3NAHUM

LATINE VERSUS ET NOTIS PHILOLOGICISILLUSTRATUS,

QJJEM

VENIA AMPL, FACULT. PHILOS. UPSALIE4NS.

PUBLICA DISQUJSITIONI SüBJICIUNT

JOHANNES BODINPHIL. MAG.

ET

CAROLÜS GUSTAVUS MYREEN

SUDERM. NERlCIT,

IN AUDIT. GUSTAVIANO D. I JUNII MDCCCVITI

H, P. M. S.

P. IV.

UP SALLETYPIS EDMANNIANIS.

NAHUM. 3 5

Cap. II. 9. Ninive Hmilis fuit pifcinae p) aquaruinAb antiquis temporibus q)

F Jam

inuficum, apud Ar.ibes a feminis praecipue, choreis inßitutis,puifatum. Pienior ejusdem defcriptio deprehendirur in RusselilNat. hiflory of AUppo pag. 94, 95 & in Antiq. Herculan.T. II. lab. 20.

p) pijcinay receptacutum aquce. Orientis populis, quo-rum regiones raro irrigantur pluviis, foveas in terra esfe demis-fas, ubi aquae, vel qua: per canales, vel quas caslo aliquandoförlitan demittuntur, congregantur, ex itinerariis dilucide conßat.Cfr. Niebuhri Defcript. Arab. pag. 156. Hase juxta aqua¬ruin receptacula ßafionts fuas nodrurnas habere folent in Orien¬te iter facientts, camelosque luos ibi potaturos procumbere fa-ciunt, unde denoininatio Arab. —3, cui noßrum nD*)ü

prorfus refpondet, orta eß. Tale cainelorum humi decumben-tium agmen quoque ^^—3 appellatur, teße Golio. Schawhujusmodi locorum fufficientem reddit defciiptionem & huicdum accedit Cel. Odmanni obfervatio in Strödda faml. ur Nat.kunnigh. 1 Fl. pag. 11 1 illa , prseter aquam, pifciurn aviumquecopia esfe referta, ut & ex Ar. ^ in -Är. F7/. TinfURi374: 10 liquet, nihil utique habebit offenfionis, Vatem noßrum,frequentiam adumbraturum opum <5c populorum, in Niniven un-dique confluentium, heic hujusmodi pifcinae deiecßari einblemate.

q) iftDO fubintelligendum esfe Dip ita ut plena phraßs fö¬net cmp ex tempore antiquo, convenienter Michas 7: 20,Schulzius & Da The indicant, praseunte Chaldjeo. LXX00s KoXvpßrjTgoc vSccros rcc v^ocru ccvty]s , confpirantibus Vulga-ta & Arabe, m»1»» certe legerunt. Adfixium N*>n pleonasmumesfe a Nahumo, ad morem Chaldaicum, heic adhibitum, adcredendum inclinat animus.

36 NAHUM.

Cap. IL Jani fngiufit r) (populi).Confiftite (clamatur) confrftite s);Sed nemo refpicit.

io. t) Diripite argentam,Diripife atirum.Imtnenfa efl divttranim n) copia, v)

In-

r) nr»02 im~n z/Le vero fngiunt h. e. urbis mcolac, populi,©Hinein adventantibus refifiendi hoilibus facultateni iibi videutes.aderatam. Cfr. Jerein. 48: 45 5° : 28-

s) Repetitio earumdem vocum diediom poeticsc haud pa»rum conciliat ponderis de velrementioi is, quo loquitur Vates,affcctuum fervoris prsebet indicium. Vide Pf. 18: 13 > 14 &c.

t) Vates poftquam in animo IXbi efEnxerat Ninivitas, ir-ruptionem poft hoflium in urbein , fugam cepisfe , ad viclores rurbis ut thefauros univerfasque fupellediies fpoliarentur pretioias,nunc dirigitur apoftrophe.

riij LXX vertunt noo-pos, quod' Hezychtus per y.u'AKoom-cjj.cs KObToCTKexjYj explicat. Syrus. ornatus de Hieronymus.divitice. rmsh Simonis in Lex.. fuo refert ad rad. prv librare,redlius tarnen ad "pD apparare pertiiiet, fignificans apparatumrerum quarumeunque vidui & amiétui infervientium. Heic re-fpici opes de divitias, quas alifs gentibus Asfyrii arripuerant dein Niniven congesierant, fatis apparet.

