g]kfn ;/sf/g]kfn ;/sf/jg tyf e"–;+/If0f dGqfnojg tyf e"–;+/If0f dGqfno
/]8–km/]i6«L tyf hnjfo' kl/jt{g PsfO{/]8–km/]i6«L tyf hnjfo' kl/jt{g PsfO{@)^(@)^(
/]8–km/]i6«L tyf hnjfo' kl/jt{g PsfO{ /]8–km/]i6«L tyf hnjfo' kl/jt{g PsfO{
;+lIfKt kl/ro;+lIfKt kl/ro
k[i7e"dL
ljZjJofkL ?kdf hnjfo' kl/jt{g / o;sf c;/x? ;a}sf] nflu rf;f]sf] ljifo ag]sf] 5 . lj;f}+ ;tfAbLdf )=&) ;]N;Lo;sf b/n] tfkqmd a9]sf] lyof] eg] casf] ;o jif{df !=*) b]lv $) ;]N;Lo;;Ddn] a9\g] cg'dfg j}1flgsx?n] u/]sf 5g\ . o;/L jl9 /x]sf] tfkqmdn] v8]/L a9\g] / df};ddf kl/jt{g cfpg] cg'dfg ul/Psf] 5 . kmn:j?k lxd >[ªvnfx? klUng] / ;d'Gb|L ;tx j9g] cg'dfg 5 . To;}n] vf; u/L ;d'Gb| tl6o / lxdfnL b]zx? hnjfo' kl/jt{gsf] c;/af6 al9 k|efljt x'g ;Sg] cfz+sf u/LG5 .
hnjfo' kl/jt{gsf] c;/nfO{ d"NofËg ubf{ ;d'Gb| tl6o d'n'sx? h:t} j+unfb]z, >Ln+sf / dfnåLE; cflb jl9 k|efljt eO{ 7"nf] wg hgsf] Iflt x'g] cg'dfg ul/Psf]5 . To:t} lxdfnL If]qx?df ;g\ !(&& b]vL @))) ;Dd k|ltjif{ )=)^) ;]N;Lo;n] tfkqmd j9]sf] kfOPsf]5 . lo If]qx?df 5f]6f] ;dodf w]/} jiff{ x'g] cg'dfg ul/Psf] 5 . kmn:j?k nfdf] ;do;Dd ;'Vvf /xgfn] h}ljs ljljwtf, v]tL k|0ffnL, kfl/l:ysLo k|0ffnL Pjd\ lhljsf]kfh{g cflbdf k|lts'n k|efj kg]{ cg'dfg ul/Psf] 5 .
ljZjsf] s"n xl/t u[x UofF;sf] g]kfnn] )=)@% k|ltzt dfq pT;h{g u/]tfklg jfo'd08ndf xl/t u[x UoFf;sf] lg/Gt/ j[l4 eO/x]sf]n] o;sf] b':kl/0ffdaf6 g]kfn c5'tf] /xg] 5}g . g]kfndf sl/j @) j6f lxdtfnx?
km'6\g ;Sg] l:yltdf 5g\, cgfj[li6 / cltj[li6n] ubf{ v8]/L kl/ jf jf9L cfO{
jif]{gL jfnL gfnL tyf wghgsf] 7"nf] Iflt Joxf]g{' k/]sf] 5 . hnjfo' kl/jt{gsf] c;/ s[lif jfnLsf] Sofn]G8/df klg k/]sf] kfOG5 h:t} wfg, ux'F / ds} jfnL cfbL /f]k0f ug]{, k'mn km'Ng] / kmn kfSg] ;dodf kl/jt{g cfPsf] kl/jt{g cfPsf] ljleGg cWoog Pj+ kqklqsfdf k|sflzt ;dfrf/af6 k'i6L x'G5 . s]xL jg:kltx?sf] jf;:yfg;d]t kl/jt{g ePsf] cWoog cg';Gwfgaf6
k'li6 x'G5 . s]xL h+unL hLjhGt', r/f, ls/f km6]ªu|fx?sf] jf;:yfg Pj+
vfgfrqmdf ;d]t c;/ k/]sf] 5 . sfnfHj/, hfkflgh OG;]km\nfOl6;,
dn]l/of h:tf hnjfo' kl/jt{ghGo /f]ux?sf] k|sf]k jl9/x]sf] kfOG5 .
