ÛÁng phoá vúái ö nhiïîm söng bùæc Hûng Haãi ·

SOÁ 1532017

Nûúác söng Bùæc Hûng Haãi önhiïîm nïn ghe thuyïìn boãkhöng, gia àònh chõ NguyïînThõ Haånh (Kiïu Kyå, GiaLêm, Haâ Nöåi) phaãi chuyïínsang chùn nuöi gaâ thõt.

söng bùæc Hûng HaãiÛÁng phoá vúái ö nhiïîm

2

BAÃN TIN PHÖÍ BIÏËN KIÏËN THÛÁC

TIN TÛÁC - SÛÅ KIÏÅN

KHOA HOÅC THÛÚÂNG THÛÁC

Lyá do khöng nïn duângmaáy sêëy úã nhaâ vïå sinhcöng cöång .5NÖNG - LÊM - NGÛ NGHIÏÅP

Khöng chuãquan vúái viïmtiïíu phïë quaãn

.22GOÄ CÛÃA NHAÂ TÛ VÊËN

Giaãi àaáp thùæc mùæc vïìvêën àïì xaä höåi .29+30

Tröìng caâ chua tûâ sûäavaâ trûáng gaâ .18

Goáp yá cho dûå aán Luêåt Baão vïå & Phaát triïín Rûâng .3

Chõu traách nhiïåm xuêët baãnTS Phan Tuâng Mêåu

Phoá Chuã tõch Liïn hiïåp caácHöåi Khoa hoåc & Kyä thuêåt

Viïåt Nam

Ban Biïn têåpÀùång Vuä Caãnh Linh

Trûúãng ban

Nguyïîn Sinh Thaânh Phoá Trûúãng ban

kiïm Thû kyá biïn têåp

Nguyïîn Höìng ThanhBuâi Höìng Ninh

Trêìn Maånh Huâng

Trònh baâyQuyá Linh - Duy Anh

Baãn tin xuêët baãn àõnh kyâ 1 söë/thaáng. Moåi thöng tin

phaãn höìi vïì nöåi dung xin liïn hïå Ban Thöng tin vaâ

Phöí biïën kiïën thûác: Àõa chó: 53 Nguyïîn Du, Haâ Nöåi

Àiïån thoaåi: (04) 3.9432206 Fax: (04) 3.8227593

Email: [email protected]

SÛÁC KHOEÃ

Trong soá naøy

TIN TÛÁC - SÛÅ KIÏÅN

3

v Goáp yá cho dûå aánLuêåt Baão vïå & Phaát triïínRûâng. Ngaây 4/4, Liïn hiïåpcaác Höåi KH&KT Viïåt Namàaä töí chûác höåi thaão àoánggoáp yá kiïën cho dûå aán LuêåtBaão vïå & Phaát triïín Rûâng(sûãa àöíi) vúái sûå tham giacuãa nhiïìu nhaâ khoa hoåc,chuyïn gia... Taåi höåi thaão,caác nhaâ khoa hoåc khùèngàõnh àêy laâ Luêåt coá taác àöånglúán àïën hún 16 triïåu ha àêëtvaâ rûâng, àïën hún 10 triïåu höågia àònh saãn xuêët kinhdoanh lêm nghiïåp... Cuängtaåi höåi thaão, caác nhaâ khoa

hoåc àaä goáp yá cho nhiïìu nöåidung trong dûå thaão luêåt nhûquyïìn súã hûäu rûâng tûå nhiïnàûúåc giao; quaãn trõ rûângtrong giao rûâng, cho thuïrûâng... T.HAÂ

v Böå KH&CN laâ àêìumöëi cuöåc caách maångcöng nghiïåp 4.0. Chiïìu5/4, Böå KH&CN töí chûác hoåpbaáo thûúâng kyâ quyá I/2017.Öng Vuä Thïë Duy, ChaánhVùn phoâng Böå KH&CN chobiïët, laâ àêìu möëi cuöåc caáchmaång cöng nghïå 4.0, BöåKH&CN phöëi húåp vúái caác böå

ngaânh, àõa phûúng àangtiïën haânh raâ soaát laåi caácàõnh hûúáng phaát triïínKH&CN, àûa ra àaánh giaáhiïån traång phaát triïín vaâ àïìxuêët phûúng aán tiïëp cêåncuöåc caách maång cöng nghïå4.0. Dûå kiïën cuöëi nùm 2017seä hoaân thaânh àaánh giaá laåitêët caã caác chûúng trònh,cöng nghïå. Cuöåc caáchmaång naây seä laâ höåi tuå cuãanhiïìu cöng nghïå khaác nhaunhû cöng nghïå vêåt liïåu tiïntiïën, cöng nghïå lûu trûä,trong àoá cöng nghïå thöngtin laâ cöët loäi. TÖ HÖÅI

Goáp yá dûå thaão Luêåt Quy hoaåchCuöëi thaáng 3 vûâa qua,

Liïn hiïåp caác Höåi KH&KTViïåt Nam töí chûác höåi thaãogoáp yá dûå thaão Luêåt Quyhoaåch. Taåi höåi thaão, caác nhaâkhoa hoåc, caác chuyïn gia àaänghiïn cûáu rêët kyä lûúäng vaâàûa ra nhiïìu yá kiïën àoánggoáp. Theo caác nhaâ khoa hoåc,baãn dûå thaão àaä qua nhiïìuvoâng nïn taåo àûúåc möåt söëàöåt phaá, nhêët laâ giaãm söëlûúång caác quy hoaåch khöngthñch húåp. Ngoaâi ra, kïët cêëucaác chûúng khaá phuâ húåp.Tuy nhiïn, caác nhaâ khoa hoåccho rùçng coân nhiïìu thuêåt ngûäduâng chûa chñnh xaác, khoáhiïíu; möåt söë nöåi dung chûathöëng nhêët…

T.HAÂ


4

Nhoám nghiïn cûáu Àaåi hoåcGeorgia (Myä) àaä phên tñchmêîu khöng khñ xung quanh 4loaåi cêy caãnh tröìng trong nhaâphöí biïën laâ cêy lan YÁ, lûúäi höí,

si vaâ cau caãnh. Kïët quaã cho thêëy, böën loaåicêy caãnh kïí trïn coá khaã nùng laâm saåchkhöng khñ, nhûng mùåt khaác, chñnh baãn thênchuáng cuäng laâ nguöìn taåo ra caác chêët VOCscoá haåi. ÚÃ cêy lan YÁ, söë caác húåp chêët hûäucú phaát thaãi ào àûúåc laâ 23, cau caãnh laâ 16,cêy si laâ 13 vaâ lûúäi höí laâ 12. Möåt söë VOCslaâ thaânh phêìn cuãa caác loaåi thuöëc trûâ sêu

àûúåc sûã duång àïí baão vïå cêy. Möåt söë khaácdo caác vi sinh vêåt söëng trong bêìu àêët cuãacêy thaãi ra. Ngoaâi ra, möåt lûúång khöng nhoãVOCs (khoaãng 11 loaåi) phaát thaãi tûâ caácchêåu nhûåa duâng àïí tröìng cêy.

Nhoám nghiïn cûáu cho rùçng, hiïån tûúångcêy caãnh taåo ra caác chêët hûäu cú bay húiàöåc haåi cêìn àûúåc tiïëp tuåc nghiïn cûáu. Àïíhaån chïë aãnh hûúãng, caác gia àònh tröìng cêycaãnh trong nhaâ nïn sûã duång àêët saåch,chêåu bùçng göëm, sûá khöng àöåc vaâ tuyïåt àöëikhöng nïn sûã duång thuöëc trûâ sêu.

HÛÚNG TIÏN (Theo EurekAlert)

khöng khñ trong nhaâ

Khoa hoåc lyá thuá

Cêy caãnh coá thïí coá thïí gêy ö nhiïîmgêy ö nhiïîm


5

Biïën khoái xe thaânh mûåc viïëtPhoâng Nghiïn cûáu Graviky Labs trûåc

thuöåc Viïån Cöng nghïå Massachusetts(MIT - Myä) giúái thiïåu thiïët bõ thu thêåp muöåithan tûâ khñ thaãi ö tö àïí xûã lyá thaânh mûåc àenchêët lûúång cao mang tïn Air-Ink, duângtrong veä tranh hoùåc nghïå thuêåt thû phaáp.Theo àoá, thiïët bõ loåc khñ thaãi coá tïn Kaalink,coá khaã nùng loåc 85 - 95% muöåi than coátrong khñ thaãi ö tö. Sau khi traãi qua nhiïìucuöåc thûã nghiïåm, Graviky Labs khùèngàõnh, thiïët bõ Kaalink sau khi thu thêåp àûúåckhñ thaãi cuãa caác àöång cú seä mêët khoaãng 45phuát àïí loåc khñ thaãi naây thaânh 28g mûåc. Dothiïët bõ dïî daâng lùæp raáp thuã cöng trïn nhiïìuloaåi öëng xaã cuãa caác phûúng tiïån vaâ thöngthûúâng chó khoaãng 2 tuêìn sau khi lùæpKaalink, chuã phûúng tiïån coá thïí túái àöíi caáimúái úã trung têm cuãa Graviky Labs.

Phaát triïín phi cú chúã haângbay saát mùåt àêët

Viïån khñ àöång hoåc thuöåc Trung têm(TsAGI) cuãa Nga àang thûã nghiïåm loaåimaáy bay ûáng duång hiïåu ûáng mùåt àêët múáiduâng cho nhiïåm vuå chúã haâng. Phûúng tiïånnaây coá thïí chúã túái 500 têën haâng hoáa trongmöåt chuyïën bay úã àöå cao chó 3 - 12m.Àûúåc biïët, Nga vaâ Liïn Xö tûâng coá truyïìnthöëng phaát triïín caác loaåi maáy bay ûángduång hiïåu ûáng mùåt àêët, coân àûúåc goåi laâ"ekranoplan". Phûúng tiïån nöíi tiïëng nhêëtàûúåc tònh baáo phûúng Têy àùåt tïn laâ "Quaáivêåt biïín Caspian", coá khöëi lûúång túái 544têën vaâ loaåi maáy bay lúán nhêët thïë giúái khihoaân thaânh vaâo nùm 1966.

Lyá do khöng nïn duâng maáy sêëy tay úã nhaâ vïå sinh cöng cöångCaác nhaâ khoa hoåc taåi Àaåi hoåc Y khoa Leeds, Anh,

tiïën haânh nghiïn cûáu söë lûúång vi truâng lêy lan búãi maáysêëy tay töëc àöå cao, maáy sêëy tay thöng thûúâng vaâ khùngiêëy. Nhûäng ngûúâi tham gia àeo gùng tay chûáa möåt loaåivirus vö haåi. Khi tònh nguyïån viïn àùåt tay dûúái maáy sêëytay töëc àöå cao, luöìng khñ thöíi bay nhiïìu vi truâng nhêët.Maáy sêëy tay thöng thûúâng thöíi bay vi truâng xa 3m vaâkhùn giêëy khöng laâm lan truyïìn vi truâng. Mark Wilcox, thaânh viïn nhoám nghiïn cûáu chobiïët, baån cuäng coá thïí laâm bùæn tung toáe vi truâng gêy bïånh coá nguöìn göëc tûâ tay baån hoùåctay ngûúâi khaác. Nïëu baån rûãa tay bùçng xaâ böng sau khi duâng nhaâ vïå sinh, nguy cú lêy lanmêìm bïånh rêët ñt, bêët kïí baån laâm khö tay bùçng caách naâo. M.T (Töíng húåp)


6

Nêng cao y thûác vïì möi trûúâng vaâ tûå baão vïå mònh

Theo öng Buâi Minh Tuêën, Phoá Giaámàöëc Cöng ty Khai thaác cöng trònh thuãy lúåiBùæc Hûng Haãi, àïí haån chïë ö nhiïîm, caáckhu dên cû, laâng nghïì, bïånh viïån… cêìnnghiïn cûáu thu nûúác thaãi têåp trung vaâomöåt chöî vaâ xûã lyá àaãm baão nûúác saåchtrûúác khi àöí vaâo kïnh dêîn tiïu cuãa hïåthöëng Bùæc Hûng Haãi. Caác khu cöngnghiïåp, nhaâ maáy chïë biïën phaãi xêy dûångàêìy àuã khu xûã lyá chêët thaãi, nûúác thaãi phaãixûã lyá àaãm baão saåch trûúác khi xaã tiïu vaâokïnh truåc. Khöng chúâ àúåi caác cú quan

thanh tra maâ chñnh ngûúâi dên cêìn vaâocuöåc phaát hiïån caác cú súã xaã thaãi ö nhiïîmra möi trûúâng.

Baãn thên ngûúâi dên cuäng cêìn nghiïmchónh chêëp haânh caác quy àõnh vïì xaã thaãi,khùæc phuåc ö nhiïîm vaâ caãi thiïån möitrûúâng taåi caác laâng nghïì; sûã duång hoáachêët baão vïå thûåc vêåt theo àuáng khuyïëncaáo; khöng vûát voã bao bò hoáa chêët, thuöëctrûâ sêu bûâa baäi; khöng phun thuöëc sêuquaá liïìu khiïën hoáa chêët töìn lûu trong àêët,rûãa tröi ra söng...

