме ни од соп стве но то дет -ство пов рза ни со дис цип ли ни ра ње то,дру ги сме та ат де ка та ка ќе вле за т вокон фликт со де ца та и ќе пре диз ви ка -ат гнев и лу ти на кај нив, а тре ти, пак,не мо жа т или не са ка ат да по све та твре ме и енер ги ја на дис цип ли ни ра -ње то на де ца та. И си те ови е гре шат.


РОДИТЕЛИ И ДЕЦА

-ко е е нив но то зна че ње и ка ко да ги при ме ну ва ме во вос пи ту ва ње то на де ца та

КАЗНА И НАГРАДА

Ка ко што е не оп ход но да им пру жи ме љу бов на де ца та,да ги на у чи ме на здра ва ис хра на, да им овоз мо жи мездрав фи зич ки и мен та лен раз вој за да има ат здра во и

среќ но дет ство, но и за да има ат по на та мо шен здрав раз војво среќ ни воз рас ни лич нос ти, та ка е не оп ход но и да ги дис цип ли ни ра ме. Дис цип ли на та вос поста ве на на вис тин скина чин, ќе го на у чи де те то ка ко са мо то да го кон тро ли ра сво е то од не су ва ње и ка ко воз рас на лич нос т ќе са ка да би девни ма те лен и гри жлив член на се меј ство то и оп штес тве нопри ме рен гра ѓа нин.

)))„ЗА“ И „ПРО ТИВ“

Нап ро тив, да се дис цип ли ни ра де те тозна чи да се по ста ва т јас ни гра ни ци ипра ви ла, и да му се об јас на т по сле-д ици те од непо чи ту ва ње на пра ви ла -та за да на у чи што е пра вил но, а штоне, и за да зна е во ид ни на ка ко да сеод не су ва и ка ко са мо то да го ко ри ги -ра сво е то од не су ва ње.

Пот ре ба та за каз ну ва ње се по ја ву вакај не до вол но еду ци ра ни ро ди те лико и во сос тој ба на очај и не мож нос тда се спра ва т со од не су ва ње то на де -те то, на род ски ка жа но ги „ле ку ва ат“сво и те фрус тра ци и врз де те то. Каз ну ва ње то, без раз ли ка да ли е ви -ка ње, име ну ва ње на де те то со пог -рдни ими ња, плес ка ње по га зе то илипо се ри оз но те па ње, јав но ома ло ва жу -ва ње или от стра ну ва ње на при ви ле -ги и те на де те то за се ко гаш, е по ста пкасо ко ја ро ди те ли те ги кон тро ли ра атде ца та, на мес то да ги на у ча т де ца така ко да се кон тро ли ра ат са ми те во

ид ни на. Со каз ну ва ње то де те то тре бада „пла ти“ за нап ра ве на та греш ка, безпри то а да на у чи зош то не тре ба то а даго пра ви или та ка да се од не су ва воид ни на. Каз на та што ро ди те ли те јапри ме ну ва ат го ме ну ва на чи нот на којде те то се гле да се бе си. То а пре диз ви -ку ва де те то да по мис ли за се бе де кае ло шо, ко га, всушност, по у ка та штотре ба да ја из вле че е де ка во мо мен -

тот до не ло са мо ло ша од лу ка што нетре ба да ја пов то ри. Каз ну ва ње то гиучи де ца та де ка не мо жа т са ми да гокон тро ли ра ат сво е то од не су ва ње иза то а тре ба по стоја но да за ви са т одро ди те ли те.

Од дру га стра на, дис цип ли ни ра ње то,ка ко и мно гу те тех ни ки за дис цип ли -ни ра ње, овоз мо жу ва ат де ца та да уча тод сво и те греш ки и ка ко во ид ни на дасе спра ву ва ат со сво и те емо ци и и пот -ре би на со ци јал но при фат ли ви на чи -ни. На овој на чин, се раз ви ва по зи ти -вен од нос по ме ѓу ро ди те ли те и де ца -

та, и се на ма лу ва не га тив но то од не су -ва ње кај де ца та за ра ди ба ра ње до -пол ни тел но вни ма ни е од ро ди те ли те.Де те то тре ба да по чув ству ва ви на занап ра ве на та греш ка, но не и сра м по -ра ди што ќе се чув ству ва ло шо, за накрај да ја из гу би са мо до вер ба та. По -зи тив ни те тех ни ки на вос пи ту ва ње наде ца та, во ос но ва, тре ба да ја гра да тса мо до вер ба та кај де ца та. Са мо де ца -

