MergedFileProjekti i Programit Buxhetor
AA..22 PPRROOGGRRAAMMII BBUUXXHHEETTOORR AAFFAATTMMEESSËËMM DDHHEE
SSTTRRAATTEEGGJJIIAA KKOOMMBBËËTTAARREE PPËËRR ZZHHVVIILLLLIIMM
DDHHEE IINNTTEEGGRRIIMM 2
AA..33 PPRROOCCEESSII II PPËËRRGGAATTIITTJJEESS SSËË PPBBAA
22001188 –– 22002200 3
AA..33..11 RRiisshhiikkiimmii ii PPoolliittiikkëëss ssëë
PPrrooggrraammiitt ((RRPPPP)) 3
AA..33..22 PPllaanniiff iikkiimmii ii SShhppeennzziimmeevvee ddhhee
IInnvveessttiimmeevvee ttëë PPrrooggrraammiitt ((PPSSHHIIPP))
4
AA..33..33 RRoollii ii MMiinniissttrriissëë ssëë FFiinnaannccaavvee
nnëë pprroocceessiinn ee PPBBAA 5
AA..33..44 RRoollii ii KKoommiitteettiitt ttëë PPllaanniiff
iikkiimmiitt SSttrraatteeggjj iikk 5
A.3.5 Buxhetimi Gjinor
B. KUADRI MAKROEKONOMIK DHE FISKAL PËR PERIUDHËN 2018-2020 Error!
Bookmark not defined. 7
C. KËRKESAT BUXHETORE AFATMESME SIPAS PROGRAMEVE TË MINISTRIVE TË
LINJËS 15
C.1 MINISTRIA E ZHVILLIMIT EKONOMIK, TURIZMIT,TREGTISË DHE
SIPËRMARRJES 17
C.2 MINISTRIA E BUJQËSISË, ZHVILLIMIT RURAL DHE ADMINISTRIMIT TË
UJRAVE 72
C.3 MINISTRIA E TRANSPORTIT DHE INFRASTRUKTURËS 105
C.4 MINISTRIA E FINANCAVE 181
C.5 MINISTRIA E ARSIMIT DHE SPORTIT 206
C.6 MINISTRIA E KULTURËS 230
C.7 MINISTRIA E SHËNDETËSISË 242
C.8 MINISTRIA E DREJTËSISË 258
C.9 MINISTRIA E PUNËVE TË JASHTME 286
C.10 MINISTRIA E BRENDSHME 305
C.11 MINISTRIA E MBROJTJES 357
C.12 MINISTRIA E MJEDISIT 389
C.13 MINISTRIA E NTEGRIMIT EUROPIAN 411
C.14 MINISTRIA E MIRËQËNIES SOCIALE DHE RINISË 425
C.15 MINISTRIA E ENERGJISË DHE INDUSTRISË 459
C.16 MINISTRIA E ZHVILLIMIT URBAN 571
Aneksi 1: Tavanet e Shpenzimeve Buxhetore 2018-2020 në nivel
programi për Ministritë e Linjës 572
Aneksi 2: Tavanet e Shpenzimeve Buxhetore të PBA 2018-2020, në
nivel Njësie të Qeverisjes Qendrore 574
Aneksi 3: Kërkesat Shtesë për PBA 2018-2020, në nivel Njësie të
Qeverisjes Qendrore 575
Aneksi 4: Raport përmbledhës për konkluzionet me shoqërinë civile
578
Aneksi 5: Transferta e buxhetit qendror për njësitë e qeverisjes
vendore 578
DOKUMENTI I PROGRAMIT BUXHETOR AFATMES ËM 2018 – 2020
_____________________________________________________________________________________
1
PPËËRRMMBBLLEEDDHHJJEE Dokumenti i Programit Buxhetor Afatmesëm
(PBA) 2018 – 2020 përbën finalizimin e fazës së parë, të procesit
të përgatitjes së kërkesave buxhetore afatmesme 2018 – 2020, proces
ky i iniciuar përmes vendimeve të Këshillit të Ministrave nr.47,
datë 25.01.2017 “Për miratimin e kuadrit makroekonomik e fiskal për
periudhën 2018-2020” dhe vendimit nr.197, datë 15.03.2017 “Për
miratimin e tavaneve përgatitore të Programit Buxhetor Afatmesëm
2018-2020”. Si çdo vit, i gjithë procesi është drejtuar dhe
koordinuar nga Grupi për Manaxhimin Strategjik (GMS), i cili është
ngritur në çdo njësi të qeverisjes qendrore në bazë të Urdhrit të
Kryeministrit nr.78, datë 08.05.2006, “Për krijimin e grupeve
ministrore të punës për Strategji, Buxhet dhe Integrim,’GSBI’”, i
ndryshuar, ku një rol të veçantë ka luajtur koordinatori i GMS
(Nëpunësi Autorizues/Sekretari i Përgjithshëm) në çdo njësi të
qeverisjes qendrore. Në mënyrë të ngjashme, në përputhje me
Udhëzimin e Ministrisë së Financave nr.23, datë 22.11.2016 “Për
procedurat standarde të përgatitjes së Programit Buxhetor
Afatmesëm”, dhe udhëzimit nr.10, datë 28.02.2017 “Për përgatitjen e
PBA 2018 – 2020 ”, është drejtuar dhe organizuar ky proces edhe në
institucionet e tjera buxhetore. Dokumenti i PBA 2018 – 2020
paraqet në detaje qëllimet, objektivat dhe produktet e programeve
të secilës prej Ministrive të Linjës, për vitet 2018, 2019 dhe
2020. Kështu, ky dokument ka mundur të realizojë për një kuadër
afatmesëm lidhjet mes qëllimeve dhe objektivave të politikave, me
shpërndarjen e burimeve buxhetore, përkatësisht në nivel programi.
Është e rëndësishme për t’u theksuar fakti se , me rritjen
progresive të vëmendjes kushtuar procesit të Programit Buxhetor
Afatmesëm 2018 – 2020, kapaciteti i manaxhimit po përmirësohet
vazhdimisht me kalimin e kohës. Gjithashtu, Sistemi i Planifikimit
të Integruar dhe veçanërisht Strategjia Kombëtare për Zhvillim dhe
Integrim, janë bazat e forcimit të vazhdueshëm të procesit të PBA,
nëpërmjet sigurimit të informacionit të nevojshëm në nivel
strategjik të politikave. Në vijim, projekt- dokumenti i Programit
Buxhetor Afatmesëm, 2018– 2020 është i strukturuar në tre
kapituj:
Kapitulli i Parë përshkruan rolin e PBA, si një instrument i
manaxhimit të shpenzimeve publike, pjesë përbërëse e Sistemit të
Planifikimit të Integruar, si dhe termat kohorë që procesi i PBA
ndjek gjatë vitit buxhetor.
Kapitulli i Dytë përshkruan Kuadrin Makroekonomik dhe Fiskal për
periudhën 2018 – 2020.
Kapitulli i Tretë paraqet në mënyrë të përmbledhur informacionin e
siguruar nga Ministritë e Linjës lidhur me Kërkesat Buxhetore
Afatmesme 2018 – 2020 dhe konkretisht qëllimet e politikës,
objektivat dhe produktet për secilin prej programeve të tyre për
vitet 2018, 2019 dhe 2020.
Gjithashtu, në këtë dokument përfshihen edhe 4 anekse shoqëruese të
strukturuar si më poshtë: Aneksi 1: Tavanet e shpenzimeve buxhetore
2018– 2020, në nivel programi për Ministritë e Linjës; Aneksi 2:
Tavanet e shpenzimeve buxhetore 2018– 2020 në nivel grup-artikujsh
të shpenzimeve,
për njësitë e qeverisjes qendore; Aneksi 3: Kërkesat shtesë për PBA
2018 – 2020, për Ministritë e Linjës; Aneksi 4: Raport përmbledhës
për konkluzionet me shoqërinë civile ; Aneksi 5: Transferta e
Buxhetit Qendror për njësitë e qeverisjes vendore
DOKUMENTI I PROGRAMIT BUXHETOR AFATMES ËM 2017 – 2019
_____________________________________________________________________________________
AA..11 RRooll ii ii PPrrooggrraammiitt BBuuxxhheettoorr
AAffaattmmeessëmm
1. Programi Buxhetor Afatmesëm (PBA) është një instrument
operacional për manaxhimin e shpenzimeve publike dhe një komponent
kyç i Sistemit të Planifikimit të Integruar. Ai është rezultat i dy
proceseve: Rishikimit të Politikave dhe Planifikimit të Shpenzimeve
dhe Investimeve të Programit. Planet e shpenzimeve hartohen nga
njësitë e qeverisjes qendrore brenda burimeve që Qeveria ka në
dispozicion. Ky dokument përdoret për të informuar Kuvendin e
Shqipërisë dhe publikun e gjerë lidhur me planet e shpenzimeve të
Qeverisë për tre vitet e ardhshme, të cilat do të çojnë në arritjen
e objektivave politike të Qeverisë. Ai përcakton kontekstin
afatmesëm të Buxhetit Vjetor.
2. Qëllimet kryesore të PBA janë:
Inkurajimi i efektivitetit, eficencës dhe ekonomisë në kryerjen e
shpenzimeve publike; Lidhje e drejtpërdrejtë ndërmjet prioriteteve
strategjiko-politike të Qeverisë me
shpërndarjen e burimeve publike dhe kryerjen e shpenzimeve
publike;
Promovimi i disiplinës fiskale duke mundësuar që shpenzimet publike
të planifikohen brenda një kuadri realist makroekonomik dhe
fiskal;
Zgjerimi i vizionit të procesit buxhetor duke siguruar që programet
e shpenzimeve të planifikohen në një periudhë afatmesme (3-
vjeçare).
Dokumenti i PBA hartohet nga Ministria e Financave dhe i jep
mundësinë Këshillit të Ministrave për të zhvilluar një kuadër të
qartë burimesh brenda periudhës afatmesme, që do të shërbejë si
bazë për planifikimin e shpenzimeve publike korrente dhe
kapitale.
Gjithashtu, ai i shërben njësive të qeverisjes qendrore dhe fondeve
speciale të tyre pasi mundëson përcaktimin prej tyre të politikave
dhe programeve në një strukturë koherente, si dhe mundësinë për të
përcaktuar kostot dhe prioritetet e tyre brenda kontekstit të
burimeve të disponueshme, në mënyrë që burimet financiare të mund
të alokohen tek programet prioritare në periudhën afatmesme.
Duhet theksuar gjithashtu që procesi i hartimit të PBA është i
orientuar mbi bazën e performancës. Përparësitë e kësaj mënyre të
re të konceptimit të planifikimit të shpenzimeve konsistojnë në
përftimin e:
Kontributit të qartë të produkteve në përmbushjen e objektivave të
politikës;
Produkteve të matshme; Aktiviteteve të kostueshme.
Procesi i hartimit të dokumentit të PBA u realizua nga një
bashkëpunim i ngushtë ndërmjet Ministrisë së Financave me
Departamentin e Programimit të Zhvillimit të Financimeve dhe të
Ndihmës së Huaj, në Kryeministri dhe Ministrinë e Integrimit.
