1
musika da bavSvebimaswavleblis wigni
V klasi
maia oTiaSvili
`wyarosTvali~2011
2
musika da bavSvebi
V klasi
mis.: Tbilisi. gare-kaxeTis q. #4tel.: 74 63 69; 27 30 73 8(99) 76 10 39; 8(99) 30 16 84el-fosta: [email protected]
© `wyarosTvali~ 2011© maia oTiaSviliISBN:
avtori
maia oTiaSvili
musikaluri redaqtorebi
levan mizandari
irina miqaZe
eTnomusikosi
nana valiSvili
literaturuli redaqtori
marina nonikaSvili
mxatvari
TinaTin mRebriSvili
kompiuteruli uzrunvelyofa
rati Tordia
kaxa wurwumia
zaza gelaSvili
fsiqologiis mecnierebaTa doqtori
lia qurxuli
fonogramebis avtori:
mixeil vawaZe
audio reJisori
mixeil kilosaniZe
mixeil vawaZe
mTavari redaqtori
nana RvinianiZe
`wyarosTvali~
3
sarCevi
erovnuli saswavlo gegma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Sefaseba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Sinaarsisa da miznebis ruka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
audiomasalis sia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
`meore legenda~ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
meore oqtavis notebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
musikaluri karnaxi _ 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
edvard grigis Semoqmedeba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
saukunis simRera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
musikaluri karnaxi - 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
tonebi da naxevartonebi. diezi . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
musikaluri viqtorina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
romantizmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
franc Suberti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
Subertis simRerebi. `kalmaxi~ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
robert Sumani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
robert Sumani. safortepiano cikli `karnavali~ . . . . . . . . 61
`noes kidobani~ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
Yellow Submarine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
s. prokofievi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
s. prokofievi. musikaluri zRapari `petia da mgeli~ . . . . . . 85
davaleba bavSvebs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
musikaluri krosvordi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
fsiqologiuri gansjisaTvis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
damatebiTi sarekomendacio resursebis nusxa . . . . . . . . . . . . . . . 93
4
praqtikuli unar-Cvevebi komunikacia, interpretaciamusikaluri nawarmoebis
aRqma konteqstSi
mus.V.1. moswavles SeuZlia musikaluri enis naswavli elementebisa da sakravebis gamoyeneba improvizaciul savarjiSoebSi.
mus.V.2. moswavles SeuZlia simRera marto da sxvebTan erTad.
mus.V.3. moswavles SeuZlia gansazRvros da gadmosces misTvis saintereso ganwyobi-leba, siuJeti, Tema.
mus.V.4. moswavles SeuZlia martivi ritmuli naxazis, me-lodiis wakiTxva da gadawera.
mus.V.5. moswavles SeuZlia sakuTari saswavlo saqmiano-bis organizeba.
mus.V.6. moswavles SeuZlia sxvebTan TanamSromloba.
mus.V.7. moswavles SeuZlia mosmenili musikaluri nawar-moebis ganxilva.
mus.V.8. moswavles SeuZlia monawileobis miReba sxvada-sxva saxis RonisZiebaSi.
mus.V.9. moswavles SeuZlia qcevis normebis dacva kul-turul RonisZiebebze das-wrebisas.
mus.V.10. moswavles esmis da SeuZlia warmoaCinos, rom musika/xelovneba kulturis TviTgamoxatvis saSualebaa.
mus.V.11. moswavles SeuZlia xelovnebis dargebis da sin-Tezur xelovnebaSi maTi kav-Sirebis ganxilva.
mus.V.12. moswavles SeuZlia ganixilos mosmenili musika-luri nawarmoebebi.
mus.V.13. moswavles SeuZlia ganasxvavos da daajgufos musikaluri sakravebi.
wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi
mimarTuleba: praqtikuli unar-Cvevebi da ideebis gamoxatva
mus.V.1. moswavles SeuZlia musikaluri enis naswavli elementebis da sakravebis gamoyeneba improvizaciul savarjiSoebSi.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
l ganasxvavebs maJorsa da minors;l mReris maJorul da minorul samxmovanebas;l simReriT aboloebs maswavleblis an Tanaklaselis mier dawyebul melodias, upasuxebs musikalur frazas;l simReriT imeorebs intervalebs oqtavis farglebSi;
V klasi
musika
standarti
wlis bolos misaRwevi Sedegebi mimarTulebebis mixedviT
5
l nacnob simReras ucvlis teqsts; l nacnob melodias mReris sxvadasxva tonalobaSi (sxvadasxva simaRleze);l amoicnobs RiRiniT, sxva teqstze, instrumentze Sesrulebul nacnob simReras;l ganasxvavebs or- da samwilad metrs musikis mosmenis dros;l ucvleli metris pirobebSi taSiT an kakuniT warmoadgens sxvadasxva ritmul naxazs;l TanaklaselTa mier gabmulad gaJRerebul tons (ostinato), martiv ritmul figuras uxamebs sakuTar an sxva (sakravi, kakuni da sxv.) xmas, melodiur saqcevs, ritmul figuras;l TanaklaselebTan erTad ukravs sxvadasxva ritmul naxazs saTamaSo instrumentebisa da yoveldRiuri moxmarebis sagnebisgan Semdgar “ansamblSi”, `orkestrSi”.
mus.V.2. moswavles SeuZlia simRera marto da sxvebTan erTad.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
l mReris maJorsa da minors TanaklaselebTan erTad;l TanaklaselebTan erTad mReris intervalebs oqtavis farglebSi;l mReris marto, wyvilSi, gundSi erT- da orxmian simRerebs xalxuri da klasikuri repertuaridan;l mReris kanonis tipis savarjiSoebs;l mReris dinamiuri niuansebis dacviT.
mus.V.3. moswavles SeuZlia gansazRvros da gadmosces misTvis saintereso ganwyobileba, siuJeti, Tema.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
l sxvebTan erTad gaiTamaSebs martiv scenebs konkretuli musikaluri nawarmoebis / fragmentis ganwyobilebis gamoxatvis mizniT;l pantomimiT gamoxatavs garkveul ganwyobilebas; l ismens TanaklaselTa azrs sakuTar Sesrulebaze;l afasebs TanaklaselTa mier Sesrulebul Teatralur etiuds;l personaJis xasiaTs usadagebs musikalur fragments;l konkretul ambavs, siuJets usadagebs misTvis cnobil musikalur nawarmoebs da SeZlebisdagvarad gaiTamaSebs mas.
mus.V.4. moswavles SeuZlia martivi ritmuli naxazis, melodiis wakiTxva da gadawera.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
l kiTxulobs da wers notebs violinos, banis gasaRebSi;l amoicnobs alteraciis niSnebs;l asaxelebs oqtavebs;l wers, kiTxulobs da taSiT gadmoscems ritmul naxazs;l eyrdnoba sanoto teqsts nawarmoebis daswavlis dros.
mus.V.5. moswavles SeuZlia sakuTari saswavlo saqmianobisTvis organizeba.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
6
l calkeuli amocanis gadasaWrelad gegmavs Sesasrulebeli samuSaos Tanmimdevrobas;l aqtiuradaa Cabmuli gakveTilis msvlelobaSi;l svams kiTxvebs;l monawileobs gamokiTxvaSi.
mus.V.6. moswavles SeuZlia sxvebTan TanamSromloba.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
l muSaobs sxvebTan erTad amocanis gadasaWrelad;l saWiroebis SemTxvevaSi iTxovs daxmarebas da exmareba sxvebs;l anawilebs samuSao funqciebs da movaleobebs.
mimarTuleba: komunikacia da interpretacia
mus.V.7. moswavles SeuZlia mosmenili musikaluri nawarmoebis ganxilva.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
l amoicnobs mosmenili nawarmoebebis fragmentebs;l gadmoscems Tavis STabeWdilebas sityvierad, naxatiT;l axasiaTebs SemsrulebelTa Semadgenlobas;l amoicnobs mosmenisas nacnob musikalur formebs;l ganasxvavebs vokalur da instrumentul tembrebs;l axasiaTebs konkretul musikalur fragments metris, sakravTa, xmis tembrebis, kilos mixrilobis (maJori, minori) mixedviT;l iyenebs musikalur terminebs saubris dros.
mus.V.8. moswavles SeuZlia monawileobis miReba sxvadasxva saxis RonisZiebaSi.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
l monawileobs klasis speqtaklSi, karnavalSi;l monawileobs da eswreba skolis saangariSo koncerts;l eswreba Sexvedra-saRamoebs: kompozitorTan, SemsrulebelTan;l TanaklaselebTan erTad eswreba sajaro koncerts, speqtakls;l dadis eqskursiebze xelovanTa saxl-muzeumebSi; l monawileobs da warmarTavs viqtorinas;l wardgeba auditoriis winaSe Semsruleblis, avtoris an konferansies rolSi.
mus.V.9. moswavles SeuZlia qcevis normebis dacva kulturul RonisZiebebze daswrebisas.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
l xels ar uSlis koncertis, kinofilmis msvlelobas;l winaswar SeTanxmebuli wesebis Tanaxmad gamoxatavs damokidebulebas nawarmoebis dasrulebis Semdeg; l winaswar SeTanxmebuli wesebis Tanaxmad iqceva gamofenaze, muzeumSi;l koreqtulia azris gamoTqmis, nawarmoebis ganxilvis dros;l tolerantulia gansxvavebuli poziciis mimarT.