та ко и се си гур ни во се бе мо жа т да гоос во ја т све тот. По фал би те и наг ра ди те се са мо не ко иод по зи тив ни те тех ни ки за дис цип ли -ни ра ње на де ца та. Ако са ка те да соз -да де те ум ни и раз бра ни чо веч ки суш -тес тва, а не ма ли по слу шни ро бо ти,про дол же те да чи та те. Ед на на ша ста ра по го вор ка ве ли:„Уба ви от збор, же лез ни вра ти от во ра“.Па, та ка, фа ле ње то на на ши те де цако га ќе нап ра ва т неш то доб ро или са -мо за то а што ги из ми ле за би те без даги пот се ти те мал ми ли он па ти, го сти -му ли ра доб ро то од не су ва ње за во ид -ни на. Во на ша та кул ту ра на вос пи ту -ва ње, ро ди те ли те нај чес то го по -тенци ра ат ло шо то од не су ва ње на де -ца та, ко га, всушност, тре ба да се по -тенци ра и да се по фа ли доб ро то од -не су ва ње ко е ре чи си ни ко гаш не го низа бе ле жу ва ат. Ро ди те ли те се свес низа при сус тво то на де ца та ко га ти епра ва т неш то не со од вет но или ло шо,на при мер ко га ви ка ат, рас ту ра ат,трча ат ко га не тре ба итн. То гаш сле -ду ва „ПРЕС ТА НИ“, „ТИ КА ЖАВ ТА КАДА НЕ ПРА ВИШ“ и сл., што е мно гупог реш но за то а што за де ца та то азна чи пот врда де ка со то а што го пра -ва т во мо мен тот, иа ко е не со од вет но,го до би ва ат вни ма ни е то на ро ди те ли -те. И во ид ни на ќе про дол жа т та ка дасе од не су ва ат – по ра ка та е таа. Но, ко -га ро ди те ли те би ги ло ве ле до бри тере ак ци и и од не су ва ња и за то а би гифа ле ле сво и те де ца, на при мер: „Ле -ле, кол ку уба во и мир но си иг ра те“,де ца та ќе до би ја т по ра ка де ка так ви -от на чин на иг ра е во ред, и во ид ни наќе про дол жа т да си иг ра ат мир но. Ду -ри и ако има те си ту а ци ја во ко ја ед но -то де те иг ра мир но, а дру го то ско кана о ко лу и пра ви ха ос, по фа ле те го де -те то што си иг ра мир но пред дру го тоде те, и ќе ви ди те ка ко и дру го то де теќе се сми ри и ќе ја про ме ни те си ту а -ци ја та во на со ка на доб ро од не су ва -ње, без непот реб но ви ка ње. Фа ле теги де ца та ко га се уч ти ви во ко му ни ка -ци ја та со дру ги те, ко га ги сле да т ва -ши те инструк ци и доб ро, ко га се тру -да т да на у ча т неш то но во, осо бе но ко -га се тру да т да ги на пи ша т до маш ни -те за да чи. Ако го по фа ли те де те то за -то а што по ка жу ва жел ба да на у чинеш то но во или по ра ди не го ва татрпе ли вос т до де ка учи, то гаш ќе гомо ти ви ра те да про дол жи да се оби ду -ва и во ид ни на. Мно гу е важ но по фал -ба та да ја да де те вед наш ко гаќе за бе ле жи те доб ро од не су ва -


КАЗНА И НАГРАДА - ко е е нив но то зна че ње и ка ко да ги при ме ну ва ме во вос пи ту ва ње то на де ца та

ЗА ДИС ЦИП ЛИ НА ТА

ЗА КАЗ НУ ВА ЊЕ ТО

Пре ку дис цип ли ни ра ње то,

де ца та ќе на у ча т ка ко да ги

соз да ва ат и да ги од ржу ва ат

врските со дру ги те лу ѓе

и ка ко да се со о ча т

со пре диз ви ци те во

жи во тот пре ку при ме на на

са мо дис цип ли на.

ДИС ЦИП ЛИ НИ РА ЊЕ ТО НА ДЕ ЦА ТА НЕ Е КАЗ НУ ВА ЊЕ ЗА ТО А ШТО НАП РА ВИ ЛЕНЕШ ТО ПОГ РЕШ НО!

