20
วารสารรายไตรมาส ISSN1686-8625 ปีที่ 6 ฉบับที่ 2 เมษายน - มิถุนายน 2553 เผยแพร่ข้อมูลข่าวสารและความเคลื ่อนไหวด้านสิ่งแวดล้อมในพื ้นที่ภาคใต้ตอนล่างฝั ่งตะวันออก
วารสารรายไตรมาส
ISSN
1686
-862
5
ปท 6 ฉบบท 2 เมษายน - มถนายน 2553เผยแพรขอมลขาวสารและความเคลอนไหวดานสงแวดลอมในพนทภาคใตตอนลางฝงตะวนออก
Contact
รายไตรมาสปท 6 ฉบบท 2 เดอน เมษายน - มถนายน 2553วตถประสงค : เพอเผยแผรความรและขาวสารดานสงแวดลอมทเปนประโยชนตอการนำไปเปนแนวทางการปฏบต และประชาสมพนธขาวสาร หรอกจกรรมดานสงแวดลอม
ทปรกษาศกดสทธ ตรเดชชาตร ชวยประสทธ
บรรณาธการบรหารจงจตร นรนาทเมธกล
หวหนากองบรรณาธการวกรม เดชหน
กองบรรณาธการรตนา เมฆาอภรกษจรงค มะสนรชฎา แกวมณ
บรรณาธการฝายศลป และสรางสรรคทว ลอชาสตย
ประสานงานการเผยแพรรตนา เมฆาอภรกษนฤดม เพชรทองบญจรานช สพนรชฎา แกวมณ
จำนวนพมพ 1,000 เลมออกแบบ-จดพมพบรษท มาสเตอรพซ แอนด โครเชท จำกดโทร. 074-221122 โทรสาร. 074-221125www.masterpiece.co.th
สำนกงานสงแวดลอมภาคท 16 ถนนกาญจนวนช ตำบลเขารปชาง อำเภอเมอง จงหวดสงขลา 90000
โทร. 0-7431-1882, 0-7431-3419
Website : www.reo16.mnre.go.th
E-mail : [email protected]
สนใจสมครเปนสมาชกหรอสงความคดเหนประชาสมพนธ สามารถแจงความจำนงไดท บรรณาธการวารสาร “เมดทราย“
วารสาร เมดทราย
กจกรรม วนสงแวดลอมโลก
ณ ลานดนตร-ลานวฒนธรรม อ.เมอง จ.สงขลา
คยกนกอน
Contents
From Editor
ในเลมนมอะไรยอนดตายาย..ใชชวตคน......สองทะเล ตอน“นา.....แหลงกบขาว(อาหาร)สำรองของคนสองทะเล” (จบลกคลก)
บนทกทะเลสาบลด แยก ของเหลอใชเพอนำกลบมาใชประโยชนในพนทลมนำทะเลสาบสงขลา
เกรดเลก...เกรดนอยวธแกปญหาเฟอรนเจอร
สงแวดลอม...ตางแดนนโยบายพลงงานนวเคลยรของสหภาพยโรป
เลาเรอง...ดวยภาพ
เลาะเลยบ ชายฝงลกเสออนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม...
ชวยกนคด...ชวยกนทำเยาวชนอนรกษสงแวดลอมอำเภอตะโหมด“เมลดพนธแหงความหวง”
เกบธรรมชาต มาวาดเปนการตน
เลาเรอง...สงแวดลอมตรวจจบ ปรบจรง สำหรบโทษ รถทมควนดำ
ธรรมชาต และสงแวดลอม“จาก” พชทไมอยากใหจากไป
ทน...มรางวล
5 มถนายน วนสงแวดลอมโลก เมอวนท 5-16 มถนายน พ.ศ. 2515 สหประชาชาตรวมกบรฐบาลสวเดน ไดจดการประชมทเรยกวา “การประชมสหประชาชาตเรองสงแวดลอมของมนษย” (UN Conference on The Human Environment) ทกรงสตอกโฮลม ประเทศสวเดน เพอจดทำรางขอเสนอตาง ๆ รวมทงแผนดำเนนการและปฏญญา วาดวยสงแวดลอมของมนษย โดยมผเขารวมประชม 1,200 คน จาก 113 ประเทศมผสงเกตการณมากกวา 1,500 คน จากหนวยงานรฐ องคกรเอกชนและสอมวลชนแขนงตาง ๆ รวมทงตวแทนเยาวชนและกลมนกศกษาจากทวโลก ผลการประชมมความสำเรจอยางงดงาม เพราะเปนครงแรกทประเทศตาง ๆ ทวโลกไดหนหนาเขาหากนเพอรวมขจดภยนตรายดานสงแวดลอมทกำลงคกคามเรา และเพอเปนจดเรมตนของความรวมมอกนระหวางชาตทวโลก จงไดกำหนดใหวนแรกของการประชมคอวนท 5 มถนายน เปนวนสงแวดลอมโลก (World Environment Day) พรอมทงไดจดตง “โครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาต”หรอเรยกยอวา “ยเนป” (UNEP: United Nation Environment Programe) ในแตละปโครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาต (UNEP) ไดกำหนดหวขอรณรงคเนองในวนสงแวดลอมโลกใหเปนทศทางเดยวกนทกประเทศ สำหรบป 2553 ไดกำหนดประเดนในการรณรงคเรองความหลากหลายทางชวภาพ ความสมดลของระบบนเวศและเศรษฐกจสเขยว ภายใตหวขอรณรงค “Many Species One Planet One Future” โดยภาษาไทยใชคำวา “ความหลากหลายทางชวภาพ กวกฤตชวตโลก”
4
1016
8
1418
8..
10..
15..
16..
18..
7..
6..
4..
12..
19..
14..
คน......สองทะเลตอน “นา.....แหลงกบขาว(อาหาร)สำรองของคนสองทะเล”
ปลายเดอนสามถงตนเดอนสทองทงนาแหงคาบสมทรสทงพระกำลงมการเปลยนแปลงครงสำคญ จากทองทงทเตมไปดวยตนขาวสเขยวเปนผนพรมสดลกตา คอย ๆ กลบกลายเปนสเหลองทอง เมลดขาวทเรยงรายอยางเปนระเบยบบนรวงขาวซงครงหนงในเมลดขาวทเคยมแตนำนมขาว เมลดมสเขยว นำนมขาวแขงตวเปนเมลดขาว สเขยวของเปลอกเมลดขาว กลบกลายเปนสเหลองทอง ชางเปนทงสทองทงามเกนคำบรรยายโดยเฉพาะในความรของชาวนาแหงคาบสมทรสทงพระ เพราะนนหมายถงผลผลตของหยาดเหงอแรงงานแรงใจ ความตงใจ ความเอาใจใส หรออาจจะรวมเอาจตวญญาณวถชวตลงไปดวย วนเวลาทรอคอยมาแรมเดอนของชาวคาบสมทรสทงพระไดมาถงแลว ชวงนเปนชวงแหงความสขรอยยมแรกปรากฏบนใบหนาของชาวนาทกคน ตนขาวทลเอนดวยนำหมกของรวงขาวโยกไสวเมอยามตองลม เหมอนเชญชวนใหชาวนาแหงคาบสมทรสทงพระมาเกบเกยว รวงคอมเอนยยวนรอใหคมแกะ (อปกรณสำหรบเกบรวงขาวของชาวใตลกษณะจะเปนใบมดตดกบแผนไมมดามทำจากไมไผ) มาตดคอรวง...ผเขยนยงจำภาพและเหตการณเหลาน ไมรลม ยงจำภาพทแมเคยสอนใหผเขยนรจกพนธขาวพนเมองแตละชนดโดยการสงเกตตนขาวและลกษณะของเมลดพนธขาว ตนนนคอเมลหอม (มะลหอม) คอรวงแขงเมลดขาวขณะทเกบเกยวไดจะมสเหลองเขมจนเกอบเปนสแดง เมลดมขนาดเลกสน มลกษณะคลายลกหวาย เมอเปนเมลดขาวสารจะมสขาวเมอนำไปหงจะนมด ตนนนขาวลายหมากสของเมลดขาวขณะเกบเกยวไดจะมสลายขาว-ดำ เมลดขาวมขนาดใหญและสนเมอเปนเมลดขาวสารจะมสลายขาว-ดำ ตนนนขาวกลบเมฆตนขาวจะมสดำตนสง ๆ กอใหญ ๆ ตนนขาวนางหมยสของเมลดขาวขณะเกบเกยวไดจะมสดำ ตนนนนางฝาย เมลดลาย ๆ เลกคอขาวเมดเขอ นนขาวทองพนสของรวงขณะเกบเกยวไดจะมสเหลองเขม เมลดขาวใหญและยาวเปนลายดำแดง ขาวนางหอมขาวนางพญา ชอนางพม จนผเขยนจำไมไดสกชนด นำในนางวดแหง ขาวสกสเหลองทองเตมทองทงนา นำทแหงในบงนาเรมขอดตวงเหลอเฉพาะสวนทลกทสดของนาแตละ
บง ซงการทนำในบงนาแหงขอดกเปนผลดตอชาวนาเพราะเวลาเกบเกยวขาวสามารถเกบเกยวไดสะดวก และอกอยางหนงนำทแหงเปนปลกเลก ๆ จะเปนทรวมของบรรดาสตวนำชนดตาง ๆ เชน กง หอย ป ปลา ซงสตวนำทตดอยในปลกนำเลก ๆ นจะเรยกกนวา “ปลาตดคลก” หรอ “ลกคลก” ลกคลกคอปลาทคลก (เกลอก) หรอฝงตวอยตามโคลนตมในแหลงนำทเพงจะงวดแหงลกคลกจะเปนลกปลาอะไรกได แตสวนใหญจะเปนปลานำจด เชน ปลาหมอ ปลากระด ปลาชอน ปลาดก ปลาขาว ปลาหมอชางเหยยบ เปนตน ทงนเพราะปลาเหลานมกจะอาศยอยตามบงนา ทงนาหรอบรเวณแองนำทมขนาดไมใหญโตนก เมอเขาหนาแลงนำในบงนา ทงนา หรอนำทขงอยในแองนำเหลานเรมแหงงวดบรรดาปลาตวโต ๆจะถกจบไปเรอย ๆ หรอหนลงแหลงนำขนาดใหญในทสดกจะเหลอลกปลาตวเลก ๆ ซงกคอ “ลกคลก” ซงเกลอกหรอซอนตวอยในโคลนตมของแองนำนน ๆ แตกมบางปบางครง “ลกคลก” จะมปลาตวโต ๆ ดวยเนองจากบางปนำลดระดบเรวปลาโต ๆ หนลงแหลงนำลกไมทน หรอจากการหลบซอนจากการถกจบซงปลาตวโต ทซอนตวอยในโคลนตมตอนนำใกลแหงกเรยกวา“ลกคลก”เชนกน หรอบางครง บางปปลานำเคม ปลาสองนำ (ปลาสองนำคอปลาทอาศยไดท งในนำจดและในนำเคม)เชน ปลากดเหลอง ปลาขขม ปลาชะโด ปลาหวออน โดยเฉพาะทงนาแหงคาบสมทรสทงพระ ทงน เนองจากตวทองทงนาจะอย ใกลกบทะเลสาบสงขลาและมลำคลองเชอมระหวางทงนากบทะเลสาบ ซงปลาเหลานไดเขามาอาศยอยในทงนาตอนนำหลาก พอนำลดกลบลงทะเลสาบสงขลาไมทนกเลยกลายเปน“ลกคลก” ไปดวย การหาลกคลก หรอจบลกคลก บางครงไมจำเปนตองมอปกรณกสามารถจบปลาลกคลกได ขนอยกบบรเวณนำในแองนน ๆ ถานำแหงขอดจนเปนนำโคลนและเปนแองเลก ๆ ผโชคดบงเอญเดนผานมาเจออาจมองเหนหรอไดยนเสยงปลาดนขลกขลกอยกลงไปจบไดเลย สวนอปกรณใสปลาอาจใชผาขาวมาซงตดตวชาวคาบสมทรสทงพระเปนประจำผกชอเปนถงกใชใสปลาลกคลกได หรอถามพราตดตวไปกไปตดใบตนตาลโตนดมาผกรอย