Hiïån nay, taåi caác vuâng doåc theo söngBùæc Hûng Haãi coân nhiïìu laâng nghïì sûãduång cöng nghïå laåc hêåu, gêy ö nhiïîm

Trûúác thöng tin vïì ö nhiïîm söng Bùæc Hûng Haãi (Hûng Yïn), Baãn tin Phöí biïënkiïën thûác àaä nhêån àûúåc nhiïìu phaãn aánh, thùæc mùæc cuãa baån àoåc göìm: Phaãi laâmsao àïí giaãm thiïíu ö nhiïîm, caãi thiïån chêët lûúång doâng nûúác? Nhûäng àún võ naâoxaã thaãi ra doâng söng? Ngûúâi dên söëng trong vuâng ö nhiïîm phaãi laâm gò àïí baãovïå mònh?... Chuáng töi xin chia seã möåt söë giaãi phaáp trûúác mùæt cho ngûúâi dêntham khaão àïí ûáng phoá.

TUYÏËT HOA

ÛÁNG PHOÁ vúái ö nhiïîm vúái ö nhiïîm

söng Bùæc Hûng Haãi

möi trûúâng vaâ aãnh hûúãng àïën sûác khoeãngûúâi dên.

Do àoá, baâ con cêìn vêån àöång nhauphöëi húåp vúái chñnh quyïìn àõa phûúng xêydûång hïå thöëng thoaát nûúác, thu gom vaâ xûãlyá nûúác thaãi, raác thaãi têåp trung taåi caáclaâng nghïì. Lêåp caác àiïím thu gom phênloaåi raác thaãi coá hoáa chêët àïí xûã lyá àuángquy trònh traánh gêy àöåc khöng khñ vaâ önhiïîm ra àêët, nûúác ngêìm. Haâng ngaây,raác thaãi sinh hoaåt khöng àöí ra vïå söngmaâ thu gom, thaânh lêåp caác àiïím xûã lyátiïu huãy raác an toaân. Nûúác saåch khanhiïëm nïn ngûúâi dên cêìn sûã duång nûúácsaåch möåt caách tiïët kiïåm. Têån duång nûúácsinh hoaåt àïí tûúái cêy, vïå sinh nhaâ cûãa...Nhûäng gia àònh duâng nûúác giïëng khoancêìn thiïët kïë thïm bïí loåc caát, soãi, thanhoaåt tñnh vaâ àïí lùæng loåc nûúác khi ùnuöëng, tùæm rûãa. Hiïån trïn thõ trûúâng cuängcoá baán nhûäng thiïët bõ loåc nûúác sinh hoaåt,giuáp loaåi boã toaân böå ion kim loaåi nùång,taåp chêët, vi khuêín... àöìng thúâi khûã muâi,laâm trong nûúác, giuáp baâ con yïn têm húnkhi sûã duång nêëu ùn, sinh hoaåt haâng ngaây.

Thay àöíi sinh kïë, aáp duång khoa hoåcPGS.TS Mai Vùn Trõnh, Viïån Möi

trûúâng Nöng nghiïåp, Böå NN&PTNTkhuyïën caáo, àïí ûáng phoá vúái ö nhiïîmnguöìn nûúác, khan hiïëm nûúác saåch, nöngdên cêìn aáp duång caác tiïën böå khoa hoåcvaâo kyä thuêåt canh taác trïn àöìng ruöång.Caác biïån phaáp göìm: “3 giaãm, 3 tùng”(giaãm lûúång giöëng, thuöëc trûâ sêu, phênàaåm; tùng nùng suêët, chêët lûúång, hiïåuquaã kinh tïë) hay “1 phaãi, 5 giaãm” (phaãiduâng giöëng xaác nhêån; 5 giaãm göìm: Nûúác,thêët thoaát sau thu hoaåch vaâ 3 giaãm cuãa “3giaãm, 3 tùng”)… goáp phêìn giaãm ö nhiïîmmöi trûúâng. Vaâo muâa mûa, nûúác söngsaåch thò tröìng luáa, nuöi caá. Nhûäng giaiàoaån ö nhiïîm nùång, nùæng noáng thò tröìng

cêy chõu haån, cêy caãnh, cêy ngùæn ngaây,chùn nuöi gia suác, gia cêìm... Chuyïín àöíicú cêëu cêy tröìng, vêåt nuöi húåp lyá khöngchó ûáng phoá vúái ö nhiïîm khan hiïëmnguöìn nûúác maâ coân tùng hiïåu quaã kinh tïëcho nöng dên.

Nhûäng nùm gêìn àêy, nhiïìu vuâng àaäsûã duång vêåt liïåu múái àïí laâm giaãm böëc húinhû biïån phaáp che phuã nilon trïn mùåtluöëng khi gieo tröìng laåc, dûa hêëu, dêutêy, caâ chua hoùåc àûa vaâo àêët caác chêëtgiûä êím mang laåi hiïåu quaã cao. Àöìng thúâi,giaãm nhoã mûác tûúái úã nhûäng giai àoaånsinh trûúãng cuãa cêy tröìng khöng quyïëtàõnh àïën nùng suêët vaâ chêët lûúång saãnphêím cuäng laâ möåt giaãi phaáp töët. Khu vûåcsöng Bùæc Hûng Haãi, trong caác loaåi cêytruyïìn thöëng nhû luáa, ngö, khoai... xu thïëcêy ngö seä àûúåc phaát triïín maånh àïí phuåcvuå chïë biïën saãn phêím caác loaåi baánhkeåo... vaâ thûác ùn gia suác. Caác loaåi cêy ùnquaã coá giaá trõ haâng hoaá cao seä àûúåc phaáttriïín maånh nhû vaãi, nhaän... (Haãi Dûúng -Hûng Yïn). Rau saåch nhû haânh toãi, dûachuöåt, úát, nêëm, su haâo, bùæp caãi... seä àûúåctröìng nhiïìu úã vuâng Bùæc Ninh.


7

Àa daång hoaá cêy tröìng, vêåt nuöi,thay àöíi cêy tröìng thöng qua yïu cêìucuãa cêy àöëi vúái muâa sinh trûúãng vaâ chïëàöå canh taác; chuyïín àöíi sinh kïë chongûúâi dên ven söng Bùæc Hûng Haãibùçng caách du nhêåp vaâ phaát triïín caácngaânh nghïì nhû tröìng nêëm, may mùåc,cú khñ…; xûã lyá rúm raå thaânh phên boán,xêy bïí biogas; àêìu tû nêng cêëp hïåthöëng tûúái nhoã gioåt, tiïët kiïåm nûúác... seälaâ nhûäng giaãi phaáp ûáng phoá hiïåu quaãtrûúác mùæt àöëi vúái nhûäng vuâng ö nhiïîmúã Hûng Yïn, Gia Lêm (Haâ Nöåi), BùæcNinh doåc söng Bùæc Hûng Haãi.

PGS.TS Mai Vùn Trõnh

8


Coá àuáng thïë khöng?

Trïn Traái Àêët hêìu nhû úã núi naâo coá àiïìukiïån söëng àïìu coá con ngûúâi. Nhûng trongthûåc tïë, chó coá 1/5 diïån tñch laâ coá dên cû àöngàuác, trong khi àoá coân coá nhiïìu núi hoangvùæng. Nïëu noái àêu laâ núi xa xöi heão laánh maâvêîn coá con ngûúâi söëng thò àêëy laâ Tristan daCunha, möåt hoân àaão nuái lûãa úã Nam Àaåi TêyDûúng, nùçm giûäa chêu Phi vaâ Nam Myä, thuöåclaänh thöí haãi ngoaåi cuãa Anh. Hoân àaão naây chócoá diïån tñch 98km2. Con ngûúâi àùåt chên túáiàêy tûâ nùm 1816.

Laáng giïìng gêìn nhêët vúái noá laâ àaãoSt.Helena caách xa túái 2120km. Nùm 1961 nuáilûãa Tristan da Cunha phun traâo, têët caã dên cûtrïn àaão phaãi taãn cû hïët. Nhûng àïën nùm1963, hoå laåi höìi cû trúã laåi sinh söëng trïn àaão.Dên söë hiïån coá khoaãng 270 ngûúâi thuöåc 7doâng hoå. Hoân àaão khöng coá ngûúâi úã caách àêëtliïìn xa nhêët laâ àaão Buvú (Bouver) thuöåc NaUy, nùçm úã Nam Àaåi Têy Dûúng, caách búâ biïínkhöng ngûúâi úã Nam Cûåc 1.700km.

DÔ NGUYÏN

Lêåp trònh nuå cûúâiTrûúác àêy nhiïìu nhaâ khoa hoåc cho rùçng,

con ngûúâi hoåc caách thïí hiïån caãm xuác bùçngcaách quan saát ngûúâi khaác. Tuy nhiïn, tûâ kïëtquaã nghiïn cûáu àûúåc tiïën haânh thûã nghiïåmmúái àêy àöëi vúái ngûúâi muâ bêím sinh àaä baácboã nhêån àõnh àoá. Ngûúâi muâ bêím sinh khöngcoá cú höåi quan saát caách thïí hiïån caãm xuáccuãa ngûúâi khaác, nhûng caách hoå thïí hiïån tònhcaãm hoaân toaân giöëng caách cuãa ngûúâi saángmùæt. Nhû vêåy chùæc chùæn phaãi coá möåt cú chïë khaác, àoá chñnh laâ gene di truyïìn... Nhoámnghiïn cûáu cho hay, caác caãm xuác cuãa con ngûúâi, cuâng vúái cú chïë àiïìu khiïín chuáng laâvïët tñch maâ töí tiïn àaä àïí laåi trong quaá trònh tiïën hoáa. KHUÏ ÀÛÁC

Núi xa xöi heão laánh nhêët?


9

Nhêån daång ngûúâi vaâo, ra

Nhoám sinh viïn Phoâng Thñ nghiïåmNghiïn cûáu phaát triïín cöng nghïå, KhoaÀiïån tûã - Viïîn thöng, trûúâng Àaåi hoåcBaách khoa Haâ Nöåi àang nghiïn cûáu yátûúãng xêy dûång töí húåp cöng nghïå thiïëtbõ nhùçm kiïím soaát ngûúâi vaâo, ra trongnhûäng möi trûúâng röång lúán nhû trûúângàaåi hoåc, doanh nghiïåp...

n NAM AN

Theo àoá, ngûúâi duâng ài vaâo khuvûåc laâm viïåc cuãa mònh seä sûãduång theã RFID àïí àûúåc nhêåndaång. Khi cûãa múã, camera phêntñch chuyïín àöång ngûúâi duâng àïí

cêåp nhêåt thöng tin laâm viïåc cuãa ngûúâi naâyvaâo hïå cú súã dûä liïåu. Ngoaâi ra, ghi laåi

khoaãng thúâi gian ngûúâi duâng bûúác vaâophoâng. Trïn maân hònh luác naây seä hiïín thõcaác thöng tin daânh cho ngûúâi duâng lïn möåtthiïët bõ coá khaã nùng hiïín thõ nhû vö tuyïën,loa, àiïån thoaåi.

Trong trûúâng húåp ngûúâi duâng bûúác vaâokhu vûåc khöng phaãi núi laâm viïåc cuãa mònhvúái theã RFID húåp lïå, hïå thöëng àûa ra caácthöng tin nhû tòm kiïëm thöng tin ngûúâi duângnhúâ cöng nghïå P2P, cung cêëp thöng tin túáingûúâi duâng tûúng tûå nhû khi hoå bûúác vaâokhu vûåc laâm viïåc cuãa mònh (tivi hiïín thõ,àiïån thoaåi rung, speaker lïn tiïëng,...).Ngûúâi sûã duång coá thïí truy cêåp vaâo hïåthöëng àïí xem caác söë liïåu thöëng kï vïì thúâigian laâm viïåc cuãa hoå hoùåc laâ ngûúâi chuãàöång taåo ra caác thöng tin àa phûúng tiïånàïí gûãi túái nhûäng ngûúâi duâng khaác seä sûãduång hïå thöëng theã RFID cuãa hïå thöëng.


10

Haåt Alwat coá taác duång xuác taác choquaá trònh chuyïín kim loaåi tûâ hoáa trõ thêëplïn hoáa trõ cao àïí nûúác dïî daâng kïët tuãalùæng cùån laâ saãn phêím cuãa Cöng ty ÛÁngduång vaâ Phaát triïín cöng nghïå NEAD.

n NAM AN

Haåt coá taác duång trao àöíi, hêëp thuå caácion kim loaåi nùång trong nûúác, ûáng duångtrong xûã lyá nûúác giïëng khoan, nûúác bïì mùåtàïí laâm nûúác sinh hoaåt. Haåt àûúåc cêëu taåo laânhûäng haåt trong coá àûúâng kñnh 1,5mm vúáinhûäng löî xöëp nhoã li ti coá diïån tñch 0,4em2/g,töíng diïån tñch bïì mùåt cuãa möåt haåt laâ300m2/g. Haåt seä laâm saåch nûúác theo cú

chïë huát caác chêët cùån, buåi bêín vaâo tronghaåt, àùåc biïåt laâ haåt coá thïí giuáp giaãm haâmlûúång asen trong nûúác, tiïu diïåt caác vikhuêín coá haåi nhû ecoli, àöìng thúâi laâm nûúáctrong hún, saåch hún vïì caãm quan.