cfO= lk=l;=l;= @))& n] u/]sf] ljZn]if0f cg';f/ hnjfo' kl/jt{gsf d'Vo
sf/0f jfo'd08ndf jl9/x]sf] x/Lt u[x UofF; xf] / xl/t u[x UofF;df ;j}
eGbf jl9 dxTjk'0f{ e'ldsf v]Ng ;Sg] UofF; sfj{g 8fo cS;fO8 xf] h;sf]
dfqf ;g\ !(%* b]lv @))! ;Dddf #!% lk=lk=Pd= af6 #&) lk=lk=Pd=
;Dd nuftf/ ?kdf jl9 /x]sf] kfOG5 . o;sf d'Vo >f]tsf] ?kdf
pBf]u wGbf -!(=$ k|ltzt_, oftfoft -!#=! k|ltzt_ / jg ljgf; Pj+
jgsf] Iflos/0f -!&=$ k|ltzt_ nfO{ lng ;lsG5 .
oL hnjfo' kl/jt{gsf ljleGg c;/x? / o;sf sf/0fx?nfO{ Go"lgs/0f
ug{sf nfuL lgik|efljs/0f Pj+ cg's'ngsf sfo{qmdx? th"{df eO{
sfof{Gjogsf] qmddf /x]sf 5g\ . o; qmddf jg ljgf; Pj+ jgsf]
Iflos/0fnfO{ sd u/L xl/t u[x UofF;sf] pT;h{gdf s6f}tL ug]{ clek|fon]
/]8 (REDD- Reducing Emission from Deforestation and Forest Degra-dation) sfo{qmdsf] k|b'ef{j ePsf]5 . o; dfkm{t / jgsf] k|efjsf/L ;+/
If0f, lbuf] Joj:yfkg / jg ;Dj4{g ug{ ;j} ljsf;zLn b]zx?n] ljleGg
tof/Lsf sfo{qmdx? th'{df ul//fv]sf] ;Gbe{df g]kfn klg k"j{ tof/Lsf]
qmddf /x]sf] 5 .
g]kfndf jg ljgf;, jg IfoLs/0f / xl/tu[x UofF; pT;h{gsf] cj:yf
b]zsf] s"n jg If]q slt 5 jf jgIf]qdf s] slt kl/jt{g ePsf] 5 ;f]sf]
hfgsf/Lsf nflu g]kfn ;/sf/n] ljleGg lgsfo dfkm{t ;do ;dodf ;j]{If0f ub}{ cfPsf] 5 . hn tyf zlQm cfof]usf] ;lrjfnosf tYofÍ -!(*^_ cg';f/ g]kfndf ;g\ !(^$÷^% ;Dd $%=# k|ltzt jg If]q /x]sf] lyof]
eg] e"–;|f]t dfkg kl/of]hgf -!(*$_ sf cg';f/ ;g\ !(&*÷*( df $@=& k|ltzt jg If]q /x]sf] lyof] . jg cg';Gwfg tyf ;j]{If0f ljefusf] tYofÍ
-!(((_ cg';f/ ;g\ !(($ df g]kfndf #(=^ k|ltzt jg If]q /x]sf] kfOG5 .
e"–;|f]t dfkg
kl/of]hgf -!(*$_ /
jg cg';Gwfg tyf
;j]{If0f ljefusf]
tYofÍ -!(((_
cg';f/ g]kfndf ;g
!(&*–!((% ;Dd jg ljgf;sf] jflif{s b/ !=^ k|ltzt /x]sf] lyof] .
g]kfnsf sltko 7fpFx?df jg IfoLs/0f eO{ x}l;ot 36]sf pbfx/0fx?
klg k|;:t} e]§LG5g\ . t/, x:tfGt/0f ul/Psf ;fd'bflos jg, sa'lnotL
jg, ;fe]mbf/L jg / ;+/lIft If]qdf jg ljgf;sf] b/ sd x'g'sf ;fy}
jgsf] x}l;otdf ;'wf/ cfPsf] dxz'; u/LPsf] 5 . ;fy;fy} b]zsf ljleGg
lhNnfx?df ;fj{hgLs jg / lghL jg sfo{qmd cGtu{t jg If]q a9fpg]
k|of; lg/Gt/ hf/L 5 .
