1
musika da bavSvebimaswavleblis wigni
VI klasi
maia oTiaSvili
`wyarosTvali~2011
2
avtori
maia oTiaSvili
musikaluri redaqtori
levan mizandari
literaturuli redaqtori
Tamar faSaliSvili
eTnomusikosi
nana valiSvili
mxatvari
TinaTin mRebriSvili
fsiqologi
lia qurxuli
kompiuteruli uzrunvelyofa
rati Tordia
kaxaber wurwumia
audioreJisori:
mixeil vawaZe
mixeil kilosaniZe
fonogramebis avtori:
mixeil vawaZe
mTavari redaqtorebi:
irina miqaZe
nana RvinianiZe
`wyarosTvali~
tel: 74 63 69; 27 30 73 8(99) 76 10 39; 8(99) 30 16 84el-fosta: [email protected]
ISBN:
3
erovnuli saswavlo gegma ................................................................................................................4
Sefaseba .................................................................................................................................................9
Sinaarsisa da miznebis ruka ...........................................................................................................14
audio masalis sia .............................................................................................................................16
solfejios gakveTilebi ................................................................................................................18
ioseb ratili. kote focxveraSvili ...........................................................................................20
wminda, didi da patara intervalebi ...........................................................................................21
`Sina vorgil~ .....................................................................................................................................22
i. gogebaSvili. `mcire SeniSvna axal saqmezed~ .......................................................................24
musikaluri gaformeba ...................................................................................................................26
banis gasaRebi da mcire oqtavis notebi ....................................................................................27
ivane javaxiSvili da qarTuli musika ........................................................................................28
dasartyam sakravTa `orkestri~ ..................................................................................................31
musikaluri karnaxi _ 3 ..................................................................................................................32
informacia gansjisTvis ................................................................................................................33
saSobao karnavali ............................................................................................................................34
uZvelesi civilizaciebi ................................................................................................................34
qarTuli saeklesio galobis Sesaxeb ..........................................................................................36
vano sarajiSvili ..............................................................................................................................85
julia endriusi ................................................................................................................................86
andrea kazeloti ..............................................................................................................................86
wmida eqvTime aRmsarebeli (kereseliZe) ...................................................................................89
ilia WavWavaZe qarTuli xalxuri musikis Sesaxeb ..................................................................92
fsiqologiuri gansjisaTvis ........................................................................................................94
damatebiTi sarekomendacio resursebis nusxa .......................................................................96
s a r C e v i
4
VI klasi
musika
standarti
wlis bolos misaRwevi Sedegebi mimarTulebebis mixedviT
praqtikuli unar-Cvevebi
komunikacia, interpretacia
musikaluri nawarmoebis aRqma konteqstSi
mus.VI.1. moswavles SeuZlia improvizaciul savarjiSoebSi monawileoba.
mus.VI.7. moswavles SeuZlia mosmenili musikaluri nawarmoebis ganxilva da Sefaseba.
mus.VI.10. moswavle icnobs qarTuli damsoflio musikalurixelovnebis cnobilnimuSebsa dawarmomadgenlebs.
mus.VI.2. moswavles SeuZlia simRera marto da sxvebTan erTad.
mus.VI.8. moswavles SeuZlia monawileobis miReba sxvadasxva saxis RonisZiebaSi.
mus.VI.11. moswavles SeuZlia Seadaros erTmaneTsmusikaluri nawarmoebebi.
mus.VI.3. moswavles SeuZlia gansazRvros da gadmosces misTvis saintereso ganwyobileba, siuJeti, Tema.
mus.VI.9. moswavles esmis da SeuZlia warmoaCinos, rom musika/xelovneba komunikaciis saSualebaa.
mus.VI.12. moswavleicnobs sxvadaxva tipis ansamblisa da orkestris Semadgenlobas.
mus.VI.4. moswavles SeuZlia musikaluri damwerlobis gamoyeneba.
mus.VI.5. moswavles SeuZlia sakuTari saswavlo saqmianobis warmarTva.
mus.VI.6. moswavles SeuZlia sxvebTan TanamSromloba.
wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi
mimarTuleba: praqtikuli unar-Cvevebi da ideebis gamoxatva
mus.VI.1. moswavles SeuZlia improvizaciul savarjiSoebSi monawileoba.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• erTsa da imave melodiur saqcevs aJRerebs maJorsa da minorSi;• maJoruli da minoruli samxmovanebis bgerebze Txzavs ritmul da intonaciur
modelebs;
5
• simReriT aboloebs maswavleblis an Tanaklaselis mier dawyebul melodias, upasuxebs musikalur frazas;
• mReris intervalebs oqtavis farglebSi;• gansazRvravs misTvis nacnobi simReris sawyis intervals;• naswavl leqss SeurCevs/SeTxzavs melodias; • mocemul melodiur saqcevs mReris sxvadasxva safexuridan (diatonuri sekvencia);• taSiT/kakuniT da simReriT warmoadgens misTvis nacnob or- da samwiladi
struqturis melodiebs;• TanaklaselebTan monacvleobiT taSiT qmnis ritmul kompoziciebs;• gabmulad Sesrulebul ritmul figuras, harmoniul Tanmimdevrobas simReriT uxamebs
sxvadasxva melodiur xmas, ritmul figuras.
mus.VI. 2. moswavles SeuZlia simRera marto da sxvebTan erTad.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• TanaklaselebTan erTad mReris akordebs; • mReris marto, wyvilSi, gundSi erT- da orxmian simRerebs xalxuri da klasikuri
repertuaridan;• mReris kanonis tipis savarjiSoebs, simRerebs;• arCevs da iyenebs sxvadasxva gamomsaxvelobiT xerxs musikaluri nawarmoebis
Sesrulebisas.
mus.VI. 3. moswavles SeuZlia gansazRvros da gadmosces misTvis saintereso ganwyobileba, siuJeti, Tema.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• sxvebTan erTad gaiTamaSebs martiv scenebs konkretuli musikaluri nawarmoebis /
fragmentis ganwyobilebis gamoxatvis mizniT;• pantomimiT gamoxatavs garkveul ganwyobilebas; • ismens TanaklaselTa azrs sakuTar Sesrulebaze;• afasebs TanaklaselTa mier Sesrulebul Teatralur etiuds;• personaJis xasiaTs usadagebs musikalur fragments;• konkretul ambavs, siuJets usadagebs misTvis cnobil musikalur nawarmoebs da
SeZlebisdagvarad gaiTamaSebs mas improvizebuli teqstis gamoyenebiT;• konkretuli musikaluri frazebis sakravebs Soris gaJRerebisas qmnis teqstur
dialogs.