Nhúâ diïån tñch bïì mùåt röång nïn haåt coáthïí hoaåt àöång trong möåt vuâng diïån tñchröång lúán. Vúái caác bïí nûúác thöng thûúâng,chó cêìn thaã haåt vaâo trong bïí lùæng trûúácàûúâng nûúác sûã duång, haåt seä tûå laâm saåchnûúác trong khoaãng thúâi gian 6 thaáng. Sauàoá haåt coá thïí àûúåc lêëy ra laâm saåch bùçngcaách chaâ xaát saåch bïì mùåt cuãa haåt do bõcaác chêët bêín baám huát, sau àoá laåi thaã vaâobïí nûúác sûã duång tiïëp. Àöëi vúái nhûäng vuângnûúác bõ ö nhiïîm nùång, nhaâ saãn xuêëtkhuyïën caáo nïn thay haåt möîi nùm 2 lêìn.

Haåt xûã lyá nûúác


11

Àêy laâ yá tûúãng cuãa hai hoåc sinhàïën tûâ trûúâng THCS PhanVùn Trõ (TP Võ Thanh, HêåuGiang) göìm Lï Thõ Höìng Gêëmvaâ Lï Phuác Hûng. Nhoám taác

giaã cho biïët, yá tûúãng àûúåc thûåc nhiïån vúáimong giuáp ngûúâi dên úã nhûäng vuâng xêmnhêåp mùån kõp thúâi nùæm bùæt tònh hònh vaâ coánhûäng biïån phaáp chuã àöång húåp lyá trûúácdiïîn biïën phûác taåp cuãa tònh traång xêmnhêåp mùån. Theo àoá, vêåt liïåu àïí laâm traái nöíilaâ quaã boáng troân àöì chúi cuãa treã em. Möîitraái seä àûúåc àaánh söë theo tyã lïå nûúác muöëichûáa bïn trong.

Tiïëp theo, duâng búm kim tiïm àïí àûanûúác muöëi àaä pha vaâo bïn trong traái boángvaâ duâng keo àïí bõt chùåt chöî àaä cho nûúácmuöëi vaâo. Khi hoaân thaânh, traái nöíi seä àûúåc

thaã vaâo nûúác. Nïëu caác traái nöíi àïìu chòmxuöëng bïn dûúái nûúác thò chûáng toã àoá laânûúác ngoåt, coân khi cho vaâo nûúác, thêëychuáng nöíi lïn bïì mùåt,chûáng toã àêy laâ nûúácmùån. Àöå mùån cuãa nûúác coá thïí xaác àõnhdûåa trïn caác söë àaánh dêëu trïn traái nöíi theotyã lïå nûúác muöëi chûáa bïn trong.

Nhoám taác giaã hy voång yá tûúãng naây seägiuáp ñch cho ngûúâi dên nhêån biïët àûúåc khinaâo nûúác mùån xêm nhêåp vaâo, tûâ àoá seä coábiïån phaáp àoáng, àêåy cöëng húåp lñ àïí tñch trûänûúác ngoåt phuåc vuå cho viïåc tûúái tiïu saãnxuêët, goáp phêìn nêng cao hiïåu quaã laoàöång. Àùåc biïåt, nhoám taác giaã cho biïëtthïm, vúái giaá thaânh reã (chó dûúái20.000à/saãn phêím), yá tûúãng rêët dïî triïínkhai röång raäi cho baâ con nöng dên sûãduång. T.HAÂ

Traái nöíi baáo nûúác mùån

Àïí coá möåt cêy bûúãiBonsai àeåp, ngoaâi kyäthuêåt chùm soác, taåo taánthò biïån phaáp phoâng trûâsêu bïånh àoáng möåt vaitroâ quan troång quyïët àõnhtúái veã àeåp cuãa chêåu bûúãi.Sau àêy chuáng töi giêëythiïåu möåt söë loaâi sêubïånh haåi chñnh trïn cêybûúãi Bonsai vaâ biïån phaápphoâng trûâ.

n PHAÅM VÙN PHUÁ(Chi cuåc Baão vïå Thûåc vêåt

tónh Haâ Giang)

1. Sêu bûúám phûúångTrûúãng thaânh cuãa sêu

laâ möåt loaâi bûúám hoaåt àöångvaâo ban ngaây. Trûúãngthaânh àeã trûáng raãi raác trïncaác chöìi non cuãa cêy. Sêunon núã ra ùn khuyïët caác laánon, buáp non, nuå hoa laâmcho cêy sinh trûúãng chêåm,caác laá bõ ùn khuyïët nhamnhúã laâm mêët veã àeåp tûånhiïn cuãa cêy bûúãi.

Phoâng trûâ: Thûúângxuyïn kiïím tra caác chêåubûúãi vaâ vûúân bûúãi caãnh, khimêåt àöå sêu thêëp coá thïí bùætvaâ diïåt bùçng tay vò loaâi sêunaây nhòn thêëy roä bùçng mùætthûúâng. Khi mêåt àöå sêu caocoá thïí duâng möåt trong caácloaåi thuöëc thöng duång àïí

phun trûâ nhû Ofatox 400EC, Bassa 50 EC, Karate2,5 EC… nöìng àöå tûâ 0,1 –0,2% àïí phun trûâ. Chuá yá:Phun têåp trung vaâo caác laánon vaâ chöìi non.

2. Ngaâi chñch huátTrûúãng thaânh laâ möåt

loaâi bûúám nhoã hoaåt àöångvaâo ban àïm, chuáng duângvoâi chñch huát nhûäng quaãbûúãi bûúác vaâo giai àoaånchñn (khi voã quaã chuyïínsang mêìu hanh vaâng). Taáchaåi cuãa ngaâi chñch huát laâmcho quaã bûúãi bõ thöëi vaâruång, laâm giaãm tyã lïå quaãchñn trïn cêy, tûâ àoá laâmgiaãm veã àeåp cuãa chêåu bûúãi.

Phoâng trûâ: Àöëi vúái vûúân

bûúãi hoùåc cêy bûúãi àaätröìng vaâo chêåu cêìn kiïímtra thûúâng xuyïn àïí vúåt bùætvaâ tiïu diïåt ngaâi chñch huátkõp thúâi. Khi coá quaã chñn coáthïí soi àeân àïí bùæt ngaâi vaâoban àïm. Coá thïí duâng bêîybaã chua ngoåt göìm nûúácàûúâng pha giêëm coá thuöëctrûâ sêu Padan nöìng àöå tûâ0,1 – 0,2%, sau àoá cho vaâocaác àôa àùåt trong vûúân bûúãiàïí thu huát ngaâi àïën tiïudiïåt (coá thïí thay nûúácàûúâng dêëm bùçng nûúác eáphoa quaã).

3. Caác loaâi rïåpRïåp haåi bûúãi caãnh coá

nhiïìu loaâi nhû rïåp muöåi,rïåp vêíy öëc… Rïåp thûúâng

12

NÖNG - LÊM - NGÛ NGHIÏÅP

Àïí coá möåt chêåu bûúãi Bonsai àeåp thò biïån phaáp phoâng trûâ sêu bïånh

àoáng möåt vai troâ quan troång.

Kyä thuêåt phoâng trûâ sêu bïånh

haåi bûúãi Bonsai

13


söëng thaânh tûâng öí trïn caác buáp non, quaãnon vaâ chuâm hoa. Rïåp chñch huát dõch cêylaâm cho laá, quaã non phaát triïín dõ daång laâmmêët veã àeåp cuãa chêåu bûúãi. Ngoaâi ra, chêëtbaâi tiïët cuãa rïåp taåo àiïìu kiïån cho nêëm möìhoáng (nêëm muöåi àen) phaát triïín trïn laá vaâquaã non laâm giaãm giaá trõ cuãa chêåu bûúãi.

Phoâng trûâ: Cêìn theo doäi vûúân bûúãi vaâchêåu bûúãi thûúâng xuyïn àïí coá biïån phaápphoâng trûâ rïåp kõp thúâi. Nïëu söë lûúång rïåp ñt coáthïí ngùæt öí rïåp tiïu huãy àïí traánh lêy lan. Khimêåt àöå rïåp cao coá thïí duâng möåt trong caácloaåi thuöëc àïí phun trûâ nhû Bassa 50 EC,Trebon 10 EC… nöìng àöå tûâ 0,1 – 0,2 %.Chuá yá: Phun ûúát àïìu caác quaã vaâ buáp non.

4. Sêu veä buâaTrûúãng thaânh cuãa sêu veä buâa laâ möåt

loaâi bûúám nhoã, ban ngaây êín lêëp trong taáncuãa cêy. Ban àïm chuáng giao phöëi vaâ àeãtrûáng trïn caác meáp laá non, chöìi non. Sêunon coá kñch thûúác rêët nhoã, chó bùçng àêìukim. Sau khi núã, sêu non àuåc vaâo trongbiïíu bò cuãa caác laá non vaâ ùn biïíu bò laá taåothaânh caác àûúâng àuåc ngoùçn ngheâo trïn laánon nhû hònh caác laá buâa nïn àûúåc goåi laâsêu veä buâa.

Nhûäng laá bõ haåi thûúâng phaát triïín nhùnnhuám, dõ daång laâm giaãm sinh trûúãng cuãabûúãi Bonsai vaâ nhêët laâ laâm giaãm veã àeåpcuãa chêåu bûúãi. Ngoaâi gêy haåi laá non, sêuveä buâa coân gêy haåi chöìi vaâ voã cuãa quaã nonlaâm mêët veã àeåp cuãa quaã.

Phoâng trûâ: Kïët húåp vúái taåo caác daángthïë cêìn cùæt tóa, taåo taán cho chêåu bûúãi thöngthoaáng seä haån chïë núi êín nêëp cuãa contrûúãng thaânh. Nhûäng laá bõ sêu veä buâa haåinùång cêìn cùæt boã tiïu huãy traánh lêy lan.

Khi thêëy xuêët hiïån triïåu chûáng àêìu tiïncuãa sêu veä buâa coá thïí duâng möåt trong caácloaåi thuöëc sau àïí phun trûâ nhû Trebon 10EC, Bassa 50 EC, Karate 2,5 EC… nöìngàöå tûâ 0,15 – 0,2%, dêìu khoaáng nöìng àöå tûâ

1,5 – 2%. Chuá yá: Phun ûúát àïìu caác laá, chöìivaâ quaã non.

5. Bïånh gheã (coân goåi laâ bïånh seåo)Bïånh do möåt loaâi nêëm gêy lïn. Baâo tûã

cuãa nêëm thûúâng töìn taåi trïn caác laá non.Baâo tûã xêm nhêåp vaâ gêy haåi chuã yïëu trïncaác böå phêån non cuãa cêy nhû laá, caânh vaâquaã non. Nhûäng laá bõ haåi thûúâng phaát triïíncong vïì möåt phña. Vïët bïånh trïn laá vaâ quaãtaåo thaânh caác àöëm mêìu gó sùæt, nhiïìu vïëtbïånh àan xen nhau taåo thaânh caác àaám sêìnsuâi trïn laá vaâ quaã laâm giaãm giaá trõ vaâ veãàeåp cuãa chêåu bûúãi.

Phoâng trûâ: Cêìn quan saát vaâ theo doäithûúâng xuyïn trïn chêåu vaâ vûúân bûúãi, kïëthúåp vúái chùm soác vaâ taåo taán àïí cùæt tóa kõpthúâi caác laá vaâ quaã bõ bïånh tiïu huãy traánh lêylan. Khi bïånh coá chiïìu hûúáng tùng, coá thïíduâng möåt trong caác loaåi thuöëc sau àïí phuntrûâ nhû Daconil 75 WP, Anvil 5 EC, Tilt sun-per 300 ND… nöìng àöå tûâ 0,15 – 0,2%. Chuáyá: Phun ûúát àïìu caác böå phêån cuãa cêy.

6. Bïånh thöëi göëc vaâ rïîBïånh laâm cho rïî vaâ phêìn thên cêy saát

mùåt àêët cuãa cêy bûúãi bõ chïët tûâ àoá laâm chïëtcaã cêy. Ngoaâi ra, bïånh coân gêy haåi trïn thên,laâm cho thên cêy bõ nûát voã vaâ chaãy nhûåa coámêìu nêu. Sau àoá phêìn voã vaâ thên cêy chöîvïët bïånh bõ chïët. Khi cêy bõ bïånh nùång laâmlaá cêy biïën vaâng, ruång vaâ chïët toaân böå cêy.