;du|df jg ljgf; tyf IfoLs/0fsf sf/s tTjx?nfO{ b'O efudf aFf8\g
;lsG5M k|ToIf / ck|ToIf . k|ToIf sf/ssf] ?kdf jgIf]qnfO{ s[lif If]qdf
lj:tf/, ef}lts k"jf{wf/sf] ljsf;, cTolws jg k}bfjf/ ;+sng nufot
cGo ef}uf]lns, /fhg}lts / k|fs[lts sf/0fx? ;d]t kb{5g\ . To:t} ck|ToIf
sf/s tTjx?df a9\bf] hg;+Vof, c;Gt'lnt cfly{s ljsf;, ;'zf;gsf]
cefj, c:ki6 gLlt cfbL kb{5g\ . g]kfn ;/sf/, jftfj/0f dGqfnon] ;g\
@))$ df hnjfo' kl/jt{g;DaGwL ;+o'Qm /fi6« ;+3Lo dxf;lGwsf]
;lrjfno ;dIf k]z u/]sf] k|yd k|ltj]bg cg';f/ ;g\ !(($ df g]kfndf
jg ljgf;sf] sf/0fn] jflif{s @@,*(% uLuf u|fd sfj{g pT;h{g ePsf]
s'/f cf}NofPsf] lyof] / pQm k|ltj]bg cg';f/ g]kfndf ;a} eGbf w]/} jg
ljgf; / jg 89]nf]af6 sfj{g pT;h{g x'g] u/]sf] kfOPsf] 5 .
o;/L eO/x]sf] jg ljgf; Pj+ jg IfoLs/0f / o;af6 x'g] sfj{g pT;h{gnfO{ /]8Kn;sf] dfWodaf6 Go"lgs/0f ug{ ;lsPdf ;f] jfkt
g]kfnn] jg sfj{g Jofkf/ u/L nfeflGjt x'g ;S5 / o;sf nflu jg tyf e"–;+/If0f dGqfno cGtu{t /x]sf] /]8 – km/]i6«L tyf hnjfo' kl/jt{g PsfO{ lqmofzLn /x]sf] 5 .
g]kfndf /]8 Kn;sf] cj:yf
g]kfnn] ;g\ @))* b]lv /]8sf tof/Lsf sfo{qmdx? ;~rfng ub}{ cfPsf] 5 . o; tof/Lsf qmddf xfl;n ul/Psf k|ultx? Pjd\ ;fdgf ug'{ k/]sf r'gf}tLx? / ;Defljt cj;/x? jf/]df ;+lIfKt hfgsf/L k|:t't ug]{ k|of; ul/Psf] 5 .
g]kfndf /]8 Kn;sf] tof/L sfo{
g]kfndf /]8 Kn;sf] tof/Lsf] qmddf k"j{ tof/L of]hgf cfzo kq cyf{t Readiness Plan Idea Note (R-PIN) @))* df tof/ u/L, k"j{ tof/L of]hgf (Readiness Preparation Proposal R-PP) n]vg sfo{ @)!) df ;DkGg ePsf] xf] . o;sf ;fy} g]kfndf u}/ ;/sf/L If]qn] ;d]t /]8 Kn;sf gd"gf kl/If0fsf sfo{x? ;~rfng ul//fv]sf 5g\ . o; sfo{nfO{ lg/Gt/ cufl8 j9fpgsf nflu cfjZoQmfg';f/ /]8sf] ;+fu7lgs ;+/rgfx?sf] klg :yfkgf ul/Psf] 5 .