Мно гу чес то ро ди те ли те и не зна ат ка ко вис тин ски да го дис цип ли ни ра ат

де те то, па дис цип ли ни ра ње то ка ко по ста пка го ме ша ат

со каз ну ва ње то.

ње кај де те то. Са мо та ка де те то ќе мо -же да ја пов рзе по фал ба та со то а штого пра ви и ќе за пом ни што тре ба дапра ви во ид ни на. Фа ле те чес то, по зи -тив но, и фа ле те го тру дот, не ре зул та -тот, за то а што та ка ја гра ди те са мо до -вер ба та кај де те то. На мес то да го по -фа ли те де те то за то а што до би ло пет -ка на тес тот во учи лиш те, по фа ле те јане го ва та жел ба и труд да учи за тес -тот. След ни от па т мо же би не ма да би -де пет ка, но важ но е да се зад ржи кајде те то жел ба та да учи и да би де по -до бар. Ко га ве ли ме по зи тив на по фал -ба, то а зна чи со по фал ба та да го по -тенци ра те од не су ва ње то што са ка тепо ве ќе да го гле да те кај де те то, а неда го кри ти ку ва те од не су ва ње то штоса ка те да го ис ко ре ни те кај де те то.

Ко га ста ну ва збор за наг ра ду ва ње, то -гаш не е ло шо да нап ра ви те сис те м нанаг ра ду ва ње. На де те то му сле ду ваѕвез дич ка за доб ро зав рше на та ра бо -та. Со со би ра ње на до во лен број ѕвез -дич ки (ро ди те ли те од лу чу ва ат за бро -јот), на де те то му сле ду ва ма те ри јал -на наг ра да по не гов из бор. Овој епринци пот, а ѕвез дич ки те мо же да гиза ме ни те со де нар чи ња, кам чи ња, џа -м ли и и сл., а за нив но чу ва ње, де те томо же да си од бе ре ку ти ја што ќе сто иво не го ва та со ба. Та ка, ќе мо же да ги бро и од вре ме-нав ре ме и ќе би де мо ти ви ра но да сле -ди инструк ци и или да пра ви до бри де -

ла за да за ра бо ти по ве ќе. Овој сис те мна наг ра ду ва ње е до бар ко га са ка тецел но да про ме ни те не ко е од не су ва -ње. И за пом не те де ка ѕвез дич ка татре ба да ја да де те вед наш по зав рше -на та ра бо та. До кол ку бр зо не ги по сти гне те по са -ку ва ни те про ме ни, не оча ју вај те. Про -дол же те да се оби ду ва те. Мо же биѕвез дич ки те се лес ни за за ра бот ка,или наг ра ди те што ги ну ди те не се до -вол но ин те рес ни, па де те то не е за ин -те ре си ра но. Наг ра ду ва ње то не мо ра и не тре ба се -ко гаш да е ма те ри јал но. Ако ги пра ша -те де ца та как ви наг ра ди са ка ат, си гур -но мно гу чес то ќе слуш не те де ка ед ногуш ка ње е со се ма до вол но. Не ма те ри -јал ни те наг ра ди мо же да би да т про -шет ка во парк, гле да ње филм, ек склу -зив но хра не ње на ку че то или по ле ва -

ње на цве ќе то, ед на при каз на по ве ќепред спи е ње. Пот ру де те се по ве ќе данаг ра ду ва те не ма те ри јал но от кол кума те ри јал но. Овој сис те м на по фал би и наг ра димно гу доб ро фун кци о ни ра кај де ца ташто ода т на учи лиш те. По ну де те по -фал ба и сим бо лич на наг ра да по се ко -ја зав рше на до маш на за да ча. Ако едо маш на та за да ча по о бем на, мо же теи да ја по де ли те за ед но со де те то нане кол ку по ма ли де ло ви, и пов тор нода сле ду ва наг ра да по зав ршу ва ње тона се кој дел. Наг ра да та мо же да би десла до лед, гуш ка ње или неш то дру гопо из бор на де те то. Ро ди те ли, би де те по зи тив ни, по мал кукри ти ку вај те и за бе ле жу вај те ги по ве -ќе по зи тив ни те ре ак ци и на ва ши теде ца, про ме ни на по доб ро си гур но ќеима.