AA..22 PPrrooggrraammii BBuuxxhheettoorr AAffaattmmeessëmm ddhhee
SSttrraatteeggjjiiaa KKoommbbëttaarree ppërr ZZhhvvii ll ll iimm
ddhhee IInntteeggrriimm
Strategjia Kombëtare për Zhvillim dhe Integrim, me një horizont
planifikimi prej 7 vitesh, përcakton strategjitë dhe synimet
afatshkurtra dhe afatgjata për të gjithë sektorët, bazuar në një
vizion kombëtar. Ky program do ti shërbejë edhe arritjes së
aspiratave të SKZHI-së për Integrimin Europian.
DOKUMENTI I PROGRAMIT BUXHETOR AFATMES ËM 2018– 2020
__________________________________________________________________________________________
3
Për procesin e Programit Buxhetor Afatmesëm 2017 – 2019, elementi
strategjik i PBA u sigurua nëpërmjet konsultimit të strategjive
sektoriale dhe ndërsektoriale përgjatë procesit të Rishikimit të
Politikës së Programit – përcaktimi i qëllimeve dhe objektivave për
çdo program buxhetor të ministrive të linjës.
AA..33 PPrrooceessii ii PPërrggaattiittjjeess ssë PPBBAA 22001188––
22002200
Tabela 1, paraqet në mënyrë të përmbledhur hapat kryesorë në
procesin e përgatitjes së PBA 2018 – 2020, të ndërmarrë në
përputhje me kalendarin e Sistemit të Planifikimit të Integruar dhe
kalendarin e Manaxhimit të Shpenzimeve Publike për vitin 2017, të
miratuar me Vendimin e Këshillit të Ministrave nr.6, datë
11.1.2017.
Tabela 1 Fazat e Përgatitjes së PBA-së
FAZAT KOHA PERSHKRIMI 1. Kuadri makroekonomik, vendosja e
prioriteteve dhe përgatitja e tavaneve
të PBA-së për çdo njësi të qeverisjes qendrore dhe fondet
speciale.
Tremujori I Përgatitja e tavaneve të përgjithshme dhe vendosja e
treguesve makroekonomikë përmes parashikimit makroekonomik
Identifikimi i prioriteteve të politikave dhe zërave me ndikim të
rëndësishëm në shpenzime e të ardhura (pagat, transfertat vendore,
programet e reja, projektet kryesorë të investimeve publike)
Vendosja e tavaneve përgatitore të PBA Përgatitja e Udhëzimit për
Përgatitjen e PBA.
Qeveria miraton parashikimin Makro Ekonomik dhe Fiskal, tavanet e
përgjithshme dhe tavanet përgatitore të PBA 3-vjeçare për çdo njësi
të qeverisjes qendrore dhe fondet speciale të tyre 2. Rishikimi i
Politikës së Programit (RPP)
Tremujori II Njësitë e Qeverisjes Qendrore përcaktojnë politikat
për çdo program dhe identifikojnë qëllimet dhe objektivat e
programit
3. Planifikimi i Shpenzimeve dhe Investimeve të Programit
(PSHIP)
Tremujori II Brenda tavaneve të miratuara, Njësitë e Qeverisjes
Qendrore zhvillojnë PSHIP duke identifikuar produktet dhe duke i
kostuar aktivitetet në bazë të
fondeve në dispozicion për çdo program
Qeveria miraton projekt -dokumentin e PBA 4. Përgatitja e Buxhetit
Tremujori III Përgatitja e Udhëzimit Plotësues për Përgatitjen
e
PBA
Njësitë e Qeverisjes Qendrore paraqesin kërkesat buxhetore
afatmesme të rishikuara
Qeveria miraton projektin e PBA të rishikuar dhe projektligjin e
buxhetit vjetor dhe i dërgon në Kuvend përkatësisht për informim
dhe miratim 5. Shqyrtimi në Kuvend Tremujori IV Shqyrtimi dhe
miratimi i ligjit vjetor të buxhetit nga
Kuvendi Shënim: Dokumenti përfundimtar i PBA publikohet në fillim
të vitit pasardhës pas miratimit të ligjit vjetor të buxhetit nga
Kuvendi
DOKUMENTI I PROGRAMIT BUXHETOR AFATMES ËM 2018– 2020
__________________________________________________________________________________________
AA..33..11 RRiisshhiikkiimmii ii PPooll iittiikkëss ssë
PPrrooggrraammiitt ((RRPPPP))
Nevoja kryesore për një manaxhim efektiv të financave publike është
përcaktimi i qartë i politikave. Për politikat e reja kjo mund të
arrihet nëpërmjet zbatimit të një procesi të mirë të përcaktimit të
politikave, domethënë nëpërmjet përmirësimit të hartimit të
politikave.
Procesi i PBA-së merr një rëndësi parësore në përpjekjet e qeverisë
për të lidhur buxhetin vjetor me politikat e tij. Për të arritur
këtë, politikat duhet të jenë të qarta, të kuptueshme dhe të
rishikohen rregullisht nëpërmjet një procesi të rishikimit të
politikës së programit, i cili është i integruar me procesin e
planifikimit të shpenzimeve dhe investimeve, përcaktimit të kostove
dhe përgatitjes së buxhetit.
AA..33..22 PPllaanniiffiikkiimmii ii SShhppeennzziimmeevvee ddhhee
IInnvveessttiimmeevvee ttee PPrrooggrraammiitt ((PPSSHHIIPP))
Planifikimi i Shpenzimeve dhe Investimeve të Programit është pjesë
e planifikimit strategjik dhe pason Rishikimin e Politikës së
Programit. Ai përfaqëson pjesën kryesore të procesit të përgatitjes
së PBA. PSHIP ndërmerret në kontekstin e politikës makroekonomike
dhe veçanërisht të nevojës për stabilitet fiskal.
Ai realizohet gjithashtu në kontekstin e prioriteteve strategjike
të Qeverisë dhe të qëllimeve dhe objektivave të politikës të
përcaktuara për çdo sektor, domethënë, nëpërmjet Rishikimit të
Politikës së Programit, PSHIP reflekton mënyrën se si Qeveria
dëshiron t’i alokojë burimet e saj për secilin sektor.
Një hap i rëndësishëm për të garantuar që procesi i PSHIP të jetë
në përputhje me kuadrin makroekonomik e fiskal dhe prioritetet
strategjike të Qeverisë është vendosja e tavaneve të shpenzimeve,
që përbën kufirin maksimal që mund të shpenzohet ose të
planifikohet për t’u shpenzuar, për një qëllim të caktuar. PSHIP
ndërmerret nga ministritë e linjës duke përdorur sistemin e
informatizuar të Ministrisë së Financës për Planifikimin e
Shpenzimeve dhe Investimeve të Programeve. Për njësitë e qeverisjes
qendrore që nuk kanë akses në sistemin e informatizuar, planifikimi
i shpenzimeve mundësohet nëpërmjet formateve përkatëse të
përcaktuara në udhëzimin e përgatitjes së programit buxhetor
afatmesëm.
AA..44 RRooll ii ii MMiinniissttrriissë ssë FFiinnaannccaavve nnë
pprrooçeessiinn ee PPBBAA
Roli i Ministrisë së Financave përgjatë procesit të PBA është
kryesor dhe shumë i rëndësishëm. Ministria e Financave gjatë fazës
së Rishikimit të Politikës së Programit, duhet të sigurojë që
politikat, objektivat dhe qëllimet janë të përcaktuara qartë dhe se
programet buxhetore dhe rezultatet e synuara do të plotësojnë
objektivat dhe qëllimet e politikës në një mënyrë që krijon vlerë
për para që do të thotë përdorim të shpenzimeve publike në mënyrë
ekonomike, eficiente dhe efektive.
Ndërsa, roli i Ministrisë së Financave në fazën e Planifikimit të
Shpenzimeve dhe Investimeve të Programit është i dyfishtë.
i) Dërgon propozime për Tavanet e Përgjithshme të Shpenzimeve dhe
Tavanet Përgatitore të PBA- së në Këshillin e Ministrave;
ii) Analiza dhe vlerësimi nëse njësitë e qeverisjes qendrore po
arrijnë eficiencën, efektivitetin dhe ekonomi në përdorimin e
fondeve buxhetore, gjë e cila mbahet në konsideratë gjatë
propozimit të Tavaneve Përgatitore të PBA-së në Këshillin e
Ministrave.
DOKUMENTI I PROGRAMIT BUXHETOR AFATMES ËM 2018– 2020
__________________________________________________________________________________________
A.5 Roli i Komitetit të Planifikimit Strategjik
Komiteti i Planifikimit Strategjik është një strukturë e krijuar
pranë Këshillit të Ministrave, e cila kryesohet nga Kryeministri.
Roli i këtij Komiteti është thellësisht koordinues dhe
vendimmarrës, pasi të gjitha propozimet e rëndësishme që kanë të
bëjnë me Sistemin e Planifikimit të Integruar në përgjithësi, dhe
Programit Buxhetor Afatmesëm në veçanti, kalojnë detyrimisht për
shqyrtim pranë këtij Komiteti përpara së të marrin miratimin
përfundimtar pranë Këshillit të Ministrave.
Në procesin e përgatitjes së PBA, Komiteti i Planifikimit
Strategjik dhe Këshilli i Ministrave luajnë një rol parësor në
drejtim të miratimit të një sërë etapash të rëndësishme të tilla
si:
Kuadri Makroekonomik dhe Fiskal për periudhën e PBA;
Tavanet Përgatitore dhe Përfundimtare të PBA;
Kalendari i Sistemit të Planifikimit të Integruar;
Projekt Dokumentin e PBA;
A.6 Buxhetimi Gjinor
Bazuar në Ligjin nr. 9936 datë 26.06.2008 “Për menaxhimin e
sistemit buxhetor në Republikën e Shqipërisë”, i ndryshuar, në
Udhëzimin të Ministrit të Financave nr.23 datë 22.11.2016 “Për
proçedurat standarde të përgatitjes së Programit Buxhetor
Afatmesëm”, janë identifikuar 21 programe buxhetore gjatë fazës së
I të përgatitjes së dokumentit të PBA 2018-2020 që përfshijnë
buxhetimin gjinor në kërkesat e tyre për PBA. Më konkretisht:
1. Programi “Këshillimi dhe Informacioni Bujqësor”, Ministria e
Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe Administrimit të Ujrave (Informimi
dhe këshillimi që i ofrohet fermereve femra)
2. Programi “Tregu i Punës”, Ministria e Mirëqënies Sociale dhe
Rinisë (Trainimi profesional i femrave si dhe skemat e nxitjes së
punësimit që mbështesin punë -kërkueset femra).
3. Programi “Përfshirja Sociale”, Ministria e Mirëqënies Sociale
dhe Rinisë (politika që mbështesin çështjet gjinore)
4. Programi “Përkujdesi Social” Ministria e Mirëqënies Sociale dhe
Rinisë (mbështetje financiare dhe shërbmie për femrat në vështirësi
financiare, të abuzuara, si dhe pjesë e grupeve sociale të
marxhinalizuara)
5. Programi “Mbështetja Institucionale për Proçesin e Integrimit”,
Ministria e Integrimit Europian (ofrimi i të drejtave dhe mundësive
të barabarta në aksesin e informacionit për proceset e integrimit
në BE)
6. Programi “Arti dhe Kultura”, Ministria e Kulturës (ofrimi i
mundësive/të drejtave të barabarta në përfitimin prej programeve
specifike të mbështetjes së artit dhe kulturës)
7. Programi “Mbështetje për Zhvillim Ekonomik”, Ministria e
Zhvillimit Ekonomik, Turizmit, Tregtisë dhe Sipërmarrjes (skema të
ndryshme të mbështetjes financiare për sipërmarrëset femra)
DOKUMENTI I PROGRAMIT BUXHETOR AFATMES ËM 2018– 2020
__________________________________________________________________________________________
8. Nën-programi “Shërbimet Mbështetëse”, Programi “Policia e
Shtetit”, Ministria e Punëve të Brendshme (ofrimi i
mundësive/kushteve të barabarta të punësimit në trupën policore,
programet/aktivitetet që mbeshtesin sigurinë dhe mbrojtjen e
femrave).