/]8sf] ;+u7lgs ;+/rgf
pRr:t/Lo lgsfo (Apex Body)
cWoIf–dfglgo dGqL, jg tyf e"–;+/If0f dGqfno
/]8 ;DalGw lj1x?(Experts in REDD related topics)
/]8 sfo{ ;d"x (REDD Working Group)
cWoIf – ;lrj, jg tyf e"–;+/If0f dGqfno
/]8–km/]li6« tyf hnjfo' kl/jt{g OsfO{(REDD-Forestry and Climate Change Cell)
;+rf/ tyf k|rf/ k|;f/ zfvf(Communicati on and Outreach Secti on)
cg'udg, k|ltj]bg / k|dfl0fs/0f zfvf (Monitoring, Reporti ng Verifi cati on Secti on)
gLlt tyf sfo{qmd th"[{df zfvf(Policy and Program Development Secti on)
cfly{s tyf k|zf;g zfvf(Finance and Administrati on Secti on)
/]8 ;DaGwL ax';/f]sf/jfnf d~r
(REDD Stakeholders Forum)
/]8sf] ;+:yfut ;+/rgf
lrq g+= ! /]8sf] ;+:yfut ;+/rgf
g]kfndf /]8sf] k|efjsf/L ?kdf tof/L / glthfd'ns sfof{Gjogsf] nflu jg tyf e"–dGqfno dfkm{t\ 5'§} ;+/rgf lgdf{0f ul/Psf] 5 -lrq g+= !_ . oL ;+/rgfx?sf] d'Vo ljz]iftf eg]sf] jx';/f]sf/jfnfx?nfO{ lg0f{o k|s[ofdf ;dfj]z u/fpg' /x]sf] 5 . o; cg';f/ pRr txdf $( ;b:oLo /xg] u/L jg tyf e"–;+/If0f dGqfnosf] dfggLo jg tyf e'–;+/If0f
dGqLHo'sf] cWotfdf /fli6«o of]hgf cfof]u, jftfj/0f dGqfno, s[lif tyf
;xsf/L dGqfno, phf{ dGqfno, l;rFfO{ dGqfno, cy{ dGqfno, e"ld
;'wf/ tyf Joj:yf dGqfno, ko{6g tyf gful/s p8\oog dGqfno,
pBf]u dGqfno, lj1fg tyf k|ljlw dGqfno, :yfgLo ljsf; dGqfno
/ cfjf; tyf ef}lts of]hgf dGqfnosf k|ltlgwLx? ;b:o /xg] u/L
jx'kIfLo, ax'–;/f]sf/jfnf, pRr:t/Lo ;dGjo ;ldlt /x]sf] 5 . o;sf]
d'Vo pb]Zox? /]8 sfo{qmddf sfof{Gjog ug{sf nflu cfjZos ljQ
Pjd\ cGt/dGqfno ;dGjo / ;xsfo{ h'6fpg ;xof]u ug]{ /x]sf] 5 .
bf]>f] txdf jg tyf e"–;+/If0f dGqfnosf] ;lrjHo"sf] cWoIftfdf /]8
sfo{ ;d"x /x]sf] 5 . o; ;d"xdf g]kfn ;/sf/sf tkm{af6 ( hgf, bft[
;+:yfx?sf] tkm{af6 ! hgf, gful/s ;dfhsf] tkm{af6 @ hgf u/L hDdf
!@ hgf ;b:ox? /x]sf 5g\ . o; ;d"xsf] d'Vo p2]Zo /]8 sfof{Gjogsf]
nflu sfo{qmd th'{df / sfof{Gjogsf] cg'udg ug]{ /x]sf] 5 . /]8 Kn;sf]
b}lgs k|zf;lgs sfo{x? /]8 ;DaGwL b}lgs sfo{x? ;~rfng ug{sf nflu
jg tyf e"–;+/If0f dGqfno cGtu{t /]8–km/]i6«L tyf hnjfo' kl/jt{g
PsfO{sf] :yfkgf ul/Psf] 5 , h;df gLlt tyf of]hgf zfvf, cg'udg,
k|ltj]bg / k|dfl0fs/0f (Monitoring, Reporting and Verifi cation) zfvf
/ k|rf/ k|;f/ zfvf /x]sf 5g\ . o;sf ;fy} /]8–km/]i6«L tyf hnjfo'
kl/jt{g PsfO{n] u/]sf sfo{x?af/] hfgsf/L u/fpg / ;f] ;DaGwL
/fo ;'emfj lngsf nflu ax'–;/f]sf/jfnfx?sf] d~r :yfkgf ul/Psf] 5,
o;df /]8 Kn; tof/L ;DaGwL sfo{ ug]{ / rf;f] /fVg] ;a} ;/f]sf/jfnfx?
;b:o /xg] Joj:yf 5 .
k'j{ tof/L of]hgf cfzo kq (Readiness Plan Idea Note: R-PIN)
g]kfndf k"j{ tof/L of]hgf cfzo kq ;g\ @))* df g]kfn ;/sf/åf/f ax';/f]sf/jfnfx?sf] :jo+;]jL ;xof]u k|lqmofsf] cfwf/df z'Go nfutdf tof/ u/L jg sfj{g ;fem]bf/L ;x'lnot sfo{qmd (Forest Carbon Partnership Facility-FCPF) ;dIf k]z ul/Psf] lyof] . o;} cfzo kqsf] cfwf/df ljZj a}+sn] jg sfj{g ;fem]bf/L ;x'lnot sfo{qmd dfkm{t\ k"j{ tof/L k|:tfj (Readiness Preparation Proposal: R-PP) tof/L sfo{sf
nflu g]kfn ;/sf/nfO{ @) nfv cd]/LsL 8n/ ;xof]u k|fKt u/]sf] lyof] .