Phoâng trûâ: Cêìn giûä cho vûúân vaâ chêåubûúãi thöng thoaáng, nïn giûä êím àöå àêëttrong chêåu vûâa phaãi, khöng nïn tûúái phunquaá àêåm. Cêìn sûã lyá àêët trong vûúân vaâ chêåutrûúác khi tröìng bùçng vöi böåt hoùåc thuöëcBoocdo 1% nhùçm tiïu diïåt nguöìn nêëm coásùén trong àêët.

Ngoaâi caác àöëi tûúång sêu bïånh chuã yïëutrïn cêìn chuá yá boå trô haåi laá vaâ quaã non,bïånh phêën trùæng gêy haåi caác laá non, bïånhloeát quaã…


14

Trïn àõa baân tónh HaâGiang, kinh tïë trang traåi(KTTT) àoáng möåt vai troâquan troång trong quaátrònh phaát triïín saãn xuêëtnöng lêm nghiïåp. Trangtraåi cuãa Haâ Giang chñnhlaâ lûåc lû¬úång noâng cöët àïíthuác àêíy phaát triïín saãnxuêët vaâ chùn nuöi theohûúáng haâng hoaá.

n VÙN PHUÁ(phûúâng Nguyïîn Traäi,

Haâ Giang)

Trong nhûäng nùmqua, caác trangtraåi cuãa HaâGiang àaä goápphêìn trúå giuáp

àùæc lûåc caác àõa phû¬úngcuãa tónh trong viïåc quihoaåch vaâ hònh thaânh nïn

caác vuâng chuyïn canh cêytröìng, vêåt nuöi. Àöìng thúâicaác trang traåi cuãa Haâ Giangcuäng laâ núi tiïn phongtrong viïåc chuyïín àöíi cúcêëu cêy tröìng, vêåt nuöi vaâûáng duång caác tiïën böå khoahoåc kyä thuêåt múái nhùçmnêng cao nùng suêët, chêëtlûúång cuãa saãn phêím trongnöng nghiïåp. Bïn caånh àoá,caác trang traåi trïn àõa baânHaâ Giang cuäng goáp phêìnkhöng nhoã trong viïåc giaãiquyïët viïåc laâm cho ngûúâilao àöång nöng thön khi hïëtmuâa vuå…

Nhêån thûác roä thïë maånhcuãa KTTT, trong nhûängnùm qua tónh Haâ Giang àaäquan têm àïën cöng taác chóàaåo caác cêëp, caác ngaânhliïn quan triïín khai nhûängchñnh saách, chûúng trònhphaát triïín KTTT cuãa tónh.

Qua àoá KTTT cuãa HaâGiang àaä coá sûå phaát triïíncaã vïì söë lûúång vaâ chêëtlûúång. Tñnh àïën cuöëi nùm2015, toaân tónh Haâ Giangàaä coá 216 trang traåi, trongàoá coá 45 trang traåi chùnnuöi, 94 trang traåi tröìng cêyùn quaã caác loaåi, 30 trangtraåi tröìng cêy lêm nghiïåpcoân laåi laâ nhûäng trang traåitöíng húåp.

Caác saãn phêím tûâ trangtraåi cuãa Haâ Giang tuy taåo ranguöìn thu nhêåp khaá, goápphêìn khöng nhoã trong viïåcthuác àêíy phaát triïín kinh tïëvaâ taåo cöng ùn viïåc laâmcho söë àöng ngûúâi lao àöångàõa phûúng. Tuy nhiïn, caáctrang traåi cuãa Haâ Giangcuäng gùåp khöng ñt khoá khùnvaâ böåc löå nhiïìu töìn taåi cêìnkhùæc phuåc. Àùåc biïåt, caáctrang traåi cuãa Haâ Giang

Phaát triïín kinh tïë trang traåi ÚÃ HAÂ GIANG

Möåt goác cuãa trang traåi chùn nuöi töíng húåp

taåi huyïån Bùæc Quang, Haâ Giang.


15

chûa thûåc sûå phaát triïínàuáng vúái tiïìm nùng, vaâchûa thûåc sûå trúã thaânh lûåclûúång noâng cöët thuác àêíyphaát triïín kinh tïë nöngnghiïåp – nöng thön cuãatónh. Hêìu hïët caác trang traåicuãa Haâ Giang phaát triïíntheo hûúáng tûå phaát, khöngtheo qui hoaåch, caác saãnphêím thiïëu àa daång, hiïåuquaã kinh tïë chûa cao.Nhûäng haån chïë àoá bùætnguöìn tûâ 2 nguyïn nhênchñnh, àoá laâ nguöìn nhên lûåccuãa caác trang traåi chûaàûúåc àaâo taåo baâi baãn vaâhêìu hïët caác trang traåi thiïëuvöën àêìu tû. Àa söë caác chuãtrang traåi àïìu chûa qua caáclúáp àaâo taåo vïì quaãn lyá cuängnhû kyä thuêåt chuyïn mönvïì kinh doanh, saãn xuêët.Àa söë caác trang traåi cuãa HaâGiang phaát triïín dûåa trïnkinh nghiïåm, chûa biïët xêydûång kïë hoaåch àêìu tû vaâphaát triïín lêu daâi. Hêìu hïëtcaác trang traåi chó saãn xuêëtnhûäng cêy tröìng, vêåt nuöitheo kinh nghiïåm, quaá trònhaáp duång caác tiïën böå khoahoåc kyä thuêåt múái coân haånchïë. Tûâ àoá dêîn àïën chêëtlûúång saãn phêím thêëp, mêîumaä àún àiïåu, thiïëu sûáccaånh tranh trïn thõ tr-ûúâng.Lûåc lûúång lao àöång úã nöngthön tuy döìi daâo nh¬ûngchûa qua àaâo taåo, chêëtlûúång lao àöång thêëp. Möåttrong nhûäng khoá khùnchung cuãa caác trang traåi úãHaâ Giang àoá laâ qui mö nhoã

leã, chûa coá bûúác àöåt phaávïì àêìu tû do thiïëu vöën,mùåc duâ tónh Haâ Giang àaätriïín khai möåt söë chñnhsaách vïì vöën nhùçm giuápcaác trang traåi àêìu tû múãröång quy mö saãn xuêët vaâtiïu thuå saãn phêím.

Tûâ thûåc tiïîn àoá, trongnhûäng nùm qua, tónh HaâGiang àaä àïì ra caác chñnhsaách nhû thûåc hiïån töët cöngtaác àaâo taåo, böìi dûúäng chocaác chuã trang traåi àïí hoå coáàuã nùng lûåc trong quaãn lyá,àiïìu haânh hoaåt àöång saãnxuêët, kinh doanh; àêíymaånh cöng taác chuyïín giaocaác tiïën böå khoa hoåc kyäthuêåt cho caác chuã trang traåivaâ nêng cao tay nghïì chongûúâi lao àöång thöng quacaác lúáp daåy nghïì cho laoàöång nöng thön. Bïn caånhàoá, caác cêëp chñnh quyïìn

àõa phûúng àaä coá caác chñnhsaách giuáp àúä, höî trúå caáctrang traåi tiïëp cêån vúái caácnguöìn vöën ûu àaäi àaãm baãoàuã cho chu kyâ saãn xuêët àöëivúái cêy tröìng, vêåt nuöi vúáisöë vöën àaáp ûáng àûúåc nhucêìu àêìu tû. Tónh Haâ Giangàaä àïì ra chuã trûúng thûåchiïån viïåc qui hoaåch vuângnhùçm àêìu tû àöìng böå hïåthöëng àûúâng giao thöng,àiïån, nûúác phuåc vuå cho caáctrang traåi; taåo àiïìu kiïån àïícaác trang traåi liïn kïët vúáinhau thaânh möåt khöëi trongsaãn xuêët, chùn nuöi theotûâng vuâng. Tûâ àoá, caác trangtraåi coá thïí phöëi húåp, traoàöíi kinh nghiïåm saãn xuêët,giuáp àúä nhau vïì vöën vaâ thõtrûúâng tiïu thuå cho saãnphêím, cuâng taåo sûác caånhtranh vúái caác saãn phêímkhaác trïn thõ trûúâng.

Phaát triïín chùn nuöi lúån theo qui mö trang traåi taåi huyïån

Võ Xuyïn, Haâ Giang.

Hiïån nay do viïåc sûã duång caác thuöëcbaão vïå thûåc vêåt coá nguöìn göëc hoáa hoåcàaä laâm ö nhiïîm möi trûúâng (àêët, nûúác,khöng khñ) vaâ laâm mêët cên bùçng sinhhoåc trong tûå nhiïn. Ngoaâi ra, khi sûãduång caác loaâi thuöëc baão vïå thûåc vêåt coánguöìn göëc hoaá hoåc àaä àïí laåi dû lûúångtrong caác loaåi nöng saãn (rau, cuã, quaã…)tiïu duâng hùçng ngaây. Àêy chñnh laâ nguycú àe doåa sûác khoeã con ngûúâi vïì trûúácmùæt cuäng nhû lêu daâi.

n PHAÅM PHUÁ(Chi cuåc Baão vïå Thûåc vêåt

tónh Haâ Giang)

Do àoá, viïåc duâng caác loaâi cêythaão möåc coá chûáa chêët àöåc laâmthuöëc trûâ sêu vûâa coá taác duångtiïu diïåt sêu haåi cêy tröìng vûâakhùæc phuåc àûúåc nhûäng mùåt traái

do thuöëc baão vïå thûåc vêåt coá nguöìn göëc hoáahoåc gêy lïn. Àêy cuäng chñnh laâ cú súã nhùçmtaåo ra caác saãn phêím nöng saãn an toaân chongûúâi tiïu duâng, goáp phêìn laâm tùng giaá trõcaác loaâi nöng saãn trïn thõ trûúâng trong nûúácvaâ phuåc vuå cho xuêët khêíu.

Phûúng phaáp nhêån biïët caác loaâi cêythaão möåc coá chûáa chêët àöåc duâng laâmthuöëc trûâ sêu


16

Tûå chïë thuöëc trûâ sêu thuöëc trûâ sêu

sinh hoåc sinh hoåc

Laá vaâ voã cuãa cêy xoan ta chûáa nhiïìu àöåc töë

coá thïí duâng àïí chïë thuöëc trûâ sêu sinh hoåc.


17

- Quan saát dõch nhûåacuãa cêy: Nïëu thêëy dõchnhûåa cêy coá muâi nöìng, laâmcho da ngûúâi bõ dõ ûáng noánghoùåc mêín ngûáa thò dõch cêyàoá coá chûáa àöåc töë (nhû cêyruöëc caá, haåt cêy cuã àêåu...).

- Ngûãi muâi: Nhûäng cêycoá chûáa chêët àöåc àïìu coámuâi nöìng, hùæc, cay... noáichung laâ khoá ngûãi. Vñ duånhû laá vaâ voã cuãa cêy xoanta, laá cêy thuöëc laá, thuöëclaâo, cêy caâ àöåc dûúåc...

- Theo doäi nhûäng loaâiàöång vêåt nhoã söëng xungquanh cêy (nhû nhïån,kiïën...), nïëu khöng thêëyàöång vêåt nhoã söëng quanhcêy vaâ lêëy cêy laâm thûác ùnthò coá thïí nhêån àõnh cêy àoácoá chûáa àöåc töë coá thïíduâng laâm thuöëc trûâ sêu(riïng cêy thuöëc laá, thuöëclaâo vêîn coá rïåp vaâ sêu xanhgêy haåi…).

Phûúng phaáp thu haáinhûäng loaâi cêy coá chûáaàöåc töë laâm thuöëc trûâ sêu

Phûúng phaáp naây phuåthuöåc vaâo tûâng loaâi cêy vaâcaác böå phêån coá chûáa àöåc töëcuãa cêy. Coá loaâi cêy chûáachêët àöåc úã rïî nhû cêy ruöëccaá, coá loaâi cêy chûáa àöåc töëúã haåt nhû haåt na, haåt cêy cuãàêåu..., coá loaâi cêy chûáa àöåctöë úã laá vaâ thên nhû laá xoanta, laá cêy thuöëc laá, thuöëclaâo...Do àoá cêìn cùn cûá vaâonhûäng àùåc àiïím trïn cuãacêy àïí thu haái khi caác böåphêån cuãa cêy coá chûáa haâm

lûúång àöåc töë cao nhêëtnhùçm laâm tùng hiïåu quaãdiïåt trûâ sêu haåi.

Phûúng phaáp chïëbiïën

Duâng caác biïån phaáp thuãcöng maâ moåi ngûúâi coá thïíaáp duång nhû sau.

- Ngêm lêëy nûúác: Saukhi thu haái böå phêån cuãa cêycoá chûáa àöåc töë cêìn rûãasaåch, thaái nhoã ngêm trongnûúác saåch (thau, xö,chêåu...), sau àoá àêåy kñn laåi.Thúâi gian ngêm tuây thuöåctûâng loaåi cêy, thöng thûúângtûâ 1 - 2 ngaây. Trong luácngêm coá thïí àaão maånh tayàïí chêët àöåc thoaát ra tanvaâo nûúác. Ngêm xong loåclêëy nûúác àïí duâng.

