simeiwseisepo 12

7/21/2019 simeiwseisepo 12

http://slidepdf.com/reader/full/simeiwseisepo-12 1/44

ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΕΣ, ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΚΑΙ ΥΛΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΚΕΦ. 1ο ΚΑΤΑΒΟΛΕΣ ΤΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ, ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ

«ΕΥΡΩΠΗΣ ΚΑΙ ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

1.4. Οριο!"#$# "#% «Ε&ρ'(#%) *+ι +-&$# "#% ΕΕΣ/ορ+ *+ι #0ιο&ρ2+ 3'*ρ+"' $"# Ε&ρ'(#Άνθρωποι: ενταγμένοι σε ομάδες

(κώδικες/κανόνες συμπεριφοράς, σχέσεις= μορφές εδαφικότητας

5. Α(6 "# (67#*ρ-"ο% $"ο !ο%*ρ-"ο%8 0ορ9!% $&6ρ: +- "ο&% +ι'3%!ρ"α στάδια ιστορ"ας ανθρωπότητας:

α# προ$αγροτικό: όχι ανάγκη θεσμικ%ς οργάνωσης

&# αγροτικό: πο'ιτικ% οργάνωση με μορφ% κράτους ως επι'ογ% (όχι ενια"ο προφ"'

γ# &ιομηχανικό: κράτος ως προπόθεση για 'ειτουργ"α κοινων"ας (σ)νθετη παραγωγικ%

δραστηριότητα: ανάγκη θεσμών

• *ώμη: πρόσθεση έννοιας δικα"ου, δημόσιο δ"καιο ως νομικ% θεωρ"α κράτους

• +ρώτη μορφ% κράτους: πό'η$κράτος (συνένωση οικισμών: κυρ"αρχο κράτος

$ φαρμογ% νόμων, προστασ"α πο'ιτών (αυτάρκεια$ασφά'εια

$ ντός των τειχών: πο'ιτικές, οικονομικές, κοινωνικές διεργασ"ες#

$ κτός των τειχών: αγροτικ% και κτηνοτροφικ% δραστηριότητα#

$ -υμμαχ"ες= α).ηση ισχ)ος#

$ διευκρ"νιστα σ)νορα: όχι κυριότερο στοιχε"ο#

$ 0ιαμορφωμένη 1εθνικ% συνε"δηση2 (3''ηνες$4άρ&αροι

$ πό'εις σε όχθες θα'ασσών/ποταμών, σ)νορα: &ουνά, δ)σ&ατες εκτάσεις• υτοκρατορ"ες: πο'υφυ'ετικές, αχανε"ς

$ 5%τημα συνόρων= όχι προτεραιότητα

$ 0ιατ%ρηση τά.ης

$ 0ιάδοση$σταθεροπο"ηση διοικητικών δομών

$ 6υκ'οφορ"α αγαθών/ιδεών

$ -)νορα: μορφο'ογ"α εδάφους 7 κ"νδυνος ε.άπ'ωσης που απει'ο)σε κεκτημένα

$ 4υ8αντικ% αυτοκρατορ"α: απόρθητα οχυρά στα σ)νορα

$ *ωμα9κ% αυτοκρατορ"α: 'εγεώνες κατά μ%κος των συνόρων

$ +τώση *ώμης: εισ&ο'% νομαδικών 'αών= επιρροές σε σ)νθεση π'ηθυσμο) κ

οργανωτικές δομές κοινωνιών (μετακιν%σεις π'ηθυσμών/φυ'ών: στόχος=

ε)φορες/ κα''ιεργ%σιμες εκτάσεις (κι όχι 'ειτουργ"α κρατικών μορφών

• εουδαρχικ% εποχ% (στοιχειώδη οριοθέτηση

$ ;ισθοφορικο" στρατο"