v) Indoles nativa T8 reildet in ponden Sc gravitate.Cfr. Prov. 27. 3. Hinc, a Harum iinguarum non repugnante ana-logia, extenditur vel ad dignitatem de aiiBoritatem, vel ad quod*sunqne premens, vehemens de adverjum defignandurn, convenienterAr. AeA—^_£==>. > quod de vehtmentiam hiemif Sc admrfitatemtuetur. Vei quoque ad hepar Sc ,Jccw transfertur utpote o-mnium vifeerum gravisfunum de in Tin. 2. 11. tropice gravem

NAHUM 3?Cap. II. Ingens vafum pretioforum x) multitudo.

ii. Prorfus direpta, depopulata y) & exinanita eft.Corda mollefcunt s), genua vaciJlant.

F 2 Sum-

animi innuit dolorem ut Arab. (A—in Cons. Hariri V.Heic loci idem ac in Cap. 3. 3 elucet fignificatus copice Scinßgnioris nutneri. Cfr. quoque Pr. 8 : 24 ubi de Jcatebrisuiurpatum, copiant defiguat aquarum. LXX Sc Chaldajusfeu Y133 certe legerunt. Illi enim vertunt ßeactgvvroci hic 160confument,

x) nittn rad. habet verbi Ittn cui notionem inesfe defi-derandi, appetendi inter omnes convenir Ltxigraphos. Hanc ta¬rnen non nifi fecundarii esle ulus conficitur ex collatione m

cum Ar. iA_arßt, landavit Sc &tA_*—2»., Camusoteile, de fono flagrantis ignis ufurpato. Hinc *7>on pr. valetfagrare, exardere, unde deßderare, quafi ardenti quodam inte-riori asflu ferri, deinde landare, quam notionem etiam Arabesfuppeditant in Nomine Muhamede Ar. c\—+—acuc idem acmulta laude dignum fignante , nec non ad ißitium Corani :

+ *51 * 5f & X 5 <A ccc-iJfLaus Deo Domino mundorum.

Quum vero quod laude dignum cenfetur multum Iiabeat pretiioportet ad lignificatum preticß heic accommodatum pronam Scanalogain duximus translationem.

y) Cfr. Efai. 24:1 ubi cadem verba occurrunt ad fum-mam terra devaflationem Sc exinanitioneni defignandam. Mi¬chaelis to0 aperiendi tribuit fignificatum, confpirantibusfere Chaldjeo Sc Syro, quorum ille aperia efi porta, hic

fradla eft. LXX exß^oiafAovy quod Hesychius persy.&0-is, ScqvG-os , TciQccypios explicat.z) Verba folvi Sc liquefitri Hebrasis idem esfe ac tabe affici,

tabefcere Üquet ex Devt. 1. 29 ixaaS "iDOH liquefeeerunt cor

38 NAHUM.

Cap. II. Summa infirmitas lumbis ineft af),Omnium vultus contrahunt nitorem b).

Ubi

noßrum, pro omni vigore omnibusque viribus piivarunf» Dictioadmodum eft figurata & fummum , qui ex fubito & inopinatoiMalo oritur, exprimit nnimi ludum vel térrorem.

a) conio. nVn^rr fumma infirmitas ineft lumbis. nSnSneft forma quadrata, qua; quoties in Hebraeoruin recurrit fcriptisfemper vocjs intendit fignifieatum fuperlativum indicando gra-dum. Utrum hasc vox a v. nSn attritus fuit, viribus deficit,iufirmus fuit, cegrotavit an a gijrare , torqueri idem emergi-tur fenfus virium infirmandarum; 112111 in linquis Orientalibus ver-ba gijrare & torqueri facili negotio divergunt ad notionein in-firmitatis & doloris exprimendam, ex eadeni analogia, quaapud Latinos locutioiies, doloribus torqueri & tor mina pro dolo-ribus faqie ufurpantur. Q^n>o Ar. Syr.himbi. Intelligitur dorfi pars totius fpinas partium crafisfimismaximisque vertebris couipacta , qualis Gr.ec. ca'fvs.. Denomi¬nationen! fadianr esfe a frmitritt & rokore Ar. firmus,folidus, ßabilis fuit indigital. Hebrads binc fub lumbis invalidisfummum exptimere virium defedum ftatu-mque niiferandom,haud infrequens invaluit ufus Similem in modum Efaias inCap. 21:3 rnrdn p propter koftiiem violen-tiam fundit querimoniam.,

b) "ixnp antiqui interpretes fere omnes "1WND prol-HD olla accipientes vertunt: omnium vultus contrahunt nigredi-nem imagine petita a nigro , quem igni oppofita e fu*iigine contrahit, colore. Cfr. Michaülis Sappl, ad Lex: Hehr.Recentiores plurimi cum Simone, hanc vocem derivantes a•WS ornatus fuit, fpjenduit, reddunt contrahunt nitorem. Qu jeveifio , convenienter Latinorum locutioni fröns contrafila, heie