КАЗНА И НАГРАДА - ко е е нив но то зна че ње и ка ко да ги при ме ну ва ме во вос пи ту ва ње то на де ца та

СИС ТЕ М ЗА НАГ РА ДИ

Ко га прв па т се ро ди љу бов та конспортот и што прет ста ву ва ше пр -во то по се ри оз но дос тиг ну ва ње одмно гу те ко и ќе сле да т на тво ја талис та?Љу бов та кон спортот се ро ди уш те восред нош кол ски те де но ви. За поч навпо се ри оз но да се за ни ма ва м со ра ко -мет и от ту ка за поч на сè. От ту ка ми серо ди та а дис цип ли на, та а мо ти ва ци ја,та а жел ба да нав ле за м под ла бо ко воспортот. Прво то мо е по се ри оз но дос -тиг ну ва ње бе ше мо јот прв ис трчанпо лу ма ра тон, пла нот пред тр ка бе ше:трча м до 15 км и до вол но е.Ме ѓу тоа, во раз го вор низ це ла та тр касо сес тра ми, не ни за бе ле жав де касум зав рши ла. Бев прес реќ на, и на си -те по ули ца што ќе ги ви дев им ка жу -вав де ка сум ис трча ла 21 км.Уште на ред ни от ден ба рав но ва тр ка. Зад се бе има те по ве ќе ма ра то ни, пла -нин ски ул тратр ки, три ат ло ни. На

по ве ќе то од нив сте се на о ѓа ле и напо ди у мот. Кој од нив ви ос тавил нај -го ле м впе ча ток, до пол ни тел но ве мо -ти ви рал или бил нај те жок за вас?Има прем но гу тр ки на ко и сум учес -тву ва ла и се ко ја од нив ми е дра га иво о ед но теш ка на по се бен на чин. Ка ко нај дра га тр ка ќе ја из дво ја м мо -ја та прва тр ка та Ironman во Пу ла – half дис танца (1,9 км пли ва ње, 90 кмве ло си пед и 21 км трча ње) и во о ед нои нај теш ка, би деј ќи по ло ви на ме се цпред тр ка, пад нав од ве ло си пед и сија пов ре див но га та. Оти дов со повредена но га и то а бе шебор ба од 8 ча са са ма со се бе, со те ло -то и со умот. Во так ви мо мен ти ви зу е -ли зи ра м сли ки од мо и те тре нин зи иниз сè што сум по ми на ла за да сеспре ма м за ТОЈ ДЕН, та а мис ла мевра ќа пов тор но во иг ра. Се чи ни де ка врвот на Ва ши те дос -тиг ну ва ња се учес тва та на ул тра -

теш ки те нат пре ва ру ва ња нас ло ве ника ко IRONMAN. Мо же ли на на ши течи та те ли да им об јас ни ме што, восуш ти на, прет ста ву ва ова нат пре -ва ру ва ње?За они е ко и не зна ат, Ironman тр ка таза прв па т се од ржу ва во 1978 го ди наво САД. Во 1981 го ди на тр ка та сепреф рлу ва во Ко на, Ха ваи, ка де и доден-де нес се ко ја го ди на се од ржу ваСвет ско то првен ство. То а е тр ка од 3,8 км пли ва ње, 180 кмво зе ње ве ло си пед и 42,2 км трча ње.Во 2001 го ди на се во ве ду ва и halfдис танца ко ја се сос то и од 1,9 км пли -ва ње, 90 км ве ло си пед и 21,1 км трча -ње.За обич ни от чо век, се чи ни ре чи си не -воз мож но да се вле зе во ед на вак вадис цип ли на ка ко што е ул трат ри ат -ло нот. Што сè е пот реб но за да се ис -п ли ва ат 3,8 км, да се из во за т 180 кмве ло си пед и, на кра јот, да се ис трчаце ли 42,195 км и то а со ре зул та т од13 ча са и 20 ми ну ти (офи ци ја лен ре -зул та т од IRONMAN – 140.6 во Ита -ли ја, Еми ли ја-Ро ма ња, во 2018 го ди -на)?Си те ни е сме обич ни лу ѓе и ниш то нее не воз мож но, всушност, то а е и мо то -то на Ironman тр ки те – „Anything is


СПОРТ И РЕКРЕАЦИЈА

Идејата на нашитестраници дазапознаваме млади

личности, ентузијасти,авантуристи и спортисти,чии достигнувања и подвизипонекогаш се граничат со„верувале или не“, овојпат нèдоведе до една млада, ведра, асепак „челична дама“ – ИванаГерчакова. Една од реткитедевојки од нашата држава соповеќе спортски епитетизад кои стојат сериознирезултати и достигнувања.Маратонка,ултрамаратонка,алпинистка,велосипедистка... Сето овакрунисано можеби со кралотна ултратешкитедисциплини – IRONMAN.

