+ All Categories
Home > Documents > lDIslu yd mY = iïm; a wud;HdxYh fjΩu 7 wxl 1 2005 ckjd ...

lDIslu yd mY = iïm; a wud;HdxYh fjΩu 7 wxl 1 2005 ckjd ...

Date post: 16-Oct-2021
Category:
Upload: others
View: 0 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
12
eccccd;sl fi!Nd.H Wfoid lDIsldr®ñl wxYfhka úYsIaG †hqKqjla w;alr .ksuq fmardfo◊h" lDIslu_ fomdr®;fïka;=fõ m%ldYkhls' lDIslu_ yd mY= iïm;a wud;HdxYh fjΩu 7 wxl 1 2005 ckjd˙-fmnrjd˙® fuh n;,f.dv ù mr®fhaIK yd ixjr®Ok wdh;kh úiska ù j.djg y∫kajd fok kj;u fCI;% ixia:dmk l%uhhs' fuh §merIqÜ l%uh¶ f,i o y∫kajhs' f.dhï me, isgqùu ù Ydlfha jr®Okhg jdis /ila ,ndfok kuq;a ta i|yd jeä lïlre Y%uhla jeh fõ' jeä lïlre l=<sh yd lïlre ysÛh ksid wm rfÜ f.dùkaf.ka jeä fofkla ù jems¯ug fhduqù we;' fuu wjdis uÛye¯u i|yd îc jems¯u;a" me, isgqùu;a hk fCI;% ixia:dmk l%u foflysu jdis talrdYsjQ l%uhla f,i fuu kj l%uh y∫kajd ° we;' fuys° l=vd l=á iys; ma,diaála ;eáhl" l=á ;=<g uv fhd∞ ta u; ù me,fldg †k 12- 15 l° ;eáfhka mia l=Üáh;a iuÛ .,jd.;a f.dhï me, fCI;%hg ùis lrkq ,efí' fuys úfYaIFjh jkafka wvq Y%uhlska yd myiqfjka j.dj fCI;%fha ixia:dmkh l< yelsùuhs' fuh m<uqfjkau fouqyqï ù j.dfõ° îc i|yd hk úhou wvq ls¯ug wvq îc m%udKhla Ndú;d ls¯u i|yd y∫kajd fok ,o w;r miqj fuu l%uh kquqyqï ù m%fNao i|ydo idr®:lj Ndú;d l< yels neõ fmkS f.dia we;' ;jdka ;eá ;jdka ;eáh fi'ó' 59 ‹fi'ó' 34 ‹fi'ó' 2 m%udKfha ma,diaála ;eáhls ^remh 1&' tla ;eáhl l=vd l=á 425 la we;' wlalrhl îc me, jems¯u i|yd ;eá 313 la wjYH jk w;r ;eá ;eîu i|yd j._ ógr 100 l muK N+ñ m%udKhla wjYH fõ' tla ;eáhla lkak lsysmhla Ndú;d l< yelsfõ' ;jdka oeóu ;jdka ieliSu wdldr follg l< yel' i. uv ;jdk j.d lrk l=Uqfr®u fldgil fyd¢ka ìï ilid wÛ,a 4 la Wi wä 2 1$2 la m<, md;a;s ilia lrkak' ;jdfka †. ;ukag wjYH m˙† ilid.; yel' ;jdfka uv ±äùu i|yd ;jdfka ;eá ;eîug meh 5-6 lg fmr md;a;s ilid .; hq;=h' ±ä jq md;a;s u; tlsfklg fyd¢ka .Efjk fia ;eá fma,s 2 la ;nd ms≥re ;Kfld< len,s yd .,aleg jeks wmøjH rys; fyd¢ka †h jq uv ;eáfha l=á j,ska 3$4 la muK msfrk fia oud ;eáu; jeämqr we;s uv bj;a ls¯u i|yd tla me;a;lg w;ska msi oukak' ;eáj,g oeóu i|yd je,smia iq≥iq ke;' ishqï ueá iys; mi Ndú;d l< hq;=h' bkamiqj ? folla hyka l< ù ^lKq lemqk ù& ;eáfha tla l=áhlg tllaj;a jefgk fia m%fõYfuka ;eá u; jmqrkak' bkamiqj ;eá ∞rj, we;s ù weg yd uv bj;a ls¯u i|yd" w; j;=frka f;ud tla me;a;lg muKla msi oukak' ii. f.dv ;jdk fyd¢ka wdf,dalh ,efnk" c,h ,nd.; yels Wiaìul" f.ñ≥,l fyda ms,l jqjo ;jdk ±ñh yel' fï i|yd by;° fuka md;a;s ±óu wkjYHh' ;o fmdf<dj u; tl ,Ûska isák fia ;eá fma,s 2 la w;=rd ;eáj, 3$4 muK msfrk fia" wmøjH rys; ueá iys; ishqï úh,s mia oud by;° fuka îc jmqrkak' f.dv ;jdk i|yd me, fkdl< ^lel=Ω ù& fyda †k folla hykafldg lKq lemqKq îc fhd∞.; yel' bkamiq îc jeiShk fia ;=kS mia ;Ügqjla oud ;eáj, ∞ru;=jk fia fldiailska fifuka w;=.d fyda msi jeämqr we;s mi bj;a lrkak' bkamiqj fyd¢ka f;fuk fia ;eá u;g u,a nd,a†hlska c,h biskak' ù j.dfõ kj fCI;% ixia:dmk l%uhla §me, jems¯u ¶ rEmh 1( ;jdka ;eáhla
Transcript
Page 1: lDIslu yd mY = iïm; a wud;HdxYh fjΩu 7 wxl 1 2005 ckjd ...

eccccd;sl fi!Nd.H Wfoid lDIsldr®ñl wxYfhka úYsIaG †hqKqjla w;alr .ksuq

fmardfo◊h" lDIslu_ fomdr®;fïka;=fõ m%ldYkhls'lDIslu_ yd mY= iïm;a wud;HdxYh

fjΩu 7 wxl 1 2005 ckjd˙-fmnrjd˙®

fuh n;,f.dv ù mr®fhaIK yd ixjr®Ok wdh;kh

úiska ù j.djg y∫kajd fok kj;u fCI;% ixia:dmk l%uhhs'

fuh §merIqÜ l%uh¶ f,i o y∫kajhs'

f.dhï me, isgqùu ù Ydlfha jr®Okhg jdis

/ila ,ndfok kuq;a ta i|yd jeä lïlre Y%uhla jeh fõ'

jeä lïlre l=<sh yd lïlre ysÛh ksid wm rfÜ f.dùkaf.ka

jeä fofkla ù jems¯ug fhduqù we;'

fuu wjdis uÛye¯u i|yd îc jems¯u;a" me, isgqùu;a

hk fCI;% ixia:dmk l%u foflysu jdis talrdYsjQ l%uhla f,i

fuu kj l%uh y∫kajd ° we;' fuys° l=vd l=á iys; ma,diaála

;eáhl" l=á ;=<g uv fhd∞ ta u; ù me,fldg †k 12-

15 l° ;eáfhka mia l=Üáh;a iuÛ .,jd.;a f.dhï me,

fCI;%hg ùis lrkq ,efí' fuys úfYaIFjh jkafka wvq Y%uhlska

yd myiqfjka j.dj fCI;%fha ixia:dmkh l< yelsùuhs' fuh

m<uqfjkau fouqyqï ù j.dfõ° îc i|yd hk úhou wvq

ls¯ug wvq îc m%udKhla Ndú;d ls¯u i|yd y∫kajd fok

,o w;r miqj fuu l%uh kquqyqï ù m%fNao i|ydo idr®:lj

Ndú;d l< yels neõ fmkS f.dia we;'

;jdka ;eá

;jdka ;eáh fi'ó' 59 ‹fi'ó' 34 ‹fi'ó' 2 m%udKfha

ma,diaála ;eáhls ^remh 1&' tla ;eáhl l=vd l=á 425 la

we;' wlalrhl îc me, jems¯u i|yd ;eá 313 la wjYH

jk w;r ;eá ;eîu i|yd j._ ógr 100 l muK N+ñ

m%udKhla wjYH fõ' tla ;eáhla lkak lsysmhla Ndú;d l<

yelsfõ'

;jdka oeóu

;jdka ieliSu wdldr follg l< yel'

i. uv ;jdk

j.d lrk l=Uqfr®u fldgil fyd¢ka ìï ilid wÛ,a

4 la Wi wä 2 1$2 la m<, md;a;s ilia lrkak' ;jdfka

†. ;ukag wjYH m˙† ilid.; yel' ;jdfka uv ±äùu

i|yd ;jdfka ;eá ;eîug meh 5-6 lg fmr md;a;s ilid

.; hq;=h' ±ä jq md;a;s u; tlsfklg fyd¢ka .Efjk fia

;eá fma,s 2 la ;nd ms≥re ;Kfld< len,s yd .,aleg jeks

wmøjH rys; fyd¢ka †h jq uv ;eáfha l=á j,ska 3$4 la

muK msfrk fia oud ;eáu; jeämqr we;s uv bj;a ls¯u

i|yd tla me;a;lg w;ska msi oukak' ;eáj,g oeóu i|yd

je,smia iq≥iq ke;' ishqï ueá iys; mi Ndú;d l< hq;=h'

bkamiqj ? folla hyka l< ù ^lKq lemqk ù& ;eáfha tla

l=áhlg tllaj;a jefgk fia m%fõYfuka ;eá u; jmqrkak'

bkamiqj ;eá ∞rj, we;s ù weg yd uv bj;a ls¯u i|yd"

w; j;=frka f;ud tla me;a;lg muKla msi oukak'

ii. f.dv ;jdk

fyd¢ka wdf,dalh ,efnk" c,h ,nd.; yels Wiaìul"

f.ñ≥,l fyda ms,l jqjo ;jdk ±ñh yel' fï i|yd by;°

fuka md;a;s ±óu wkjYHh' ;o fmdf<dj u; tl ,Ûska

isák fia ;eá fma,s 2 la w;=rd ;eáj, 3$4 muK msfrk

fia" wmøjH rys; ueá iys; ishqï úh,s mia oud by;°

fuka îc jmqrkak' f.dv ;jdk i|yd me, fkdl< ^lel=Ω

ù& fyda †k folla hykafldg lKq lemqKq îc fhd∞.; yel'

bkamiq îc jeiShk fia ;=kS mia ;Ügqjla oud ;eáj, ∞ru;=jk

fia fldiailska fifuka w;=.d fyda msi jeämqr we;s mi bj;a

lrkak' bkamiqj fyd¢ka f;fuk fia ;eá u;g u,a nd,a†hlska

c,h biskak'

ù j.dfõ kj fCI;% ixia:dmk l%uhla

§me, jems¯u ¶

rEmh 1( ;jdka ;eáhla

Page 2: lDIslu yd mY = iïm; a wud;HdxYh fjΩu 7 wxl 1 2005 ckjd ...