mus.VI.4. moswavles SeuZlia musikaluri damwerlobis gamoyeneba.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• kiTxulobs da wers notebs violinos, banis gasaRebSi;• amoicnobs da iyenebs alteraciis niSnebs; • Cawers taSiT an kakuniT gadmocemul ritmul naxazs;• nawarmoebis, misi fragmentis gadaweris dros ar uSvebs Secdomebs;• mcire formis safortepiano nawarmoebis/fragmentis mosmenisas Tvals adevnebs sanoto
Canawers;• iyenebs sanoto sistemis codnas nawarmoebis daswavlis, kompiuterul programebze
muSaobisas.
mus.VI.5. moswavles SeuZlia sakuTari saswavlo saqmianobis warmarTva.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• moiZiebs gakveTilisaTvis saWiro musikalur, literaturul da vizualur masalas;
6
• calkeuli amocanis gadasaWrelad gegmavs Sesasrulebeli samuSaos Tanmimdevrobas;• gakveTilis, repeticiis Semdeg uvlis musikalur instrumentebs, audio – video
aparaturas, firebs.
mus.VI.6. moswavles SeuZlia sxvebTan TanamSromloba.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• anawilebs jgufSi samuSaos, funqcia-movaleobebs;• iTvaliswinebs da iyenebs jgufis wevrebis SesaZleblobebs;• exmareba sxvebs konkretuli amocanis SesrulebaSi da saWiroebis SemTxvevaSi Tavad
iTxovs daxmarebas;• kamaTis dros ismens da iTvaliswinebs jgufis wevris arguments;• afasebs sakuTar da sxvis mier gaweul samuSaos.
mimarTuleba: komunikacia da interpretacia
mus.VI.7. moswavles SeuZlia mosmenili musikaluri nawarmoebis ganxilva da Sefaseba.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• amoicnobs nawarmoebs, mis fragments; • gadmoscems Tavis STabeWdilebas sityvierad, naxatiT, Canaweris saxiT;• axasiaTebs SemsrulebelTa Semadgenlobas;• amoicnobs mosmenisas nacnob musikalur formebs; • axasiaTebs konkretul musikalur fragments metris, sakravTa, xmis tembrebis, kilos
mixrilobis mixedviT;• msjelobs musikaluri nawarmoebis Sesrulebaze;• iyenebs nacnob musikalur masalas RonisZiebebis gaformebisas.
mus.VI.8. moswavles SeuZlia monawileobis miReba sxvadasxva saxis RonisZiebaSi.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• monawileobs klasis speqtaklSi, karnavalSi, mejlisSi;• monawileobs da eswreba skolis saangariSo koncerts;• eswreba Sexvedra-saRamoebs: kompozitorTan, SemsrulebelTan;• TanaklaselebTan erTad eswreba sajaro koncerts, speqtakls;• dadis eqskursiebze xelovanTa saxl-muzeumSi; • monawileobs da adgens kiTxvars viqtorinisTvis;• wardgeba auditoriis winaSe Semsruleblis, Semoqmedis an konferansies rolSi;• exmareba umcrosklaselebs zeimis musikalur gaformebaSi.
mus.VI.9. moswavles esmis da SeuZlia warmoaCinos, rom musika/xelovneba komunikaciis saSualebaa.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• acnobierebs, rom musika mas exmareba adamianebTan urTierTobaSi;• acnobierebs, rom musikis erToblivi mosmena adamianebSi msgavs gancdebs badebs;• saubrobs imaze, rom wina epoqaSi Seqmnili musikaluri nawarmoebi/xelovnebis nimuSi
misTvis dResac gasagebia;• ixsenebs musikalur da xelovnebis sxva dargis nawarmoebebs, romlebSic msgavsi
ideebia gamoxatuli;• saubrobs imaze, rom musika gamoiyeneba kinoSi, TeatrSi, sainformacio saSualebebSi.
7
mimarTuleba: musikaluri nawarmoebis aRqma konteqstSi
mus.VI.10. moswavle icnobs qarTuli da msoflio musikaluri xelovnebis cnobil nimuSebsa da warmomadgenlebs.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• sxvadasxva xerxiT gadmoscems cnobili musikaluri nawarmoebis Temas, ritmul suraTs
da amoicnobs mas mosmenisas;• saubrobs kompozitorebis Semoqmedebis Sesaxeb;• usmens da amoicnobs cnobil musikos-Semsrulebels sxvadasxva maxasiaTeblis mixedviT
(xmis tembriT, repertuaris mixedviT...);• moiZiebs damatebiT informacias misTvis saintereso nawarmoebis, kompozitoris,
Semsruleblis Sesaxeb.
mus.VI.11. moswavles SeuZlia Seadaros erTmaneTs musikaluri nawarmoebebi.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• naswavl nawarmoebebs adarebs erTmaneTs;• adarebs erTi da imave Janris sxvadasxva nawarmoebs da saubrobs maT damaxasiaTebel
niSnebze (savaraudo Semadgenloba, solo sakravi); • axasiaTebs nacnob musikalur formebs;• ganasxvavebs xalxuri musikis popularul nimuSebs saqarTvelos kuTxeebis mixedviT;• saubrobs imis Sesaxeb, ratom moewona esa Tu is nawarmoebi.
mus.VI.12. moswavle icnobs sxvadaxva tipis ansamblisa da orkestris Semadgenlobas.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:• asxvavebs da ajgufebs sakravebs bgeris miRebis wesis, masalis mixedviT; • xatavs an Zerwavs sakravebs, orkestrs, Semsruleblebs; • ganasxvavebs simfoniuri, kameruli, sasule, simebiani orkestris Semadgenlobas;• ganixilavs ansamblis sxvadasxva Semadgenlobas.
programis Sinaarsi
improvizaciuli savarjiSoebi:
• musikaluri enis elementebis, sakravebis gamoyenebiT; • bgera, xmovanebis siZliere, ritmi (ostinato, sinkopa, punqtiruli ritmi), tempi,
metri, registri, tembri, kilo (maJori, minori), tonaloba, intervalebi oqtavis farglebSi, diatonuri sekvencia
simRera:
• TanxlebiT da mis gareSe;• individualurad, ansamblSi da gundSi; • erTxmiani, orxmiani da martivi samxmiani simRerebi, magaliTad, “Sina vorgil”,
“Conguri”, ”qriste aRsdga”, “mravalJamier” (sagalobeli), ”cicinaTela”, i. gurgulia - ”saqanela”, i. boboxiZe – “fifqebi”, s. cincaZe - “torola”, r. laRiZe - ”simRera Tbilisze”, v. azaraSvili - “dinamo”, j. hermani – “Hello, Dolly!“, e. di kapua _ “Sole Mio“, l. riCi _ “Endless Love“ da sxv.