7
mus.V.10. moswavles esmis da SeuZlia warmoaCinos, rom musika/xelovneba kulturis TviTgamoxatvis saSualebaa.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
l saubrobs, ra informacia miiRo romelime istoriul periodze im epoqis xelovnebis nawarmoebis gacnobiT;l saubrobs, ra gaigo ama Tu im xalxis kulturis Sesaxeb misi musikis gacnobiT;l saubrobs sxvadasxva kulturis ganmasxvavebel niSnebze, Taviseburebebze;l amoicnobs qarTuli musikis ucnob nimuSebs stilis mixedviT.
mimarTuleba: musikaluri nawarmoebis aRqma konteqstSi
mus.V.11. moswavles SeuZlia xelovnebis dargebis da sinTezur xelovnebaSi maTi kavSirebis ganxilva.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
l axasiaTebs xelovnebis sinTezuri dargebis (kino, Teatri, maT Soris, musikaluri Teatri) Semadgenel elementebs;l asaxelebs xelovnebis sinTezur dargebTan dakavSirebul profesiebs da maT TvalsaCino warmomadgenlebs;l ganarCevs sxvadasxva saxis speqtakls (sabaleto, saopero, dramatuli);l ixsenebs sinTezuri xelovnebis im nimuSebs, romlebic unaxavs da daswrebia;l asaxelebs im sakoncerto da Teatralur darbazebs, sadac warmodgenas daeswro;l CamoTvlis umaRles saswavleblebs, romlebSic aRizrdebian xelovnebis sxvadasxva dargis warmomadgenlebi.
mus.V.12. moswavles SeuZlia ganixilos mosmenili musikaluri nawarmoebebi.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
l ganasxvavebs qarTul xalxur da profesiul nawarmoebebs;l saubrobs naswavli nawarmoebebis avtorebis Sesaxeb;l adarebs naswavl nawarmoebebTan dakavSirebul informacias – Janri, programa, forma;l ganasxvavebs xalxuri musikis popularul nimuSebs saqarTvelos kuTxeebisa da Janrebis mixedviT.
mus.V.13. moswavles SeuZlia ganasxvavos da daajgufos musikaluri sakravebi.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
l amoicnobs sakravebs solo, aseve ansamblSi JReradobis dros;l xatavs an Zerwavs sakravebs;l ajgufebs sakravebs bgeris miRebis wesis an masalis mixedviT.
8
programis Sinaarsi
improvizaciuli savarjiSoebi:
l musikaluri enis elementebis, sakravebis gamoyenebiT; l bgera, xmovanebis siZliere, ritmi (ostinato, punqtiruli ritmi), tempi, metri, registri, tembri, kilo (maJori, minori), tonaloba, intervalebi oqtavis farglebSi, Tanxmovaneba, keTilxmovani, arakeTilxmovani JReradoba (konsonansi, disonansi).
simRera:
l TanxlebiT da mis gareSe; l individualurad ansamblSi da gundurad; l erTxmiani da orxmiani simRerebis Sesruleba, magaliTad, ”Cela”, ”qalsa kaba Seukeravs”, ”coli gamididgulda”, ”Savlego”, v. wereTeli - ”suliko”, r. laRiZe – “Cemo kargo qveyanav”, n. gabunia - ”meore legenda”, b. gelovani – “ori rezo”, i. gurgulia – ”TeTri gvirila”, ”odelia, dela”, f. Suberti – “kalmaxi”, j. lenoni, p. makartni - “Yellow Submarine”, r. rojersi – “Blue Moon”, ”edelvaisi” da sxv.
kompozicia:
l ganwyobilebis gadmocema – pantomima;l scenebis gaTamaSeba.
musikaluri damwerloba:
l notebis amocnoba da Cawera violinos, banis gasaRebSi mcire, pirvel, meo-re oqtavaSi;l musikaluri fragmentis gadawera; l mTeli, naxevari, meoTxedi, mervedi, grZliobis notebi, pauzebi;l musikaluri Canaweris gamoyeneba nawarmoebis daswavlis dros.
musikaluri terminebi:
l melodia, ritmi, grZlioba, pauza, ritmi, tempi, tembri, kilo (maJori, minori), tonaloba, tonika, myari, meryevi safexurebi;l dinamiuri niuansebi: Mezzo Forte, Mezzo Piano;l Sesrulebis xerxebi: stakato, legato;l kompozitori, folklori, folkloristi, musikologi, piesa, koncerti, repeticia, orkestri, diriJori, lotbari, solisti, akompanementi, baleti, korde-baleti, balerina, baletis mocekvave, opera, Teatraluri/saopero/ sabaleto dasi, moqme¬deba/aqti, antraqti, aria, ariozo, reCitativi, ansambli, dueti, trio. kvarteti, kvinteti, Janri; l naswavli sakravebis saxelwodebebi.
9
musikaluri formebi:
l rondo, kupleturi forma.
musikaluri nawarmoebebi:
l gansxvavebuli epoqebis cnobili nawarmoebebis mosmena, amocnoba, Sedareba;l qarTuli xalxuri musikis mosmena, amocnoba.
RonisZiebebi:
l skolis koncerti;l klasis warmodgena, karnavali, Sexvedra-saRamoebi; l viqtorina;l sajaro koncertze, speqtaklze daswreba, eqskursia saxl-muzeumSi.
musikaluri nawarmoebis aRqma konteqstSi:
l informacia: Seqmnis istoria, siuJeti, avtoris pirovneba; l ganwyobilebis amocnoba, saubari STabeWdilebebze;l xelovnebis dargebis kavSiri xelovnebis sinTezur dargebSi: kino, Teatri... am dargebTan konkretuli profesiebis, adamianebisa da nimuSebis dakavSireba; l informacia nawarmoebis da avtoris Sesaxeb – siuJeti (programa, libreto), Janri, biografiuli cnobebi.
sakravebi:
l amocnoba formiT da JReradobiT;l xalxuri da klasikuri instrumentebi, magaliTad, stviri, sazi, tromboni, organi, alti da sxv.
sarekomendacio mosasmeni masala:
l xalxuri simRerebi; fragmentebi barokos, klasicizmis, romantizmis epoqis, XX saukunis musikaluri xelovnebis nimuSebidan, qarTvel kompozitorTa po¬pu¬laruli nawarmoebebidan, magaliTad, guruli ”xasanbegura”, “dila”, kaxuri “alilo”, megruli “kirialesa”, qarTl-kaxuri “glesav da glesav”, sagalobeli “ufali sufevs”, avstriuli xalxuri simRera iodliT; ebrauli simRera ”Hava Nagilah”; z. faliaSvili - fragmentebi operidan “abesalom da eTeri”; a. maWavariani - fragmentebi baletidan “otelo”; r. laRiZe - safortepiano piesa “rondo-tokata”; a. balanCivaZe - safortepiano koncerti # 3; i. s. baxi – tokata da fuga organisTvis re minori; J. f. ramo - piesebi klavesinisaTvis “qaTami”/ “princesa/ “ybedi qali”/”Citebis gadaZaxili”; a. vivaldi - “zafxuli”, I nawili, koncertebis ciklidan “weliwadis droni”; v. a. mocarti - simfonia #40, I nawili; l. beThoveni - safortepiano sonata # 1; l. dakeni – “guguli”; j. rosini - figarosa da don bazilios ariebi operidan “sevilieli dalaqi”, f. mendelsoni -”usityvo simRerebi”, saqorwilo marSi saorkestro uvertiuridan “sizmari zafxulis Rames”; j. verdi - marSi operidan “aida”; a. xaCaturiani - “cekva xmlebiT” baletidan “gaiane”; a. ribnikovi - musika kinofilmidan “buratinos Tavgadasavali”, rei Carlzi - “amerika” da sxv.