- Nêëu: Sau khi thu haáiböå phêån cêy coá chûáa àöåc töëcêìn rûãa saåch, thaái nhoã chovaâo nöìi àun söi tûâ 1 - 2 giúâ.Nêëu xong gaån lêëy nûúác, khiphun coá thïí hoâa thïm vúáinûúác saåch (tuây theo àöåàêåm àùåc cuãa nûúác thuöëc).

- EÁp lêëy nûúác:Thu haáixong rûãa saåch böå phêån cuãacêy, thaái nhoã, ngêm vaâonûúác trong tûâ 5 - 10 phuátsau àoá say naát vaâ eáp lêëynûúác. Phûúng phaáp naâythñch húåp vúái nhûäng loaâicêy coá chûáa chêët àöåc trongdõch cêy nhû rïî cêy ruöëccaá, laá xoan, quaã xoan...

Chuá yá: Nhûäng thuöëcàûúåc chïë biïën tûâ cêy thaãomöåc khöng àûúåc àïí lêu seämêët taác duång diïåt sêu, vò

vêåy khi naâo cêìn múái thuhaái, chïë biïën vaâ sûã duång.

Phûúng phaáp sûã duångTuây theo àöëi tûúång sêu

haåi trïn tûâng loaåi cêy tröìngcuå theã maâ ta sûã duång nöìngàöå àùåc, loaäng khaác nhau.Khi pha chïë vaâ sûã duång caácloaâi thuöëc tûâ cêy thaão möåccoá thïí cho thïm möåt ñt xaâphoâng hoùåc dêìu khoaángnhùçm laâm tùng àöå baámdñnh cuãa thuöëc.

Tûå chïë thuöëc trûâ sêusinh hoåc tûâ caác loaâi cêythaão möåc coá chûáa àöåc töënhùçm baão vïå cêy tröìngtrûúác sûå têën cöng cuãa caácloaâi sêu haåi laâ möåt trongnhûäng hûúáng ài cuãa nïìnnöng nghiïåp hiïån àaåi. Bïncaånh àoá, phûúng phaáp chïëbiïën thuöëc trûâ sêu laåi àúngiaãn maâ moåi ngûúâi nöngdên coá thïí tûå chïë biïën vaâ sûãduång; nguöìn cêy coá chûáaàöåc töë laåi khaá nhiïìu vaâ dïîkiïëm. Àêy chñnh laâ möåttrong nhûäng àõnh hûúángnhùçm giaãm thiïíu ö nhiïîmmöi trûúâng (àêët, nûúác,khöng khñ) vaâ nêng cao àöåan toaân cuãa caác loaåi nöngsaãn phuåc vuå cho tiïu duângtrong nûúác vaâ xuêët khêíu.

Ngoaâi ra, viïåc sûã duångthuöëc trûâ sêu sinh hoåc tûâcêy thaão möåc chñnh laâ nïìntaãng vaâ laâ cú súã àïí taåo ramöåt nïìn nöng nghiïåp hûäucú an toaân vaâ bïìn vûängtrong giai àoaån trûúác mùætvaâ lêu daâi.


18

Mùåc duâ baán ra thõ trûúâng vúái giaá khaácao nhûng saãn phêím caâ chua àûúåctröìng bùçng sûäa, trûáng gaâ vaâ mêåt mña cuãachõ Thuãy (Lêm Àöìng) luön chaáy haâng.

n THI HAÂ

Laâ ngûúâi àam mï laâm vûúân nïntrong möåt lêìn tònh cúâ àûúåc ngûúâibaån úã Nhêåt giúái thiïåu phûúngphaáp tröìng traái cêy tûâ phên boánlaâm bùçng trûáng, sûäa nïn chõ

Phaåm Thõ Xuên Thuãy úã thön K’Long C(Hiïåp An, Àûác Troång, Lêm Àöìng) khaá haâohûáng vaâ quyïët àõnh mang haåt giöëng vaâphûúng phaáp naây vïì aáp duång taåi quïhûúng cuãa mònh. “Khi biïët àûúåc mö hònhnaây töi khaá thñch thuá vaâ nghô rùçng ngûúâiNhêåt laâm àûúåc thò mònh seä laâm àûúåc. Thïënïn, àêìu nùm 2015 töi bùæt àêìu thûã nghiïåmtröìng caâ traái cêy trïn diïån tñch 1.000m2 vúáichi phñ àêìu tû ban àêìu khoaãng 150 - 200triïåu àöìng”, chõ Thuãy noái.

Cûá nghô vúái sûå chuêín bõ kyä caâng thò moåiviïåc seä suön seã, tuy nhiïn, 5 thaáng àêìu thûãnghiïåm, giöëng caâ cuãa chõ Thuãy chûa thïí hêëpthuå àûúåc phên boán laâm tûâ sûäa, trûáng vaâ mêåtmña nïn nùng suêët vaâ chêët lûúång khöng àaåtkyâ voång. Sang àïën thaáng thûá 6, chõ bùæt àêìuàiïìu chónh cöng thûác pha tröån phên boán vaâliïìu lûúång tûúái cho cêy thò kïët quaã àaä thayàöíi, möîi göëc caâ chua cho thu hoaåch 8 - 10kg,cûá 50 - 60 ngaây laâ cêy bùæt àêìu cho traái.

“Khñ hêåu úã Viïåt Nam vaâ Nhêåt khönggiöëng nhau, nhêët laâ núi coá àõa hònh àùåc thuânhû tónh Lêm Àöìng nïn khi hoåc àûúåc cöngthûác, töi phaãi nhiïìu lêìn thûã nghiïåm röìi múáiàûa ra cöng thûác riïng, phuâ húåp vúái àiïìukiïån sinh trûúãng cuãa tûâng loaåi cêy trïn àêëtcanh taác. Ngoaâi ra, töi phaãi kïët húåp hïå thöëngtûúái nhoã gioåt vúái giaá thïí tröìng, möi trûúâng

nhaâ kñnh töët nïn cêy múái coá sûác àïì khaángtöët, chöëng laåi àûúåc caác bïånh nhû heo xanh,trùæng phêën, baä trêìu…", chõ Thuãy chia seã.

Tûâ quaá trònh thûã nghiïåm thaânh cöng vaâàuác kïët àûúåc nhiïìu baâi hoåc, chõ Thuãy tiïëptuåc múã röång lïn 6.000m2 vúái 4.000 göëc caâ.Hiïån, möîi thaáng, chõ cung ûáng ra thõ trûúânggêìn 1 têën caâ chua. Nïëu baán leã thò saãnphêím naây coá giaá 100.000à, coân baán só taåivûúân tûâ 60.000 - 70.000à/kg. Mùåc duâ coágiaá khaá cao, thêåm chñ gêëp gêìn 10 lêìn sovúái loaåi caâ chua thöng thûúâng, nhûng theochõ Thuãy, loaåi caâ traái cêy taåi vûúân chõ luácnaâo cuäng chaáy haâng.

Àïí cho ra saãn phêím coá maâu sùæc àeåp,traái moång, coá muâi thúm cuãa trûáng sûäa chõThuãy phaãi duâng caác nguyïn liïåu nhû sûäaboâ, sûäa àêåu naânh, mêåt mña… Têët caã caácnguyïn liïåu naây seä àûúåc chõ pha chïë theomöåt kyä thuêåt riïng. Cuå thïí, sûäa boâ vaâ sûäaàêåu naânh àûúåc tröån vúái trûáng gaâ, mêåt mña,röìi uã cho lïn men, sau àoá hoâa vúái nûúáctheo caách tûúái nhoã gioåt bùçng hïå thöëng tûúáitûå àöång cho cêy tûâ khi nhoã àïën khi trûúãngthaânh. Thúâi gian àêìu khi cêy chûa ra traái,möåt ngaây chõ tûúái 8 lêìn, möîi göëc caâ seäàûúåc tiïëp nhêån 200ml phên höîn húåp. Sùæpàïën ngaây thu hoaåch, hïå thöëng tûå àöång tûúáicho cêy 10 lêìn möåt ngaây. Chi phñ cho möåtlñt phên laâ 50.000à.

Tröìng caâ chua tûâ sûäa vaâ trûáng gaâ

Nhúâ hoâa tröån phên boán àuáng liïìu lûúång kïët húåp vúái hònh

thûác tûúái nhoã gioåt nïn saãn phêím laâm ra coá àöå àöìng àïìu cao

SÛÁC KHOEÃ

19

Chaáu Àùång Vùn T. (ThaáiBònh) troân 8 thaáng tuöíi, trùængtreão, buå bêîm vò meå töët sûäanhûng gêìn àêy, chaáu bõ hùmàoã úã beån, úã caác ngêën tay, ngêënchên ra mùåc duâ meå chaáu rêëtchuá yá túái viïåc tùæm rûãa vïå sinhcho beá. Nhúá àïën tuyáp thuöëckhaáng sinh trûúác àaä sûã duångböi cho con, meå chaáu T. tòm laåivaâ lêëy thuöëc böi vaâo chöî bõ hùm. Nhûng mêëyngaây sau, chõ caâng böi, caác vïët hùm caângàoã hún cho àïën khi chöî hùm da cuãa chaáu T.xuêët hiïån nhûäng muån nhoã, trúåt loeát khiïënchaáu khoá chõu, quêëy khoác thò chõ múái àûacon àïën viïån. Taåi bïånh viïån, baác sô cho biïëtchaáu bõ dõ ûáng vúái thaânh phêìn laâ khaáng sinherythromycin coá trong thuöëc naây maâ tuyápthuöëc àaä quaá haån sûã duång. Àûúåc baác sô

khaám bïånh kï àún meå chaáu T.àaä mua àuáng thuöëc böi chocon, sau àoá mêëy ngaây thò vïëtthûúng laânh laåi.

Lúâi baân: Àöëi vúái treã nhoã,da beá rêët nhaåy caãm vúái caácthaânh phêìn cuãa thuöëc khaángsinh. Hún nûäa, tuyáp thuöëc àaähïët haån sûã duång, thuöëc bïntrong àaä chuyïín maâu. Àêy

cuäng chñnh laâ nguyïn nhên gêy nïn tònhtraång khöng chó laâ dõ ûáng maâ coân nhiïîmkhuêín nûäa cho chaáu beá. Vò vêåy, khi thêëy caáchiïån tûúång hùm, nöíi mêín trïn da treã nhoã,cêìn giûä saåch vaâ khö, khi thêëy hiïån tûúång bêëtthûúâng cêìn àûa treã àïën khaám vaâ àiïìu trõ úãcaác cú súã y tïë uy tñn.

BS NGUYÏÎN VUÄ(Bïånh viïån Àaåi hoåc Y haâ Nöåi)

TINH HOAÂN ÊÍN, CÊÌN ÀÏËN VIÏÅNAnh Nguyïîn Haãi A. (44 tuöíi,

truá taåi Haãi Phoâng), hiïån àangcöng taác taåi cú quan nhaânûúác, àaä coá 2 con nhûng tinhhoaân thiïëu hùèn möåt bïn. AnhA. thêëy bònh thûúâng, khöng coábiïíu hiïån xêëu vïì sûác khoãe. Gêìnàêy, anh lïn baáo chñ àoåc vïìchûáng bïånh êín tinh hoaân vaâ lêu ngaâycoá thïí bõ ung thû hoáa nïn anh tòm àïënbïånh viïån àïí baác sô tû vêën vaâ àiïìu trõ. Taåibïånh viïån, khi siïu êm baác sô thêëy hònh aãnhtinh hoaân phaãi úã tiïíu khung - höë chêåu phaãiàaä teo nhoã, cêìn phêîu thuêåt. Rêët may mùæn,anh A. àaä cùæt boã àûúåc phêìn tinh hoaân laåcchöî vaâ bònh phuåc khaá töët.

Lúâi baân: Trong quaá trònh phaát triïín cuãathai nhi nam, luác àêìu, tinh hoaân nùçm trongöí buång, sau àoá, noá di chuyïín dêìn xuöëng

bòu. Tinh hoaân êín laâ tònh traångtinh hoaân dûâng laåi trïn àûúâng

di chuyïín tûâ buång xuöëng bòu.Tyã lïå tinh hoaân êín khoaãng 3- 4% treã trai khi sinh, tyã lïånaây cao hún úã treã sinh thiïëucên, sinh non, sinh àöi. Nïëu

treã trai coân nhoã, cha meå coáthïí kiïím tra núi bòu. ÚÃ treã lúán

hay ngûúâi lúán, tûå súâ thêëy trong bòukhöng coá tinh hoaân hoùåc súâ thêëy úã öëng beåncoá khöëi u nöíi lïn. Khi phaát hiïån treã bõ tinhhoaân êín, chó nïn àúåi àïën khi treã 9 thaángtuöíi àïí xem tinh hoaân coá xuöëng bòu haykhöng. Nïëu sau 9 thaáng maâ tinh hoaân vêînchûa xuöëng bòu thò nïn xûã lyá bùçng phêîuthuêåt cho treã. Thúâi gian phêîu thuêåt töët nhêëtlaâ khi treã àûúåc 1 - 2 tuöíi.