8
kompozicia, speqtakli:
• scenebis gaTamaSeba; • dasrulebuli formiT wardgena.
musikaluri damwerloba:
• alteraciis niSnebis amocnoba da gamoyeneba;• musikaluri fragmentis gadawera; • musikaluri Canaweris gamoyeneba nawarmoebis daswavlis, kompiuterul programebze
muSaobis, musikaluri nawarmoebis mosmenis dros. musikaluri terminebi:
• melodia, ritmi, grZlioba, pauza, ritmi, tempi, tembri, kilo (maJori, minori), tonaloba, tonika, myari, meryevi safexurebi, kvinturi wre;
• dinamiuri niuansebi: MMMezzo Forte, Mezzo Piano;• Sesrulebis xerxebi: stakato, legato;• kompozitori, folklori, folkloristi, musikismcodne, piesa, koncerti, repeticia,
orkestri, diriJori, lotbari, regenti, mesa, solisti, akompanementi, baleti, korde-baleti, balerina, baletis mocekvave, baletmaisteri, adajo, pa de de, Teatraluri/saopero/sabaleto dasi, moqme deba/aqti, antraqti, opera, aria, ariozo, reCitativi, ansambli, dueti, trio, kvarteti, kvinteti, Janri;
• orkestri (simfoniuri, kameruli, sasule, simebiani), jgufebi.
musikaluri formebi:
• martivi samnawiliani, kupleturi, rondo, variaciuli. musikis mosmena:
• gansxvavebuli epoqebis cnobili nawarmoebebis mosmena, amocnoba;• qarTuli xalxuri musikis mosmena, amocnoba.
RonisZiebebi:
• skolis koncerti; • klasis speqtakli, karnavali, mejlisi, Sexvedra - saRamoebi; • viqtorina; • sajaro koncertze, speqtaklze daswreba; • eqskursia xelovanis saxl-muzeumSi.
musikaluri nawarmoebis aRqma konteqstSi:
• ganwyobilebis amocnoba, STabeWdilebebis gaziareba, sakuTar Sexedulebebze saubari;• informacia nawarmoebis da avtoris Sesaxeb – programa (siuJeti, libreto), epoqa,
stili, Janri, biografiuli cnobebi;• informacia Semsruleblebis Sesaxeb.
sarekomendacio mosasmeni masala:
• xalxuri simRerebi; fragmentebi barokos, klasicizmis, romantizmis epoqis musikaluri
9
xelovnebis nimuSebidan, qarTvel kompozitorTa po pu laruli nawarmoebebidan, magaliTad, “winwyaro”, imeruli ”naduri”, megruli «odoia», raWuli ”alilo”, svanuri «lile»; sagalobeli «qriste aRsdga», braziliuri simRera «gvantana mera»; v. doliZe - fragmentebi operidan «qeTo da kote», n. gabunia - «igavi» instrumentuli ansamblisa da solistebisaTvis (fragmentebi); i. keWaymaZe - gundi «laSaris gzaze» sagundo ciklidan «fSauri Canaxatebi» a. kalandaZis leqsebze; v. azaraSvili - «noqtiurni» kameruli orkestrisaTvis; i. s. baxi - saviolino koncerti la minori; l. beThoveni - simfonia #5, I nawili; Tema da eqvsi variacia, fa maJori; f. Sopeni - mazureki, Txz. 33 #2, re maJori/ Txz. 24 #2, do maJori, valsi #7 do diez minori; J. bize - uvertiura, toreadoris kupletebi, bavSvTa gundi operidan «karmeni»; h. berliozi - fragmentebi ”fantastikuri simfoniidan”; k. sen-sansi - «introduqcia da rondo kapriCiozo»; j. verdi – kvarteti operidan «rigoleto»; v. a. mocarti – papagenos da papagenas dueti, Ramis dedoflis aria operidan «jadosnuri fleita», a. lerneri, f. lou - fragmentebi miuziklidan «Cemi mSvenieri ledi» da sxv.
Sefaseba musikaSi
Sefasebis komponentebi saSinao da saklaso davalebaTa komponentebifasdeba Semdegi codna da unarebi:
• musikalurixelovnebisnaswavlinimuSebiscodna;• musikisistoriisadaTeoriiszogadisakiTxebiscodna;• musikaluridamwerlobiscodna;• musikaluriterminologiiscodna;• musikalur-kompiuteruliprogramebiscodna;• SemoqmedebiToba;• improvizaciuloba;• musikismosmenisCveva;• musikalurismena;• musikalurimexsiereba;• ritmisgrZnoba;• wardgenis(prezentaciis)unari;• socialuriunarebi;• sakuTariazrisdasabuTebisunari;• tolerantoba.
codna da unar-Cvevebi fasdeba Semdegi aqtivobebiT:
saSinao davalebebi
• masalismoZieba;• referatismomzadeba;• recenziisdawera;• teqstis(literaturulidasanoto)daswavla;• davalebisSesrulebamusikalur-kompiuteruliprogramisgamoyenebiTdaa.S.
saklaso davalebebi
• SemoqmedebiTsaqmianobaSimonawileoba:simRera,improvizacia,musikalur-dramatulkompoziciebi, musikalur-kompiuteruli programebis Seqmna; • koncertis,warmodgenisrepeticiebSimonawileoba;
10
• proeqtismomzadeba;• musikismosmenadaamasTandakavSirebulidavalebebisSesruleba;• sakuTaridasxvisiSesrulebis/SemoqmedebisganxilvaSimonawileoba;• musikalurinawarmoebiskonteqstisganxilva;• sxvadasxvaaqtivobisdagegmvadamomzadeba;• sakuTarinaSromis,SemoqmedebiTisaqmianobiswardgena;• sxvadasxvadavalebisSesrulebisasmusikaluridamwerlobisgamoyenebadaa.S.
Semajamebeli davalebebis komponenti
Semajamebeli davalebis komponenti ukavSirdeba swavla-swavlebis Sedegs. am komponentSi unda Semowmdes erTi saswavlo monakveTis (Tema, Tavi, paragrafi, sakiTxi) Seswavla-damuSavebis Sedegad miRweuli Sedegebi. konkretuli saswavlo erTeulis dasrulebisas moswavlem unda SeZlos musikis standartiT gansazRvruli codnisa da unarebis warmoCena. Sesabamisad, Semajamebeli davalebebi unda amowmebdes musikis standartebiT gansazRvrul Sedegebs.