k'j{ tof/L k|:tfj (Readiness Preparation Proposal: R-PP)
jg sfj{g ;fem]bf/L ;x'lnot sfo{qmdsf] ;fem]bf/L ;ldltsf] 5}7f}+ a}7saf6
;g\ @)!) df g]kfnsf] k"j{ tof/L k|:tfj :jLs[t ePsf] xf] . o; k|:tfjnfO{
sfof{Gjogsf nfuL lå–klIfo ;+3 ;+:yfx?af6 ;d]t ;xof]u ug]{ k|ltj4tf
/x]sf] 5 . k|:tfj sfof{Gjogsf] nflu cfjZos /sd dWo] jg sfj{g
;fem]bf/L ;x'lnot sfo{qmdn] sl/a $% k|ltzt, c? ;+:yfx? -j]nfot,
:jL;, lkmgn}G8, cd]/Lsf / hfkfg ;/sf/sf] ;xof]u_ sl/a %! k|ltzt /
g]kfn ;/sf/n] sl/a $ k|ltzt ;xof]u ug]{ pNn]v ul/Psf] 5 .
g]kfndf k"j{ tof/L k|:tfj sfof{Gjog eO/x]sf] 5 h; cGtu{t\ ljleg
lqmofsnfkx? ;~rfng ul/Psf] 5 . o; qmddf jg k}bfjf/sf] dfu /
cfk"tL{, ldrfxf k|hftLx?sf] jgdfly c;/, jg ljgf; tyf IfoLs/0fsf
sf/s tTjx?, cfwf/ /]vf tof/L, cg'udg, clen]lvs/0f / k|df0fLs/0f (Monitoring Reporting and Verifi cation) k4ltsf] :yfkg ug]{ / jg
sfj{gsf kmfObfx? (Forest carbon benefi t) cflb ;DaGwL cWoog Pj+
cg';Gwfgsf sfo{x? eO/x]sf 5g\ . ;fy} /]8 sfo{qmd cGtu{t\ Ifdtf
clej[l4 ug]{ qmddf If]qLo :t/sf jg clws[tx?sf] nflu tflnd, uf]i7L
Pj+ cGt/s[of sfo{qmdx? ;~rfng x'Fb} cfPsf 5g\ . g]kfn ;/sf/n] jg
sfj{g dfkg sfo{df Ps?ktf Nofpgsf nflu jg sfj{g dfkg dfu{bz{g
tof/ u/]sf] 5 . g]kfndf /]8sf] nflu sfj{g pT;h{g cfwf/ /]vf tof/L
Pj+ cg'udg, clen]lvs/0f / k|df0Ls/0f (Monitoring Reporting and Verifi cation) k4tLsf] :yfkgf ug{ / jg sfj{gsf kmfObfx? (Forest Carbon Benefi t) cfbL af/] /]8 ;]nn] :yflgo lj1x?;+u 5nkmn Pjd\
cGt/s[ofnfO{ lg/Gt/tf lbb}+ cfPsf] 5 .
/]8 Kn; ;fdflhs tyf jftfj/l0fo cfwf/x? (REDD+ Social and Environmental Standard):
o; cGtu{t\ hnjfo', jftfj/0f tyf h}ljs ljljwtf (Climate, Com-munity & Biodiversity Alliance –CCBA/ CARE International) / s]o/ cGt//fi6«Lo ;+:yfsf] ;xof]udf /]8 Kn; ;fdflhs tyf jftfj/l0fo cfwf/ / ;'rsx? kl/If0f ug]{ sfo{x? eO/x]sf 5g\ . of] sfo{df o; PsfO{n]
;dGjofTds e"dLsf lgjf{x ub}{ cfPsf] 5 .