BS NGUYÏÎN VUÄ(Bïånh viïån Àaåi hoåc Y haâ Nöåi)

Cuâng ruát kinh nghiïåm Thuöëc hïët haån, meå vêîn böi hùm

SÛÁC KHOEÃ

20

Cêy laá moáng tay hay coân goåi laâmoáng tay nhuöåm, lûåu moåi, taán maåt hoa,chó giaáp hoa... tïn khoa hoåc Lawsoniainermis, thuöåc hoå Tûã vi. Do laá moáng taycoá tñnh chêët nhuöåm maâu nïn àûúåc duângröång raäi trong caác loaåi myä phêím nhûdêìu göåi àêìu, thuöëc nhuöåm toác. Hoaduâng chûäa söët, mêët nguã.

n LINH ÀAN

Laâ loaåi cêy thên nhoã, da nhùén (moåchoang coá gai úã àêìu caânh, khöngnhoån sùæc). Laá moåc àöëi, cuöëng ngùæn,

phiïën laá àún, nhoã, hònh trûáng bêìu duåcnhûng àêìu, cuöëng húi deåp. Àêìu caânh moåchoa hònh thuây, daáng chuâm nhoã maâu trùæng,giaâ chuyïín àoã röìi vaâng sêåm (khi heáo), muâithúm hùng hùæc. Ngaây xûa, khi chûa coá myäphêím, phuå nûä àaä lêëy hoa moáng tay uã vúáinûúác mûa cho ra maâu àoã hoùåc höìng àïísún moáng tay, chên, laâm son möi. Hiïånnay cêy àûúåc tröìng nhiïìu núi àïí laâm caãnh,laâm thuöëc, laâm myä phêím.

Theo y hoåc cöí truyïìn, laá cuãa cêy laámoáng coá taác duång hoaåt huyïët, taán ûá, saáttruâng vaâ thûúâng duâng chûäa möåt söë bïånhngoaâi da göìm: Hùæc laâo, gheã lúã, muån nhoåt,coân duâng chûäa tiïu chaãy, baåi liïåt, trûâ giunsaán, àiïìu kinh, viïm hoång.

Vaâo muâa mûa, caác loaåi nêëm phaát triïín,thûúâng gêy ra möåt söë bïånh nêëm nhû nêëmmoáng tay, moáng chên, lúã ngûáa úã keä chênmoáng röìi lêy lan, coá khi gêy lúã caã baân tay,baân chên. Coá thïí duâng baâi thuöëc sau àêyàïí chûäa. Laá moáng tay rûãa thêåt saåch, giaänaát vúái ñt muöëi röìi àùæp vaâo chöî àau vaâobuöíi töëi, lêëy vaãi saåch buöåc rõt laåi. Ngaây múãra 1 - 2 lêìn cho thoaáng. Möåt söë baâi thuöëcchûäa bïånh tûâ cêy laá moáng tay:

Chûäa hùæc laâo, gheã lúã: Lêëy 200g laámoáng tay tûúi thïm 100g laá saã, 100g laá öíi(nêëu chung vúái 3 lñt nûúác - nhû nöìi xöng),tùæm liïn tuåc 2 tuêìn. Laá moáng tay tûúi rûãasaåch, àïí khö raáo nûúác, cho 1/2 thòa muöëitinh, giaä nhuyïîn, tröån vúái 3 thòa giêëm nuöi,lêëy nûúác uöëng, xaác àùæp núi ngûáa ngaáy.Ngaây 2 lêìn, liïn tuåc trong 10 ngaây.

Chûäa bïë kinh: Laá moáng tay 50g, ñchmêîu 40g, nghïå àen 30g. Têët caã cho vaâoêëm àöí 500ml nûúác sùæc coân 200ml, chia 3lêìn uöëng trong ngaây, uöëng trûúác chu kyâkinh 15 ngaây.

Chûäa sûng àau tyâ, võ, haå sûúân,höng: Lêëy cêy laá moáng tay 20g, rûãasaåch, cùæt khuác 3cm, coã mûåc 15g, raumaá tûúi 20g. Caã 3 thûá sao khûã thöí, sùæcvúái 1 lñt nûúác coân 300ml. Uöëng ngaây 3lêìn, liïn tuåc 4 tuêìn.

Chûäa àau nhûác cöåt söëng, teá ngaä chêënthûúng: Lêëy toaân cêy (rïî, thên, laá, hoa maâutrùæng) 150g (sao khûã thöí vaâng), cöët toaái böí50g (caåo saåch löng, xùæt moãng, phúi 3nùæng), cam thaão 10g, cêíu tñch, nguä gia bòmöîi thûá 15g. Sùæc vúái 1.000ml nûúác coân300ml, uöëng ngaây 4 lêìn (saáng, trûa, chiïìu,töëi) liïn tuåc 30 ngaây.

Lûu yá: Ngûúâi coá chûáng ûá huyïët, phuå nûäcoá thai, ngûúâi giaâ vaâ treã em khöng duâng.

Cöng duång cuãa laá moáng tay

Hoa nhaâi, coân goåi laâhoa laâi, maåt ly, nhaâi àún,maåt lúåi, tïn khoa hoåc laâJasminum Sambac Ait, hoånhaâi (Oleaceae). Hoa nhaâilaâ võ thuöëc quyïën ruä, kñchthñch tònh duåc lêîn tùngcûúâng nùng lûúång cho conngûúâi, laåi rêët dïî chïë biïën.

n LINH ÀAN

Nhaâi coá hoa trùæng,moåc thaânh cuåm úãnaách laá hay ngoåncêy, thûúâng núã

vaâo ban àïm hoùåc vaâo giûäatrûa. Theo Àöng y, hoanhaâi coá tñnh bònh, húi haân,võ àùæng coá taác duång thanhnhiïåt, giaãi àöåc, lúåi thêëp, tiïuthuäng, hoaåt huyïët... Böåphêån sûã duång laâm thuöëc laâhoa vaâ rïî. Trong hoa nhaâichûáa chêët beáo thúmkhoaãng chûâng 0,08%. Rïîtuy àöåc nhûng àûúåc duânglaâm thuöëc giaãm àau.

Taác duång khaác cuãa hoanhaâi laâ caãi thiïån tiïu hoáa,böí trúå trong viïåc loaåi boã àöåctöë vaâ giuáp giaãm cên. Hoanhaâi cuäng giuáp àêíy maånhquaá trònh trao àöíi chêët, caãithiïån lûu thöng maáu.

Sûã duång hoa nhaâi àúngiaãn nhêët laâ uöëng traâ hoanhaâi. Traâ hoa nhaâi coá thïíàûúåc sûã duång àïí àiïìu trõ àauàêìu, ho vaâ bïånh thêëp khúáp.Phuå nûä sinh àeã, duâng dêìuhoa nhaâi cuäng rêët töët, laâ chêëtkhûã truâng maånh meä, an thêìn

vaâ thuöëc böí àûúåc àïì nghõduâng cho trûúâng húåp khoáthúã, ho vaâ suy nhûúåc thêìnkinh. Coá thïí tham khaão möåtsöë baâi thuöëc dûúái àêy chomöåt söë bïånh chûáng:

- Chûäa sûng àau dochêën thûúng: Rïî hoa nhaâi12g, laá thanh taáo 12g, camthaão àêët 16g. Sùæc uöëngngaây möåt thang.

- Chûäa huyïët aáp cao:Hoa nhaâi 10g, hoa hoâe10g, kim cuác 6g, hoa àaåi6g. Sùæc vúái ba baát nûúáccoân möåt baát, chia uöëng 2lêìn trong ngaây vaâo buöíisaáng vaâ töëi sau bûäa ùn. Möîiliïåu trònh uöëng 10 ngaây.

- Chûäa mêët nguã: Hoanhaâi 6g, têm sen 8g. Haämhoa nhaâi vaâ têm sen vúái nûúácsöi, uöëng nhiïìu lêìn trongngaây. Uöëng liïn tuåc tûâ 7 - 10ngaây seä thêëy kïët quaã roä rïåt.Hoùåc hoa nhaâi 10g, böì cönganh 20g, kim ngên hoa 20g,cam thaão àêët 10g, sùæc uöëng

ngaây 1 thang chia 2 - 3 lêìn,uöëng liïn tuåc trong 7 ngaây.

- Chûäa röm saãy: Laá nhaâi50g, laá saâi àêët 20g, laá ngaãicûáu 30g. Sùæc nûúác uöëngngaây 1 thang, chia 2 - 3 lêìn.Uöëng liïìn trong 3 - 5 ngaây.

- Chûäa ài tiïíu nhiïìu:Hoa nhaâi 5g, ngên haånh3g, sùæc vúái 3 baát nûúác trong1 giúâ. Ngaây uöëng 2 lêìn,uöëng trong 7 ngaây.

- Chûäa tiïu chaãy: Hoanhaâi 6g, cheâ xanh 10g,thaão quaã 3g, voã döåp öíi 3g.Caách duâng: 4 thûá trïn àemsùæc vúái 600 ml nûúác coân200ml, chia 3 lêìn uöëngtrong ngaây, uöëng sau caácbûäa ùn. Uöëng liïn tuåc trong3 ngaây. Hoùåc hoa nhaâi 10g,voã quaã lûåu 10g, cam thaãoàêët 16g. Sùæc uöëng ngaây 1thang, chia 2 - 3 lêìn. Uöëngtrong 4 ngaây.

Lûu yá: Phuå nûä coá thaivaâ cho con buá khöng duângrïî hoa nhaâi...

SÛÁC KHOEÃ

21

Hoa nhaâi

Trong tiïët trúâi nùæng noáng, caác bïånhnhiïîm khuêín hö hêëp cêëp úã treã em giatùng nhanh, trong àoá coá bïånh viïm tiïíuphïë quaãn. Àêy laâ bïånh thûúâng gùåp úãtreã, coá thïí dêîn àïën nhûäng hêåu quaãnùång nïì hoùåc tûã vong nhanh choángnïëu treã khöng àûúåc phaát hiïån vaâ àiïìutrõ kõp thúâi.

n THU PHÛÚNG

Nguyïn nhên gêy viïm tiïíu phïëquaãn (VTPQ) coá thïí do virus,vi khuêín hoùåc caãm laånh thöngthûúâng, nhûng phêìn lúán laâ dovirus maâ àûáng haâng àêìu laâ

virut húåp baâo hö hêëp, thêm nhêåp vaâo hïåthöëng hö hêëp vaâ àïën caác tiïíu phïë quaãn,(öëng nhoã nhêët cuãa àûúâng hö hêëp tûâ phênnhaánh ra khoãi hai öëng thúã chñnh (phïëquaãn) trong phöíi). Trong tiïët trúâi noáng nûåc,treã úã trong phoâng laånh röìi laåi ài ra ngoaâitrúâi nhiïåt àöå thay àöíi àöåt ngöåt, möi trûúângö nhiïîm laâ nhûäng nhên töë thuêån lúåi chobïånh VTPQ phaát sinh.

Treã bõ VTPQ thûúâng ho, chaãy nûúác muäitrong, söët, nhõp thúã nhanh, xuêët hiïån caáccún co keáo hö hêëp, löìng ngûåc bõ ruát loäm,thúã rïn... Biïën chûáng thûúâng gùåp cuãaVTPQ laâ suy hö hêëp, viïm phöíi (do dïî bõböåi nhiïîm), xeåp phöíi, viïm tai giûäa. Bïånhcoá thïí seä nùång, nhiïìu biïën chûáng vaâ tûãvong cuäng cao hún úã treã dûúái 3 thaáng tuöíi,treã sinh non - nheå cên, treã suy dinh dûúängnùång, treã coá sùén bïånh tim, phöíi, suy giaãmmiïîn dõch.

Viïåc quan troång trong àiïìu trõ VTPQcho treã laâ cêìn giaãi phoáng chêët nhêìy àïí laâmthöng thoaáng àûúâng thúã cho treã. Àöëi vúái

caác thïí VTPQ thöng thûúâng, khöng coá suyhö hêëp thò ngay khi vaâo viïån caác baác sô seätiïën haânh huát thöng àûúâng thúã, giaãi phoángcaác chêët xuêët tiïët. Duâng khñ dung êím, thuöëcgiaän phïë quaãn coá taác duång nhanh nhûventolin, bricanyl, salbutamol, kïët húåp vúáilyá liïåu phaáp hö hêëp, vöî rung, huát àúâm.Nhûäng treã söët cao, nön, thúã nhanh phaãi buâàuã dõch vaâ àiïån giaãi theo nhu cêìu cú thïí treã.