;jdkg fmdfydr fh°u

f.dv yd uv ;jdka i|yd mia fhdok úg wlalrhl;jdkla i|yd á%m,a iqmr® fmdiafmaÜ .%Eï 750 la" ñhq˙fhaÜT*a fmdgEIa .%Eï 250 la yd iskala i,afmaÜ .%Eï 100 lafyd¢ka mia iuÛ ñY% lrkak' me, j,g †k 7-8 la .shmiq" wlalrhl ;jdklg hq˙hd .%Eï 500 la bi m;% f;óhk fia Wfoa iji †k 2 la c,h biskak'

îc wjYH;djh

wlalrhl ;jdkla i|yd ;eá 313 la wjYH jk w;r

fuu ;eá .Kfka we;s l=á .Kkg wjYH îc m%udKh .Kkh

fldg ;jdkg bish hq;=h' tla l=áhlg îc 2 la jefÜ kï

wlalrhlg îc ls'.%E' 8 lao" tla l=áhlg îc 3 la jefÜ

kï wlalrhlg îc ls'.%Eï 12 la o wjYH fõ' fouqyqï

ù i|yd tla l=áhlg îc tlla muKla oeñh hq;= ksid

wlalrhla i|yd îc ls'.%Eï 4 la iEfya'

;jdka ±uQ miq jr®Idfjka wdrCId lr .ekSu i|yd

úhk ,o fmd,a w;=j,ska wdjrKh lrkak' †k follg miq

wdjrKh bj;a lrkak'

c,h iemhSu

uv ;jdka kï ;eáj, f;;uk ;;ajh n,d wjYH

kï u,a nd,a†hlska c,h fhdokak' ;eá hgjk fia c,h

ne°fuka j,lskak' f.dv ;jdfka ù me,fjk f;la †klg

jrla o" me,jQ miq †klg fojrlao u,a nd,a†fhka c,h

oukak'

me, jems¯u

†k 12-15 l° f.dhï me, jems¯ug iQ∞kïh

^rEmh 2&' fï jk úg me, wÛ,a 4 muK Wig jeã we;'

me, jems¯u i|yd l=Uqr fyd¢ka ms<sfh, fldg uÜgï fldg

c,h lmd ye˙h hq;=h' f.dhï me, iys; ;eá ;ks ;ksj

w;ska Tijd f.k fyda me, .,jd Ndckhl oud tla wyqrlg

me, 15-20 la muK issák fia f.k l=Uqrg biskak' ,sh†

l=vd kï ,sheoaog fkdnei kshfr® isgu me, ùisl< yel'

idr®:l wiajekakla i|yd jr®. ógrhlg me,

30-35 la jefgk f,i jems˙h hq;=h' m∫re ±óu jeä ls¯u

i|yd yels iEu úgu c,h wvqfjka n¢kak' fCI;%fha ixiA:dmkh

ls¯fuka miq idudkH wdldrhg wfkla ksr®foaYs; j.d l%u

wkq.ukh lrkak'

Y%u wjYH;dj

wlalrhla j.d ls¯ug" wjYH m˙† ;jdka oud .,jdme, jems¯u i|yd ñksia †k 6-8 la wjYHjk w;r idudkHme, isgqùfï° wlalrhlg ñksia †k 12-14 la jeh fõ'

me, jems¯fï l%ufha jdis

;jdka ±óu" me, .e,ùu yd fCI;% ixia:dmkh i|yd

hk lïlre wjYH;djh" idudkH me, isgqùfï l%uhg

jvd 50] lska muK wvqlr.; yel'

†k 12-15 muK jhie;s ,má me, mi u;=msgg bisk

ksid m∫re ±óu jeäù m∫rl ire lr,a .Kk jeä

fõ'

f.dhï me, mia l=ááh;a iuÛ .e,ù tk ksid idudkH

me, isgqùfï° fuka uq,a fkdlefâ' fï ksid b;d blaukska

me, fCIa;%fha ia:dms; fõ' kuq;a idudkH l%uhg isgjQ

me< m%lD;s ;;ajhg meñ”ug †k 7l muK ld,hla

(transplant shock) .; fõ' tksid w;ska isgqjkjdg jvdme, jems¯fï° †k 7-8 lg l,ska wiajkq fk,d .;

yel'

;jdk l=Uqfrka neyerj mj;ajd .ekSug yels ksid c,

wjYH;djh wvqfõ' tfiau me, bisk úg ;jdk i;s

2 la muK jeã we;s ksid me, m%lD;s ;Fjhg meñ”ug

ld,hla .; fkdjk neúka" w;ska isgqjkjdg jvd blaukska

wiajkq fk,sh yel' fï ksid c,uqr 2 la muK b;s˙

lr .; yelsh' fuh uyd jd˙udr®. hgf;a l=Uqre j.dfõ°

,nd.; yels úYd, jdishls'

jeämqr m∫re ouk ksid wlalrhlg îc lsf,da.%Eï

8-12 la iEfyk neúka wlalrhlg îc lsf,da 8-10 la

muK b;s˙ lr.; yel ^idudkH l%uhg wlalrhla

jems¯ug îc ls'.%Eï 40 la yd me, isgqùug îc ls'.%Eï

20 la wjYH fõ&'

iskala jeks wxY=ud;% uQ,øjH yd lDñkdYl wd†h ;jdklg

fh†h yels ksid tajdfha ldr®hCIu;djh jeäù fhdok

m%udKho wvq lr .ekSu ;=<ska uqo,a o b;s˙ lr .;

yel' tfiau m˙irhg jk ydksho wvq fõ'

idudkHfhka îc jems¯fï° yd idudkH uv ;jdka ±ófï°

l=re,a,kaf.ka îc j,g jk ydks fuu l%ufha ° wju

fõ'

ksrmrdfoa îc wmf;a hk wê >k;aj ^wlalrhlg îc

ls'.%E' 80-120& îc biSfï m%jK;djh îc me, biSu

m%p,s; jkjd;a iuÛ wvqùug we;s bvlv jeäfõ'

uQ,dY%h ( tia'tka' chjr®Ok" mr®fhaIK ks,Od¯" tia'ví' wfífialr" mr®fhaIK ks,Od¯"wdpdr®h iqñ;a wfíis˙jO_k wOHCI& ù mr®fhaIK yd ixjr®Ok wdh;kh"n;,f.dv" bínd.uqj'

2;dCI◊l f;dr;=re m;%sldj - lDIslu_ fomdr®;fïka;=j fjΩu 7" wxl 1

rEmh 2( jems¯ug iq≥iq ;;ajfha me,

Page 3: lDIslu yd mY = iïm; a wud;HdxYh fjΩu 7 wxl 1 2005 ckjd ...

lDIslu_ fomd;_fïka;=j úiska 2004 Tlaf;danr® uimeje;s m%fNao ksr®foaY ls¯fï lñgqfõ° kj m%fNao 7 la j.dls¯u i|yd ksr®foaY lrk ,°'

At 306 - iqj| iys; ndiau;S wdldr kj ù

m%fNaohlA

jeä wiajkq ,ndfok wO_l=re me,Eá iajrEm iys; ùm%fNao y∫kajd°u;a iu. mdrïm˙lj j.d jQ isyska †.eáiy,a iys; ù m%fNao j.dls¯u l%ufhka wvqúh' flfia kuq;aiqj¢ka hq;= isyska †.eá iy,aj,g ia:djdr b,a¨ula mj;skw;r" tneúka ndiau;s wdldrfha iy,a ie,lsh hq;= m%udKhlajdr®Islj YS% ,xldjg wdkhkh flfr®' fï ksid úfoaY úksuhb;s˙ lr .ekSu Wfoid;a" foaYSh md˙fNdackh i|yd by<.=Kd;aufhka hq;= iy,a iemhSu i|yd;a jeä wiajkq fok isyska†. iy,a iys; m%fNaohka ixjr®Okh wjYH ù we;'

ndiau;S hkq jvd;a by, .=Kd;aufhka hq;=njg cd;Hka;rjms<s.;a m%fNaohka jk w;r" wfkla iy,a m%fNao j,g jvdby< fjf<|fmd, w.hhla thg ysñù ;sfí' fuu iy,a m%OdkjYfhka bka†hdj" mdlsia:dkh iy ;dhs,ka;h jeks rgj,aúiska ksmojkq ,efí'

foaYShj ksmhQ ndiau;S wdldr m%fNaohla At 405 fyj;a,xld iuDoaê f,i oekgu;a ksr®foaY lr y∫kajd ° ;sfí'flfia kuq;a tu m%fNaoh f.dla ueiaid ydkshg b;d md;S% w;r"OdkH ≥r®jr®K ùuo olakg ,efí' ;jo ù lr, u;=ùuiy msiQ iyf,a .=Kd;auho ;rula ≥r®j, neúkaA At 405m%fNaoh f.dùka w;r fukau foaYSh md˙fNda.slhka w;ro t;rïckms%h fkdfõ'

fï ksid jvd †hqKq l< m%fNaohla f,i At 306 m%fNaohye¢kaúh yels w;r th †jhsfka ishΩ ù j.d m%foaY i|ydksr®foaY lr we;' udi 3 la jhie;s isyska †." iqj¢ka hq;=OdkH iys; fuu m%fNaofha úNj wiajekak fyla' fgdka 6'5la fõ' úúO mr®fhaIK o;a; hgf;a ,nd≥ka wiajekak j.=wxl 1 ys i|yka fõ' fuh Ydl weojeàug yd m%Odk m<sfndaOlyd frda.hkag m%;sfrdaê fõ'

n;aj, .=Kd;auh At 405 g jvd by, ;;a;ajfhka mj;S'fuu m%fNaoh cd;Hka;r iy,a mr®fhaIK wdh;kfhka y∫kajd≥kafm<m;la jk IR 49517-41-16-23" yd At 405 hk m%fNao w;rfouqyqka j,ska Wmojd we;'

fuu m%fNaoh At 306 f,i ksr®foaY lr ksl=;a ls¯ugfmr" m¯CIK mj;ajk ,oafoa At 576 hk kdufhks ^j.=j2&'

j.=j 1( úúO mr®fhaIK ;;aj hgf;a ,nd≥ka wiajekak

w;ay∞ne,Sï w;ay∞ne,Sï OdkH

is≥l< ixLHdj wiajekak

wdldrh ^fylaghdrhg

fgdka&

mr®fhaIK wdh;k w;ayodne,Sï 05 5'5

iïnkaêlrK w;ay∞ ne,Sï 23 3'9

m%fNao wkqjr®;s;d mr®fhaIK 34 4'4

uqΩ uOHia:dk ixLHdj 62 4'3

j.=j 2( At 306 iy At 405 ,xld iuDoaê& m%fNaoj,

jeo.;a ,CIK

,CIK At 306 At 405

fmd≥ ,CIK

me,Eá Wi ^fi'ó'& 9'2 10'8lr,a t<shg u;=ùu fyd|hs ≥r®j,hsfï¯ug .;jk ld,h^îc jems¯fï isg& 90 120