Gf]kfndf /]8 gd'gf kl/If0f ;DalGw sfo{x?
g]kfndf hnjfo' kl/jt{g tyf /]8 sfo{qmddf ljleGg ;+:yfx? ;+nUg 5g\ . o; PsfO{nfO{ pknAw hfgsf/L cg';f/ lgDg ;+:yfx? dfkm{t\ ljljw s[ofsnfkx? ;~rfng x'Fb} cfPsf 5g\ . o; ;DaGwL ;+lIfKt ljj/0f o; k|sf/ /x]sf] 5 .
gd'gf kl/If0fsf]
lsl;d
gd'gf kl/If0fsf]
lsl;d kl/If0f
ug]{ ;+:yfg
l;sfO{x? s}lkmot
jg sfj{g ;+lrlt
u/]jfkt ;d"xnfO{
;xof]u
Ol;df]8,jg
pkef]Qmf
dxf;+3, Pg;fj
jg sfj{g ;xof]u
sf]ifsf] :yfkgf /
Pd cf/ le k|0fnLsf]
ljsf;sf] z'?jft
hnfwf/If]qsf]
cfwf/df /]8
gd'gf kl/If0f
sfo{qmd
/]8 gd'gf
sfo{qmd dfkm{t
u/Llj lgjf/0f
ljZj jGo hGt'
sf]if, g]kfn
jg sfj{g dfkg ;DalGw
dfkg tl/sfsf] ljsf;
e"–kl/lw :t/sf]
/]8 gd'gf kl/If0f
sfo{qmdjg sfj{g ;DalGw
tYofªs lgdf{0f
:yfgLo :t/df
/]8 ;DalGw
Ifdtf clej[l4
sfo{qmd
l/sf]kml6l; :yfgLo :t/df /]8
;DalGw hg r]tgf
clej[l4 eO/x]sf]
:yfgLo :t/
-lhNnf :t/df_
jg Joj:yfkg
dfkm{t hnjfo' kl/jt{gdf
cg's'ng sfo{qmd
l8lkm8 hnjfo' kl/jt{g
cg's'ng of]hgf
;fd'bflos jg
;d'x
:jL; ljsf; lgof]u
hnjfo' kl/jt{g Go'gLs/0f / cg's'ng
pkfosf] vf]hL / :yflgo
:t/df k|of]u
;fd'bflos jg ;d'x
cfbLjf;L hghftLx?sf] nflu /]8 Pj+
hnjfo' kl/jt{g
;DalGw Ifdtf
clej[l4 sfo{qmd
g]kfn cfbLjf;L hghftL
dxf;+3
cfbLjf;L hghftLx?sf] /]8 Pj+ hnjfo' kl/jt{g
;DalGw Ifdtf clej[l4
eO/x]sf]
ljz]if u/L cflbjfl;
hghftLnfO{
;r]t u/fpg] sfo{
;fem]bf/L jg
pkef]Qmfx?sf]
Ifdtf clej[l4 sfo{qmd
P; Pg le,
g]kfn
t/fO{sf] ;fem]bf/L jg
pkef]Qmfx?df hnjfo'
kl/jt{g Pj+ /]8 ;DalGw Ifdtf clej[l4 eO/x]sf]
jfFs] d/xf
;fem]bf/L jg
;d'x, dxf]t/L
dfly pNn]lvt k/LIf0f sfo{qmdx?af6 d'Votof b'O j6f s'/fx?df
/fd|f] l;sfO ePsf] kfOG5 . klxnf] /]8 tof/Lsf] qmddf eO/x]sf]
k|fljlws tof/L h:t} jg sfj{gsf] tYoFfÍ lgdf{0f, jg sfj{g ;xof]u
sf]ifsf] :yfkgf, :yfgLo:t/df cg'udg, k|ltj]bg / k|dfl0fs/0f
k|0ffnLsf] ljsf;sf] z'?jft cfbL /x]sf 5g\ . bf]>f] /]8 ;DaGwL Ifdtf
clej[l4 h:t} jg pkef]Qmf, cfbLjf;L hghflt, blnt / dlxnf ljkGg
ju{nfO{ /]8 tyf hnjfo' kl/jt{g ljifodf ;r]t u/fpg] sfo{x? /x]sf
5g\ .
g]kfnsf] /]8 k"j{ tof/Ldf b]lvPsf r'gf}tL / cj;/x?
r'gf}tLx?M jt{dfg ;be{df g]kndf /]8 Kn; sfo{qmd cuf8L j9fpFbf
ef]Ug' k/]sf r'gf}+tLx? lgDgfg';f/ /x]sf 5g\ M–
Ifdtfsf] cefjM g]kfndf /]8 sfo{qmd cuf8L j9fpgsf nflu sdhf]/
Ifdtf k|d'v r'gf}tLsf] ?kdf /x]sf] 5 . o;nfO{ @ txdf x]g{ ;lsG5 .
