+ All Categories
Home > Documents > Pun. 120 Pro.nis F · aAp,I dOlt toN aty !p,I@ FslM dy pihly FlM toN whovAh dA sitkAr kro= 10 Fyr...

Pun. 120 Pro.nis F · aAp,I dOlt toN aty !p,I@ FslM dy pihly FlM toN whovAh dA sitkAr kro= 10 Fyr...

Date post: 13-Apr-2020
Category:
Upload: others
View: 1 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
29
656 BUimkA eh khA‘tM dA~d dy pu |tr sulymAn duaArA ilKIaM gEaA hn= sulymAn esrAXl dA pAtSAh sI= 2 eh Sbd es lE ilKy gX sn tM jo !dmI is!,p aty anuSAsn is|K sky aty smJdArI il!‘, vAly SbdM ^ pihcA, sky= 3 jo ‘h shI m|t hAisl kr lvy ijvyN ‘h ikvyN kry jo DrmI< in@E aty emAndAr hovy= 4 eh Sbd mUrK lokM ^ smJdArI aty jvAn lokM ^ ig!n aty aklm¨dI isKA‘, lE hn= 5 is!,y aAdmI@ ^ su,ky !p,A ig!n vDA‘, idP aty is|Ky hoe@ !dmI@ ^ !p,y rAh dA shI inrdySn hAisl krn idP= 6 Fyr ‘h lok khA‘tM< idRSqMtM< isaA,y b\idaM dIaM isiKaAvM< aty ‘nHM dIaM buJArtM ^ smJ, dy wog ho,gy= 7 whovAh toN .rnA ig!n dI SurU!t hY= pr bury b\dy anuSAsn aty isaA,p ^ nFrt krdy hn= sulymAn dA aAp,y pu|tr ^ ‘pdyS 8 myry byqy *< jdoN tuhA.A iptA thA^ suDAry tM ‘s^ iDaAn nAl su,o= aty !p,I mAtA dI is|iK! ^ it!go nA= 9 ik‘N ik jo kuJ vI tuhA.y mApy tuhA^ isKA‘Ndy hn< tuhA.y isr ty hAr vMg jM tuhA.I grdn dI SoBA vDA‘, lE KUbsUrt hAr vMg hu\dA hY= bury b\idaM dI s\gt bAry cytAvnI 10 myry byqy< pApI tuhA.y koloN ‘h g|lM krvA‘, dI koiSS krngy jo Zlt hn= ‘nHM v|l iDaAn nA idP 11 jy ‘h aAK,< sA.y nAl aAP aAP aApM luk jAEX aty iksy ^ mArn lE e\tzAr krIX= aAP aApM myry byq khA‘tM dI poTI s\BvtA iksy jvAn mu¨.y lE ilKI gE hovy jo e|k aAdmI b, irhA sI= eh poTI ‘s ^ isKA‘NdI hY ik ikvyN e|k ij\myvAr aAdmI bi,aA jA skdA jo prmySur ^ ipaAr krdA aty ‘s dI e|zt krdA= ibnA kAr, iksy bygunAh b\dy ‘%ty hmlA krIX= 12 !P< khA‘tM 1 !pM ‘nHM ^ kbr vMg ij‘id@ hI aty pUrI trHM ingl jAvMgy ijvyN koE qoX iv|c cil! jMdA hY= 13 asIN sArI@ kImtI cIzM lY lvMgy= aty ‘s lu|q nAl aAp,y Gr Br lvMgy= 14 es lE aAP sA.y nAl iml jAvo aty jo kuJ vI sA^ imlygA< asIN brAbr- brAbr v\. lvMgy= 15 myry byqy< enHM lokM dy mgr nA l|go< ‘nHM dy rAhM toN aAp,y kdm prHy r|Ko= 16 ijvyN ‘h bdI krn iv|c tyj-trAr aty lokM ^ mArn lE bhut tyz hn= 17 lokIN p¨CIaM ^ FAhu, lE jAl ivCA‘Ndy hn= pr jdoN p¨CI dyK rhy ho, tM jAl ivCA‘,A bykAr hu \dA hY= 18 aty eh lok isrF aAp,I hI mflt dy e\tzAr iv|c JUQ boldy hn< ‘h Kud hI aAp,y jAl iv|c Fs jA,gy ty tbAh ho jA,gy= 19 loBI b\idaM ^ hmySA ‘nHM dy aml hI tbAh krdy hn= nyk aflrt — isaA,p 20 is!,p rAhM ty ro rhI hY< ‘h bzArM iv|c cIkdI hY= 21 ‘h BI/ Bry cOrAihaM ‘%ty hokA dy rhI hY= ‘h Sihr dy FAqkM dy ny/y KlotI hY aty lokM dA iDaAn aAp,y v|l iK|c rhI hY= isaA,p aAKdI hY: 22 ik\nA ku icr tusIN isDArn lok aAp,I sADArntM ^ ipaAr krdy rhoNgy? tusIN mKfllIX ik\nA ku icr hornM dA mKfll ‘.A‘Ngy? tusIN mUrKo kdoN tIk igaAn ^ nFrt kroNgy? 23 jy tusIN myrI< tuhA^ suDArn dI pukAr dA jvAb id|tA hu\dA mYN tuhA^ ‘h hr g|l d|s id\dI jo mYN jA,dI sM= mYN tuhA^ aAp,A sArA igaAn dy id\dI= 24 pr tusIN myrI g|l su,n toN enkAr kItA= mYN tuhA.I shAetA krn dI koiSS kItI= mYN tuhA.y v|l aAp,A h|T vDAeaA — pr tusIN myrI shAetA pRvAn krn toN enkAr kItA= 25 tusIN mU¨h Fyr ilaA aty myrI tuhA^ suDArn dI koiSs ^ tusM a,gOilaM kr id|tA= tusIN myry SbdM ‘%ty BrosA krn toN enkAr kr id|tA= 26 es lE< mYN tuhA.I ibptA ‘%ty h|sMgI= mYN tuhA.A
Transcript

656

BUimkAeh khA`tM dA~d dy pu|tr sulymAn duaArA ilKIaMgEaA hn= sulymAn esrAXl dA pAtSAh sI=2eh Sbd es lE ilKy gX sn tM jo !dmI

is!,p aty anuSAsn is|K sky aty smJdArIil!`, vAly SbdM ^ pihcA, sky= 3jo `h shIm|t hAisl kr lvy ijvyNÑ `h ikvyN kry jo DrmI<in@E aty emAndAr hovy= 4eh Sbd mUrK lokM ^smJdArI aty jvAn lokM ^ ig!n aty aklmÈdIisKA`, lE hn= 5is!,y aAdmI@ ^ su,ky !p,Aig!n vDA`, idP aty is|Ky hoe@ !dmI@ ^!p,y rAh dA shI inrdySn hAisl krn idP= 6Fyr`h lok khA`tM< idRSqMtM< isaA,y b\idaM dIaMisiKaAvM< aty `nHM dIaM buJArtM ^ smJ, dy wogho,gy=

7whovAh toN .rnA ig!n dI SurU!t hY= pr buryb\dy anuSAsn aty isaA,p ^ nFrt krdy hn=

sulymAn dA aAp,y pu|tr ^ `pdyS8myry byqy* < jdoN tuhA.A iptA thA^ suDAry tM `s^

iDaAn nAl su,o= aty !p,I mAtA dI is|iK! ^ it!gonA= 9ik`N ik jo kuJ vI tuhA.y mApy tuhA^ isKA`Ndyhn< tuhA.y isr ty hAr vMg jM tuhA.I grdn dI SoBAvDA`, lE KUbsUrt hAr vMg hu\dA hY=

bury b\idaM dI s\gt bAry cytAvnI10myry byqy< pApI tuhA.y koloN `h g|lM krvA`, dI

koiSS krngy jo Zlt hn= `nHM v|l iDaAn nA idPÚ11jy `h aAK,< ÒsA.y nAl aAPÚ aAP aApM luk jAEXaty iksy ^ mArn lE e\tzAr krIX= aAP aApM

myry byq khA`tM dI poTI s\BvtA iksy jvAn muÈ.y lEilKI gE hovy jo e|k aAdmI b, irhA sI= eh poTI `s ^isKA`NdI hY ik ikvyN e|k ij\myvAr aAdmI bi,aA jA skdAjo prmySur ^ ipaAr krdA aty `s dI e|zt krdA=

ibnA kAr, iksy bygunAh b\dy `%ty hmlA krIX= 12!P<

khA`tM

1!pM `nHM ^ kbr vMg ij`id@ hI aty pUrI trHMingl jAvMgy ijvyN koE qoX iv|c cil! jMdA hY=13asIN sArI@ kImtI cIzM lY lvMgy= aty `s lu|qnAl aAp,y Gr Br lvMgy= 14es lE aAP sA.ynAl iml jAvo aty jo kuJ vI sA^ imlygA< asIN brAbr-brAbr v\. lvMgy=Ó

15myry byqy< enHM lokM dy mgr nA l|go< `nHM dy rAhMtoN aAp,y kdm prHy r|Ko= 16ijvyN `h bdI krn iv|ctyj-trAr aty lokM ^ mArn lE bhut tyz hn=

17lokIN pÈCIaM ^ FAhu, lE jAl ivCA`Ndy hn=pr jdoN pÈCI dyK rhy ho, tM jAl ivCA`,A bykArhu\dA hY= 18aty eh lok isrF aAp,I hI mt dy e\tzAriv|c JUQ boldy hn< `h Kud hI aAp,y jAl iv|c FsjA,gy ty tbAh ho jA,gy= 19loBI b\idaM ^ hmySA`nHM dy aml hI tbAh krdy hn=

nyk a¯rt Ð isaA,p20is!,p rAhM ty ro rhI hY< `h bzArM iv|c cIkdI

hYYY= 21`h BI/ Bry cOrAihaM `%ty hokA dy rhI hY= `hSihr dy FAqkM dy ny/y KlotI hY aty lokM dA iDaAnaAp,y v|l iK|c rhI hY= isaA,p aAKdI hY:

22Òik\nA ku icr tusIN isDArn lok aAp,I sADArntM^ ipaAr krdy rhoNgy? tusIN mKlIX ik\nA ku icr hornMdA mK¯l `.A`Ngy? tusIN mUrKo kdoN tIk igaAn ^nFrt kroNgy? 23jy tusIN myrI< tuhA^ suDArn dI pukArdA jvAb id|tA hu\dA mYN tuhA^ `h hr g|l d|s id\dIjo mYN jA,dI sM= mYN tuhA^ aAp,A sArA igaAn dyid\dI=

24Òpr tusIN myrI g|l su,n toN enkAr kItA= mYNtuhA.I shAetA krn dI koiSS kItI= mYN tuhA.y v|laAp,A h|T vDAeaA Ð pr tusIN myrI shAetA pRvAnkrn toN enkAr kItA= 25tusIN mUÈh Fyr ilaA aty myrItuhA^ suDArn dI koiSs ^ tusM a,gOilaM kr id|tA=tusIN myry SbdM `%ty BrosA krn toN enkAr kr id|tA=26es lE< mYN tuhA.I ibptA `%ty h|sMgI= mYN tuhA.A

657 khA`tM 1:27-3:10

mzAk `.AvMgI jdoN tuhA.y `%ty .r !`, l|gygA=27jdoN musIbtM iBaAnk tUFAn vMg tuhA.y `%ty qu|qpY,gIaM< jdoN musIbtM tuhA.y `%pr aA`,gIaM jdoNmusIbt aty Zm tuhA^ dbA lY,gy=

28ÒjdoN eh sB g|lM vAprngIaM tM tusIN myrykoloN shAetA mÈgoNgy= mYN tuhA.I shAetA nhIN krMgI=tusIN myrI tlAS kroNgy pr mYN tuhA^ nhIN imlMgI=29ik`N ik `nHM ny igaAn ^ nFrt kItI aty tusINwhovAh toN .rn toN enkAr kr id|tA= 30ik`N ik`nHM ny myrI slAh dI e|CA nhIN kItI aty myrI `nHM^ suDArn dI koiSS ^ apRvAn kr id|tA< 31`h !p,yrAhM dA Fl KA,gy< aty !p,I@ hI skImM nAl BrjA,gyÚ

32Òjykr sADAr, lok estoN dUr prt jA,gy< eh`nHM ^ mAr dyvygA< aty !tm-s\tuSqI mUrKM ^ tbAhkr dyvygI= 33pr `h b\dA ijh/A myrI g|l mÈndA hY`h sur|iK! nAl jIvygA= `h musIbt dy .r toN ibnMsOKy hoky rih skdy hn=Ó

isaA,p dI g|l su,omyry byqy< jykr tusIN `s ^ su,oNgy jo mYN aAK,AcAhuÈdA< aty jykr tusIN myry hukmM ^ idl iv|c

r|KoNgy= 2tM jo tusIN isaA,p v|l iDaAn dyvoN atyaAp,y mn ^ smJdArI v|l lAvo= 3asl iv|c< jykrtusIN aÈtridRSqI lE pukAr kroN aty smJdArI lEcIkoN= 4aty jykr tusIN isaA,p ^ e\J l|BoNgy ijvyNkoE cMdI ^ l|BdA hY< jykr tusIN es dI e\J BAlkro ijvyN lokIN luky hoX KzAny ^ BAldy hn 5Fyr tusINsmJoNgy ik whovAh toN .rn dA BAv kI hY< aty prmySur^ jA, jAvo=

6ik`N ju whovAh hI isaA,p id\dA hY< aty igaAnaty smJdArI `sdy mUÈh coN aA`NdI hY= 7`h emAndArlokM lE sFltA s\BAldA hY< aty `nHM lE >Al hY joinrdoS hoky ij`Ndy hn= 8`h `nHM lokM dI r|iKaAkrdA hY jo horM lokM dA BlA krdy hn= `h aAp,ypiv|tr lokM dI rAKI krdA hY=

9jykr tusIN isaA,p ^ BAloNgy< td tusIN DrmIatA<inaM aty emAndArI ^ smJoNgy Ñ dUsry SbdM iv|ctusIN sB c\gIaM g|lM smJoNgy= 10ik`N ik tuhA.y idliv|c isaA,p aA vsygI< aty igaAn tuhA^ KuS krygA=

11smJdArI (shI jIvn >\g cun,A) tuhA.I r|iKaAkrygI< tuhA.I smJdArI tuhA.A bcA` krygI=12isaA,p tuhA^ bury lokM dy rAh toN bcAvygI= `nHMlokM toN jo ivdRoh bAry boldy hn= 13ijh/y lok aÈDkAr

2

ivcly rAhM ty c|l, lE is|Dy rAhM ^ C|. id\dy hn<14ijh/y lok Zlt k\m krky KuS hu\dy hn aty ivdRohkrn aty bdI krn iv|c !n\d mA,dy hn= 15`nHMdy rAh iv\gy-ti/\gy hn< aty `h aAp,y rAhM iv|cas\gt hn=

16isaA,p tuhA^ e|k ivdySI a¯rt< e|k ajnbItoN bcAvygI jo e\nIaM kUlIaM g|lM krdI hY= 17`haAp,y jvAnI dy sATI ^ itaAg id\dI hY aty prmySura|gy kIty aAp,y ekrArnAmy ^ Bu|l jMdI hY= 18atyhu,< `sdy nAl `sdy Gr jA,A m¯t dA rAh hYÚ aty`s dA rAh tuhA^ muridaM dI dunIaM iv|c iljMdAhYÚ 19`h Kud vI kbr dI trHM hI hY= ijh/y lokI `sdyGr jMdy hn< aAp,I jAn gvA lYNdy hn< aty kdy vIprt ky nhIN aA`Ndy=

20isaA,p tuhA^ c\gy b\idaM dA rAh ty cl, lE<aty DrmI dy rAhM ty rih, lE tuhA.I mdd krygI=21ik`N ik isrF emAndAr lok hI DrtI `%ty rih,gyaty inrdoS lok hI es `|ty bc,gy= 22pr duSqlok DrtI toN hqAX jA,gy< aty ijh/y iGr,A woghn es `toN `KA/y jA,gy=

DrmI jIvn tuhA.I iz\dgI iv|c vADA krygAmyry byqy< myrI is|iKaA ^ Bu|lIN nA< pr myry hukmM ^aAp,y idl aÈdr r|KIN= 2ijnHM g|lM dI mYN tY^

is|iKaA id\dA hM `h tyry jIvn ^ l\mA krngI@ atytY^ SMtI dy,gI@=

3nmkhlAlI aty s|c tY^ kdy nA C|.,= enHM ^ t\U!p,I grdn du!ly b\nH lY= aty `nHM ^ aAp,yidl `%ty ilK lY= 4Fyr tU\ imhr aty c\gI pritSQA<prmySur aty lokM dovM dy sAHm,y kmAvyNgA=

whovAh `%ty BrosA r|Ko5whovAh `%ty pUrI trHM BrosA kro< aAp,I hI

smJdArI `%ty inrBr nA rho= 6hmySA prmySurdy hukm dA pAl, kro ij|Ty vI tusIN jAvoN= `htuhA.y rAhM ^ is|iD@ krygA= 7!p,y !p ^ cAlAknA smJo< pr whovAh pAsoN .ro aty bdI toN dUr rho=8jy tusIN es trHM kroNgy< tM eh tuhA.y SrIr lEduaAE vrgI hovygI< aty tuhA.I@ h|.I@ lE pos,hovygI=

whovAh ^ idP9aAp,I dOlt toN aty !p,I@ FslM dy pihly

FlM toN whovAh dA sitkAr kro= 10Fyr tuhA.y godAm

3

khA`tM 3:11-4:13 658

dAi,aA nAl Br jA,gy aty tuhA.y G/y mYa nAl BrjA,gy=

whovAh dI szA ^ pRvAn kro11myry byqy< wAhovAh dy anuSAsn ^ nAmÈzUr nA kro

aty `sdy suDAr dA burA nA mnAP= 12ik`N ik whovAh`nHM lokM ^ suDArdA hY ijnHM ^ `h ipaAr krdA hYijvyN e|k iptA e|k pu|tr ^ suDArdA ijs iv|c `hpRS\ntA mihsUs krdA=

isaA,p dIaM asIsM13D\n hY `h b\dA ijh/A isaA,p ^ BAldA aty

smJdArI ^ imldA hY= 14isaA,p cMdI nAloN vDyryFAedymÈd hY aty sony nAloN vDyry aAmdnI ilaA`NdIhY= 15isaA,p kImtI p|TrM nAloN vDyry kImtI hY atytuhA.y sAry gihi,aM dA `s nAl mukAblA nhIN kItAjA skdA=

16isaAnp ny s|jy h|T iv|c l\mI `mr< aty `snyap,y K|by h|T iv|c dOlt aty e|zt F/I hoE hY=17`sdA rAh b/A pRs\sAmE hY aty `sdy sAry rAhSMtI v|l agvAE krdy hn= 18isaA,p `nHM lokMlE jIvn dy ru|K vMg hY< jo `s ^ kbUl dy hn=ijh/y lok es iv|c ilpqy rih\dy hn D\n smJy jA,gy=

19wAhovAh ny DrtI dI@ nIhM r|KI@ is!,pdu!rA aty smJdArI du!rA akAS ^ sTAipt kItA=20`s dy ig!n du!rA DrtI dy T|ilPN Jrny f|q pXaty b|dlM coN tryl coE=

21myry byqy< `nHM ^ !p,I@ a|KoN `hly nA ho,dyvo= shI in@ aty smJdArI dI rAKI kro= 22`htuhA^ jIvn aty tuhA.I grdn ^ su\drtA dyvygA=23Fyr tusIN suriKat hoky !p,y rAhM ty ibnA l/K/AXc|loNgy= 24jdoN tusIN l\my pvoNgy tM tuhA^ .r nhINl|gygA aty tuhA^ bhut hI vDIaA aty cYn BrI nINdaAvygI= 25acAnk !`, vAlI ibptA toN nA .rojMestoN ik tusIN s\kq iv|c Fs jAvyNgy jo ik duStM `|tyaA`NdA hY= 26ik`N ik wAhovAh tyry nAl hY aty `htyry pYrM dA FsAX jA, toN bcAP krygA=

shI jIvn dI isaA,p27`nHM dI mdd krn toN munkr nA hovo jo esdy

aiDkArI hn< jdoN tusIN mdd kr skdy hovoN= 28jytuhA.A guaM>I tuhA.y pAsoN kuJ mÈgdA hY< `h `s^ dydyvoÚ `s^ eh nA aAKo< Òk|lH ^ !vIN jdoN ik ehtuhA.y kol hovy=Ó

29aAp,y guaM>I dy iKlAF< `s^ ikvyN vI nuksAnphu\cA`, lE gupt wojnAvM nA b,AP ik`N ik `htuhA.y ty BrosA krdA hY=

30ibnA iksy kAr, dUsry !dmI nAl dlIlbAzInA kro< jd ik `sny tuhA.y nAl kuJ burA nhIN kItA=

31ih\sk !dmI nAl ErKA nA kro< `sdy iksy vItrIky dI nkl nA kro= 32ik`Nik whovAh kpqI lokM^ nFrt krdA hY< pr !p,I dostI `hnM lokM v|lvDA`NdA hY jo emAndAr hn=

33whovAh c|krdAr lokM ^ srApdA< pr DrmI dyGr ^ asIs id\dA hY=

34whovAh `nHM dA mzAk `.A`NdA hY jo hornM dAmzAk `.A`Ndy hn< pr inmA,y lokM `%pr imhrbAnIdrsA`NdA hY=