OdkH

†. ^ñ'ó'& 10'7 10'0 m<, ^ñ'ñ'& 2'2 2'0 OdkH 1000 l nr ^.%Eï& 26'0 22'0

iy,a j, ,CIK

†. ^ñ'ó'& 7'5 6'9 m<, ^ñ'ñ'& 1'8 1'7 yevh isyska †.eá isyska †.eá

iy,a ieliSu

uqΩ iy,a wiajekak] 78'5 80'5

fkdlevqkq iy,a] 44'0 58

msiSfï ,CIK

wkqmd;slj †laùu 1'51 1'47

wef,k iqΩ nj wvqhs jeähs

iqj| we; we;

ffcj yd md˙i˙l n,mEïj,g m%;sls%hdlrk wdldrh

weo jeáu Tfrd;a;= foa Tfrd;a;= foa

≥Uqre me, lSvEjd R MR f.dla ueiaid MS SS me, uelald MR/MS MS fld, mdΩj MR MS nelaà˙hd fld< wx.udrh MR MS

R - m%;sfrdaë MR - uOHia: m%;sfrdaë

MS - uOHia: md;s% S S - md;s%

uQ,dY%h ( î'ã' m;skdhl" ia:dkNdr mr®fhaIK ks,Od¯" ù mr®fhaIK wdh;kh"wïn,kaf;dg'

jdikd - f;;a l<dmhg ksr®foaYs; kj wuqñ˙ia

(Capsicum annum L) m%fNaohla

lDIslu_ fomd;_fïka;=j úiska tï'whs-1" tï'whs-2" fla'ta'-

2 iy wrekΩ f,i ñ˙ia m%fNao 4la ksr®foaY lr we;' úh<s

ñ˙ia ksIamdokhg jvd;a iq≥iqùu ksid tï'whs-2 m%fNaoh f.dùka

w;r ckms%h ù we;' wuqñ˙ia i|yd by< wmkhk b,aÆula"

úfYaIfhka ueo fmr†. l<dmfhka olakg ,efí' tfy;a ±kg

ksr®foaYs; m%foaYj, lr,a" wuqñ˙ia f,i l,a;nd .ekSfï

.=Kd;auh ≥r®j, uÜgul mj;sk neúka .=Kd;aufhka by<

wuqñ˙ia i|yd iq≥iq m%fNaohla y∫kajd°fï mr®fhaIK

wjYH;djhla mek ke.=◊' fï wkqj me<eá cdk iïm;a

uOHia:dkfha cdkma,diau tl;=j yd y∫kajd ≥ka or®Y Ndú;d

lr iq≥iq m%fNaohla i|yd mr®fhaIK mj;ajk ,°'

lDIslu_ fomdr®;fïka;=fjka ksl=;a lrk ,o kj m%fNao

3fjΩu 7" wxl 1 ;dCI◊l f;dr;=re m;%sldj - lDIslu_ fomdr®;fïka;=j'

Page 4: lDIslu yd mY = iïm; a wud;HdxYh fjΩu 7 wxl 1 2005 ckjd ...

ta w;=˙ka f;dard.;a or®Yh §jdikd¶ kñka f;;a l<dmh

i|yd iq≥iq m%fNaohla f,i ksr®foaY lr we;' fuu m%fNaoh

nelaà˙hd ysgq ue¯ug iy m;% isyskaùfï widudk;djhg Tfrd;a;=

foa' idudkH wiajekak fylaghdrhg fgdkaa 14'5 la muK

fõ'

,xld fhf,da jelaia - kj udΩ ñ˙ia m%fNaohla

fuu m%fNaoh iS ta-8 yd ykaf.a˙hka fhf,da jelaia hk

m%fNao w;r fouqyqfuka ksmojd we;' ykaf.a˙hka fhf,da jelaia

m%fNaoh YS% ,dxlSh f.dùka w;r jvd;a ckm%sh m%fNaohls' tfy;a

th nelaà˙hd ysgq ue˙ug jvd;a md;s% neúka b†˙ lkak i|yd

iajhx îc ksIamdokh f.dùka uqyqK fok m%Odk .egΩjls'

fï ksid fndfyda úg wdkhkh l< îc ñ<° .ekSug is≥fõ'

tfukau lDIslu_ fomd;_fïka;= ksr®foaYs; m%fNaoh jk iSta'8

m%fNaoh nelaà˙hdkq ysgq ue˙ug uOHia: m%;sfrdaêNdjhla fmkajk

kuq;a lr,a j, wl%uj;a yd taldld¯ fkdjk iajrEmhla ksid

f.dùka w;r t;rï ckms%h;djhla fkdue;' fï ksid by;

;;a;aj fndfyda ≥r uÛyrjd .ekSu i|yd kj m%fNaoh y∫kajd

° we;' ,xld fhf,da jelaia nelaà˙hd ysgque¯ug Tfrd;a;=

fok w;r" by< .=Kd;aufhka hq;= lr,a iys; fõ' idudkH

wiajekak fylaghdrhg fgdka 30-40 la muK fõ'

iïm;a-kj fouqyqï nvb˙Û= m%fNaohla

fuh uybÆmam,a,u mr®fhaIK wdh;kh úiska ksmojk

,o fouqyquls' m˙k;ùu i|yd †k 105-110 l muK ld,hla

.;fõ'

h, iy uy lkak foflysu j.d ls¯u i|yd WÑ;

fõ' úYd, †.= lr,a iys;" by< wiajkq ,nd fok m%fNaohls'

uOHia: me,Eá Wilska hq;= w;r" Ydl weo jeàug Tfrd;a;=

foa' fmdfydr iy ksjer† c, md,khg by< m%;spdrhla

olajhs' §iïm;a¶ f,i kïlr we;s fuu m%fNaoh YS% ,xldfõ

ksmojk ,o m%:u fouqyqï nvb˙Û= m%fNaoh f,i ye¢kaúh

yel'

msms[a∆ m%fNao

by< wiajkq ,nd fok kj m%fNao 2 la ksr®foaY lr

we;' idudkH wiajekak fylaghdrhg fgdka 20-25 la muK

fõ' ;s;a; rih f.äj, olakg fkd,eîu fuu fojr®.fhau

úfYaIs; .=Kdx.hla f,i ye¢kaúh yelsh' mrmrd.Kh jk

m%fNaohka fõ'

udl∫r jrKh

wdlr®Y◊h ndysr fmkqula iys; M," iq≥uh fld<

meye;s fõ'

pEïma 320

†.eá M, fld< meye;s fõ' fkdfïre f.äj, fuu

fld< meyeh jvd;a ;Sj% fõ' fï ksid fuh wmkhkh i|yd

fhda.H" i,do wdldr m%fNaohla f,i y∫kajd ° we;'

ìka≥ - ;síngq m%fNaohla

;síngq iajmrd.kh is≥jk" f.j;= yd f.j;= wdYs%;

m%foaY j, olakg ,efnk Ydlhls' ;síngq i|yd mj;sk by<

fjf<|fmd< w.h ksid jd◊c j.djka f,i j.dj i|yd jeä

úNjhla olakg ,efí' tfy;a fï i|yd ksr®foaYs; m%fNaohka

fkdue;s jQ neúka ¶ìka≥¶ hk kdufhka ;síngq m%fNaohla y∫kajd

fok ,†' idudkH wiajekak fylaghdrhg fgdka 12-14 la muK

fõ' udi 6 l muK j.d ld,hla iys; m%fNaohls'

uQ,dY%h ( cd;sl m%fNao ksr®foaY ls¯fï lñgqj

4 ;dCI◊l f;dr;=re m;%sldj - lDIslu_ fomdr®;fïka;=j fjΩu 7" wxl 1

fuu m;%sldj" fmardfo◊h lDIslu_ fomdr®;fïka;=fõ jHdma;s yd mqyqKq uOHia:dkfha m˙.Kl wxYfha msgq ilia lr .kafk`rejlDIslu_ uqøKd,fha ° uqøKh lrk ,°'

rd'fia'ms'uqøs; øjHhNdr fkd≥kfyd;a wdmiq fhduq lrkak(

wOHCI"jHdma;s yd mqyqKq uOHia:dkh";e'fm' 18"lDIslu_ fomdr®;fïka;=j"fmardfo◊h'

jeä≥r f;dr;=re i|yd úuikak ( wOHCI" jHdma;s yd mqyqKq uOHia:dkh" ;e'fm' 18" lDIslu_ fomdr®;fïka;=j" fmardfo◊h'

ixialrKhchka;d b,kafl`ka

lDIslu_" mY= iïm;a" bvï yd jd˙ud._ wud;HdxYhg wh;a lDIslu_ fomdr®;fïka;=fõ jHdma;s yd mqyqKq uOHia:dkh u.skam%ldYhg m;a fl˙ks'

lDIs - ;dCIK ''''''' Æyqçka

ld,Sk ;dCI◊l f;dr;=re ixCIsma;j ;dCIKfõ°ka" úfYaIfhkau jHdma;s ks,OdrSka fj; ,nd°fï wruqK

Wfoid lDIs - ;dCIK m;%sldj jHdma;s yd mqyqKq uOHia:dkh úiska j˙ka jr ks;=;a lrkq ,efí' fuu m;%sldfõ

wvx.= f;dr;=re fndfyduhlau m%Njh ù we;af;a lDIslu_ fomdr®;fïka;=fõ úúO wdh;k iy uOHia:dk

j,sks' ;jo" fjk;a kEu uQ,dY%hlska Wmqgd .; yelsjQo" fCIa;%fha m%dfh`.slj fhdod.; yelsjQo" f;dr;=re

fõ kï" tjeks oE o lDIs - ;dCIK m;%sldfjys wka;r®.; jkq we;'

- ixialdrl -

Page 5: lDIslu yd mY = iïm; a wud;HdxYh fjΩu 7 wxl 1 2005 ckjd ...