IRONMAN

)))

од жен ска пер спек ти ва


IRONMAN од жен ска пер спек ти ва

possible“. Aко го са каш неш то то и на -пор но ра бо тиш да го ос тва риш, са мо -то ќе си дој де, па ду ри и ти са ми от дасе чу диш ка ко се то то а си го спо ил воеден ден. Зву чи лу до. Мно гу па ти слу ша м де ка за сè штопра виш, тре ба да имаш та лен т за тоа.Де фи ни тив но не се сог ла су ва м со тоа. Пот реб на е дис цип ли на, на пор на ра -бо та, по све те нос т и, на крај, би до да -ла мно гу, мно гу да го са каш то а што гопра виш.На „фи ни шот“ на се ко ја Ironman тр ка,ти ка жу ва ат де ка си „ЖЕ ЛЕ ЗЕН ЧО -ВЕК“. Же ле зен чо век си 364 де на одго ди на, а тој ден си оби чен чо век штоужи ва во то а што го пра ви. Кој е нај го ле ми от мо тив за ед на вак -ва се бе исцрпу вач ка бит ка?Ко га си из ло жен на та ков се бе и цр пу -вач ки мо мент, од те бе из ле гу ва ат си -те они е „ло ши“ ра бо ти, ко и не си нисве сен де ка ги имаш, би деј ќи се ко гашси бил во оми ле на та ком фор на зо на.За ме не, не ма по го ле м мо тив од то асвес но да се пре диз ви ку ваш на так вимо мен ти и да ра бо тиш на то а да ги из -ме ниш ра бо ти те на по доб ро. Би деј ќи ста ну ва збор за мик с од трираз ли чи ди сип ли ни, ка ко ус пе ва те даги ис ком би ни ра те тре нин зи те, со ог -лед де ка сте млад чо век, вра бо те на

сте и ужи ва те и во ос та на ти те ас -пек ти од жи вот?Има дос та од ре ку ва ња, ме ѓу то а акосе нап ра ви до бар концеп т на вре ме -то, сè се по сти гну ва.Да ли има те не как ви по себ ни ди е тет -ски ре жи ми и кол ку хра на та е фак -тор за вак ви те ак тив нос ти?Гла вен фак тор во спорту ва ње то кајме не има хра на та.Со доб ро ком би ни ра ње на хра на та, сезав ршу ва ат и нај теш ки те тр ки. Гле да м да вне са м до вол но ква ли тет -на хра на, ко ја нај мно гу се све ду ва на

зе лен чу ци, овош је и мно гу, мно гу теч -нос ти. Да ли има дру ги учес ни ци од Ма ке до -ни ја на вак ви те ул трат ри ат ло ни?Пред сè, мис ли ме на де вој ки те, илиИва на е единстве на за се га?Прва та де вој ка ко ја ги има зав рше ноIronman тр ки те и half и full дис танци -те е Ле а на Та ќи. Кој не ја знае, та а е де вој ка ко ја прваго за поч на ова IRON „лу ди ло“.Tа а е де вој ка ко ја при до не се мно гу вотри ат ло нот во Ма ке до ни ја, „за ра зи“ имо ти ви ра мно гу де вој ки да се впуш та тво вак ви че лич ни аван ту ри, вклу чу вај -ќи ме и ме не.За ме не, прет ста ву ва по им во три ат -ло нот.Кој е след ни от пре диз ви к на Ива на?След ни от пре диз ви к на Ива на е да сеод мо ри. Се ше гу вам, се ко гаш се на о ѓа по неш -то ин те рес но, се бе над ми ну вач ко идо вол но при ма м ли во да се про ба. Сена де ва м и ова а го ди на ќе би де та ка.Што би им препо ра ча ла на мла ди те? Не ма ниш то да им препо ра ча м намла ди те, ќе им препо ра ча м на нив ни -те ро ди те ли. Да ги пуш та т да спорту -ва ат, да ги под држу ва ат и да ве ру ва -ат во нив, заш то то а ќе би де неш тонај доб ро што мо же да им се слу чи.