9. Nën-Programi “Hetimi i Krimeve” – Programi “Policia e Shtetit”,
Ministria e Punëve të Brendshme (Parandalimi e lufta kundër
trafikimit të qenieve njerëzore në tërësi/gjinisë femërore ne
veçanti)
10. Nën-Programi “Siguria Publike” – Programi “Policia e Shtetit”,
Ministria e Punëve të Brendshme (Parandalimi i rasteve te dhunës ne
familje nëpërmjet rritjes se numrit të masave të menjëhershme
mbrojtëse për gratë dhe vajzat e dhunuara)
11. Programi “Fonde për Shkencën” – Ministria e Arsimit dhe
Sporteve (Mbështetje e diferencuar për kërkueset femra që
aplikojnë)
12. Programi “Planifikimi, Menaxhimi dhe Administrimi” –
Komisioneri për Mbrojtjen nga Diskriminimi (Monitorimi dhe
parandalimi i rasteve të diskriminimit të grave në fusha të
ndryshme të aktivitetit publik dhe privat)
13. Programi “Sistemi i Burgjeve” – Ministria e Drejtësisë
(sigurimi i kushteve optimale për të dënuarat femra, rritja e
aftësive të tyre profesionale me synim ri -integrimin e shpejtë të
tyre në shoqëri)
14. Programi “Shërbimi i Përmbarimit Gjyqësor” – Ministria e
Drejtësisë (Sigurimi i ekzekutimit të plotë të çdo urdhër
mbrojtjeje që kanë si objekt gratë)
15. Programi “Planifikimi Urban dhe Strehimi” – Ministria e
Zhvillimit Urban (Sigurimi i strehimit të familjeve një-prindërore
dhe grave të dhunuara nëpërmjet skemave të ndryshme të
strehimit)
16. Programi “Shëndeti Publik” – Ministria e Shëndetësisë (Zgjerimi
i shërbimit të depistimit të kancerit të gjirit)
17. Programi “Shërbimet e Kujdesit Parësor” – Ministria e
Shëndetësisë (Zvogëlimi i vdekshmërisë foshnjore dhe e
nënave)
18. Programi “Shërbimet e Kujdesit Dytësor” – Ministria e
Shëndetësisë (Ofrimi i shërbimeve cilësore spitalore për pacientet
femra)
19. Programi “Administrimi i pyjeve”- Ministria e Mjedisit (Rritjen
e aksesit të grave vendim-marrëse ne Shoqatat Pyjeve dhe Kullotave
dhe përmirësimin e mundësive për gratë dhe të rinjtë në aplikimet
për grantet konkurruese në fushën e menaxhimit të pyjeve)
20. Programi “Shërbimi i provës”- Ministria e Drejtësisë (Aplikimi
i programeve specifike për grupe të veçanta apo individëve për të
adresuar në mënyrë efektive problemin e recidivizmit)
21. Programi “Planifikimi, Menaxhimi dhe Administrimi”- Ministria e
Drejtësisë (Ofrimi i shërbimeve këshillimore, përfaqësimit dhe të
mbrojtjes në procesin penal nga ana e Komisionit Shtetëror të
Ndihmës Juridike për gratë në nevojë)
DOKUMENTI I PROGRAMIT BUXHETOR AFATMES ËM 2018– 2020
__________________________________________________________________________________________
7
Proçesi i përfshirjes efektive të buxhetimit gjinor në kërkesat
buxhetore të ministrive të linjës dhe institucioneve të tjera
buxhetore do të vijojë në mënyrë aktive dhe gjatë fazes së II
përgatitjes së PBA 2018-2020, nëpërmjet dhe asistencës së zyrës së
UN Women në Shqipëri, duke u fokusuar sidomos në përsosjen e
mekanizmave të monitorimit të ecurisë së politikave gjinore të
identifikuara nga programet e sipërcituara, ashtu edhe në
përmirësimin e cilësisë së treguesve të performancës për këto
programe.
DOKUMENTI I PROGRAMIT BUXHETOR AFATMES ËM 2018– 2020
__________________________________________________________________________________________
B. Kuadri Makroekonomik dhe Fiskal për Periudhën 2018– 2020
Kuadri Makroekonomik e Fiskal (KMF) fillestar për periudhën
2018-20201 është pjesë e Sistemit të Planifikimit të Integruar dhe
përgatitet nga Ministria e Financave. KMF ka për qëlli m
përcaktimin e
përparësive strategjike të Qeverisë. Ai projekton pritshmërinë
makroekonomike në horizontin kohor afatmesëm, si dhe parashikon
nivelin e zërave të agreguar të të ardhurave dhe shpenzimeve të
buxhetit të shtetit. Ai përcakton synimet dhe objektivat e qeverisë
në lidhje me treguesit kryesor të politikës fiskale si: balancën e
përgjithshme fiskale (deficitin), huamarrjen, borxhin publik,
balancën fiskale primare e atë korrente. KMF shërben si pikënisje
për përcaktimin e tavaneve për të filluar procesin e përgatitjes së
Programit Buxhetor Afatmesëm (PBA) 2018-2020 në nivel
ministrie.
KMF fillestar miratohet nga Këshilli i Ministrave në muajin janar
(ose shkurt) të çdo viti, dhe është subjekt rishikimi dhe
përditësimi, nëse ka ndryshime substanciale, në dy momente kyç
gjatë vitit: (i) në muajin qershor, përpara finalizimit të PBA-së
dhe të tavaneve të PBA-së për shpenzimet, si dhe (ii) në muajin
tetor, përpara dërgimit në Parlament të projekt-buxhetit të
shtetit.
KMF përbëhet nga dy komponentë kryesore: (i) parashikimet për
treguesit kryesorë makroekonomik, të cilët paraqesin pritshmërinë
ekonomike për vitin aktual dhe tre vitet e ardhshme dhe (ii)
parashikimet dhe objektivat për treguesit fiskal sipas buxhetit të
konsoliduar, të cilët paraqesin burimet e pritshme në dispozicion
të qeverisë për vitet 2018-2020 dhe shpërndarjen e tyre për këtë
periudhe.
Zhvillimet Makroekonomike
- Zhvillimet në ekonomitë e huaja
Vlerësimet e fundit të bëra nga Eurostati për tremujorin e parë të
vitit 20172 tregojnë se ekonomia e Eurozonës ka shënuar një rritje
pozitive (prej 0.5%); ndërsa EU-28 është rritur me 0.4% përgjatë të
njëjtit tremujor të këtij viti, krahasur me një tremujor më parë.
Krahasuar më një tremujor të një viti më parë, Podhimi i Brëndshëm
Bruto u rrit me 1.7% (për vendet e Eurozonës) dhe me 1.9% (për
vendet e EU-28).
Kjo rritje, konsiderohet si një nga rritjet më domethënëse që prej
performancës pozitive përgjatë tremujorit të parë të vitit 2015, e
gjeneruar kryesisht nga investimet fikse dhe konsumi individëve.
Rritja u përshpejtua në Gjermani, Spanjë dhe Itali, ndërkohë që në
Francë ajo shënoi një ngadalësim. Disa prej ekonomive kryesore
(vendet fqinje me Shqipërinë) si Italia e Greqia shënuan nivelin
prej 0.4% për të dy këto shtete përgjatë tremujorit të parë të
vitit 2017. Ndërkohë, disa nga ritmet pozitive në lidhej me
performancën e Prodhimit të Brëndshëm Bruto u shfaqën në vendet
periferike të Eurozonës (Bullgaria me rritje 0.9% dhe Rumani me
rritje 1.7%).
Aktiviteti ekonomik në Shqipëri është drejtpërsëdrejti i ndikuar
nga ecuria ekonomike në mjedisin ndërkombëtar, veçanërisht në
partnerët e saj tregtarë si: Italia dhe Greqia, kryesisht nëpërmjet
eksporteve drejt tyre, remitancave, si dhe Investimeve të Huaja
Direkte (IHD-të). Si pasojë e krizës globale, normat e rritjes u
ulën ndjeshëm edhe në Shqipëri. Rritja reale në vitin 2009, u
përgjysmua nga trendi i saj historik, por megjithatë, ndryshe nga
pjesa dërrmuese e vendeve të tjera, rritja në Shqipëri vijoi të
ishte pozitive, si rezultat i ekspozimit të kufizuar financiar në
tregjet ndërkombëtare si dhe të një politike fiskale ekspansioniste
adekuate të iniciuar para krizës. Aktiviteti ekonomik në vend u
ndikua nga pasojat negative të krizës në Eurozonë, veçanërisht në
vendet fqinje si : Italia dhe Greqia. Eksportet, remitancat dhe në
një farë mase investimet e huaja direkte (IHD-të) ranë, duke
u
1 Kuadri Makroekonomik dhe Fiskal 2018 – 2020 i miratuar nga
Këshilli i Ministrave me VKM nr. 47, datë 25.01.2017;
2 Sipas vlerësimeve të EUROSTAT;
DOKUMENTI I PROGRAMIT BUXHETOR AFATMES ËM 2018– 2020
__________________________________________________________________________________________
9
kthyer në kanalet kryesore të transmetimit të goditjeve të jashtme
në ekonomi. Rritja ekonomike regjistroi normën e saj më të ulët
prej 1.1% në vitin 2013.
Në sajë të një rikuperimi të kërkesës së brëndshme në reflektim të
përmirësimit të besimit të agjentëve ekonomik, si dhe e mbështetur
nga politika të shëndosha fiskale dhe reformave strukturore,
ekonomia rimori një farë impulsi pozitiv. Rritja ekonomike u
përshpejtua gradulisht duke arritur deri në rreth 3.46% në vitin
2016, e gjeneruar kryesisht nga një rritje e konsumit dhe
investimeve private. Sipas vlerësimit të Ministrisë së Financave të
pasqyruara në Kuadrin Makroekonomik dhe Fiskal 2018 – 2020, rritja
ekonomike për vitin 2017 parashikohet të vijojë përshpejtimin
gradual të saj në rreth 3.8%. Ndërsa për tre vitet në vijim
2018-2020 parashikohet një rritje mesatare prej rreth 4.2%.
Inflacioni në Eurozonë shënoi nivelin 1.4% (në terma vjetore)
përgjatë muajit maj 2017, në rënie prej nivelit 1.9% që u shënua në
muajin paraardhës (prill 2017). Çmimi i energjisë shënoi ritmin më
të lartë me rreth 4.6% në muajin maj 2017, e ndjekur nga grupi
ushqime, alkol dhe cigare me 1.5%, e më pas me grupin Shërbime me
1.3% dhe nga grupi i të mirave jo-industriale me një nivel prej
0.3% përgjatë muajit maj 2017. Vlerat e shënuara për inflacionin në
Eurozonë rezultuan të ishin vlerat më të ulëta që prej muajit
dhjetor të vitit 2016 dhe po ashtu, këto vlera faktike ishin më të
ulëta se parashikimet e bëra nga ekspertet, duke vijuar të
qëndronin poshtë nivelit të targetuar prej 2% nga Banka Qëndrore
Europiane. Përgjatë muajit maj 2017, midis shteteve anëtare të
Bashkimit Europian dhe Eurozonës, normat më të larta të inflacionit
u shënuan në Estoni (2.4%), Mbretëria e Bashkuar (2.4%) dhe Letonia
(me 2.3%), ndërkohë që nivelet më të ulëta u shënuan në Bullgari (
-0.8%) dhe Rumani (-0.2%).