(จบลกคลก)
4
เปนรปกรวยทเรยกวา “เหนยงนก” กใชใสปลาลกคลกไดเปนอยางด ซงวธนจะนยมกนมากกวาใชผาขาวมาถาแองไหน นาบงไหนมนำขงอยกตองดปรมาณนำ ถามนำอยนอยผจบลกคลกกจะทำจบลกคลกทเรยกวา “วดลกคลก” การวดลกคลกผวดจะเอาดนมากอเปนคนสงรอบบรเวณแหลงนำทตองการวด แลวอาจใชอปกรณทหาไดในทองทงนา เชน กาบตนตาลโตนด มาใชวดนำ หรอใชมอประสานเขาดวยกนแลววดจนนำงวดแหงกจะจบปลาคลกหรอลกคลกได แตถาหากแองไหนนำมากหนอยจะมการเตรยมอปกรณบางเหมอนกน อยางแรกทจำเปนทตองเตรยมกคอ อปกรณในการวดนำทหาไดงายทสดกคอถงสงกะส (สมยนนพลาสตกยงไมแพรหลาย) กาละมงหรออปกรณอะไรทพอจะตกนำครงละเยอะ ๆ แตเปนอปกรณทคอนจะเปนทนยมของชาวคาบสมทรสทงพระ สำหรบใชวดนำคออปกรณทเรยกวา “โพง”โพงทใชกนบรเวณคาบสมทรสทงพระหรอภาคใตม 3 แบบคอ แบบท 1 ทำดวยบบนำมนกาด โดยตดดานทเปดเอานำมนออกทงหมดทบรอยตดใหเรยบเพอกนบาด ดานทตดออกนเปนปากโพง ใชไมไผหรอไมอนขนาดเทาขอมอ ยาวราว 2 เมตร ทาบเขากบบบใหปลายไมดานหนงเสมอปากบบแลวใชลวดหรอเชอกผกไมกบปบใหกระชบ ไมนจะเปนดามโพง โพงแบบนเรยกวา “โพงบบ” ใชวดนำในบงทไมใหญนก และใชไดไมนานกชำรด แบบท 2 ใชบบนำมนกาดเปดดานหนงอยางโพงแบบแรกใช ไมทอนหรอไม ไผผ าซกขนาดสนกวาความยาวของบบเลกนอยจำนวน 4 อน กระหนาบปบตามแนวยาวทง 4 ดาน โดยใชเชอกรดใหแนน ตรงดานขางทงสองของโพงผกเชอกยาวประมาณ 4 เมตร จำนวนขางละ 2 เสนโพงชนดนเรยกวา “ โพงนกแอน” แบบท 3 ทำเปนรปคล าย เร อคร งท อน สวนหนาเปดเปนปากโพง สวนบนเปดตลอด สวนหลงรวบปดสนทเหมอนสวนหวหรอทายของเรอ ตรงดานบนมโครงไมยดไวเปนระยะมใหโพงแบะออก ตงแตโครงไมตรงปากโพงจะผกดามตามแนวยาว ขนาดดามจะโตและยาวพอ ๆ กบโพงบบ สำหรบตวโพงอาจจะทำดวยสงกะส หรอไมไผสาน โพงททำดวยสงกะสจะไมสวยและไมทนทาน สวนชนดททำดวยไมไผสานจะสวยและใชไดนานป ทงยงมนำหนกเบาดวยแตทำยาก ตองใชฝมอ การสานตองทำตอกเลก สานชดแนน สานเสรจแลวกยาชนคลกนำมนยางเพออดรรวและรกษาเนอไมไผดวย โพงชนดนพบวาในปจจบนมนอยมากหรอเกอบไมมใหดแลว อยางท 2 ทจะตองเตรยมคออปกรณใสปลาอาจใชของ แตรง หรอ ระยด ทนยมใชกนคอระยด ระยดหรอกะนวม เปนเครองจกสานทใชใสปลาโดยเฉพาะอยางยงใสปลานำจดสานดวยตอกซงทำจากหวายดวยลายขดแตะ ขนาดของตอกโตพอเหมาะกบขนาดของ ระยดทจะทำลกษณะกนกลมแลวยกขนเปนทรงสง สวนปากรวบเปนหรดโดยการทบตอกทสานจากกนถงปากโดยไมตองเพมเปนหรด และทหรดน ใชเชอกซงฝนจากหวายชนดเดยวกนสอดเปนหหว และเปนทปด-เปดปากระยดไปในตวดวย ถายงใสปลามากเทาไร เมอหวดวยหหวปากของระยดกยงปดแนนขนเทานน แตถาคาดวามปลามากอาจใสถงสงกะสกได สวนอปกรณทจำเปนอน ๆ ทตองเตรยมไปดวยกจะมจอบสำหรบขดดน ทำคนดนกนนำหรอคนคาบสมทรสทงพระเรยกวา “ปอง” และกมดพรา การวดลกคลกลกษณะ
อยางนปรมาณนำจะมมาก ปลาทวดไดกจะมากตามไปดวยเพราะฉะนน ผวดลกคลกตองมอยางนอย 2 คนขนไป ขนตอนแรกกตองทำคนกนนำเสยกอนหรอบางครงอาจใชหวนา (คนนา)เปนคนกนนำกได แตตองอดรอยรวใหหมดเสยกอน ขนตอนตอมาเปนการวดนำออกจากแอง ถานำไมมากกใชอปกรณเชนพวกถงสงกะสวดจนนำแหงขอด แตถานำมากทจำเปนตองวดดวยโพงกตองทำการตดตงโพงใหเรยบรอยเสยกอน การตดตงโพงหรอการจะใชโพงทง โพงปบ และโพงรปเรอ เวลาใชวดนำจะมเชอกหรอหวายผกตรงสวนหลงของตวโพงเลกนอย ผกเชอกเขากบขาหยงอาจจะเปนขาหยงแบบ 3 ขา ซงเรยกวา “กางหยาง”หรอขาหยงแบบไมอนเดยวซงเรยกวา “คนเบด” กได การผกตองใหโพงเมอวางขนานกบผวนำอยสงกวาระดบนำประมาณเกอบ 1 ฟต เวลาวดนำผวดจบดามโพงลากมาขางหลง ยกดามโพงใหสงขน สวนปากโพงควำตำลงแลวดนโพงไปขางหนาใหปากโพงวกนำเขา ขณะดนตองกดดามโพงลง เมอปากโพงสดคนเลยคนดนซงกนสำหรบวดนำ ออกกยกดามโพงขนอกนำจะถกเทออกจากโพง สวนโพงนกแอน เวลาใชวดนำจะใชคนวด 2 คน ยนตรงกนขามคนละดานของหนองนำ หรอแองนำทปองเปนคนดนจะวดนำ แตละคนจะจบเชอกดานของตนทง 2 เสนดนใหโพงยกลอยขนเหวยงเชอกใหโพงเคลอนทไปขางหลงแลวหยอนเชอกเสนหนาใหปากโพงลงวกนำ แลวดงเชอกในทนท ขณะดงกเหวยงสายโพงใหตวโพงเคลอนไปขางหนาพอเลยปองหรอคนดนกหยอนเชอกเสนหนาใหปากโพงเทนำออก แลวเหวยงโพงมาขางหลงอก การใชโพงวดนำ หรอวดลกคลกเปนเทคโนโลยชาวบานทชวยผอนแรงไดมาก การใชโพงวดนำแตละจงหวะสามารถวดนำไดทละมาก ๆ ทำใหนำแหงเรวกวาการวดโดยใชถงหรอภาชนะอนเมอนำแหงขอดแลว ผวดลกคลกกสามารถจบปลาไดโดยงาย ลกคลกทจบไดนำไปใชปรงเปนอาหารไดทนท หากจบมาไดปรมาณมากกตากแหงไวเปนอาหารตอไปหรออาจนำลกคลกบางชนด เชน ลกปลาหมอ ลกปลากระด ไปใชเปน “ลกเหยอ”สำหรบยวเบดหรอทงเบดเอาปลาขนาดใหญ การวดลกคลกนอกจากเปนกจกรรม การจบปลา การหาอาหารของผใหญชาวคาบสมทรสทงพระแลว เดก ๆ กชอบการจบลกคลก การจบลกคลกของเดก ๆ สวนมากจะรวมตวกนไปเปนกลม ๆ กลมละ 3-4 คน แตสวนมากจะเปนการเลนสนกมากวาไมคอยเนนการจบปลา ไดคลกโคลนลงเลนโคลน สนกอยาบอกใคร แตตองระวงเจาของนาขาวบงนนมาเหน เพราะการจบลกคลกของเดก ๆจะไมคอยระวง จะเหยยบยำตนขาวทกำลงจะสกพรอมเกบเกยวใหไดรบความเสยหาย ถาเจาของนามาเจอกตองตวใครตวมน เดยวนการวดลกคลกหรอคนหาลกคลกไมคอยมแลวอาศยซอปลาจากตลาดสดสะดวกกวา พนทนาทเปนแหลงอาศยของปลากถกเปลยนจากทนาปลกขาวไปปลกอยางอนแทนทนาถกขดเปนรองปลกยาง ปลกปาลมนำมน ออย กลวย ฯลฯ เสยเปนสวนมาก และอกประการปลาและสตวนำอน ๆ กมอยนอยถงจะมกไมสามารถนำมาบรโภคได เนองจากปลาเหลานนมกจะเปนโรคทเกดมาจากการใชยาปราบศตรพชหรอ ยาฆาแมลงการจบลกคลกทเคยเปนวถชวตการหาอาหารของชาวคาบสมทรสทงพระอาจจะหายไปในเวลาอนใกล 5
สำนก
งานส
งแวด
ลอมภ
าคท
16 ส
ำนกง
านปล
ดกระ
ทรวง
ทรพย
กรธร
รมชา
ตและ
สงแว
ดลอม
ลมนำทะเลสาสงขลาเปนแหลงทคนลมนำรวมไปถงสงมชวตอน ๆ ในลมนำ ไดพงพาและใชประโยชนจากทรพยากรทมอยอยางอดมสมบรณในลมนำ เรยกวา ลมนำทะเลสาบสงขลามแตใหและกให ในทางกลบกนเราชาวลมนำไดใหประโยชนอะไรแกลมนำทะเลสาบบาง เมอคดทบทวนแลวมนอยเหลอเกนทเราใหประโยชนแกลมนำทะเลสาบ สวนใหญสงทเราตอบแทนและทำใหแกลมนำทะเลสาบกคอทำใหเกดความเสอมโทรมดจะเปนการตอบแทนบญคณทไมยตธรรม โดยเฉพาะความเสอมโทรมทเกดจากขยะมลฝอยทสงผลกระทบตอสงแวดลอมของลมนำทะเลสาบปรมาณขยะมลฝอยในเขตลมนำทะเลสาบสงขลาไดเพมขนทกป เนองจากจำนวนประชากรทเพมขนและอตราและลกษณะการบรโภคของชมชนทไดเปลยนแปลงไปจากอดตโดยทมการใชวสดทยอยสลายยากและสารบางชนดทเปนพษตอสงแวดลอม การจดการขยะมลฝอยเปนภารกจทสำคญประการหนงขององคกรปกครองสวนทองถน แมวาในการจดการขยะมลฝอยในปจจบนนนพบวาวธการทมประสทธผลสงสดคอ การจดการจากตนทาง ซงตองการการมสวนรวมของประชาชเปนอยางมากแตขณะเดยวกนการทจะไปถงจดนนไดองคกรปกครองสวนทองถนจะเปนตวขบเคลอนทสำคญทสดตวหนงทจะทำใหประชาชนหนมาสนใจและรวมมอในการดำเนนกจกรรมเกยวกบมลฝอยอยางยอมรบและแพรหลาย จดเรมตนในกระบวนการจดการขยะเปนอกประเดนหนงทองคกรปกครองสวนทองถนตองคำนงถงการเลอกกจกรรมทเหมาะสมและประชาชนมศกยภาพสามารถดำเนนการไดโดยไมยากลำบากนก เปนอกสวนทสงผลตอความสำเรจของโครงการ/กจกรรมการจดการขยะแบบมสวนรวม การลด แยกของเหลอใช (ขยะ)เพอนำกลบมาใชประโยชน