35isaA,y lokM ^ e|zt imlygI< pr prmySur mUrKMdI bye|ztI krygA=

isaA,p dA mh|tvpu|tro< aAp,y iptA dIaM ihdAetM ^ su,o atysmJdArI kmA`, lE iD!n dyvoÚ 2mYN tuhA^

e|k c\gA sbk id\dA hM= myrIaM isiKaAvM ^ nA ivsAro=3ik`N jo mYN vI !p,y iptA dA pu|tr sM< !p,I mM

dA e|ko e|k pu|tr< 4aty `sny mY^ isKAe! aty!iK!< ÒhmySA myrI slAh ^ aAp,y idl iv|c r|Koaty jykr tusIN myry hukmM dA pAl, kroNgy tusIN jIvoNgyÚ5isaA,p hAisl kroÚ ig!n hAisl kroÚ myry SbdM^ nA Bu|l,A= aty `nHM toN bdl nA jA,A=

6ÒisaA,p toN bymuK n ho,A td `h tuhA.I r|iKaAkrygI= `s ^ ipaAr kro< aty `h tuhA^ sur|iKatr|KygI=Ó

7isaA,p ^ hAisl krnA SurU krnA hI isaA,pdI SurUaAt hY= aAp,y kol hu\dy hr cIj dI kImt ty vIsmJdArI ^ hAisl kro= 8aklmÈdI ^ kuJ mh|tvidP< `h tuhA^ mhAn `cAE@ ty lY jAvygI= es^gl lAP< `h tuhA.A !dr krygI= 9`h tuhA.y isrty KUbSUrt fu|lM dA hAr pAvygI aty tuhA^ mihmA dAe|k tAj dyvygI=

10byqy< myrI g|l iDaAn nAl su,o= `hI g|lM kro jomYN aAKdA hM aty tusIN l\mI `mr BogoNgy= 11mYN tuhA^isaA,p dA rAh ivKAvMgA< aty is|Dy rAhM ty tuhA.IagvAE krMgA= 12ijvyN tusIN es rAh ty turoNgy< tuhA.ypYr kdy vI iksy rukAvq iv|c nhIN Fs,gy= tusIN dO/skoNgy aty i.|goNgy nhIN= jo g|lM vI tusIN krn dIkoiSS kroNgy tusIN sur|iKat rhoNgy= 13anuSASn `%ty

4

659 khA`tM 4:14-6:3

iqky rho es^ nA C|.o esdI r|iK! kro-eh tuhA.AjIvn hY=

14duSq lokM dy rAh ty nA c|lo< bd lokM dy rAh ty!p,y-!p dA inrdySn nA kro= 15es toN dUr rhoesty sFr nA kro mu/ vAps cly jAP= aAp,y rAh tycly jAP=

16ik`N ik aijhy bury lok jurm kIty ibnA< sON nhINskdy= `h lok `doN sON nhIN skdy jdoN t|k ik iksyhor b\dy ^ duKI nhIN krdy= 17`h lok mÈdA k\m krnaty hornM ^ duK dy, toN ibnM ij`N nhIN skdy=

18pr DrmI lokM dA rAh pRBAt dI roSnI vrgA hYijh/I pUrA idn c/Hn tIk `jvl hu\dI jMdI hY=19pr duSq lokM dA rAh kAly hnyry vrgA hY< `h nhINjA,dy `h kAhdy `%ty i.|g pX=

20myry byqy< jo g|lM mYN aAKdA hM `nHM v|l iDaAnidP= myry SbdM ^ gOr nAl su,o= 21enHM ^ !p,IidRSqI toN prHM nA ho, idP< enHM ^ iD!n nAl !p,yidl iv|c r|K lvo= 22`nHM lokM lE ijnHM ny `nHM ^BAl il! ik `h jIvn hn= eh pUry SrIr ^ t\drustr|Kdy hn=

23sB toN mh|tvpUr, g|l eh hY ik tuhA^ !p,I@socM bAry sAvDAn rih,A cAhIdA hY< ik`N ik ehinScA krdI@ hn ik tuhA.y jIvn iv|c kI vAprygA=

24byEmAn g|lM ^ aAp,y-aAp toN dUr r|Ko< gu\JldArSbdM ^ ikty vI aAp,y ny/y nA ho, idP= 25isrFis|Dy agMh vyKo< aAp,I@ a|KM is|DI@ aAp,y sAmH,yinrDAirt kro= 26aAp,y pYrM lE rAh dA srvyK,kro aty tuhA.y sAry rAh idR/ ho,= 27s|jy jM K|by nAmu/o= aAp,y-aAp ^ bdI toN dUr r|Ko=

ivBcAr toN bc, dI isaA,pmyry byqy< myrI isaA,p v|l iDaAn idP= myrysmJdArI dy SbdM tU\ iDaAn nAl su,o= 2tM jo

tusIN ivvyk ^ kAem r|K skoN aty tM jo tusI smJdArInAl bol skoN= 3e|k ivdySI a¯rt !p,y bulHM iv|coNcoNdy Sihd vMg bhut im|QA boldI hY< `sdA mUÈh tylnAloN vI cIk,A hY=

4pr aKIr iv|c< `h ku/tn aty du|K hI pRdAnkrygI= eh kO/I zihr aty it|KI tlvAr vrgI g|lhovygIÚ 5`s dy pYr m¯t v|l jA rhy hn= `sdI@pYN/A kbr v|l agvAE kr rhI@ hn= 6`sdy ip|CynA l|goÚ `sny shI rAh C|. id|tA hY aty es bAryjA,dI vI nhINÚ sAvDAn rhoÚ `s rAh pvo ijh/AjIvn v|l lY jMdA hY=

5

ivBcAr tuhA^ tbAh kr skdA hY7aty hu, pu|tro< myrI g|l su,o= ijh/y Sbd mYN boldA

hM `nHM ^ Bu|l,A nhIN= 8`s rAh toN dUr rho ijs toNdI `h jMdI hY< `sdy Gr dy drvAzy dy ny/y vI nAaAP= 9nhIN tM tusIN !p,A sitkAr iksy hor ^ atyaAp,I iz\dgI iksy zulmI ^ dy dyvoNgy= 10aty ajnbItuhA.I dOlt Krc,gy aty tuhA.I sùKt imhnt dAFl iksy ajnbI dy q|br duaArA mAi,! jAvygA=11ijvyN hI tuhA.y jIvn dA aÈt aAvygA tusIN krAhoNgy<jdoN tuhA.A SrIr tbAh ho jAvygA= 12Fyr tusIN aAKoNgy<ÒijvyN mYN anuSAist ho, ^ nFrt kItI: ijvyN mYN iJ/kyjA, ^ itrskAir! 13mYN aAp,y mAlkM dI aAvAznhIN su,I aty myry `stAdM v|l iDaAn nhIN id|tA=14hu, mYN lgBg pUrI trHM< sArI dunI@ dy sAmH,ytbAh ho cu|ik! hM=Ó

aAp,I hI ptnI nAl aAn\d mA,o15aAp,y hI qoX dA pA,I pIP= aty aAp,y pA,I ^

glIaM iv|c nA vg, idP= 16tuhA^ isrF aAp,IhI ptnI nAl ijnsI s\b\D r|K,y cAhIdy hn= aAp,yGr toN bAhr dy b|icaM dy ipP nA b,o= 17tuhA.y b|cyisrF tuhA.y hI ho,y cAhIdy hn= tuhA^ aAp,y Gr toNbAhrly lokM nAl `nHM ^ sMJA nhIN krnA cAhIdA=18tuhA.I ptnI asIsmE hovy `s ptnI iv|c aAn\dmA,o ijs nAl tusIN jdoN jvAn sI ivaAh kItA sI=19`h KUbsUrt ihr,I vrgI hY< e|k ipaArI hrnoqIvrgI= `sdI@ CAtI@ ^ tuhA^ s\tuSq krn idPaty `sdA ip!r tuhA^ hmySA mdmst kryÚ 20myrypu|tr< tusIN iksy ivdySI art nAl Bu|l iv|c ik`N pvoN?tusIN iksy ivdySI a¯rt ^ gl ik`N lAvoN?

21whovAh ivaktI dy hr kdm ^ vyKdA atyivaktI dy sAry amlM ^ toldA hY= 22bury b\dy dI@krnI@ `s^ FsA lYNdI@ hn< `h aAp,y pApM nAlb\inHaA jMdA hY ijvyN e|k r|sI nAl b\inHaA igaA hovy=23bd aAdmI aAp,I anuSAsnhIntA kAr, mr jMdAhY< `s dI byvkUFI `s ^ gumrAh kr id\dI hY=

iksy b\dy ^ krzA lY, iv|c shAetA dy, dy Ktrymyry byqy< iksy hor b\dy dy krz dI ij\myvArI nAcu|ko= kI tusIN `s b\dy dA krzA mo/n dA ekrAr

kItA hY< jykr tusIN iksy hor dy krz dy ij\myvAr ho,lE eh vAadA krid@ hoe@ h|T ihlAvoN= 2jykrtusIN aAp,y hI SbdM iv|c Fs gX hoN< jykr tusIN Kuddy SbdM iv|c hI aqk gX hoN= 3tM myry pu|tr< ik`N ik

6

khA`tM 6:4-7:7 660

tU\ iksy hor dy h|TM iv|c a/ igaA hYN: aAp,y-aAp ^mukt krA`, lE eh kuJ kr: jA aAp,y-aAp ^inmA,A b,A aty `s aAdmI a|gy arjoE kr=4aAp,I@ a|KM ^ sO, nA dyvo< aAp,y iJmiv@ ^imc, nA idP= 5aAp,y-aAp ^ mukt kro ijvyN e|kihrn iSkArI toN< ijvyN e|k pÈCI FsA`, vAly toN ap,y^ mukt krA`NdA hY=

sust ho, dy Ktry6jA< sust b\dy< kI/I v|l t|k< vyK eh ikÈJ vrtArA

krdI hY< aty isaA,I b,dI hY= 7kI/I dA koE hAkmnhIN< koE mAlk nhIN jM koE aAgU nhIN hu\dA= 8tMvI< eh grmIaM iv|c< aAp,A Bojn ek|QA krdI hYaty vA>I vyly aAp,I smgrI ^ e|ktR krdI hY=

9sust b\idaA< ik\nA ku icr tU\ e|Ty l\mA ipaA rhyNgA?kdoN tU\ aAp,I nINd toN jAgyNgA? 10To/I ijhI nINd<To/I ijhI JpkI< aAp,y h|TM ^ To/A ijhA aArAm< 11atyes^ jAn, toN pihlM< tU\ grIb ho jAvygM< ijvyN e|k.kYt ny tuhA.A sB kuJ curA il! hovy=

burA b\dA12e|k smAj DRohI< e|k duSq aAdmI ijs dI g|l-bAt

av|lI hovy= 13jo aAp,I@ a|KM Jmk ky< aAp,y pYrGsr ky aty aAp,I@ `NglA nAl s\kyt krky gupteSAry kry= 14jo hmySA aAp,y mn iv|c kuJ bdiv`NtdA rhy aty aijhA ivaktI jo hmySA dlIlbAzIilaAvy= 15pr esdy FlsvrUp acAnk ibptA aApvygI= a|K dy Fyr iv|c `h tbAh ho jAvygA mu/ prtndy iksy vI rAh toN ibnA=

s|t cIzM ijnHM ^ whovAh nFrt krdA hY16whovAh enHM Cy@ g|lM ^ nrFt krdA< aty

eh s|t g|lM `s lE iGR,Awog hn=17GumÈ.I a|KM< iGR,Awog jIB< h|T ijh/y byksUrM ^

mArdy hn=18idl ijh/A hmySA g\dI@ g|lM iv`NtdA< pYr

ijh/y bdI krn lE dO/dy hn=19e|k JUQA gvAh ijh/A hmySA JUQ d|sdA< aty

`h ivaktI ijh/A do BrAvM ivckAr dlIlbAzIil!`NdA=

20myry pu|tr< aAp,y iptA dy hukmM ^ mÈn= aty aAp,ImAtA dIaM is|iKaAvM ^ nA ivsArnA= 21`nHM dy SbdM^ hr vyly cyty r|K,A eh g|lM p|ly b\nH lY,IaM atyaAp,y idl ty `kr lY,IaM= 22`nHM dIaM isiKaAvM<

ij|Ty vI tusIN jAvoNgy< `%Ty tuhA.I agvAE krngIaM=jdoN tusIN su|ty hovoNgy `h tuhA.A iDaAn r|K,gIaM=aty jdoN tusIN jAgoNgy< `h tuhA.y nAl g|lM krngIaMaty tuhA^ rAh ivKA`,gIaM=

23ik`N jo< hukm e|k dIvy vMg hY aty isiKaA roSnIvMg hY= suDAr ij\dgI dA rAh hY= 24`h tuhA^ aivnASIa¯rt toN aty e|k ivdySI a¯rt dIaM kUlI@ g|lM toNbcA`Ndy hn= 25`sdI KUbsUrtI dI e|CA nA kro< `s^a|KM dI@ putlI@ nAl tuhA^ luBA`, nA idP=26ik`N ik e|k vysvA dI kImt roqI dy e|k quk/yij\nI hI ho skdI hY< pr dUsry b\dy dI ptnI tYToN tyryjIvn dI kImt mÈgygI=

27jy koE b\dA aAp,y `%ty aÈigaAr su|qygA tM `sdyk|p/y vI s/ jA,gy= 28jy koE b\dA mGdy koilaM `%typYr Dr id\dA hY tM `sdy pYr s/ jA,gy= 29esy trHMhI koE vI ivaktI jo iksy hor aAdmI dI ptnI nAlsONdA< koE vI jo `s ^ CU\hdA hY< szA toN nhIN bcygA=

30ho skdA hY ik koE b\dA Bu|KA hovy aty i>|. BrnlE corI kry< lokIN `s^ nFrt nhIN krngy= 31prjy `h b\dA Fi/aA jAvy tM `s^ corI dy mAl nAloNs|t gu,A v|D zurmAnA BrnA pvygA= BAvyN `s^ aAp,yGr ivclA sB kuJ gvA`,A pvyÚ

32ijh/A b\dA iksy hor dI ptnI nAl ivBcAr krdAhY mUrK hY aty !p,y-!p ^ tbAh kr lYNdA hY=33bye|zt ho,A aty ku|iq! jA,A eh `sdI tkdIrhovygI aty `h !p,I bdnAmI kdy vI Do, dy kAiblnhIN hovygA= 34ik`N ju `s a¯rt dy ptI ^ ErKA hojAvygI aty jdoN `h bdlA lvygA `h koE trsnhIN krygA= 35`h koE vI muaAvzA mÈzUr nhIN krygA<koE Frk nhIN pYNdA< kImt BAvyN ik\nI vI v.yrI hovy=

isaA,p tuhA^ ivBcAr toN dUr r|KygImyry byqy< myry SbdM ^ cyty r|K,A< `nHM hukmM ^kdy nA Bu|l,A ijh/y mYN tuhA^ id\dA hM= 2jykr

tusIN myrA hukm mÈno tusIN ij`voNgy= myrI@ is|iK!vM^ !p,I a|K dI putlI vMg anmol b,Aky r|Ko= 3enHM^ aAp,IaM `NglIaM nAl b\nH lY,A= enHM ^ aAp,yidl `%ty ilK lY,A= 4isaA,p ^ !K<ÒtU\N myrI BY,hYN ÚÓ aty smJdArI ^ !p,y pirvAr dA sd|s kho=5`h tuhA^ e|k ajnbI a¯rt< e|k ivdySI a¯rt toNbcAvygI jo kUlI@ g|lM krdI hY=

6e|k idn mYN !p,I iK/kI dy prid@ drim!noNbAhr JAik!= 7mYN apR¯/M< drim!n< mu Èi.@drim!n< e|k nOjvAn ^ vyiK! ijs^ koE sUh nhIN

7

661 khA`tM 7:8-8:19

sI= 8`h hyQM rAh ty turdA hoe!< e|k mÈdI a¯rt dyGr v|l jA irhA sI< ij|Ty `h rih\dI sI= 9hnyrA ho,vAlA sI Ð sUrj Cup irhA sI= rAt pY, vAlI sI=10a¯rt `s^ iml, lE GroN bAhr aAE= `snyvysvA vrgy k|p/y pAX hoX sn= `sdI@ nOjvAnbAry iv`tM sn=

11`h KrUdI aty ivdrohI sI< `h Gr Qihr, vAlInhIN sIÚ 12hu, `h s/k `|ty hY< hu, `h cOrAhy ty hY<`h hr nu|kr ty eÈtzAr iv|c rihÈdI hY= 13`snynOjvAn ^ iK|c ilaA aty `s^ cu\m ilaA= `snybySrmI nAl `s^ !iK!< 14ÒmYN a|j suK sMd dIblI hAjr kItI= aty a|j mYN kIty hoX ekrAr ^pUir@ kItA=

15Òaty es lE mYN tuhA^ aAp,y nAl Bojn lEs|dA dy, bAhr aAE hM= mYN tyrI bhut BAl krdIrhI hM= ty hu, mYN tY l|B ilaA hYÚ 16mYN aAp,y ibstry`%ty sAF cAdrM ivCAEaM hn= eh imsr dys dIaMb/IaM KUbsUrt cAdrM hn=

17ÒmYN aAp,y ibstry `%ty atr iC/ikaA hY= BMt-BMt dI g\Drs bhut kmAl dIaM hn= 18hu, aAP<!pM Kud hI svyr td !n\d mA,IX< !pM ip!rnAl SrAbI ho jAEX=

19ÒmyrA ptI Gry nhIN hY `h e|k l\myN sFr ty bAhrcil! ig! hY= 20`sny l\mI wAtrA lE kAFI pYsynAl r|Ky hoX hn= `h do hFitaM toN pihlM Gr nhINaAvygA=Ó

21a¯rt ny `s nOjvAn ^ !p,I c\cltA nAlBrmAe!< `sny `s^ !p,y kUly SbdM nAlbihkAe!=

22aty `h nOjvAn `sdy ip|Cy l|g ky jAl iv|cFs, aA igaA= `h `s bld vrgA sI ijsdI blIc/HAE jA, vAlI sI= `h jAl iv|c Fs, jA rhyihr, vrgA sI< 23jdoN t|k `sdy idl iv|c tIr nMv|jy< e|k pÈCI vMg jo is|DA kui/|kI v|l `|. ip!< aty`s^ koE klpnA nhIN `h !p,I iz\dgI gu!`,hI vAlA hY=

24es lE hu, pu|tro< su,o myrI g|l iDaAn nAl=ijh/y Sbd mYN boldA hM `nHM v|l iDaAn idP=25!p,y idl ^ `sdy rAhM v|l Bqk, nA idP<`sdy rAhM ty nA Qihro=

26`s ny ik\ny hI lokM ^ tbAh kItA= ijnHM lokM ^`sny tbAh kItA `nHM dI ig,tI bhut v|.I hY= 27`sdA Gr m¯t v|l agvAE krdA< eh tuhA^ m¯t dyGorin@ v|l lY jMdA hY=

isaA,p< e|k nyk a¯rtkI is!,p !vAz nhIN mArdI? kI smJdArI!p,I !vAz nhIN `QA`NdI?