- Zhvillimet në Shqipëri
Sektori real
Viti 2016 ka treguar shenja pozitive për ecurinë ekonomike në vend.
Ekonomia në tremujorin e katërt të vitit 2016 u rrit me 3.97%,
kundrejt tremujorit të katërt të vitit 2015. Ndërsa për të gjithë
vitin 2016, kundrejt vitit 2015, ekonomia shënoi një rritje prej
3.46%. Viti 2016 tregoi ritme pozitive dhe përshpejtuese të rritjes
ekonomike dhe në tremujorin e katërt të tij ekonomia shënoi rritjen
më të lartë të saj (që prej tremujorit të katërt të vitit 2014).
Grafiku i mëposhtëm pasqyron ecurinë ekonomike në vend që prej
vitit 2006 deri në vitin 2016 (sipas vlerësimeve më të fundit nga
INSTAT).
Burimi: INSTAT, Prill 2017
__________________________________________________________________________________________
10
Nga pikëpamja e ofertës agregate, për të gjithë vitin 2016 degët me
kontributin kryesor në rritjen e PBB ishin: ‘Tregtia me shumicë dhe
pakicë, etj’ me +0.86 pikë përqindje, Ndërtimi me +0.59 pikë
përqindje dhe ‘Aktivitete shkencore, profesionale dhe teknike’ me
+0.32 pikë përqindje. Ndërkohë aktiviteti me kontribut negativ në
rritje ishte ai i Subvencionet mbi produktet me vlerën -0.11 pikë
përqindje.
Tabela më poshtë paraqet rritjen dhe kontributin e çdo sektori prej
tyre në rritjen ekonomike për të gjithë vitin 2016.
Rritja Kontributi
0.46 0.09
0.95 0.11
6.10 0.59
5.60 0.86
6.21 0.18
6.76 0.18
3.46 0.21
5.62 0.32
2.39 0.27
9.57 0.23
2.51 0.31
-32.99 -0.11
Arte, argëtim dhe çlodhje, akt.të prodhimit të mallrave të
familjeve
Taksat mbi produktet
Subvencionet mbi produktet
Administrata publike dhe mbrojtja; arsimi; shëndetësia etj
Sipas metodës së prodhimit
Bujqësia, pyjet dhe peshkimi
Informacioni dhe komunikacioni
Aktivitetet financiare dhe të sigurimit
Aktivitete të pasurive të paluajtshme
Nga pikëpamja e kërkesës agregate, rritja ekonomike për vitin 2016
në tërësi është ushqyer kryesisht nga Kërkesa e Brendshme, si
Konsumi final me një kontribut prej rreth 2.3 pikë përqindje, ashtu
edhe Investimet totale me një kontribut prej rreth 1.9 pikë
përqindje. Ndërkohë Eksportet Neto ka patur një performancë
negative prej -0.99% dhe një kontribut të lehtë pozitiv prej rreth
0.17 pikë përqindje. Kryesisht rritja e besimit në ekonomi dhe
kushtet më të favorshme financiare kanë mbështetur rritjen e
konsumit dhe të investimeve private përgjatë të vitit 2016.
Tabela më poshtë paraqet rritjen e çdo komponenti të Kërkesës
agregate, si dhe kontributin e sejcilit prej tyre në rritjen
ekonomike për vitin 2016.
Rritja Kontributet
2.47 2.29
2.50 2.02
2.11 0.24
7.08 1.86
3.49 4.15
-0.99 0.17
12.68 3.46
7.38 -3.29
Eksportet Neto
Konsumi Privat
Investimet Bruto
Konsumi Final
Të dhënat e papunësisë sipas Anketës Tremujore të Forcave të Punës
(LFS) tregojnë një rritje të punësimit dhe rënie të normës së
papunësisë, si gjatë vitit 2016, ashtu edhe gjatë tremujorit të
parë
DOKUMENTI I PROGRAMIT BUXHETOR AFATMES ËM 2018– 2020
__________________________________________________________________________________________
11
të vitit 2017. Norma zyrtare e papunësisë3 në tremujorin e parë të
vitit 2017 për grupmoshat 15-64 vjeç ishte 14.2% kundrejt 16.9% që
ishte për të njëjtin tremujor të një viti më parë. Edhe për grup-
moshën e punës 15 vjeç e lart, shkalla e papunësisë zyrtare në
tremujorin e parë të 2017 ishte po ashtu në nivelin 14.2%. Numri i
personave të papunë në moshë pune (15-64 vjeç) në tremujorin e parë
të vitit 2017 ishte 192,906 persona.
Në tremujorin e parë të vitit 2017 numri të punësuarve në moshë
pune (15-64 vjeç) ishte 1,128,944 persona. Krahasuar me të njëjtin
tremujor të një viti më parë (T1-2016), numri i personave të
punësuar, u rrit me 30,603 persona ose 2.8%.
Grafikët e mëposhtëm paraqesin dinamikën në treguesit e papunësisë
dhe të punësimit për grup moshën 15-64 vjeç.
Burimi: INSTAT - Anketa E Tregut te Forces se Punes (Tremujori I
2017)
18.6 17.7
-10.7
1.6
8.2
8.6
11.1
4.2
2.0
3.1
5.7
5.8
800.0
1,000.0
1,200.0
935.6
Sektori Monetar
Konvergimi gradual i ekonomisë drejt potencialit të saj të rritjes,
ka shtyrë gradualisht edhe nivelin e inflacionit drejt nivelit të
targetuar. Kështu, përgjatë periudhës janar-maj 2017 inflacioni
mesatar rezultoi të ishte në nivelin 2.2%, nga 1.3% që ishte
inflacioni mesatar për vitin 2016 në tërësi. Në grafikun më poshtë
paraqitet ecuria e çmimeve për 3 vitet e fundit.
3 Norma e papunësisë e regjistruar për grupmoshën 15-64 vjeç sipas
klasifikimit të Anketës së Tregut të Forcës së Punës (ATFP të
INSTAT) për tremujorin e parë të vitit 2017;
DOKUMENTI I PROGRAMIT BUXHETOR AFATMES ËM 2018– 2020
__________________________________________________________________________________________
Ndryshimi Vjetor i Inflacionit
Bazuar në dinamikën e inflacionit, si edhe në parashikimet
afatmesme për inflacionin dhe rritjen ekonomike, politika monetare
ka vazhduar të jetë lehtësuese. Norma bazë e interesit aktualisht
është në nivelin më të ulët historik prej 1.25%.
Gjatë muajit Prill të vitit 2017, stoku total i kredive bankare
pati një rënie me 0.4% krahasuar me muajin Prill të vitit 2016.
Megjithatë zhvillim pozitiv përbën fakti që stoku i kredive në lekë
shënoi rritje prej 6.9%. Ndërkohë stoku i kredisë në valutë shënoi
rënie prej 6.3%, krahasuar me muajin Prill të vitit të kaluar. Në
aspektin sektorial, zgjerimi i kredisë është i përqëndruar tek
segmenti i individëve, ndërkohë që kreditimi i bizneseve shfaqet i
ngadaltë, i ndikuar si nga kërkesa e dobët e bizneseve, ashtu dhe
nga oferta e shtrënguar e sektorit bankar.
Rezultatet e vrojtimit të aktivitetit kreditues për tremujorin e
parë të vitit 2017 tregojnë shtrëngim të standardeve të kreditimit
për bizneset, për të katërtin tremujor rradhazi. Ky shtrëngim ka
qenë i pranishëm si për kreditë për investime, ashtu edhe për ato
për likuiditet, dhe është shprehur kryesisht nëpërmjet rritjes së
mëtejshme të kërkesave për kolateral, dhe në një masë të vogël,
nëpërmjet uljes së madhësisë së kredisë. Ndërkohë, lehtësimi i
standardeve të kreditimit në segmentin e individëve ka vijuar, si
për kreditë konsumatore, ashtu edhe për ato hipotekare. Në terma të
zhvillimeve sipas monedhës, kredia në lekë ka mbështetur plotësisht
zgjerimin e kredisë për sektorin privat, duke kompensuar tkurrjen e
stokut të kredisë në monedhë të huaj.
Rënia e kostos së financimit në lekë, e cila në një masë të
qënësishme reflekton edhe politikën fiskale konsoliduese dhe
kërkesën e kontrolluar të qeverisë për huamarrje në tregun e
brëndshëm, politikat e kreditimit të bankave, kombinuar edhe me
ndërgjegjësimin e agjentëve ekonomikë për rrezikun e ekspozimit
ndaj kursit të këmbimit, janë materializuar në rri tjen e
kredidhënies në lekë. Reduktimi në 16.6% i raportit të kredive me
probleme në muajin Prill 2017 përbën gjithashtu një zhvillim
inkurajues në sistemin bankar dhe veçanërisht për perspektivën e
kreditimit të ekonomisë. Në Prill 2017 rezulton se rreth 48% e
totalit të stokut të kredive përbëhet nga kreditë në Lekë, ndërsa
pjesa tjetër prej 52% përbëhet nga kreditë në valutë. Rritja e
kredidhënies në monedhën vëndase krijon më shumë hapësira për
transmetimin e stimulit monetar në ekonomi, si dhe redukton
rreziqet e euroizimit për stabilitetin financiar.
Gjatë muajit prill të vitit 2017 stoku total i depozitave bankare u
rrit me 2.5%, krahasuar me prillin e vitit 2016. Stoku total i
depozitave në Lekë ka shënuar një rënie prej 1.4%, ndërsa ai në
valutë ës htë rritur me 6.2%, krahasuar me të njëjtin muaj të vitit
2016. Në prill 2017 rezulton se rreth 47.72% e
DOKUMENTI I PROGRAMIT BUXHETOR AFATMES ËM 2018– 2020
__________________________________________________________________________________________
13
totalit të stokut të depozitave përbëhet nga depozitat në Lekë,
ndërsa pjesa tjetër prej 52.28% përbëhet nga depozitimet në valutë
të huaj.
Tregjet financiare karakterizohen nga nivele të ulëta të normave të
interesit të depozitave dhe të kredive. Interesat për kredinë e re
në lekë kanë treguar ecuri rënëse në tremujorin e parë të 2017.
Norma mesatare e interesit rezultoi 7.36% nga 7.75%, që ishte në
tremujorin e fundit të vitit të kaluar. Norma mesatare e kredisë
për bizneset ka rezultuar 7.33% nga 8.03% që ishte në tremujorin e
katërt. Brenda segmentit të bizneseve, normat e interesit janë ulur
për kreditë për likuiditet dhe janë rritur për ato për investime.
Interesat për kreditë për individë janë rritur në të gjitha
segmentet, si për financimin e konsumit, ashtu edhe për kreditë
hipotekare. Interesi mesatar për kredinë e re në Euro shënoi një
ulje të lehtë në këtë tremujor. Në terma mesatarë, ai rezultoi
4.62%, nga 4.71% që shënonte në tremujorin e mëparshëm. Në tërësi,
si bizneset private ashtu edhe individët kanë përfituar nga rënia e
interesave për kreditë në Euro.