เปนอกรปแบบหนงทมงเนนการดำเนนการทประชาชนสามารถเขามามสวนรวมไดโดยเรมจากกจกรรมททาทายและดำเนนการไดไมยากนก โครงการลด แยกของเหลอใชเพอนำกลบมาใชประโยชนในพนท 3 จงหวดลมนำทะเลสาบสงขลาจงเกดขนดวยความรวมมอจากกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม กรมควบคมมลพษ สำนกงานสงแวดลอมภาคท 16 สำนกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดนครศรธรรมราช พทลง สงขลาและองคกรปกครองสวนทองถนในพนทลมนำทะเลสาบสงขลาทมศกยภาพในการเขารวมโครงการฯจำนวน 10 แหง ประกอบดวยเทศบาลตำบลตะโหมด เทศบาลตำบลหารเทา เทศบาลตำบลปากพะยนเทศบาลเมองพทลง เทศบาลตำบลลานขอย เทศบาลตำบลชะอวดเทศบาลนครสงขลา เทศบาลเมองคอหงส เทศบาลตำบลสำนกขามและองคการบรหารสวนตำบลเกาะยอ ดำเนนการวางแผนและรวมปฏบตการลด คดแยก และนำขยะมลฝอยไปใชประโยชนแตละพนทขององคกรปกครองสวนทองถนแตละแหง เพอลดปรมาณขยะมลฝอยทจะนำไปกำจดอยางมประสทธภาพ และสอดคลองกบสภาพของทองถน โดยแตละทองถนไดจดทำแผนงานและโครงการเพอลด แยกของเหลอใชเพอนำกลบมาใชประโยชน ดงน 1.เทศบาลตำบลตะโหมด โครงการธนาคารขยะรไซเคล 2.เทศบาลตำบลหารเทาโครงการทำปยนำ/นำหมกชวภาพ เพอชมชน 3.เทศบาลตำบลปากพะยน โครงการปยชวภาพ 4.เทศบาลเมองพทลง โครงการตลาดนดขยะรไซเคล 5.เทศบาลตำบลลานขอย โครงการลดแยกของเหลอใช จากครวเรอน
บนทก...ทะเลสาบ
ลด แยก ของเหลอใชเพอนำกลบมาใชประโยชนในพนทลมนำทะเลสาบสงขลา
06
6.เทศบาลตำบลชะอวด โครงการนำสกดชวภาพ 7.เทศบาลนครสงขลา โครงการธนาคารขยะรไซเคล และ โครงการการจดกจกรรมเรยนรโดยเนนผเรยนเปนสำคญ 8.เทศบาลเมองคอหงส โครงการลด แยกของเหลอใช เพอนำไปใชประโยชน 9.เทศบาลตำบลสำนกขาม โครงการลด คดแยกขยะมลฝอย จากแหลงกำเนด 10.องคการบรหารสวนตำบลเกาะยอ โครงการลดแยกของ เหลอใชเพอนำไปใชประโยชน สงทคาดหวงในการดำเนนงานครงน คอ ประชาชนในพนททเขารวมโครงการฯ มความเขาใจและมจตสำนกทด ทจะรวมมอกนปองกนแกปญหาขยะมลฝอยชมชนจนทำใหปรมาณขยะมลฝอยในพนทเปาหมายมการนำกลบมาใชประโยชนไมนอยกวารอยละ 30 ของปรมาณขยะมลฝอยทมศกยภาพในการนำกลบมาใชใหมและประชาชนในพนทเปาหมายมความพงพอใจตอผลการดำเนนงานโครงการฯ ไมนอยกวารอยละ 85 สงทองคกรปกครองสวนทองถนทง 10 แหงไดใหกบลมนำทะเลสาบสงขลา แมจะเปนแคเพยงสงเลก ๆ นอย ๆ แตกถอวาเปนการใหทลำคาทองคกรปกครองสวนทองถนเหลานนจะใหได สงทคาดหวงในอนาคตเราคาดหวงวาทกองคกรปกครองสวนทองถนและคนลมนำไดดำเนนการตามรปแบบและใหสงทมคาดงกลาว ลมนำทะเลสาบสงขลาคงไดทดแทนคณและอยคกบคนลมนำตลอดไป
วธแกปญหาเฟอรนเจอรไมโปงออกมาคอ ใหวางผาชนลงบนรอยทโปง ใชเตารดรอนๆทบบนผา จะทำใหคนสสภาพเดม
วธขจดรอยขดขวนบนเฟอรนเจอรไมคอ ใหใชผาแตะยาขดรองเทาทสเดยวกบไมแลวถตรงรอยแลวใชผาขดตออกครงรอยขดขวนกจะหายไป
วธการแกปญหาเกาอหวายหยอนคอ ถาอยากใหตงใหลางเกาอหวายดวยนำสบรอนๆแลวลางนำสบออก นำออกตากแดดกลางแจงใหแหงหวายทหยอนจะตงเหมอนเดม
วธการทำความสะอาดพนบานไมใหเงาอยเสมอคอ ใหผสมนำสมสายชครงถวยตอนำ 8 ลตร จะชวยขจด เศษฝนละออง และพนบานกจะเงางามอกดวย
07
สำนก
งานส
งแวด
ลอมภ
าคท
16 ส
ำนกง
านปล
ดกระ
ทรวง
ทรพย
กรธร
รมชา
ตและ
สงแว
ดลอม
สหภาพยโรปนบวาเปนกลมประเทศผนำในการตอสกบการเปลยนแปลงสภาวภมอากาศ คณะกรรมาธการสหภาพยโรปไดเสนอแนะนโยบายพลงงานสำหรบยโรปตอคณะมนตรและสภายโรปเมอวนท 1 มกราคม 2007 โดยไดใหคำมนสญญาทจะดำเนนการลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจกลงรอยละ 20 ภายใน ค.ศ. 2020(เมอเปรยบเทยบกบ ค.ศ. 1990) พลงงานนวเคลยร จงเปนแหลงพลงงานทางเลอกทสำคญของยโรป ซงหลายประเทศไดนำมาใชเปนแหลงพลงงานหลกโดยเฉพาะในการผลตกระแสไฟฟา ประเทศสมาชกสามารถตดสนใจทจะเลอกผลตกระแสไฟฟาจากพลงงานนวเคลยรหรอไมกได ประเทศใดเลอกใชพลงงานนวเคลยรจะตองดำเนนการใหเปนไปตามสนธสญญายราทอม (Euratom Treaty)ซงกำหนดแนวทางทครอบคลมถงมาตรฐานดานความปลอดภยความมนคงและการไมแพรขยายอาวธนวเคลยร สนธสญญายราทอมมผลบงคบใชเมอวนท 1 มกราคม 1958พรอมๆ กบ European Economic Community (EEC) Treatyเปนการรเรมทจดทำขนสำหรบความรวมมอของประเทศสมาชกในการใชพลงงานนวเคลยรในทางสนต ในการแกไขปญหาการขาดแคลนพลงงานธรรมชาตในชวงทศวรรษ 1950ซงมผกอตงขณะนน 6 ประเทศ ประกอบดวย ราชอาณาจกรเบลเยยมสาธารณรฐฝรงเศสสหพนธสาธารณรฐเยอรมน สาธารณรฐอตาล ราชรฐลกเซมเบรกและราชอาณาจกรเนเธอรแลนด ดวยเหนพองตองกนวาจะเปนการพฒนาพลงงานทพงตนเอง แตเนองจากคาใชจายในการพฒนาเทคโนโลยพลงงานนวเคลยรสงกวาทประเทศใดประเทศเดยวจะสามารถสนบสนนได จงรวมมอกนดำเนนการพฒนา นบเปนสนธสญญาทจำกดเฉพาะการใชพลงงานนวเคลยรทางดานพลเรอนในทางสนตเทานน โดยมวตถประสงคทจะนำอตสาหกรรมทเกยวของกบกจกรรมตามสนธสญญาของประเทศสมาชกมารวมไวดวยกนตวบทกฎหมายมทงสน 234 มาตรา รวม 6 สวนดวยกนซงจะขอกลาวเฉพาะสวนท 1 และ 2 โดยสวนท 1 ครอบคลมถงงานทดำเนนการ 7 ประการ ประกอบดวย 1) การสนบสนนงานวจยและสรางความมนใจในการเผยแพรขอมลทางดานวชาการ 2) การจดทำแบบมาตรฐานความปลอดภยเพอรกษาสขภาพของผปฏบตงานและประชาชนทวไป รวมทงสรางความมนใจวาไดนำไปสการปฏบต 3) การเออการลงทนและสรางความมนใจในการจดหาสงจำเปนพนฐานสำหรบการพฒนาพลงงานนวเคลยรในสหภาพยโรป 4) ความมนใจวาผใชทงหมดในสหภาพยโรปไดรบอปทานของสนแรและพลงงานนวเคลยรทเทาเทยมกนอยางสมำเสมอ 5) การสรางความเชอมนวาวสดนวเคลยรพลเรอน