2`h (is!,p) rAh dy pAsy phA/I dI qIsI ty KloNdIhY ij|Ty rsty imldy hn=

3Sihr dy FAqkM ty< KulHy drvAij@ ty `h roNdI hY=4mYN tusM lokM nAl g|l kr rhI hM< ÒtuhA.y v|l

ensAno< mYN !p,I !vAz `QA`NdI hM=5tusIN apRO/< loko< sUJ is|Ko aty tusIN mUrKo< aklmÈdI

is|Ko=6su,o< ijh/IaM g|lM mYN tuhA^ isKA rhI hM `ict

hn= aty jo myry bulH GoiSt krdy hn DrmI hY=7myry mUÈh iv|coN isrF s|c inkldA hY ik`N ik myry

bulH bdI ^ nFrt krdy hn=8aAKdA hM mYN jo g|lM shI ny= rtA nhIN JUQ jM

Zlt myry SbdM iv|c=9isKy hoX !dmI jA,dy hn ik `h DrmI hn< aty

jo ig!n l|B lYNdy hn smJ jMdy hn ik `h shIhn=

10cMdI dI bjAe myrA anuSASn lvo< sony dI bjAesmJdArI ^ cu,o=

11mu|lvAn vDyry hY isaA,p nIlmM nAloN= `s nAliksy dI vI tulnA nhIN kItI jA skdI=Ó

isaA,p kI krdI hY12ÒmYN isaA,p hM< mYN igaAn dy nAl rih\dI hM aty

mYN PToN l|BdI hM ij|Ty sUJ v|sdI hY=13whovAh toN .rnA bdI ^ nFrt krnA hY< mYN h\kAr<

!k/< bd< ivhAr< aty duSq g|lM ^ nFrt krdIhM=

14myry kol slAh hY< myry kol ig!n< smJdArI atySktI hY=

15mYToN rAjy SAsn krdy hn< SAsk hukm b,A`Ndyhn jo in@E hn=

16myry du!rA SihjAdy< aty s|j, aty sAry in@EvI in@kAr vI hkUmt krdy ny=

17ipaAr krdI hM mYN `nHM lokM ^ jo ipaAr mY^krdy= ty jo lok krngy kQn GAl,A< mY^ l|B, lEl|B lY,gy mY^ `h=

18pAs hY myry dOlt aty e|zt< mYN dOlt aty DrmIatAid\dI hM jo sdA rih\dI hY=

19myry Fl KAls sony nAloN ibhtr hn< jo kuJ vI mYNpYdA krdI hM Su|D cMdI nAloN vI ibhtr hY=

8

khA`tM 8:20-10:1 66220mYN in@ dy rAhM dy nAl-nAl DrmIatA dy rAhM

ty cldI hM=21id\dI hM mYN dOlt `nHM lokM ^ jo krn ipaAr

mY^ aty Br id\dI hM mYN godAm `nHM dy=22sB toN pihlI g|l whovAh ny kItI< `sny mY^

jIvn id|tA< bhut smM pihlM `sny kuJ vI krntoN pihlM whovAh ny mY^ !p,y k\m dI SurU!tvyly< !p,y pRAcIn smyN dy k\m toN pihlM mY b,Ae!=

23mYN l\G cu|kI@ `mrM iv|c bhut pihlM< dunI@dI sAj,A toN pihlM sAjI gE sI=

24b,Ae! igaA sI mY sAgrM toN pihloN< b,Ae!igaA sI mY^ pA,I toN pihloN=

25mYN prbtM ^ enHM dI jgHA sTAipt krn toN pihlMb,AE gE sM< mYN phA/I@ dy ho, toN pihlM b,AEgE sI=

26DrtI dy sAjy jA, toN pihlM< jM esdy KytM jMjdoN ikty vI es dunI@ iv|c koE DU/ sI=

27hAzr sM mYN< sAijaA sI jdoN whovAh ny akASM ^hAzr sM mYN< jdoN whovAh ny< iK|cI sI lIk DrtI duaAlyty h|d b\nH id|tI sI sAgr dI=

28j\mI sM mYN pihlM< Fyr whovAh ny r|Ky sn b|dlaAkAS iv|c= ty hAzr sM mYN jdoN r|iKaA sI pA,I whovAhny smuÈdr iv|c=

29hAzr sM mYN< jdoN whovAh ny h|dM b\nHIaM snsmuÈdrM dy pA,I dIaM tAik `%Q nA sky pA,I `cyrAPsto `ty ijsdI ejAzt id|tI hY whovAh ny= hAzrsM mYN `doN< jdoN r|KIaM sn whovAh ny nIhM DrtIdIaM=

30mYN `sdy pAsy ty kArIgr vMg sM= mYN hr roz`sdA !n\d sI< mYN hr smyN `sdI hAzrI iv|c !n\dmAi,!= 31mYN `s dI dunIaM vyK, lE KuS sM< atymnu|KtA nAl pRs\n sM=

32hu,< b|icP< su,o myrI g|l< k\n DrkyÚ pRs\n hoskdy ho tusIN vI jy tusIN c|loNgy myry rAhM `%tyÚ

33myrI isiKaA ^ su,o aty is!,y b, jAP< esdIlAprvAhI nA kro=

34su,dA hY jo vI b\dA myrI g|l ^ D\n hY `h=ingrAnI krdA hY ijh/A hr idn myry dr `%ty=e\tzAr krdA hY ijh/A myry lE< myry drM `%ty=

35l|B lYNdA hY jo vI b\dA mY^< l|B lYNdA hY Phiz\dgI ^< hAisl krygA imhr `h whovAh pAsoNÚ

36pr ijh/A ivaktI mY^ l|B, Õc nAkAm ho jMdAhY< !p,I hI iz\dgI ^ `jA/ lYNdA hY= koE vI< jomY^ nFrt krdA m¯t ^ ip!r krdA=Ó

isaA,p aty mUrKtAisaA,p ny aAp,A Gr `sAir!= `sny esdys|t T\mM* ^ Gi/!= 2`sny !p,A mAs it!r

kItA< !p,I suriDmE mYa imlAE aty !p,A myjit!r kItA= 3`sny !p,y nOkrM ^ bAhr Byj id|tAaty Sihr dI phA/I toN pukArdI hY: 4Òis|Dy-sADy loke|Ty ek|Qy ho jA,Ó< `h `nHM v|l muKAtb hu\dI hYij\nHM ^ sUh dI kmI hY< 5ÒaAP< ty myrI isaA,p dABojn Cko= ty `s mYa ^ vI Cko jo mYN itaAr kItI hY=6!p,y mUrK dostM ^ ip|Cy C|. idP< Fyr tusIN ijPNgy<imhnt nAl smJdArI dy rAh ty c|lo=Ó

7koE vI jo `s ivaktI ^ suDArn dI koiSs krdAjo hornM ^ iq|cr krdA< be|zt hu\dA hY= e\J hI koEvI ivaktI ijh/A bury b\dy ^ iJ/kdA< `h s|q KMdAhY= 8`s ivaktI ^ nA iJ/ko jo dUsir@ ^ iq|crkrdA< ik`N jo `h tuhA^ nFrt krygA< pr jykrtusIN is!,y ivaktI ^ iJ/koNgy< `h tuhA^ ip!rkrygA= 9iksy isaA,y b\dy ^ isiKaA dyvo aty `h horisaA,A b, jAvygA= jy tusIN iksy is|iK! pRApt b\dy^ isiKaA dyvoNgy< aty `h !p,A ig!n vDAa lvygA=

10is!,p v|l pihlA kdm whovAh toN .rnA hY<piv|tr lokM ^ jAn,A ig!n ^ hAisl krnA hY=11Òmyry kAr,< Òis!,p !KdI hYÓ< tuhA.I iz\dgI dyidn aty sAl vD jA,gy=Ó12jykr tusIN is!,y ho<eh tusIN hI ho jo FAedy Õc hovoNgy< aty jykr tusINmjAkIX ho< eh tusIN ek|ly hI hovoNgy jo BugtoNgy=

13$rt dI mUrKtAE Sor-srAbI hu\dI hY< `h nAvAkFhY aty kuJ nhIN jA,dI= 14`h aAp,y Gr dy drvAzy`%ty bYQI hu\dI hY= `h Sihr dI phA/I `%ty kursI tybYQI hu\dI hY= 15`h `nHM ^ !vAz mArdI hY< jo is|DyrAh ty jA rhy hu\dy hn= 16aAm lok< Òe|Ty ek|Qy hojA,< `h `nHM v|l muKAtb hu\dI hY ijnHM ^ sUh dIkmI hY=Ó

17ÒcurAe! hoe! pA,I im|QA hY< curAE hoE roqIsvAidSq hY=Ó

18pr mUrK lok nhIN jA,dy ik `sdA Gr BUtMlE hY= aty `sdy mihmAn kbrM iv|c lyqy hoX hn=

sulymAn dIaM khA`tMeh khA`tM (isaA,y kTn) sulymAn dIaM

s|t T\m pRAcIn esrAXl iv|c< bhut sAry GrM iv|ccAr kmry ijnHM iv|c C|t ^ shArA dy, lE s|t T\m hu\dysn= eh drsA`NdA ik isaA,p kol Qos Gr sI=

hn: e|k isaA,A pu|tr aAp,y iptA ^ pRs\n10

9

663 khA`tM 10:2-11:3

krdA hY= pr e|k mUrK pu|tr aAp,I mAtA ^ bhutZmZIn krdA hY=

2bd amlM nAl kmAE gE dOlt dI koE kImtnhIN< pr DrmIatA tuhA^ m¯t toN bcA skdI hY=

3whovAh kdy vI e|k c\gy ivaktI ^ Bu|iK@ nhINmrn dyvygA< pr bury ivaktI dI@ e|CAvM toN enkArkrdA hY=

4e|k sust b\dA grIb hovygA= pr imhntI b\dAamIr ho jAvygA=

5e|k sUJvAn pu|tr grmI vyly Fsl ek|QI krdAhY< pr ijh/A pu|tr vA.I dOrAn sON jMdA< bye|ztIil!`NdA hY=

6lok prmySur ^ nyk b\dy ^ asIs dy, dI byntIkrdy hn= bury b\dy vI BAvyN `ho ijhIaM SuB g|lMaAK,< pr `nHM dy bol isrF `nHM dIaM mÈdIaMiv`NtIaM g|lM ^ hI CupMdy hn=

7e|k DrmI ivaktI hmySA pRs\ntA nAl wAd kItAjAvygA pr e|k duSq ivaktI dy nAm dA izkr krnAisrF durg\D hI C|.ygA=

8is!,A ivaktI !dySM ^ pRvAn kr lYNdA< pre|k mUrK jo !p,y mUÇh ty kAbU nhIN r|K skdA i.|gpvygA=

9e|k emAndAr aAdmI hmySM su|riKat rih\dA<jdik DoKybAz ivaktI Fi/aA jMdA=

10`h b\dA ijh/A s|c ^ CupA`NdA< musIbt pYdAkrdA hY aty e|k mUrK ijh/A !p,y mUÈh ty kAbU nhINr|K skdA i.|g pvygA=

11e|k DrmI ivaktI dI !K,I jIvn dA stRothY= pr duSq lokM dA mÈUh ih\sA lE >|k, hu\dA hY=

12nFrt dlIlbAzI vDA`NdI hY jdik ip!r hrgltI ^ mu!f kr id\dA hY=

13is!,p smJ, vAly lokM dy bulHM ty pAE jMdIhY= pr ijs ivaktI ^ sUJ dI kmI hY `s^ mAr dIjrUrt hY=

14is!,y lok hmySA ig!n hAisl krdy rih\dy hn<pr mUrK lokM dy Sbd brbAdI ^ s|dA id\dy hn=

15dOlt amIr aAdmI dI r|iKaA krdI hY= aty grIbIgrIb aAdmI ^ tbAh kr id\dI hY=

16e|k DrmI ivaktI dA k\m enAm vjoN jIvnkmA`, dA hY< pr e|k duSq ivaktI !p,y pApM toNszA kmA`NdA hY=

17`s ivaktI lE ijh/A anuSASn ty c|ldA<jIvn dA rAh bhut sAF ho jMdA hY< pr ijh/A ivaktIsuDAr ^ nAmÈzUr krdA hY< Bqk jMdA hY=

18ijh/A ivaktI nFrt ^ CupA`NdA hY JUQA hY<pr ijh/A aFvAhM fYlA`NdA hY mUrK hY=

19bhut iz!dA bol, dA ntIjA< bhutA pAp hu\dAhY< pr ijh/A !p,A mUÈh b\d r|KdA< is!,A b,jAvygA=

20nyk b\dy dy Sbd Su|D cMdI vrgy hn= pr buryb\dy dy ivcArM dI koE kImt nhIN=

21nyk b\dy dy Sbd hor bhut lokM dA BlA krdyhn= pr mUrK b\dA sUJ dI kmI kAr, mr jMdA hY=

22whovAh dI asIs< ehI hY jo iksy ^ amIr b,A`NdIhY atyy es nAl koE kSq nhIN J|l,A pYNdA=

23mUrK b\dA Zlt k\m krky KuS hu\dA hY= esy trHMsmJdAr aAdmI isaA,p toN pRs\ntA pA`NdA hY=

24ijs cIz toN e|k duSq ivaktI BY KMdA hY< `h`sy `ty aA jMdA hY= pr e|k DrmI ivaktI dI@e|CAvM pUrI@ kItI@ jA,gI@=

25duSq !dmI acAnk !lop ho jA,gy ijvyN ikhnyrI du!rA `.AX gX ho,< pr e|k DrmI !dmIhmySA lE K/A rhygA=

26kdy vI sust b\dy koloN aAp,A k\m nA krAP< ik`Nik `h tuhA^ tuhA.y mUÈh iv|c isrky vMg jM a|KM iv|cDU\aM pY jA, vMg< iKJAvygA=

27wAhovAh lE e|zt jIvn vDA`NdI hY< pr duSqivaktI dy jIvn dy vrHy GqA id|ty jMdy hn=

28DrmI b\dy dI aAs KuSI ilaA`NdI hY= pr duSqlokM dI@ !sM brbAd kItI@ jA,gI@=

29e|k emAndAr !dmI lE< whovAh dA rstASr, hY pr `nHM lE jo bdI krdy hn< eh tbAhIhY=

30e|k DrmI !dmI ^ kdy vI `jArIaM nhIN jAvygApr duSq lokM ^ DrtI |ty nhIN rih, id|tA jAvygA=

31DrmI b\dy dA mUÈh is!,p pYdA krdA hY pr ijh/IjubAn< bZAvt lE boldI hY k|q id|tI jAvygI=

32e|k DrmI ivaktI dy bulH jA,dy hn ik kImÈjUrSudA hY< pr e|k duSq ivaktI bZAvt lE boldAhY=

whovAh by-emAn tolM ^ nFrt krdA< prs|cy tolM iv|c pRs\n hu\dA hY=

2h\kAr nAl bye|ztI !`NdI hY< pr `nHM lokM nAlisaA,p aA`NdI hY ijh/y inmR hn=

3emAndAr lokM dI emAndArI `nHM dA mArgdrSn krdI hY< pr DoKybAzM dI iGR,A `nHM ^ tbAhkr id\dI hY=

11

khA`tM 11:4-12:4 6644jdoN prmySur lokM dA inaM krdA hY< dOlt dA

koE mu|l nhIN hu\dA= pr nykI tuhA^ m¯t toN bcA`NdIhY=

5emAndAr lokM dI nykI `nHM dy rAhM ^ is|iK!b,A`NdI hY< pr e|k duSq !dmI dI duSqtA `sdyptn dA kAr, b,dI hY=

6nykI emAndAr lokM ^ bcA`NdI hY= pr kpqIlok !p,I@ Kud dI@ iv`NtM kAr, hI Fs jMdyhn=

7jdoN koE bd aAdmI mrdA hY< `s ^ koE `mIdnhIN hu\dI< jo `mIdM `s^ !p,I SktI `%ty snbykAr hn=

8nyk b\dA musIbtM toN bc jMdA hY ty `h musIbtMesdI bjAe iksy duSq !dmI ty ! pY,gI@=

9e|k prmySur hI, ivaktI !p,I@ g|lM nAl!p,y gu!>I ^ tbAh kr id\dA hY pr DrmI lok!p,I smJdArI du!rA bc inkldy hn=

10e|k DrmI ivaktI dI sfltA pUry Sihr ^ KuSkr id\dI hY< pr `|Ty byaÈt !n\d mA, hu\dA jdoN iksyduSq dA ivnAS hu\dA hY=

11jdoN nyk ivaktI ^ asIs imldI hY< pUry Sihr^ FAedA hu\dA hY pr duSq lokM dI@ g|lM es^ hyQMlAh id\dI@ hn=

12sd BAvnA toN korA b\dA aAp,y gvM>IaM dIin\idaA krdA hY= pr isaA,A aAdmI jA,dA hY ikkdoN cu|p rih,A hY=

13e|k g|pI !dmI ij|Ty vI jMdA Byt KolH id\dA< prijs !dmI ty BrosA kItA jA skdA Byt r|KdA hY=

14jdoN koE rAhnumAE nhIN hu\dI< kOm dA ptn hojMdA= pr anyk slAhkAr sFltA pRp|k b,A`Ndy hn=

15jy tusIN iksy hor b\dy dA krzA adA krn dAekrAr kroNgy tM tuhA^ aFsos hovygA= jy tusIN ehoijhy ekrAr krn toN enkAr kr idPNgy tM bcyrhoNgy=

16e|k imhrbAn a¯rt e|zt hAisl krdI hY= prbyrihm aAdmI isrF dOlt hI hAisl krdy hn=

17e|k id!lU !dmI !p,y lE hmySA c\gA krdAhY< pr e|k zulmI ivaktI !p,y-!p lE `dAsIil!`NdA hY=

18e|k duSq ivaktI JUQ bol, lE enAm hAislkrdA hY< pr ijh/A ivaktI DrmIatA dA bIz bIjdAs|cAE dA enAm hAisl krdA hY=

19s|cmu|c< nykI jIvn id\dI hY= pr bury b\dy bdI dyip|Cy dO/dy hn ty `nHM ^ m¯t imldI hY=

20whovAh bd-idmAg lokM ^ nFrt krdA< pr`nHM nAl KuS hu\dA jo !p,y rAhM iv|c inrdoS hu\dyhn=

21eh QIk hY ik e|k duSq !dmI ^ av|S szAimlygI< pr DrmI lok aty `nHM dy b|cy !zAd ho jA,gy=

22e|k KUbsUrt a¯rt ijs ^ sUJ dI kmI hovy< ehe|k sUr dy n|k iv|c sony dI n|T vMg hu\dI hY=

23e|k s|j, !dmI dI@ `mIdM c\ig!E Õc Ktmhu\dI@ hn< pr e|k bd !dmI dI@ `mIdM `s^musIbt iv|c pA id\dI@ hn=

24jy koE b\dA KulH idlI nAl id\dA hY tM `s^ horvI lAB hovygA= pr jo koE b\dA !p,y kol r|K lYdAjo ik `s^ nhIN krnA cAhIdA< `sdA aÈt grIbIiv|c hu\dA hY=

25e|k imhrbAn !dmI tr|kI krygA< ijh/A !dmIhornM dI ip!s buJA`NdA< `sdI Kud dI ip!s buJjMdI hY=

26kOm `s b\dy ^ srApdI hY jo anAz !p,y kol hIr|K lYdA< pr D\n hY `h ijh/A `s^ vycdA=

27ijh/A ivaktI nykI krdA rih\dA< jo c\gA hYhAisl krygA< aty jy koE ivaktI bdI ^ BAldA<`h `s `|ty !vygI=

28ijh/A b\dA aAp,I dOlt `%ty inrBr krdA hYi.|g pvygA= pr DrmI lok nvIN kru\bl vMg hryrih,gy=

29ijh/A b\dA aAp,y pirvAr ty bye|ztI il!`NdAhY ivrsy iv|c kuJ nhIN hAisl krdA= aty aKIr iv|c<mUrK b\dA is!,y dA gulAm b, jAvygA=

30DrmI b\dy dy k\m dA ntIjA jIvn dy ru|K vMg hY=e|k isaA,A b\dA rUhM ^ ek|QA krdA hY=

31jy nyk b\idaM ^ ij\dgI iv|c `nHM dy c\gy k\mMlE enAm imldA hY< tM ik\nA vDyry duSqM aty pApI@^ imlygA ijsdy ik `h aiDkArI hn=

ijh/A !dmI is|K,A cAhu\dA hY `h suDrnAvI cAh\udA hY< pr jo koE vI iJ/ky jA, ^

nFrt kry byvkUF hY=2e|k nyk ivaktI whovAh pAsoN imhr pRApt krdA<

pr `h (whovAh) e|k skImI b\dy ^ in\ddA hY=3e|k j,A bdI rAhIN !p,y-!p ^ sTAipt nhIN

kr skdA< pr DrmI b\dy ^ kdy vI `KAi/! nhIN jAskdA=

4nyk ptnI !p,y ptI dy isr ty SAhI tAz vMghu\dI hY< pr ijh/I a¯rt !p,y ptI ^ SrimÈdA krdIhY `h `s dy srIr iv|c e|k ibmArI vMg hY=

12

665 khA`tM 12:5-13:95nyk b\dy dI@ iv`NtM in!E aty shI hu\dI!

hn= pr duSq dI slAh iGR,Awog hu\dI hY=6duSq dy Sbd lokM ^ mArn dy m¯ky dA e\tzAr

krdy hn= pr e|k emAndAr ivaktI dA `pdyShmySA `nHM ^ bcA`NdA hY=

7bury lok `K/ jMdy hn aty nhIN bcdy pr DrmIdy pirvAr kAem rih,gy=

8e|k !dmI dI `sdI !p,I is!,p anusAr`stt hu\dI hY< pr ijnHM lokM dy idmAg pu|Qy hnitrskAry jMdy hn=

9mh|tvhI, hoky e|k nOkr ^ r|K,A mh|tvpUr,ho, dA dAvHA krky Bojn dI kmI ho, nAloN vDI! hY=

10e|k nyk b\dA aAp,y jAnvrM dI@ jrUrtM dIdyKBAl vI krdA hY= pr duSq hr sAky iv|c jAlmhu\dy hn=

11`h iksAn ijh/A KytI krdA hY kdy Bu|KA nhINmrygA= pr ijh/A b\dA FzUl ivcArM dy ip|Cy B|jdA hY`s^ sUJ dI kmI hu\dI hY=

12duSq bd-!dmI@ dI@ lu|qM dI e|CA krdyhn< pr DrmI `|ntI krdA hY=

13e|k bd ivaktI !p,I@ doKI g|lM du!rAFs jMdA hY< pr e|k DrmI ivaktI musIbtM iv|coNinkl jMdA hY=

14iblkul ijvyN !dmI ^ !p,y h|ToN kIty k\m lEenAm imldA hY< e\J hI iksy dy c\gy bcn< `s^c\gI@ cIjM hAisl krA`Ndy hn=

15mUrK b\dA ap,y rsty ^ hI sB toN `%tm smJdAhY= pr isaA,A b\dA hornM lokM dIaM g|lM ^ iDaAnnAl su,dA hY=

16mUrK b\dA CytI hI gu|sy ho jMdA hY= pr smJdArb\dA< bye|ztI ty vI SMt hI rih\dA hY=

17e|k s|cA gvAh shI ib!n id\dA hY< pr e|kJUQA gvAh JUQ !KdA hY=

18ibnA socy smJy boly Sbd tlvAr vMg zKmI krskdy hn< pr isaA,y b\dy dy sbd (`pdyS) zKmM ^rAjI kr skdy hn=

19ijh/y bulH s|c boldy hn sdA rih,gy< prijh/I zubAn JUQ boldI hY isrF To/y hI plM lErih\dI hY=

20ijh/y b\dy bd g|lM ivtA`Ndy hn iGR,Awog hnpr ijh/y lok SMtI ^ pRotsAhn id\dy hn< KuS hn=

21e|k DrmI ivaktI iksy vI kiQ,AEaM dAsAhm,A nhIN krygA< pr duSq lok hmySM musIbtM dAsAHm,A krngy=