ЛАВ

Склони кон срцеви заболувања

Д-Р ЗО РАН КРСТЕВ СКИ,еду ка тор, мо ти ва тор и тре нер за ли чен раз вој

ХОРОСКОП


Ли ца та ро де ни во зо ди јач ки от знак Лав по се ду ва ат не -исцрп на фи зич ка енер ги ја. Нив ни от жи вот е по стоја -но од бе ле жан со ди на ми чен ин тен зи тет и ак ци ја. Би -деј ќи се сил ни и ви тал ни, рет ко се гри жа т за сво е тоздрав је. Глав ни те за бо лу ва ња на овој знак се: бо лес -ти те врза ни за ср це то, та хи кар ди ја, ар те ри оскле ро за,кар ди тис и ан ги на пек то рис. Ла во ви те мо жа т да за бо -ла т и од крат кот рај ни бо лес ти со ка рак те рис тич на ви -со ка трес ка, но и да стра да ат од бол ки во гр бот. Има -ат проб ле ми со ‘р бет ни от столб, очи те, рев ма та, нак -ло не ти се кон проб ле ми со крв ни от при ти сок, нор мал -но се во ова во за вис нос т од не га тив ни те пла не тар ниаф ли ка ци и при сут ни во нив ни от на та лен хо ро скоп.По ра ди вро де на та из држли вос т и от пор ност, обич ноне се из ло же ни на дол ги хро нич ни бо лес ти. По ве ќестра да ат од акут ни проб ле ми ко и на па ѓа ат не на деј но,но се со крат ко вре мет ра е ње. Ла во ви те чес то ја иг но ри ра ат сво ја та воз раст, из гле -да ат ви тал но, и на по ста ри го ди ни се од не су ва ат ка комла ди, та ка што бо ле ду ва ат од бо лес ти ко и се ре зул -та т на ек сце си, рас ка ла ше ност, за до вол ства, љу бов ниаван ту ри и за ба ви. Прво про тив вак во то од не су ва њесе бу ни ср це то. Кос мич ки на со чен на ср це ви те го биовој сон чев знак би мо рал да ги избег ну ва стре со ви те,не а дек ват на та ис хра на и зго ле му ва ње то на те жи на та. Ка ко мош не сил ни и ав то ри тет ни, ро де ни се да ко ман -ду ва ат и да на ре ду ва ат, но по ра ди ал тру ис тич ка таори ен ти ра ни, са ка ат да им по ма га ат на дру ги те. По ка -жу ва ат и доб ро душност, кон струк тив ност, чув стви тел -нос т за ту ѓи те неп рав ди, ло јал ност, ро ман ти ка, ит ри -на, по се ду ва ат дла бо ки емо ции, не по пуш та ат и ко гане се во пра во. По себ но тре ба да се по тенци ра де каима ат го ле ма вер ба во соп стве ни те вред нос ти. Ла во -ви те се и од лич ни ор га ни за то ри, по себ но на ту ѓи те жи -во ти. Ка рак те рис тич но за нив ни от пси хо лош ки про -фил е што се мош не дос то инстве ни и нес по соб ни зазло ба.