10
Sefaseba musikaSi
Sefasebis komponentebi
saSinao da saklaso davalebaTa komponentebi
fasdeba Semdegi codna da unarebi:
• musikalurixelovnebisnaswavlinimuSebiscodna;• musikisistoriisadaTeoriiszogadisakiTxebiscodna;• musikaluridamwerlobiscodna;• musikaluriterminologiiscodna;• musikalur-kompiuteruliprogramebiscodna;• SemoqmedebiToba;• improvizaciuloba;• musikismosmenisCveva;• musikalurismena;• musikalurimexsiereba;• ritmisgrZnoba;• wardgenis(prezentaciis)unari;• socialuriunarebi;• sakuTariazrisdasabuTebisunari;• tolerantoba.
codna da unar-Cvevebi fasdeba Semdegi aqtivobebiT:
saSinao davalebebi
• masalismoZieba;• referatismomzadeba;• recenziisdawera;• teqstis(literaturulidasanoto)daswavla;• davalebisSesrulebamusikalur-kompiuteruliprogramisgamoyenebiTdaa.S.
saklaso davalebebi
• SemoqmedebiT saqmianobaSi monawileoba: simRera, improvizacia, musikalur-dramatul kompoziciebi, musikalur-kompiuteruli programebis Seqmna; • koncertis,warmodgenisrepeticiebSimonawileoba;• proeqtismomzadeba;• musikismosmenadaamasTandakavSirebulidavalebebisSesruleba;• sakuTaridasxvisiSesrulebis/SemoqmedebisganxilvaSimonawileoba;• musikalurinawarmoebiskonteqstisganxilva;• sxvadasxvaaqtivobisdagegmvadamomzadeba;• sakuTarinaSromis,SemoqmedebiTisaqmianobiswardgena;• sxvadasxvadavalebisSesrulebisasmusikaluridamwerlobisgamoyenebadaa.S.
Semajamebeli davalebebis komponenti
11
Semajamebeli davalebis komponenti ukavSirdeba swavla-swavlebis Sedegs. am komponentSi unda Semowmdes erTi saswavlo monakveTis (Tema, Tavi, paragrafi, sakiTxi) Seswavla-damuSavebis Sedegad miRweuli Sedegebi. konkretuli saswavlo erTeulis dasrulebisas moswavlem unda SeZlos musikis standartiT gansazRvruli codnisa da unarebis warmoCena. Sesabamisad, Semajamebeli davalebebi unda amowmebdes musikis standartebiT gansazRvrul Sedegebs.
Semajamebel davalebaTa tipebi:
standartis moTxovnaTa dasafarad, rekomendebulia Semajamebel davalebaTa mravalferovani formebis gamoyeneba. musikis Semajamebel davalebaTa tipebi SeiZleba iyos:• koncerti/warmodgena;• viqtorina;• moxseneba-referati;• leqcia-koncerti;• prezentacia;• testireba;• gamocda;• proeqti.moswavlis mier Sesrulebuli proeqtis savaraudo Temebi: Tematuri warmodgenis/koncertis gamarTva; telegadacemis, radiogadacemis, speqtaklis momzadeba; gazeTis, Jurnalis, sanoto albomis momzadeba; klipis gadaReba simReris, musikaluri nawarmoebis an sxva Temaze; skolaSi cnobili kompozitoris, momRerlis, reJisoris miwveva, Sexvedris organizeba da warmarTva da a. S.
moTxovnebi, romlebsac unda akmayofilebdes Semajamebeli davalebebi
• davalebisTiToeultipsundaaxldesTavisiSefasebiszogadirubrika;• zogadirubrikaundadazustdeskonkretulidavalebispirobisadaganvlilimasalis gaTvaliswinebiT;• 10qulaundagadanawildesrubrikaSiSemavalkriteriumebze;• miTiTebuliundaiyosstandartisisSedegebi,romelTaSemowmebasacemsaxurebaSemajamebeli davaleba.
nimuSi: musikaluri nawarmoebis gacnoba TanaklaselebisTvis
moamzadeT prezentacia da gaacaniT Tqvens Tanaklaselebs instrumentuli koncertis nimuSi. amisaTvis:1. moiZieT, moismineT da SearCieT dasaxelebuli Janris is musikaluri nawarmoebi, ro¬me¬lic mogewonaT; 2. Tqveni mizania SerCeuli musikaluri nawarmoebis TanaklaselebisTvis wardgena da maTi damokidebulebis gamowveva; 3. SearCieT da gaacaniT Tanaklaselebs is fragmentebi, sadac ZiriTadi Tematuri masala JRers rogorc solo sakravTan, aseve orkestris partiaSi; aseve is monakveTebi, sadac musikaluri masalis ganviTareba gansakuTrebiT sainteresod geCvenebaT;
12
4. moiZieT faqtobrivi masala SerCeuli nawarmoebis Sesaxeb - epoqa, stili, kompozitori, nawarmoebi (Janri, stili, solo sakravi, SemsrulebelTa Semadgenloba), Semsrulebeli, diriJori, SemsrulebelTa koleqtivi, darbazi (survilis mixedviT); • ecadeT,isegadaanawiloTmusikaluridaverbalurimasala,rommoswavleebismxridan ar ganeldes interesi. saWiroebisamebr gamoiyeneT vizualuri masalac - video Canaweri, foto, sanoto teqsti; • prezentaciis dros, rogorc mosalodnelia, SerCeul nawarmoebTandakavSirebul yvela sakiTxs dawvrilebiT ver ganixilavT. ecadeT, Tqvens megobrebs mok¬led gaacnoT nawarmoebTan dakavSirebuli ZiriTadi informacia. prezentaciis momzadebisas gaiTvaliswineT maTi interesebi, codna; yuradReba gaamaxvileT im sakiTxebze, romlebic xels Seuwyobs Tqveni megobrebis mxridan nawarmoebis mimarT interesis gaRviZebas da mis ukeT aRqmas; • moemzadeT prezentaciis bolo nawilis - kiTxva-pasuxisaTvis. winaswargansazRvreT savaraudo kiTxvebi da CamoayalibeT pasuxebi. ar moeridoT paralelebis gavlebas. pasuxi, SesaZlebelia, musikaluri masaliTac gasceT. aq gamovlindeba, ramdenad kargad flobT masalas;• teqnikurisakiTxebismosagvarebladdaixmareTasistenti.
kriteriumebi
1. masalis floba; 2. komunikacia;3. saorganizacio sakiTxebi;4. SemoqmedebiToba.
1. masalis floba (codna da unarebi) 0-3• moTxovnisadekvaturimusikalurinawarmoebisSerCeva;• ZiriTadiTematurimasalis(mTavaridadamxmareTemebi)amsaxvelimusikalurifragmentebis SerCeva;• mravalferovani informaciis wardgenisas nawarmoebTan dakavSirebulisxvadasxva sakiTxis warmodgena; • kiTxvebzeamomwuravipasuxisgacema.
2. komunikacia 0-3• musikalurinawarmoebismimarTsakuTaridamokidebulebiswarmoCena;• masalisauditoriisTvismisawvdomisaxiTwardgenadadaintereseba;• informaciisnaTlad,gasagebadgadmocema;• kiTxvebzepasuxisgacemisasdazusteba.
3. saorganizacio sakiTxebi 0-1• teqnikurisakiTxebismogvareba.
4. SemoqmedebiToba 0-3• nawarmoebTandakavSirebuliinformaciidangadarCevadaTanaklaselebisTvisgacnoba;• gamosvlisasmasalis(audio,vizualuri,verbaluri)monacvleobisdagegmva;• nawarmoebismimarTsakuTaridamokidebulebisgamoxatva.
13
SefasebaTa sistema da formebi
Sefaseba swavlebis mniSvnelovani nawilia. viyenebT 2 tipis Sefasebas – ganmsazR-vrelsa da ganmaviTarebels
1. ganmsazRvreli Sefaseba– gansazRvravs moswavleTa swavlis dones saswavlo gegma-sa da saswavlo miznebTan mimarTebaSi. igi Sedegzea orientirebuli da aucileblad qulebiT fadeba. ganmsazRvreli Sefasebis dros maswavlebeli ar iZleva ganmarte-bebs, rCevebsa da rekomendaciebs Sedegebis gasaumjobeseblad.fasdeba da jamdeba sxvadasxva aqtivobebi:testi,prezentacia, proeqti, saklaso samuSaoebi da sxv.