Lûu yá: Thuöëc khaáng sinh khöng coá taácduång trong trûúâng húåp VTPQ do virus gêynïn. Chó sûã duång khaáng sinh (benzyl peni-cillin, amoxycilin hoùåc caác khaáng sinhkhaác) khi coá biïíu hiïån böåi nhiïîm. Àöìngthúâi, nïëu beá söët cao trïn 380C thò coá thïícho uöëng acetaminophen (paracetamol)hay ibuprofen àïí giuáp beá haå söët vaâ giaãmàau. Àöëi vúái nhûäng trûúâng húåp nùång coá suyhö hêëp thò phaãi sûã duång liïåu phaáp oxygen,huát thöng àûúâng hö hêëp trïn, duâng thuöëcgiaän phïë quaãn àûúâng khñ dung êím, truyïìnnûúác, àiïån giaãi theo nhu cêìu cú thïí. Tuâydiïîn biïën bïånh àïí tiïën haânh àùåt nöåi khñquaãn vaâ caác biïån phaáp hö hêëp höî trúå khaác,khi caác biïån phaáp trïn khöng hiïåu quaã.

SÛÁC KHOEÃ

22

Khöng chuã quan vúái viïm tiïíu phïë quaãn

Cêìn phaát hiïån súám àïí àiïìu trõ kõp thúâi VTPQ

Muâa heâ laâ muâa cuãa búi löåi, tuy nhiïncaác chuyïn gia y tïë cuäng khuyïën caáo coámöåt söë bïånh coá thïí gùåp khi búi löåi. Vò vêåy,àïí an toaân khi búi löåi, baâ con cêìn lûu yá.

n MINH NGOÅC

Möåt söë bïånh thûúâng gùåp 1. Da liïîu: Do lêy nhiïîm tûâ nhûäng ngûúâi

mùæc bïånh búi cuâng, do nguöìn nûúác coáhaâm lûúång clo cao hoùåc aánh saáng mùåt trúâiquaá maånh gêy töín thûúng da, toác. Möåt söëtbïånh gêy viïm nhiïîm cú quan sinh duåcthöng qua tùm nûúác höì búi àûúåc ghi nhêånnhû lêåu, viïm nhiïîm cú quan sinh duåc...

2. Bïånh tai muäi hoång: Do uöëng phaãinûúác hoùåc sùåc nûúác höì búi àûa vi truângvaâo muäi, hoång, xoang. Àùåc biïåt, nhiïîm vitruâng naäo mö cêìu coá thïí diïîn tiïën tûã vongrêët nhanh do nhiïîm truâng huyïët.

3. Mùæt: Bïånh viïm kïët maåc mùæt rêët dïîxaãy ra khi ài búi.

4. Caác bïånh vïì àûúâng tiïu hoáa, àùåcbiïåt laâ tiïu chaãy.

5. Ngaåt nûúác do treã búi chûa quen hoùåckhöng àûúåc ngûúâi lúán giaám saát chùåt cheänïn dïî bõ ngaåt nûúác.

Lûu yá1. Nïn àûa treã ài khaám baác sô xem beá

coá nhûäng bïånh maån tñnh, àùåc biïåt vïì höhêëp, tai muäi hoång hoùåc nhûäng bïånh coánguy cú lêy nhiïîm khi ài búi khöng.

2. Nïn choån höì búi khöng quaá àöngngûúâi, àaãm baão tiïu chuêín vïå sinh. Haäyquan saát choån höì búi coá nûúác trong nhònthêëy àaáy, ñt rong rïu hoùåc laá cêy, khöng coámuâi võ laå. Sau khi búi xong nïn àïí yá àïënnhûäng phaãn ûáng laå trïn da.

3. Nïn choån huêën luyïån viïn hûúáng dêînbúi baâi baãn cho treã ngay tûâ àêìu àïí traánhnhûäng thoái quen sai coá haåi cho sûác khoeã.

4. Treã dûúái 5 tuöíi, möîi lêìn xuöëng nûúáckhöng nïn ngêm lêu quaá 30 phuát, trïn 5tuöíi chó nïn búi dûúái 60 phuát.

5. Cha meå hoùåc ngûúâi hûúáng dêîn cêìngiaám saát treã thûúâng xuyïn khi treã búi nhùçmphaát hiïån súám tai naån xaãy ra.

6. Nïn búi nhûäng höì khöng quaá àöngngûúâi. Nïn choån thúâi àiïím nhiïåt àöå ngoaâitrúâi khöng quaá cao.

7. Nïn thoa kem chöëng nùæng.8. Khöng nïn ùn no hoùåc àïí buång àoái

quaá khi xuöëng höì búi.9. Nïn vêån àöång tûâ 10 - 15 phuát trûúác

khi xuöëng höì búi.10. Àeo kñnh vaâ noán búi àïí haån chïë lêy

nhiïîm bïånh.11. Nïn búi trong thúâi lûúång vûâa sûác,

nhúá uöëng nûúác àêìy àuã.12. Khi lïn búâ tùæm rûãa saåch seä ngay vúái

xaâ böng, rûãa mùæt, muäi, tai vúái nûúác muöëisinh lyá vö truâng, lau khö tai, xuác miïång vúáinûúác muöëi.

13. Khi phaát hiïån dêëu hiïåu laå sau khibúi, nïn àïën khaám baác sô.

SÛÁC KHOEÃ

23

Möåt söë lûu yá àïí an toaân khi búi

Búi söng laâ hònh aãnh quen thuöåc vaâo muâa heâ

24

GOÄ CÛÃA NHAÂ TÛ VÊËN

Hoãi: Xin cho biïët quaãcuãa cêy chanh leo coá taácduång nhû thïë naâo? Caáchsûã duång? Nghe noái chõ emnûä àang àöå tuöíi sinh àeãkhöng àûúåc duâng. Nïëuduâng seä aãnh hûúãng àïënàûúâng con caái?

LA TIÏËN THAÂNH (Àa Phuá, Thöëng Nhêët,

Hûng Haâ, Thaái Bònh)

Lûúng y Vuä QuöëcTrung, Höåi Àöng y ViïåtNam traã lúâi: Quaã chanh leocoân àûúåc goåi vúái caái tïn laåctiïn trûáng, chanh dêy, maácmùåt, àûúåc duâng laâm nûúácgiaãi khaát. Thõt quaã chanhleo chñn coá võ chua ngoåt,maâu vaâng nhaåt, thûúângàûúåc duâng dûúái daång nûúácuöëng giaãi khaát. Caânh, laáchanh leo coá taác duång anthêìn, gêy nguã (nheå) giaãmsûå lo êu höìi höåp, haå huyïëtaáp (nheå) dõu caác cún co giêåt(trong àöång kinh) giaãm cúnàau buång cú nùng vaâ àaubuång kinh.

Àïí chûäa caác chûángbïånh nhùçm giuáp an thêìn,gêy nguã, haå huyïët aáp... coá2 caách sûã duång: Lêëy laá tûúikhoaãng (100g) nêëu nûúácuöëng hùçng ngaây. Coá thïíduâng laá, caânh phúi khö nêëuthaânh cao loãng möîi ngaâyuöëng chûâng 20 - 30ml (tuyâ

tûâng ngûúâi) vaâo buöíi töëi.Ngûúâi ta coân duâng laá chanhleo laâm rau ùn: Lêëy laá nonthaái nhoã, voâ nheå nêëu vúáitöm seä laâ möåt moán canhngon hay coá thïí luöåc ùn(nhû nhûäng loaåi rau khaác).Ngoaâi ra, ngoån non chanhleo luöåc ùn hoùåc laá nêëuthaânh cao loãng cuäng coá taácduång an thêìn trõ mêët nguãnhû cêy laåc tiïn thûúâng(Passiflora foetida L.).

Hoa chanh leo coá taácduång an thêìn nheå vaâ coákhaã nùng "ru" nguã. Hoachanh leo àaä vaâ àang àûúåcnhiïìu nûúác duâng àïí àiïìu trõ

cho nhûäng treã em dïî bõ kñchàöång hoùåc coá vêën àïì bêëtöín vïì thêìn kinh, chûäa bïånhhen suyïîn, röëi loaån tiïuhoaá, chûáng mêët nguã vaâ caáckhoá chõu cuãa höåi chûáng tiïìnmaän kinh.

Hoaân toaân khöng coáchuyïån ùn hoùåc uöëngchanh leo laåi coá aãnh hûúãngàïën àûúâng con caái, nhêët laâàöëi vúái chõ em trong àöå tuöíisinh núã. Duy coá àiïìu khöngnïn ùn haåt quaã chanh leo,vò noá chûáa nhiïìu dêìu beáovaâ khi vaâo cú thïí chuángkhöng tiïu hoaá àûúåc.

PV (ghi)

Traánh ùn haåt quaã chanh leo


Hoãi: Töi nùm nay 31tuöíi, bõ viïm amiàan. Vûâaröìi lïn cún söët 39 - 400, phaãitiïm khaáng sinh vaâ truyïìnnûúác. Töi cùæt amiàan coáàûúåc khöng? Coá aãnhhûúãng gò khöng?

HOAÂNG HÛÄU MINH (têåp thïí 128C Àaåi La,

Àöìng Têm, Hai Baâ Trûng,Haâ Nöåi)

PGS.TS Nguyïîn NgoåcDinh, nguyïn Giaám àöëcBïånh viïån Tai muäi hoång T.Ûtraã lúâi: Amiàan laâ töí chûáclympho göìm hai khöëi nùçm úãbïn thaânh hoång, coá chûácnùng miïîn dõch, sinh ra caáckhaáng thïí vaâ lympho baâo,giuáp tùng khaã nùng chöëngàúä cuãa muäi hoång vúái caácvirus, vi khuêín gêy bïånh.Viïm amiàan maån tñnh coánghôa laâ töí chûác amiàan trúãthaânh möåt loâ viïm. Vi khuêíncoá sùén nùçm trong khe keäcuãa höëc amiàan khi gùåp caácyïëu töë thuêån lúåi göìm: Cúthïí yïëu mïåt, nhiïîm virusàûúâng hö hêëp, thay àöíi thúâitiïët àöåt ngöåt, ùn àöì laånh; önhiïîm möi trûúâng (buåi, khoáixe, khoái thuöëc laá; do rûúåu,hoaá chêët...), vi khuêín sùéncoá trong amiàan seä tungvaâo cú thïí gêy bïånh.

Biïën chûáng taåi chöî: Gêyaáp xe xung quanh amiàan

khiïën toaân böå vuâng quanhamiàan bõ sûng têëy. Bïånhnhên bõ söët, nuöët thêëy àauvaâ bõ nhiïîm truâng nùång.Viïm amiàan coân coá thïígêy nïn viïm tai giûäa, viïmxoang, viïm thanh quaãn vaâkhñ phïë quaãn. Biïën chûángxa: Viïm amiàan coân gêynïn nhûäng biïën chûáng rêëtnguy hiïím nhû thêëp tim,viïm khúáp, viïm cêìu thêån.

Khi bõ viïm amiàan,ngûúâi bïånh cêìn àïën bïånhviïån àïí àûúåc caác baác sôchuyïn khoa àiïìu trõ hoùåcchó àõnh cùæt amiàan nïëucêìn thiïët. Chó cùæt amiàantrong nhûäng trûúâng húåpviïm amiàan nhiïìu àúåt cêëp(tûâ 5 - 6 lêìn/nùm). Viïmamiàan gêy nïn nhûängbiïën chûáng nhû viïm taigiûäa, viïm xoang hoùåc caác

biïën chûáng nùång nhû thêëptim, viïm khúáp, viïm cêìuthêån. Duâ khöng bõ viïmnhûng amiàan coá kñchthûúác quaá to, gêy caãn trúãùn, uöëng, thúã cuãa ngûúâibïånh thò cuäng nïn cùæt.

Treã em dûúái 5 tuöíi vaângûúâi lúán trïn 45 tuöíi nïnhaån chïë cùæt amiàan. Tuöíi31 vêîn coá chó àõnh cùæt. Cùætvaâo muâa naâo cuäng àûúåc vòhiïån nay coá nhiïìu phûúngphaáp hiïån àaåi cùæt amiàanan toaân vaâ khöng chaãymaáu. Tuy nhiïn, baån nïnàûúåc khaám àïí coá chó àõnhcuãa baác sô. Baác sô coá kiïímtra töíng thïí vò nïëu coá caácbïånh khaác keâm theo nhûcao huyïët aáp, tim maåch, àaáiàûúâng... thò chó àõnh laåi haånchïë.

PV (ghi)

Coá nïn cùæt amiàan?


AÃnh minh hoåa

Hoãi: Con dêu caã cuãa töi 33 tuöíi, coá con6 tuöíi. Con dêu thûá, 36 tuöíi coá con gaái 8tuöíi. Vûâa qua caã hai chõ em àïìu mang thai2 thaáng àïìu phaãi boã vò tim thai êm tñnh. Sûáckhoeã caác chaáu àïìu bònh thûúâng khöng mùæcbïånh maån tñnh. Trûúác àêy coá duâng thuöëctraánh thai. Xin hoãi, nguyïn nhên thai lûu coáliïn quan gò àïën thuöëc traánh thai khöng?Coá nïn tiïëp tuåc mang thai nûäa khöng?