eccccd;sl fi!Nd.H Wfoid lDIsldr®ñl wxYfhka úYsIaG †hqKqjla w;alr .ksuq

fmardfo◊h" lDIslu_ fomdr®;fïka;=fõ m%ldYkhls'lDIslu_ yd mY= iïm;a wud;HdxYh

fjΩu 7 wxl 2 2005 udr®;=- wfma%,a

wpdr®h iS' l=vd.uf.a uy;d kj lDIslu_ wOHCI ckrd,a OQrhg m;afõ

fjkqfjka 1980 ° ckdêm;s iïudkfhka o f,dal wdydr yd

lDIslu_ ixúOdkfhka ms˙kuk fifria iïudkfhka o" 1998

° cd;sl lDIslu_ m%;sm;a;s iNdfjka ms˙keuQ CARP iïudkfhkao Tyq ms≥ï ,eîh'

yïnkaf;dáka oyhshd j,g fyd| ñ,la

wdpdr®h iS' l=vd.uf.a uy;d lDIslu_ wOHCI ckrd,a OQrfha

rdcld˙ Ndr.;a wjia:dj

wf,úh i|yd ilid we;s oyhshd wÛ=re f;d.hla

.re lDIslu_" mY= iïm;a" bvï yd jd˙ ud._ weu;s

wkqr l=udr †idkdhl uy;df.a wj∞khg fhduql< wjia:dj

ù j.dj i|yd ldnksl fmdfydr fh°ug f.dùka †˙.ekaùu

i|yd Y%u∞khla iuÛ fCIa;% jevigykla lDIslu_" mY= iïm;a"

bvï yd jd˙ ud._ weu;s .re wkqr l=udr †idkdhl uy;df.a

m%OdkFjfhka 2005 wfma%,a ui 25 †k yïnkaf;dg ner.u hdfha°

meje;aú◊'

ldnksl fmdfydrla f,i ù j.djg oyhshd wÛ=re fh°u f.dùka

w;r m%p,s; fjñka mj;S' lDIslu_ fomdr®;fïka;=j úiska y∫kajd

≥ka ir, l=ka;dka kï WmlrKh Ndú;d lr f.dùka ;ukaf.a l=Uqrg

wjYH oyhshd wÛ=re m%udKh ^wlalrhg lsf,da .%Eï 250 la muK&

ksmojd .ks;s' oyhshd wÛ=re j,g mj;sk by< b,a¨u fya;=fjka

oyhshd wÛ=re wf,úlr wu;r wd∞hula ,nd .ekSug o f.dùka

fhduq ù we;' idudkHfhka wlalrhla i|yd wjYH oyhshd wÛ=re

m%udKh remsh,a 600 l muK uqo,lg tu m%foaYfha° wf,õ lrkq

,nhs'

lDIslu_ fomdr®;fïka;=fõ kj wOHCI ckrd,a jrhd

f,i wdpdr®h pkaøis˙ l=vd.uf.a uy;d lDIslu_" mY= iïm;a"

bvï yd jd˙ud._ wud;HdxYh úiska m;alr we;' YS% ,xld

lDIslu_ fiajfha f–HIaG;u ks,Od˙hd jk Tyq wOHCI ckrd,a

yeáhg m;a ùug m%:u lDIslu_ fomdr®;fïka;=fõ WoHdk fnda.

mr®fhaIK iy ixjr®Ok wdh;kfha wOHCI f,i lghq;= lf<ah'

1972 ° fmardfo◊h úYaj úoHd,fha lDIslu_ mSGfhka

úoHd Wmdêh ,enQ l=vd.uf.a uy;d 1974 ° mr®fhaIK

ks,Od˙fhl= f,i lDIslu_ fomdr®;fïka;=jg we;=,;a úh'

lDIslu_ fomdr®;fïka;=fõ ish rdcld¯ ld,fhka jeä l,la

lSg úoHd mr®fhaIKfhys ksr; jQ t;=ud jr®I .Kkdjla lDñ

m%;sfrdaë ù m%fNao wNsckk ldr®hdj,shg o iïnkaO úh' weu˙ld

tlai;a ckmofha mr®ähq úYaj úoHd,fhka úoHdfõ° (M.Sc)yd Ydia;%m;s (Ph.D) Wmdê Wmhd.;a l=vd.uf.a uy;d jr®I14 la n;,f.dv ù mr®fhaIK wdh;kfha fiajh lr we;'

1994 ° .kafkdrej WoHdk fnda. mr®fhaIK wdh;kfha ksfhdacH

wOHCI ^mr®fhaIK& OQrhg m;a jQ Tyq 1999 ° tu wdh;kfha

wOHCI OQrhg m;aúh'

lDñ m%;sfrdaë ù m%fNao wNsckk iy taldnoaO m,sfndaO

md,kh i|yd Tyqf.ka ,enqKq úYsIaG mr®fhaIK ∞hlFjh

Page 6: lDIslu yd mY = iïm; a wud;HdxYh fjΩu 7 wxl 1 2005 ckjd ...

ù j.djg ldnksl fmdfydrla f,i oyhshd wÛ=re fh°fuka jdis

/ila ,nd.; yels nj ù j.d lrk f.dú uy;=kg lDIslu_

fomdr®;fïka;=fjka ,ndfok úfYaIs; m◊jqvhls' oyhshd wÛ=re fh°fuka

fhdok ridhksl fmdfydr j, ldr®hCIu;dj jeä fõ' tkï fh¥

ridhksl fmdfydr oyhshd j, ;srlr fifuka ksl=;a ls¯u ksid

fmdaIl jeäld,hla r|jd ;ndf.k fnda.hg ksoyia ls¯u is≥fõ'

oyhshd wÛ=re fyd| is,slka m%Njhla jk w;r tuÛska fnda.hgfrda. yd m<sfndaO ;Fjhkg Tfrd;a;= °fï yelshdj ,ndfohs'

mfia we;sjk ,jK ;;aj ksid fnda.hg jk n,mEu wju lrjhs'

mfia c,h r|jd ;nd .ekSfï yelshdj jeä lrhs'

mdxY= jd;kh iy mdxY= jHqyh o †hqKq lrhs'

fuu fCIa;% jevigyk i|yd yïnkaf;dg †ia;s%la mdr®,sfïka;=uka;S% ksyd,a .,mam;a;s uy;d" m<d;a iy m%dfoaYSh iNd uka;S%jre lsysmfofklao iyNd.S úh'

l=ka;dka WmlrKh Ndú;fhla lr l< oyhshd c,h fhd∞

isis,a lrk wjia:djla

.kafkdrej Y%jH oDIH uOHia:dkh úiska m%Odk fnda.

13 la i|yd fuu nyqudOH ix.; ;eá ksmojd tu uOHia:dk

j,g ,nd° we;' isxy, udOHfhka ksmojd we;s fuu ix.;

;eá mrs.Kl ms<sn| m<mqreoaola fkdue;s whg jqjo myiqfjka

Ndú;d l< yels wdldrhg ir,j ilid we;' Wmfoia ,nd

.ekSug yd .egΩ y∫kd .ekSug meñfKk f.dùkag fuu ;eá

Ndú;d lr w∞, ±kqu ,nd .ekSug fï ksid yels fõ'

fldïmshqgrh Ndú;d lr tu ;eáj, wvx.= jeo.;a

lreKq fhd∞ f.dú mqyqKq mx;s i|yd wjYH jk mqyqKq wdOdrl

ksmoùug yels myiqlñ j,skao fuu tallh iukaú; fú'

msgq fmr,kh (flip chart) jeks wvq úhoñ mqyqKq wdOdrl ksmojd

mqyqKq lghq;= i|yd fhdod .ekSu o fuhska n,dfmdfrd;a;=

fú' fuu ;eá ´kEu wfhl=g ñ<° .ekSug yels w;r" jeä

úia;r .kafkdrej Y%jH oDIH uOHia:dkfhka ,nd .; yel'

oekg ñ,° .; yels ix.; ;eá(

1' ù j.dj 8' r;=ΩEKq j.dj2' wr®;dm,a j.dj 9' ñ˙ia j.dj3' flfi,a j.dj 10' msgqfmr,k ieliSu4' ;lald,s j.dj 11' weka;+˙hï j.dj ^bx.S%is&5' ngq j.dj 12' rdclSh WoaNso WoHdkh ^bx.S%is&6' ìïu,a j.dj 13' t<jΩ j.dfú lDñ m<sfndaO

7' îΩEKq j.dj md,kh ^bx.S%is&

uq,dY%h ( wdpdr®h wdr®' úf–fldaka" i'lD'w' Y%jH oDIH uOHia:dkh .kafkdrej

oshqKq rgj, f.dùka lDIsldr®ñl ;dlaIKh ,nd .ekSfñ

lghq;= i|yd ihsnr® jHdma;s l%u jeks wka;r® cd,h Ndú;d

jk kùk úoq,s ixfoaY l%u Wmfhda.S lr .kS' fï ksid f.dùkag

ish j.djkag w∞, jk ;dCI◊l f;dr;=re b;d myiqfjka

yd blau◊ka ,nd .ekSug uÛ ie,iS we;' jeä m%udKhla

≥mam;a f.dú ck;djf.ka iukaú; YS% ,xldj jeks rgj,g

tjeks f;dr;=re ixksfúok ;dlaIKh yd ihsnr® jHdma;sh jeks

l%u lrd hdu ;ju;a m%dfhda.sl fkdfõ' thg m%Odk fya;=

f,i ≥rl:k iñnkaO;djh ,nd .ekSfñ .egΩ yd ixksfúok

myiqlñ i|yd jeh jk wêl ñ, kñ l< yelsh' tfyhska

ä‚g,a ;dCIK jHdma;s l%ufõofha jdis YS% ,xldfõ f.dúuy;=ka

yg ,nd°u i|yd fjk;a úl,am ihsnr® jHdma;s l%uhla y∫kajd

°ug lDIslu_ fomd;_fñka;=j iu;aù we;' fuu l%uh Ndú;fhka

lDIs ;dCIKh yd f.dú .egΩ úi£u blau◊ka fukau

wdlr®Y”h whq˙ka is≥ l, yels fõ'

fuh .%dóh lDIslu_ jHdma;s uOHia:dk f.dúck flakaø&

35 l fjfik f.dú ck;dj i|yd kshuq uágñka ls%hd;aul

jk w;r" ta i|yd OdkHd.dr jev igyk yd lDIslu_ m%;sm;a;s

iNdj úiska uQ,HdOdr imhkq ,nhs'

fuu äcsg,a jHdma;s tall wka;r® ls%hdld¯ nyqudOH

ix.; ;eá (Interactive Multimedia CD ROM), m˙.Klhla"

ialEka hka;%hla" äcsg,a leurdjla" fldñmshqgr® uqøK hka;%hla

hk wx. j,ska iukaú; fú'

hdh ksIamdok f.dú iñ;s ia:dms; lsrSu ms<sn| úfYaI uQ,Ok jHdmD;sh

2

äcsg,a lDIs jHdma;s l%ufúoh (DIGITAL AGRICULTURE EXTENSION)

;dCI◊l f;dr;=re m;%sldj - lDIslu_ fomdr®;fïka;=j fjΩu 7" wxl 2

YS% ,xldfõ lDIslu_fha kshef,k f.dú ck;djg n,mdk

úúO .egΩ uÛyrjd .ekSu i|yd ls%hdld¯ iúu;a f.dú

iñ;s ìys ls¯u lDIslu_" mY= iñm;a" bvñ yd jdrsud._

wud;HdxYfha uQ,sl wruqK ù we;' tu fhdackdj ls%hd;aul

lsrsfñ wruqKska lDIslu_ fomd;_fñka;=fú jHdma;s yd mqyqKq

wxYh 2005 jr®Ifha° hdh ksIamdok f.dú iñ;s ia:dms;

lsrSu ms<sn|jQ úfYaI jHdmD;Ska ls%hd;aul lsrSug mshjr f.k

we;'

oekg msysgqjd we;s hdh ksIamdok f.dú iñ;s iún,

.ekaùu fuu jHdmD;sfhys uQ<sl wruqK fú' iduqysl ls%hdldrlñ

;=,ska hdh ksIamdok iñ;s idudcsl f.dùkaf.a fNda. ksIamdok

M,∞hs;dj m%jr®Okh ls¯ugo" wf,ú yelshdjka jr®Okhg

fukau" fj<|fmd< ;rÛld¯Fjhg ixúOdkd;aulj uqyqK oSug

o iún, .ekaùu i|yd wjYH iydh ,nd°ug jHdmD;sh

uÛska lghq;= lrkq we;' fuys° rdcH yd rdcH fkdjk ixúOdk

iuÛ iñnkaO;dj f.dvkxjñka f.dú iñ;s ls%hdYs,Sj yd

;sridrj mj;ajdf.k hdug wjYH uQ,sl miqìu ilia flfr®'

jHdmD;sh mshjr lSmhlska osh;a flfr®' uQ,slj f.dú

iñ;s l%shdj,sfha myiqlï i,iajkakka f,i ls%hd;aul jk

ks,Od¯kayg ta i|yd l=i,;d jr®Okhgo" iyNd.s;aj

ie,iqïlrKh ms,sn|j ±kqu jr®Okhgo mshjr .kq we;'

fojkqj Tjqkaf.a iydfhka f.dú iyNd.s;ajh Wm˙u f,i

fhok m˙† iyNd.s;aj m%fõYhlska hdh ksIamdok iñ;s 3000la

i|yd l%shdld¯ ie,iqï ilia ls¯ug lghq;= lrkq we;' fufia

Page 7: lDIslu yd mY = iïm; a wud;HdxYh fjΩu 7 wxl 1 2005 ckjd ...