klxnf] ;+:yfsf] Ifdtf / bf]>f] JolQmut hgzlQmsf] bIftf . oxfF /]8
sfo{;+u hf]l8Psf ;+:yfx? ;+:yfut Ifdtf h:t} b'/ ;+j]bg tYofÍ
(Remote sensing data)] ljZn]if0f ug]{ Ifdtfsf] cefj b]lvPsf] 5, To;}
ul/ pknAw hgzlQmx?df klg /]8 sfo{qmdnfO{ cufl8 a9fpg k|fljwLs
1fg / ;Lkdf clej[4L ug'{kg]{ b]lvG5 .
k|fljlws 1fgsf] cefjM /]8sf] ljsf; qmd;+u} jg sfj{g Jofkf/ / dfkgdf
gofF k|ljlwx?sf] k|of]u klg ltj| ultdf cufl8 a9]sf] 5 h'g g]kfn h:tf]
sd ljsl;t b]zx?sf] nflu vlr{nf] x'g ;S5 . pbfx/0fsf] nflu cfwf/
pT;h{g /]vf tof/L Pj+ cg'udg, k|ltj]bg Pj+ k|dfl0fs/0fsf] ljsf;sf
nflu cfjZos kg]{ b'/ ;+j]bgsf tYofÍ (Remote sensing data) / ;f]sf]
ljZn]if0f ;DaGwL ljz]if1tf ePsf] hfgsf/Lsf] sld 5 .
tYof°sf] cefj (Data gaps)M g]kfndf /]8 sfo{qmd cufl8 a9fpgsf
nflu cfjZos kg]{ tYofÍx? h:t} cfwf/ /]vf tof/ ug{sf nflu cfjZos
kg]{ ljleGg jgsf] tYoFfÍsf] cefj /x]sf] 5 .
tYof°df Ps?ktf gx'g' (Data Consistency gaps)M g]kfndf nfdf] cGt/fn
k5L dfq jg >f]t ;j]{If0fsf] sfo{ x'g] x'+bf ePsf] :yfoL :ofDkn Kn6x?sf]
:yfkgf / cg'udg sfo{df sfod ug{ ;sLPsf] 5}g .
sl7g ef}uf]lns cj:yf (Diffi cult Terrain)M g]kfn kxf8} kxf8n]
9flsPsf] d'n'sdf oxfFsf] ef}uf]lns cj:yf / ljs6tfn] ;d]t sfo{x?
cuf8L j9fpg sl7gfO{ x'g] ub{5 / of] sl7gfO{ dxz'; ul/Psf] 5 .
pRr nfutM g]kfndf kxf8L / lxdfnL If]qdf ;fd'bflos jgx?sf] ;–;fgf
If]qx?df Joj:yfkg ul//x]sf]n] /]8 k|s[of cuf8L a9fpbf cg'udg, k|ltj]
bg / k|dfl0fs/0fsf] sfo{df pRr nfut nfUg] b]lvG5 .
nfefF;sf] afF8kmfF8 (Benefi t saharing)M nfesf] ;dGoflos afF8kmfF8 ug{
cfjZos ;+/rgf / k4ltsf] ljsf; ug]{ sfo{ r'gf}+tLk"0f{ 5 . g]kfndf
;xeflutfd'ns jg Joj:yfkg k|0ffnL dfkm{t\ s/Lj Ps ltxfO{ jg /x]sf]
n] nfefFznfO{ :yfgLo ;d'bfo;Dd k'¥ofpg] sfo{ r'gf}tLk"0f{ 5 .
lhljsfkfh{gdf /]8sf] e"dLsf (Role of REDD+ in Livelihood)M dfgj
ljsf; k|ltj]bgn] g]kfnnfO{ !$@ cf}+ :yfgdf / Pl;ofdf !@ cf}+
u/Lj d'n'sdf /fv]sf] 5 . s[lif / jgIf]qsf] cgf]Gof>Lt ;DaGw /x]sf] /
u/Lj dflg; cfkm\gf] hLjg lgjf{xsf] nflu jgdf g}+ cfl>t x'g] u/]sf]n]
lhljsfkfh{g ;'wf/df /]8sf] e"dLsfnfO{ cy{k"0f{ jgfpg' cfk}mdf r'gf}+tLk"0f{
5 .