Semajamebel davalebaTa tipebi:
standartis moTxovnaTa dasafarad, rekomendebulia Semajamebel davalebaTa mravalferovani formebis gamoyeneba. musikis Semajamebel davalebaTa tipebi SeiZleba iyos:• koncerti/warmodgena;• viqtorina;• moxseneba-referati;• leqcia-koncerti;• prezentacia;• testireba;• gamocda;• proeqti.moswavlis mier Sesrulebuli proeqtis savaraudo Temebi: Tematuri warmodgenis/koncertis gamarTva; telegadacemis, radiogadacemis, speqtaklis momzadeba; gazeTis, Jurnalis, sanoto albomis momzadeba; klipis gadaReba simReris, musikaluri nawarmoebis an sxva Temaze; skolaSi cnobili kompozitoris, momRerlis, reJisoris miwveva, Sexvedris organizeba da warmarTva da a. S.
moTxovnebi, romlebsac unda akmayofilebdes Semajamebeli davalebebi
• davalebisTiToeultipsundaaxldesTavisiSefasebiszogadirubrika;• zogadirubrikaundadazustdeskonkretulidavalebispirobisadaganvlilimasalisgaTvaliswinebiT;• 10qulaundagadanawildesrubrikaSiSemavalkriteriumebze;• miTiTebuli unda iyos standartis is Sedegebi, romelTa Semowmebasac emsaxurebaSemajamebeli davaleba.
nimuSi: musikaluri nawarmoebis gacnoba TanaklaselebisTvis
moamzadeT prezentacia da gaacaniT Tqvens Tanaklaselebs instrumentuli koncertis nimuSi. amisaTvis:1. moiZieT, moismineT da SearCieT dasaxelebuli Janris is musikaluri nawarmoebi, ro¬me¬lic mogewonaT; 2. Tqveni mizania SerCeuli musikaluri nawarmoebis TanaklaselebisTvis wardgena da maTi damokidebulebis gamowveva;
11
3. SearCieT da gaacaniT Tanaklaselebs is fragmentebi, sadac ZiriTadi Tematuri masala JRers rogorc solo sakravTan, aseve orkestris partiaSi; aseve is monakveTebi, sadac musikaluri masalis ganviTareba gansakuTrebiT sainteresod geCvenebaT;4. moiZieT faqtobrivi masala SerCeuli nawarmoebis Sesaxeb - epoqa, stili, kompozitori, nawarmoebi (Janri, stili, solo sakravi, SemsrulebelTa Semadgenloba), Semsrulebeli, diriJori, SemsrulebelTa koleqtivi, darbazi (survilis mixedviT); • ecadeT,isegadaanawiloTmusikaluridaverbalurimasala,rommoswavleebismxridanar ganeldes interesi. saWiroebisamebr gamoiyeneT vizualuri masalac - video Canaweri, foto, sanoto teqsti; • prezentaciis dros, rogorc mosalodnelia, SerCeul nawarmoebTan dakavSirebulyvela sakiTxs dawvrilebiT ver ganixilavT. ecadeT, Tqvens megobrebs mok¬led gaacnoT nawarmoebTan dakavSirebuli ZiriTadi informacia. prezentaciis momzadebisas gaiTvaliswineT maTi interesebi, codna; yuradReba gaamaxvileT im sakiTxebze, romlebic xels Seuwyobs Tqveni megobrebis mxridan nawarmoebis mimarT interesis gaRviZebas da mis ukeT aRqmas; • moemzadeT prezentaciis bolonawilis - kiTxva-pasuxisaTvis. winaswar gansazRvreTsavaraudo kiTxvebi da CamoayalibeT pasuxebi. ar moeridoT paralelebis gavlebas. pasuxi, SesaZlebelia, musikaluri masaliTac gasceT. aq gamovlindeba, ramdenad kargad flobT masalas;• teqnikurisakiTxebismosagvarebladdaixmareTasistenti.
kriteriumebi
1. masalis floba; 2. komunikacia;3. saorganizacio sakiTxebi;4. SemoqmedebiToba.
1. masalis floba (codna da unarebi) 0-3• moTxovnisadekvaturimusikalurinawarmoebisSerCeva;• ZiriTadi Tematuri masalis (mTavari da damxmare Temebi) amsaxveli musikalurifragmentebis SerCeva;• mravalferovani informaciis wardgenisas nawarmoebTan dakavSirebuli sxvadasxvasakiTxis warmodgena; • kiTxvebzeamomwuravipasuxisgacema.
2. komunikacia 0-3• musikalurinawarmoebismimarTsakuTaridamokidebulebiswarmoCena;• masalisauditoriisTvismisawvdomisaxiTwardgenadadaintereseba;• informaciisnaTlad,gasagebadgadmocema;• kiTxvebzepasuxisgacemisasdazusteba.
3. saorganizacio sakiTxebi 0-1• teqnikurisakiTxebismogvareba.
4. SemoqmedebiToba 0-3• nawarmoebTandakavSirebuliinformaciidangadarCevadaTanaklaselebisTvisgacnoba;• gamosvlisasmasalis(audio,vizualuri,verbaluri)monacvleobisdagegmva;• nawarmoebismimarTsakuTaridamokidebulebisgamoxatva.
12
SefasebaTa sistema da formebi
Sefaseba swavlebis mniSvnelovani nawilia. viyenebT 2 tipis Sefasebas – ganmsazR-vrelsa da ganmaviTarebels
1. ganmsazRvreli Sefaseba– gansazRvravs moswavleTa swavlis dones saswavlo gegma-sa da saswavlo miznebTan mimarTebaSi. igi Sedegzea orientirebuli da aucileblad qulebiT fadeba. ganmsazRvreli Sefasebis dros maswavlebeli ar iZleva ganmarte-bebs, rCevebsa da rekomendaciebs Sedegebis gasaumjobeseblad.fasdeba da jamdeba sxvadasxva aqtivobebi:testi,prezentacia, proeqti, saklaso samuSaoebi da sxv.
2. ganmaviTarebeli Sefaseba gamoiyeneba moswavleTa ganviTarebisa da swavlebis xa-risxis gaumjobesebisaTvis.swavlebis procesSi fasdeba moswavlis ama Tu im sfe-roSi Seswavla–daswavlis done, saSinao davalebebis Sesruleba, gakveTilze Car-Tuloba, proeqtis wardgena da sxv.maswavlebeli moswavles afasebs ise,rom es moswavles ganviTarebasa da sakuTari codnis gacnobierebaSi daexmaros. aseTi ur-TierTTanamSromlobis forma qulebiT ar fasdeba, radgan igi rCevas, rekomen-dacias , problemaTa gadaWris gzebze miuTiTebs. ganmaviTarebeli SefasebisaTvis SesaZlebelia sxvadasxva meTodis gamoyeneba: dakvirveba, komentari da sxv
dakvirveba – Canaweri, komentarebi moswavleTa miRwevebis Sesaxeb – gamoiyeneba sxva-dasxva etapze, iqneba es kiTxvebze pasuxi, saklaso wera, dafasTan muSaoba,Tu jgufuri da individualuri mecadineobebi da sxv..
komentari – es aris informacia,romelsac maswavlebeli awvdis moswavles konkre-tuli pasuxis da davalebis Sesrulebisas. am dros SeiZleba gamoviyenoT Seqeba, waxali-seba, gamxneveba da rCeva Secdomis gamosasworeblad.
ganmaviTarebeli Sefaseba sakuTriv moswavleTa TviTSefasebasa da urTierTSefaseba-sac (TanaklaselTa mier erTmaneTis Sefaseba) moicavs. moswavle Tavad adevnebs Tvals sakuTar Tavs, obieqturad afasebs sakuTar SesaZleblobebsa da miRebul codnas, rac damoukideblad swavlebasa da TviTkritikuli unaris ganviTarebaSi exmareba. TviTSe-fasebis sxvadasxva sqema SeiZleba moswavlem da maswavlebelma erTad SeimuSavon yoveli gakveTilis, Temis Tu romelime konkretuli SemTxvevisaTvis.