Rritja e yield të letrave me vlerë të qeverisë në fund të vitit
rezultoi e përkohshme dhe nuk u transmetua në segmentet e tjera të
tregut financiar. Yield 12-mujor rezultoi 1.79% në fillimin e
muajit prill, nga niveli prej 3.22% që shënonte në muajin janar.
Yield i obligacionit 2-vjeçar (i cili ka emetime të rregullta
mujore) u ul në 2.25% në ankandin e muajit prill, nga 3.80% që
ishte në janar. Në ankandet e obligacioneve 5, 7 dhe 10-vjeçare
(emetime tremujore), yield rezultuan përkatësisht 5.15%, 5.24% dhe
6.45%, nga 5.25%, 5.98% dhe 7.20%, që kishin shënuar në ankandet
paraardhëse respektive. Kërkesa për të blerë obligacione ka njohur
rritje në tremujorin e parë, duke konfirmuar rritjen e interesit të
bankave për këto instrumente investimi. Politika e huamarrjes së
qeverisë ka qenë e orientuar drejt instrumenteve afatgjata edhe në
tremujorin e parë të vitit 2017, duke i shërbyer në këtë mënyrë
zgjatjes së maturitetit të borxhit të brëndshëm. Huamarrja në
tregun e brëndshëm, përveç se e moderuar, ka qenë gjithashtu e
diversifikuar si në terma të instrumenteve ashtu edhe të
monedhës.
Ecuria e monedhës vendase ka vijuar të karakterizohet nga sjellje
mbiçmuese. Kursi i këmbimit i Lek- ut ndaj Dollarit Amerikan dhe
Euros, në muajin maj 2017 arriti respektivisht nivelin 121.83 dhe
134.58 në vlerë mesatare mujore, ku monedha vëndase (Lek-u) është
forcuar kundrejt të dy monedhave të huaja kryesore krahasuar me
mesataren e kursit për vitin 2016.
Sektori i jashtëm
Eksportet për periudhën janar-prill 2017, më specifikisht për
eksportet e mallrave, referuar statistikave të tregtisë së jashtme
(INSTAT), shënuan një rritje pozitive prej 16.4% (në terma
vjetorë). Gjithashtu është e rëndësishtme të evidentohet se që prej
muajit gusht 2016 rritja e eksporteve totale të mallrave ka kaluar
në territor pozitiv. Ndërkohë që nëse kjo statistikë zhvishet prej
efekti t të kategorisë së eksporteve të “naftës bruto, mineraleve
dhe energjisë elektrike”, rezulton se pjesa tjetër e eksporteve për
periudhën janar-prill 2017 ka patur një rritje prej rreth 12% në
terma vjetorë nominalë. Ndërkohë që për të njëjtën periudhë
kategoria e eksporteve të naftës bruto, mineraleve dhe energjisë
shënoi një rritje të fortë pozitive prej rreth 38.4% në terma
vjetorë, në reflektim edhe të rritjes së çmimit të naftës bruto së
fundmi në tregjet ndërkombëtare .
Në grafikun e mëposhtëm paraqitet rritja mujore e totalit të
eksporteve në përqindje, kundrejt të njëjtit muaj të një viti më
parë, për tre vitet e fundit.
DOKUMENTI I PROGRAMIT BUXHETOR AFATMES ËM 2018– 2020
__________________________________________________________________________________________
Rritja e eksportit Prill 2014 - Prill 2017 (në %)
Importet e mallrave për periudhën janar-prill 2017 shënuan rritje
prej 4.1% krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më
parë.
Në grafikun e mëposhtëm paraqitet rritja mujore e totalit të
importeve në përqindje, kundrejt të njëjtit muaj të një viti më
parë, për tre vitet e fundit.
6.8 6.9
Rritja e importit Prill 2014 - Prill 2017 (në %)
Deficiti tregtar për periudhën janar-prill 2017 është përmirësuar
me 4.9%, krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.
Norma e mbulimit të eksporteve ndaj importeve për këtë periudhë
është 42.4%. Aktiviteti eksportues i vendit vijon të mbështetet
kryesisht në partnerë tregtarë si: Italia, Kosova, Greqia,
Gjermania, Spanja dhe Malta. Në anën tjetër, origjina e produkteve
të importuara prej vendit tonë vijon të mbetet më e larmishme, ku
vendet e BE-së zënë peshën kryesore ndaj totalit.
DOKUMENTI I PROGRAMIT BUXHETOR AFATMES ËM 2018– 2020
__________________________________________________________________________________________
Politika Fiskale
Politika fiskale për periudhën afatmesme 2018-2020 do të jetë e
orientuar drejt konsolidimit fiskal ndërkohë që siguron një nivel
optimal investimesh rreth 4.6 përqind të PBB (përfshirë këtu edhe
Fondin e Zhvillimit Rajonal, si dhe investimet në sektorin e
energjisë të financuara nga buxheti i shtetit). Konsolidimi fiskal
dhe reduktimi i borxhit publik është thelbësor për uljen e risqeve
të ardhura nga borxhi, të cilat pengojnë rritjen ekonomike dhe
shkaktojnë paqëndrueshmëri makroekonomike. KMF 2018-2020 dhe
politika fiskale e synuar prej tij është në përputhje të plotë me
parimet dhe rregullat fiskalë të Ligjit Organik të Buxhetit (shih
kuadratin më poshtë). Ky kuadër fiskal synon një deficit fiskal të
përgjithshëm prej 1.8 përqind të PBB-së për 2018, nga 2.0 përqind i
programuar për vitin 2017; nivel prej 1.0 përqind të PBB në 2019;
dhe 0.6 përqind në vitin 2020. Njëkohësisht targeton në vijimësi
një balancë primare pozitive dhe në rritje për vitet 2018-2020,
respektivisht 1 përqind në 2018 nga 0.7 përqind i targetuar në
buxhetin 2017; 1.8 përqind në 2019; dhe 2.3 përqind në vitin
2020.
Ky konsolidim fiskal do të bëjë të mundur që niveli i borxhit
publik ndaj PBB-së të vijojë trajektoren rënëse të nisur që në
vitin 2016. Borxhi publik pritet që të bjerë rreth nivelit e 66.3
përqind e PBB-së për 2018, 62.8 përqind në 2019 dhe më tej në 59.6
përqind në vitin 2020.
Në të njëjtën kohë, ky kuadër fiskal përfshin një serë politikash
buxhetore për të mbështetur rritjen ekonomike dhe për të kompensuar
efektet shtrënguese të konsolidimit fiskal. Investimet publike në
periudhën afatshkurtër dhe afatmesëm parashikohen të mbahen në të
paktën 4.6 përqind të PBB-së, e cila është e rëndësishme për të
ushqyer kërkesën agregate në afat të shkurtër dhe për ta zhvendosur
rritjen ekonomike në një nivel të më të lartë në afat të mesëm dhe
të gjatë.
Burimi: Ministria e Financave
Politikë fiskale konsoliduese
DOKUMENTI I PROGRAMIT BUXHETOR AFATMES ËM 2018– 2020
__________________________________________________________________________________________
PARIMET DHE RREGULLAT FISKALE
Në përputhje të plotë me obligimet që rrjedhin prej Ligjit Organik
të Buxhetit nr 57/2016, Kuadri 2018-2020
materializon parimet dhe rregullat fiskale të mëposhtme:
1. Në çdo ligj vjetor të buxhetit, fillestar apo të rishikuar, si
dhe në planifikimet e buxhetit afatmesëm, raporti i
borxhit publik ndaj Produktit të Brendshëm Bruto do të planifikohet
më i ulët se niveli i vlerësuar për vitin
pararendës, deri atëherë kur niveli i borxhit të arrijë dhe
qëndrojë poshtë nivelit 45 përqind të Produktit të
Brendshëm Bruto;
Në përputhje me këtë dispozitë (rregull fiskal) të LOB, Kuadri
2018-2020 targeton cdo vit një një nivel të
borxhit publik total në përqindje të PBB ndjeshëm më të ulët se sa
një viti pararendës.
2. Vlera e Produktit të Brendshëm Bruto, nominale në lekë, e cila
do të përdoret për llogaritjen e raportit të
borxhit publik ndaj Produktit të Brendshëm Bruto për vitet
buxhetore që planifikohen dhe për vitin
pararendës, nuk mund të jetë më e lartë se vlera respektive e
parashikuar ose vlerësuar në raportin
“Perspektiva ekonomike botërore” (Ëorld Economic Outlook), të
Fondit Monetar Ndërkombëtar, më i fundit
i publikuar në kohën kur ligji vjetor i buxhetit dorëzohet për
miratim në Kuvend. Kjo dokumentohet
qartësisht në relacionin shoqërues të ligjit vjetor të
buxhetit;
Në përputhje me këtë dispozitë (rregull fiskal) të LOB, Kuadri
2018-2020 bazohet në projeksionet e mëposhtme
të PBB nominale, të cilat paraqiten në mënyrë krahasimore kundrejt
projeksioneve të raportit “Perspektiva
Ekonomike Botërore” (Ëorld Economic Outlook), të Fondit Monetar
Ndërkombëtar, më i fundit i publikuar më
4 Tetor 2016.
Parashikimet e PBB nominale të FMN dhe Ministrisë së
Financave
në miliard lekë 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Para. Para. Para. Para. Para.
FMN - Perspektiva Ekon. Bot. 1,394 1,436 1,504 1,597 1,709 1,835
1,971
Ministria e Financave 1,394 1,436 1,502 1,596 1,707 1,833
1,953
Diferenca FMN - MeF 0 0 2 1 2 2 18
(duhet te jete jo më e vogël se zero)
3. Në çdo vit buxhetor të planifikuar duhet të përfshihet një
kontingjencë e veçantë, prej jo më pak se 0.7 për
qind e shpenzimeve totale të buxhetit, për të kompensuar rreziqe
potenciale nga luhatjet në kurset e
këmbimit ose normat e interesit, me ndikim në nivelin e
borxhit.
Në përputhje me këtë dispozitë (rregull fiskal) të LOB, Kuadri
2018-2020 përfshin për cdo vit në një zë të
veçantë të tij, emërtuar “Kontigjencë për impaktin në borxhin
publik nga luhatjet e normave të interesit, et.j” një
kontigjencë prej mbi 0.7 përqind e shpenzimeve totale .
__________
DOKUMENTI I PROGRAMIT BUXHETOR AFATMES ËM 2018– 2020
__________________________________________________________________________________________
Metodologjia e parashikimeve makroekonomike
Parashikimi i treguesve makroekonomik afatmesem dhe i trsis s
elementve prbrs t kuadrit makroekonomik sht bazuar kryesisht n
metodat modeluese dhe analitike të programimit financiar. Skenari
baz i kuadrit makroekonomik, mbeshtetet n linjen aktuale t
politikave makroekonomike, n linjen aktuale t politikave e
reformave ekonomiko-strukturore qeveritare, n sjelljen dhe n
bashkëveprimin racional t agjentëve ekonomik brënda kontureve t
ambientit t brendshëm e t jashtm makroekonomik, i cil i duket si m
i mundshmi pr periudhën afatmesme n vijim. N kryerjen e këtyre
parashikimeve jane ngritur nje set supozimesh bazë, si dhe janë
përdorur nj set i gjer t dhënash statistikore makroekonomike t
gjeneruara prej institucioneve si, Instituti i Statistikave, Banka
e Shqipris, Ministria e Financave, Fondi Monetar Ndrkombtar, Banka
Botërore, Eurostat, etj. Kto statistika janë kryesisht n formn e
serive kohore me frekuenc vjetore, tremujore e mujore. Kohëzgjatja
e tyre e marr n konsiderat pr ndërtimin e ktij kuadri sht
prgjithsisht q prej vitit 1996. Pasi janë ndjekur t gjitha etapat
metodologjike t parashikimit, skenari baz i përftuar synon t
paraqes situatën makroekonomike prgjithsisht m t mundshme, dhe
maksimalisht konsistente n aspektin e nj ekonomie t plot dhe
integrale.