2. ganmaviTarebeli Sefaseba gamoiyeneba moswavleTa ganviTarebisa da swavlebis xa-risxis gaumjobesebisaTvis.swavlebis procesSi fasdeba moswavlis ama Tu im sfe-roSi Seswavla-daswavlis done, saSinao davalebebis Sesruleba, gakveTilze Car-Tuloba, proeqtis wardgena da sxv.maswavlebeli moswavles afasebs ise,rom es moswavles ganviTarebasa da sakuTari codnis gacnobierebaSi daexmaros. aseTi ur-TierTTanamSromlobis forma qulebiT ar fasdeba, radgan igi rCevas, rekomen-dacias , problemaTa gadaWris gzebze miuTiTebs. ganmaviTarebeli SefasebisaTvis SesaZlebelia sxvadasxva meTodis gamoyeneba: dakvirveba, komentari da sxv
dakvirveba – Canaweri, komentarebi moswavleTa miRwevebis Sesaxeb – gamoiyeneba sxva-dasxva etapze, iqneba es kiTxvebze pasuxi, saklaso wera, dafasTan muSaoba,Tu jgufuri da individualuri mecadineobebi da sxv..
komentari – es aris informacia,romelsac maswavlebeli awvdis moswavles konkre-tuli pasuxis da davalebis Sesrulebisas. am dros SeiZleba gamoviyenoT Seqeba, waxali-seba, gamxneveba da rCeva Secdomis gamosasworeblad.
ganmaviTarebeli Sefaseba sakuTriv moswavleTa TviTSefasebasa da urTierTSefaseba-sac (TanaklaselTa mier erTmaneTis Sefaseba) moicavs. moswavle Tavad adevnebs Tvals sakuTar Tavs, obieqturad afasebs sakuTar SesaZleblobebsa da miRebul codnas, rac damoukideblad swavlebasa da TviTkritikuli unaris ganviTarebaSi exmareba. TviTSe-fasebis sxvadasxva sqema SeiZleba moswavlem da maswavlebelma erTad SeimuSavon yoveli gakveTilis, Temis Tu romelime konkretuli SemTxvevisaTvis.
14
ganmaviTarebeli Sefaseba, rekomendaciebi V klasis musikis saxelmZRvanelosTvis
maswavleblis resursi: wignaki, an rveuli komentarebis, SeniSvnebisa da rCevebisaTvis
ganmaviTarebeli SefasebisaTvis maswavlebelma, sasurvelia, yovel gakveTilze awar-moos dakvirveba Tavis wignakSi- aRniSnos TiToeuli moswavlis codnis xarisxi da done sxvadasxva sferoSi; Seafasos, misces SeniSvnebi da rCevebi ama Tu im konkretul sakiTSi siZneleTa daZlevisa da xarvezebis gamosworebis mizniT. ase magaliTad:
1. simReris Seswavlisa da Sesrulebis dros - rogor intonirebs moswavle, ramdenad zustia intonirebis xarisxi, ritmuloba, ramdenad sworad gamoTqvams sityvier te-qsts, rogoria misi mexsiereba, plastiuroba, artistizmi.…yvela am komponentTan dakavSirebiT maswavlebeli akeTebss komentars Seqebis,waxalisebis da aseve xarve-zebis daZlevis mizniT, jgufuri mecadineobis dros, yuradReba eqceva ansamblu-robis SegrZnebas da sinqrons.
2. TemisTvis-dasartyam sakravTa orkestri- yuradReba eqceva ritmulobas, ansamblu-robas, zomis da grZliobebis zust codnas. romelime komponentis darRvevis Sem-TxvevaSi, moswavleebTan individualuri mecadineobaa saWiro.
3. TemisaTvis _ ,,solfejios gakveTilebi- yuradReba eqceva sanoto damwerlobis codnas,sagasaRebo niSnebis, notebis sworad Caweras, grZliobebisa da pauzebis codnas, furclidan kiTxvis da sworad intonirebis, ,,diriJorobis unarebs, kar-naxebis zepirad Caweris Cvevebs da a.S. im SemTxvevaSi, Tu moswavle romelime kom-ponents ver Zlevs, maswavlebeli damatebiT damoukidebel samuSaoebs aZlevs
4. TemisTvis _ musikis istoriidan - yuradReba eqceva moswavleTa mier sxvadasxva epoqaze, stilze Janrsa da formaze swor warmodgenas, kompozitorTa cxovrebisa da SemoqmedebiTi gzis mniSvnelovani TariRebis codnas, metyvelebis dros, musi-kaluri terminologiis sworad gamoyenebas, musikis mosmenisas - sxvadasxva sakra-vis JReradobis garCevas. SeuZlia Tu ara moswavles sakravTa jgufebad dayofa da maTi vizualurad cnoba, warmodgenil fotoebze kompozitorTa amocnoba da a.S. ama Tu im komponentSi xarvezebis aRmosafxvrelad, saWiroa damatebiTi samuSaos Catareba, (mag: damatebiTi mosmena da sxv.).
ganmaviTarebeli Sefasebebis Semdeg, maswavlebeli etapobrivad amowmebs moswavleTa mier damatebiT gaweul samuSaoebs da afasebs maT codnas. maswavleblisa da moswavlis urTierTTanamSromlobis Sedegad moswavleebi gamoasworeben xarvezebs.
15
paragrafis dasaxeleba
akad
emiu
ri
saaT
i
mus.
V.1
. mo
swav
les
Seu
Zlia
mu
sika
lu
ri
enis
nas
wavl
i el
emen
teb
isa
da
sakr
aveb
is g
amo
yene
ba i
mpr
ovi
zac
iul
sav
arj
iSo
ebSi
.
mus.
V.2
. mo
swav
les
Seu
Zlia
sim
Rer
a ma
rt
o d
a sx
vebT
an e
rT
ad.
mus.
V.3
. mo
swav
les
Seu
Zlia
ga
nsaz
Rvr
os
da
gad
mosc
es m
isT
vis
sain
te-
res
o g
anwy
obi
leb
a, s
iuJ
eti,
Tem
a.
mus.
V.4
. mo
swav
les
Seu
Zlia
mar
tiv
i r
itmu
li
naxa
zis
, mel
od
iis
waki
Txv
a d
a ga
daw
era.
mus.
V.5
. mo
swav
les
Seu
Zlia
sak
uT
ari
sas
wavl
o s
aqmi
ano
bis
or
gani
zeb
a.
mus.
V.6
. mo
swav
les
Seu
Zlia
sxv
ebT
an T
anam
Sro
mlo
ba.
mus.
V.7
. mo
swav
les
Seu
Zlia
mo
smen
ili
mu
sika
lu
ri
nawa
rmo
ebis
gan
xil
-va
.
mus.
V.8
. mo
swav
les
Seu
Zlia
m
ona
wil
eobi
s mi
Reb
a sx
vad
a sxv
a sa
xis
Ro
-ni
sZie
baSi
.
mus.
V.9
. mo
swav
les
Seu
Zlia
qc
evis
no
rme
bis
dac
va k
ul
tu
ru
l R
oni
sZie
-be
bze
das
wreb
isas
.
mus.
V.1
0. m
osw
avl
es e
smis
da
Seu
Zlia
war
moaC
ino
s, r
om
musi
ka/x
elo
vneb
a ku
lt
ur
is T
viT
gamo
xat
vis
saSu
aleb
aa.
mus.
V.1
1. m
osw
avl
es S
euZl
ia x
elo
vneb
is d
arge
bis
da
sinT
ezu
r x
elo
vne-
baSi
maT
i ka
vSir
ebis
gan
xil
va.
mus.
V.1
2. m
osw
avl
es S
euZl
ia g
anix
ilo
s mo
smen
ili
musi
ka l
ur
i na
war
moe-
bebi
.
mus.
V.1
3.
mosw
avl
es
Seu
Zlia
ga
nasx
vavo
s d
a d
aaj
guf
os
musi
kal
ur
i sa
krav
ebi.
grigis `dila~ 1 X X X X X X X
`meore legenda~ 2 X X X X X X X X
meore oqtavis notebi 2 X X X X X X Xrogor gadaarCina trubadu-rma qalaqi virTagvebisgan
1 X X X X X X X X X X
tetraqordi 1 X X X X X X X
`mzis simRera~ 2 X X X X X X X X
`Ob-La-Di, Ob-La-Da~ 2 X X X X X X X X X X
musikaluri karnaxi - 1 1 X X X X X X
`iavnane~ 2 X X X X X X X X X
saukunis simRera 2 X X X X X X X X
musikaluri karnaxi - 2 1 X X X X X X X X X
`The Lonely Goatherd~ 2 X X X X X X X X
orfeosi da evridike 1 X X X X X X X X X
`saaxalwlo simRera~ 2 X X X X X X X X X X X
tonebi da naxevartonebi 1 X X X X X X X X X
`vin Sexta~ 2 X X X X X X X X X
diezi. amaRlebis niSani 1 X X X X X X X
musikaluri viqtorina 1 X X X X X X X X X X X
`alilo~ 2 X X X X X X X X X
bemoli. dadablebis niSani 1 X X X X X X X
romantizmi 1 X X X X X X X X X X
franc Subertis biografia 1 X X X X X X X X X X X
Subertiadebi 2 X X X X X X X X X X
Subertis Semoqmedeba 1 X X X X X X X X X X X
Subertis `kalmaxi~ 2 X X X X X X X X X X
sol maJori 2 X X X X X X X X X
notis grZlioba. mervedi 2 X X X X X X
`simRera Sav kataze~ 2 X X X X X X X X
fagoti 1 X X X X X X X X X X X
Sinaarsisa da miznebis ruka
16
paragrafis dasaxeleba
akad
emiu
ri
saaT
i
mus.