3fjΩu 7" wxl 2 ;dCI◊l f;dr;=re m;%sldj - lDIslu_ fomdr®;fïka;=j'

ilia lrkq ,nk m%cd l%shdj,s i|yd wjYH m˙† wkq.%yhka

,nd°ugo lghq;= flfr®' f.dùka iún, .ekaùu fya;=fldgf.k

ksIamdok m%jr®Okhlg fhduqùula bgqjk w;ru" uq,Huh

jYfhka Yla;su;a ùug yelsjk m˙† iñ;s i|yd plS%h

wruqo,la msysgqùug wä;d,uo iliajkq we;' rch úiska

iqΩ m˙udk jd◊cuh t<jΩ j.djla i|yd iQr®h n, ìx≥ c, iïmdokh

noaO uex.=iaàka j.dj fkd,eìK' fuhg wu;rj w;= ne£fï l%u w;ay∞ neÆj;a

thskao idr®:l m%;sM, fkd,eìKs'

±kg we;s úúO jhia ldKavhg wh;a uex.=iaàka noaO

me< fï mr®fhaIK j,ska ìysjQ w;r jeäu jhila jQ uex.=iaàka

noaO me<hg jhi wjqre≥ 19 ls' fuu noaO me< j, .%dylh

iy wkqch hk fofldgiu uex.=iaáka jk w;r l+CoaCo

noaO l%uhg ieliQ tajd fõ'

noaO me< j, jr®Okh

îc me,hla f,iu noaO me< j,o jr®Okh is≥jkafka

b;d fiñks' jir 19 lajQ noaO me<hl Wi ógr 2 la jk

w;r" tu jhfia jQ îc me<hl Wi ógr 6 la fõ' ;jo

fujeks jhfia jQ noaO me<hl Ydl úhfka m<, ógr 3la

YS% ,xldfõ l=vd f.dúìï,dNSkag kùk lDIsldr®ñl

;dCIKhla jk iQr®h n, ìx≥ c, iïmdokh hgf;a t<jΩ

fnda. j.d ls¯u i|yd wjia:djla W∞ ù we;' lDIslu_" bvï"

mY= iïm;a yd jd˙ud._ wud;HdxYh uÛska ´iafÜ%,shdkq rcfha

iyk Khla f,i ,ndfok jHdmD;shla f,i ls%hd;aul fuu

jev igyk ;sridr lDIslu_ c, l<uKdlrk jHdmD;sh f,i

kï lr we;'

miq.sh jir 10 lg wdikak ld,hl ìx≥ c, iïmdok

;dCIKfhka ,o w;a±lsï mokï lr f.k iQr®hdf,dalfhka

ú≥,sh ckkh lr tuÛska ú≥,s c, fmdïmhla ls%hd;aul lr

wlalr 1$2 g wdikak bvï m%udKhlg ìx≥ l%uh uÛska c,h

iemhSu fuys uQ,sl ,CIKh fõ'

ú≥,s ckkh i|yd fjdÜ 150 l iQr®h mek,hla" ú≥,s

ckl fjda,aáh md,l WmlrKhla" úfYaIs; c, fmdïmhla"

fmdfydr fh°fï Wmdx. lÜg,hla yd wlalr 1$2 lg wdikak

m%udKhl ìx≥ c, k, moaO;shla hk Wmdx. fuu lÜg,hg

wh;a fõ'

iQr®h mek,fhka ckkh jk ú≥,sh" ú≥,s ckl fjda,aáh

Wmdx. lÜg,h uÛska ã'iS' ú≥,sh njg yerùfuka miq tuÛska

c, fmdïmh ls%hd;aul ù ìx≥ c, moaO;sh ls%hd;aul fõ'

ìx≥ c, k, moaO;sfha mr;rh ógr® 1'2 jk w;r tuÛska

idr®:lj t<jΩ j.d l< yels fõ'

ú≥,sh fyda bkaOk jeh ùulska f;dr ysre t<sh mj;sk

†kj,° †klg c,h ,Sgr® 8000 l Wm˙uhlg hg;aj †klg

meh 07 l muK ld,hl° c,h ,Sgr® 6000 - 7500 la

j.dj i|yd ìx≥ l%uh hgf;a ,nd†h yels fõ'

fuu l%uh Ndú;fhka c,h fukau ú≥,sh yd bkaOk

b;s˙ lr .; yels ùu" t<jΩ wiajkq fo.=K lr .; yels

ùu" t<jΩ j.dfõ wjdrhka b,lal lr wiajkq ,nd .;

yelsùu yd by< .=Kd;aul wiajkq ,nd .; yelsùu ;=<ska

by< fj<|m, ñ,la ,nd.; yelsùu hk m%;s,dN iqΩ f.dùkag

w;am;a lr .; yels fõ' iqΩ f.dùkag fuu moaO;shla ,nd

.ekSu i|yd .Dyia: <s|la fyda lDIs <s|la iys; wlalr

1$2 l f.dv bvula ysñ úh hq;=hs' f.dúck fiajd m%dfoaYSh

ks,Od˙ fyda lDIslu_ WmfoaYl uÛska fï i|yd b,a¨ï l<

hq;=h' jir 03 l kv;a;=j yd fiajd lghq;= we;=,;a fuu

moaO;sfha uqΩ jákdlu re' 3"00"000$ la muK jk w;r

re' 5"000$ l uq,sl f.ùula lr fuhg ∞hl úh yel'

m<uq jir ;=<° moaO;sfha jákdlu i|yd f.ùï is≥ls¯fuka

ksoyia jkq we;' jir 10 la jeks ld,hla ;=< iyk Kh

l%uhlg fmd,S rys;j moaO;sfha jákdlu f.dúck nexl=j

yryd mshùug wjYH lghq;= i,id we;'

lDIslu_ fCIa;%fha ks,Od˙ka yd f.dùka mqyqKq ls¯fuka

w∞, ;dCI◊l ±kqu f.dùkag ,nd fok w;r ,xldfõ úh<s

yd wka;r® udOH l,dmSh iqΩ f.dùkaf.a wd∞hï ;Fjh jeä

†hqKq ls¯u i|yd fujeks jd˙ lÜg, 5000 la f.dùka fj;

,nd°ug ie,iqï lr we;'

kshdul jHdmD;sh .f,afj," uyj wêld¯.u iy

rkafo◊., m%foaY j, f.dùka iu. ls%hd;aul lr we;s w;r"

mqyqKq ls fï lghq;= i|yd wdor®Y lÜg, lDIslu_ fomdr®;fïka;=fõ

jd˙hfmd," wÛ=Kfld<me,eiai" ìì," wkqrdOmqr - mq,shkal=,u

hk mqyqKq uOHia:dkj, ia:dms; lr we;'

uQ,dY%h( wdr®'tia' úf–fialr uy;d i'lD'w'^jHdma;s yd mqyqKq& wxYh"fmardfo◊h'

,ndfok uq,H wdOdrh uqo,a f,i fkdj fhojqï f,i f.dú

iñ;shg ,nd°ug ie,iqï lr we;' jHdmD;sh ls%hd;aul

lsrSfñ° lDIslu_ fomd;_fñka;=fú jHdma;s ldr®h uKav,h fukau

ishΩu m<d;a lDIslu_ fomd;_fñka;=o odhl;ajh orhs'

uQ,dY%h( tia'tÑ'tñ'Â' iurisxy uhd" wOHCI ^jHdma;s yd mqyqKq& wxYh"fmardfo◊h'

b;d ñys˙ m<;=rla jk uex.=iaàka j.dfõ m%Odk .egΩ

2 ls' tkï îc u.ska m%jdrKh flfrk fuu m<;=re jr®.fhka

m<uq wiajekak ,nd .ekSug jir 10-12 lg jvd jeä ld,hla

.;ùu yd f.ähg ls˙ jEiaiSfï ;;ajh ksid tu f.ä wdydrhg

.ekSug fkdyels ùuh' fï ksid flá l,lska wiajkq ,nd

.ekSug bjy,a jk noaO l%u Ndú;fhka me< ilia ls¯u

ms<sn| mr®fhaIK 1982 jr®Ifha° wdrïN lrk ,°' fï i|yd

l+CoaCo noaO l%uh Wmfhda.s lr.kq ,eîh' uex.=iaàka .fia

uQ, moaO;sh ≥r®j,h' ta ksid Yla;su;a uQ, moaO;shla we;s

uex.=ia mjqf,a wfkla idud‚lhka jk f.drld iy rg f.drld

j._o uQ, .%dyl (root stock) f,i fhd∞ .ekSfï yelshdj

w;ay∞ neÆj;a thska t;rï idr®:l m%;sM, tu ld,fha

Page 8: lDIslu yd mY = iïm; a wud;HdxYh fjΩu 7 wxl 1 2005 ckjd ...

jk w;r" îc me<hl Ydl úhk ógr 7 l m<,lska hqla; úh' fuu

jO_l jr®Okfhka fmfkkafka uex.=iaáka noaOh u.ska l=re Ydlhla we;sù

we;s njh' îc uex.=iaáka .i fukau jevqk noaO uex.=iaáka .ila fla;=

wdldr iajrEmhla .kS' tfy;a fuu noaO .ia j, w;= m;r mr;rh wvq

ksid fNda. úhk b;d ixhqla; wdldrhla .kS ^rEmh I&'