Objektivat themelore të miksit të politikave fiskale e monetare
përgjatë tre viteve në vijim me anë të të cilave synohet ruajtja
dhe konsolidimi i mëtejshëm i stabilitetit makroekonomik, krijimi i
klimës për një rritje të lartë e të qëndrueshme ekonomike si dhe
konvergimi sa shpejt drejt nivelit mesatar të mirëqënies të
Bashkimit Evropian, janë:
Targetimi i një trajektore rënëse të borxhit publik duke synuar
nivelin poshtë 60 përqind të PBB në vitin 2020.
Mbajtja e një niveli të investimeve publike mbi nivelin e deficitit
të përgjithshëm fiskal në çdo vit dhe mundësisht afër nivelit
optimal prej 5 përqind të PBB.
Harmonizimi me objektivin themelor të politikës monetare për
stabilitetin e çmimeve e cila targeton një normë inflacioni në
nivelin 3 përqind dhe ankorimin e pritshmërive të tij rreth këtij
niveli.
4. Të ardhurat nga privatizimi nuk janë pjesë e procesit të
programimit buxhetor. Në rastet e arkëtimit ato
përdoren, jo më pak se 50 për qind, për uljen e borxhit publik dhe
pjesa tjetër për investime publike. Pas
arritjes së nivelit të borxhit publik, sipas përcaktimeve të
shkronjës “a”, të pikës 1, të nenit 4/1 të Ligjit
Organik të Buxhetit nr 57/2016, përdorimi i të ardhurave të
arkëtuara nga privatizimet përcaktohet në ligjin
vjetor të buxhetit.
Në përputhje me këtë dispozitë (rregull fiskal) të LOB, Kuadri
2018-2020 nuk përfshin të hyra nga privatizimet
e mundshme.
5. Masa e deficitit buxhetor nuk mund të tejkalojë masën e
shpenzimeve kapitale të parashikuara çdo vit në
ligjin e buxhetit.
Në përputhje me këtë dispozitë (rregull fiskal – “rregulli i artë”)
të LOB, deficiti i targetuar në Kuadrin 2018-
2020 është çdo vit ndjeshëm më i ulët se sa shpenzimet kapitale të
planifikuara. Rrjedhimisht, balanca
korrente e targetuar është pozitive prej mesatarisht 3.5 përqind të
PBB në çdo vit të programuar.
DOKUMENTI I PROGRAMIT BUXHETOR AFATMES ËM 2018– 2020
__________________________________________________________________________________________
18
Zbutja e deficitit t llogaris korrente dhe përmirësimi i pozicionit
të jashtëm të ekonomisë duke tentuar rritjen graduale të nivelit të
rezervave valutore, dhe duke ruajtur të paktën një nivel dysheme të
tyre, të mjaftueshëm për të financuar jo më pak se 4 muaj import
mallrash dhe shërbimesh.
Këto objektiva fondamentale prbjne konturet bazë t ktij programi
ekonomik e fiskal brënda t cilave përcaktohen projeksionet dhe
programohen pr t gjith variablat e tjer makroekonomik.
Skenari makroekonomik e fiskal afat-mesëm
Perspektiva ekonomike pritet të vijojë përmirësimin në periudhën
afatmesme. Rritja ekonomike pritet të vijojë përshpejtimin e saj e
gjeneruar në masën më të madhe prej kërkesës së brendshme, duke
arritur në 3.8 përqind në vitin 2017 nga 3.4 përqind e pritur për
2016, dhe duke kaluar mbi nivelin 4 përqind për tre vitet e
ardhshme, përkatësisht 4.1 përqind në 2018, dhe 4.2 përqi nd në
2019 dhe 4.3 përqind në 2020.
Investimet, veçanërisht ato të Huaja Direkte si dhe konsumi, pritet
të jenë gjeneratorët kryesorë të rritjes. Pritshmëritë për rritjen
e mëtejshme të kërkesës për investime reflektojnë edhe përmirësimin
aktual të normave të shfrytëzimit të kapaciteteve prodhuese.
Eksporti i mallrave pritet t’i rikthehet normave relativisht të
larta të rritjes duke supozuar të paktën një mos-rënie të mëtejshme
të çmimeve të naftës bruto dhe mineraleve në tregjet ndërkombëtare.
Eksporti i shërbimeve, veçanërisht shërbimet turistike, pritet të
kenë një performancë të mirë në afat të mesëm. Megjithatë, kërkesa
e huaj neto pritet të vazhdojë të ketë një kontribut neutral në
vitin 2018 për shkak të vijimit të importeve relativisht të larta
të mallrave kapitale, veçanërisht në reflektim të dy projekteve
kryesore të energjisë, TAP dhe Statkraft-Devoll Hydropoëer.
Ndërkohë për vitet 2019 dhe 2020, kontributi i kërkesës së huaj
neto parashikohet të rikthehet në terren pozitiv.
Ndërsa politika fiskale do të vazhdojë të orientohet drejt
konsolidimit në horizontin afatmesëm dhe atë afatgjatë, politika
buxhetore për të ruajtur një nivel të investimeve publike afër 5
përqind të PBB- së, do të mbështesë krijimin e konsiderueshëm të
kapitalit fiks bruto në ekonomi, i cili është i rëndësishëm për të
mbajtur nivele relativisht të larta rritjeje, si në afatin e
shkurtër, ashtu edhe në afatin e gjatë. Rritja e konsumit privat
pritet të vazhdojë të jetë në nivele relativisht të larta pozitive,
duke reflektuar besimin e përmirësuar të konsumatorëve. Në të
njëjtën kohë, qëndrimi akomodues i parashikuar i politikës monetare
për periudhën afatmesme, për sa kohë që presionet inflacioniste të
mbeten në kahun e poshtëm, pritet të mbështesë konsumin privat dhe
investimet.
Rritja e konsumit privat përgjatë horizontit të parashikuar pritet
të mbështetet edhe nga përmirësimet në tregun e punës. Kjo do të
stimulojë rritjen reale të të ardhurave të individëve. Në të
njëjtën kohë, edhe rritja e huadhënies për konsum parashikohet në
rritje, duke reflektuar si përmirësimin e financave të individëve,
ashtu edhe lehtësimin e standardeve të kredidhënies nga sistemi
bankar.
Kërkesa totale e sektorit publik do të vijojë të jetë disi e
kufizuar si rezultat i konsolidimit fiskal. Megjithatë, konsolidimi
fiskal do të reduktojë ndjeshëm primet e risqeve në periudhën
afatmesme dhe do të krijojë më shumë hapësira për zgjerimin dhe
përforcimin e sektorit privat.
Në të njëjtën kohë, përbërja e politikave buxhetore të planifikuara
në mbështetje të rritjes ekonomike, pritet të balancojnë në një
masë të caktuar efektet shtrënguese të konsolidimit fiskal.
Rritja ekonomike në periudhën afatmesme në vijim pritet të
gjenerojë një nivel relativisht të lartë punësimi, pasi sektorët e
prodhimit me intensitet të lartë të forcës së punës pritet të
performojnë më mirë se të tjerët. Për këtë arsye, rritja e
punësimit total pritet të përshpejtohet gjatë viteve 2018-
DOKUMENTI I PROGRAMIT BUXHETOR AFATMES ËM 2018– 2020
__________________________________________________________________________________________
19
2020. Ndërkohë shkalla e papunësisë pritet të zbresë në 13.3
përqind për vitin 2018 dhe të vijoj ë gradualisht rënien rreth
nivelit 11.8 përqind në vitin 2020.
Presionet inflacioniste parashikohet të forcohen në periudhën
afatmesme. Inflacioni pritet të rritet gradualisht dhe të rikthehet
në objektivin e politikës monetare, brënda fundit të vitit 2018.
Presionet e brendshme inflacioniste priten të përshpejtohen, si
rezultat i rritjes së konsumit privat dhe investimeve, që do të
mbështesin një ritëm më të shpejtë të rritjes ekonomike. Për më
tepër, kërkesa agregate dhe inflacioni në mjedisin ndërkombëtar
pritet të kenë një efekt dis-inflacionist në një masë më të vogël
për periudhën afatmesme në vijim.