/]8sf cj;/x?
g]kfnn] ;fd'bfodf cfwfl/t jg Joj:yfkg sfo{df 7'nf] ;kmntf k|fKt u/]sf] 5 pbfx/0fsf] ?kdf !*))) eGbf al9 ;fd'bflos jg ;d"xx?n] Ps ltxfO{ jg If]q Joj:yfkg ul//x]sf 5g\ . To;} u/L g]kfnsf] s"n e"–efusf] s/lj @# k|ltzt If]q ;+/IfLt If]qsf] ?kdf /x]sf] 5 . /]8 Kn;
sfo{qmd cGtu{t\ jg ;+/If0f, jgsf] ;ttM Joj:yfkg / jgsf] j[l4 cfbL
s'/fx?nfO{ ;dfj]z ul/Psf] x'gfn] /]8Kn; xfd|f] nflu cj;/sf] ?kdf lng
;lsG5 .
/]8sf] cfufdL sfo{lbzf
/]8sf] tof/L ;fdfGotof # r/0fM tof/L, k/LIf0f / sfof{Gjog r/0fdf
;DkGg x'g] ub{5 . tof/L r/0f cGtu{t /fli6«o gLlt, /0fgLlt, of]hgf /
dfkb08x?sf] lgdf{0f ug]{, Ifdtf clej[l4 ug]{, jgsf] cfwf/e"t tYofÍ
tof/ ug]{ h:tf sfo{x? ug'{kg]{ x'G5 eg] k/LIf0f r/0fdf /fli6«o gLlt,
/0fgLlt, of]hgf Pj+ dfkb08x?sf] sfof{Gjog, o;sf nflu cltl/Qm Ifdtf
clej[l4 / k|ljlw ljsf; Pj+ x:tfGt/0fsf sfo{x? ug]{ / glthfd"ns
kl/If0f k|bz{gsf nflu sfo{qmdx? ;~rfng ug]{ h:tf sfdx? ug{'
kg]{ x'G5 . o;}u/L glthfd"ns r/0fdf glthfd"ns sfo{x? ;DkGg ug]{
;Dks{ 7]ufgf
/]8–km/]i6«L tyf hnjfo' kl/jt{g PsfO{jj/dxn, sf7df08f}+, g]kfn
kmf]g÷km\ofS; M (&&–!–$@#(!@^, (&&–!–$@!%@^!
O{d]nM [email protected], j]j;fO6M www.mofsc-redd.gov.np
/ glthfd"ns sfo{x?sf] k"0f{?kdf pT;h{g ;DaGwL cfwf/ /]vf :yfkgf ug]{, dfkg, cg'udg, k|ltj]bg / k|df0fLs/0f ug]{ sfo{x? ul/G5 . To;}n] g]kfnsf] ;Gbe{df klg /]8sf] sfo{lbzf oxL k|lqmof cg';f/ to u/Lg] 5 .
o; qmddf /]8–km/]i6«L tyf hnfjfo' kl/jt{g PsfO{n] cfufdL lbgdf
glthfd"ns kl/If0f k|bz{gsf nflu pT;h{g s6f}tL k|:tfj (Emission Reduction Proposal) tof/ ug]{ ;f]rdf /x]sf] 5 . o; cGtu{t\ /]8 Kn;sf]
gd'gf >f]t ;j]{If0f ug]{, o; k/LIf0f sfo{sf] nflu e"–kl/lw cg';f/ If]q
lgwf{/0f ug]{, jg ljgf; tyf IfoLs/0fsf d'Vo d'Vo sf/s tTjx? kQf
nufpg] / ;f]nfO{ Go"lgs/0f ug]{ sd ug{ ;Defljt pkfox? cjnDjg ug]{
k|:tfj /xg] 5 . dfkg, cg'udg, k|ltj]bg / k|df0fLs/0fsf] z'?jft ubf{
x'g ;Sg] ;Defljt hf]vLdx?, r'gf}+tL tyf cfjZos\tfx? ktf nufpg]
h:tf sfo{x? ;d]t k|:tfjgfdf pNn]v u/\Lg] 5 . klxnf] r/0fsf] ;do
;Ldf ;g\ @)@) tf]sL cfjZos k"j{ tof/Ldf /x]sf] ;xif{ hfgsf/L u/fpFb}
;a} If]qsf] ;lqmo ;xof]u / ;'emfjsf] ck]Iff u/LPsf]5 .