Ти пич ни те Ра ко ви рет ко мо жа т да би да т за до -вол ни од све тот што са ми те го соз да ва ат. То ачув ство ре зул ти ра со внат реш ни кон флик ти исом не жи во соп стве ни те вред нос ти или во на -ме ри те на дру ги те, што пре диз ви ку ва нап на -тос т и пси хо фи зич ки проб ле ми, ко и по себ ноим се ма ни фес ти ра ат врз ор га ни те за ва ре ње.Ме се че ви те де ца на здрав стве но по ле чув -стви тел ни се и на чи ре ви, гас три тис, сто мач низа бо лу ва ња, пан кре ас, ди ја бе тес, ане мич ност,реп ро дук тив ни те ор га ни и емо ци о нал на таран ли вост. Ра ко ви те, за ед но со Ри би те, севбро ју ва ат во нај сла би те по из држли вос т зо -ди јач ки зна ци. Нив на та на ма ле на ви тал нос тиз ви ра од емо ци о нал ни те не ми ри и проб ле -ма тич ни те мен тал ни сос тој би. Лич ни те ра зо -ча ру ва ња, нав ре ди или гри жи мо жа т да ги до -ве да т во си ту а ци ја сво ја та та га да ја на то па тво ал ко хол. Се препо ра чу ва да не се пре пуш -та ат кон так ви сред ства за бе га ње од ствар -нос та, би деј ќи ти е ќе ги од ве да т во уш те по го -ле ми и под ла бо ки емо ци о нал ни не ми ри и бо -лес ти. Оп шти ка рак те рис ти ки за ли ца та ро де ни возна кот на Рак е де ка се: пре чув стви тел ни, сра -межли ви, се меј ни, кап ри ци оз ни, ко леб ли ви,ра се а ни, штед ли ви, со доб ро пом не ње и чув -ство за му зи ка и умет ност. Истак на та цр та нанив ни от ка рак тер е го ле ма та љу бов кон до моти се меј ство то. Ниш то не мо же да ги воз не ми -ри, ка ко што мо жа т не у рам но те же ни те од но -си со блис ки те. Всушност, на Ра ко ви те, би лока ко де ца или ка ко ро ди те ли, врските со се -меј ство то им се мош не сил ни, по ра ди штотеш ко се оп ре де лу ва ат са мос тој но да че ко ра тпо па те ки те на жи во тот. За тоа, ако им не дос -та су ва ми рот и ста бил нос та на се меј ство то,мо жа т да по чув ству ва ат и те лес на бол ка.

РАКПодложни на

психоматски болести


РЕЦЕПТИ

Под го тов ка:Бо ра ни ја та исеч кај те ја на по ло ви на, (ако е дол га),ком пи ри те исеч кај те ги на крук чи ња, и по то а ста ве теги да се сва ра т мал ку. Из миј те ги до ма ти те и кро ми -дот, и исеч кај те ги. Из ме шај те ги во сад за са ла та си тесос тој ки, до да де те мас ло и оцет, и за чи не те. Одоз го -ра ста ве те ги исеч ка ни те жолчки и маг до но сот.

САЛАТА ОД БОРАНИЈАСос тој ки:500 г бо ра ни ја, зе ле на6 мла ди ком пи р чи ња1 кро мид3 до ма ти2 жолчки, сва ре нимас ло, оцет, сол, би бер, сит но сеч кан маг до -

ПИЛЕШКО СО МАСЛИНКИСос тој ки:4 пи леш ки ко пан чи ња4 ла жи ци мас ли но во мас ло1 кро мид3 чеш ни ња лукмал ку ѓум бир, ме лен, кур ку ма, сол, би бер250 мл во дама го до нос, сит но сеч кан100 г мас лин ки, без сем ка1 ли мон

ТАРТ СО ПРАСКИ

Под го тов ка:Заг реј те ја рер на та на 150 сте пе ни. За тес то то, из ме шај те го пу те рот со ше ќе рот и со мал ку сол, ста ве те браш нопо пот ре ба. Тес то то мал ку ос та ве те го во фри жи дер. Из миј те ги прас ки те и исе че те ги на 6 или 8 де ло ви. Тес -то то ста ве те го во та ва за тарт, уба во из рам не те ги кра е ви те. Исе че ни те прас ки ста ве те ги врз тес то то и на ро -се те со мал ку ше ќер и со ме ле ни ба де ми. Ста ве те да се пе че 35 ми ну ти.

Сос тој ки:- 8 прас ки- 2 ла жи ци ше ќер- 2 ла ши ци ме ле ни ба де ми- 200 г пу тер (омек нат)- мал ку сол и ше ќер- браш но, по пот ре ба

Под го тов ка:Во та ва ста ве те ги ко пан чи ња та да се зап ржа тна мас ли но во мас ло од две те стра ни, ста ве тесол и би бер. Во ис та та та ва не ка се из динсту ва -ат кро ми дот и лукот. До да де те во да и за чи ни,ос та ве те да се ва ри. По не ко е вре ме, ста ве те гимас лин ки те, со кот од ли мон, и ос та ве те дакрчка на тив ко око лу 45 ми ну ти, сè до де ка ме -со то не се од во и од коска.