KIÏN ÀÖ (Tuyïn Quang)BS Phoá Àûác Nhuêån, nguyïn baác sô

Bïånh viïån Phuå saãn T.Û traã lúâi: Vúái ngûúâiphuå nûä, khöng phaãi cûá coá thuå tinh laâ coáthïí coá thai vaâ sinh àeã bònh thûúâng.Nghiïn cûáu vïì hiïån tûúång thuå tinh vaâ sinhàeã cuãa ngûúâi phuå nûä, caác nhaâ khoa hoåcàaä thêëy trong 1.000 trûúâng húåp àûúåc thuåtinh thò sang tuêìn thûá 2 àaä coá 500 phöi hûhaåi (luác naây nhiïìu phuå nûä coân chûa biïët

mònh coá thai). Ngûúâi ta cuäng thêëy tyã lïåthai khöng "àêåu" vaâ thai dõ daång caângtùng lïn khi ngûúâi meå caâng nhiïìu tuöíi (tûâ35 tuöíi trúã lïn). Vò thïë, caác thêìy thuöëc saãnkhoa vêîn thûúâng khuyïn ngûúâi phuå nûä tûâtuöíi naây khöng nïn coá thai vaâ sinh àeãnûäa. Nïëu vêîn muöën coá con, baâ meå cêìnàûúåc àïën caác cú súã chuyïn khoa àïí àûúåc"chùm soác trûúác sinh"...

Vúái trûúâng húåp hai ngûúâi con dêu cuãabaác, chuáng töi nghô chó laâ sûå truâng húåpngêîu nhiïn. Caã 2 ngûúâi con dêu cuãa baácvïì tuöíi àúâi cuäng àaä gêìn vaâ quaá tuöíi 35, vòthïë töët nhêët laâ khöng nïn coá thai vaâ sinh àeãnûäa. Nïëu muöën coá thai nûäa, caác chõ nïnàïën tû vêën vaâ xin àûúåc theo doäi chùm soáctrûúác sinh taåi caác cú súã chuyïn khoa saãntuyïën tónh vaâ tuyïën trung ûúng.

PV (ghi)

Thuöëc traánh thai gêy hoãng thai?

26


27

Hoãi: Nghe noái hiïån taåiViïåt Nam múái coá dõch vuåxem phim trûåc tuyïën vaângoaåi tuyïën vúái iflix - khophim bom têën àûúåc cêåpnhêåt liïn tuåc cuãa caác haängtrïn toaân thïë giúái. Xin hoãidõch vuå naây coá mêët phñkhöng, dõch vuå nhû thïënaâo?

TRÊÌN HÖÌNG(Bùæc Giang)

Baâ Nguyïîn NhûQuyânh, Giaám àöëc kinhdoanh iflix Viïåt Nam traã lúâi:Iflix laâ möåt dõch vuå tivi trûåctuyïën cung cêëp caác böå

phim vaâ caác chûúng trònhtruyïìn hònh àónh cao thöngqua internet. Iflix thûåc chêëtlaâ möåt kho nöåi dung khöínglöì caác chûúng trònh truyïìnhònh vaâ phim tûâ khùæp núitrïn thïë giúái giuáp ngûúâi xemcoá thïí xem nhûäng böå phimmúái nhêët ngay sau khi cöngchiïëu. Vúái mûác phñ59.000à/thaáng hoùåc540.000à möîi nùm baån coáthïí xem phim khöng giúáihaån trïn 5 thiïët bõ bêët kyâ.Caác gia àònh coá thïí choåncaác thiïët bõ vaâ coá thïí taãi vïìcaác nöåi dung ûa thñch àïí

xem ngoaåi tuyïën sau naây.Iflix cung cêëp caác phuå àïìnhû tiïëng Thaái, Malaysia,Indonesia, Anh vaâ caã tiïëngViïåt. iFlix cuäng coá giao diïåndaânh riïng cho treã nhoã vúáicaác nöåi dung saâng loåc.Hiïån iFlix àang cho àùng kyátaâi khoaãn vúái 30 ngaây duângthûã, sau àoá nïëu caãm thêëythñch thò ngûúâi duâng coá thïíthuï bao theo thaáng. Ngoaâitraã qua theã tñn duång, iFlixcoân chêëp nhêån theã àiïånthoaåi, liïn kïët vúái vñ àiïån tûãtûâ bïn thûá 3 taåi Viïåt Nam.

ÀÛÁC VINH (ghi)

Xem trûåc tuyïën kho phim quöëc tïë


28

Hoãi: Xin hoãi laâm thïë naâo àïí baão quaãn,chöëng êím cho maáy aãnh trong àiïìu kiïånthúâi tiïët noáng êím nhû úã Viïåt Nam?

HOAÂNG THUÂY TRANG (Haâ Nöåi)Chuyïn gia Nguyïîn Viïåt Huâng, giaãng

viïn Hoåc viïån Nhiïëp aãnh AÁnh saáng tû vêën:Àïí chöëng êím cho maáy aãnh nhêët laâ khi trúâinöìm cêìn duâng höåp chöëng êím hoùåc tuãchöëng êím àïí baão quaãn. Höåp chöëng êím laâmöåt höåp nhûåa cûáng vúái nùæp àêåy kñn úã trïn,bïn trong thûúâng coá chûáa sùén caác haåt huátêím bùçng silicon (rêët dïî tòm thêëy taåi caác cûãahaâng), vaâ thûúâng coá thïm möåt êím kïë àïítiïån cho viïåc theo doäi nhiïåt àöå. Nïëu höåpkhöng coá êím kïë, baån coá thïí mua thïm êímkïë àùåt vaâo trong. Nïëu chó söë àöå êím tronghöåp quaá cao, baån chó cêìn thay thïë phêìnhaåt huát êím cuä bùçng nhûäng haåt huát êím múái.Àiïím yïëu laâ höåp chöëng êím thûúâng coá diïåntñch khöng quaá lúán, chó vûâa 1 thên maáy vúái1 vaâi öëng kñnh. Vúái caác gia àònh khöngchuyïn nhiïëp aãnh, chó cêìn sùæm 1 höåp nhûåacoá nùæp àêåy kñn kñch cúä phuâ húåp, 1 nhiïåt kïëào àöå êím, 1 goái huát êím coá baán taåi caác siïuthõ hoùåc cûãa haâng laâ coá thïí baão quaãn töët

maáy aãnh. Nïëu coá àiïìu kiïån mua tuã chöëngêím chuyïn duång laâ caách baão vïå maáy aãnhchuêín nhêët.

Nïëu thûúâng xuyïn phaãi di chuyïín,mang maáy theo bïn mònh thò caách töët nhêëtàïí chöëng êím laâ sùæm möåt chiïëc tuái àûångmaáy aãnh loaåi töët. Duâng tuái nylon loaåi todaây, coá keáo khoáa ngùn khöng khñ boã maáyaãnh vaâo trong. Sau àoá, duâng möåt tuái vaãimoãng boã caác haåt huát êím vaâo, buöåc kñn laåivaâ boã chung vaâo trong bao nylon chûáamaáy aãnh. Khi trúâi mûa, trúâi nöìm, àöå êímcao maâ cêìn chuåp aãnh thò nïn sùæm möåt “aáomûa” cho maáy aãnh coá baán sùén úã haâng thiïëtbõ maáy aãnh. Cuäng coá duâng tuái nylon loaåitrong khöng maâu boåc ngoaâi maáy aãnh khiphaãi chuåp dûúái trúâi mûa. Sau möîi lêìn ramûa, hoùåc vûâa múái taác nghiïåp úã vuâng coáàöå êím cao, thúâi tiïët bêët lúåi thò sûã duång maáysêëy hong khö caác thiïët bõ trûúác khi boã maáyaãnh vaâo höåp – tuã chöëng êím. Chuá yá khöngàïí maáy sêëy quaá gêìn maáy aãnh búãi nhiïåt àöåcao cuäng coá thïí gêy haåi cho caác thaânhphêìn trong maáy.

ÀÛÁC VINH (ghi)

Chöëng

ÊÍMCHOmaáy aãnh

GIA ÀÒNH - XAÄ HÖÅI

Giaãi àaáp thùæc mùæc vïì vêën àïì xaä höåi

29

Cêëp laåi uãy quyïìn cöng chûáng...Hoãi: Vûâa qua töi mua cùn nhaâ coá uãy

quyïìn cöng chûáng. Baãn chñnh cuãa uãyquyïìn àaä thêët laåc. Töi coá thïí àïën cú quancöng chûáng xin cêëp laåi àûúåc khöng? Vúáilaåi, töi cuäng coá 1 chiïëc ö tö chñnh chuã tïntöi, do cêìn tiïìn nïn töi muöën sang nhûúångcho ngûúâi khaác, vêåy töi coá àûúåc pheáp laâmmöåt húåp àöìng sang nhûúång coá chûáng thûåccuãa cú quan cöng chûáng àûúåc khöng?

HOAÂI THU (Haâ Nöåi)Phoâng Cöng chûáng söë 4 TP Haâ Nöåi

traã lúâi: Cùn cûá Àiïìu 55 cuãa Luêåt Cöng

chûáng 2006 thò bïn uãy quyïìn hoùåc bïnàûúåc uãy quyïìn hoùåc ngûúâi coá quyïìn,nghôa vuå liïn quan coá thïí àïën töí chûáchaânh nghïì cöng chûáng àang lûu trûä baãnchñnh vùn baãn cöng chûáng àoá yïu cêìu cêëpbaãn sao Húåp àöìng uãy quyïìn nïn trïn.

Theo Àiïìu 197 - Böå luêåt Dên sûå thò baåncoá quyïìn baán chiïëc xe ö tö cuãa mònh chongûúâi khaác. Baån coá thïí yïu cêìu töí chûáchaânh nghïì cöng chûáng chûáng nhêån húåpàöìng mua baán chiïëc xe ö tö àoá.

Q.ANH (ghi)

GIA ÀÒNH - XAÄ HÖÅI

30

Giaãi àaáp thùæc mùæc vïì vêën àïì xaä höåi

Hoãi: Töi laâ nguyïn àún trong möåt vuå aántranh chêëp àêët àai. Vuå aán àaä àûúåc Toaâ aánxeát xûã sú thêím. Mùåc duâ khöng àöìng yá vúáibaãn aán sú thêím cuãa Toaâ aán nhûng vò lyá dosûác khoeã nïn töi khöng thïí nöåp àún khaángcaáo àuáng thúâi haån. Xin hoãi nïëu töi laâm àúnkhaáng caáo quaá haån coá àûúåc Toaâ aán chêëpnhêån hay khöng?

ÀÙÅNG THÕ NGUYÏÅT (Haâ Nöåi)LS Trêìn Maånh Duäng traã lúâi: Theo quy

àõnh taåi muåc 5, phêìn I cuãa Nghõ quyïët söë05/2006/NQ-HÀTP ngaây 04/8/2006 cuãaHöåi àöìng Thêím phaán TANDTC coá quy àõnhviïåc khaáng caáo quaá haån coá thïí àûúåc chêëpnhêån, nïëu coá lyá do chñnh àaáng. "Lyá dochñnh àaáng" àûúåc xaác àõnh laâ trûúâng húåpbêët khaã khaáng hoùåc trúã ngaåi khaách quankhaác (nhû: do thiïn tai, luä luåt, do öëm àau,tai naån phaãi àiïìu trõ taåi bïånh viïån...) laâm

cho ngûúâi khaáng caáo khöng thïí thûåc hiïånviïåc khaáng caáo trong thúâi haån luêåt àõnh.

Khoaãn 2, Àiïìu 247, BLTTDS quy àõnh:"Trong thúâi haån mûúâi ngaây kïí tûâ ngaâynhêån àûúåc àún khaáng caáo quaá haån vaâ taâiliïåu, chûáng cûá keâm theo, Toaâ aán cêëp phuácthêím thaânh lêåp Höåi àöìng göìm ba Thêímphaán àïí xem xeát khaáng caáo quaá haån. Höåiàöìng coá quyïìn ra quyïët àõnh chêëp nhêånhoùåc khöng chêëp nhêån viïåc khaáng caáoquaá haån vaâ phaãi ghi roä lyá do cuãa viïåc chêëpnhêån hoùåc khöng chêëp nhêån trong quyïëtàõnh...". Cùn cûá vaâo caác quy àõnh trïn,baån coá thïí nöåp àún khaáng caáo vaâ baãntûúâng trònh vïì lyá do khaáng caáo quaá haåncuâng caác taâi liïåu chûáng minh cho lyá dokhaáng caáo quaá haån gûãi cho Toaâ aán cêëp súthêím xem xeát theo thuã tuåc chung.

H.A (ghi)

Nöåp àún khaáng caáo chêåm

Date post:	18-Oct-2020
Category:	Documents
Upload:	others
View:	4 times
Download:	0 times

ÛÁng phoá vúái ö nhiïîm söng bùæc Hûng Haãi ·

Documents