13
ganmaviTarebeli Sefaseba, rekomendaciebi VI klasis musikis saxelmZRvanelosTvis
maswavleblis resursi: wignaki, an rveuli komentarebis, SeniSvnebisa da rCevebisaTvis
ganmaviTarebeli SefasebisaTvis maswavlebelma, sasurvelia, yovel gakveTilze awar-moos dakvirveba Tavis wignakSi- aRniSnos TiToeuli moswavlis codnis xarisxi da done sxvadasxva sferoSi; Seafasos, misces SeniSvnebi da rCevebi ama Tu im konkretul sakiTSi siZneleTa daZlevisa da xarvezebis gamosworebis mizniT. ase magaliTad:
1. simReris Seswavlisa da Sesrulebis dros- rogor intonirebs moswavle, ramdenad zustia intonirebis xarisxi, ritmuloba, ramdenad sworad gamoTqvams sityvier te-qsts, rogoria misi mexsiereba, plastiuroba, artistizmi.…yvela am komponentTan dakavSirebiT maswavlebeli akeTebss komentars Seqebis,waxalisebis da aseve xarve-zebis daZlevis mizniT, jgufuri mecadineobis dros, yuradReba eqceva ansamblu-robis SegrZnebas da sinqrons.
2. TemisTvis-dasartyam sakravTa orkestri- yuradReba eqceva ritmulobas, ansamblu-robas, zomis da grZliobebis zust codnas. romelime komponentis darRvevis Sem-TxvevaSi, moswavleebTan individualuri mecadineobaa saWiro.
3. TemisaTvis _ ,,solfejios gakveTilebi- yuradReba eqceva sanoto damwerlobis codnas,sagasaRebo niSnebis, notebis sworad Caweras, grZliobebisa da pauzebis codnas, furclidan kiTxvis da sworad intonirebis, ,,diriJorobis unarebs, kar-naxebis zepirad Caweris Cvevebs da a.S. im SemTxvevaSi, Tu moswavle romelime kom-ponents ver Zlevs, maswavlebeli damatebiT damoukidebel samuSaoebs aZlevs
4. TemisTvis _ musikis istoriidan- yuradReba eqceva moswavleTa mier sxvadasxva epoqaze, stilze Janrsa da formaze swor warmodgenas, kompozitorTa cxovrebisa da SemoqmedebiTi gzis mniSvnelovani TariRebis codnas, metyvelebis dros, musi-kaluri terminologiis sworad gamoyenebas, musikis mosmenisas- sxvadasxva sakravis JReradobis garCevas. SeuZlia Tu ara moswavles sakravTa jgufebad dayofa da maTi vizualurad cnoba, warmodgenil fotoebze kompozitorTa amocnoba da a.S. ama Tu im komponentSi xarvezebis aRmosafxvrelad, saWiroa damatebiTi samuSaos Catareba, (mag: damatebiTi mosmena da sxv.).
ganmaviTarebeli Sefasebebis Semdeg, maswavlebeli etapobrivad amowmebs moswavleTa mier damatebiT gaweul samuSaoebs da afasebs maT codnas. maswavleblisa da moswavlis urTierTTanamSromlobis Sedegad moswavleebi gamoasworeben xarvezebs.
14
paragrafis dasaxeleba
akad
emiu
ri
saaT
i
mus.
VI.1
. mo
swav
les
Seu
Zlia
imp
ro
viz
aciu
l s
avar
jiS
oeb
Si
mo
naw
ileo
ba.
mus.
VI.2
. mo
swav
les
Seu
Zlia
sim
Rer
a ma
rt
o d
a sx
vebT
an
erT
ad.
mus.
VI.3
. mo
swav
les
Seu
Zlia
gan
saz
Rvr
os
da
gad
mosc
es
misT
vis
sain
ter
eso
gan
wyo
bil
eba,
siu
Jet
i, T
ema.
mus.
VI.4
. mo
swav
les
Seu
Zlia
mu
sika
lu
ri
dam
wer
lo
bis
gam
oye
neba
.
mus.
VI.5
. mo
swav
les
Seu
Zlia
sak
uT
ari
sas
wav
lo
saq
mian
obi
s w
arma
rT
va.
mus.
VI.6
. mo
swav
les
Seu
Zlia
sxv
ebT
an T
anam
Sr
oml
oba
.
mus.
VI.7
. mo
swav
les
Seu
Zlia
mo
smen
ili
mu
sika
lu
ri
naw
armo
ebis
gan
xil
va d
a S
efas
eba.
mus.
VI.8
. mo
swav
les
Seu
Zlia
mo
naw
ileo
bis
miR
eba
sxva
das
xva
saxi
s R
oni
sZie
baS
i.
mus.
VI.9
. mo
swav
les
esm
is d
a S
euZl
ia w
armo
aCin
os,
ro
m mu
sika
/xel
ovn
eba
komu
nika
cii
s sa
Su
aleb
aa.
mus.
VI.1
0. m
osw
avl
e i
cno
bs q
arT
ul
i d
a ms
of
lio
mu
sika
lu
ri
xel
ovn
ebis
cno
bil
nim
uSe
bsa
da
war
moma
dge
nleb
s.
mus.
VI.1
1. m
osw
avl
es S
euZl
ia S
ead
aro
s er
Tma
neT
smu
sika
lu
ri
naw
armo
ebeb
i.
mus.
VI.1
2. m
osw
avl
e ic
nobs
sxv
adax
va t
ipis
ans
ambl
isa
da
o
rke
str
is S
emad
gen
lo
bas.