22whovAh `nHM lokM ^ nFrt krdA hY ijh/y JUQboldy hn< pr `h `nHM lokM `%ty imhr nAl vyKdA hYijh/y DrmI g|lM krdy hn=

23isaA,y lok !p,A ig!n !p,y tME r|Kdy hnpr e|k mUrK !p,I mUrKtAE drsA id\dA hY=

24`h lok ijh/y imhntI hn `h hornM kAimaMdI ingrAnI `%ty lgAX jA,gy= pr sust b\dy ^gulAm dI trHM k\m krnA pvygA=

25iFkr !dmI `|ty e|k BArI boJ vMg hY< pr c\gySbd `s^ KuS kr skdy hn=

26DrmI ivaktI aAp,y im|trM dA inrdySn krdAhY< pr duSq dA rstA `nHM ^ gumrAh kr id\dA hY=

27e|k !lsI ivaktI `h hAisl nhIN krygA jo`s^ cAhIdA hY< pr e|k imhntI !dmI a|t kImtIcIzM ty vI kbzA kr lvygA=

28iz\dgI nykI dy rAh ty hY pr e|k aijhA rstAvI hY jo mOt v|l agvAE krdA hY=

isaA,A pu|tr aAp,y iptA dIaM aAKIaM g|lM^ iDaAn nAl su,dA hY= pr e|k mgrUr

ivaktI iJ/k ^ nhIN su,dA=2ivaktI ^ !p,y c\gy `pdyS lE c\gA enAm

iml skdA hY pr e|k kpqI ivaktI hmySM ih\sA hIpRApt krdA hY=

3ijh/A b\dA aAp,y bolM iv|c sAvDAn hovy aAp,IjAn dA bcA` kr lYNdA hY= pr `h b\dA ijh/A ibnAsocy boldA hY< !p,y-!p ^ tbAh kr lYNdA hY=

4sust b\dA cIzM tM cAhu\dA hY pr `nHM ^ `h kdyhAisl nhIN kr skdA= pr `h lok ijh/y imhntkrdy hn aAp,I mn-cAhIaM cIzM hAisl kr lY,gy=

5e|k DrmI ivaktI JUQ ^ nFrt krdA hY pre|k bd-!dmI !p,y-!p `|ty isrF SrmsArI atybye|ztI il!`NdA hY=

6ijh/A ivaktI inrdoS jIvn ij`NdA nykI du!rAbcAe! jMdA< jd ik bd-krnI@ e|k pApI ^ hrAid\dI@ hn=

7kuJ lok es trHM ivhAr krdy hn ijvyN `h amIrho, pr hu\dy `h grIb hn= dUsry lok grIbM vrgAivhAr krdy hn pr asl iv|c `h amIr hu\dy hn=

8e|k amIr aAdmI dI iz\dgI `sdI dOlt duaArA`jA/HI jA skdI hY= pr grIb b\dA kdy vI azyhyK|try dA sAhm,A nhIN krdA=

9DrmI lok cmkdAr rOSnI vMg hn< pr duSqlokM dA dIvA buJAe! hI jA, vAlA hY=

13

khA`tM 13:10-14:16 66610GmÈ. isrF Jgi/@ v|l hI agvAE krdA hY<

pr ijh/A ivaktI c\gI slAh ^ su,dA hY< is!,AivaktI hY=

11DoKy nAl kmAE hoE dOlt CoqI toN CoqI hu\dI jMdIhY= pr ijh/A ivaktI h|T Brky pYsy ek|Qy krdA`sdI dOlt vDdI-f|uldI hY=

12jdoN iksy dI `mId pUrI nhIN hu\dI< eh `sdyidl ^ rogI b,A id\dI hY pr e|k BrpUr `mId jIvndy ru|K vMg hY=

13e|k b\dy ^ adAegI krnI pvygI jykr `hihdAet dI e|zt nhIN krdA< pr ijh/A ivaktIhukm dI e|zt krdA< enAm pRApt krdA hY=

14e|k is!,y ivaktI dI ihdAet e|k jIvndy, vAly Jrny vMg hY eh lokM ^ m¯t dy iSk\ij@ toNbcA`NdA hY=

15c\gI sUJ vAly ivaktI ^ lok ps\d krdy hn<pr `nHM lokM lE iz\dgI duBr ho jMdI hY ijh/ykpqI hu\dy hn=

16koE vI dUr-drSI ivaktI smJdArI dy !DArty k\m krdA hY< pr e|k mUrK !p,I byvkUfI pRmAi,tkr id\dA hY=

17e|k duSq s\dySvAhk dA a\t musIbt iv|c hu\dAhY< jd ik e|k Brosywog s\dySvAhk SMtI il!`NdAhY=

18ijh/A ivaktI ihdAet ^ nAmÈzUr krdA hY isrFSrmSArI aty grIbI pMdA hY< pr ijh/A ivaktIiJ/k ^ pRvAn krdA hY e|zt pRApt krdA hY=

19jy koE b\dA kuJ locdA hY ty Fyr `s^ pRApt krlYNdA hY tM `h bhut pRs\n hovygA= pr mUrK b\dy isrfburA locdy hn `h bdl, toN enkAr krdy hn=

20e|k isaA,y b\dy dA s\g isaA,p ilaA`NdA< jdik e|k mUrK aAdmI dA s\g isrF musIbt ilaA`NdAhY= 21pApIaM dy ip|Cy musIbtM l|gIaM rih\dIaM< prDrmI c\gy enAm pRApt krdy hn=

22e|k nyk b\dA aAp,y poitaM lE vI ivrsy C|.jMdA< pr e|k pApI dOlt ^ jmHM krdA rih\dA ijh/IaKIr iv|c DrmI lokM kol clI jAvygI=

23hAlM ik ho skdA ik grIb aAdmI dA Kyt kAFIBojn pYdA kry< eh Koh il|tA jAvygA jykr PTy inaMnA hoeaA tM=

24ijh/A aAdmI aAp,y pu|tr ^ szA nhIN id\dA<`s ^ ipaAr nhIN krdA< pr ijh/A aAdmI aAp,ypu|tr ^ ipaAr krdA `h `s^ wkInI anuSAistkrygA=

25e|k DrmI ivaktI ij\nA cAhy KA skdA< pr duSqlokM dA i>|. KAlI hI rih\dA hY=

e|k isaA,I a¯rt aAp,A Gr `sArdI hY<pr mUrK es ^ aAp,y hI h|TIN >Ah lYNdI hY=

2ijh/A ivaktI emAndArI nAl ij`NdA hY whovAhtoN .rdA hY< pr ijh/A cAlAk hu\dA `s ^ itrskArdAhY=

3e|k mUrK b\dy dA kTn `s dy GmÈ. ^ szA dy,lE C/ ilaA`NdA hY pr isaA,y lokM dA `pdyS`nHM dA bcA` krdA hY=

4ij|Ty bld nhIN hu\dy< bA/A KAlI rih\dA hY= pr e|kbld dI tAkt< BrpUr Fsl dI vA>I krn Õc mddkrdI hY=

5e|k s|cA gvAh JUQ nhIN boldA= jo koE vI JUQd|sdA e|k JUQA gvAh hu\dA hY=

6e|k mgrUr ivaktI isaA,p BAldA aty es ^l|B nhIN skdI< pr smJdArI aAsAnI nAl `s b\dykol aA jMdI hY jo isKlAE pRApt hY=

7mUrK b\dy nAl dostI kdy nA kro= `h tuhA^ kuJvI nhIN isKA skdA=

8cuSt aAdmI lE< isaA,p< jo kuJ vI `h kry`s^ soc-ivcAr idÈdI hY< pr mUrKM dI byvkUFI< DoKAkrdI hY=

9mUrK aAp,y doS bAry h|sdy hn< pr emAndArlokM drimaAn c\gI vsIat hu\dI hY=

10hr ivaktI !p,y du|KM bAry jA,dA hY< aty esytrHM hI koE ajnbI iksy hor dy aAn\d ^ sMJA nhINkr skdA=

11duSq lokM dA Gr tbAh ho jAvygA< pr emAndArlokM dA t\bU vDy-Fu|lygA=

12e|k `h rstA hY ijs^ lok shI smJdy hn=pr `h rstA isrF m¯t v|l jMdA hY=

13koE j,A hsidaM hoeaM vI `dAs ho skdA hYaty ho skdA ik hAsy dA aÈt `dAsI iv|c hovy=

14ijs bÈdy ivc vFAdArI dI kmI hu\dI hY< aAp,yamlM dy FlM ^ Bog,gy< aty esy trHM hI e|k c\gAaAdmI aAp,A krmM ^ BogygA=

15aAm lok jo vI su,dy hn sB kuJ ty BrosA krlYNdy hn= pr isaA,A b\dA krn toN pihlM hr cIzbAry iDaAn nAl soc ivcAr krdA hY=

16e|k isaA,y ivaktI ^ .r dI t\drust KurAkimldI hY aty jdoN `h musIbt vyKdy hn tM dUr rih\dyhn= pr mUrK b\dA `hI krdA jo `h cAhu\dA aty hAlyvI socdA ik `h sur|iKat hY=

14

667 khA`tM 14:17-15:1417ijh/A b\dA CytI gu|sy iv|c aA jMdA hY mUrKtA

BrIaM g|lM krdA hY= pr isaA,A b\dA DIrjvAnhu\dA hY=

18aAm !dmI dA ivrsA byvkUFI hY< pr e|k isaA,AaAdmI igaAn ^ aAp,y tAj vjoN pRApt krygA=

19bd aAdmIaM ^ c\gy aAdmIaM dy a|gy Juk,ApvygA aty duSq lokM ^ `nHM dy bUihaM ty Juk,A pvygA<jo DrmI hn=

20e|k grIb aAdmI ^ aAp,y guaM>I duaArA vIdUrI ty r|iKaA jMdA< pr amIr aAdmI dy anykM dosthu\dy hn=

21ijh/A ivaktI aAp,y guaM>I dy pApM ^itaAgdA< pr jo koE vI grIb lE dwAlU hovygA D\nhY=

22kI `h ijh/y bdI krdy rih\dy hn guaAc nhINjMdy? pr `h ijh/y hornM dA c\gA mÈgdy hn<nmkhlAlI aty BrosA kmA`Ndy hn=

23sùKt imhnt hmySA adAegI krdI hY pr `%kIaMg|lM grIbI v|l agvAE krdIaM hn=

24isaA,y lokM ^ dOlt duaArA purskAirt kItAjMdA< pr mUrK lokM dI byvkUFI isrF hor vDyry byvkUFIpYdA krdI hY=

25e|k s|cA gvAh iz\dgIaM bcA`NdA< pr e|k JUQAgvAh iGR,A nAl BrpUr hu\dA hY=

26ijh/A b\dA whovAh toN .rdA hY `s kol e|ktk/A g/H hY aty `sdy b|cy es iv|c Sr, pA`Ndyhn= 27whovAh dA .r jIvn dA stRot hY< eh ivaktI^ m¯t dy iSk\jy toN bcA`NdA hY=

28jy koE rAjA bhut sAry lokM ty rAj krdA hY tM`h mhAn hY= jy `s dI prjA hI nhIN tM rAjA iksyk\m dA nhIN= 29e|k DIrjvAn b\dA v|.I smJdArIdrsA`NdA pr ijh/A b\dA CytI gu|sy iv|c aA jMdA hY`h aAp,I hI byvkUFI drsA id\dA hY=

30SMtmE idmAZ SrIr ^ jIvn id\dA hY< pr ErKAh|.IaM ^ tbAh kr id\dI hY=

31ijh/A ivaktI grIbM ^ stA`NdA< aAp,ybnA`, vAly ^ itrskArdA< pr ijh/A ivaktIgrIb lE dwAlU hY< `s dI e|zt krdA hY=

32e|k duSq !dmI Bqk jMdA hY jdoN musIbt `snAl vAprdI hY< pr e|k DrmI !dmI `doN vI hONslymÈd hu\dA hY< jdoN `h mrdA hY=

33is|Ky hoX ivaktI dy mn iv|c isaA,p rih\dI hYaty `h aAp,y-aAp ^< mUrKM drimaAn pRgq ho,id\dI hY=

34nykI iksy kOm ^ mhAn b,A id\dI hY= pr pAp hrkOm dy cirtR ty e|k kl\k hY=

35e|k is!,A syvk rAjy lE KuSI ilaA`NdA hY<pr ijh/A syvk SrmsArI ilaA`NdA rAjy ^ kRoDvAnkr id\dA hY=

inmrtA nAl id|tA ig! e|k jvAb kRoD ^GqA`NdA hY< pr ru|Ky Sbd gu|sy ^ vDAa id\dy

hn=2isaA,y ivaktI dA `pdyS smJdArI ^ e|iCt

b,A`NdA pr mUrKM dA mUÈh byvkUFI aAKdA hY=3whovAh dIaM a|KM hr pAsy hn< `h ijh/y bd

hn aty ijh/y c\gy hn dovM ^ vyKdA hY=4 Sbd ijh/y zKmM ^ rAjI kr skdy hn jIvn dy

ru|K vMg hu\dy hn< pr iGR,Awog Sbd !dmI dy !tmy^ tbAh kr id\dy hn=

5e|k mUrK ivaktI aAp,y ip` dIaM iJ/kM ^ps\d nhIN krdA< pr ijh/A ivaktI iJ/k ^ pRvAnkry drsA`NdA ik `h is!,A hY=

6e|k DrmI ivaktI sB kuJ iv|c amIr hu\dA hY<pr e|k bd aAdmI dA DÈn `s lE musIbtM ilaA`NdAhY=

7isaA,y lokM dy bulH igaAn ibKyrdy hn< pr mUrKMdA idmAZ aijhA nhIN hu\dA=

8whovAh duSq lokM dIaM ByqM ^ nFrt krdA hYpr `h emAndAr lokM dIaM pRArTnvM iv|c pRs\sAmihsUs krdA=

9whovAh duSq lokM dy jIvn >\g ^ nFrt krdAhY=

10ijh/A ivaktI shI rAh ^ C|. id\dA hY< e|ksùKt sbk is|KygA< aty koE vI jo suDAr ^ nFrtkrdA hY< mrygA=

11ik`N ju prmySur jA,dA ik mt dI jgHA kI vAprdAhY< tM av|S hI `h jA,dA ik lokM dy mnM iv|c kIvAprdA hY=

12e|k mKlI aAp,I ZltI bAry d|sy jA, ^ nFrtkrdA hY= aty `h b\dA isaA,y lokM dI slAh lY, toNenkAr krdA hY=

13jy koE ivaktI pRs\n hY< tM `sdA ichrA pRs\nnzr aAvygA= pr jy koE b\dA `dAs hY tM `sdAaAtmA `s `dAsI ^ pRgq kr dyvygI=

14e|k sUJvAn b\dA hor vDyry igaAn hAisl krndI cySqA krdA< pr mUrK hor vDyry mUrKtA ingldyhn=

15

khA`tM 15:15-16:15 66815grIb aAdmI lE hr idn s\GrS hY< pr e|k

pRs\nmE idmAg hmySA dAavt mnA`NdA hY=16To/A pAky< whovAh toN .rnA< amIr hoky d\gA krn

nAloN vDIaA hY=17sAdA Bojn KAky ipaAr kIty jA,A< dAavt krky

nFrt kIty jA, nAloN vDIaA hY=18ijh/y lok CytI gu|sy iv|c aA jMdy hn `h

dlIlbAzI pYdA krdy hn= pr DIrjvAn b\dA SMtIpYdA krdA hY=

19e|k sust b\dy dA rstA k\i.@ nAl Bir! hu\dAhY< pr e|k emAndAr b\dy dA rAh bi,! b,Ae!h\dA hY=

20isaA,A pu|tr aAp,y iptA lE KuSI dA stRot hu\dAhY= pr mUrK b\dA aAp,I Kud dI mAtA ^ vI itrskArdAhY=

21byvkUFI `s ivaktI lE e|k cuqklA hY ijs ^sUJ dI kmI hovy= pr is!,A b\dA `ho g|lM krn dIsAvDAnI vrtdA hY ijh/IaM shI hu\dIaM hn=

22wojnAvM asFl ho jMdIaM hn ij\nA icr ik`pwukt slAh-mSvrA nA hovy= pr `h kAmwAb hojMdIaM hn jykr PTy kAFI sAry slAhkAr ho,=

23b\dA `doN pRs\n hu\dA hY jdoN `h c\gA `%tr id\dAhY aty shI smyN boilaA Sbd bhut c\gA hu\dA hY=

24ijh/IaM g|lM isaA,A b\dA krdA hY `h e|TyDrtI `%ty* jIvn v|l lY jMdIaM hn aty `s^imrtU lok v|l jA, toN rokdIaM hn=

25whovAh< GmÈ.I ivaktI dy Gr ^ tbAh kr id\dAhY< pr whovAh e|k byshArA ivDvA dI jAedAd dIr|iKaA krdA hY=

26whovAh bd aAdmI dI@ socM ^ nFrt krdAhY< pr pAk lokM dIaM socM iv|c pRs\sA mihsUs krdAhY=

27e|k loBI ivaktI aAp,y sAry q|br ty ivnASilaA`NdA< pr ijh/A ivaktI irSvt ^ nFrt krdAhY< ij`vyNgA=

28e|k sUJvAn !dmI bol, toN pihlM socdA hY=pr duSq lokM dy mUÈhM coN isrF bdI hI .ulHdI hY=

29whovAh duSq lokM toN bhut dUr rih\dA hY< pr `hDrmI lokM dIaM pRArTAnAvM ^ su,dA hY=

30ijh/A b\dA muskA`NdA hY `h horM lokM ^ vIpRs\n krdA hY= SuB smAcAr h|.I@ ^ t\druSt

e|Ty DrtI `%ty mUlarT< Ò`%prÓ< BAv< zmIn dy`%pr Òkbr=Ó

b,A`NdA hY=

31ijh/A ivaktI jIvn dy, vAlIaM iJ/kM ^kbUldA hY isaAi,aM drimaAn ij`NvygA=

32ijh/A iJ/ky jA, ^ ps\d nhIN krdA< `s dIkoE sVY-e|zt nhIN pr ijh/A ivaktI< suDAr ^ su,dAhY smJdArI pRApt krdA hY=

33whovAh dA BY< isaA,p iv|c ihdAet hu\dA hYtuhA.I `stt kIty jA, toN pihlM< tuhA^ inmA,yb,AeaA jA,A cAhIdA hY=

aAdmI dA idmAZ wojnAvM b,A`NdA hY< prshI g|l aAK,A Ñ eh whovAh v|loN e|k

sugAt hY=2b\dA socdA hY ik `s dy rsty shI hn< pr whovAh

`s dy mnorTM ^ prKdA hY=3aAp,y hr k\m iv|c whovAh v|l prto< aty tuhA.IaM

sArIaM iv`NtA sTAipt kItI@ jA,gI@=4whovAh hryk toN `s dA ihsAb lYNdA hY< duSq

ivaktI toN vI `s dy musIbt dy idn iv|c=5whovAh hr Ps b\dy ^ nFrt krdA hY ijh/A

eh socdA hY ik `h hornM nAloN ibhtr hY= `nHMgumAnI lokM ^ whovAh av|S szA dyvygA=

6nmkhlAlI aty vFAdArI doS hqA skdy hn=whovAh dA BY tuhA.A bd krnIaM toN bcA` krdA hY=

7jdoN koE b\dA whovAh ^ pRs\n krn vAlA jIvnij`NdA hY< `h (prmySur) `s dy duSm,M ^ vI `s dynAl SMtI iv|c rih, id\dA hY=

8shI h|kM nAl kmAeaA hoeaA To/A vI DoKAD/InAl hAisl kItI v|D dOlt nAloN c\gA hY=

9aAdmI aAp,y rAh dI co, kr skdA pr ehwhovAh hY jo `s dy kdmM dA inrdySn krdA=

10rAjy dy bulH pRyirt hu\dy hn jdoN `h in@ krdA=`s dA mUÈh DoKA nhIN id\dA=

11emAndAr tol aty k\.y whovAh v|loN hn< `s nysB (emAndAr) tolM ^ sAijaA=

12jykr rAjA duSqtA dA ivhAr krdA hY tM ehitrskArpUrn hY< ik`N jo tKt nykI toN hI pRFUilthu\dA hY= 13rAjy ^ `h su,nA ps\d krnA cAhIdA joshI hovy= es lE `s ^ `nHM dI e|zt krnI cAhIdIhY< jo emAndArI nAl boldy hn=

14jdoN rAjA kroDvAn hu\dA hY tM `h iksy ^ mAr vIskdA hY= isaA,A b\dA rAjy ^ pRs\n r|K, dI koiSSkrygA=

15jdoN rAjA pRs\n hu\dA hY hr iksy lE jIvn ibhtrhu\dA hY= jy rAjA tuhA.y nAl pRs\n hY< tM eh bs\t dIvrKA dy b|dl vMg hovygA=

16

669 khA`tM 16:16-17:1516sony nAloN isaA,p ^ hAisl krnA ik\nA vDIaA

hY< aty smJdArI ^ hAisl krnA cMdI dy mAlk ho,nAlo vDyry c\gA hY=

17emAndAr lokM dA rstA bdI toN iknArA krdAhY= ijh/A b\dA aAp,y jIvn bAry sAvDAn hY `haAp,I rUh dI rAKI kr irhA hY=

18GmÈ. tbAhI v|l pihl krdA hY aty mgrUrrv|EaM ptn v|l pihl krdA hY=

19grIb lokM nAl inmR ho,A< h\kArI@ drim!nlu|q dy mAl iv|c ih|sA pA`, nAloN vDI! hY=