M, yg .ekSu

fndfyda uex.=iaáka noaO me< j,ska jir 2-3 w;r ld,hl° M,

yg .kS' .i l=vd ksid fujeks .ia j,ska f.ä 3-4 lg jvd yg

fkd.ekq◊' jir 10 la muK jkúg noaO .ia j,ska ,enqfKa f.ä

25-30 la mu◊' jir 19 la jk noaO .ilska ,nd.; yels jQ wiajekak

jQfha f.ä 70-80 ls' tu jhfia jQ îc me<hlska f.ä 300 l muK

wiajekakla ,nd .; yels úh'

f.ä j,ska ls˙ jEiaiSfï ;;a;ajh$.ïfnda‚ frda.h

fuu m;%sldj" fmardfo◊h lDIslu_ fomdr®;fïka;=fõ jHdma;s yd mqyqKq uOHia:dkfha m˙.Kl wxYfha msgq ilia lr .kafk`rejlDIslu_ uqøKd,fha ° uqøKh lrk ,°'

rd'fia'ms'uqøs; øjHhNdr fkd≥kfyd;a wdmiq fhduq lrkak(

wOHCI"jHdma;s yd mqyqKq uOHia:dkh";e'fm' 18"lDIslu_ fomdr®;fïka;=j"fmardfo◊h'

jeä≥r f;dr;=re i|yd úuikak ( wOHCI" jHdma;s yd mqyqKq uOHia:dkh" ;e'fm' 18" lDIslu_ fomdr®;fïka;=j" fmardfo◊h'

ixialrKhchka;d b,kafl`ka

lDIslu_" mY= iïm;a" bvï yd jd˙ud._ wud;HdxYhg wh;a lDIslu_ fomdr®;fïka;=fõ jHdma;s yd mqyqKq uOHia:dkh u.skam%ldYhg m;a fl˙ks'

4 ;dCI◊l f;dr;=re m;%sldj - lDIslu_ fomdr®;fïka;=j fjΩu 7" wxl 2

rEmh I ( wjqre≥ 18 la jhie;s noaO uex.=ia .ila

l=vd bv m%udKhls' wvq mr;rhla we;sj uex.=iaáka noaO

me< isgqjd .ekSfuka tall N=ñ m%udKhlska ,nd .; yels

wiajkq m%udKh jeälr .; yelsh' flfia kuq;a" uyd m˙udK

j.djka i|yd noaO uex.=iaáka me< ksr®foaY l< fkdyelsh'

uq,dY%h ( wdpdr®h' B'tï'oikdhl ^ysgmq iïnkaëlrK ks,Od˙ - uex.=iaáka&me<eá ffjri y∫kd .ekSfï uOHia:dkh" fydaud.u

uex.=iaáka kgqj †f.a §ly meye;s ls˙¶ f.ähg jEiaiSu

ksid tjeks f.ä wdydrhg .ekSug fkdyels ;;ajhlg m;aùu

.ïfnda‚ frda.h f,i y∫kajhs' fuh ldhsl úoHd;aul ;;ajhls'

fuu whym;a ,laIKh noaO uex.=iaáka .ia j,o mj;S' îc

me<j, fuu ;;ajh uÛyrjd .ekSu i|yd m%Odk uQ, øjH

ksisf,i ,nd†u" mig yqKq fh°u" fndafrdaka jeks wxY= ud;%

uQ,øjH fh°u jeks m%;sldrl Ndú;d lr mr®fhaIK oYlhla

uqqΩ,af,a is≥l,;a t;rï msgqjy,la fkdú◊'

j.d lrkakka yg ksr®foaY

noaO uex.=iaáka ms<sn|j oYl 2 l ld,hla ;=< is≥

flrek mr®fhaIK j,ska ms<sìTq jkafka fujeks .ia l=vd

f.j;a;lg b;d iq≥iq njh' noaO uex.=iaáka Ydl §l=re

iajrEmhla ¶ .kakd neúka" fujeks .ia j,g wjYH jkafka

lDIs - ;dCIK ''''''' Æyqçka

ld,Sk ;dCI◊l f;dr;=re ixCIsma;j ;dCIKfõ°ka" úfYaIfhkau jHdma;s ks,OdrSka fj; ,nd°fï wruqK

Wfoid lDIs - ;dCIK m;%sldj jHdma;s yd mqyqKq uOHia:dkh úiska j˙ka jr ks;=;a lrkq ,efí' fuu m;%sldfõ

wvx.= f;dr;=re fndfyduhlau m%Njh ù we;af;a lDIslu_ fomdr®;fïka;=fõ úúO wdh;k iy uOHia:dk

j,sks' ;jo" fjk;a kEu uQ,dY%hlska Wmqgd .; yelsjQo" fCIa;%fha m%dfh`.slj fhdod.; yelsjQo" f;dr;=re

fõ kï" tjeks oE o lDIs - ;dCIK m;%sldfjys wka;r®.; jkq we;'

- ixialdrl -

Page 9: lDIslu yd mY = iïm; a wud;HdxYh fjΩu 7 wxl 1 2005 ckjd ...

eccccd;sl fi!Nd.H Wfoid lDIsldr®ñl wxYfhka úYsIaG †hqKqjla w;alr .ksuq

fmardfo◊h" lDIslu_ fomdr®;fïka;=fõ m%ldYkhls'lDIslu_ yd mY= iïm;a wud;HdxYh

¥˙hka mqIam mrd.kfhka by< wiajekakla

.kafka m'j' 6'00 ka miqjh' ;jo fm'j' 11'00 muK isg

l,xlh .%dySùu wdrïN fõ' kuq;a j._ wkqj yd m˙irfha

wdf,dal ;Sj%;djh wkqj fuu ld, j, iqΩ fjkialï olakg

,eì◊' mrd.kh is≥ ls¯fï° by; i|yka m˙† mrd. ,nd.;

hq;af;a fjk;a .ilsks' mrd. msgjkafka m'j' 6'00 ka miqj

neúka oyj,a ld,fha mrd.kh i|yd fmr †k lvd YS;lrKfha

;enQ u,a fhd∞ .kakd ,°' m'j' 6'00 ka miqj kï t†ku

msfmk u,a fï i|yd fhd∞ .; yel' ;rula ≥˙ka msysá

.ilska mrd. ,nd.kafka kï myiqj i|yd m'j' 4'00 g muK

msfmk u,a lvd tys kgqj j;=r n∫kl nyd ;eîfuka wjYH

fõ,djg mrd.Kh i|yd fhd∞.; yel' mrd.OdkS u; meye†,sj

±l .; yels ,d ly meye;s mrd. wfkla uf,a l,xlh

u; ;ej¯fuka mrd.kh is≥ lrkq ,efí' fuu mr®fhaIKfhka

m'j' 1'00 isg m'j' 7'00 olajd lD;s%u mrd.Kh is≥ ls˙fuka

idr®:l m%;sM, ,eìh yels nj ikd: úh' fuu ld, mrdifhka

o m'j' 7'00 g muK mrd.Kh is≥ ls˙fuka b;d by< M,

ixLHdjla ,nd.; yels nj fidhd .kakd ,°' fmr†k mrd.

YS;lrKhl .nvd lr miq†k mrd.kh i|yd fhd∞.; yels

nj o fidhd .kakd ,°'

¥˙fhda isfn;skia (Durio zibethinus) hk úoHd;aul kdufhka

y∫kajk ¥˙hka" wdishdfõ we;s b;d ckms%h m<;=rls' th

b;du;a ri m<;=rla fukau ñ, b;d wêl" fmdaIK .=Kfhka

wkQk m<;=rls' ¥˙hka .il wêl u,a ixLHdjla yg .;a;

o idfmaCIj M, yg .kafka iqΩ jYfhks' u,a ksis f,i

mrd.Kh fkdùu óg fya;= fj;ehs fidhdf.k we;' iajdNdúl

;;aj hgf;a fïjd mrd.Kh lrkq ,nkafka jjq,ka yd rd;S%fha

ie˙irk lDókaa jk w;r mqIam iajmrd.Kh b;du;a iqΩfjka

is≥jk nj i|yka fõ' lD;s%uj w;ska mrd.Kh ls¯fuka

mrd.Kh idr®:lj lr jeä wiajekakla ,nd.; yels nj

mr®fhaIK u.ska fidhd f.k we;' by, m%;sM, ,nd .ekSug

fuu lD; su

mrd.Kh is≥l< hq;=

kshu wjia:dj fyda

tu ld, mr;rh

fidhd .ekSu i|yd

.kafkdrej WoHdk

fNda. mr®fhaIK yd

ixjr®Ok wdh;kfha

° mr®fh aIKhla

is≥lrk ,°' u,aj,

,CIK yd pr®hdj

fidhd ne,Su i|yd

¥˙hka j._ 05 la jk GA, KN8, KN22, KN61, KN62 mr®fhaIK

i|yd fhd∞ .kakd ,°' iajmrd.Kh is≥jkjd ±hs fidhd ne,Sug

by; ¥˙hka j._ 05 ka u,a 25 ne.ska wdjrKh ls¯fuka

iajmrd.Kh jkakg i,iajk ,°'

¥˙hka u,a fmdl=re jYfhka mdr®Yaúl w;=j, yg.kS

^rEmh 1&' tl fmdl=rg idudkHfhka u,a 25 la muK yg.kakd

w;r Wm˙u jYfhka u,a 66 la mj;sk wjia:d o we;' u,a

yg.kakd wjia:dfõ isg újD; ùu olajd ld,h ojia 40-

50 muK fõ' uf,ys úúO fldgia j, úYd,Fjh" fr®Kq ixLHdj

yd fm;sj, meyeh wd†fhys olajk úúOFjh ¥˙hka j._

y∫kd .ekSug fhd∞ .; yel'

¥˙hka iajmrd.Kh i|yd b;d wvq keUqre;djla fmkajk

neúka 0] - 10]& jd◊c j.djla i|yd ksr®foaYs; j._ lsysmhla

j.d ls¯u iq≥iq fõ' u,a iïmqr®Kfhka újD; jkafka m'j'

4'00 muK jk w;r mrd.Odks mqmqrd mrd. msgùug mgka

fjΩu 7 wxl 3 2005 uehs- cQks

rEmh 1 - ¥˙hka mqIam

rEmh 2-M, yg.kakd noaO ¥˙hka YdLhla

Page 10: lDIslu yd mY = iïm; a wud;HdxYh fjΩu 7 wxl 1 2005 ckjd ...

idudkHfhka îc me< j,ska yg.;a ¥˙hka Ydl b;d

Wig jefjk neúka lD;su mrd.kh ls¯u wmyiqh' tfy;a

noaO ¥˙hka me< j.d lr Ydl mqyqKq ls¯u yd lmamd≥ ls¯u

uÛska Wi fkdhk j.djla mj;ajd.; yelsh ^rEmh 2&' tjeks

Ydl j, w;=j, yg.kakd ¥˙hka u,a myiqfjka mrd.kh

l< yels fõ'

uq,dY%h whs' ueof.dv" à'tï'fla' f;kakfldaka"ví'tï'f–'fla' pkaør;ak" tka'ã'iS'mS' kdlkao, WoHdk fnda.mr®fhaIK yd ixjr®Ok wdh;kh" .kafkdrej" fmardfo◊h'