`anna-bulbuli~ 1 X X X X X X X Xsolfejio 1 X X X X X X X
wminda intervalebi 1 X X X X X X X X
didi intervalebi 1 X X X X X X X X
`Sina-vorgil~ _ svanuri simRera 2 X X X X X X X X
patara intervalebi 1 X X X X X X X X
inola gurgulia `saqanela~ 2 X X X X X X X X X
sanoto damwerloba _1 1 X X X X X X X X
iakob boboxiZe `fifqebi~ 2 X X X X X X X X X
sanoto damwerloba –2 1 X X X X X X X X
cicinaTela 2 X X X X X X X X X
banis gasaRebi 1 X X X X X X X X
nunu gabunia`Tovli modis cidan~
2 X X X X X X X X X
mcire oqtavis notebi 1 X X X X X X X X
mravalJamier _qalaquri simRera
2 X X X X X X X X
mcire oqtavis notebi xazebs Soris
1 X X X X X X X X
saSobao karnavali 3 X X X X X X X X X
frenk CerCili `fifqias simRera~ 1 X X X X X X X X X
frenk CerCili `jujebis simRera~ 1 X X X X X X X X X
frederik lou`Cemi mSvenieri ledi~
1 X X X X X X X X X
musikaluri karnaxi _ 3 1 X X X X X X X X
Congurs simebi gavubi _ xalxuri simRera
2 X X X X X X X X X
violinos istoria _1 1 X X X X X X X
nikolo paganini 1 X X X X X X X Xviolinos istoria _2 1 X X X X X X X
nikolo paganinis biografia 1 X X X X X X X Xnikolo paganinis Semoqmedeba 1 X X X X X X X Xguram bzvaneli `samSoblos~ 1 X X X X X X X X Xorgani 1 X X X X X X X
maJori 1 X X X X X X X X
Sinaarsisa da miznebis ruka
15
paragrafis dasaxeleba
akad
emiu
ri
saaT
i
mus.
VI.1
. mo
swav
les
Seu
Zlia
imp
ro
viz
aciu
l
sava
rj
iSo
ebS
i m
ona
wil
eoba
.
mus.
VI.2
. mo
swav
les
Seu
Zlia
sim
Rer
a ma
rt
o d
a sx
vebT
an
erT
ad.
mus.
VI.3
. mo
swav
les
Seu
Zlia
gan
saz
Rvr
os
da
gad
mosc
es
misT
vis
sain
ter
eso
gan
wyo
bil
eba,
siu
Jet
i, T
ema.
mus.
VI.4
. mo
swav
les
Seu
Zlia
mu
sika
lu
ri
dam
wer
lo
bis
gam
oye
neba
.
mus.
VI.5
. mo
swav
les
Seu
Zlia
sak
uT
ari
sas
wav
lo
sa
qmia
nobi
s w
arma
rT
va.
mus.
VI.6
. mo
swav
les
Seu
Zlia
sxv
ebT
an T
anam
Sr
oml
oba
.
mus.
VI.7
. mo
swav
les
Seu
Zlia
mo
smen
ili
mu
sika
lu
ri
naw
armo
ebis
gan
xil
va d
a S
efas
eba.
mus.
VI.8
. mo
swav
les
Seu
Zlia
mo
naw
ileo
bis
miR
eba
sxva
das
xva
saxi
s R
oni
sZie
baS
i.
mus.
VI.9
. mo
swav
les
esm
is d
a S
euZl
ia w
armo
aCin
os,
ro
m mu
sika
/xel
ovn
eba
komu
nika
cii
s sa
Su
aleb
aa.
mus.
VI.1
0. m
osw
avl
e i
cno
bs q
arT
ul
i d
a ms
of
lio
mu
sika
lu
ri
xel
ovn
ebis
cno
bil
nim
uSe
bsa
da
war
moma
dge
nleb
s.
mus.
VI.1
1. m
osw
avl
es S
euZl
ia S
ead
aro
s er
Tma
neT
smu
sika
lu
ri
naw
armo
ebeb
i.
mus.
VI.1
2. m
osw
avl
e ic
nobs
sxv
adax
va t
ipis
ans
ambl
isa
da
or
kest
ris
Sem
adg
enl
oba
s.
teodoro kotrau
`santa luCia~1 X X X X X X X X X
feliqs mendelsoni 1 X X X X X X X X
mendelsonis biografia 1 X X X X X X X X
tonikuri samxmovaneba 1 X X X X X X X X
mendelsonis Semoqmedeba 1 X X X X X X X X
Conguri _ megruli simRera 2 X X X X X X X X
mendelsonis koncertebi 1 X X X X X X X X
jeri hermani – Hello, Dolly 1 X X X X X X X X X
minori 1 X X X X X X X X
`win wyaros~ mgalobeli SaSvi 1 X X X X X X X X
karl Cerni 1 X X X X X X X X
inola gurgulia `nakadulo~ 1 X X X X X X X X X
frederik Sopeni 1 X X X X X X X X
Sopenis biografia 1 X X X X X X X X
Sopeni parizSi 1 X X X X X X X X
r. laRiZe `herio, herio~ 1 X X X X X X X X X
Sopenis Semoqmedeba 1 X X X X X X X X
Zilispiruli _ iakob Straitis
moTxroba2 X X X X X X X X X
paraleluri minori 1 X X X X X X X X
qriste aRsdga _ sagalobeli 2 X X X X X X X X
kvinturi wre 1 X X X X X X X X
orxmiani savarjiSo 1 X X X X X X X X
gia maWaraSvili `ocneba~ 1 X X X X X X X X X
16
1. T. nacvliSvili `saqarTvelo lamazo~ _ asrulebs `cisferi trio~2. i. haidni. kaizer-kvarteti, II nawili3. i. s. baxi. saviolino koncerti #1, re minori, I naw.4. i. haidni. simfonia #94, II naw.5. `Sina vorgil~ _ svanuri simRera6. v. a. mocarti. safortepiano koncerti #21, II nawili7. a.maWavariani. fragmenti baletidan `otelo~8. v. a. mocarti. safortepiano koncerti #23, II nawili9. ilia II. `kirie eleison~ sagalobeli 10. l.v. beThoveni. safortepiano sonata #8, do minori, `paTetikuri~, II nawili11. l. v. beThoveni. safortepiano sonata #8, do minori, `paTetikuri~, II nawili, saorkestro varianti12. `mravalJamier~ _ qalaquri simRera13. J. bize. opera `karmeni~. biWunaTa gundi14. a. mizandari. safortepiano piesebi: `aRmosavluri melodia~, `lezginka~ _ asrulebs Tamar liCeli15. o. TaqTaqiSvili. saviolino koncerti, I nawili16. v. a. mocarti. opera `jadosnuri fleita~ _ papagenasa da papagenos dueti17. a. maWavariani. saviolino koncerti, I nawili18. r.Sumani. safortepiano cikli, `karnavali~ _ `paganini~19. ilia II. `gixaroden~ _ sagalobeli20. n. paganini. kapriCio #2421. a. vivaldi-i.s. baxi _ saorgano koncerti22. l. v. beThoveni. uvertiura `egmonti”23. f. mendelsoni. `usityvo simRerebi” _ simRera jarasTan24. f. mendelsoni. saviolino koncerti, mi minori, I nawili25. `Conguri~ _ megruli simRera26. f. mendelsoni. `saqorwilo marSi~27. v. a. mocarti. safortepiano sonata #11, III nawili, `Turquli marSi~28. `win wyaro~ _ qarTl-kaxuri simRera29. k. Cerni. etiudi #1, do maJori30. l. Site. etiudi #2, do maJori31. r. Sumani. safortepiano cikli `karnavali~ _ `Sopeni~32. f. Sopeni. etiudi #10, do minori, `revoluciuri”33. f. Sopeni. valsebi ##7, 1034. f. Sopeni. noqtiurnebi ##20, 235. f. Sopeni. preludia #736. f. Sopeni. mazuri #2 37. `qriste aRsdga~ _ sagalobeli38. z. faliaSvili. opera `abesalom da eTeri” _ cekva `qarTuli”39. v. doliZe. opera `qeTo da kote” _ gundi `vadidebT maspinZelsa”40. i. paxelbeli. kanoni, re minori