20ijh/A b\dA `s ^ aAKIaM hoEaM g|lM v|l iDaAnid\dA hY< prgtISIl b, jMdA hY= ijh/A b\dA whovAhty BrosA kry D\n hovygA=

21ijh/A ivaktI isaA,ptA nAl socy dUrdirSqIpRApt krn lE sUJvAn b,AeaA jAvygA< atymnBA`NdA `pdyS hor vI pRyr,AmE hY=

22c\gI sUJ jIvn dA JrnA hY< ijnHM kol eh hY<jd ik mUrK aAdmI vI byvkUFI `s lE szA ilaA`NdIhY=

23isaA,y b\dy dA idl `s dy `pdyS ty kAbU r|KdAhY aty `h `sdy SbdM ^ bhut hI pRyr,AmE b,A`NdAhY=

24ikRpAlU Sbd Sihd vMg< tuhA.y idmAZ lE im|Qyaty tuhA.y SrIr lE t\drustI hu\dy hn=

25kdI enHM rAh< hu\dA hY ijh/A lokM ^ shI jApdAhY pr asl iv|c `h rAh m¯t v|l hY=

26kAmy dI Bu|K `s^ kAry lAE r|KdI hY= `sdI Bu|K`s ^ clA`NdI rih\dI hY=

27e|k smAj DRohI aAdmI hmySA mÈdIaM g|lMiv`NtdA< aty `s dA `pdyS `s a|g vMg hY jocIzM ^ tbAh krdI hY=

28e|k ih\sk aAdmI Zlt FihmIaM dA kAr, b,dAhY< aty ijh/A ivaktI g|p FYlA`NdA hY dostM ^ a|.kr id\dA hY=

29e|k ih\sk aAdmI aAp,y guaM>I ^ kurAhy pA`NdAaty aAp,y nAl `s rAh ty lY jMdA jo c\gA nhI hu\dA=

30`h ijh/A aAp,IaM a|KM JpkdA< duSq iv`NtMb,A irhA hu\dA hY aty `h ijh/A aAp,y mUÈh ty cU\.IaMv|>dA bdI dI jugt b,A`NdA=

31BUry vAl e|k prtAp dA tAj hn< eh DrmIjIvn duaArA toN imldA hY=

32tAktvr ispAhI ho, nAloN DIrjvAn ho,A ibhtrhY= pUry Sihr `%ty kAbU pA`, nAloN aAp,y gu|sy `%tykAbU pA`,A ibhtr hY=

33is|kA su|iqaA j,y< inr,y lE< pr ikh/A pAsAaAvygA< prmySur duaArA inSict kItA jMdA hY=

SMtI nAl su|kI roqI dy quk/y ^ KA,A dlIlbAzInAl Bry hoX Gr iv|c SAhI Bojn KA, nAloN

ibhtr hY=2sUJvAn nokr aAp,y mAlk dy mUrK pu|tr `%ty rAj

krygA< jo SrmsArI ilaA`NdA hY= aijhA nokr aAp,ymAlk dI dOlt `sdy pu|tr vMg ivrAst iv|c lYlvygA=

3sony aty cMdI ^ SuD krn lE a|g iv|c su|iqaAjMdA hY= pr eh whovAh hI hY ijh/A lokM dy idlM ^SuD krdA hY=

4burA b\dA hornM lokM dIaM mÈdIaM g|lM su,dA hY=ijh/y b\dy JUQ boldy hn `h JUQ su,dy vI hn=

5`h ijh/A grIb dA mzAk `.A`NdA< !p,ybnA`, vAly lE anAdr drsA`NdA< aty `h ijh/yibptA ty !n\d mA,dy hn szA pA`,gy=

6pu|t-potry !p,y dAdA-dAdI lE anAdr vMghu\dy hn< aty b|cy !p,y mAip@ dy tAj hu\dy hn=

7mUrK !dmI lE bhutA bol,A c\gA nhIN< iblkulijvyN ik iksy SAsk ^ JUQ bol,A nhIN soBdA=

8kE lok socdy hn ik irSvt e|k jAdU dI C/IhYÐ ij|Ty vI `h jMdy hn eh k\m krdI idKAE id\dIhY=

9jykr koE ivaktI dUsry ivaktI dI@ ZltkrnI@ ^ m!f kr id\dA< `h ip!r kmAvygA< prijh/A ivaktI es^ bAr-bAr `QA`NdA !p,A sBtoN nzdIkI dost vI gu! lYNdA hY=

10e|k iJ/k e|k sUJvAn !dmI ty< iksy mUrK ty sOfUkM mArn nAloN vDyry pRBAv pA`NdI hY=

11jy e|k bd !dmI ivdRoh krdA rhy< tM e|k byrihmaiDkArI `s nAl slUk, lE Byij! jAvygA=

12e|k ir|C,I nAl< ijstoN `sdy b|cy lY il|ty gXho,< iml,A e|k mUrK nAl `sdI byvkUfI smyt iml,<toN ibhtr hY=

13jykr koE ivaktI bdI nAl c\ig!E dIadAegI kry< musIbt `sdy q|br ^ nhIN C|.ygI=

14dlIlbAzI dI SurU!t b\nH iv|coN Fq inkly pA,IvMg hY< es lE ivvAd iv|c tyzI !`, toN pihlMes^ C|. idP=

15whovAh `nHM donM ivaktI@ ^ nFrt krdA hYjo doSI !dmI ^ bygunAh GoiSt krdA aty ijh/AivaktI bygunAh !dmI ^ doSI GoiSt krdA hY=

17

khA`tM 17:16-18:23 67016DÈn< mUrK b\dy lE< kI BlA krygA? kI `h is!,p

KRIdygA? pr `s^ koE sUJ nhIN=17dost hr smyN tuhA^ ipaAr krdA hY aty BrA

musIbt dy sim@ lE hI jnim@ hY=18isrF `hI !dmI ijs^ koE sUJ nhIN !p,y

gu@>I dy krizaM dI ij\myvArI lvygA=19ijs b\dy ^ dlIlbAzI nAl ip!r hY< `h pAp

^ ip!r krdA hY< aty `h ivaktI jo !p,I@dihlIjM `|cI@ b,A`Ndy hn< qu|qI@ hoE@ h|.I@^ s|dA id\dy hn=

20e|k pu|Qy idmAZ vAlA ivaktI kdy vI tr|kI nhINkrygA< edo iGR,Awog jubAn vAlA ivaktI musIbtiv|c pY jAvygA=

21ijs kol !p,y pu|tr vjoN mUrK hY< `dAsI hY< atybyvkUF !dmI dA iptA kdy KuS nhIN hu\dA=

22!n\dmE idmAZ e|k c\gI dvA b,A`NdA hY<pr `dAs mihsUs krnA h|.I@ ^ vI sukA id\dA hY=

23e|k duSq !dmI in@ rok, lE gupt tOr tyirSvt lYNdA hY=

24isaA,A b\dA is!,p vAly k\m bAry socdA rih\dAhY= pr mUrK dUr-durA.IaM TAvyN dy supny lYNdA rih\dAhY=

25mUrK pu|tr aAp,y iptA lE aFsos dA kAr,b,dA hY= aty mUrK pu|tr aAp,I jnm dy, vAlI mM^ `dAsI id\dA hY=

26ijs b\dy ny koE ZltI nhIN kItI `s^ szAdy,A Zlt hY= jdoN aAgU emAndAr ho, tM `nHM ^szA dy,I Zlt g|l hY=

27e|k smJdAr !dmI !p,I kTnI ty kAbU r|KdA<aty ijh/A sUJvAn hY aAp,y kRoD ty kAbU r|KdA hY=

28mUrK vI jo ik cu|p rhy isaA,A mÈinaA jMdA hYij\nA icr tIk `h aAp,A mUÈh b\d r|Ky sUJvAn nzraA`NdA hY=

e|k nA dostAnA ivaktI !p,I@ hI e|CAvMdA ip|CA krdA hY< `h hr slAh ^ iGR,A kr

dA hY=2mUrK b\dA hornM lokM toN is|iKaA lY,A nhIN cAhu\dA

`h b\dA isrF aAp,y ivcAr hI d|s,A cAhu\dA hY=3duSq ivaktI nAl in\id! !`NdI hY< inrAdr

bye|ztI il!`NdA hY=4!dmI dy Sbd .U\Gy pA,I@ vrgy hn< is!,p

dA stRot bulbly `QdI nihr hY=5duSq b\dy dA p|K lYky bygunAh !dmI ^ in@ toN

vAiJ@ krnA shI nhIN=

18

6e|k mUrK b\dy dA mU\h jy dlIlbAzI iv|c pY jMdA<`sdA mUÈh ku|q dI mÈg kr irhA hY=

7e|k mUrK !dmI dA mUÈh `sdI brbAdI hY< `s dybulH `s dy jIvn lE iSk\zA hn=

8lok cuglI@ dy B\.Ar hn= eh c\gy Bojn vMg hYjo i>|. dI gihrAE tME phu\cdI@ hn=

9`h ivaktI ijh/A !p,y k\m iv|c lAprvAh hY`s ivaktI vrgA ijh/A cIzM tbAh krdA hY=

10whovAh dA nAm e|k mzbUt iklHy vMg hY= e|kc\gA ivaktI B|j ky es iv|c v/ jMdA aty sur|iKatho jMdA=

11amIr aAdmI smJdA hY ik `s dI dOlt e|kvgly hoX sihr vMg hY= `h es^ e|k nA mApy jA,vAlI k\D vMg vyKdA hY=

12e|k GmÈ.I idmAg ivaktI dy ptn dy a|g c|ldAhY< pr inmRtA sitkAr toN bAad iv|c !`NdI hY=

13ijh/A ivaktI ibnM sui,@ jvAb dyvy< mUrK hYijs^ SrimÈdA kItA jA,A cAhIdA hY=

14!dmI dA idl bImArI dOrAn `sdI dyK-BAlkrdA hY< pr kO, !dmI qu|qy hoX !tmy ^ `QA skdAhY=

15e|k sUJvAn !dmI ig!n pRApt krdA hY<is!,y lokM dy k\n ig!n locdy hn=

16e|k sugAt !dmI lE bUhy Kol id\dI hY< `hmh|tvpUr, lokM ^ iml, dy kAibl hovygA=

17ijh/A ivaktI ivvAd dOrAn !p,A mAmlApihlM hAzr kry shI p|K iv|c hu\dA< pr Fyr `sdyivroDI !`Ndy hn aty `sdI prIiK! lYNdy hn=

18jdoN do tAktvr lok Jg/ rhy ho, tM nrdMsu|qky FYslA krnA hI sB toN c\gA rih\dA hY=

19!p,y BrA nAl s\DI krnI< ijs^ tusIN nArAzkItA sI< iksy mzbUt rAj ty ij|t pRApt krn nAloN vIvDyry a¯KA hY= dlIlbAzI iksy mihl ty srIX l|gyFAqkM vMg hY=

20!dmI dA i>|. !p,y mUÈh dy FlM nAl Br jMdAhY< `h !p,y bulHM dI@ FslM nAl s\tuSq ho jMdAhY= 21ivaktI dI zbAn Õc jIvn aty mOt dI SktIhY koE vI jo es^ estymAl krnA ps\d krdA esdyFl ^ KMdA hY=

22jykr tyrI e|k ptnI hY< tY^ e|k vDI! cIziml gE hY aty tU\ wAhovAh to asIs pRApt hYN=

23grIb aAdmI shAetA lE byntI krygA pramIr aAdmI jdoN `sdA jvAb id\dA tM kurKt hu\dAhY=

671 khA`tM 18:24-20:424kuJ dost isrF smAijk sATI hI hu\dy hn= pr

e|k c\gA dost e|k BrA nAloN vI ibhtr ho skdA hYijh/A grIb inrdoS hY `s mUrK nAloN ibhtrhY jo duSq g|lM krdA hY=

2ig!n toN ibnA e|CA kAFI nhIN aty ijh/A ivaktItyzI iv|c rih\dA gltI@ krdA=

3iksy b\dy dI aAp,I mUrKtA hI `s^ tbAh krdyvygI= pr `h whovAh ^ doSI QihrAvygA=

4jy koE b\dA amIr hY< tM `sdI dOlt `sdy kEdost pYdA krygI= pr jy koE b\dA grIb hY tM `sdysAry dost `sdA sAT C|. dy,gy=

5ijh/A b\dA iksy hor dy iKlAF JUQ boldA hY `s^szA imlygI= ijh/A b\dA JUQ boldA hY `h sur|iKatnhIN rhygA=

6anykM lok SAsk ^ iml,A cAhu\dy hn< aty hrkoE `sdA dost b,nA cAhu\dA jo sugAtM id\dA hY=

7e|k grIb !dmI !p,y hI irStydArM du!rA vIitrskAir! jMdA hY< tM `sdA `sdy dostM du!rAik\nA prhyj hu\dA hovygA= `h `nHM a|gy byntI krdA<pr `h prvAh nhIN krdy hY=

8ijh/A ivaktI ig!n hAisl kr lYNdA hY<!p,y-!p dA iK!l r|KdA hY< ijh/A ivaktI isKdArih\dA hY< `|ntI krdA rih\dA hY=

9JUQy gvAh ^ szA zrUr iml,I cAhIdI hYÚ ijh/Ab\dA JUQ boldA hY `h tbAh ho jAvygA=

10iksy mUrK lE aYS nAl ij`N,A< `pwukt nhIN<eh ik\nA b|dtr hovygA jykr koE gulAm SihjAid@`|pr rAj kry=

11jy koE b\dA sUJvAn hY `h DIrj ^ isKdA atyeh `sdI mihmA hu\dI hY jdoN `h itrskAr ^ mu!Fkr id\dA hY=

12rAjy dy gu|sy Bry bol b|brSyr dI grj vrgy hn=pr `sdIaM SuB kAmnAvM GAh `%ty komltA nAli.|gdI FuhAr vMg hu\dIaM hn=

13e|k mUrK pu|tr !p,y iptA dI ibptA hu\dA hY<aty e|k Jg/AlU ptnI C|t ivcly Cyk vMg hu\dI hY=

14ivaktI ^ aAp,y hI mAipaM toN pYsy aty GrpRApt hu\dA hY< pr e|k sUJvAn ptnI whovAh v|loNimlI sugAt hY=

15sust aAdmI BAvyN ik\nA vI sON lvy pr `h bhutBu|KA hI hovygA=

16ijh/A ivaktI hukm ^ pUrdA !p,y jIvn dAbcA` krygA< pr `h ijh/A !p,A jIvn bAry iD!nnhIN id\dA mAir! jAvygA=

19

17grIb lokM dA ilhAj krnA whovAh ^ pYsy `DArdy, vrgI g|l hY< `h pRp|k hI tuhA^ adAegI krygA=

18`mId rih\id@ hI !p,y pu|tr ^ anuSAist kro=jy tusIN aijhA krn toN enkAr kroNgy< tM tusIN `sdI<aAp,y-aAp ^ tbAh krn lE< shAetA kr rhyhovoNgy=

19CytI gu|sy iv|c aA jA, vAly ivaktI ^ kImtzrUr dy,I pYNdI hY= jykr tusIN `s^ bcA`, dI koiSSkroNgy< tuhA^ eh bAr-bAr krnA pvygA=

20mSvry ^ su,o aty suDAr ^ pRvAn kro tM jo aKIriv|c tusIN isaA,y b, jAvoNgy= 21!dmI anykMwojnAvM b,A`NdA< pr whovAh dI rzA inScA krdIhY ik kI vAprygA=

22lok vFAdAr !dmI ^ ps\d krdy hn< es lEgrIb aty Brosywog ho,A JUQy nAloN ibhtr hY=

23whovAh dA .r ij\dZI v|l agvAE krdA hY jokoE vI es nAl BrpUr hY `h ibnM iksy vI sm|is!toN !rAm nAl b|c skdA hY aty SMit pRApt krdA hY=

24e|k !lsI b\dA BM.y iv|c !p,A h|T pA`NdA hY<pr es^ mUÈh tAEN cu|k, ^ bhut muSikl mihsUskrdA hY=

25byadb ivaktI ^ ku|qo aty e|k aAm !dmI estoNis|KygA= e|k sUJvAn !dmI ^ iJ/ko< aty `h e|ksbk is|K jAvygA= 26ijh/A pu|tr aAp,y iptA toN corIkry aty aAp,I mM ^ dUr BjA dyvy iGR,Awog hY aty`h SrimÈdgI dA kAr, b,dA hY=

27jy tusIN inrdySM ^ su,nA C|. idPgy tM tusINmUrKtA BrIaM ZltIaM krdy rhoNgy=

28ivarT gvAh ensAF ty h|sdA< aty e|k bd!dmI dA mUÈh bdI ^ ingl jMdA hY=

29mK¯lI@ ^ szA imlygI= aty mUrK !dmI ^ ko/ymAry jA,gy=

mYa lokM ^ bye|zt kr id\dA hY< bIar `nHM^ mgrUr b,A id\dI hY< `nHM du!rA

BqkAe! hoe! koE vI is!,A nhIN=2rAjy dA gu|sA b|br Syr vrgA hY= jy tusIN rAjy ^

gu|sy kr lvoNgy tM tuhA^ aAp,I jAn vI guaA`,I pYskdI hY=

3eh !dmI dy mAn dI g|l hY ik jykr `h Jgi/aMtoM dUr rhy< pr ix|k mUrK b\dA hmySA l/n lE it!rrih\dA hY=

4bIj, dy smyN dOrAn sust !dmI !p,y Kyt nhINvAh\udA= es lE vA>I vyly `h fslM dI tlAS krdAhY pr `s^ kuJ vI nhIN imldA=

20

khA`tM 20:5-21:6 6725b\dy dy iK!l .U\Gy pA,I@ vMg hu\dy hn< pr

smJdAr !dmI `nHM ^ bAhr iK|c lYNdA hY=6kE lok SyKI mArdy hn ik `h vFAdAr hn= pr

e|k Brosywog ivaktI l|B,A bhut muSikl hY=7e|k DrmI b\dA c\gA jIvn ij`NdA hY< aty eh

`sdy b|ic@ ty vI asIS il!`NdA hY=8jdoN koE rAjA lokM dA inaM krn lE bYQdA hY

tM `h bdI ^ aAp,IaM a|KM nAl dyK skdA hY=9kI koE b\dA s|cmu|c eh aAK skdA hY ik `sny

sdA aAp,I pUrI koiSS kItI hY? kI koE b\dA s|cmu|ceh aAK skdA hY ik `sdA koE pAp nhIN? nhINÚ

10whovAh JUQy tolM aty Zlt pYmAin@ dovM ^nFrt krdA hY=

11e|k b|cA vI aAp,IaM hrktM toN eh drsA id\dAhY ik `h c\gA hY jM mA/A hY= tusIN `s b|cy dI ingrAnIkr skdy ho aty jA, skdy ho ik kI `h emAndAr tynyk hY jM nhIN=

12whovAh ny su,n lE sA.I KAtr dovM k\nM ^<aty a|KM ^ vyK, lE b,Ae!Ú

13nINd ^ ip!r nA kro< nhIN tM tusIN grIb hojAvoNgy= pr k\m iv|c aAp,A smM ibtAP aty tuhA.ypAs KA, lE bhut hovygA=

14ijh/A b\dA tuhA.y pAsoN koE cIz KrIddA hY< hmySAaAKdA hY< Òeh c\gI nhINÚ eh mih\gI bhut hYÚÓ Fyr`h b\dA clA jMdA hY aty horM lokM ^ d|sdA hY ik`sny c\gA sOdA kItA hY=

15sonA ty hIry iksy b\dy ^ amIr b,A skdy hn=pr ijh/A b\dA eh jA,dA hY ik `h iks bAry g|lkr irhA hY< `h `nM nAloN vI ikty v|D mu|lvAn hY=

16jykr koE ivaktI iksy a,jA, ivaktI dy krzdI ij\myvArI lYNdA< `sdI jmIz lY lvo= wkInI tortyik tusIN `s ivaktI pAsoN kuJ igrvI r|K lvo jo iksyanjA, a¯rt dI ij\myvArI lYNdA hY=

17jy tusIN DoKy nAl koE cIz hAisl kr lvoNgy< ehc\gI cIz vMg tM jApygI= pr aKIr iv|c `sdA a\tp|TrM nAl Bry mUÈh nAl hu\dA hY=

18wojnAvM bnA`, toN pihlM c\gA mSvrA hAislkro= jy tusIN wu|D lE jA rhy ho< wkInI kro ik tuhA.ykol c\gI slAh hY=

19ijh/A b\dA horM dIaM cuglIaM krdA hY `s`%ty BrosA nhIN kItA jA skdA= es lE iksy vIb/boly b\dy ^ dost nA b,AP=

20ijh/A ivaktI !p,y hI mAip@ ^ gAlHM k|>y<`sdA dIvA Gu|p hnyry dy ivcAly buJA id|tA jAvygA=

21!sAnI nAl pRApt kItA ivrsA aKIr iv|c asIsMnhIN il!vygA=

22jy koE tuhA.y iKlAF kuJ krdA hY tM `s^ KudszA dy, dI koiSS nA kro= es^ whovAh ty C|. idP<`h in@ krygA=

23wAhovAh JUQy tolM ^ nFrt krdA hY nuksM vAlypYmAny c\gy nhIN=

24whovAh aAdmI dy kdmM dA inScY krdA hY< tMiFr e|k aAdmI aAp,y jIvn ^ ikvyN smJ skdA hY?