33ВАШ АПТЕКАР ЈУЛИ АВГУСТ 2019

Сос тој ки:350 мл мле ко (рас ти тел но)6 го ле ми кај сии3 го ле ми ла жи ци медсок од 1/2 ли мон

Изблен ди рај те ги кај си и те уба во, до да де те ги ос та -на ти те сос тој ки и из ме шај те уба во. По жел ба, мо жеда се до да да т ме ле ни јат ки.

Сос тој ки:1 кро мид, сит но сеч канмал ку пу тер1 чеш не лук350 г мор ко ви, сеч ка ни на крук чи ња500 мл во да, или коцка за су па500 мл мле ко50 г ле ќа, цр ве на

Под го тов ка:Во сад на оган ста ве те да се проп ржи кро ми дот напу тер, по не ко е вре ме до да де те го лукот. Ста ве те гиос та на ти те сос тој ки и ос та ве те да се ва ри око лу 20ми ну ти. За чи не те по жел ба – сол, би бер, ка ри. Накрај, изблен ди рај те и сер ви рај те (топ ла или лад на)со леп че – по мож нос т за пе че но.

КРЕ М СУ ПА ОД МОР КО ВИ И ЛЕ ЌА

СМУТИ ОД КАЈ СИ И

Под бе лот е лекод ан тич ко вре -ме, нај мно гу рас -прос тра нет во Ев -ро па, Ази ја, Се вер -на Аме ри ка и Се вер на Аф ри ка.Под бе лот сод ржи ви та мин Ц, про ви та -мин А и јаг ле хид ра ти од гру па та на мо -но са ха ри ди. Ги сти му ли ра белите дро-бови, ја за јак ну ва нив на та фун кци ја,де лу ва ан ти ту сич но, од нос но ја сми ру -ва каш ли ца та. Има до ка жа но ан ти бак -те рис ко деј ство. За тоа, де нес ка, по сèшто е от кри е но за под бе лот, тој се ко -рис ти за ле ку ва ње на хро ни чен брон -хи тис, ен фи зем, вос па ле ни крај ни ци,брон хи јал на аст ма, на ма лу ва оток, јана ма лу ва бол ка та и го сми ру ва вос па -ле ни е то. Го ле ма та концен тра ци ја наслуз ни ма те ри и го пра ви под бе лот ка -ко до бар лек за сто мач ни за бо лу ва ња,и то а гас три тис, чи р на же луд ни кот, чи рна два на е сет па лач но цре во, вос па ле -ни е на тен ко то цре во и ко ли тис на де -бе ло то цре во. Ло кал но, ле ко ви од под -бел се ко рис та т за ле ку ва ње на ра ни,чи ре ви, из го ре ни ци, и то а во фор ма наоб ло зи или за ис пи ра ње или об ло жу ва -ње са мо со стол че ни лис то ви. Вле гу ваво сос та вот на ме дицин ски ча е ви заград ни и сто мач ни за бо лу ва ња.


Цр ни ца та е ед но од нај слат ки те овош -ја, ка ко и ед но од оми ле ни те овош јаток му по ра ди бла ги от вкус. Де нес, сèпо мал ку се ко рис ти и се на о ѓа на на ши -те трпе зи, иа ко се поз на ти неј зи ни те ле -ко ви ти и хран ли ви вред нос ти. Прет ста -ву ва зна ча ен дар од при ро да та кој мо -же да се ко рис ти и во фор ма на су ше нипло до ви.Постоја т 3 ви да цр ни ца и то а бе ла, цр -на и цр ве на – но во све тот се на о ѓа ат иго ле м број дру ги ви до ви. Ви до ви те цр -ни ца, пред сè, се раз ли ку ва ат во бо ја та,а де лум но и во ле ко ви ти те свој ства. Ин -те рес но е то а што кај ова овош је, ле ко -ви ти се си те де ло ви од са мо то рас те -ние, што да ва мно гу при до бив ки приле ку ва ње на раз ни бо лес ти. Сод ржи го -ле м број ви та ми ни: Ц, А, К, Б, маг не зи -ум, же ле зо и ко ли чес тво ан ти ок си дан -ти и ан ти ци ја ни ди.

ПОДБЕЛ

ЦРНИЦА

КРСТОЗБОР

Date post:	07-Jul-2020
Category:	Documents
Upload:	others
View:	11 times
Download:	0 times

juli-avgust - rezerva Layout 1 · ствениот имунолошки систем. Сепак,...

Documents