audio masalis sia
diski I
17
1. i. gurgulia. `saqanela~ _ `minus~ fonograma2. i. boboxiZe. `fifqebi~ _ asruleben irakli uCaneiSvili da elene raqviaSvili3. i. boboxiZe. `fifqebi~ _ `minus~ fonograma4. n. gabunia. `Tovli modis cidan~ _ `minus~ fonograma5. f. CerCili. `fifqias simRera~ _ asrulebs andrea kazeloti6. f. CerCili. `fifqias simRera~ _ `minus~ fonograma7. n. qaSakaSvili. safortepiano improvizacia fifqias simReris Temaze _ asrulebs nikoloz qaSakaSvili8. f. CerCili. `jujebis simRera~9. f. CerCili. `jujebis simRera~ _ `minus~ fonograma10. f. lou. ,,Cemi mSvenieri ledi’’ _ asrulebs julia endriusi11. f. lou. ,,Cemi mSvenieri ledi’’ _ `minus~ fonograma12. xalxuri simRera ,,Congurs simebi gavubi” _ `minus~ fonograma13. g. bzvaneli. `samSoblos~ _ `minus~ fonograma14. t. kotrau `santa luCia~ _ asrulebs robertino loreti15. neapolitanuri simRera `santa luCia~ _ `minus~ fonograma16. j. hermani. `Hello, Dolly~ _ asrulebs lui armstrongi17. j. hermani. `Hello, Dolly~ _ `minus~ fonograma18. i. gurgulia. `nakadulo~ _ `minus~ fonograma19. r. laRiZe. `herio, herio~ _ asruleben `basti-bubus~ studiis bavSvebi20. r. laRiZe. `herio, herio~ _ `minus~ fonograma21. g. maWaraSvili. `ocneba~ _ asrulebs lizi lukaSvili22. g. maWaraSvili. `ocneba~ _ `minus~ fonograma
damatebiTi masala dResaswaulebisaTvis:
1. v. doliZe. `kintouri~ operidan `qeTo da kote~2. `urmuli~3. a. vivaldi. `Semodgoma~
diski II _ `imRere TviTon~
18
am rubrikaSi gaerTianebulia Semdegi Teoriuli masala: intervalebi (didi, patara, wmin-da), banis gasaRebi, mcire oqtavis notebi, musikaluri karnaxi-3, maJori da minori, tonikuri samxmovaneba, paraleluri minori, kvinturi wre.
moswavlis wigns Tan axlavs moswavlis rveuli, sadac Tanmimdevrulad da etapobrivad, yovel Teoriul sakiTxs Tan erTvis intonaciur-ritmuli savarjiSoebi, romlebic maswav-lebelsac da moswavlesac exmareba ama Tu im Teoriuli masalis kargad gaazrebasa da xarisxi-anad aTvisebaSi. amaSi maT, agreTve, exmareba moswavlis wignSi mocemuli rubrika `furcli-dan kiTxva~. es rubrika moswavleebs solfejios gakveTilebze SeZenili codnis praqtikulad gamoyenebis dros gamoadgeba.
samuSao rveulSi mocemuli rubrika `gaixsene da gaimeore~ Zveli, III, IV da V klasSi Seswav-lili masalis gaxsenebasa da ganmeorebaSi, dagvexmareba da gagviadvilebs axali masalis ukeT gagebas. aseTi rubrika Tan sdevs IV da V klasis moswavlis rveulebsac, sadac I, II da III klasSi Seswavlili masalaa Tavmoyrili da gameorebuli. srulyofili saxiT masala ukve VI klasis rveulSi gveZleva da xels uwyobs sruli eqvswliani kursis codnis gameoreba-ganmtkicebas.
resursi: moswavlis wigni da rveuli; audio diski xangrZlivoba: 12 akademiuri saaTi
solfejios gakveTilebi
marto da sxvebTan erTad simReris, ritmis damaxsovrebisa da gamoxatvis unar-Cvevebis ganviTareba; musikis elementaruli Teoriis sawyisebis gacnoba-gaazreba; sanoto sis-temis niSnebis amocnoba da Cawera.
mizani:
gakveTili 2
6
solfejiosityva `solfejio~ warmodgeba ori notis: sol-isa da fa-s saxelwo-
debidan. solfejios gakveTilebi igive musikis gakveTilebia, romle-bsac piTagora-biWuna gitarebdaT. solfejios gakveTilebze bavSvebi swavloben musikis ana-banas, notebis werasa da simReras, uviTardebaT ritmis SegrZneba, musikaluri smena da mexsiereba. axla Tanmimdevru-lad gavixsenoT da gavimeoroT ramdeni rame gvaswavla Cvenma solfe-jios maswavlebelma piTagora-biWunam?
1. violinos gasaRebis dawera; 2. I da II oqtavis notebi da maTi gamRe-reba; 3. gama do-maJori da gamRereba; 4. myari da meryevi safexurebi; 5. tetraqordi; 6. notis grZlioba: mTeli, naxevari, meoTxedi, mervedi.
gakveTili 2
& 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& 42 œ œ œ œ œ œ œ œ
& 43 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .
& 44 œ œ œ œ œ œ œ œ w
& 44 www www www www
& 44 www www www www www
& 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& 42 œ œ œ œ œ œ œ œ
& 43 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .
& 44 œ œ œ œ œ œ œ œ w
& 44 www www www www
& 44 www www www www www
& # 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # 42 œ œ œ œ œ œ œ œ
& # 43 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .
& # 44 œ œ œ œ œ œ œ œ w
& # 44 www www www www
& # 44 www www www www www
& # 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
& # 42 œ œ œ œ œ œ œ œ
& # 43 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .
& # 44 œ œ œ œ œ œ œ œ w
& # 44 www www www www
& # 44 www www www www www
& w w w w w w w w
& w w w w w w w w
& w w w w w w
& w w w w w w w w
& w w w w
& w w w w w w w w
& 44myari da meryevi
w w w w w w w w
& 44
& 44 œ œ œ œ œ œ œ œ
& 44intervalebi oTx meoTxedSi
w w w w w w w w w w w w w w w w
& 44
& w w w w w w w w
& w w w w w w w w
& w w w w w w
& w w w w w w w w
& w w w w
& w w w w w w w w
& 44myari da meryevi
w w w w w w w w
& 44
& 44 œ œ œ œ œ œ œ œ
& 44intervalebi oTx meoTxedSi
w w w w w w w w w w w w w w w w
& 44
gaixsene da gaimRere
i. haidni.kvarteti
mousmine musikas da daxate an dawere Seni
STabeWdileba.
gaixsene i. haidnis Semo-qmedeba, moawyve prezen-tacia klasSi da SeafaseT erTmaneTi qulebiT.
do-maJori
sol-maJori
do-maJoris tonikuri samxmovaneba
myari da meryevi safexurebi
myari da meryevi safexurebi
19
& w w w w w w w w
& w w w w w w w w
& w w w w w w
& w w w w w w w w
& w w w w
& w w w w w w w w
& 44myari da meryevi
w w w w w w w w
& 44
& 44 œ œ œ œ œ œ œ œ
& 44intervalebi oTx meoTxedSi
w w w w w w w w w w w w w w w w
& 44 & w w w w w w w w w w w w w w w w
& w w w w w w w# w w w# w w w w w w
& w w w w w w# w# w w wn wn w w w w w
& #w w w w w w w w w w w w w w w w
& #w w w w w w w w w w w w w w w w
& #w w w w w w w w w w w w w w w w
& ##### w w w w w w w w
& w w w w w w w w w w w w w w w w
& w w w w w w w# w w w# w w w w w w
& w w w w w w# w# w w wn wn w w w w w
& #w w w w w w w w w w w w w w w w
& #w w w w w w w w w w w w w w w w
& #w w w w w w w w w w w w w w w w
& ##### w w w w w w w w
& w w w w w w w w w w w w w w w w
& w w w w w w w# w w w# w w w w w w
& w w w w w w# w# w w wn wn w w w w w
& #w w w w w w w w w w w w w w w w
& #w w w w w w w w w w w w w w w w
& #w w w w w w w w w w w w w w w w
& ##### w w w w w w w w
la-minori bunebrivi
la-minori harmoniuli
la-minori melodiuri
mcire oqtavis notebi I oqtavis do
kvinturi wre
miTiTeba: maswavlebels SeuZlia bavSvebs daavalos Tavad daxaton kvinturi wre da aRniSnon tonalobebi saxatav rveulSi.
25
mcire oqtavis notebi
mcire I II III IV V
re
fa
la
do
? w w w w w w w w w w w w w w w
? w w w w w w w w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w w w w w w w w w w w w w w w
? w w w w w w w w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
re fa la do
gadawere mcire oqtavis notebi
dawere mcire oqtavis notebi xazebze
?
? w w w w w w w w w w w w w w w
? w w w w w w w w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w w w w w w w w w w w w w w w
? w w w w w w w w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w w w w w w w w w w w w w w w
? w w w w w w w w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w w w w w w w w w w w w w w w
? w w w w w w w w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w w w w w w w w w w w w w w w
? w w w w w w w w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w w w w w w w w w w w w w w w
? w w w w w w w w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w w w w w w w w w w w w w w w
? w w w w w w w w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w w w w w w w w w w w w w w w
? w w w w w w w w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w w w w w w w w w w w w w w w
? w w w w w w w w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w w w w w w w w w w w w w w w
? w w w w w w w w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w w w w w w w w w w w w w w w
? w w w w w w w w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w w w w w w w w w w w w w w w
? w w w w w w w w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
? w
gakveTili 19
akordi italiuri si-tyvaa da sami an meti musikaluri bgeris har-moniul SeerTebas niS-navs.
C-dur
G-dur
D-dur
A-dur
E-dur
H-dur
da a.S.
20
Cexma musikosma ioseb ivanes Ze ratilma udidesi wvlili Seitana qarTuli folkloris ganviTarebaSi. is pirveli qarTuli xalxuri simReris gundis xelmZRvaneli iyo; man pirvelma gadaitana notebze 30–ze meti, dRes ukve kargad cnobili, qarTuli xalxuri simRera; aqtiurad monawileobda "qarTuli galobis aRmdgeneli komite-tis" saqmianobaSi.
24 oqtombers CexeTis respublikaSi, praRis maxloblad mdebare qalaq dobSiceSi ioseb ratilis muzeumi gaixsna
saqarTvelos parlamentis erovnulma biblioTekam saqarT-velos iusticiis saministros erovnul arqivTan erTad daamuSava masalebi ratilis Sesaxeb da Seadgina bibliografia. damuSavebuli masalis aslebi gadaeca ratilis muzeums.
CexeTis respublikaSi ioseb ratilis muzeumis gaxsna aris erT–erTi mniSvnelovani furceli qarTul-Cexuri urTierTobebis is-toriaSi.
kote focxveraSvili (1889-1959) qarTveli kompozitori, diri-Jori da lotbari. saqarTvelos yofili saxelmwifo himnis – `dideba~ - avtori. dawera mravali simRera, daamuSava qarTuli xalxuri sim-Rerebi, maT Sorisaa: „gafrindi Savo mercxalo“, „gurjanelni“ da a.S., mas ekuTvnis ori opera: „kerpTa damxoba“ da sabavSvo opera „manana“.
dideba — saqarTvelos demokratiuli respublikis saxelmwifo himni iyo 1918—1921 wlebSi da saqarTvelos respublikis himni 1991—2004 wlebSi. es pirveli qarTuli erovnuli himnia. teqsti da musika ekuTvnis kompozitor kote focxveraSvils.
2004 wlis aprilSi, „dideba“ Seicvala axali saxelmwifo himniT — „Tavisufleba“.
ioseb ratili
kote focxveraSvili
dideba
ioseb ratili
& 44 .œ jœ œ œdi de ba ze
œ œ œ œciT kur Txe uls
.œ Jœ œ œdi de ba qve
œ œ œ œynad sa mo Txes- - - - - - - - - -
& .œ Jœ œ œtur fa i ver
wsa
.œ Jœ œ œdi de ba Zmo
œ œ œ œbas er To- - - - - - - -
& wbas
.œ Jœ œ œdi de ba Ta
œ œ œ œvi su fle
wbas- - - - - -
& .œ Jœ œ œdi de ba sa
œ œ œ œma ra di so
.œ œ œ œ œ œ œqa rTvel mxne er
wUsa- - - - - - - -
dideba
teqsti da musika:kote focxveraSvilis
kote focxveraSvili