25tusIN aAp,y-aAp ^ FsA lvoNgy jykr tusIN jldIiv|c prmySur nAl iksy g|l dA ekrAr kr lvoN atymgroN aAp,A mn bdl lvoN=

26e|k isaA,A rAjA duSqM ^ prHM FqkAr id\dA hY<`h `nHM `%pr aAp,A gAhu, vAlA phIaA c/HA id\dAhY=

27iksy b\dy dA aAtmA whovAh lE e|k dIvy vrgAhu\dA hY= whovAh b\dy dIaM aÈdrlIaM g|lM jAn, dywog hu\dA hY=

28nmkhlAlI aty s|c e|k rAjy dI r|iK! krdyhn< aty `h aAp,I nmkhlAlI kAr, aAp,A tKtr|KI r|KdA hY=

29e|k nOjvAn ^ `sdI tAkt kAr, kIrtI imldIhY< aty e|k bzurg !dmI dI e|zt `sdy DOil@ dykAr, hu\dI hY=

30jy sA^ szA imldI hY tM asIN Zlt k\m krn toNhq jAvMgy= du|K b\dy ^ tbdIl kr skdA hY=

iksAn aAp,y KytM ^ is\j, lE Coqy KAlb,A`Ndy hn= `h v|K-v|K KAlM ^ b\d krky

pA,I dA rAh bdldy hn= whovAh vI rAjy dy mn ^s\cAilt krn lE eho krdA hY= whovAh ijvyN cAhu\dAhY rAjy dI agvAE krdA hY ij|Dr `h `s^ iljA,AcAhy< lY jAdA hY=

2b\dA socdA hY ik jo kuJ vI `h krdA hY shI hY=pr whovAh b\idaM dy k\mM dy aslI kAr,M dA inr,AkrdA hY=

3jo DrmI aty inaME hY< krnA< prmySur ^ blIaMc/HA`, nAloN ibhtr hY=

4GmÈ.I a|KM aty gumAnI idl aty duSq lokM dydIvy pApI hu\dy hn= 5imhntI aAdmI dIaM wojnAvMlAB ilaA`NdIaM hn< pr jo koE vI kAhlI iv|c hovygAgrIb b, jAvygA=

6jy tusIN amIr ho, lE DoKA krdy ho< tM tuhA.IdOlt CytI hI clI jAvygI= aty tuhA.I amIrI tuhA^m¯t v|l lY jAvygI=

21

673 khA`tM 21:7-22:87duSq b\dy dI ih\sA `s ^ tbAh kr dyvygI= ik`N

ik `h inaM krn toN enkAr krdy hn=8e|k apRADI dA rAh pycdAr hu\dA hY< pr e|k bygunAh

aAdmI `hI krdA jo DrmI hu\dA=9Jg/AlU ptnI nAl Gr dy aÈdr rih, nAloN C|t

`%ty nu|kr ty sO,A ibhtr hY=10bury b\dy hmySA hor bdI krnA locdy hn= aty

`h lok aAp,y aAs-pAs dy lokM lE rihm nhINpRgqA`Ndy=

11jdoN e|k mK¯lIX ^ szA imldI hY< e|k sADArnivaktI isaA,A b, jMdA< aty jdoN tusIN iksy isaA,yb\dy ^ ihdAet id\dy ho< `h aAp,A sbk isKdA=

12prmySur jo ik inaME hY duSq aAdmI dy q|br tya|K r|KdA aty duSq aAdmI ^ brbAd kr id\dA hY=

13jy koE b\dA grIb lokM dI shAetA krn toNenkAr krdA hY tM lo/ pY, ty `s dI vI koE shAetAnhIN krygA=

14gupt tOr ty id|tI sugAt gu|sy ^ SMt kr id\dI hY<aty lokM dI id|tI hoE irSvt Ktry ^ rok, Õc shAEho skdI hY=

15e|k DrmI ivaktI jo shI hY krn iv|c aAn\dmA,dA hY< pr eh `nHM ^ .rA`NdA hY< jo `hI krdyhn jo Zlt hY=

16jy koE b\dA isaA,p dA rstA C|. id\dA hY tM`h tbAhI v|l jA irhA hY=

17jy KuSI mnA`,A hI iksy b\dy lE sB toNmh|tvpUr, g|l hY tM `h b\dA grIb ho jAvygA= jy`h b\dA mYa aty Bojn ^ hI ipaAr krdA hY tM `hkdy amIr nhIN ho skygA=

18e|k duSq ivaktI nyk !dmI lE ifrOtI hu\dAhY= aty e\J hI kpqI ^ ixmAndAr !dmI lE hu\dAhY= 19`s ptnI nAl rih, nAloN< ijh/I gusYly suBAdI aty Jg/AlU hY< mArUTl iv|c rih,A ibhtr hY=

20is!,y b\dy dA Gr anAz aty tyl nAl BrpUrhu\dA< pr mUrK b\dy kol jo vI hY `h `s^ Ktm krlYNdA hY=

21ijh/A ivaktI nykI aty vFAdArI ty c|ldA hYjIvn< nykI aty e|zt pRApt krdA hY=

22e|k is!,A ivaktI bhAdur !dmI@ du!rArKvAlI kIty jA rhy Sihr ty vI kbzA kr skdA hYaty `nHM k\DM ^ >Ah skdA ijnHM ty `nHM ^ BrosAhu\dA hY=

23ijs b\dy dA !p,I kTnI aty jubAn ty kAbU hu\dA<`h !p,y !p ^ iksy vI Ktry toN bcA lYNdA hY=

24e|k ivaktI ijh/A h\kArI aty mgrUr hY< aijhA!dmI jo mK¯lI kihlA`NdA hY< a|it!iDk mgrUrtAdA ivKAvA krdA hY=

25!lsI b\dy dy spny `sdI m¯t ho,gy< ik`N ju`sdy h|T k\m krnoN enkArI hu\dy hn=

26aijhy lok hu\dy hn jo hr vkt< hor pA`, dIix|CA r|Kdy hn< pr e|k DrmI ivaktI Kuly idl nAlid\dA hY=

27e|k duSq ivaktI dIaM blIaM !p,y-!p ÕchI burIaM hn< eh hor vI iB!nk hovygA jdoN `henHM ^ bury iK!l nAl c/HA`NdA hY=

28ijh/A b\dA JUQ boldA hY `h tbAh ho jAvygA=ijh/A vI `s JUQ ^ iDaAn nAl su,dA hY `h vI`sdy nAl hI tbAh ho jAvygA=

29e|k duSq ivaktI !p,A mUÈh fulA lYNdA hY< pre|k emAndAr !dmI wkInI b,A`NdA ik `h `hIkrdA jo shI hY=

30koE aijhI is!,p< aÈtr-idRSqI< jM slAh nhINhY jo whovAh dy ivru|D kAmwAb ho sky=

31lok l/AE lE Goi/aM smyt hr cIz itaAr krskdy hn= pr ij\nA icr t|k whovAh `nHM ^ ij|tnhIN id\dA `h ij|t nhIN skdy=

c\gA nAm mhAn dOlt nAloN ibhtr hY= atyc\gI pRitSQA cMdI jM sony nAloN ibhtr hY=

2amIr ty grIb iv|c e|ko ijhI smAntA hY= whovAhny dohM ^ sAijaA hY=

3duSt ivaktI Ktry ^ vyKky esto bc inkl dAhY e|k aAm ivaktI c|ldA rih\dA hY aty s|q K lYNdAhY=

4e|k inmA,A jo whovAh toN .rdA hY `s kol dOlte|zt< aty l\mA jIvn hovygA=

5e|k vldAr !dmI dA rstA k\i.@ nAl Bir!hu\dA hY< aty `h !p,y-!p ^ `nHM iv|c Fis! pA`NdAhY= pr ijh/A b\dA aAp,I iz\dgI dA iDaAn r|KdA hY`h musIbt toN dUr rih\dA hY=

6mu\.y ty `sy trHM dA pRBAv pAP ijvyN `s^ jA,AcAhIdA< aty `h estoN `doN vI nhIN BqkygA jdoN`h bu|>A ho jAvygA=

7grIb lok amIrM dy gulAm hu\dy hn= ijh/A b\dA`DAr lYNdA hY `h `DAr dy, vAly dA gulAm hu\dA hY=

8ijh/A b\dA musIbt FYlAvygA `h musIbt dI FslhI v|>ygA= aty aKIr iv|c `h b\dA `sy musIbt h|ToNtbAh ho jAvygA ijh/I `sny horM ^ id|tI sI=

22

khA`tM 22:9-23:9 6749e|k imhrbAn !dmI aSIsmE hu\dA hY< ik`Nik

`h !p,A Bojn grIbM nAl sMJA krdA hY=10e|k mK¯lI ^ BjA idP< aty duSm,I `sdy nAl

clI jMdI hY= eh tuhA^ dlIlbAzI aty bye|zt ho,toN bcA`NdI hY= 11e|k Su|D ihrdy aty ikRpAlU SbdrAjy ^ vI dost b,A lvygA=

12whovAh ig!n dI r|iK! krdA< aty `h ivSvAsGAtI lokM dy mAmil@ ^ vI insFl kr dyvygA=

13sust aAdmI aAKdA hY< ÒmYN (k\m ty) hu,y nhIN jAskdA bAhr b|br-Syr bYQA hY= ikDry `h mY^ mAr nAdyvy=Ó

14e|k ivdySI a¯rt dA mUÇh .U\Gy qoX vrgA hY= ijsnAl vI whovAh gu|sy hu\dA `h es iv|c i.|g pYNdA hY=

15byvkUFI e|k muÈ.y dy idl iv|c vsdI hY< pr e|kanuSAiSt C/ es^ `s toN dUr BjA dyvygI=

16ijh/A ivaktI !p,y-!p ^ amIr bnA`,lE grIb ^ dbA`NdA aty ijh/A ivaktI amIr ^tohFy id\dA< eh dono hI grIb ho jA,gy=

tIh isaA,y khA`tM17ijh/IaM g|lM mYN aAKdA hM `nHM ^ iDaAn nAl

su,o= mYN tuhA^ `h g|lM isKAvMgA ijh/IaM isaA,ylokM ny aAKIaM hn= enHM is|iKaAvM toN is|iKaA lvo=18jy tusIN enHM isi|K!vM dI !p,y pyq aÈdr r|iK!kroNgy< `h an\dmE ho,gI@= hmySA enHM ^ !p,ybulHM ty r|Ko= 19mYN tusM ^ es lE is|iK! dy irhA hMtM jo tusIN whovAh iv|c BrosA kr skoN= 20kI mYN tuhA.ylE pihlM hI mSuvry aty ig!n nAl nhIN iliK!=21mYN tuhA^ `hI isKA`NdA hM jo s|cA aty Brosywog hY<tM jo tusIN `nHM ^ shI jvAb dy skoN ijh/y tuhAToN!/Ht lYNdy hn=

-1-22grIbM ^ isrF es lE nA stAP ik`Nik `h

grIb hn aty adAlt iv|c grIbM ^ in@ toN vMJAnA r|Ko= 23ik`Nik whovAh `nHM dA muk|dmA l/ygAaty `nHM ^ lu|q lvygA ijnHM ny grIbM ^ lu|iq!=

-2-24`s b\dy nAl im|trtA nA kro ijh/A CytI gu|sy

iv|c aA jMdA hY= `s b\dy dy ny/y nA jAP ijh/A CytIgu|sy iv|c pAgl ho jMdA hY= 25nhIN tM< tusIN vI PsyrAh jAvoNgy ijvyN `h jMdA aty tuhA.I e|ko e|k iz\dgIFs jAvygI=

-3-26iksy hor b\dy dy krizaM lE ij\myvAr ho, dA

ekrAr nA kro=27jy tuhA.y kolo `sdA krz adA krn lE pYsA

nhIN tM tuhA^ !p,A sB kuJ gu!`,A pvygA< tyrAibstrA vI tyry hyQoN il! jA skdA hY=

-4-28aAp,I zmIn dI@ h|dM ^ nA ihlAvo ijnHM lE

tuhA.y purKy bhut smM pihlM rAzI hoX sn=

-5-29jy koE b\dA aAp,y k\m iv|c mAhr hY tM `h rAijaM

dI syvA krn dy wog hY= `s^ `nHM b\idaM lE k\mkrnA nhIN pvygA ijh/y mh|tvpUr, nhIN hn=

-6-jdoN tusIN iksy SAsk nAl Bojn krn lEbYQo tM cyty r|Ko ik tusIN iksdy nAl bYQy ho=

2jykr tusIN bhut v|.y Bu|Ky ho tM tuhA^ !p,I Bu|K ^!p,y kAbU iv|c r|K,A cAhIdA hY= 3`s dy svAidSqBojn lE tIvR e|CA nA kro< ijvyN ik eh Brm pUr,Bojn hn=

-7-4amIr b,n dI koiSS iv|c aAp,y-!p ^ s|K,A

nA kro= kuJ sUJ r|Ko ik kdoN ruk,A hY= 5pYsA es trHMtyzI nAl Krc ho jMdA hY ijvyN esdy KÈB `%gy ho,aty eh pÈCIaM vMg `%. irhA hovy=

-8-6iksy Kudgrz b\dy nAl Bojn nA kro< `s dy svAdM

dI tIvR e|CA nA kro=7`h `s b\dy vrgA hu\dA hY ijh/A hmySA kImt

bAry socdA rih\dA hY= BAvyN `h tuhA^ aAKy< ÒKAP<pIP=Ó pr asl iv|c eh nhIN jo `h cAhu\dA hY=8tusIN `lqI kr idPNgy< jo vI To/HA ijhA `sdA BojntusIN KADA sI< aty `s lE tuhA.I e|zt dy Sbd<bykAr ho jA,gy=

-9-9iksy mUrK nAl g|l nA kro= `h tuhA.I is!,I

g|l ^ vI nFrt krygA=

23

675 khA`tM 23:10-24:6

-10-10kdy vI ivrsy dI jAedAd ^ nA Cy/o= aty kdy

vI `s BoeN ^ nA lvo ijh/I wtImM dI hY= 11ik`Nik`sdA pihrydAr SktISAlI hY< `h tuhA.y nAl !p,ylE wtIm dA mAlmA l/ygA=

-11-12aAp,y gurU dI g|l su,o aty jo vI s\Bv ho sky<

is|K lvo=

-12-13jy lo/ hovy tM b|cy ^ hmySA szA idP= `s^

ku|q, nAl `sdA nukSAn nhIN hovygA= 14jy tusIN `s^ku|qoNgy tM `s^ mOt toN bcA lvoNgy=

-13-15myry byqy< jy tusIN isaA,y hoN tM mYN KuS hovMgA=

16jdoN mYN tuhA.I kTnI su,AgA tM mYN bhut pRs\n hovMgA=

-14-17pApI@ nAl ErKA nA kro< pr esdI jgHA hmySA

whovAh toN .ro= 18ik`N jo Fyr tuhA.y kol Biv|K hovygA<tuhA.I !s Ktm nhIN hovygI=

-15-19myry byqy< mY^ su,o aty isaA,y b,o shI rAsty ty

iqky rho=20`nHM lokM nAl dostI nA kro ijh/y bhut ij!dA

pINdy hn jM ijh/y bhutA Bojn KMdy hn= 21ik`N ikSrAbI aty KA~ grIb ho jMdy hn< `nHM dI sustI`nHM ^ qAkI@ pihnA dyvygI=

-16-22`nHM g|lM ^ su,o ijh/IaM tuhA.A iptA tuhA^

d|sdA hY= aAp,y iptA toN ibnM tuhA.A jnm hI nhINsI ho,A= aty aAp,I mM dA aAdr kro< `doN vI jdoN`h ibrD ho jAvy= 2

3s|cAE< ^ KrIdo aty es^ vyco nA isaA,p<anuSASn aty smJdArI ^ hAiSl kro=

24DrmI ivaktI dA iptA s|cmu|c KuS hu\dA hY< ijsnye|k is!,y ivaktI ^ dunI@ Õc il@dA !n\dmA,dA= 25tuhA.y mApy< ijnHM ny tusM ^ jnm id|tA< KuSho,=

-17-26myry byqy< jo mYN aAK irhA hM `s^ iDaAn nAl

su,o= myry jIvn ^ aAp,y lE e|k imsAl b,Avo=27vysvA e|k .\UGA qo! hY< aty e|k ivdySI a¯rt e|kt\g KUhI hY= 28`h e|k .kYt vMg e\tzAr krdI hY<`h lokM ^ g|dAr b,A`NdI hY=

-18-29kO, lok hn< jo musIbt iv|c hn? jo `dAs mihsUs

kr rhy hn? ijh/y Jgi/@ Õc pYNdy hn? ijnHM kolic\tAvM hn? ijnHM dy JrIqM v|jI@ hoE@ hn? ijnHMdI@ a|KM lAl hn? 30`h ijh/y bhutA smM mYa dIbotl ty brbAd krdy hn< `h ijh/y imly-july jAmpINdy hn=

31jdoN mYa lAl hu\dI hY< tM ip!il@ iv|ciJlmAlA`NdI hY aty hOlI-hOlI .olHI jMdI hY< esdItIbR e|CA nA kro= 32aKIr iv|c tuhA^ s|p vMg .\gmArygA< e|k ajgr vMg tuhA^ zihr c/HAvygA=

33tusIN ajIb g|lM vyKoNgy< tuhA.I@ socM guJldArho jMdI@= 34jdoN tusIN lyq jAvoNgy tM tuhA^ jApygAijvyN tusIN iksy tuFAnI smuÈdr iv|c Fs gX ho= tuhA^mihsUs hovygA ik ijvyN tusIN smuÈdrI jhAz `|ty lyqyho=

35tusIN !KoNgy< Òiksy ny mY^ mAir!< pr mY^ s|qnhIN l|gI= `h ru|k gX< pr mYN iK!l nhIN kItA= mYNkdoN jAgMgA< tM jo mYN e|k hor jAm pI skM=Ó

-19-bd lokM nAl ho/H nA kro< `nHM dI s\gtiv|c rih, dI locA nA kro= 2`h aAp,y

idlM aÈdr bdI dIaM wojnAvM b,A`Ndy hn= `hisrF musIbtM K/IaM krn bAry hI g|lM krdy hn=

-20-3e|k Gr is!,p du!rA `sAir! jMdA hY< aty

e|k c\gI sUJ nAl mzbUt rih\dA hY= 4aty igaAnkmiraM ^ nAwAb aty su\dr KzAinaM nAl Br id\dAhY=

-21-5e|k is!,y !dmI kol mhAn tAkt hu\dI hY aty

e|k ig!n vAn !dmI SktI vDA`NdA hY= 6wu|D l/nlE< tuhA^ mArg drSn dI jrUrt hu\dI hY aty ij|t,lE< tuhA^ bhuttA slAhkAr cAhIdy hn=

24

khA`tM 24:7-34 676

-22-7mUrK lE is!,p bhut pycIdA hu\dI hY= jdoN lok

mh|tvpUr, msilaM bAry g|l kr rhy hu\dy hn< `skol !K, lE kuJ nhIN hu\dA=

-23-8ijh/A ivaktI nuksAndyh iv`NtM iv`Nty< e|k

sAjsI hI mÈin! jAvygA= 9e|k mUrK !dmI dI@iv`NtM pAp hu\dI@ hn aty lokIN mK¯lI ^ nFrtkrdy hn=

-24-10jy tusIN musIbt vyly kmzor ho tM tusIN s|cmu|c

kmzor ho=

-25-11jykr koE iksy ivaktI ^ mAr dy, dI wojnA

b,A irhA hovy< tM tuhA^ `s ivaktI ^ bcA`, dIkoiSS krnI cAhIdI hY= 12tusIN eh nhIN aAK skdy<Òeh myrA k\m nhIN=Ó whovAh sB kuJ jA,dA hY= `heh vI jA,dA hY ik tusIN sB kuJ ik`N krdy ho=whovAh tuhA.I ingrAnI krdA hY= `h jA,dA hY `he|k ivaktI ^ `s dI@ krnI@ anusAr enAmid\dA hY=

-26-13myry byqy< Sihd KAP< ik`N ik eh c\gA hu\dA hY=

tAzA Sihd tuhA.y mUÈh iv|c im|QA hu\dA hY= 14esy trHMhI ig!n aty isaA,p tuhA.I rUh lE im|Qy hn=jykr tusIN is!,y ho< tuhA.y kol Biv|K hovygA< atytuhA.y kol hmySA `mId hovygI=

-27-15iksy aprADI vMg< DrmI ivaktI dy Gr dy

e\tzAr iv|c nA rho< `sdy Gr iv|c s\nH nA mAro=16ik`Nik e|k DrmI ivaktI< BAvyN `h s|t

vArI i.|g pvy< !KrkAr `|Q pYNdA hY< pr duSqlok l/KHhky i.|g pYNdy hn< jdoN musIbtM !`NdI@hn=

-28-17aAp,y duSm, ^ musIbt iv|c dyKky KuS nA hovo=

jdoN `h i.|gy tM KuS nA hovo= 18ik`N ju ho skdAwhovAh es ^ vyK lvy aty `h es^ ps\d nA kry

aty ho skdA `h !p,A gu|sA tuhA.y duSm, toN hqAlvy=

-29-19bd lokM kAr, prySAn nA hovo< duSq nAl ErKA

nA kro !s r|Ko ik tuhA^ `nHM nAl dlIlbAzI nAkrnI pvy= 20ik`Nik e|k bd ensAn dA koE Biv|KnhIN hu\dA< aty duSq dA dIvA buJA id|tA jAvygA=