2;dCI◊l f;dr;=re m;%sldj - lDIslu_ fomdr®;fïka;=j fjΩu 7" wxl 3

flfi,a .=,a,df.ka f;dr frdamK øjH ksIamdokhg myiq l%uhla

flfi,a .=,a,d" YS% ,xldfõ ishΩu flfi,a j.d lrk

m%foaYj, olakg ,efnk" ishΩu flfi,a m%fNao j,g ydks

lrk" flfi,a j.djg b;du jeo.;a m,sfndaOlhd f,i ye¢kaúh

yel'

fnda. ikSmdrCIdj yd lDñkdYl Ndú;h fuu m<sfndaOlhd

md,kh i|yd ±kg Ndú;d lrk l%u fõ' flfia kuq;a YIH

l%u Ndú;fhka o fuu lDñhd md,kh l< yelsh' m<sfndaOlhd

f.ka f;dr frdamK øjH Ndú;h ñka b;d jeo.;a l%uhhs'

my; i|yka YIH úoHd;aul l%u flfi,a .=,a,d md,khg

fhd∞ .; yels nj f;,s–cú, m%dfoaYSh lDIslu_ mr®fhaIK

uOHia:dkfha ° is≥ lrk ,o m¯CIK j,° wkdjrKh úh'

i. flfi,a me< c,fhka hg ls¯u

fuu l%ufha° isgqùu i|yd .,jd.;a me< j, fldauh

fldgi muKla ms˙is≥ c,fha meh 48 la .s,ajd ;nkq

,efí' frdamK øjH j, m;% fyda uq,a lmd ±óula is≥

fkdlrkq ,nkqfha uq,a uÛska c, wjfYdaIKh is≥ lrkq

,nk neúks' fuf,i meh 48 la c,fha .s,aùu uÛska

fldauh ;=< jeä c, idkaøKh fya;=fjka .=,a,df.a ì;a;r"

lSg wjia:d iy iqyqUq,a .=,a,d iïmQrKfhka úkdY fõ'

fuf,i m%;sldr l< me< ldfnda*shqrdka ridhksl m%;sldrh

fkdue;sj fl,skau fCIa;%fha isgqúh yelsh'

ii. ;dm m%;sldrh

me< ,nd .ekSug fhda‚; uõ Ydlhg fuu m%;sldrh

lrkq ,efí' fuys° uõ Ydlh fmdf<dj uÜgñka lmd

oud thg Wäka fld< frdvq oud fyd¢ka .sks ;eîu

is≥ lrkq ,nhs' fuf,i .sks ;nd †k 2 lg miq jr®Idj

fkdue;s kï c, iïmdokh l< hq;=fõ' fuu l%ufhka

.=,a,dg wu;rj j,a me<eá fukau j,a îc o úkdY

fõ' mig fmdgEishï tl;=ùu o wu;r jdishls' jr®Idj

fyda c, iïmdokh iuÛ fmdgEishï mi ;=,g hdfuka

fudfrhshka jr®Okhg Wmld˙ fõ' udi 2 - 2 1$2 l

ld,iSudjl flfi,a .=,a,df.ka f;dr ksfrda.S frdamK

øjH isgqùu i|yd ,nd.; yelsh'

fuu wdldr folgu jd◊c fukau jd◊c fkdjk j.djka

i|yd myiqfjka flfi,a .=,a,df.ka f;dr frdamK øjH

,nd.; yelsfõ'

uQ,dY%h( wdpdr®h iqcd;d ùrisxy" m%Odks" Wmfhda.s;d mr®fhaIK uOHia:dkhud;r'

mq,ia;s - nyq ldr®h flfi,a m%fNaohla

INIBAP iyfhda.s;d jev igyk hgf;a fn,a‚hï

cd;Hka;r ñhqid iïfma%IK uOHia:dkh úiska y∫kajd ≥ka

p;=r®.=K fouqyqï flfi,a m%fNaohls' fuys cdk ixhq;sh AABB

fõ'

fuu m%fNaoh 2002 jifr® isg ,xldfõ ishΩu flfi,a

j.d m%foaYj, fyd¢ka j.d l< yels m%fNaohla f,i Wiia

Wmfhda.s;djhla fmkajk ,°' Wiia md,k ;;a;aj hgf;a ls'.%Eï'

25 la nr leka ,nd fok ,°' fuu m%fNaoh c, ysÛ ;;a;aj

j,g m%;sfrdaê" wr®O l=re m%fNaohla jk w;r" iq<x iys;

m%foaY j,go WÑ; fõ' Yla;su;a" flá jHdc l| iys; fuu

m%fNaoh wdka;sl bvï j, o fyd¢ka j.d l< yelsh' tfukau

lΩ is.fgdald frda.h m%;sfrdaê m%fNaohla f,i o i,lkq ,nhs'

fuu m%fNaofha meiqKq f.ä" ckms%h m%fNaohla jk wΩ

flfi,a j,g wdfoaYlhla f,i y∫kajhs' tfukau fm%aiaá ksIamdok

^flá lEu& i|yd wr®;dm,a fjkqjg Ndú;d l< yelsh' thg

wu;rj neo .;a fm;s j,g ñ˙ia fyda Ækq fyda iSks tlalr

rij;a iakelaia wdydrhla f,i ilia lr .; yelsh' fkdb∫kq

flfi,a f.ä lsf,da .%Eï 01 lska ne|.;a fm;s .%Eï 300 l

ms<sfh, lr.; yels w;r" th ms<sfh, ls¯ug remsh,a 40 la

jehfõ ^lïlre Y%uho we;=,;ah&'

fuu ksIamdokhg ne|.;a rglcq" fidahd fndaxÑ" iQ hldka;

weg" .S%kamSia" lcq jeks ≤ tla ls¯fuka jvd;a rij;a lr.;

yelsh' fuh ±kg fj<| fmdf,a we;s lD;S%u rildrl iys;

wdydr fjkqjg y∫kajd †h yels tfukau iqΩ m˙udK .DydYs%;

lr®udka;hla f,i fukau jdKsc uÜgfï lr®udka;hla f,i o

úNjhka iys; ksIamdokhls' mq,ia;s m%fNaofhka ksmojk fuu

wdydrfha ;;a;ajh ±kg YS% ,xldfõ we;s fï i|yd fhd∞ .;

yels wfkl=;a m%fNao j,ska lrk ksIamdok j,g jvd fnfyúka

Wiia fõ'

fuhg wu;rj ;ïnd.;a f.ä fmdaIH∞hS W≤ik wdydrhla

f,i o ye¢kaúh yel' fkdb∫Kq fld< meye;s f.ä ;eïîu"

jdIamfhka ;eïîu fyda fmd;= iys;j W≥kl ms<siaiSu l< yelsh'

uOH uD≥ njg m;ajQ miq flfi,a f,,a, myiqfjka .,jd bj;a

l< yelsh' fuu flfi,a f.ä ;Sre f,i lmd ¨kq" .ïñ˙ia"

iaj,amhla tlalr .d.;a fmd,a iuÛ ms<s.ekaúh yelsh'

W∫fka ms<siaiQ flfi,a ;Sre" .d.;a fmd,a yd Ñ,S fmaiaÜ

fyda lÜg iïn,a iuÛ fmdaIH∞hS rij;a W≤ik wdydrhla

f,i Ndú;d l< yelsh'

uq,dY%h( wdpdr®h iqcd;d ùrisxy m%Odks" Wmfhda.s;d mr®fhaIK uOHia:dkh"ud;r'

Page 11: lDIslu yd mY = iïm; a wud;HdxYh fjΩu 7 wxl 1 2005 ckjd ...

bka†hdfõ fldfydU Ydl ñ,shk 14 la muK we;s w;r"

iEu .ilskau jirlg fldfydU f.ä ls'.%Eï' 50 l muK

wiajekakla ,ndfoa' tla fldfydU .ilska fldfydU uo m,amh

ls'.%Eï' 20 la jirlg ,nd fok w;r" fuh m%fhdackhg

fkd.kakd neúka" úkdY ù hhs' wÆ;a uo m,amfhys f;;ukh

40-50]" ldfndayhsÜfÜ%Ü 6'5]" fm%daàk 0'65]" weiafldaìla wï,h

0'024]" wΩ 8'3]" úgñk iy weuhsfkda wï, wvx.= fõ'

óueis md,kh bka†hdfõ .%dóh Pk;djg jvd;a fhda.H

lDIs jHmdrhla fõ' fnda. j.djkaj, mrd.kh jeä ls¯u

u.ska jeä wiajekakla ,nd .ekSug Wmld¯ùu iy óme◊

ksIamdokh hk ls%hd∞u ;=<sska mjqf,a wd∞hu jeäls¯u yd

/lshd ckkh fuuÛska is≥fõ' tfy;a óueis md,kfha° we;sjk

m%Odk .egΩjla kï cqks" cq,S udij, we;sjk u,a yd mrd.

wfyaks ld,h ;=< óueis ckdjdi kv;a;= ls¯uhs' fhda.H iy

m%udKj;a wdydr m%Njhka ;sîu óueis ckdjdi j, meje;au

i|yd b;d jeo.;a fõ' wdydr wfyaksh ksid ≥r®j, jQ ckdjdi

l,yld¯ ;;a;ajhg m;aùu fyda m,dhdu is≥fõ'

bka†hdkq úoHdhska (Unirevsity of Agriculture &

technologe, Kumargni, India) ms˙ila úiska mrd. iy u,a meKs

fukau wdydr m%Njhla f,i fldfydU îcfha m,amh Ndú;d

ls¯u ms<sn|j m¯CIK meje;ajq◊' fldfydU f.äj, îch

w;ska bj;a lr ,nd.;a m,amh óueiaikag (Apis mellifera)

wdydr f,i iemhSu lrk ,°' Tjqkaf.a ks¯CIK wkqj wdydr

wfyaks ld,h ;=<° ^fldfydU uo m,amh iy isrma& óueis

ckdjdi úiska fyd¢ka Wmfhda.S lr.;a nj fmkq◊' tuZÛska

ó ueis ckdjdifha Yla;ssu;a nj" jr®Okh iy ixjr®Okh ie,lsh

hq;= uÜgñka jeä †hqKq úh' fldfydU uo m,amh yd isrma

Ndú;d l< ckdjdij, óme◊ ksIamdokfha idudkH iy

ckdjdifha .ykh jeäùu iSks isrma Ndú;d l< ckdjdi j,g

jvd fo.=Khlg jvd jeä úh' tfukau ì;a;r ouk m%foaYh"

/‚kf.a ì;a;r oeófï ldr®hCIu;dj" ckdjdifha Yla;su;anj"