V.1
. mo
swav
les
Seu
Zlia
mu
sika
lu
ri
enis
nas
wavl
i el
emen
teb
i-sa
da
sakr
aveb
is g
amo
yene
ba i
mpr
ovi
zac
iul
sav
arj
iSo
ebSi
.
mus.
V.2
. mo
swav
les
Seu
Zlia
sim
Rer
a ma
rt
o d
a sx
vebT
an e
rT
ad.
mus.
V.3
. mo
swav
les
Seu
Zlia
ga
nsaz
Rvr
os
da
gad
mosc
es m
isT
vis
sain
ter
eso
gan
wyo
bil
eba,
siu
Jet
i, T
ema.
mus.
V.4
. mo
swav
les
Seu
Zlia
mar
tiv
i r
itmu
li
naxa
zis
, me
lo
dii
s wa
kiT
xva
da
gad
awer
a.
mus.
V.5
. mo
swav
les
Seu
Zlia
sak
uT
ari
sas
wavl
o s
aqmi
ano
bis
or
ga-
niz
eba.
mus.
V.6
. mo
swav
les
Seu
Zlia
sxv
ebT
an T
anam
Sro
mlo
ba.
mus.
V.7
. mo
swav
les
Seu
Zlia
mo
smen
ili
mu
sika
lu
ri
nawa
rmo
ebis
ga
nxil
va.
mus.
V.8
. mo
swav
les
Seu
Zlia
mo
nawi
leo
bis
miR
eba
sxva
da s
xva
saxi
s R
oni
sZie
baSi
.
mus.
V.9
. mo
swav
les
Seu
Zlia
qc
evis
no
rme
bis
dac
va k
ul
tu
ru
l R
o-
nisZ
iebe
bze
das
wreb
isas
.
mus.
V.1
0. m
osw
avl
es e
smis
da
Seu
Zlia
war
moaC
ino
s, r
om
musi
ka/x
e-l
ovn
eba
kul
tu
ris
Tvi
Tga
moxa
tvi
s sa
Sual
ebaa
.
mus.
V.1
1. m
osw
avl
es S
euZl
ia x
elo
vneb
is d
arge
bis
da
sinT
ezu
r x
e-l
ovn
ebaS
i ma
Ti
kavS
ireb
is g
anxi
lva
.
mus.
V.1
2.
mosw
avl
es
Seu
Zlia
ga
nixi
lo
s mo
smen
ili
musi
ka l
ur
i na
war
moeb
ebi.
mus.
V.1
3. m
osw
avl
es S
euZl
ia g
anas
xvav
os
da
daa
jgu
fo
s mu
sika
l-
ur
i sa
krav
ebi.
pani da siringa 1 X X X X X X X X
`Wona~ 2 X X X X X X X
`aqarguli-Caqarguli~ 2 X X X X X X X
Yellow Submarine 2 X X X X X X X
robert Sumani 2 X X X X X X X X
robert Sumanis Semoqmedeba 2 X X X X X X X X X
`karnavali~ 2 X X X X X X X X X
`gazafxulo lamazo~ 2 X X X X X X X X X
musikaluri gaformeba 2 X X X X X X X X X X X X X
`noes kidobani~ 7 X X X X X X X X X X X X X
17
audio masalis sia
diski I
1. e. grigi. saorkestro suita `per giunti~ _ `dila~2. v.a. mocarti. `Ramis patara serenada~. I nawili3. v.a. mocarti. `Ramis patara serenada~. I nawili _ axali interpretacia4. stviris Canaweri - 15. stviris Canaweri - 26. e. grigi. saorkestro suita `per giunti~ _ `ozes sikvdili~7. v.a. mocarti. simfonia #40, I nawili8. v.a. mocarti. simfonia ##40, I nawili _ axali interpretacia9. moxeuri `iavnane~ _ asrulebs nana valiSvili10. e. grigi. saorkestro suita `per giunti~ _ `anitras cekva~11. k.v. gluki. opera `orfeosi~ _ fleitis melodia12. k.v. gluki. opera `orfeosi~ _ fleitis melodia violinos TanxlebiT13. e. grigi. saorkestro suita `per giunti~ _ `mTis mefis gamoqvabulSi~14. qarTl-kaxuri xalxuri simRera `vin Sexta~ _ asruleben arCil sujaSvili, daviT zaqraZe da aleqsi kutubiZe.15. safanduro sacekvao melodia16. l.v. beThoveni. sonata #17, Allegretto17. l.v. beThoveni. sonata #17, Allegretto _ axali interpretacia18. f. Suberti. valsi19. f. Suberti. `kalmaxi~ (soprano)20. f. Suberti. `kalmaxi~ (tenori)21. f. Suberti. `musikaluri momenti~22. f. Suberti. kvinteti `kalmaxi~23. f. Suberti. `saSobao sagalobeli~24. aWaruli popuri _ asrulebs goris bavSvTa folkloruli ansambli25. e. grigi. saorkestro suita `per giunti” _ `solveigis simRera~26. s. prokofievi. simfoniuri zRapari `petia da mgeli~ _ `babua~27. “The Beatles”. “Ob-La-Di, Ob-La-Da” okarinis SesrulebiT28. imeruli xalxuri simRera `Wona~ _ asruleben e. garayaniZis sax. bavSvTa folklorul-eTnografiuli studiis `amer-imeris~ aRsazrdelebi: lado gvindaZe, elene jinWaraZe, salome suxitaSvili da avTandil kopaliani.29. kaxuri saferxulo `dideba~30. s. prokofievi. simfoniuri zRapari `petia da mgeli~ _ `kata~31. s. prokofievi. simfoniuri zRapari `petia da mgeli~ _ `mgeli~32. r. Sumani. safortepiano piesa `mamaci mxedari~33. r. Sumani. safortepiano cikli `karnavali~ _ preambula34. r. Sumani. safortepiano cikli `karnavali~ _ `piero~35. r. Sumani. safortepiano cikli `karnavali~ _ `arlekini~36. r. Sumani. safortepiano cikli `karnavali~ _ `daviTsbundlerebis marSi~
18
37. ilia II. `wmidao RmerTo~ _ sagalobeli38. a. vivaldi. `weliwadis droni~ _ `gazafxuli~39. a. vivaldi. `weliwadis droni~ _ `zafxuli~, III nawili40. i. Strausi. `sparsuli marSi~41. r. laRiZe. `saWidao~42. qromatiuli gama C-Dur _ aRmavali mimarTulebiT43. qromatiuli gama C-Dur _ daRmavali mimarTulebiT44. intonaciuri savarjiSo `gazafxulda~
diski II _ `imRere TviTon~
1. n. gabunia. `meore legenda~ _ asrulebs maia oTiaSvili2. n. gabunia. `meore legenda~ _ `minus~ fonograma, F-dur3. n. gabunia. `meore legenda~ _ `minus~ fonograma, G-dur4. j. kaxiZe. `mzis simRera~ _ asruleben jansuR kaxiZe da gogi doliZe5. j. kaxiZe. `mzis simRera~ _ asrulebs hamza baSi, nikoloz wereTlis sax. saerTaSoriso skolis V klasis Turqi moswavle6. j. kaxiZe. `mzis simRera~ _ `minus~ fonograma, C-dur7. j. kaxiZe. `mzis simRera~ _ `minus~ fonograma, Fis-dur8. j. lenoni da p. makartni. “Ob-La-Di, Ob-La-Da” _ asrulebs “The Beatles”9. j. lenoni da p. makartni. “Ob-La-Di, Ob-La-Da” _ `minus~ fonograma10. v. maWavariani-wereTlisa. `suliko~11. v. maWavariani-wereTlisa. `suliko~ _ `minus~ fonograma12. `suliko~. I xma13. `suliko~. II xma14. `suliko~. or xmaSi15. r. rojersi. “The Lonely Goatherd” _ asrulebs Tamriko WoxoneliZe16. r. rojersi. “The Lonely Goatherd” _ `minus~ fonograma17. g. gordeziani. `saaxalwlo~ _ asrulebs maia oTiaSvili18. g. gordeziani. `saaxalwlo~ _ `minus~ fonograma19. raWuli `alilo~ _ asrulebs maia oTiaSvili20. raWuli `alilo~ _ `minus~ fonograma21. f. Suberti. `kalmaxi~ _ `minus~ fonograma22. s. cincaZe. `simRera Sav kataze~ _ asrulebs maia oTiaSvili23. s. cincaZe. `simRera Sav kataze~ _ `minus~ fonograma24. n. gabunia. `aqarguli-Caqarguli~ _ asrulebs maia oTiaSvili25. n. gabunia. `aqarguli-Caqarguli~ _ `minus~ fonograma26. j. lenoni da p. makartni. “Yellow Submarine” _ asrulebs “The Beatles”27. j. lenoni da p. makartni. “Yellow Submarine” _ `minus~ fonograma28. T. gabunia. `gazafxulo lamazo~ _ asrulebs maia oTiaSvili29. T. gabunia. `gazafxulo lamazo~ _ `minus~ fonograma30. m. oTiaSvili. `noe babus kidobani~ _ asrulebs maia oTiaSvili31. m. oTiaSvili. `noe babus kidobani~ _ `minus~ fonograma32. s. prokofievi _ simfoniuri zRapari `petia da mgeli~. fragmentebi
19
gakveTili 2-3
resursi: audio diski; moswavlis wigni. xangrZlivoba: 90 wuTi
miTiTeba: am simReris Seswavlas eTmoba ori akademiuri saaTi, Tumca maswavlebels SeuZlia am simReris Seswavlas dauTmos sxva gakveTilebis droc _ 10-15 wuTi. standartis moTxovnis mixedviT vswavlobT or xmaSi simReras _ vmReriT I da II xmas, jer cal-calke, Semdeg ki _er-Tad.