-30-21myry byqy< whovAh aty rAjy toN .roo= aty ivdrohI@

dA s\g nA kro= 22ik`Nik `nHM dI tbAhI ibnA ictAvnIid|it@ !vygI aty kO, jA,dA `h iks ibptA ^J|l,gy=

hor isaA,y khA`tM23eh isaA,y b\idaM dy Sbd hn:inaM krn vAly ^ hmySA bylAg ho,A cAhIdA hY=

`s^ iksy b\dy dA isrF es krky p|K nhIN lY,AcAhIdA ik`N ik `h `s^ jA,dA hY=

24ijh/A ivaktI aprADI ^ !KdA< ÒtU\N bygunAhhY< ÒaijhA ivaktI lokM du!rA srAip! jAvygA atykOmM `s ^ nFrt krngI@=

25pr jy koE inaMkAr iksy doSI ^ d\. id\dA hY`h ps\d kItA jAvygA< aty vDyry asIsM pRAptkrygA=

26is|DA `|tr dy,A iksy ivaktI ^ cu\m, vMg hY=27pihlM !p,A bAhrlA k\m aty Kyt iv|c k\m kr

lvo< tM hI !p,y Gr inrmA, kro=28ibnM iksy kAr, !p,y gu@>I dy iKlAF gvAhI

nA idP< !p,y hI bulHM nAl Cl nA kro=29eh nA aAKo< Ò`sny mY^ du|K id|tA hY< es lE mYN

vI `s nAl aijhA hI krMgA= `sny jo kuJ myry nAlkItA hY mYN `s^ esdI szA dyvMgA=Ó

30mYN e|k aAlsI b\dy dy Kyt rAhIN< ibnM sUJ vAlyb\dy dy a\gUrM dy bAZ rAhIN l\iG!=

31`h Kyt k\i.@ nAl Bir! hoe! sI< GAh FUsh|doN v|D `%igaA hoeaA sI= aty cAr dIvArI >|QIhoE sI= 32aty mYN jo vyiK! `s bAry soic! aty e|ksbk is|iK!:

33To/I ijhI nINd< To/I ijhI JpkI< k\m toN To/AijhA !rAm< 34aty e|Ty tusIN grIb ho jAvoNgy< atytusIN jrUrt mÈd ho jAvogy ijvyN iksy .kYt du!rA lu|qlX gX hovo=

677 khA`tM 25:1-26:5

sulymAn dy kuJ hor is!,y khA`tMeh sulymAn dI@ kuJ hor khA`tM hn<ihzkIwAh< whUdAh dy rAjy dy syvkM duaArA

ek|QIaM kItIaM hoEaM=2kuJ KAs g|lM ^ gupt r|K,A prmySur dA h|k hY<

pr rAjy dI mihmA enM g|lM dI CA,-bIn krn iv|chY=

3koE nhIN ptA lgA skdA ik akAS ik\nA `%cA hY<jM DrtI ik\nI .U\GI hY< aty esy trHM hI rAjy dy mniv|c kI hY=

4tuhA.I cMdI coN aSuDtA k|>, toN bAad< e|k cMdIdy gih,y bnA`, vAlA es nAl BM.y b,A skdA hY=

5esy trHM hI jdoN tusIN rAjy dI kichrI iv|coN duSqlokM ^ k|> idPNgy< nykI rAhIN `sdA tKt mzbUt hojAvygA=

6rAjy dy sAmH,y aAp,y bAry F/HM nA mAro= eh nAaAKo ik tusIN pRis|D ivaktI ho=

7eh g|l ibhtr hY ik rAjA tuhA^ aAp,I hAjrIiv|c bulAvy< bjAe esdy ik `h tuhA^ kichrI dysAmH,y apmAint kry=

8iksy inaMkAr ^ eh d|s, dI kAhl nA kro iktusIN kI dyiKaA= jy koE hor b\dA tuhA^ Zlt sAbtkr dyvygA tM tuhA^ SrimÈdgI hovygI=

9jykr tusIN iksy ivvAd iv|c SAiml ho< tM inScAkro ik tusIN iksy hor dy ivSvAs ^ DoKA nhIN dy rhyhoN=

10nhIN tM koE es^ su,ky tuhA^ SrmsAr krygAaty tuhA.I bdnAmI kdy vI dUr nhIN hovygI=

11shI smyN shI g|l aAK,A cMdI iv|c m/Hy hoXsuinhrI syb vMg hY=

12jykr tusIN iksy isaA,y aAdmI dIaM iJ/kM ^su,oNgy< tM eh tuhA.y k\nM iv|c sony dIaM vAlIaMvMg ho,gIaM=

13e|k vFAdAr s\dySvAhk `nHM lE ijnHM ny `s^ ByijaA< vA>I dI ru|t iv|c Q\.I vAC/ vrgA hY=`h aAp,y mAlkM ^ pRcilt krdA=

14ijh/y b\dy sOgAtM dy, dA ekrAr krdy hn prid\dy kdy nhIN `h `nHM bdlM aty hvAvM vrgy hnijh/y vrKA lYky nhIN aA`Ndy=

15DIrj BrI g|lbAt iksy vI b\dy dI soc ^ bdlskdI hY< iksy hAkm dI soc ^ vI= koml g|lbAtbhut SktISAlI hu\dI hY=

16Sihd c\gA hu\dA hY pr esdA lo/ toN v|D syvnnA kr= jy tusIN aijhA kroNgy tM ibmAr ho jAvoNgy=

2517esy trHM hI aAp,y guaM>I dy Gr bhutA aA`,

jA, nA kro< nhIN tM `h a|k jAvygA aty tuhA^ nFrtkrn l|g pvygA=

18ijh/A b\dA aAp,y guaM>I dy iKlAF JUQA ibaAnid\dA< `h hTO/y< e|k tyz tlvAr jM it|Ky tIr vMghu\dA hY= 19musIbt dy idnM iv|c iksy JUQy b\dy `%ty kdyinrBr nA kro= `h b\dA duKdy hoX d\d jM zKmI hoXpYr vrgA hY jdoN tuhA^ `sdI sB toN v|D lo/ hu\dI hYtM `h tuhA^ du|K id\dA hY=

20iksy `dAs b\dy ^ KuSI dy gIt gAky sunA`,AQ\> iv|c `sdy k|p/y lAhu, brAbr hI hY= eh s|q`%ty isrkA pA`, vMg hY=

21jy tuhA.A duSm, Bu|KA hY< `s ^ roqI idP= jykr`h ipaAsA hY< `s^ pI, lE pA,I idP= 22ik`N jueh `s dy isr ty mcdy koilaM dA >yr lA`, vMghovygA aty es vAsty whovAh tuhA^ enAm dyvygA=

23`%tr v|loN aA`NdI hvA mINh lYky aA`NdI hY=esy trHM in\idaA cuglI gu|sA lYky aA`NdI hY=

24Jg/AlU ptnI nAl Gr sMJA krn nAloN C|t tyKUÈjy Õc sO,A ibhtr hY=

25dUr durAi.P aA`NdI c\gI Kbr Psy trHM hY ijvyNsKt grmI iv|c Q\.A pA,I=

26e|k DrmI ivaktI dA duSq aAdmI dy a|gy i.|g,AmYly Jrny jM dUiSt KUh vMg hovygA=

27ijvyN ik bhutA izaAdA Sihd KA,A c\gA nhIN<esy trHM hI aAp,y-aAp lE aAdr krvA`,A c\gAnhIN=

28ijs b\dy dA Kud ty kAbU nhIN< ibnM sur|iKaA k\DvAly KulHy Sihr vMg hY=

mUrKM bAry isaA,y khA`tMijvyN ik grmIaM iv|c brF pY,I jM vA>IaMiv|c mINh pY,A< e\J hI mUrK lE aAdr

an`ict hY=2e|k byGr ic|/I jM e|k `|.dI abAbIl vMg< eh

e|k a,iDkArI srAp hY Ñ eh arAm nhIN krngIaM=3ko/A Go/y lE hY< lgAm gDy lE aty bYNt mUrKM

dI ip|Q lE hY=4eh b/I muSikl siTtI hY: jy koE mUrK tuhA^

koE mUrKtA BiraA pRSn pu|Cy tM tusIN `s^ mUrKtABiraA `%tr nhIN id\dy nhIN tM tusIN vI mUrK hIjApoNgy; 5mUrK b\dy ^ mUrKtA BiraA jvAb dyvo< nhINtM `h !p,y-!p ^ isaA,A smJygA=

26

khA`tM 26:6-27:10 6786kdy vI mUrK dy h|T suinhA nA G|lo= jy tusIN aijhA

kroNgy tM eh tuhA.y aAp,y pYr kqA`, vrgA hovygA=tusIN musIbt ^ s|dA dy rhy hovoNgy=

7mUrK b\dy dy mUÈh Õc khA`t l\gyy aAdmI dI l\gl|t ij\nI hI< bykAr hY=

8e|k mUrK b\dy ^ e|zt dy,I gulyl iv|c p|Trb\nH, vMg hI hY=

9jdoN koE mUrK koE isaA,I g|l aAK, dI koiSSkrdA hY tM eh `vyN hI hY ijvyN koE SrAbI b\dAaAp,I hTylI iv|coN iCltr k|>, dI koiSS kry=

10iksy mUrK jM iksy ajnbI ^ k\m ty r|K,A KtrnAkhY= tuhA^ nhIN ptA iksdA nuksAn ho jAvy=

11iblkul ijvyN ku|tA aAp,I `lqI kol vApsaA`NdA< e\J hI mUrK aAp,I mUrKtAE duhrA`NdAhY=

12kI tusIN koE aijhA ivaktI vyiKaA jo Kud ^isaA,A GoiSt kry? `s nAloN e|k mUrK lE vDyry`mId hu\dI hY=

aAlsI b\idaM bAry isaA,y khA`tM13aAlsI b\dA aAKdA hY< Òs/k ty Syr hY< rAh iv|c

Syr hY=Ó14aAlsI b\dA e|k drvAzy vrgA hY= `h aAp,y

ibstry iv|c Psy trHM pAsy prtdA rih\dA hY ijvyNdrvAzA aAp,I cUl duaAly GuÈmdA rih\dA hY= `h kdyvI ikty nhIN jMdA=

15aAlsI b\dA aAp,A h|T Bojn dI TAlI tMEiljMdA< pr `sdA aAlsIpn `s ^ aAp,A h|T vApsmUÈh tAEN nhIN iljA, id\dA=

16aAlsI b\dA socdA hY ik `h bhut isaA,A hY=`h socdA hY ik `h `nHM s|tM b\idaM nAloN ctur hYijh/y aAp,y ivcArM dy c\gy kAr, d|s skdy hn=

17ijh/A ivaktI hornM dy Jgi/aM iv|c dKl dyvy`s vMg hY ijh/A ku|ty dy k\n iK|cdA hovy=

18----19ijh/A b\dA dUsry b\dy nAl clAkI krdA hYaty Fyr eh aAKdA hY ik `h tM mzAk kr irhA sI<`h `s mUrK b\dy vrgA hY ijh/A hvA iv|c a|g dytIr clA`NdA hY=

20jy a|g iv|c l|k/M nhIN< tM a|g buJ jAvygI=esy trHM cuglI toN ibnM Jg/A mu|k jMdA hY=

21si/aA kolA koilaM ^ m|GdA r|KdA hY= aty l|k/Ia|g ^ bldA r|KdI hY= esy trHM musIbtM pYdA krnvAly lok l/AE Jg/y ^ jArI r|Kdy hn=

22cuglI krnI svAidly Bojn vMg hY< eh aAdmIdy SrIr Õc .U\GI vs jMdI hY=

23bd aAdmI dI suvkttA iblkul< im|qI dy BM.y ^cMdI nAl >k,< vMg hY= 24e|k duSm, im|QI@ g|lMnAl !p,I bdI ^ CupA`, dI koiSS krdA hY= pr`h aAp,y idl iv|c iGR,A nAl BiraA hoeaA hY=25jo g|lM `h aAKdA hY `h BAvyN c\gIaM l|g,= pr`s `%ty BrosA nA kro= `sdA idl iGRi,t ivcArMnAl BiraA hoeaA hY= 26clAkI krky< nFrt!p,y-!p ^ CupA`, dI koiSS krdI hY< pr `s dIbdI sBA iv|c pRgqAE jAvygI=

27jykr tusIN qoaA pu|qdy hoN< ho skdA tusIN es iv|ci.|g pvoN< aty jykr tusIN p|Tr ^ ro/Hdy hoN< ho skdAeh mu/ tuhA.y ty ru/Hk jAvy=

28ijh/A b\dA JUQ boldA< `nHM ^ nFrt krdA hYijnHM dA `h nuksAn krdA hY aty ijh/A ivaktIcAplUsI kry `h tbAhI dA kAr, b,dA hY=

k|lH bAry f/HM nA mAro= kO, jA,dA ik idnkI ilaAvygA=

2kdy vI aAp,I `stt nA kro= hornM ^ aijhAkrn idP=

3p|Tr BArA hu\dA hY aty ryty ^ cu|k,A a¯KA hu\dA hY=pr iksy gusYly mUrK v|loN pYdA kItI hoE musIbt shArnIhor vI a¯KI hY=

4gu|sA jAlm hu\dA hY aty kRoD h/H vMg hu\dA hY< prErKA a|gy kO, Klo skd hY=

5lukvyN ipaAr kIty jA, nAloN tuhA^ mUÈh ty iJ/ikaAjA,A ibhtr hY=

6ho skdA dost tuhA^ nuksAn pucA`,A cAhu\dA hovy<pr tuhA^ DoKA nhIN dyvygA< ijh/A ivaktI tuhA.IcAplUsI krdA ho skdA tuhA^ ipaAr nA krdA hovy=

7jdoN tuhA.A i>|. BiraA hu\dA tusIN Sihd KA,A vIps\d nhIN kroNgy pr kO/IaM cIzM vI svAidlIaMlgdIaM hn jdoN tusIN Bu|Ky hu\dy ho=

8ijh/A b\dA aAp,A Gr C|. id\dA aty e|Dr-`%DrGuÈmdA rih\dA< `h ic/I vrgA hY jo aAp,A aAlH,AitaAg id\dI hY=

9atr aty KuSbUdAr DUF tuhA.y idl ^ pRs\n krdyhn< pr dostI dI imQAs s|cI slAh toN `tpÈn hu\dIhY=

10aAp,y aty aAp,y iptA dy im|trM ^ kdy nA ivsAro=aty jy tusIN musIbt iv|c ho tM shAetA lE aAp,ydUr vsdy BrA pAs nA jAP= h|T ij\nA dUr guaM>I<dUr durA.y dy BrA nAloN< ibhtr hY=

27

679 khA`tM 27:11-28:1411myry byqy< isaA,y b,o= es nAl mY^ KuSI imlygI=

Fyr mYN hr iksy ^ jvAb dy skMgA jo mY^ itrskArdAhY= mYN `pwukt jvAb dy skdA hM=

12e|k isaA,A aAdmI musIbt ^ vyK ky es toN prHMho jMdA< pr `h ijh/y aAm hu\dy hn esty c|l ky s|qKMdy hn=

13`s b\dy dA lbAdA lY lvo jo anjA,y ivaktI dykrjy dI ij\mydArI lYNdA< pRp|k kro ik tusIN `s ivaktItoN kuJ igrvI rKvA lYNdy ho jo anjA,I a¯rt dIij\mydArI cu|kdA=

14jykr koE suvKty hI `%cI-`%cI aAp,y guaM>IdI `stt krdA< eh `s lE e\J krAr id|tA jAvygAijvyN `h `s ^ srAp irhA hovy=

15`h ptnI ijh/I hmySA l/AE Jg/A krnA ps\dkrdI hY `s pA,I vrgI hY ijh/A brsAt dy idnMiv|c qpk, toN nhIN hqdA= 16`s ^ rok,A PnA hIa¯KA ij\nA hvA ^ vg,o rok,A jM tyl ^ h|T iv|cF/nA=

17lokI lohy dIaM C/M nAl cAkU tyz krdy hn= esytrHM lok e|k dUsry koloN isKdy hn< e|k dUsry ^ tyzkrdy hoX=

18ijh/A b\dA aÈjIr dy ru|K dI dyKBAl krdA hY`h `sdy FlM ^ vI mA,ygA= esy trHM hI< ijh/Ab\dA aAp,y suaAmI dI kAmnAvM ^ suriKt krdA hY<e|zt hAisl krygA=

19ijvyN pA,I aAdmI dy ichry ^ pRitrUp ivKA`NdA<e\J hI idl aAdmI dy cirtR ^ pRitrUp ivKA`NdA hY=

20lok tM bs kbr vrgy hn= m¯t dA sTAn atytbAhI hmySA enHM g|lM ^ hor vDyry locdy hn=

21lokI sony aty cMdI ^ SuD krn lE a|g dI vrtoNkrdy hn= esy trHM b\dy dI prK lokM v|loN imlI `sttnAl hu\dI hY=

22tusIN iksy mUrK ^ pIh skdy ho< `s ^ e\J pIhskdy ho ijvyN tusIN Goq,y nAl k,k ^ pINhdy ho< prtusIN `s iv|coN `s dI mUrKtA k|>, iv|c sFl nhINhovoNgy=

23pRp|k kro ik tusIN aAp,IaM By.M dI hAlt bAryjA,dy ho< aty pSUaA v|l KAs iDaAn idP= 24dOlthmySA nhIN rih\dI= esy trHM hI tAj e|k pI/HI toNaglI pI/HI tAEN nhIN jMdA= 25jdoN tusIN su|kA GAhek|tR kr lYNdy ho aty td tAjA GAh pRgqdA hY atytusIN Fyr toN phA/IaM toN GAh ek|tR krdy ho= 26FyrtuhA.y lyilaM dI `%n tuhA^ k|p/y pRdAn krygI atytusIN b|krIaM vycky zmIn KrId skdy ho= 27tuhA.y

aty tuhA.y pirvAr lE pI, vAsty b|krI dA kAFIdu|D hovygA= eh tuhA.IaM nOkrA,IaM ^ ishtmÈdb,AvygA=

duSq ivaktI B|j jMdy hn BAvyN koE vI`nHM dy ip|Cy nA l|igaA hovy< pr DrmI lok

Syr vMg hOslymÈd hu\dy hn=2jdoN dyS iv|c kA^n hI, ho jAvy< es dy SASk

bhut jldI bdl jMdy hn= pr ijh/A ivaktI jog|lM ^ smJdA aty sUJvAn hu\dA< e|k a.ol srkArdI agvAE krdA hY=

3ijh/A grIb lokM ty zulm krdA< `s sKt bAirSvrgA hY ijh/I FslM ^ tbAh kr id\dI hY=

4ijh/y lok ibvsTA ^ pRvAn nhIN krdy< bd lokMdI `stt krdy hn pr ijh/y ibvsTA ^ r|Kdy hn`nHM ty zulm krdy hn=

5bury b\dy inrp|KtA ^ nhIN smJdy= pr ijh/y b\dywhovAh ^ ipaAr krdy hn `h es ^ smJdy hn=

6ijh/A grIb< emAndArI nAl ij`NdA hY `samIr aAdmI nAloN ibhtr hY ijsdy rAh qy>y-my>y hu\dyhn=

7sUJvAn pu|tr nym ty c|ldA hY pr `h ijh/A bykArlokM dA s\g krdA< aAp,y ip` ^ bye|zt krdA hY=

8jy tusIN grIb lokM nAl DoKA krky amIr hu\dy hoaty `nHM pAsoN ivaAj dI `%cI dr vsUl krdy ho tMtusIN aAp,I dOlt guaA bYQoNgy= eh `s dUsry b\dykol clI jAvygI ijh/A `nHM `%ty imhrbAn hu\dA hY=

9ijh/A ivaktI nym toN hq jMdA< `s dIaMpRArTAnvM vI prmySur lE iGRi,t hn=

10ijh/A ivaktI emAndAr lokM ^ kurAhy pA`NdAhY aAp,y hI jAl iv|c Fs jMdA hY= pr ijs ivaktIiv|c koE doS nhIN< c\gA ivrsA pRApt krygA=

11amIr aAdmI aAp,I ingAh iv|c isaA,A hoskdA< pr grIb jo ik isaA,A hovy is|DA `s rAhINvyK skdA hY=

12jdoN DrmI lok ij|tdy hn tM hr koE pRs\n hu\dAhY= pr jdoN duSq lokM ^ SktI imldI hY hr koECup,gAhM iv|c cilaA jMdA hY=

13ijh/A b\dA aAp,y pApM ^ CupA`, dI koiSSkry< `%ntI nhIN krdA< pr ijh/A aAp,y pApM ^kbUldA aty itaAgdA hY imhr pRApt krdA hY=

14ijh/A ivaktI hmySA e|jtdAr rih\dA hY D\n hY<pr ijh/A ivaktI aAp,y idl ^ kQor b,A lYNdAmusIbtM dA sAmH,A krdA=

28

khA`tM 29:15-29:18 68015e|k duSq ivaktI dA grIb kOm ty rAj krnA<

grjdy Syr jM hmlA krn vAly ir|C vMg hu\dA hY=16ijs SAsk kol smJdArI nhIN hu \dI `h

a|itaAcArI hu\dA hY< pr ijh/A SAsk dOlt bd-mrmMrAhI kmAE ^ nFrt krdA hY< bhut icr SAsn krdAhY=

17ijh/A ivaktI< ktl krn kAr, kSq J|ldAhY mrn tIk SMtI pRApt nhIN krygA= aijhy ivaktIdI mdd nA kro=

18ijh/A ivaktI emAndArI nAl ij`NdA hY `hsur|iKat hY= pr ijnHM lokM dy rAh qy>y-my>y hu\dy hn`h acAnk i.|g pY,gy=