óme◊ ksIamdokh iy .yKh jeäùu hk lreKq jeä †hqKq

ls¯ug th fya;= úh'

fï ksid fldfydU uo m,amh" jákd óueis wdydrhla

njg m;a ls¯u bka†hka óueis lr®udka;fha jeä †hqKqj i|yd

jeo.;a ;dlaIKhla f,i y∫kajd we;'

uQ,dY%h( SAIC Newsletter, vol. 14 No. 2, April - June 2004www.Saic-dhaka.org

3fjΩu 7" wxl 3 ;dCI◊l f;dr;=re m;%sldj - lDIslu_ fomdr®;fïka;=j'

fldfydU uo m,amh- wdydr wfyaks ld<hg óueis lr®udka;h

i|yd Ndú;d l< yels wdydr m%Njhla

mqΩ,a f;dr;=re l<uKdlrkh iy fCIa;% Ndú;h ;=<ska fNda.

jk.; or®Y ia:dkSh ixrCIK jHdmD;sh

YS% ,xldfõ fNda. m%fNao jeä †hqKq ls¯u i|yd wm

rfÜ we;s fNda. j, jk.; or®Y (Crop Wild Relatives) ;ju;aksishdldrj Ndú;dlr fkdue;' ,xldfõ iuyr fNda. jk.;

or®Y" lDIslu_ fomd;_fïka;=fõ me<Eá cdk iïm;a uOHia:dk

cdk nexl=fõ ixrlaIKh ^m˙ndysr ixrlaIKh& lr we;s

kuq≥" fndfyduhla jk.; or®Y ,xldfõ wfkl=;a ffcj

úúO;ajh fukau" ñksid flakaøfldg jQ ls%hdldrlï ksid j|ùhdfï

;r®ckhg uqyqKmd we;' fuu jákd ffcj iïm;a ixrlaIKh

lr .ekSu i|yd" m˙ir yd iajdNdúl iïm;a wud;HdxYh

iu. tlaj lDIslu_ fomd;_fïka;=j kj jHdmD;Shla ls%hd;aul

lr we;' tlai;a cd;Skaf.a m˙ir jHdmD;sh UNEP& yd f.da,Shm˙ir myiqlï iemhSfï wdh;kh (GEF) uÛska uQ,Huh

myiqlï imhk fuu jHdmD;sh wka;r®cd;sl me<eá cdk iïm;a

wdh;kh u.ska f,djmqrd l%shd;aul lrhs' YS%% ,xldjg wu;rj

wdfïkShd" fnd,súhd" uev.ialr® yd Wiafnlsia:dka hk rgj,

o fuu jHdmD;sh ls%hd;aul fõ'

fnda. jk.; or®Y ia:dkSh ixrCIKh iy tajd Ndú;h

jeä †hqKq ls¯u i|yd fuu rgj, we;s o;a; yd f;dr;=re

fhd∞.ekSug rgj,g we;s i;H;dj jeä †hqKq ls¯u iy wka;r®

cd;sl f;dr;=re moaO;shla iu. iïnkaO úh yels fnda.

jk.; or®Y ms<snoj cd;sl f;dr;=re l<uKdlrk moaO;shla

f.dv kexùu fuu jHdmD;sfha uQ,sl wruqKqq fõs'

Y%S ,xldfõ fuu jHdmD;sh l%shd;aul ls¯fï,d jk „ú

ixrlaIK fomd;_fïka;=j" jk ixrlaIK fomd;_fïka;=j"

nKavdrKdhl wdhqr®fõo mr®fhaIK wdh;kh" wmkhk lDIslu_

fomd;_fïka;=j" uOHu m˙ir wêld˙h" úYaj úoHd, yd ffcj

úúO;aj f,alï ldr®hd,h jeks wdh;k rdYShla ∞hl fõ'

jHdmD;sfha l%shdldrlï ;=<ska thg iïnkaOjk wdh;khkays

ks,Od¯ka i|yd f;dr;=re l<uKdlrkh" Ydl ia:dkSh ixrlaIKh

yd Ndú;h" Ydl ms<sn| N+f.da,Sh m˙ir (eco geograpic) ióCIK

meje;aùu ms<sn| mqyqKq ,nd°u is≥ls¯u fukau fnda. jk.;

or®Y y|qkd .ekSu yd ixrlaIKfha jeo.;alu ms<sn|j fmd≥

ck;dj ±kqj;a ls¯ug ie,iqï ilid we;'

jHdmD;shg ∞hljk wdh;k w;r iïnkaëlrKh lDIslu_

wOHCI ckrd,af.a wëCIKh hgf;a WoHdk fNda. mr®fhaIK

yd ixjr®Ok uOHia:dkfha msysgqqjd we;s jHdmD;s l<uKdlrK

tallh u.ska lrkq ,nhs' fuu jHdmD;sh wjqre≥ myl

ld,iSudjla ;=< ls%hd;aul ùug kshñ;h'

uQ,dY%h( wdpdr®h wkqr úf–fialr cd;sl jHdmD;s iudfhdacl" fNda. jk.;or®Y jHdmD;sh'

Page 12: lDIslu yd mY = iïm; a wud;HdxYh fjΩu 7 wxl 1 2005 ckjd ...

foaYshj ksIamdokh l< tmamdj, iska.,a iqmr®

fmdiafmaÜ (Single Super phosphate) y∫kajd °fï

jev igyk

tmamdj, fmdiafmaÜ ksêh wm rgg jákd iïm;la jqj;a

fï rfÜ Ndú;d lrk fmdiafmaÜ fmdfydr j,ska úYd, m%udKhla

;ju;a msgráka wdkhkh lrhs' fuu ksêfhka ksmojk frdla

fmdiafmaÜ tys ≥r®j, c, ødjH;dj fya;=fjka m%Odk jYfhkau

f;a iy fjk;a nyq jdr®Isl fnda. i|yd muKla Ndú;d fõ'

ù yd w;sfr®l wdydr fnda. jeks fláld,Sk fnda. j, fmdiamriaaaaaa

fmdaIl wjYH;dj imqrd,Su i|yd iïmQr®Kfhka Ndú;d jkqfha

wdkhkh l< ;s%;aj iqmr® fmdiafmaÜ fõ' tneúka tmamdj,

fmdiafmaÜ ksêfhka jeä ∞hl;ajhla foaYfha lDIs lr®udka;hg

,nd°u wruqKq fldgf.k ù" w;sfr®l fnda. iy t,jΩ jeks

fláld,Sk fnda. i|yd Ndú;d l< yels wdldrfha fmdfydr

j._hla ksIamdokh ls¯ug ,xld fmdiafmaá ,sñgâ rdcH iud.u&

úiska wdrïN lr we;' iska.,a iqmr® fmdiafmaÜ f,i y∫kajk

fuu fmdfydr j, fmdgEishï fmdiafmaÜ (P 2O

5) 17'1] la wvx.=

fõ' ù j.dj i|yd fuu iska.,a iqmr® fmdiafmaá (ESP) Ndú;hms<sn|j mr®fhaIK is≥ flfrñka mj;sk w;ru" lDIslu_

fomd;_fïka;=j yd fmdiafmaÜ iud.u taldnoaOj fCIa;% w;ay∞

ne,Sï 100 la †ia;s%la uÜgñka meje;aùfï lghq;= 2004 jifr®°

wdrïN lrk ,°'

fuys° ±kg lDIslu_ fomd;_fïka;=j uÛska ù j.dfõ°

ksr®foaYs; idkaø iqmr® fmdfiafmaÜ fmdfydr yd tmamdj, iqmr®

fmdiafmaÜ Ndú;fhka ,efnk wiajekak iei£fuka m%;sM,

úYaf,aIKh lrkq ,efí' 2004-2005 uy lkakfha m%;sM, wkqj

tmamdj, iska.,a iqmr® fmdiafmaÜ Ndú;fhka o wiajekafka

fjkila olakg fkd,enqK w;r" idr®:l m%;sM, fmkajd we;s

nj o" wkdjrKh úh' tfy;a tmamdj, iqmr® fmdiafmaÜ Ndú;h

4 ;dCI◊l f;dr;=re m;%sldj - lDIslu_ fomdr®;fïka;=j fjΩu 7" wxl 1

fuu m;%sldj" fmardfo◊h lDIslu_ fomdr®;fïka;=fõ jHdma;s yd mqyqKq uOHia:dkfha m˙.Kl wxYfha msgq ilia lr .kafk`rejlDIslu_ uqøKd,fha ° uqøKh lrk ,°'

rd'fia'ms'uqøs; øjHhNdr fkd≥kfyd;a wdmiq fhduq lrkak(

wOHCI"jHdma;s yd mqyqKq uOHia:dkh";e'fm' 18"lDIslu_ fomdr®;fïka;=j"fmardfo◊h'

jeä≥r f;dr;=re i|yd úuikak ( wOHCI" jHdma;s yd mqyqKq uOHia:dkh" ;e'fm' 18" lDIslu_ fomdr®;fïka;=j" fmardfo◊h'

ixialrKhchka;d b,kafl`ka

lDIslu_" mY= iïm;a" bvï yd jd˙ud._ wud;HdxYhg wh;a lDIslu_ fomdr®;fïka;=fõ jHdma;s yd mqyqKq uOHia:dkh u.skam%ldYhg m;a fl˙ks'

ms<sn|j ksr®foaYhka ,nd°u i|yd ;j;a lkak lsysmhl m%;sM,

ú.%y l<hq;=h'

tfukau ù j.djg wu;rj w;sfr®l wdydr fnda. yd

t<jΩ i|yd o fuu mr®fhaIK w;ay∞ ne,Sï mqΩ,a ls¯ugo

;SrKh lr we;'

iudc wdr®:ßl yd ie,iqï uOHia:dkfhka

m◊úvhla

lDIslu_ fomdr®;fïka;=fõ iudc wdr®:ßl yd ie,iqï

uOHia:dkh uÛska jdr®Islj m%ldYhg m;alrk my; i|yka

.%ka: ±ka Tng ñ,° .; yelsh'

2004 h, Cost of Cultivation

YS% ,xldfõ m%Odk;u lDIs fnda. j._ jk ù" nvb˙Û="

ΩEKq" w, j._" Wvrg yd my;rg t<jΩ j._ j,

ksIamdok úhoï yd wd∞hï ms<sn| o;a; úYaf,aIKh'

fmd;l ñ, re' 250$

AgStat 2005

úúO wdh;kh uÛska m, lrkq ,nk lDIsldr®ñl o;a;

j.dìï jmi˙h" wdkkhk wmkhkh o;a; úúO fnda.

j, f;d. yd is,a,r ñ, wd° o;a; we;=,;a idr ix.%yh'

fmd;l ñ, re' 50$

ñ<° .; yels ia:dk

iudc wdr®:ßl yd ie,iqï uOHia:dkh

;e'fm' 07" fmardfo◊h'

≥rl:kh wxlh ( 081 - 2388206 $ 2388081

*elaia wxlh ( 081 - 2388206

lDIs m%ldYk uOHia:dkh"

;e'fm' 31" fmardfo◊h'

≥rl:k wxlh ( 081 - 2388123

http://www.agridept. gov.lk uÛska jeä úia;r ,nd.;

yelsh'


Recommended