จะไมนำไปใชเพอวตถประสงคอน (โดยเฉพาะทางการทหาร) 6) สทธในการครอบครองวสดขปนาวธพเศษ และการสนบสนนความกาวหนาในการใชพลงงานนวเคลยรในทางสนตโดยการทำงานรวมกบประเทศอนหรอองคกรสากล และ 7) การสรางความรบผดชอบรวมกน สวนท 2กลาวถงขอบเขตการดำเนนงานดานพลงงานนวเคลยร ซงครอบคลมถงการสนบสนนงานวจย การเผยแพรขอมลขาวสารสขภาพและความปลอดภย การลงทน การดำเนนงานรวม อปสงค การเฝาระวง สทธความเปนเจาของ ตลาดรวมและความสมพนธกบภายนอกประเทศสมาชก ตอมา ใน ค.ศ. 1960 ไดมการจดตง Euratom Supply Agencyภายใตแผนงานยราทอม โดยมการปรบสถานะเมอ ค.ศ. 2008 ใหมการดำเนนงานอปทานวสดนวเคลยรและบรการทครอบคลมถงการจดหาผเชยวชาญและขอมลขาวสาร รวมทงใหคำแนะนำเกยวกบการดำเนนการตลาด ใหมบทบาทในการตดตามตลาดและบงชแนวโนมตลาดทอาจจะกระทบตอความมนคงของอปทานและบรการ นบวาเปนบทบาทสำคญตอการผลตวตถดบปอนเขาสโรงไฟฟานวเคลยร พลงงานนวเคลยรนำมาใชในการผลตกระแสไฟฟาในยโรปถงรอยละ 15 ซงเปนแหลงพลงงานปลดปลอยคารบอนตำทใหญทสดการผลตกระแสไฟฟาจากนวเคลยรไมมการปลดปลอยคารบอนไดออกไซด จงนบวาเปนแหลงพลงงานทมศกยภาพสงในการบรรเทาการเปลยนแปลงสภาวภมอากาศอนเปนผลมาจากการปลดปลอยกาซเรอนกระจก ขณะทการผลตไฟฟาจากเชอเพลงอนตอ 1 ลานกโลวตตตอชวโมงจะมการปลดปลอยคารบอนสงมาก อาท จากถานหนปลดปลอย 230 เมตรกตน จากนำมนปลดปลอย 190 เมตรกตนและจากกาซปลดปลอย 150 เมตรกตน สหภาพยโรปเปนผนำในอตสาหกรรมพลงงานนวเคลยร ซงเปนการสรางโอกาสสำหรบอตสาหกรรมในยโรป และมศกยภาพเชงผลประโยชนทางเศรษฐกจของภมภาค จงเปนสวนทสำคญสำหรบแผนงานลสบอน เพราะอยางนอยกเปนการลงทนทางดานสงแวดลอมใหมากพอ ทงน ไดขยายความรวมมอกบองคการระหวางประเทศทเกยวของ อาท IAEA (International Atomic Energy Agency) และ NEA (Nuclear Energy Agency) รวมถงการไมแพรขยายวสดและเทคโนโลยนวเคลยร การปกปองสขภาพของสาธารณชน ความปลอดภยและสงแวดลอม ซงสหภาพยโรปใหความสำคญกบประเดนความปลอดภยของนวเคลยรเปนหลก ประเทศสมาชกทเลอกใชเทคโนโลยนวเคลยรควรจะตองไดรบการยอมรบจากสาธารณชนกอน สหภาพยโรปจงมบทบาททสำคญในการสรางความมนใจวาอตสาหกรรมไดพฒนาขนมาอยางปลอดภยและมนคง ดงนน ประเดนท
โดย ดร. จนทรเพญ เมฆาอภรกษอครราชทตทปรกษา (ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย)สำนกงานทปรกษาวทยาศาสตรและเทคโนโลยสถานเอกอครราชทต ณ กรงบรสเซลสe-mail: [email protected]
นโยบายพลงงานนวเคลยรของสหภาพยโรป
สงแวดลอม ตางแดน
8
คณะกรรมาธการสหภาพยโรปจดความสำคญไวในลำดบแรกๆ ประกอบดวย กรอบนตบญญตเกยวกบความปลอดภยทางดานนวเคลยร การเอออำนวยใหสอดคลองกบมาตรฐานสากลและสรางความมนใจวามแหลงเงนทนสนบสนนการดำเนนงานเกยวกบโรงไฟฟานวเคลยรอยางเพยงพอตลอดวงจรชวต รวมทงแผนการดำเนนงานระดบนโยบายในการบรหารจดการกากกมมนตรงส ใน ค.ศ.2008 คณะกรรมาธการสหภาพยโรปไดเรมแผนงานพลงงานแบบรวม ซงชวยกระตนเกยวกบความมนคงทางดานพลงงานในยโรป เปนการสงเสรมการลงทนในโครงสรางพนฐานพลงงานคารบอนตำทมประสทธภาพมากขน พลงงานนวเคลยรจงมบทบาททสำคญในชวงเปลยนผานไปสสงคมเศรษฐกจคารบอนตำและลดการพงพาพลงงานจากภายนอกสหภาพยโรป ทงน ในแผนงาน Nuclear Illustrative Programme ไดเสนอใหใชเทคโนโลยลาสดในการสรางโรงไฟฟาแหงใหม โดยจะตองมนใจวามมาตรฐานความปลอดภยสงสดอยางไรกด หากมการตดสนใจเชงนโยบายในการลงทนสำหรบขดความสามารถของโรงไฟฟานวเคลยรรวมกบพลงงานทดแทนรปแบบอนอยางรวดเรว กจะทำใหการผลตกระแสไฟฟาคารบอนตำในสหภาพยโรปมสดสวนถง 2 ใน 3 ภายในตนทศวรรษ 2020 สนธสญญายราทอม ในปจจบนชวยใหเกดการเพมพนองคความร โครงสรางพนฐาน และเงนทนสนบสนนพลงงานนวเคลยรรวมกน นบเปนการสรางความมนคงของอปทานพลงงานปรมาณกบกรอบระบบการตดตามสศนยกลาง สำหรบการวจยและพฒนาพลงงานนวเคลยรซงมบทบาททสำคญอยางมาก กดำเนนการภายใตกรอบแผนงานยราทอม ฉบบท 7 (7th Euratom framework programme) ซงเปนแผนงาน 5 ป (ค.ศ. 2007 ถง 2011) และอาจจะตอไปอกถง ค.ศ. 2013 มการจดตงงบประมาณสนบสนน 2.7 พนลานยโร ซงสงกวากรอบแผนงานยราทอม ฉบบท 6 ประมาณเทาตว แผนงานปจจบนครอบคลมกจกรรมการวจยและพฒนาเทคโนโลยความรวมมอกบประเทศนอกสมาชกสหภาพยโรป การเผยแพรขอมลทางดานวชาการและการดำเนนงาน รวมทงการฝกอบรม แผนงานแบงออกเปน 2 สวนใหญๆ คอ 1) การวจยพลงงานฟวชน ซงมวตถประสงคในการพฒนาเทคโนโลยสำหรบแหลงพลงงานทหลากหลายทางเศรษฐกจใหมความปลอดภย ยงยนและรบผดชอบตอสงแวดลอม สำหรบนวเคลยรฟสชนและการปองกนรงสมวตถประสงคทจะขยายการดำเนนงานเกยวกบความปลอดภย ประสทธภาพและประสทธผลของนวเคลยรฟสชน รวมทงการใชรงสในอตสาหกรรมและทางการแพทย กจกรรมรวมถงการบรหารจดการกากกมมนตรงส
ระบบเตาปฎกรณปรมาณ การปกปองรงส โครงสรางพนฐาน การพฒนาทรพยากรบคคล และ 2) กจกรรม “ศนยวจยรวม” (Joint Research Center, JRC) ซงในสวนทเกยวของกบพลงงานนวเคลยรประกอบดวย การใหบรการจดการกากกมมนตรงสและผลกระทบสงแวดลอม ความปลอดภยและความมนคงทางดานนวเคลยร การผลตพลงงานนวเคลยรในยโรปโดยเฉพาะการสรางโรงไฟฟานวเคลยรนนสาธารณรฐฝรงเศสมการพฒนาเทคโนโลยอยางตอเนองและครบวงจร รวมทงมประสบการณสงในการดำเนนงาน และมการปฏบตทดมาก นบเปนผนำทางดานเทคโนโลยนวเคลยรระดบโลกทนาสนใจ อยางไรกด การพฒนาและดำเนนงานความปลอดภยและความมนคงทางดานพลงงานนวเคลยรของสหภาพยโรปนบเปนรปแบบทดมากสำหรบประเทศตางๆทวโลกรวมทงประเทศไทย ในการศกษาและสรางความรวมมอ
เอกสารอางอง
Communication from the Commission to the European Council and the European Parliament (2007) “An Energy Policyfor Europe”, Brussels Communication from the Commission to theCouncil and the European Parliament (2007) “Nuclear Illustrative Programme”, Brussels Communication from the Commission to the EuropeanParliament, the Council and the Economic and Social Committee(2007) “Update of the Nuclear Programme in the Context ofthe Second Strategic Energy Review”, Brussels Council Decision (2008) “Establishing Statutesfor the Euratom Supply Agency”, Brussels European Atomic Energy Community (Euratom)Treaty (1957), Brussels European Commission (2006) “FP7 Tomorrow’s answersstart today”, Brussels European Commission (2008) “Update to the Commission’s Nuclear Illustrative Programme”, Brussels European Commission (2009) Stronger internationalguarantees of nuclear non-proliferation: Commissionmoves forward, Brussels
นโยบายพลงงานนวเคลยรของสหภาพยโรป
9สำ
นกงา
นสงแ
วดลอ
มภาค
ท 16
สำน
กงาน
ปลดก
ระทร
วงทร
พยกร
ธรรม
ชาตแ
ละสง
แวดล
อม
โครงการตดตามตรวจสอบคณภาพนำ คลองอตะเภา ครงท 3 ไดดำเนนการตดตามตรวจสอบคณภาพนำ เมอวนท 10-11 พฤษภาคม 2553
โครงการตดตามตรวจสอบและเฝาระวงคณภาพอากาศและเสยงจงหวดสงขลา ป 2553 ไดดำเนนการตดตงเครองตรวจวดอากาศและเสยงในพนท เทศบาลตำบลพะตง และเทศบาลเมองคลองแห เมอวนท 28 ม.ค. -2 เม.ย. 53 และ22-30 เม.ย. 2553 ตามลำดบ
โครงการตดตามตรวจสอบคณภาพนำลมนำทะเลสาบสงขลาและคลองเทพาครงท 3 ไดดำเนนการตดตามตรวจสอบคณภาพนำ เมอวนท 3-4 , 6-7พฤษภาคม 2553
โครงการตดตามตรวจสอบคณภาพนำแหลงนำวกฤตในพนทจงหวดสงขลา ครงท 5 และ ครงท 6 ไดดำเนนการตดตามตรวจสอบคณภาพนำ เมอวนท 8-12 มนาคม 2553 และ8-9เมษายน 2553 ตามลำดบ