meore legenda
meore legendaI xma
marto da sxvebTan erTad simReris, ritmis gamoxatvis, orxmianobis gaazreba-gamRe-rebis unar-Cvevebis ganviTareba.
mizani:
& # 43 ....Solo ‰ jœp
jœ jœ jœ jœro ca Caq re ba
jœ jœ Wad reb Si
‰ jœ jœ jœ jœ jœlam pi o ne bis- - - - - - - - -
& # jœ jœ na Te ba,
‰ jœ jœ jœn jœ jœSe ni war su li
jœ œ œ œ 3
qa la qo,- - - - - -
& # ‰ jœ jœ jœ jœ jœme Tval win da me
jœ jœ xa te ba.
‰ jœ jœ jœ jœ jœzRa pa ri a Tu- - - - - - - -
& # jœ jœ nam dvi li,
‰ jœ jœ jœ jœ jœvin mo i go na
jœ jœ vin i cis?- - - - - -
& # ‰ jœ jœ jœn jœ jœa ris me o re
jœ œ œ œ 3
le gen da,
‰ jœ jœ jœ Jœjœ
ra tom da ger qva- - - - - - -
& # jœ jœ Tbi li si.
‰ Jœ Jœjœ jœ jœb
ra tom da ger qva
œTbi li- - - - - - -
& # .....si.
Œ
meore legenda
musika: nunu gabuniasiteqsti: avTandil gelovanismusika: nunu gabuniasi
teqsti: avTandil gelovaniszomieradm
20
II xma
& # 43 ....Solo ‰ jœp
jœ jœ jœ jœro ca Caq re ba
jœ jœ Wad reb Si
‰ jœ jœ jœ jœ jœlam pi o ne bis- - - - - - - - -
& # jœ jœ na Te ba,
‰ jœ jœ jœ jœ jœSe ni war su li
jœ œ œ œ 3
qa la qo,- - - - - -
& # ‰ jœ jœ jœ jœ jœme Tval win da me
jœ jœ xa te ba.
‰ jœ jœ jœ jœ jœ#zRa pa ri a Tu- - - - - - - -
& # jœ jœ nam dvi li,
‰ jœ jœ jœ jœ jœvin mo i go na
jœ jœ vin i cis?- - - - - -
& # ‰ jœ jœ jœ jœ jœa ris me o re
jœ œ œ œ 3
le gen da,
‰ jœ jœ jœ jœ# jœra tom da ger qva- - - - - - -
& # jœ jœ Tbi li si.
‰ jœ jœ jœ jœb jœra tom da ger qva
œTbi li- - - - - - -
& # .....si.
Œ
meore legenda
musika: nunu gabuniasiteqsti: avTandil gelovanis
miTiTeba: Tavdapirvelad maswavlebeli Seaswavlis bavSvebs simReris pirvel xmas. Semdgom _ meore xmas. momdevno gakveTilebze bavSvebi mRerian orive xmas erTad, rogorc jgufurad, aseve duetSi. `plus~ fonogramaSi simReras asrulebs bavSvTa vokalur-instrumentul ans-ambl `mziuris~ solisti maia jabua (ansamblis xelmZRvaneli _ guram jaiani).
rodesac bavSvebi kargad gaiTaviseben simReras, maswavlebels SeuZlia Seajibros isini simReris ukeT SesrulebaSi. amaSi maT daexmareba `minus~ fonograma.
zomieradm
21
ori xma
& # 43 ....Solo ‰ jœœp jœœ jœœ jœœ jœœro ca Caq re ba
jœœjœœ
Wad reb Si
‰ jœœjœœ jœœ jœœ
jœœlam pi o ne bis- - - - - - - - -
& # jœœ jœœ na Te ba,
‰ jœœjœœ
jœœn jœœ jœœSe ni war su li
jœœ œœ œœ œœ 3
qa la qo,- - - - - -
& # ‰ jœœ jœœ jœœ jœœ jœœme Tval win da me
jœœjœœ
xa te ba.
‰ jœœjœœ jœœ jœœ jœœ#
zRa pa ri a Tu- - - - - - - -
& # jœœjœœ
nam dvi li,
‰ jœœjœœ
jœœ jœœ jœœvin mo i go na
jœœ jœœ vin i cis?- - - - - -
& # ‰ jœœjœœ
jœœn jœœ jœœa ris me o re
jœœ œœ œœ œœ 3
le gen da,
‰ jœœjœœ
jœœjœœ#
jœœra tom da ger qva- - - - - - -
& # jœœjœœ
Tbi li si.
‰ jœœjœœ
jœœ jœœb jœœra tom da ger qva
œœTbi li- - - - - - -
& # ......si.
Œ
meore legenda
musika: nunu gabuniasiteqsti: avTandil gelovanis
zomieradm
22
meore legenda
musika: nunu gabuniasiteqsti: avTandil gelovanis
&
&?
#
#
#
43
43
43
Solo
Piano
Andante cantabile
∑
‰ JœœP
œœ œœ œœ œœ
œœœœœ Œ
∑
œ œ œ œ Œœœœ
œœœœœ Œ
∑
‰ œœ œœ œœ œœ œœ.b
œœœœœ
œœœ
∑
œœœnU
œœ u& ?
&
&?
#
#
#
..
..
..
..
..
..
‰ jœœP jœœ jœœ jœœ jœœro ca Caq re ba
Œ œœœœ œœœœ
œ
jœœjœœ
Wad reb Si
Œ œœœœœœœœ
œ
‰ jœœjœœ jœœ jœœ
jœœlam pi o ne bis
Œ œœœb œœœ
œ
- - - - - - - - -
&
&?
#
#
#
jœœ jœœ na Te ba,
Œ œœœœ œœœœ
œœœœ Œ
‰ jœœjœœ
jœœn jœœ jœœSe ni war su li
Œ œœœœ#n œœœœ
œ#
jœœ œœ œœ œœ 3
qa la qo,
Œ œœœœ œœœœ
œ
- - - - - -
meore legenda
musika: nunu gabuniasiteqsti: avTandil gelovanis
23
&
&?
#
#
#
‰ jœœ jœœ jœœ jœœ jœœme Tval win da me
Œ œœœb œœœ
œ
jœœjœœ
xa te ba.
Œ œœœœ œœœœ
œœœœ œœœ
‰ jœœjœœ jœœ jœœ jœœ#
zRa pa ri a Tu
Œ œœœœ œœœœ#n
œ œœœ œœ
- - - - - - - -
&
&?
#
#
#
jœœjœœ
nam dvi li,
Œ œœœœœœœœ
œœœœ œœœ
‰ jœœjœœ
jœœ jœœ jœœvin mo i go na
....bb
œœœœ œœœ
jœœ jœœ vin i cis?
....