NAHUM. 39

Bap. II. 12 Ubi nunc eft luftrum leonum c)Pafcuum d) leonum juvenum e),

Quo

fummi terroris Iiaud incommode exprimit fenfuin. Confer locumparalleluui Joelis 2: 6.

c) vin & !t»^n Syr. leo. Animal utpote fumm«iracundiae & Pasvitiae nomen habet deduClum ex Arab. *Jy—$crjluavit. Hebrasis animum cedere nefcium ferocemque adum-braruris follemnius quid vix offerri potuit, metaphora a hontdcfumta. Heic loci eo magis arridet, quo certius conftat, Asfy-rias, qui heic refpiciunfur, Reges immani fuperbia & vi efFera,leonum inftar, eircumjacenres diu vexavisfe populos & in Nini-ven j in luftrum veluti, multa illis detratfta coacervasfe fpolia.Arabes etiam a leone fumta hoftis violenti deled:ari imagine con-Ipicitur ex verfu Hamasä::

(jI—a—aA—c —-i—f<-V—c o:—j5—5f —juw fjocX Mintulimus 110s ritu leonis, impetu vaflo ruentis, leonis ira perciti.Quam fimiiitudinem Grsecis nec minus esfe folemnem teftaturRhodius fuperbum ferocemque Jafonem delineaturus in Argo-nat L. 4: 1338 c. feq.

— — Aeccv ojs y os qcc r av vÅrjvZuVVCjUW V]V p6&S7S60V OügVSTOCl ' dt '$£ ßoC^SlCCOBeyy/j v7rcT%c/ue&criv uv a^soc rv\Åc^t ßrjaaxiAstpxri fcny^ixv7\os rs ßcss pey cc7is(p^y.u^s,V>87ishccrcci rs ßtoüv.Cfr. etiam Homeri II.. 17.- 61 feq.

d) rtsn» eft locus, quo greges pafturi vagantur, pafcuumradicem habens verbi HiH cujus, notio nafiva pafcendi, greges adpaflum ducendi, etiam Ar abibus , Syris & ChaliueiS eft fami-Jiaris. Hebr. r\Wß & lrona: refpondent Ar., acpaftus, pafeuum.

ej iiDD. & *m ea ratione inter fe diflingvuntur^ quod ille

4° NAHUM.

Cap. n. Q uo /) vagcinbatur leo , lesena g)Et catukis leoninusj nemine deterrente.

13. Leo Cqui) quantum fatis h), luis catuiis prae*dam prsebebat,

Pro leaenis fuis quasvis necabat i),Re-

leo juvenis, qui jarn a lade matris depulfiis pracdam obfidereincepit & proprio marte vidum Tibi quterir; liic vero eatulurtqui adhuc matris ubera fugens ejus ad vitse fuAentationein indigetope & tuteia. Cfr. cum noAro loco Ezech. ig: 2. 3. 5. 6.nec non Uocharti Hieroz.

Obfervandum de cetero non tantum de leonibns ufiir-

pari, verum etiam ut Ar. & Syr. de catuiis cu-

juscunque generis, ut cauis, lupi Sic. Vidc Thr. 4. 3. Gen. 49:9.

f) Ex verbo nm> Ar. » altus fult, eminnit, certetfeduda eA vocula Diü , quae'ex origine eA nomen, kcum anteoculos extantem defignans. In particulam dtinde abit & heiccum voce TtüN conAruda, ut in Gen. 13. 7, denorat ubi, quo,

gj Ar. öl—-s—a—5 lecena cui nomen a ^-^.-5 nitil-tum ßbi expetiit, voravi't.