เมอวนท 11 มนาคม 2553 ไดมการประชมคณะอนกรรมการพจารณารายงานผลการดำเนนงานของหนวยงานกลางโรงแยกกาซและทอสงกาซธรรมชาต ไทย-มาเลเซย ครงท 1/2553 โดยมผอำนวยการสำนกงานสงแวดลอมภาคท 16 ประธานอนกรรมการฯ เปนประธานในการประชม
10
สำนกงานสงแวดลอมภาคท 16 รวมจดนทรรศการ ณ โรงเรยนวดบอปาบอ.สงหนคร จ.สงขลา เมอวนท 25 มนาคม 2553
สำนกงานสงแวดลอมภาคท 16 ดำเนนโครงการ ลด แยกของเหลอใชเพอนำกลบมาใชประโยชนในพนท 3 จงหวดลมนำทะเลสาบสงขลา โดยมพนทดำเนนการ 10 แหง คอ เทศบาลนครสงขลา เทศบาลเมองคอหงส เทศบาลตำบลสำนกขามองคการบรหารสวนตำบลเกาะยอ เทศบาลตำบลชะอวด เทศบาลเมองพทลง เทศบาลตำบลปากพะยน เทศบาลตำบลตะโหมดเทศบาลตำบลหารเทา และเทศบาลตำบลลานขอย ซงไดมการอบรมและใหความรเรองการจดการขยะชมชน
สำนกงานสงแวดลอมภาคท 16 รวมพธเปดการดำเนนกจกรรมตลาดนดขยะรไซเคลเทศบาลเมองพทลง เมอวนท 29 พฤษภาคม 2553 ซงเปนกจกรรมหนงในการลด คดแยกและใชประโยชนจากขยะมลฝอย และโครงการเสรมสรางสมรรถนะแกองคกรปกครองสวนทองถนในการบรหารจดการขยะมลฝอย
สำนกงานสงแวดลอมภาคท 16 ไดดำเนนการตดตามและประเมนสมรรถนะการดำเนนการระบบบำบดนำเสยและระบบกำจดขยะมลฝอยภายใตแผนปฏบตการเพอการจดการคณภาพสงแวดลอมในระดบจงหวด โดยมพนทรบผดชอบระบบบำบดนำเสยและระบบกำจดขยะมลฝอยขององคกรปกครองสวนทองถนจำนวน 9 แหง ในพนทจงหวดพทลง สงขลา ปตตาน ยะลา และนราธวาส
11
สำนก
งานส
งแวด
ลอมภ
าคท
16 ส
ำนกง
านปล
ดกระ
ทรวง
ทรพย
กรธร
รมชา
ตและ
สงแว
ดลอม
เยาวชนเปนกลมเปาหมายหลกทจะตองเรงสรางจตสำนกและเสรมสรางองคความรในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพราะในอนาคตตองมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของชาตในบทบาทภารกจตางๆทเยาวชนเหลานจะตองรบผดชอบตอไป ผลการสำรวจเกยวกบการจดกจกรรมสงแวดลอมศกษาในโรงเรยนในป พ.ศ. 2550 จากโรงเรยนทวประเทศ 10,229 แหง พบวา รอยละ 80 ของโรงเรยน ไดจดกจกรรมดานสงแวดลอมผานกจกรรมลกเสอและเนตรนาร ทมหลกปรชญาพนฐานในกาหลอหลอมสมาชกใหมแนวคดในการเสยสละเพอสวนรวม การเสรมสรางทศนคตการบำเพญประโยชน เพอสาธารณะ การมความรบผดชอบตอสงคม และการเรยนรจากกจกรรมกลางแจงในสภาพแวดลอมทเปนธรรมชาตตามกฎกตกาของลกเสอกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและกระทรวศกษาธการไดลงนามบนทกขอตกลงความรวมมอและการพฒนางานดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยใชกระบวนการลกเสอ เมอวนท 29 มกราคม 2552 เพอแสดงเจตจำนงทจะรวมมอกนพฒนาเยาวชนในวนนใหเปนพลเมองไทยทมจตสำนกและองคความรในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนพนฐานในการดำรงชวต และมสวนรวมตามบทบาทหนาท หรออาชพของตนในอนาคตอยางมจตอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเพอสงคมสวนรวมและประเทศชาตและตอมาสำนกงานลกเสอแหงชาต กระทรวงศกษาธการไดอนมตใหจดตงกองลกเสออนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมภายใตความรบผดชอบของกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
ลกเสออนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม...อกหนงภาคเครอขายของการดแลทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในพนท
เลาะเลยบ ชายฝง
12
กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมนโยบายทจะเรงขยายการดำเนนงานพฒนาศกยภาพของเยาวชนและลกเสอใหสามารถทำหนาทบำเพญประโยชนเพออนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหครอบคลมประเดนปญหาททนตอวกฤตของสถานการณ และครอบคลมพนท เปาหมายทวประเทศไดในป พ.ศ. 2555 โดยมสาระสำคญของเรองการพฒนาเยาวชนและลกเสออนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมนนมยทธศาสตรสำคญสรปไดดงน 1 ยทธศาสตรการเสรมสรางการเรยนรของเยาวชนและลกเสออนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมดวยการจดตงกองลกเสออนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การพฒนาหลกสตรมาตรฐานเพอใชในการฝกอบรมลกเสออนรกษทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอมในพนทอทยานแหงชาต การพฒนากจกรรมอาสาสมครเยาวชนและลกเสออนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และประกาศใหอทยานแหงชาตเขตรกษาพนธสตวปาและวนอทยาน ในสงกดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนศนยเรยนรและคายลกเสออนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 2 ยทธศาสตรการพฒนาเครอขายลกเสออนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมดวยการจดกจกรรมชมนมลกเสออนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนประจำทกป ในวนท 1 กมภาพนธ การเขารวมกจกรรมทเกยวของกบลกเสอตามทสำนกงานลกเสอแหงชาตกำหนดและเสรมสรางบทบาทใหลกเสออนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนอาสาสมครเฝาระวงและมสวนรวมในการบำเพญประโยชนดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางเปนรปธรรม ดงนนเพอตอบสนองนโยบายยทธศาสตรการเสรมสรางการเรยนรของเยาวชน และลกเสออนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมสำนกงานสงแวดลอมภาคท 16 รวมกบกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมและสำนกงานลกเสอจงหวดสงขลา จงไดจด
ฝกอบรมลกเสออนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในพนทสงกดเขตพนทการศกษาสงขลาเขต 1 – 3 ในระหวางวนท 9-11 มถนายน 2553 ณ เขตรกษาพนธสตวปาโตนงาชาง อำเภอหาดใหญจงหวดสงขลา โดยมลกเสอและเนตรนารจากโรงเรยนตางๆเขารวมการฝกอบรมจำนวน 13 โรงเรยน ไดแกโรงเรยนกระแสสนธวทยาโรงเรยนสงขลาวทยาคม โรงเรยนสทงพระวทยา โรงเรยนคลองแดนวทยา โรงเรยนพะตงประธานครวฒน โรงเรยนบานทามะปราง โรงเรยนรตภมวทยา โรงเรยนศรนครมลนธ โรงเรยนสะเดาขรรคชยกมพลานนทอนสรณ โรงเรยนเทพา โรงเรยนจะนะวทยา โรงเรยนสะบายอยวทยาและโรงเรยนเทพพทยาภานมาศ รวมลกเสอและเนตรนารทงหมด 130 คน โดยลกเสอและเนตรนารไดเรยนรเกยวกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมผานฐานความรตางๆเชน ปาเพอชวต ทะเลไทย นกสบสายนำ การจดการขยะและการนำขยะกลบมาใชประโยชน การทำฝายชะลอความชมชน เปนตน นอกจากนยงไดมการเดนปาศกษาเสนทางธรรมชาตในพนทเขตรกษาพนธสตวปาโตนงาชางอกดวย และจากการประเมนผลการฝกอบรมพบวาลกเสอและเนตรนารจะนำความรท ไดไปถายทอดใหกบเพอนๆ ในโรงเรยน ชมชนและปฏบตตนเปนนกอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทด และพรอมทจะเขารวมกจกรรมชมนมลกเสออนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทจะจดทคายลกเสอรตรสาร อำเภอเมอง จงหวดสงขลาในประมาณวนท 1 กมภาพนธ ในปตอไป นบเปนเครอขายหรอภาคหนงทจะรวมในการดแลรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของชมชนตอไปในอนาคต
13
สำนก
งานส
งแวด
ลอมภ
าคท
16 ส
ำนกง
านปล
ดกระ
ทรวง
ทรพย
กรธร
รมชา
ตและ
สงแว
ดลอม
3 พฤษภาคม 2553 คอวนแหงการนดหมายทมงานสำนกงานสงแวดลอมภาคท 16 ทนำทมโดย คณวกรม เดชหน หวหนากลมงานสงเสรมและเผยแพรพรอมกนหนาสำนกงานฯ06.30 น. คอเวลาทนดหมายแตกวาจะพรอมทงเจาหนาทและอปกรณ เวลากเคลอนไปเปน 06.45 น. คงเปนเวลาทดรถยนตของสำนกงานฯ จงเคลอนเพอไปยงพนทเปาหมาย “นำตกลานหมอมจย” อำเภอตะโหมด จงหวดพทลงใชเวลาประมาณชวโมงนด ๆ กเดนทางมาถงตลาดแมขรหรอเทศบาลตำบลแมขร จงหวดพทลง เลยวซายไปสเสนทางแมขร-ตะโหมด รถวงประมาณ 20 นาทกถงชมชนทเรยกวา “บานตะโหมด” เขาหวชางปรากฏอยเบองหนา ทอดเปนแนวยาวอยดานหนาสดของเทอกเขาบรรทด ลกษณะเหมอนชางพลายเชอกใหญทนอนสงบนงดวยความเชอง เพอคอยรบใชควาญชางไมผดแนนอนทนคอ “บานตะโหมด” ถดจากเขาหวชางคอภาพฉากหลงของบานตะโหมดเปนเทอกเขาบรรทดททอดตวยาวสดลกตาดวยความอดมสมบรณของเทอกเขาบรรทด จงมพรรณไมนานาพนธเขยวขจอยตลอดป เทอกเขาบรรทดยงเปนแหลงกำเนดของตนนำหลายสายท ไหลเตมเตมนำใหแกทะเลสาบสงขลา ดวยความอดมสมบรณของพนธไมเทอกเขาบรรทดจงเปรยบเสมอนเปนมานสเขยวอนเปนฉากหลงตามธรรมชาตทสวยงามดงภาพในฝนของ “บานตะโหมด” ทมงานเดนทางตอไปยงนำตกลานหมอมจยซงใชเวลาเดนทางจากบานตะโหมดไมเกน 15 นาท เสนทางคอนขางสะดวกสบายเพราะเปนถนนลาดยางตลอดยกเวนทางเขานำตกยงเปนถนนลกรง ระหวางเดนทางสองขางทางจะมสวนยางพาราสลบกบสวนผลไมตลอดสาย แตภาพททมงานประทบใจเปนทสดกคอภาพผปกครองขรถจกรยานยนตมเยาวชนตวนอย ๆ นงซอนทายขางหลงสะพายเปบาง กระเปาเสอผาบาง ขบขรถจกรยานยนตตามกนไปเปนแถว ทมงานเขาใจทนท เยาวชนและทมงานมจดหมายทเดยวกนคอ “คายเยาวชนอนรกษสงแวดลอมอำเภอตะโหมด”นำตกลานหมอมจยปรากฏอยเบองหนา ตวนำตกเกดจากธารนำและลำหวยตาง ๆ จากเขาในแนวเทอกเขาบรรทด ลกษณะของนำตกเปนธารนำไหลผานโกรกหนเปนชนเตย ๆ หลายชน
ชวยกนคด ชวยกนทำ
บางชวงลาดชด บางชวงเปนแองนำกวางเหมาะแกการเลนนำนอกจากสายนำแลวบรเวณนำตกยงมแมกไมนานาพนธ เหมาะสำหรบการศกษาพรรณไมตาง ๆ และมลานกวางไวสำหรบการจดกจกรรมอกดวย ภาพทวาดผนของทมงานทจะไดเหนธรรมชาตและสงแวดลอมทแทจรงจากบานตะโหมดไมผดจากความเปนจรง ๆ สมแลวกบคำขวญทวา “แดนนำตกดนดาษ ธรรมชาตเขยวขจ ประเพณสองศาสนา ยางพาราสวยด บารมพอทานชวยรำรวยไมผล” ลานเอนกประสงคนำตกลานหมอมจย เจาหนาทจากสำนกงานเทศบาลตำบลตะโหมดกำลงสาระวนกบการลงทะเบยนเยาวชนทเรมทยอยมาอยางไมขาดสาย รองนายกเทศมนตรตำบลตะโหมด คณพธาร ขนหลำ ยนตองรบเยาวชนอยหนาศาลาอเนกประสงค 08.30 น. เยาวชนทง 45 คน ลงทะเบยนจนครบทกคน และเขาไปนงประจำท ในศาลาเอนกประสงค 09.00 น. ประธานในพธเปดไมใชใครอน คณพธาร ขนหลำ คนเดมกลาวตอนรบและเปดกจกรรมคายเยาวชนกอนจะสงไมสงไมคตอใหทางทมงานจากสำนกงานสงแวดลอมภาคท 16 ไมแรกเรมกจกรรมดวยการละลายพฤตกรรมของนอง ๆ เยาวชนทนำทมโดยคณธฤษวรรณ นนทพทธ พธกรคนเกง ตามดวยการบรรยายในหวขอ “ธรรมชาตและสงแวดลอม” จากหวหนาวกรม เดชหน ชวงนเยาวชนตวนอยของเราตงใจฟงจนนำลายไหล บางคนแอบถามทมงานวา เมอไหรจะไดอาบนำตกชวงเชาสนสดแคการบรรยาย ชวงบายพธกรชแจงกบนอง ๆ เยาวชนวาจะมการเดนปาศกษาเสนทางธรรมชาตทกคนพากนตนเตนชวยกนเกบขาวของและเตรยมตวสำหรบเดนปา หลงจากทานอาหารเทยงชวงเวลาทรอคอยกมาถงการเดนศกษาเสนทางกำลงจะเรมขน เจาหนาทจากหนวยอนรกษพนธสตวปาบานตะโหมด ผนำทางพรอม เจาหนาทจากศนยศกษาวนศาสตร เขาหวชาง ผบรรยายเสนทางธรรมชาตพรอม และ เจาหนาทบรรยายฐานความรเรองธรรมชาตและสงแวดลอมจากสำนกงานสงแวดลอมภาคท 16กพรอม การเดนทางศกษาเสนทางธรรมชาตนำตกลานหมอมจยจงเรมขน ตลอดเสนทางเยาวชนไดศกษาพนธไมตาง ๆ ของปาดบชนบรเวณนำตกลานหมอมจยทงชนดไมหลก ไมรอง
เยาวชนอนรกษสงแวดลอมอำเภอตะโหมด“เมลดพนธแหงความหวง”
14
พรอมทงฐานความรดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมตงแตการเดนทางของเมลดพนธ ระบบนเวศ สตวปากบสงแวดลอม คำถามคำตอบทางสงแวดลอมและการตรวจวดคณภาพนำ เวลาประมาณหนงชวโมงครง นอง ๆ เยาวชนไดสมผสกบสงแวดลอมทแทจรง จนบางครงความเขาใจเกนกวาคำบรรยายท ไดจากการเรยนรในหองเรยน การบรรยายและกจกรรมฐานความร ในวนแรกผานไปดวยดชวงเวลาวางจากการเรยนรนอง ๆ เยาวชนกจดขาวของสมภาระทจำเปนเขาทพกเยาวชนผหญงพกเรอนรบรองของหนวยอนรกษพนธสตวปาบานตะโหมด สวนเยาวชนผชายเทศบาลตำบลตะโหมดมงหวงใหไดสมผสกบธรรมชาตและสงแวดลอมมากทสดเลยจดเตนทใหพกผอนกนเสรจสนภารกจเรองทพกกปลอยใหเยาวชนพกผอตามอธยาศยแวบเดยวเยาวชนของเราหายไปเกลยง เหนแตทานรองนายกฯยนอยคนเดยวเลยสบถามดทานรองนายกฯ ชลงไปในสายนำตกเยาวชนของเราลงเลนนำกนครบถวนไมไดหายไปไหนสกคน อาบนำ ทานขาวเยนเสรจกเขากจกรรมสรปบทเรยนกอนนอน โดยใหเยาวชนไดเลาประสบการณทผานมาเมอตอนกลางวน ซงเปนเรองทนายนดเยาวชนสามารถรอยเรยงเรองราวไดอยางมเหตผลและครบถวน 06.30 น. ของวนท 4 พฤษภาคม 2553 กจกรรมเรมตนดวยเยาวชนไดวงออกกำลงกายและตามดวยกจกรรมฐานความรเรองสงแวดลอม จำนวน 4 ฐาน ประกอบดวย ฐานการคดแยกขยะ ซงสอนใหเยาวชนไดเรยนรถงชนดของขยะ วธการคดแยก และการใชประโยชนจากขยะชนดตาง ๆ ฐานนำหมกชวภาพ ซงสอนใหเยาวชนรจกการนำขยะมาใชประโยชนโดยการทำนำหมกและการนำนำหมกไปใชประโยชน ฐานขยะรไซเคล สอนใหเยาวชนรจกขยะรไซเคลวธการคดแยก วธสรางมลคาเพมใหขยะรไซเคล และฐานเพมหรอลดพลงงาน ซงใหความรเกยวกบปรากฏการณโลกรอนและวธการลดการปลอยกาซเรอนกระจกดวยกจกรรมประจำวนทชวยลดพลงงานสดทายกอนจะเลกคายเยาวชนไดมการจดตง ผแทนเยาวชนเพอสานตอกจกรรมดานสงแวดลอมและการสงมอบกจกรรมดานสงแวดลอมทเยาวชนตองการจะทำในอนาคตใหแกผแทนจากเทศบาลตำบลตะโหมด คอ ทานรองนายกเทศมนตรตำบลตะโหมด คณพธาร ขนหลำนนเอง 2 วนกบ 1 คน ของการเขาคายกจกรรมครงน ไดปลกฝงให เยาวชนมความรก หวงแหน เหนคณคา และรจกใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมทงเขาใจบทบาทของเยาวชนในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม จนเกด “เมลดพนธแหงความหวง” ของชาวตะโหมดทพรอมจะงอกและเจรญเตบโตเปนตนกลา แหงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทจะพรอมแผใบ กงกานปกปองอนรกษทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอมของชาวตะโหมดตอไป “พวกเรามความเชอมนในตวของเยาวชน”
ณ อดตกาล ครงหนง เอ กบ หนม ไดปลกตนไมคกน พรอมอธฐาน
จากนน กเกดคำวาไมปาเดยวกน ขนมาในโลก
อยทตนไมของตนเอง...แตแรงอธฐานยงอย
ในทสด ทงคกตายจากกน นานเทาไรไมปรากฎหลายชาต หลายชาต แลวชาตหนง มาสถตย
ออออ
เมอเราตายไป คนรนหลงจะไดรความรกของเราทจะอยคกนพรอมกบตนไมตนน นะนองเอ
จะพ และเรากตองมารกมาเจอกนทกชาตเราจะไดมาอย กบตนไมของเรานะ
15
สำนก
งานส
งแวด
ลอมภ
าคท
16 ส
ำนกง
านปล
ดกระ
ทรวง
ทรพย
กรธร
รมชา
ตและ
สงแว
ดลอม
เลาเรอง...