19ijh/A ivaktI aAp,I zmIn ty k\m kry aAp,ImzdUrI dA fl pRApt krygA< pr ijh/A ivaktIivarT skImM ip|Cy B|jy `h grIb hI rhygA=

20e|k emAndAr aAdmI s|cmu|c D\n hY< pr ijh/AamIr bn, lE bhut jldI kry< szA toN bc nhINpAvygA=

21p|KpAt krnA c\gI g|l nhIN< pr roqI dy e|kquk/y KAtr aAdmI `h krygA jo Zlt hY=

22e|k ikrsI hmySA dOlt smyq, bAry socdA< preh nhIN jA,dA ik grIbI `sdA e\tzAr kr rhIhY=

23ijh/A ivaktI dUsry ^ iJ/kdA hY `s ^ `snAloN vDyry ipaAr kItA jAvygA jo `s lE `%kIaMf/HM mArdA hY=

24`h jo aAp,y mAipaM toN vI curA`NdA aty aAKdA<Òes iv|c kuJ vI Zlt nhINÚÓ `s ivaktI dAsMJIdAr hu\dA hY jo tbAhI dA kAr, b,dA hY=

25lAlcI aAdmI dlIlbAzI krdA hY pr ijh/Ab\dA whovAh `%ty BrosA r|K,A< `%ntI krygA=

26ijh/A aAdmI aAp,y-aAp iv|c BrosA r|KdA hYmUrK hY< pr ijh/A aAdmI isaA,ptA anusAr rih\dAhY< sur|iKat hY=

27jy koE b\dA grIbM ^ dAn id\dA hY tM `h aAp,IzrUrt dI hr cIz pRApt kr lvygA= pr jy koE b\dAgrIbM dI shAetA krn toN enkAr krdA hY< tM `s^ bhut musIbtM iml,gIaM=

28jdoN duSq lok SktI iv|c aA`Ndy hn< lokIN Kud^ CupA lYNdy hn< pr jdoN `h tbAh ho jMdy hn< `doNDrmI lok `%ntI krdy hn=

e|k iz|dI ivaktI ijh/A iJ/k toN nhINis|KdA acAnk hI tbAh kr id|tA jAvygA=

`s ^ koE vI nhIN bcA skdA=29

2jdoN DrmI lok tr|kI krdy hn< lok KuS hu\dy hn<pr `doN hONky Brdy hn jdoN koE duSq aAdmI rAjAb, jMdA hY=

3ijh/A ivaktI isaA,p ^ ipaAr krdA< `haAp,y iptA ^ KuS krdA hY< pr ijh/A ivaktIvysvAvM dA s\g krdA hY< `h aAp,I dOlt guaAlYNdA hY=

4ijh/A rAjA inaME hoky SAsn krdA hY `h aAp,ydys ^ mzbUt b,A lYNdA hY< pr ijh/A koE irSvtlYNdA hY es ^ >Ah id\dA=

5ijh/A ivaktI aAp,y guaM>I dI cAplUsI krdAhY< aAp,y hI pYrM lE jAl FYlA`NdA hY=

6e|k bd ensAn aAp,y Kud dy pAp iv|c hI FsjMdA hY pr e|k nyk ensAn gA`NdA aty KuS rih\dAhY= 7DrmI ivaktI jA,dA hY ik grIb lE inaM ^ikvyN isry c/HA`,A< pr duSq ensAn aigaAnI hu\dyhn=

8mKlI ngr iv|c d\gA-FsAd krdy hn< pr isaA,AivaktI SMtI ^ punr sTAipt krdA hY=

9isaA,A aAdmI mUrK ^ kichrI Õc lY jMdA hY<pr mUrK tYS Õc aA jMdA aty mzAk `.A`NdA atyis!,y !dmI ^ s\tuSqI nhIN imldI=

10kAtl inrdoS lokM ^ nFrt krdy hn aty `nHM^ mArn dI koiSS krdy hn jo emAndAr hu\dy hn=

11e|k mUrK b\dA CytI gu|sy iv|c aA jMdA hY= prisaA,A b\dA DIrjvAn hu\dA hY aty aAp,y-aAp tykAbU r|KdA hY=

12jy koE hAkm JUQ su,dA hY< tM `s dy sAry aiDkArIbury ho,gy=

13grIb ivaktI aty stA`, vAlA ivaktI dovMiv|c e|k g|l sMJI hY: whovAh dohM ^ jIvn id\dA hY=

14jy koE rAjA grIbM nAl inaM krdA hY tM `hdyr t|k rAj krygA=

15bYNt aty iJ/k isaA,p pRdAn krdy hn< praAp muhArA C|i.aA b|cA aAp,I mM lE SrmsArIilaA`NdA hY =

16jdoN duSq lok `%ntI krdy hn< pAp vD jMdA hYpr DrmI lok `nHM dA ptn hu\dA vyK,gy=

17aAp,y pu|tr ^ anuSAist kro< aty `h tuhA.ylE SMtI ilaAvygA `h tuhA.y lE pRs\ntA dA stRothovygA=

18jdoN koE idsA idsdI nhIN hu\dI< lok j\glIaMvMg B|jdy hn< pr `h ijh/y ibvsTA r|Kdy hn D\nho,gy=

681 khA`tM 29:19-30:2019jy tusIN `s nAl isrF g|lM hI kroNgy tM nOkr

kdy sbk nhIN isKygA= `h tuhA.y SbdM ^ smJ skdAhY pr `h mÈnygA nhIN=

20kI tusIN iksy ^< jA,dy ho ik ijh/A ibnM soicaMboldA hY? `s nAloN e|k mUrK lE vDyry `mId hu\dIhY=

21jykr tusIN bcpn toN hI aAp,y nOkr ^ bhutlA.-ipaAr krdy ho< tM aKIr iv|c `h ij|dI b,jAvygA=

22e|k jldI gu|sy ho, vAlA ivaktI dlIlbAzISurU krdA hY= aty `h b\dA ijh/A CytI gu|sy iv|c aAjMdA hY `h kE pAp kr lYNdA hY=

23GmÈ. ivaktI ^ `s dI buinaAd toN hyQM lYaA`NdA< pr e|k inmA,A ivaktI e|zt hAsl krdAhY=

24do cAr ijh/y imlky c|ldy hn `h e|k dUsry dyduSm, hu\dy hn= e|k cor dUjy cor ^ DmkAXgA< eslE jy `s ^ kichrI iv|c s|c bol, lE mzbUrkItA jAvygA tM `h .r dA mAiraA bol nhIN skygA=

25.r ensAn lE e|k F\Dy vMg b, skdA hY=pr ijh/A ensAn whovAh iv|c BrosA r|KdA sur|iKatrhygA=

26bhut sAry lok SAsk toN inaM locdy hn= praAdmI whovAh toN hI inaM pRApt kr skdA hY=

27DrmI lok JUiQaM ^ nFrt krdy hn< aty duSqensAn `nHM ^ nFrt krdy hn ijh/y emAndArhoky ij`Ndy hn=

wAkh dy pu|tr aAgUr dIaM isaAi,aM khA`tMeh Sbd agUr wAkh dy pu|tr dy hn< `sdA s\dyS: mYN prmySur nhIN hM= mYN prmySur

nhIN hM< ik mYN es^ smJ sk, dy smr|T hovM=2mYN aAdmIaM iv|coN sB toN byvkUF hM< aty mY^ koE

mnu|KI igaAn vI nhIN hY=3mYN isaA,p nhIN is|KI tM mYN DArimk ig!n ik\J

hAisl kr skdA hM=4kO, akAS tAEN jAky vAps aAeaA? iksny hvA

^ aAp,y h|TM iv|c ek|tR kItA? iks ny aAp,y colynAl pA,I ^ ek|tR kItA? iksny DrtI dIaM sArIaMh|dM ^ sTAipt kItA? `s dA nAm kI hY? `s dy pu|trdA nAm kI hY? jykr tusIN jA,dy ho< mY^ d|soÚ

5hr Sbd ijh/A prmySur `cArdA hY doS rihthY= prmySur `nHM lE sur|iKat iqkA,A hY ijh/y `skol jMdy hn= 6`s dy bcnM iv|c jo/n dI koiSS nA

30

kro< nhIN tM prmySur tuhA^ szA dyvygA aty tusIN JUQyho, vjoN drsAX jAvoNgy=

7whovAh< mYN tYToN do `pkArM dI mÈg krdA hM= ikrpAkrky myry mrn toN pihlM< myrI KAtr `nHM toN enkArnA krIN= 8JUQ nA bol, iv|c myrI shAetA kr atymY^ nA bhutA amIr b,A aty nA bhutA grIb isrFmY^ `h cIzM dy ijnHM dI mY^ rozAnA lo/ hY= 9mYN bhutizaAdA amIr hoky tY^ Bu|l,A nhIN cAhu\dA aty ehpu|C,A nhIN cAhu\dA< prmySur kO, hY? nAhI e\nA grIbho,A cAhu\nA ik mY^ corI krnI pvy aty myry prmySur dynAm lE SrmsArI ilaAvM=

10e|k nOkr dI `s dy suaAmI kol alocnA nA kronhIN tM suaAmI tuhA^ srAp dyvygA aty tuhA^ es dIadAegI krnI pvygI=

11aijhy lok hn jo aAp,y ip` ^ gAlHM k|>dy hnaty aAp,I mAtA ^ D\n nhIN !Kdy=

12kuJ lok aijhy hu\dy hn jo aAp,y aAp ^ piv|trsmJdy hn pr jo aAp,I hI g\dgI toN sAF nhIN hoXhu\dy=

13kuJ lok hu\dy hn ijnHM dIaM a|KM hmySA `%cIaMhoEaM aty iJ\m,y hI rih\dI@ hn=

14 kEaM lokM dy d\d cAkU vrgy ij\n it|Ky hu\dy hn<kEaM dy bu|qM iv|c tlvArM j/IaM hu\dIaM hn< tM jo`h DrtI dy grIbM ^ pA/ sk, jM zrUrtmÈdM ^ingl sk,=

15kuJ lok hr s\Bv cIz lY lY,A cAhu\dy hn= `hisrF ehI aAKdy hn< ÒmY idP< mY idP< mY idP=Óit\n cIzM hn ijh/IaM kdy vI s\tuSq nhIN hu\dIaMÑ asl iv|c cAr cIzM hn ijh/IaM kdy kAFI nhINhu\dIaM: 16kbr< bMJ ku|K< DrtI ijh/I hmySA pA,IlE ipaAsI rih\dI hY< aty grm a|g ijh/I kdy nhINaAKdI Òbs=Ó

17koE b\dA ijh/A aAp,y iptA dA mzAk `.A`NdAhY jM aAp,I mAtA dA kih,A mÈn, toN enkAr krdAhY `s ^ szA imlygI= `s dy lE eh g|l PnI hIburI hovygI ij\nI `s hAlt iv|c ijvyN ik `s dIaMa|KM igrJM aty j\glI jAnvrM ny KA lEaM ho,=

18it\n g|lM hn ijh/IaM myry lE e|k rh|s hn=aty cOTI g|l ijh/I mYN kdy vI nhIN smJ sikaA=19e|k bAz dy `%., dA trIkA< e|k c|qAn `%ty s|pdA iGsrnA< jhAj dA smuÈdr dy m|D iv|c ho,A atye|k aAdmI dA e|k jvAn a¯rt nAl ho,A=

20e|k bdkAr a¯rt dA rAh eh hY= `h KMdI hYaty mUÈh pUÈJky aAKdI hY: ÒmYN kuJ vI Zlt nhIN kItAÚÓ

khA`tM 30:21-31:21 68221it\n cIzM hn ijnHM nAl DrtI ih|l jMdI hY aty

cOTI ijs ^ eh shAr nhIN skdI: 22e|k nOkr jorAjA b,y< aty e|k mUrK ijs kol KA, lE kAFI hovy<23e|k ivaAhI hoE a¯rt ijs ^ `sdA ptI ip!rnhIN krdA aty e|k nokrA,I jo aAp,I mAlk, dIjgHA lY lYNdI hY=

24DrtI `%ty eh cAr cIzM sB toN CoqIaM hn<hAly vI eh isaAi,aM toN v|D isaA,IaM hn:

25kI/IaM< jo ik tk/I@ nhIN hu\dI@< pr ifr vIgrmIaM iv|c srdIaM lE aAp,A Bojn ek|tRkrdIaM hn=

26ib|jU SktISAlI nhIN hu\dy< pr `h aAp,y Grc|qAnM iv|c b,A`Ndy hn=

27iq|.IaM dA koE rAjA nhIN hu\dA pr iFr vI `hs\gQn iv|c `.dIaM hn=

28ikrlI jo ik e|ko h|T nAl F/I jA skdI hY< prtM vI `h SAhI mihlM iv|c rih\dI@ hn=

29it\n cIzM hn ijnM dI cAl su\dr hY; aAsl iv|ccAr ijh/I SAhI cAlA cldIaM hn=

30e|k Syr jo ik sB toN tAktvr jAnvr hu\dA hYaty iksy toN vI nhIN .rdA=

31h\kAr nAl turdA ku|k/< e|k b|krA< aty !p,ylokM dI agvAE krdA hoe! rAjA=

32jy tusIN mUrK hu\dy aty aAp,y-aAp dI pRs\sA krdyho< jM koE mÈdI wojnA b,A`Ndy ho tM aAp,y hI mUÈh tycpy/ mAro=

33ir/ik! hoe! du|D m|K, id\dA< n|k ty mu|kI mArnnAl KUn v|gdA aty gu|sy ^ B/kA`, nAl l/AEpYdA hu\dI hY=

rAjy lmUXl dIaA isaAi,aM khA`tMeh rAjy lmUXl idaM isaAi,aM khA`tMhn= enHM dI is|iKaA `s ^ `s dI mAtA ny

id|tI sI=2tusIN myry pu|tr ho= `h pu|tr ijs ^ mYN ipaAr

krdA hM= tusIN `h pu|tr ho ijs dy jnm lE mYNpRArTAnAvM kItIaM sn= 3aAp,I tAkt ^ a¯rtM `%tyKrc nA kro= a¯rtM rAijaM ^ vI tbAh kr id\dIaMhn< es lE aAp,y-aAp ^ `nHM lE brbAd nAkro= 4hy lmUXl< rAjy lE mYa pI,I c\gI g|l nhIN nAhI SAskM lE bIar pI,I= 5ik`N ik jykr rAjA bhutIizaAdA pINdA< `h Bu|l jAvygA ik ibvsTA kI aAKdIhY< aty grIb lokM ^ inaM toN vMJA kr dyvygA= 6`nHM^ bIar idP jo nSq ho rhy ny aty mYa `nHM ^ ijh/y

31

ZmgIn hn= 7tM jo ijvyN `h pI, `h grIbI Bu|ljA, aty `h hor vDyry aAp,IaM musIbtM ^ wAdnhIN krngy=

8jy koE b\dA aAp,I shAetA nhIN kr skdA tMtuhA^ `s dI shAetA krnI cAhIdI hY= `s b\dylE bolo ijh/A bol nhIN skdAÚ musIbt iv|c FsylokM dI shAetA kro: 9jdoN tusIN bolo< `hI kho joDrmI hovy< grIbM aty zrUrtmÈdA lE inaM suriKtr|Ko=

s\pUr, ptnI10kO, e|k sdAcArI a¯rt* ^ l|B skdA? `h

motI@ p|TrM nAloN vI vDyry kImtI hY=*11`s dA ptI `s ty BrosA kr skdA hY< `s ^ kdy

vI sAmgRI dI kmI nhIN hovygI=12`h aAp,I sArI iz\dgI< `s lE nykI ilaA`NdI

hY< bdI nhIN=13`h hmySA `n aty Flyks jmHA krdI rih\dI

hY aty KuSI nAl aAp,y h|TIN cIzM b,A`NdI rih\dIhY=

14`h vpArIaM dy jhAz vMg hY `h dUr-durA.IaMTAvM toN !p,y Gr lE Bojn ilaA`NdI hY=

15`h pRBAt toN pihlM `%QdI hY aty `h aAp,yq|br lE Bojn dA e\tjAm krdI hY aty aAp,IaMnokrA,IaM ^ `nHM dA shI ih|sA id\dI hY=

16`h zmIn ^ dyKdI hY aty es ^ KrIdI hY= `haAp,I kmAE dy pYisaM ^ vrt ky aÈgUrM dA bAZlgA`NdI hY=

17`h bhut sKt imhnt krdI hY= `h tAktvrhY aty aAp,A sArA k\m krn dy wog hY=

18jdoN `h aAp,IaM b,AEaM vstM dA vpArkrdI hY `h hmySA lAB K|qdI hY= aty `h dyr rAtt|k k\m krdI rih\dI hY=

19`h aAp,A sUt k|tdI hY aty aAp,A k|p/A `,dIhY=

20`h Kuly idl nAl grIbM ^ id\dI hY aty zrUrtmÈdMdI shAetA krdI hY=

21jdoN srdI ho jMdI hY `h aAp,y q|br bAry ic\ittnhIN hu\dI ik`N ik `s ny `nHM sAiraM lE in|Gy k|p/y

sdAcArI a¯rt jM< Ôe|k s|j, a¯rt=Õ

pd 10-31 ihbrU iv|c< es kivtA dA hr pd vr,mAlAdy agly a|Kr nAl SurU hu\dA< es lE eh kivtA e|ka¯rt dIaM sArIaM c\gIaM KUbIaM drsA`NdI hY=

b,AX hu\dy hn=

683 khA`tM 31:22-3122`h cAdrM b,A`NdI hY aty pl\GM ty ivCA`NdI

hY aty `h Kud ml-ml dy aty jAmnI k|p/y pihndIhY=

23hr koE `s dy ptI dI e|zt krdA `h dys dyaAgUaM iv|c jgHA pRApt krdA hY=

24`h bhut c\gI vpArn hY= `h k|p/y aty gAtryb,A`NdI hY aty vpArIaM ^ vycdI hY=

25!tm-ivSvAs aty pRitSQA `sdA pihrAvA hn<`h Biv|K bAry socky h|s skdI hY=

26`s dA mUÈh isaA,p Õc KulHdA `s dI jbAnivSvAs wog ihdAet id\dI hY=

27`h kdy vI aAls nhIN krdI= `h aAp,y GrdIaM vstM dA iDaAn r|KdI hY=

28`sdy b|cy `s dI e|zt krdy hn aty `s ^D\n aAKdy hn `s dA ptI `sdI pRs\sA krdA hY=

29`s dA ptI aAKdA hY< Òe|Ty kE smr|T a¯rtMhn pr tU\ myrIX ptnIX `nHM sB toN c\gI hYN=Ó

30aAkrS, ClIaA hY< aty su\drtA clI jMdI hY=pr ijh/I a¯rt whovAh toN BY KMdI hY< `stt wog hY=

31`s ^ `h enAm idP ijsdI `h aiDkArn hY=ijh/IaM g|lM `sny kItIaM `nHM lE `s dI j,-sADAr, iv|c `stt kro=

License Agreement for Bible TextsWorld Bible Translation Center

Last Updated: September 21, 2006

Copyright © 2006 by World Bible Translation CenterAll rights reserved.

These Scriptures:

• Are copyrighted by World Bible Translation Center.• Are not public domain.• May not be altered or modified in any form.• May not be sold or offered for sale in any form.• May not be used for commercial purposes (including, but not limited to, use in advertising or Web banners used

for the purpose of selling online add space). • May be distributed without modification in electronic form for non-commercial use. However, they may not be

hosted on any kind of server (including a Web or ftp server) without written permission. A copy of this license (without modification) must also be included.

• May be quoted for any purpose, up to 1,000 verses, without written permission. However, the extent of quotation must not comprise a complete book nor should it amount to more than 50% of the work in which it is quoted. A copyright notice must appear on the title or copyright page using this pattern: “Taken from the HOLY BIBLE: EASY-TO-READ VERSION™ © 2006 by World Bible Translation Center, Inc. and used by permission.” If the text quoted is from one of WBTC’s non-English versions, the printed title of the actual text quoted will be substituted for “HOLY BIBLE: EASY-TO-READ VERSION™.” The copyright notice must appear in English or be translated into another language. When quotations from WBTC’s text are used in non-saleable media, such as church bulletins, orders of service, posters, transparencies or similar media, a complete copyright notice is not required, but the initials of the version (such as “ERV” for the Easy-to-Read Version™ in English) must appear at the end of each quotation.

Any use of these Scriptures other than those listed above is prohibited. For additional rights and permission for usage, such as the use of WBTC’s text on a Web site, or for clarification of any of the above, please contact World Bible Translation Center in writing or by email at [email protected].

World Bible Translation CenterP.O. Box 820648Fort Worth, Texas 76182, USATelephone: 1-817-595-1664Toll-Free in US: 1-888-54-BIBLEE-mail: [email protected]

WBTC’s web site – World Bible Translation Center’s web site: http://www.wbtc.org

Order online – To order a copy of our texts online, go to: http://www.wbtc.org

Current license agreement – This license is subject to change without notice. The current license can be found at:http://www.wbtc.org/downloads/biblelicense.htm

Trouble viewing this file – If the text in this document does not display correctly, use Adobe Acrobat Reader 5.0 or higher. Download Adobe Acrobat Reader from:http://www.adobe.com/products/acrobat/readstep2.html

Viewing Chinese or Korean PDFs – To view the Chinese or Korean PDFs, it may be necessary to download the Chinese Simplified or Korean font pack from Adobe. Download the font packs from:http://www.adobe.com/products/acrobat/acrrasianfontpack.html


Recommended