h) pro ßufßcientia h. e. quantum fatis erat. Formarnhabet, teAe Simonis, tanqunm a rpt, fignificationem vero ab

ita plemif fuit ut nihil fupvct. Apud Orientaies nempe haudraro accidit ut voces cognata: inter fe permutentur, mutuataab altera vei forma vel fignificatione aiterius.

i) pin Syr, ßuffoccitionis invoivit notionem , non tan-tum quae laqueo fit, verum interdum fuffocationem<, qua

NAHÜM. 41

Cap. II. Replebat antra & Iuftra fua praeda k),14. Ecce (ego) te invadam /),

Fatur Deus univerfiIgni incendam cubile tuum

Leo*

anima non fine gravi iu&a pra; dolore vel anxietate intercipiaturSc fpirare definaf. Pofterior verbi hujus ufus ex Ar. 0'L-Å_£*•fiabilitur, Hamasa fefie.

—jfAnxietas ex indignatione prafacans eum.

Heic iiiuere nononem ccedis & necis cujuscumque generis ab As-fyriis genti Judaicas illatas, nemini non perfpkuum eft.

k) Fadta collatrone vocis "nrr cum Ar. pro c*recesßt figr.ificare deprekenditur longo ßpeluncam recesfu 1 Sani.14: 11 El. ii. 8. Vox Hebraeis fatis efi frequens de locisfubterraneis, qualia froglodytae, latrones, quin Sc lupi, leonesfolent inhabitare. Cfr. III. Michaclis Suppl, ad Lex. Hebr.Chald;eus verba "pniinoi niire admodum explicat de the-fauris Regum vertendo, complent ihefauros fuos rapina.

I) tpi^N *33 Fi ecce me adverßus te b. e. Ecce te invadam.Quo melius antea praedidis fidem facerent presfi Judaei, Vatesin hoc verfu ipfum Omnipotentem in fcenam inducit, RegemAsfyriorum fumma feveritate alloquenteni, atque inelu&abiiemNiniven minitantem ruinain*

m) fitn-a* mm Deur exercituum h. e. Deus univerfi, o-innia fua? potefiati habens fubjedta. Hanc didlionem bene illuflratJtev. Tingstamus in Notula ad Ef. 1. Den alsniägtige kalla¬des hos Hebreeerna Hårarnes Gud; emedan hela den Jkapade Ha¬turen foreftåldes i deras fpräk ßfißom indelt i hårar. Cfr. Ex. 2: i.

n) LXX eKKccvcrca ev xu7Svoo ro 7sXv]$os as, quibus in fuf-fragia ivit Syrus perdam fumo eongregationes tuas, iegeruat

4* NAHÜM.

Cap. II. Leones juvenes gladius confumet o);Exlcindaiii de terra rapinam tuam;Nec amplius vox legatorum tuorum p) au-

dietur.Heu

certe cum fuf. 2, perf. vocem deducentes ex m multiiudo.Chaldjeus cujus vefligia presflt Schulzius in Schol. ad h. 1.habet currus tuos. Michaclis verlionem dein holzßofs, refpi-cientem flruem lignorum, qua Sardanapalum fe fuasque uxo-res combusfisfe, hiftoria narrat, minus cominodam esfe fupra in-dicavirnus. Cum Hubigantio de Dathe mdl per eubile, ha¬bitaculttm, mutata fcilicet ledione in rpm, lieic reddere eopotiore audemus jure, quo elegans inde fervetur Allegoria, leo-nis effida iuÜro, cui in antecedentibus lim i lern Vates Ninivenflftit confpiciendam. Huic interpretationi nec repugnat Etymo-logia fecundum quam SD"), figmficat curruni, quo quis vehitur-vel infedir, dein per ufum tropicum locum ubi quis fedet, fedi-hf habitacutum,

■0) Verba mn SdnM rpVtO exprimunt, exercitus Asfyrio-rum , alias leones veluti extimefeendos, nunc ilragem & inter-necionem esfe fubituros ex tremam.

p) n'DDN^XJ. LXX & Syrus beic TpnDN^tt a opus,negotium, Jegisfe videntur. Uli enim vertunt rcc eqyoc an hicrumor jacinorum tuorum, Hos fequitur Cel. Dathe. Lediovero textualis commodum fundit fenfunv, ideoqüe non foliieitan-da modo ultimum pundum (• •) mutetur in r fecundum VI Co¬dices de Rossi. Spedat heic Vafes ad legatos qui a Ninivefrequenter emittebantur aliis gentibus denunciaturi bellum, veledida laturi, quibus iflas ad deditionem impellerentur. Talisfuit Rabsaces, qui in Ef. 36 nominatur, ut a Sanheribo emis-fus, Judajos fub jugum asfyriorum caufa redigendi. Cfr. 2 Reg,13: 12.