สงแวดลอม
ควนดำ ควนดำเปนผงเขมาขนาดเลกทเหลอจากการเผาไหมของเชอเพลงจากรถยนตดเซล เชน รถปกอพดเซล รถเมลโดยสารและรถขนาดใหญทว ๆ ไปสาเหตการเกดควนดำ 1.ระบบจายนำมนไมเหมาะสม ทำใหสดสวนนำมนและ อากาศไมเหมาะสม เกดการเผาไหมไมสมบรณ 2.ไสกรองอากาศสกปรกและอดตน 3.เครองยนตเกาชำรดขาดการบำรงรกษา 4.บรทกนำหนกเกนอตราทกำหนด
อนตรายจากควนดำ ควนดำเปนผงเขมาเลกๆทสามารถเขาไปสะสมทถงลมในปอดและควนดำยงประกอบดวยสารทเปนสาเหตของการเกดมะเรงในปอด นอกจากนยงกอใหเกดความสกปรก และบดบงการมองเหนกอใหเกดอบตเหตทางจราจรไดงาย
กาซคารบอนมอนอกไซด กาซชนดนไมมส ไมมกลน ซงเปนกาซพษทเกดจากการเผาไหมเชอเพลงทไมสมบรณในเครองยนตรถ เชน รถยนตสวนบคคล รถแทกซ รถสามลอเครอง รถจกรยานยนต ฯลฯ กาซนจะเกดขนมาก ในขณะทรถยนตเดนเครองอยกบท เนองจากการจราจรตดขด
สาเหตการเกดกาซคารบอนมอนอกไซด 1.มการปรบแตงเครองยนตเกยวกบระบบจายไฟ และจาย นำมนทไมเหมาะสม 2.ไสกรองอากาศอดตน 3.ใชนำมนผดประเภท เชน ใชนำมนธรรมดากบเครองยนต ทกำหนดใหใชนำมนเบนซนพเศษ 4.บรรทกนำหนกเกนอตราทกำหนด 5.ลกษณะการขบขทมการเรงเครองยนตโดยไมจำเปน
<ตรวจจบ ปรบจรง > สำหรบโทษ รถทมควนดำ
เมอไมกวนมานกรมควบคมมลพษรวมกบสำนกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด และหลายหนวยงานทเกยวของ ทงของมหาดไทย และคมนาคมและองคการบรหารสวนทองถน ไดเปดโครงการตรวจจบปรบจรง สำหรบโทษรถทมควนดำ เพอใหสอดคลองและตอบรบ สนบสนนโครงการดงกลาว คอลมนเลาเรองสงแวดลอม จงนำทานผอาน มาทำความรจกกบสงทออกมาจากทอไอเสย และวธทจะชวยลดมลพษจากรถของทาน เพอใหทานไดตงขอสงเกตเครองยนตจากรถยนตของทานวาปกตหรอไมการทำงานของเครองยนต หากการเผาไหมของเชอเพลงไมสมบรณ จะทำใหเกดสารพษปลอยออกมาจากทอไอเสยอนเปนตนเหตสำคญททำใหเกดอากาศเปนพษ สารพษเหลานไดแก กาซคารบอนมอนอกไซด ควนดำไฮโดรคารบอนออกไซดของไนโตรเจน สารตะกว ฯลฯ1
6
<ตรวจจบ ปรบจรง > สำหรบโทษ รถทมควนดำอนตรายจากกาซคารบอนมอนอกไซด เมอหายใจเอากาซคารบอนมอนอกไซด กาซนจะทำปฏกรยากบ ฮโมโกลบนในเมดเลอดแดงกลายเปนคารบอกซฮโมโกลบน ทำใหการลำเลยงออกซเจนจากปอดไปเลยงสวนตาง ๆของรางกายไมเพยงพอ ถามกาซนในอากาศทเราหายใจเพยง 60 สวนในลานสวน จะทำใหเกดอาการ เวยนศรษะ คลนไส อาเจยนหมดสต ในกรณทมกาซนเกน 5,000 สวนในลานสวนของอากาศทเราหายใจจะทำใหเกดอนตรายถงตายได
การปองกนและลดสารพษจากรถยนต การทจะปองกนไมใหรถยนตของทานปลอยสารพษสสงแวดลอม ผเปนเจาของหรอผขบขรถจะตองหมนบำรงรกษา สภาพของเครองยนต มการปรบแตงเครองยนตใหอยในสภาพทดอย เสมอ รวมถงลกษณะการขบข ซงมขอแนะนำ ดงน 1.ตรวจสอบกำลงอดของเครองยนต ถาตำกวาปกตจะตองซอมโดยเปลยนแหวนลกสบ หรอควานกระบอกสบ 2.ปรบแรงดนทหวฉดใหตรงตามกำหนดและหวฉดตองฉดนำมนเปนละออง ถาหวฉดปรบแรงดนไมไดหรอฉดนำมนไมเปนละออง ใหเปลยนชดหวฉดใหม 3.ตงปมหวฉดทมความเรวรอบตาง ๆ ใหจายนำมนตามกำหนด ถาหากวาปรบตงไมไดเนองจากลปมสกหรอมากใหเปลยนลกปมแตละชดใหม สำหรบรถทใชนำมนเบนซนควรตรวจสอบเครองยนตเปนพเศษ ดงน 1.ปรบคารบเรเตอร โดยปกตจะปรบสกรเดนเบาเพมขนแตสำหรบรถท ใชระบบหวฉดนำมนอตโนมต จะตองปรบแตงโดยชางผชำนาญงานเทานน 2.ตรวจสอบกำลอดของเครองยนตและระบบไฟ จดระเบดอาจแกเกนไป ควรลดลงใหเหมาะสม
ผลเสยของการปรบตงรถยนตทไมเหมาะสม 1.สนเปลองนำมนสวนทจายแลวเผาไหมไมหมด 2.ทำใหประสทธภาพของเครองยนตตำลง 3.อายการใชงานของเครองยนตสนลง ประกาศกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอมเรอง กำหนดมาตรฐานคาควนดำและกาซคารบอนมอนอกไซด ทยนยอมใหระบายออกจากทอไอเสยของรถยนต ไดดงน - คาควนดำของรถยนตทเดนดวยกำลงเครองยนตทใชนำมนดเซล ตอง (1) ไมเกนรอยละ 50 ของเครองวดระบบบอช เมอรถยนตจอดอยกบทหรอเมอรถยนตแลนอยบนทางเดนรถ หรอ (2) ไมเกนรอยละ 40 ของเครองวดระบบบอช หรอไมเกนรอยละหาสบของเครองวดระบบฮารทรดจ เมอรถยนตอยในเครองทดสอบ - คาคารบอนมอนอกไซดของรถยนตทเดนดวยกำลงเครองยนต ทใชนำมนเบนซนตองไมเกนรอยละหกของเครองวดระบบนนดสเปอรซฟ อนฟราเรด ดเทดชน
ควนดำและควนขาว ควนดำ คออนภาคของถานหรอคารบอนเปนผงเขมาเลก ๆทเหลอจากการเผาไหมของเครองยนต ท ใชนำมนดเซลเปนสวนใหญ เชน รถเมล รถปกอพดเซล รถขนาดใหญโดยทวไป และจากโรงงานอตสาหกรรม ควนดำนอกจากจะบดบงการมองเหนและเกดความสกปรกแลว ยงสามารถเขาสปอดโดยการหายใจเขาไป และสะสมในถงลมปอดเปนสารทำใหเกดโรคมะเรง หรอเปนตวนำสารใหเกดโรคมะเรงปอดและทำใหหลอดลมอกเสบได ควนขาว เกดจากเครองยนตทไมไดรบการบำรงรกษาอยางดโดยเฉพาะรถจกยานยนตเกา ควนขาวคอสารไฮโดรคารบอนหรอนำมน เชอเพลงทยงไมถกเผาไหมแลวถกปลอยออกมาทางทอไอเสย สารไฮโดรคารบอนเมอโดนแสงอาทตยจะเกดปฏกรยา สรางกาซโอโซนอนเปนพษภยแรงขน
17
สำนก
งานส
งแวด
ลอมภ
าคท
16 ส
ำนกง
านปล
ดกระ
ทรวง
ทรพย
กรธร
รมชา
ตและ
สงแว
ดลอม
กจกรรมยอดฮตในวนสำคญของแตละป ไมแนใจวาไดมการบนทกหรอเกบสถตไวหรอเปลา วากจกรรมไหนเปนกจกรรมยอดนยมอนดบหนง แตเทาทผเขยนมประสบการณ เขารวมกจกรรม และไดยนขาวอยเปนประจำอนดบแรกตองยกใหกจกรรมการปลกปา ไมวาปลกปาตามทสาธารณะ บรเวณปาเสอมโทรมโดยเฉพาะปาชายเลนรองรบพนททอยตดกบทะเล หรอแหลงนำสำคญๆ เชนทะเลสาบสงขลา กจกรรมปลกปาชายเลนตองมใหเขารวมและไดยนขาวอยเปนประจำ เดยวหนวยงานโนนปลก เดยวหนวยงานนปลก เดยวเครอขายนปลก จากจำนวนครงทมการปลกปาและจำนวนตนกลาไมนบเปนแสน นบเปนลานตน ปาชายเลนนาจะมเตมพนทแหลงนำหรอบรเวนทมการปลกไปแลวแตความเปนจรงหาเปนเชนนนไม มกพบวาบนพนททเคยปลกปาชายเลนครงเมอปกอนๆยงมหนวยเดมหรอหนวยงานใหมยงแวะเวยนมาปลกปาชายเลนมาใชบรการในวนสำคญกนเกอบทกปนนหมายถงวากลาไมทปลกรนแรกหรอรนกอนไมเจรญเตบโตหรอตายไปเกอบหมด พนททเคยปลกเดมจงวางใหหนวยงานใหมหรอหนวยงานเกามาใชบรการไดอกครง นอกจากจะเปนการปลกของหนวยงานเจาของพนทบรเวณนนๆหรอกลมชาวบานบรเวณนนกลาไมถงจะรอดและเจรญเตบโตสวยงาม ปญหาหลกๆของการปลกปาชายเลนกคอ ปลกแลวถกทงขวาง หมายถงขาดการดแลนนเอง จนบางครงเคยไดยนเสยงสะทอนจากเจาของพนทวาการปลกปาชายเลน ผปลกสบายแตตกเปนภาระหนกองของเจาของพนททตองรบผดชอบดแล อกอยางกคอปลกโดยไมไดศกษาสภาพแวดลอม เชน ลกษณะของดน ชนดของพช ฤดกาล การขนลงของนำ ฯลฯ อกอยางทผเขยนสงเกตไดกคอการปลกปาชายเลนมกจะปลกรกลำไปในพนทแหลงนำเปนสวนใหญ ทงนเพราะเหตวาพนทปาชายเลนเดมถกบกรกสรางเปนทอยอาศยหรอสงกอสรางอนหมดแลว ทเขยนอยางน ไม ใชไมเหนดวยกบการปลกปาชายเลน เหนดวยแตควรใหถกหลกและคมคามากกวาทเปนอย อาจขนตนเปนภาพลบไปนดหนง แตถงอยางไรกจกรรมการปลกปากยงเปนกจกรรมทนาจะดำเนนตอไปเพอความอดมสมบรณของระบบนเวศปาชายเลน ฉบบนเลยนำพนธไมรมนำซงจดเปนพชปาชายเลนชนในทมประโยชนควรคาแกการปลก “จาก” คอพชทผเขยนอยากจะแนะนำ