œœœœ œœnn
- - - - - -
&
&?
#
#
#
√
‰ jœœjœœ
jœœn jœœ jœœa ris me o re.....
#n
œœœœ# œœœ
jœœ œœ œœ œœ 3
le gen da,œœœ
œœœœ œœœ
‰ jœœjœœ
jœœjœœ#
jœœra tom da ger qva
.....#
œœœœœ# œœœ
- - - - - - -
&
&?
#
#
#
(√) √
jœœjœœ
Tbi li si.
.....
œœœœ
œœœ
‰ jœœjœœ
jœœ jœœb jœœra tom da ger qva
∑
œœœœœ œœœœ
œœTbi li
.....bb
œœœœ œœœ
- - - - - - -
24
&
&?
#
#
#
..
..
..
..
..
..
nbbbb
nbbbb
nbbbb
(√) √
1.
..si.
œœœœ
œœœœ Œ
Œ
Œ œ# œ
œ
2.
..si.
.....
œœœœ
œœœ
&
&?
bbbb
bbbb
bbbb
∑
œ. œ. œ. œ. œ. œ.
œœœœœ œœœœ& ?
∑
œ œœ œœ œœ œœ œœ
œœœœœ Œ
∑
œ œ œ œ Œ œœœœœ
œœœœ Œ
∑
‰ œœ œœ œœ œœ œœ.n
œœœœœ œœœ
&
&?
bbbb
bbbb
bbbb
nnnn#
nnnn#
nnnn#
∑
œ œ œ œ œ œ œ œ
œœœœ œœœ
∑
‰ œ œ œb œ œ.b
œœœœn œœœ
∑
œœ œœ œœ œœ 3
œ œ
œœœœ œœœ
∑
‰ œœ œ œ œ œ œ œ
œœœœ œœœ
∑
œ œ œ œœnœ œ œ œœ#n
œœœœ J
œœœœnn# ‰
&
&?
#
#
#
‰ jœœjœœ jœœ jœœ jœœ#
zRa pa ri a Tu
Œ œœœœ œœœœ#n
œœœœ œœ
jœœjœœ
nam dvi li,
Œ œœœœœœœœ
œœœœ œœœ
‰ jœœjœœ
jœœ jœœ jœœvin mo i go na
....bb
œœœœ œœœ
- - - - - - - -
25
&
&?
#
#
#
jœœ jœœ vin i cis?
....
œœœœ œœnn
‰ jœœjœœ
jœœn jœœ jœœa ris me o re.....
#n
œœœœ# œœœ
jœœ œœ œœ œœ 3
le gen daœœœ
œœœœ œœœ
- - - - - -
&
&?
#
#
#
√ √
‰ jœœjœœ
jœœjœœ#
jœœra tom da ger qva
.....#
œœœœœ# œœœ
jœœjœœ
Tbi li si,
.....
œœœœ
œœœ
‰ jœœjœœ
jœœ jœœb jœœra tom da ger qva
b œœœœœn
œœœœœ œœœœ
- - - - - - - -
&
&?
#
#
#
(√) œœTbi li
bb œœœœœœ
œœœœ œœœ
..si.
....
œœœœœ Œ
‰ œ œjœœ
jœœjœœ jœœb jœœ
ra tom da ger qva
œœœœœbb
œœœœœ œœœœb
- - - - -
&
&?
#
#
#
œœœœ œœ œœTbi li
bb œœœœœ
œœœœ œœœ
..si.
‰ œœ œœ œœ œœ œœ
œœœœœ Œ
Œ
œ œ œ œ Œ œœœ
œœœœœ Œ
∑
‰ œ œ œ œ œ.b
œœœœœ
œœœ
∑
œœœnU
œœ u&
- -
26
resursi: audiodiski; moswavlis wigni. xangrZlivoba: 90 wuTi
am Temasac ori akademiuri saaTi eTmoba, Tumca pirveli da meore oqtavis notebis Seswav-la-gameoreba-ganmtkicebas mTel wels movandomebT. sanam meore oqtavis notebis Seswavlas daviwyebT, maswavlebeli bavSvebs axsenebs klaviaturas:
_ ramdeni oqtavisgan Sedgeba klaviatura?_ daasaxeleT TiToeuli maTgani...klaviaturis gaxsenebis Semdeg SeviswavliT meore oqtavis notebs xazebze:
aRvniSnavT, rom amisTvis Cven dagvWirdeba zeda ori damatebiTi xazi: I da II. pirvelze iwere-ba la, xolo meoreze _ me-3 oqtavis do. Semdeg bavSvebs vaZlevT davalebas, TviTon amoxsnan, amoicnon da daasaxelon notebi xazebs Soris musikaluri testis daxmarebiT.
es meTodi daexmareba maT, ufro advilad da martivad Seasrulon davaleba. rac mTavaria, ufro kargad aRiqvamen da daimaxsovreben TavianT mignebas.
Tu meore, mesame da meoTxe klasebSi bavSvebs sanoto xazebs arastandartuli (didi) zomiT vawvdidiT da amiTG vexmarebodiT, advilad gamklavebodnen sirTuleebs, gamoesaxaT didi zo-mis notebi, gaeferadebinaT isini, maswavlebeli sTxovs bavSvebs, saxlSi ivarjiSon da Seasru-lon davaleba: gamoweron pirveli da meore oqtavis notebi. wina klasebisgan gansxvavebiT, aq ukve profesiuli midgomaa da ara – TamaSi. Tumca, TamaSi Zalian dagvexmara mocemuli masalis sworad da advilad SeswavlaSi.
meore oqtavis gamRerebisas maswavlebeli awydeba sirTules – maRal registrs, romlis gamRereba am asakis bavSvebisTvis SeuZlebelia. amitom mivmarTavT xerxs da meore oqtavis bgeraTa rigs vyofT qveda da zeda tetraqordebad. amgvarad, am or gakveTilSi bavSvebi meore oqtavis notebTan erTad gaecnobian tetraqordis cnebas. gakveTilebis bolos bavSvebi musi-kis fonze gamoweren meore oqtavis notebs moswavlis wignsa da sanoto rveulebSi.
musikaluri gantvirTva: pirvel gakveTilze v. a. mocartis ̀ Ramis patara serenada~, I nawili gansxvavebuli interpretaciiT. bavSvebi usmenen musikas, amoicnoben avtors, nawarmoebis sax-elwodebas da musikis fonze asruleben davalebas.
meore gakveTilze asruleben imave aqtivobas _ usmenen musikas, amoicnoben avtors, nawar-moebis saxelwodebas da weren notebs. v. a. mocartis simfonia #40, I nawili gansxvavebuli inter-pretaciiT, Tanamedrove SesrulebiT.
meore oqtavis notebigakveTili 4-5
& 44savarjiSo N-9
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
¬ebi xazebze
w w w wre fa la do
&musikaluri testi
w w w w w
&meore oqtavis notebi
w w w w w w w w
& w
& w
& w
& w
& w
& 44savarjiSo N-9
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
¬ebi xazebze
w w w wre fa la do
&musikaluri testi
w w w w w
&meore oqtavis notebi
w w w w w w w w
& w
& w
& w
& w
& w
& 44savarjiSo N-9
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
¬ebi xazebze
w w w wre fa la do
&musikaluri testi
w w w w w
&meore oqtavis notebi
w w w w w w w w
& w
& w
& w
& w
& w
marto da sxvebTan erTad simReris, ritmis damaxsovrebisa da gamoxatvis unar-Cvevebis ganviTareba; musikis elementaruli Teoriis sawyisebis gacnoba-gaazreba; sanoto sistemis niSnebis amocnoba da Cawera.
mizani:
&w
&w
&w
&tetraqordi
w w w w w w w w w w w w w w w w
&pirveli oqtavis notebi
savarjiSo N-10
w w w w w w w w
& 42 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& 42savarjiSo N-11
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
42savarjiSo N-1
œ œ œ œ
ritmuli monaxazi
III oqtavis do
III oqtavis do
27
resursi: audiodiski; moswavlis wigni. xangrZlivoba: 45 wuTi
musikaluri karnaxis weris Seswavla sakmaod rTuli procesia da Znelad misaRwevi unar-Cvevaa, rasac wlobiT euflebian musikalur skolebsa Tu saswavleblebSi. zogs mainc uWirs notebze melodiis sworad da swrafad Cawera, anda notebze Cawerili musikaluri partiis furclidan wakiTxva. aqedan gamomdinare Sevecade, mimegno martivi xerxisTvis, raTa bavSvebs Zalian advilad gaegoT, gaeazrebinaT da daeZliaT es aqtivoba. amaSi, nawilobriv, V klasis standarti damexmara. Tu gaviTvaliswinebT sajaro skolis pirobebs, sadac, umeteswilad, klasSi ar arsebobs instrumenti – fortepiano, karnaxis weras mTeli wlis ganmavlobaSi Se-viswavliT. pirvel nawilSi am Temas erTi akademiuri saaTi eTmoba.