NAHUM. 43

Cap. III. *) Heu ! urbem fanguinariam q),Quae tota quanta eft mendax r)fRapiria repleta,Nec a praedando defiftit

G Jam

*J Ut in antecedentibus Vätes magnificos lioflium belli ap-paratus, nec non terribile ipfius Nivenes fuperventurum excidiumpoetico defcripflr colore ; 11c quoque in hoc capite, recolledlotantum fpiiitu, quo fuis & auditoruin fenfibus confulat commo-tis , eamdem continuat petficitque pidluram. Pro inexhaulla au-tem ubertate ingenii aliam quali ejusdem maferiei calluit exhibe-re fpeciem — Novis comparationibus, novis figurarum lumi-nibus ad vivum expresfis, magniflcientius quali leenam inllruitde ornat. Per totum vero Vaticinium efl fubümis, vehemens deaudax, unus & idem. Qui duo diverfa de Nino hoc NahumiCarmen confinere Vaticinia contendunt, fua , 11 hujus , cum an-tecedente, fedtionis inferiorem conllderent nexum, nec non ar-tis poeticas meditentur rationem, mox ut retradlenr judicia, fore„fperamus.

q) "py Urbs fanguinttm pro Urbs fangvinolenta.Hebrseis enim proprium eil duo conjungere lubflantiva, quorumunum adjundtum formam. vel qualitatem exprimens, adjedlivifullinet vicem. Cfr. Dan. 9, 24. Ef. 2 , 20 c. r. Alludit heicVates ad injuria®, rapinas & casdes, quas aliis gentibus, adferreAsfyrii llbi non habuerunt religiofum..

r) Verbum ujfo proprie eil illinere, flve lituram induceredein, falfis quali coloribus quidquam illinere & fucare, blandi.-ri, mentiri. Unde nomen lüro mendaciunii

j") Ex collatione cum» Arab. (j^uUo, (jjw.——w,.quibus, per mutationem quandam litterarum haud infolitam „Hebr. voces cognatse conveniunt updo., "üdd, VJW , confU

$

TTBII

NAHUM.

Cap. III: 2. Jam auditur fonus flagellorutnStrepitus rotarutn circuma&us,Equorum tripudiantium ,Curruum falientium.

3. Equites v) prorumpuntFlam-

cltur , primariam verbi vim esfe tergere, tergente manu fri-car£ ut demonftravit Cel. Alb. Schultensius m Prov. p. 178-Hinc, vel petita fignificatione a W)0 Ar. (jww~>o notio fuccrevitpalpandi, vel, ilexu valde concinno, Hebratis ulltatisfima , pot-eflas amovendi, removcndi Sc intranfitive removendi fe ^ receden-di, difcedendi, conlimili fuccinente Latinorum formulahinc pro fätesfe, ufurpata. Cfr. Ef. 54, io. Jof. 1, 8 &c.

/) to\u b*ip yb?mx flagellorum, bnp de rebus inanimatis haudinfrequens esfe, ex Exod. 9, 23. PL 29, 3. liquet, plura utoniittam. Vätes, qui in Cap. 2, 5. terribilem hoflium adven-tum, atque apparatus beliicos in campis Urbem cingentibus, con-fpedos depingit, hoftem nunc utpote qui in Urbem irrumpit,flbi animo effingit.

u) ini vox ell fignificationis dubice. Vui.gata equi fre•mentis. Syrijs pcu anhelans. Simonis ftrepuit pedibus, quadru-pedans. Cfr. Michaölis Sup t. ad Lex. Hebr.

v) unö eques. Conferendum Arab. gnarus rei eque-ßris, ne c non vir ßremtus a c fortis.

x) Nonnulli ad Verbum nblött Deum fubaudientes vertuntadducit equitem. Verfio tarnen equites adfcendunt 1. prorumpunt,a LXX de Vulgata deprehenditur probata, nec genio ipflus re-pugnat linguae, quippe cum forma Hiphilica, proprium flbi nonfemper tueatur figuifieatum. Schultensius in verfione eques