ตนจากมชอสามญคอ Nipa Palm สวนชอวทยาศาสตรคอ Nipa fruticans Wurmb. เปนพชตระกลปาลมในวงศ arecaceae ซงจดเปนพชปาชายเลนชนใน โดยจะขนกระจายบรเวณปากแมนำ รมสองฝงคคลองทนำทะเลขนถง หรอบรเวณนำกรอย ตามทดนตะกอนทลมรมฝง และปายชายเลน สามารถเจรญเตบโตไดดในดนเลนคอนขางแขงและเหนยวจด ทนตอความเคมของดน นำและแสงแดดไดด ตนจากมลำตนอยใตดนเปนกลมกอเรยกวา “หนจาก” มใบแทงขนมาเปนกอใบเปนใบประกอบขนาดใหญ มใบยอยเรยงคลายขนนกดอกมสเหลองแสดชอดอกเรยกวา “นกจาก” เปนงวงแทงออกมาระหวางกาบใบทอยใตดนหรอเรยกวา “พอนจาก” ผลมสนำตาลเขมเบยดรวมกนเปนกระจกเรยกทะลายหรอ “โหมงจาก” ตนขยายพนธโดยเมลดซงเมอแกจดจะหลดรวงจากทะลายลอยตามนำไปตดตามตลงหรอหาดเลนแลวแตกหนองอกรากเตบโตเปนตนใหม ตนจากจะออกลกเมออายประมาณ 4-5 ปและสามารถปาดงวงหรอเรยกวา “ปาดตาล” เพอนำนำหวานมาทำเปนนำตาลจาก ซงใหผลผลตไดดเมออายประมาณ 6-7 ป จากเปนพชสารพดประโยชนอกชนดหนง ชาวบานรจกตนจากและรจกใชประโยชนจากตนจากมาชานานจนถงปจจบนทกสวนจากตนจากมคณคาทงสน ใบออนใชทำเปนทมวนบหร และใชหอขนม ใบแกนำมาทำตบจากมงหลงคาบานและทำฝาผนงมความทนทานนานประมาณ 3-4 ป หลงคาจากตบจากจะมความสวยงามและกลมกลนกบธรรมชาตเปนอยางยง และเยนสบายดในหนารอน ใชหอขนมจากปงทนยมรบประทานกนทวไปทำภาชนะชนดตาง ๆ เชน หมวก ทตกนำลกจากออนนำมาทำเปนผกเหนาะ (ผกเคยง) รบประทานกบนำพรกหรอแกงเผด เชน แกงพงปลา แกงคว หรอนำสวนหวของลกจากทออนไปแกงเผดเชน แกงควหวลกจากกบไกบาน หรอนำไปดองกนกบขนมจน สวนลกจากขนาดไมแกไมออน (กำลงพอด) ผากนเนอในดบ ๆ รสหอมหวานคลายลกตาลสด หรอจะนำมาเชอมเปนขนมหวาน ชอดอกหรอเรยกวา “งวงตาล” จะไดนำหวานทสามารถนำมาทำนำตาลไดเหมอนกบนำตาลจากตนตาลและตนมะพราว หรอใชทำเหลาจาก และทำนำสมจาก นอกจากประโยชนทกลาวมาแลวตนจากยงเปนพชอกชนดหนงทเปนแหลงพลงงาน
“จาก”
พชท ไมอยากใหจากไป
18
สวสดคะ สมาชก “เมดทราย” ทน...มรางวล ทกทานชวยกนปลกตนไม ลดขยะถงพลาสตกเพอลดโลกรอน อยาลมรวมสนกโดยตอบคำถาม เนองในวนสงแวดลอมโลก ป2553สงคำตอบมายงกองบรรณาธการภายในวนท 31 สงหาคม2553 เพอลนรบรางวล สำหรบผโชคด จำนวน 5 รางวล
คำถามประจำเดอน เมษายน – มถนายน 2553 คำถาม วนสงแวดลอมโลก สำหรบ ป 2553 คอ “ Many Species one Planet One Future “ โดยใชภาษาไทย ก. ความหลากหลายทางชวภาพ ชวยชวตโลก ข. ความหลากหลายทางชวภาพกวกฤต ชวตโลก ค. ความสมบรณของระบบนเวศ ลดภาวะโลกรอน ง. ความสมดลของระบบนเวศและเศรษฐกจสเขยว รายชอผโชคดในการตอบคำถามถก จากฉบบทผานมามจำนวน 4 ทาน ดงน
กตกา วธการสงคำตอบ แจงชอทอยของผตอบคำถามทชดเจนและสงคำตอบได 2 ทาง คอ 1.เขยนคำตอบลงในไปรษณยบตรสงไปยงกองบรรณาธการ วารสาร “เมดทราย” สำนกงานสงแวดลอมภาคท 16 ถนนกาญจนวนช ตำบลเขารปชาง อำเภอเมอง จงหวดสงขลา 90000 โดย 1. ทาน สงไปรษณยบตรรวมสนกไดเพยง 1 ฉบบเทานน 2. สงคำตอบทาง Email ท [email protected]
ทดแทน จากงานวจยพบวาตนจากเปนพชทใหแอลกอฮอลตอไรสง เมอเปรยบเทยบกบพชชนดอน ตนจากสามารถเปนแหลงของแอลกอฮอลทมากกวามะพราว มนสำปะหลง และออย หากไดรบการพฒนาทเหมาะสมจะใชเปนเชอเพลงยามขาดแคลนไดดมการประเมนวาตนจากสามารถใหนำตาลไดถง 20 ตนตอเฮกเตอรหรอ 3,200 กโลกรมตอไร และคดเปนแอลกอฮอล 90 บารเรลหรอ 14,300 ลตรตอเฮกเตอร หรอ2,288 ลตรตอไร ซงมากกวาออยถงสองเทา จากนอกจากจะมประโยชนในแงของอปโภคบรโภคของชมชนและในดานพชความหวงแหงพลงงานทดแทนในอนาคตแลวทสำคญตนจากทขนอยหนาแนนบรเวณรมนำทเรยกวาปาจากยงมความสำคญอยางยงตอระบบนเวศพนทปาจากนนนบวาเปนสวนหนงของระบบนเวศนำกรอย ซงตนจากไมไดเปนพชชนดเดยวทขนอยในพนทปาจาก แตยงมพนธไมอกหลากหลายชนด รวมถงสตวนำทอาศยพงพงปาจากเปนแหลงทอยอาศย แหลงอาหาร และเพาะพนธอกดวย รวมถงการเปนแนวปองกนการกดเซาะและพงทลายของตลงไดอยางดอกดวย เนองจากมระบบรากทยดดนไดอยางแนนหนา ซงรากของตนจากจะเปนระบบรากฝอย มลกษณะอวบอวนอยใตเหงา รากมขนาดคอยขางยาว ทอาจยาวถง 10 เมตร และมจำนวนมากซงเออตอการยดดน เมอนำลงจะเหนกระจกรากของตนแกทตายแลวบรเวณตลงเปนกระจก ปจจบนปาจากหรอตนจาก กำลงจะจากจากพนปาชายเลนหลายแหง กระแสเศรษฐกจ กระแสสงคม ไดเปลยนแปลงปาจากท เคยมคณคาและเปนทรพยากรประจำถนถกทดแทนดวยสงทเขาเหลานนคดวาดกวาปาจาก มผลตอบแทนดกวาตนจาก พนทปาจากถกเปลยนแปลงไปใชทำนากง และถกทงราง เมอกงราคาตก นำเสย สภาพแวดลอมเสอมโทรม รวมทงปาจากทถกเปลยนเปนทสรางบานเรอน ถนนหนทาง คคลองระบายนำ สวนปาลม สวนมะพราวนำหอม เลยงปลา ปาจากทเคยเปนพนทกรองนำใหสะอาด ชะลอการไหลของนำ ดกตะกอนใหนำใสสะอาด ยดดนกนการพงทลาย และการกดเซาะชายฝง และปาจากทเคยเปนพนทสาธารณประโยชน ซปเปอรมารเกตรมฝงนำใหชาวบานไดเกบเกยวผลประโยชน กำลงจะหายไป โดยเฉพาะบรเวณพนทปากคลองสายหลกของทะเลสาบสงขลา และรมทะเลสาบสงขลาทเคยมปาจากทอดมสมบรณแหลงหนงแตเดยวน ไมมปาจากใหเหน จะมแตตนจากประปลายเทานน..คงมสกวนตนจากคงจากเราไปจรง ๆ ถาทกคนยดตดกบกระแสเศรษฐกมากกวาวถชวตและชมชน”จากพชทไมอยากใหจากไป”
ชอ-นามสกล จงหวด1. คณบปผา ทพยบญ สงขลา2. คณอญชล แซหล สงขลา3. คณวฒนชย แซหล สงขลา4. เดกชายณฐพล อาทเกด สงขลา
“จาก”
พชท ไมอยากใหจากไป
สำนกงานสงแวดลอมภาคท 16
ถนนกาญจนวนช ตำบลเขารปชาง อำเภอเมอง จงหวดสงขลา 90000 โทร.0-7431-1882,0-7431-3419website : www.reo16.mnre.go.th E-mail: [email protected]
กจกรรมลกเสออนรกษสงแวดลอม ณ เขตรกษาพนธสตวปา
นำตกโตนงาชาง ระหวางวนท 9-11 มถนายน 2553