I gakveTilze maswavlebeli, moswavlis wignSi mocemuli teqstis wakiTxvis Semdeg, bav-Svebs gaaxsenebs sanoto damwerlobis warmoSobisa da ganviTarebis istorias, isaubrebs gvido d’arecoelze, romelmac X saukuneSi Tavisi moswavleebisaTvis gamoigona martivi da advilad gasagebi sanoto sistema _ notacia. am axalma gamogonebam mis moswavleebs gauadvila sagundo partiebis gamRereba da damaxsovreba (ufro vrclad ixileT ̀ musika da bav Svebi~, III klasis sax-elmZRvanelo).
didi yuradReba eTmoba zomas _ 2/4 da 4/4 zomebis aRqmasa da damaxsovrebas, diriJorobas. sanam karnaxis weras daawyebinebs bavSvebs, maswavlebelma unda Seaswavlos, rogor daiTvalon da gamosaxon xelis moZraobiT sxvadasxva zoma, amjerad 2/4, Semdgom 4/4 da guldasmiT ava-rjiSos isini.
2/4 zoma iTvleba orjer da mas vdiriJorobT am grafikuli monaxazis Sesabamisad.
4/4 zoma iTvleba oTxjer da mas vdiriJorobT am grafikuli monaxazis Sesabamisad.
Semdeg bavSvebi, notebis dasaxelebiTa da diriJorobiT, gaimRereben dafaze gamosaxul martiv musikalur savarjiSoebs #1 da #2.
rodesac maswavlebeli darwmundeba, rom bavSvebma daimaxsovres savarjiSo, sTxovs maT, sufTa taqtebSi zepirad Caweron ukve mravaljer gamRerebuli da naswavli melodia. es melo-dia maswavlebelma unda gaimReros mravalgzis, sanam ar darwmundeba, rom bavSvebi ukve mzad arian, daweron musikaluri karnaxi martividan rTulamde. am aqtivobebs _ musikalur kar-
musikaluri karnaxi _ 1gakveTili 12
marto da sxvebTan erTad simReris, ritmis gamoxatvis, melodiis notebze Caweris unar-Cvevebis ganviTareba; musikis elementaruli Teoriis sawyisebis gacnoba-gaazreba.
mizani:
24zoma
44zoma
12
1
3 42
28
naxebsa da furclidan kiTxvas, Cven mTeli wlis ganmavlobaSi daveuflebiT da Tanmimdevru-lad, nel-nela gavarTulebT savarjiSoebs. amjerad, karnaxebs davwerT mxolod gama do maJorSi. maswavlebels SeuZlia, gakveTili Caataros zustad ise, rogorc es mocemulia mo-swavlis wignSi, gakveTili #12.
piTagora-biWunas mier wakiTxuli leqsi `yayaCosa siwiTliTa~ gamoCenil qarTvel poet qals, ana kalandaZes ekuTvnis. am leqsze Seqmnili simReris avtoria Temur nacvliSvili. sim-Reras SesaniSnavad asrulebdnen TviT avtori, gogi doliZe da daviT gogiaSvili.
& 42savarjiSo N-1
œ œ œ œ
& 42savarjiSo N-2
œ œ œ œ œ œ œ œ
& 42savarjiSo N-3
œ œ œ œ œ œ œ œ
& 42savarjiSo N-4
œ œ œ œ œ œ œ œ
& 44savarjiSo N-5
œ œ œ œ w œ œ œ œ w
& 44savarjiSo N-6
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& 44savarjiSo N-7
& 44savarjiSo N-8
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
intonaciuri savarjiSoebi
29
&w
&w
&w
&tetraqordi
w w w w w w w w w w w w w w w w
&pirveli oqtavis notebi
savarjiSo N-10
w w w w w w w w
& 42 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& 42savarjiSo N-11
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
42savarjiSo N-1
œ œ œ œ
ritmuli monaxazi
& 44savarjiSo N-9
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
¬ebi xazebze
w w w wre fa la do
&musikaluri testi
w w w w w
&meore oqtavis notebi
w w w w w w w w
& w
& w
& w
& w
& w
informacia gakveTilisaTvis #6 _`rogor gadaarCina trubadurma qalaqi virTagvebisagan~
Savi Wiri _ epidemiuri infeqciuri daavadeba, dedamiwaze adamianis dabadebamde, daax-loebiT 50 milioni wliT adre warmoiSva. amas mowmobs qarvaSi aRmoCenili mwerebis narCenebi. Tavdapirvelad igi gavrcelda centralur aziaSi, Semdeg afrikas, samxreT amerikas, cimbirsa da alaskas moedo. Sav Wirze gviambobs uZvelesi Sumeruli legenda gilgameSze, mmarTvelze, romlis xalxsac Savi Wiri Seeyara. gilgameSi dardobs Tavisi xalxis ubedurebas. am daavade-bam Seiwira misi megobari enqiduc. epidemiisgan Tavzardacemuli gilgameSi midis ukvdavebis saZebnelad.
Savi Wiris epidemiaze saubaria bibliaSic. epidemia mZvinvarebda romis imperiaSi, mTel axlo aRmosavleTSi, man 20 milioni adamiani Seiwira. im dros adamianebi am daavadebas Rmer-Tebis sasjels miawerdnen. X saukuneSi epidemiam ifeTqa kievis ruseTSi, XII saukuneSi – jva-rosnebSi, XIII s-Si – poloneTsa da ruseTSi, XIV s-Si ki _ evropaSi. CineTidan Semosuli `Savi sikvdili~ evropaSi 1603-1769 wlebSi gavrcelda da londonsac moedo. Sua saukuneebSi Savi Wiris gavrcelebas miawerdnen antisanitarias _ gaumarTavi kanalizaciebi pirdapir Cadio-da mdinareebsa da sasmeli wylis rezervuarebSi. es xels uwyobda virTxebis gamravlebasa da gavrcelebas, romlebsac epidemia evropis sxvadasxva qalaqebSi gadahqondaT. mecnierebsa da eqimebs didi dro dasWirdaT Savi Wiris gavrcelebis erT-erTi mTavari wyaros dasadgenad. maTi mtkicebiT, Savi Wiris gamavrceleblebi virTxebi, katebi da mwerebi iyvnen.
30
& b ccocxlad
jœ jœ jœ jœ jœ jœ jœ jœa qac me var, i qac me var,
jœ jœ jœ jœ jœ jœ œ œCem ma mzem rom mze var mze e- - - -
& b
Óvar.
‰ jœ jœ jœ jœ jœ jœ jœ jœ3
mo ve di da Cem mzes vfi cav,
‰ jœ jœ jœ jœ jœ jœ jœ jœ3
ve ber Te la de da mi wam,- - - - - - - - -
& b ..‰ jœ jœ œ œ œ œ3
Tva li da a Wyi i
Óta.
misamReri
Jœjœ jœ Jœ
jœ jœ Jœ Jœri ra vo ri ra vo re ra,- - - - - - - - -
& b ..‰ jœ Jœjœ jœ
3
ri ra vo re ra,
‰ Jœjœ jœ jœ jœ jœ jœ
o re ra ri ra vo re
Óra.- - - - - - - -
a k a c m e v a r i k a c m e v a r
musika: jansuR kaxiZis
2. ra kargia es qveyana, ra kargia es qveyana. Rame wava dila modis, pawawina Tesls Cavagdeb, aba naxe ra amodis.
3. gareT me var,Sinac me var, imitom,rom mze var mze var. amoval da lurji cidan, Tvals Cavukrav visac minda,
Tvals Cavukrav visac minda.
4. zRapariyo,zRapariyo, qveynad saqme aRar iyo. Cveni petre ZiliTa da usaqmobiT momkvdariyo, usaqmobiT momkvdariyo.
mzis simRera
musika: jansuR kaxiZisteqsti: petre gruzinskis
2. ra kargia es qveyana, 3. gareT me var, Sinac me var, ra kargia es qveyana. imitom, rom mze var, mze var. Rame wava, dila modis, amoval da lurji cidan, pawawina Tesls Cavagdeb, Tvals Cavukrav, visac minda, aba, naxe, ra amodis. Tvals Cavukrav, visac minda.
4. zRapariyo, zRapariyo, qveynad saqme aRar iyo. Cveni petre ZiliTa da usaqmobiT momkvdariyo, usaqmobiT momkvdariyo.