Grafik: Rritja reale (majtas, në përqind) dhe kontributet në rritje
(djathtas, në pikë përqind) sipas komponentëve të kërkesës
agregate
2 .6 3
9 .1
8 .4
5 .4
2 .6
Konsum Investim Eksport Import
Konsum Investim Eksport Import
Burimi : INSTAT, Minis tria e Financave
Grafik: Rritja reale (majtas, në përqind) dhe kontributet në rritje
(djathtas, në pikë përqind) sipas komponentëve të ofertës
agregate
0 .3
3 .4
1 .8
5 .0
0.0
2.0
4.0
6.0
8.0
10.0
12.0
Bujqësia Industria Ndërtimi Shërbimet
0 .7
0 .2
0 .6
1 .0
0 .6
0 .5
0 .5
2 .0
1 .2
.8
0.0
0.5
1.0
1.5
2.0
2.5
Bujqësia Industria Ndërtimi Shërbimet
Parashikimet për treguesit kryesorë makroekonomikë për periudhën
2018-2020 paraqiten në tabelën e mëposhtëme:
DOKUMENTI I PROGRAMIT BUXHETOR AFATMES ËM 2018– 2020
__________________________________________________________________________________________
Popullsia Milion 2.9 2.9 2.9 2.9 2.9 2.9 2.9
Inflacioni (mesatar) % 1.6 1.9 1.3 2.3 2.7 3.0 3.0
Deflatori i PBB % 1.4 0.3 1.3 2.4 2.7 3.0 2.2
Kursi i këmbimit (mesatar) Lek / USD 105.5 126.0 124.1 124.1 124.1
124.1 124.1
Kursi i këmbimit (mesatar) Lek / Euro 140.0 139.7 137.4 137.4 137.4
137.4 137.4
Faktori i Konvertimit sipas Paritetit te Fuqisë Blerese (PPP) Lek /
USD 43.3 44.2 44.2 44.2 44.2 44.2 44.2
Rritja reale e PBB % 1.8 2.6 3.4 3.8 4.1 4.2 4.3
PBB Lek miliardë 1,394.4 1,434.7 1,501.9 1,596.4 1,707.4 1,832.7
1,953.2
PBB USD miliardë 13.2 11.4 12.1 12.9 13.8 14.8 15.7
PBB Euro miliard 10.0 10.3 10.9 11.6 12.4 13.3 14.2
PBB për banor Lek mijë 481.9 496.6 519.3 550.3 586.3 626.8
665.3
PBB për banor USD 4,568.6 3,942.4 4,183.1 4,433.0 4,722.4 5,048.9
5,359.3
PBB për banor Euro 3,442.7 3,553.7 3,780.6 4,006.4 4,268.0 4,563.0
4,843.6
PBB për banor USD-PPP 11,118.1 11,241.0 11,755.4 12,457.6 13,271.0
14,188.4 15,060.8
Norma e papunësisë % 17.9 17.5 15.7 14.4 13.3 12.5 11.8
Të ardhurat totale % të PBB 26.3 26.4 27.6 27.3 27.3 27.3
27.3
Shpenzimet totale % të PBB 31.5 30.5 30.0 29.3 29.1 28.2 27.8
Bilanci i përgjithshëm % të PBB -5.2 -4.1 -2.4 -2.0 -1.8 -1.0
-0.6
Bilanci primar fiskal % të PBB -2.3 -1.4 0.5 0.7 1.0 1.8 2.3
Bilanci korrent fiskal % të PBB -0.7 0.4 2.4 2.9 2.9 3.6 3.9
Huamarrje totale neto % të PBB 5.0 3.5 2.2 2.0 1.8 1.0 0.6
Borxhi Publik Total % të PBB 72.1 72.7 71.0 68.9 66.3 62.8
59.6
Borxhi publik i qeverise se pergjithshme % të PBB 66.2 68.7 67.3
65.3 62.9 59.5 56.4
Borxhi publik jashte treguesve fiskale % të PBB 5.9 4.0 3.6 3.6 3.5
3.3 3.1
Bilanci I llogarisë korrente % të PBB -12.9 -11.2 -12.1 -12.6 -12.0
-10.7 -9.8
Bilanci tregtar (Mallra & Shërbime) % të PBB -19.0 -17.3 -18.1
-18.0 -17.1 -15.6 -14.2
Mallra % të PBB -22.2 -22.4 -23.9 -24.1 -23.4 -21.9 -21.1
Eksporte % të PBB 9.4 7.5 6.9 7.1 7.4 7.6 7.8
Importe % të PBB -31.6 -29.9 -30.8 -31.2 -30.8 -29.5 -28.9
Bilanci i pagesave % të PBB 1.0 5.9 1.3 1.3 1.9 2.1 1.9
Rezervat valutore Euro milion 2,191.7 2,880.0 3,024.2 3,180.8
3,412.5 3,691.6 3,958.8 Në muaj importi mall. e shërb. Muaj 5.6 7.6
7.4 7.2 7.3 7.6 7.8
Burimi: INSTAT, Banka e Shqipris, Ministria e Financave, Banka
Boterore
2014 2015Treguesit Njësia
Bazuar mbi parashikimet e treguesve kryesorë makroekonomik,
reformave fiskale të ndërmarra, efekteve të pritshme të
përmirësimit administrativ, si dhe të faktorëve të tjerë përcaktues
në ecurinë e zërave të ndryshëm të të ardhurave të buxhetit të
shtetit, të ardhurat totale të buxhetit për tre vitet në vijim
(2018 -2020) parashikohet të rriten mesatarisht me rreth 6.85
përqind në çdo vit. Të ardhura tatimore për këtë periudhë
parashikohen me një rritje mesatare vjetore prej rreth 6.9
përqind.
DOKUMENTI I PROGRAMIT BUXHETOR AFATMES ËM 2018– 2020
__________________________________________________________________________________________
21
Grafik: Të ardhurat (majtas në miliardë Lekë, djathtas në përqind
të PBB) 3
6 6
Të ardhura totale Të ardhura tatimore
2 6
Të ardhura totale Të ardhura tatimore
Burimi : Minis tria e Financave
Duke qëndruar brenda kontureve të parashikimeve të treguesve
makroekonomik dhe të të ardhurave për tre vitet në vijim, si dhe
duke synuar respektimin e objektivave të sipërpërmendur të
deficitit fiskal për këtë periudhë, burimet totale të qeverisë për
t’u shpenzuar gjatë viteve 2018 – 2020 pritet të jenë mesatarisht
në rreth 519 miliard Lekë në çdo vit ose mesatarisht rreth 28.4
përqind e PBB. Investimet publike janë programuar të mbahen në një
nivel mesatarisht prej rreth 4.6 përqind të PBB në çdo vit. Këto
konsiderohen nivele optimale për mbështetjen e një rri tje
ekonomike të lartë e të qëndrueshme.
Grafik: Shpenzimet (majtas në miliardë Lekë, djathtas në përqind të
PBB)
4 3
6 2
6 4 7 2 7 7 8 1 8 4 8 7
0
100
200
300
400
500
600
Shpenzimet totale Korente Kapitale
Shpenzimet totale Korente Kapitale
Burimi : Minis tria e Financave
Parashikimet e të ardhurave sipas zërave të buxhetit të
konsoliduar, si dhe niveli i shpenzimeve të shpërndara sipas zërave
të buxhetit të konsoliduar paraqiten në dy tabelat më poshtë,
respektivisht në terma nominalë dhe në raport me PBB.
DOKUMENTI I PROGRAMIT BUXHETOR AFATMES ËM 2018– 2020
__________________________________________________________________________________________
Tabelë: Treguesti fiskalë sipas buxheti të konsoliduar (në milion
Lëkë)
2016 2017 2018 2019 2020
A.N. Buxheti PBA PBA PBA
TOTALI TË ARDHURAVE 327,178 366,721 379,206 414,494 436,401 466,041
499,644 532,422 I. Ndihmat 5,737 10,186 11,215 13,000 13,800 15,000
16,000 17,000 II . Të ardhura tatimore 299,888 335,868 342,308
375,814 398,201 425,284 456,517 486,487 II .1 Nga tatimet dhe
doganat 229,031 253,413 258,882 282,211 299,400 319,797 343,271
365,835 II .2 Të ardhura nga pushteti lokal 10,825 12,447 11,700
14,502 15,400 16,287 17,497 18,610 II .3 Të ardhura nga fondet
speciale 60,033 70,008 71,726 79,101 83,400 89,201 95,749 102,043
II I . Të ardhura jo-tatimore 21,553 20,667 25,683 25,680 24,400
25,757 27,127 28,935
TOTALI I SHPENZIMEVE 394,118 438,849 437,408 450,224 467,600
496,908 517,168 543,623 I. Shpenzime Korrente 328,641 341,012
350,752 384,740 390,169 412,743 429,749 451,104 I.1 Personeli
70,716 71,373 72,489 67,579 74,830 78,940 80,165 80,749
1 Paga 61,087 61,422 62,492 57,835 58,640 61,269 62,315 62,549 2
Kontributi për sigurime shoqërore 9,629 9,951 9,997 9,344 10,290
10,471 10,550 10,900 3 Fondi i veçantë i pagave 0 400 400 500 600
600 4 Politika të reja pagash 0 0 5,500 6,700 6,700 6,700
I .2 Interesat 43,335 40,075 38,643 42,600 42,000 47,700 50,000
56,463 1 Të brendshme 35,890 31,834 27,385 30,475 25,100 28,500
30,000 34,763 2 Të huaja 7,445 8,241 11,258 12,125 12,900 14,000
12,300 13,700 3 Kontigjencë për impaktin në borxhin publik nga
luhatjet e normave të interesit, etj 4,000 5,200 7,700 8,000
I .3 Shpenzime operative e mirëmbajtje, nga të cilat: 32,424 33,124
42,409 43,460 44,687 47,402 49,217 49,412 1 Të qeverisjes qendrore
(operative & mirëmbajtje) 38,610 39,787 42,402 44,117 44,112 2
Arsim i lartë 3,000 3,000 3,000 3,000 3,000 3 Të tjera jashtë
limitit 1,850 1,900 2,000 2,100 2,300
I .4 Subvencionet 1,574 1,599 1,735 1,740 2,330 2,330 2,300 2,300
I.5 Shpenzime për fondet speciale 127,644 136,336 141,166 155,243
162,122 170,685 180,120 190,120
1 Sigurime shoqërore 95,598 102,794 107,309 115,849 117,600 124,565
131,500 138,500 2 Politika të reja pensionesh 2,600 3,120 3,120
3,120 3 Sigurime shëndetësore 30,147 32,225 32,695 35,794 38,122
39,000 40,500 43,000 4 Shpenzime për kompensimin në vlerë të
pronarëve 1,899 1,317 1,162 3,600 3,800 4,000 5,000 5,500
I .6 Buxheti lokal 29,787 32,985 34,066 51,449 40,900 42,287 44,247
47,360 1 Granti nga Buxheti i Shtetit per pushtetin vendor 18,962
20,538 22,366 24,078 20,350 20,750 21,500 23,500
Fond i pakushtezuar 13,045 13,635 13,750 14,500 16,000 Grant
Specifik 11,033 6,715 7,000 7,000 7,500
2 Grante konkuruese/Fondi I Zhvillimit Rajonal nga B.Shtetit 10,000
3 Buxheti lokal (të ardhurat e veta tatimore) 10,825 12,447 11,700
14,502 15,400 16,287 17,497 18,610 4 Buxheti lokal (të ardhurat nga
transferimi i rentës) 169 350 450 450 450 5 Buxheti lokal (të
ardhurat e veta jo-tatimore) 2,700 2,800 2,800 2,800 2,800 6
Reforma e Decentralizimit 2,000 2,000 2,000 2,000
I .7 Transferta të tjera 23,161 25,520 20,244 22,670 23,300 23,400
23,700 24,700 1 Pagesa e papunësisë 800 912 615 850 800 900 1,000
1,000 2 Ndihma ekonomike 19,370 22,849 17,662 19,820 20,500 20,500
20,500 21,500 3 Kompensim për të përndjekurit politikë 2,991 1,759
1,967 2,000 2,000 2,000 2,200 2,200
I I . Fondi rezervë 3,800 1,500 3,000 3,800 5,200 1 Fondi rezervë i
Këshillit të Ministrave 1,200 1,000 2,000 2,000 3,000 2 Rezerve per
reformen ne drejtesi 500 1,000 1,800 2,200
I I I . Shpenzime kapitale 65,477 60,749 63,059 58,684 74,431
77,665 80,119 83,819 1 Financimi i brendshëm 36,701 33,964 38,133
35,950 46,661 42,305 42,977 46,477
Nga e cila: Fondi per infrastrukturen vendore dhe rajonale 9,500
3,500 3,000 3,000 3 Arsim i lartë nga të ardhurat e veta 883 1,000
1,700 2,000 2,000 4 Financimi i huaj 28,776 26,785 24,926 21,850
26,770 33,660 35,142 35,342
IV. Detyrimet e prapambetura 33,919 17,597 V. Të tjera 0 1,669
1,000 3,000 1,500 3,500 3,500 3,500
3 Hua e dhene per sektorin energjitik 0 1,500 1,000 3,000 3,000
3,500 3,500 3,500 Hua e kthyer nga sektorin energjitik 0 0 0 0
-1,500 0 0 0
VI. Fond shpronesimi 1,500 5,000 0 0
DEFIÇITI -66,940 -72,128 -58,202 -35,730 -31,199 -30,867 -17,524
-11,201 FINANCIMI DEFIÇITIT 66,940 72,128 58,202 35,730 31,199
30,867 17,524 11,201
I. I brendshëm 56,129 42,237 -6,403 19,896 20,229 30,498 21,382
23,764 1 Të ardhura nga privatizimi 16,703 35 877 2,600 0 0 0 0 3
Hua-marrje e brendshme (neto) 46,298 38,212 -17,268 17,297 20,229
30,498 21,382 23,764 4 Të tjera -3,399 3,990 9,988 0 0 0 0 0
I I . I huaj 10,811 29,891 64,605 15,833 10,970 369 -3,858 -12,563
1 Hua afatgjatë (e marrë) 22,354 19,130 17,832 16,850 18,970 25,460
25,642 89,842 2 Ndryshimi i gjendjes së arkës 1,231 -1,854 -2,992 0
0 0 0 0 3 Ripagesat -12,774 -17,845 -61,693 -22,117 -29,000 -35,091
-39,500 -102,405 4 Mbështetje buxhetore (hua nga FMN, BB) 30,460
111,458 21,100 21,000 10,000 10,000 0
MEMO:
Borxhi Publik Total (Stok) 950,583 1,005,157 1,043,212 1,065,702
1,100,377 1,132,543 1,151,084 1,163,639 I. Borxhi publik nga
buxheti (stok) 833,368 922,562 986,242 1,011,513 1,042,712
1,073,578 1,091,103 1,102,304
1 I brendshëm (stok) 500,868 538,641 520,936 530,834 551,063
581,560 602,943 626,707 2 I huaj (stok) 332,500 383,922 465,306
480,679 491,649 492,018 488,160 475,597
I I . Borxhi publik jashtë buxhetit (stok) 117,215 82,595 56,970
54,189 57,666 58,964 59,981 61,335 1 Pushteti vendor (stok) 391 855
940 858 1,058 1,258 1,458 1,658 2 Borxhi publik i garantuar (stok)
51,324 54,540 56,030 53,331 56,608 57,706 58,523 59,677 3 Stoku i
detyrimeve të papaguara (stok) 65,500 27,200 0
PBB nominal 1,350,053 1,394,419 1,434,740 1,501,891 1,596,382
1,707,417 1,832,749 1,953,218
Burimi: Ministria e Financave
Nr. E M Ë R T I M I 2013 2014 2015
DOKUMENTI I PROGRAMIT BUXHETOR AFATMES ËM 2018– 2020
__________________________________________________________________________________________
23
Tabelë: Treguesit fiskalë sipas buxhetit të konsoliduar (në
përqindje të PBB)
2016 2017 2018 2019 2020
A.N. Buxheti PBA PBA PBA
TOTALI TË ARDHURAVE 24.2 26.3 26.4 27.6 27.3 27.3 27.3 27.3 I.
Ndihmat 0.4 0.7 0.8 0.9 0.9 0.9 0.9 0.9 II . Të ardhura tatimore
22.2 24.1 23.9 25.0 24.9 24.9 24.9 24.9 II .1 Nga tatimet dhe
doganat 17.0 18.2 18.0 18.8 18.8 18.7 18.7 18.7 II .2 Të ardhura
nga pushteti lokal 0.8 0.9 0.8 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 II .3 Të ardhura
nga fondet speciale 4.4 5.0 5.0 5.3 5.2 5.2 5.2 5.2 II I . Të
ardhura jo-tatimore 1.6 1.5 1.8 1.7 1.5 1.5 1.5 1.5
TOTALI I SHPENZIMEVE 29.2 31.5 30.5 30.0 29.3 29.1 28.2 27.8 I.
Shpenzime Korrente 24.3 24.5 24.4 25.6 24.4 24.2 23.4 23.1 I.1
Personeli 5.2 5.1 5.1 4.5 4.7 4.6 4.4 4.1
1 Paga 4.5 4.4 4.4 3.9 3.7 3.6 3.4 3.2 2 Kontributi për sigurime
shoqërore 0.7 0.7 0.7 0.6 0.6 0.6 0.6 0.6 3 Fondi i veçantë i
pagave 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 4 Politika të reja pagash
0.0 0.0 0.0 0.0 0.3 0.4 0.4 0.3
I .2 Interesat 3.2 2.9 2.7 2.8 2.6 2.8 2.7 2.9 1 Të brendshme 2.7
2.3 1.9 2.0 1.6 1.7 1.6 1.8 2 Të huaja 0.6 0.6 0.8 0.8 0.8 0.8 0.7
0.7 3 Kontigjencë për impaktin në borxhin publik nga luhatjet e
normave të interesit, etj
I .3 Shpenzime operative e mirëmbajtje, nga të cilat: 2.4 2.4 3.0
2.9 2.8 2.8 2.7 2.5 1 Të qeverisjes qendrore (operative &
mirëmbajtje) 2.6 2.5 2.5 2.4 2.3 2 Arsim i lartë 0.2 0.2 0.2 0.2
0.2 3 Të tjera jashtë limitit 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1
I .4 Subvencionet 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 I.5 Shpenzime për
fondet speciale 9.5 9.8 9.8 10.3 10.2 10.0 9.8 9.7
1 Sigurime shoqërore 7.1 7.4 7.5 7.7 7.4 7.3 7.2 7.1 2 Politika të
reja pensionesh 0.2 0.2 0.2 0.2 3 Sigurime shëndetësore 2.2 2.3 2.3
2.4 2.4 2.3 2.2 2.2 4 Shpenzime për kompensimin në vlerë të
pronarëve 0.1 0.1 0.1 0.2 0.2 0.2 0.3 0.3
I .6 Buxheti lokal 2.2 2.4 2.4 3.4 2.6 2.5 2.4 2.4 1 Granti nga
Buxheti i Shtetit per pushtetin vendor 1.4 1.5 1.6 1.6 1.3 1.2 1.2
1.2
Fond i pakushtezuar 0.9 0.9 0.8 0.8 0.8 Grant Specifik 0.7 0.4 0.4
0.4 0.4
2 Grante konkuruese/Fondi I Zhvillimit Rajonal nga B.Shtetit 0.0
0.0 0.0 0.7 0.0 0.0 0.0 0.0 3 Buxheti lokal (të ardhurat e veta
tatimore) 0.8 0.9 0.8 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 4 Buxheti lokal (të
ardhurat nga transferimi i rentës) 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 5 Buxheti
lokal (të ardhurat e veta jo-tatimore) 0.2 0.2 0.2 0.2 0.1 6
Reforma e Decentralizimit 0.1 0.1 0.1 0.1
I .7 Transferta të tjera 1.7 1.8 1.4 1.5 1.5 1.4 1.3 1.3 1 Pagesa e
papunësisë 0.1 0.1 0.0 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 2 Ndihma ekonomike 1.4
1.6 1.2 1.3 1.3 1.2 1.1 1.1 3 Kompensim për të përndjekurit
politikë 0.2 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1
I I . Fondi rezervë 0.3 0.1 0.2 0.2 0.3 1 Fondi rezervë i Këshillit
të Ministrave 0.1 0.1 0.1 0.1 0.2 2 Rezerve per reformen ne
drejtesi 0.0 0.1 0.1 0.1
I I I . Shpenzime kapitale 4.8 4.4 4.4 3.9 4.7 4.5 4.4 4.3 1
Financimi i brendshëm 2.7 2.4 2.7 2.4 2.9 2.5 2.3 2.4
Nga e cila: Fondi per infrastrukturen vendore dhe rajonale 0.6 0.2
0.2 0.2 3 Arsim i lartë nga të ardhurat e veta 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1
4 Financimi i huaj 2.1 1.9 1.7 1.5 1.7 2.0 1.9 1.8
IV. Detyrimet e prapambetura 0.0 2.4 1.2 V. Të tjera 0.0 0.1 0.1
0.2 0.1 0.2 0.2 0.2
3 Hua e dhene per sektorin energjitik 0.0 0.1 0.1 0.2 0.2 0.2 0.2
0.2 Hua e kthyer nga sektorin energjitik 0.0 0.0 0.0 0.0 -0.1 0.0
0.0 0.0
VI. Fond shpronesimi 0.0 0.1 0.3 0.0
DEFIÇITI -5.0 -5.2 -4.1 -2.4 -2.0 -1.8 -1.0 -0.6 FINANCIMI
DEFIÇITIT 5.0 5.2 4.1 2.4 2.0 1.8 1.0 0.6
I. I brendshëm 4.2 3.0 -0.4 1.3 1.3 1.8 1.2 1.2 1 Të ardhura nga
privatizimi 1.2 0.0 0.1 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 3 Hua-marrje e
brendshme (neto) 3.4 2.7 -1.2 1.2 1.3 1.8 1.2 1.2 4 Të tjera -0.3
0.3 0.7 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
I I . I huaj 0.8 2.1 4.5 1.1 0.7 0.0 -0.2 -0.6 1 Hua afatgjatë (e
marrë) 1.7 1.4 1.2 1.1 1.2 1.5 1.4 4.6 2 Ndryshimi i gjendjes së
arkës 0.1 -0.1 -0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 3 Ripagesat -0.9 -1.3 -4.3
-1.5 -1.8 -2.1 -2.2 -5.2 4 Mbështetje buxhetore (hua nga FMN, BB)
0.0 2.2 7.8 1.4 1.3 0.6 0.5 0.0
MEMO:
Borxhi Publik Total (Stok) 70.4 72.1 72.7 71.0 68.9 66.3 62.8 59.6
I. Borxhi publik nga buxheti (stok) 61.7 66.2 68.7 67.3 65.3 62.9
59.5 56.4
1 I brendshëm (stok) 37.1 38.6 36.3 35.3 34.5 34.1 32.9 32.1 2 I
huaj (stok) 24.6 27.5 32.4 32.0 30.8 28.8 26.6 24.3
I I . Borxhi publik jashtë buxhetit (stok) 8.7 5.9 4.0 3.6 3.6 3.5
3.3 3.1 1 Pushteti vendor (stok) 0.0 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 2
Borxhi publik i garantuar (stok) 3.8 3.9 3.9 3.6 3.5 3.4 3.2 3.1 3
Stoku i detyrimeve të papaguara (stok) 4.9 2.0 0.0
PBB nominal 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
Burimi: Ministria e Financave
Nr. E M Ë R T I M I 20142013 2015
DOKUMENTI I PROGRAMIT BUXHETOR AFATMES ËM 2018– 2020
__________________________________________________________________________________________
C. Kërkesat Buxhetore Afatmesme sipas Programeve të Ministrive të
Linjës
Kërkesat për shpenzime buxhetore të PBA 2018 – 2020 për të gjitha
Njësitë e Qeverisjes Qendrore dhe Fondet Speciale të tyre janë
paraqitur duke mbajtur në konsideratë Tavanet e miratuara me VKM
nr. 197/2017 dhe dërguar të gjitha njësive të qeverisjes qendrore,
në zbatim të përcaktimeve të nenit 24 të ligjit nr. 9936, datë
26.06.2008 “Për menaxhimin e sistemit buxhetor në Republikën e
shqipërisë”, i ndryshuar, si edhe në përputhje me shpërndarjen e
tyre sipas strukturës programore të çdo institucioni (Aneksi
1).
Emri i Grupit 4
Ministria e Zhvillimit Ekonomik, Tregtisë dhe Sipërmarrjes përgatit
dhe zbaton politikat e qeverisë në sferën ekonomike,
të tregtisë dhe të sipërmarrjes për ndërtimin e një modeli të ri
ekonomik, me synim rritjen ekonomike, të lartë e të
qëndrueshme në Shqipëri. Ajo harton dhe zbaton politika të
integruara ekonomike në sektorët parësorë të ekonomisë,
konvergjimit ekonomiko-social të rajoneve të vendit, përmirësimit
të klimës dhe shërbimeve për biznesin dhe
sipërmarrjen.
njerezore te Apartatit te Ministrise per realizimin e detyrave
dhe