$ 6οινων"ες κατά &άση αγροτικές

$ -)νορα: τέ'ος κα''ιεργ%σιμης γης % 'όγω μορφο'ογ"ας εδάφους= ιδιοκτησ"ες

• ''αγ% σε χαρακτ%ρα συνόρων: αρχές <ου αιώνα

''αγ% στις σχέσεις με *ωμαιοκαθο'ικ% εκκ'ησ"α (όχι πια μοναδικός

οργανωμένος φορέας ε.ουσ"ας στην υρώπη: κα''ιέργεια εθνικ%ς συνε"δησης

+αράμετροι δημιουργ"ας εθνικ%ς συνε"δησης:

<



α# ;εταρρ)θμιση >ο)θηρου <?<@: μετάφραση 4"&'ου σε τοπικές γ'ώσσες7

αμφισ&%τηση ρωμαιοκαθο'ικο) κατεστημένου 7 ανάγκη αποκοπ%ς από *ώμη,

τυπογραφ"α= μετάδοση ιδεών

&# -υνθ%κη 4εστφα'"ας <AB: θρησκευτικός π'ουρα'ισμός, πο'ιτικός

κατεκερματισμός Cερμαν"ας, α"σθηση διαφορετικότητας, διεκδ"κηση

δικαιωμάτωνγ# +ρώτες ανακα')Dεις έως &ιομηχανικ% επανάσταση: επιρρο% σε δομ% και

'ειτουργ"α παραγωγικ%ς διαδικασ"ας, καθο'ικ% συμμετοχ% στη γνώση,

αστικοπο"ηση, αστικ% τά.η: τα.ικ% συνε"δηση, &άση κοινων"ας= συνα''αγές,

α'η'ε.άρτηση, ανάγκη για ειδικευμένο προσωπικό &ιομηχανικ%ς οικονομ"ας=

υιοθέτηση καθο'ικ%ς παιδε"ας= α# διεκδ"κηση κοινωνικ%ς/οικονομικ%ς ανόδου, &#

διαμόρφωση καθο'ικ%ς κου'το)ρας από κράτος

6ράτος= κοινωνικό μόρφωμα με μονοπώ'ιο έννομης &"ας και επι&ο'% νόμιμης

κου'το)ρας (συγκεντρωτικό εκπαιδευτικό σ)στημα, ε.ουσ"ες που ασκο)νται σε

συγκεκριμένη γεωγραφικ% περιοχ%# νότητα με:

• 6οινά δημογραφικά χαρακτηριστικά

• 6οιν% γ'ώσσα, θρησκε"α, πο'ιτισμός, α."ες= εθνικ% συνε"δηση

• 3θνος: εθνικισμός (κοινά στοιχε"α 7 6ράτος (γεωγραφικ% έκταση

• θνικισμός: έθνος ως υπέρτατο αγαθό, φό&ος για τους 1ά''ους2 (απώ'εια

κεκτημένων, ε'π"δα για κα')τερο μέ''ον (προστασ"α κράτους

• +εριχαράκωση εθνών$κρατών (εδαφικ%, πο'ιτικ%, ιδεο'ογικ%, εθνικ%= πό'εμος

• <Eος: τα)τιση έθνους με κράτος= σαφ% σ)νορα (συνθ%κες τερματισμο) ενόπ'εων

συρρά.εων

• FGος: τρεις σημαντικο" όροι: ιμπερια'ισμός (εδαφικός, πο'ιτικός, σ)νορα,

γεωπο'ιτικ%

Cεωπο'ιτικ% ανά'υση: ανα'υτικό εργα'ε"ο για διάγνωση δομ%ς ισχ)ος κ συμφερόντων

στο διεθν% χώρο με σταθερές (εδαφικ% επικράτεια κ στοιχε"α που την συνθέτουν:

οικονομ"α, πο'ιτισμός, τεχνο'ογ"α, θρησκε"α κ#α 7 γεωγραφικά χαρακτηριστικά# και

μετα&'ητές (χαρακτηριστικά π'ηθυσμο): κοινωνικ% συνοχ%, εργατικό δυναμικό,

μετανάστευση, κου'το)ρα παραμέτρους#

-τόχος: εκπ'%ρωση εθνικών στόχων, ε.ωτερικ% πο'ιτικ%

• Cερμανο"/-κανδινα&ο" ερευνητές: κράτος ως 8ωντανός οργανισμός (αγώνας για

επι&"ωση, α).ηση ισχ)ος κ διε)ρυνση εδαφών, κόσμος=ο'ότητα, παγκόσμια

οπτικ%, νομιμοπο"ηση ιμπερια'ιστικών &'έDεων$ Cερμανός γεωγράφος HIJKLM: ανταγωνισμός κρατών για 8ωτικό χώρο

$ μερικανός NIOIP: έ'εγχος θα'άσσιων οδών= κρ"σιμος για παγκόσμια ισχ)

$ 4ρετανός NIQRSPTLU κ μερικανός VWXRYIP: θεωρ"α 6εντρικ%ς Cης

(περ"μετρος υρασ"ας κ έ'εγχός της= πιο σημαντικός από υρασ"α: δόγμα

ZLPPIP για ανάσχεση κυριαρχ"ας -ο&ιετικ%ς 3νωσης επ" Dυχρο) πο'έμου

Η +-&$# "#% ΕΕ!έ'ος 4[ +αγκόσμιου +ο'έμου: κατεστραμμένη/διχασμένη υρώπη, σ)νορο

οικονομικό, ιδεο'ογικό, πο'ιτικό, στρατιωτικό= νέα εποχ%

• .ωτερικ% ε.ισορρόπηση υρώπης$-ο&ιετικ%ς 3νωσης από \+ (εγγυητές

• ιρηνικά μέσα επ"'υσης διαφορών= υπερεθνικο" θεσμο"

• 5%τημα ασφά'ειας: ]!^

F



• ^ικοδόμηση ενότητας και εμπιστοσ)νης: ^6, 6_, 6,

• -τόχος: προώθηση συνεργασ"ας κρατών (ασφά'εια, ειρ%νη κρατών$με'ών

• 0ιαδικασ"α ενοπο"ησης= προσπάθεια σ)γκ'ισης/ε.ομο"ωσης ενδοκρατικ%ς κ

διακρατικ%ς τά.ης πραγμάτων &άση θεσμικών και αντι$ηγεμονικών κριτηρ"ων

• ]έα κατανομ% ισχ)ος στο μεταπο'εμικό περι&ά''ον (τεράστιες καταστροφές 7

αποαποικιοπο"ηση

• 6"νητρα ένωσης: πρωτ"στως οικονομικά και μεπορικά 7 ε.ωτερικ% απει'#η

-ο&ιετικ%ς 3νωσης

• +ο'ιτικ% άποDη: &ιώσιμες συνεργασ"ες= οδός επ"'υσης διαφορών

• 0ιε)ρυνση αγορών, απε'ευθέρωση κεφα'α"ων, α).ηση εμπορ"ου/συνα''αγών,

εδρα"ωση/εμπα"δωση ειρ%νης και ασφά'ειας

• +αράδο.ο: ισχυροπο"ηση εθνών$κρατών στη διεθν% σκην%, αντ" υπαναχώρηση

έναντι διεθνικών %/και υπερεθνικών προτ)πων διακυ&έρνησης

• -υνθ%κη VQOLP`LP: από$εδαφικοπο"ηση συνόρων εντός της (όχι εσωτερικά

σ)νορα, αρχ% ε'ε)θερης διακ"νησης προσώπων

• νοπο"ηση Cερμαν"ας (πτώση τε"χους 4ερο'"νου: υπογραφ% συνθ%κης

;άαστριχ= νέα μεταDυχροπο'εμικ% εποχ%, κατάρρευση ανατο'ικο)

συνασπισμο)= κοσμογονικές α''αγές σε ευρωπα9κ% γεωγραφ"α

• ;ετασχηματισμός : πο'υμε'%ς πο'υεθνικός οργανισμός

$ \ μεγα')τερη εσωτερικ% αγορά του π'αν%τη

$ F@ μέ'η (γιγάντωση γεωγραφικ%/π'ηθυσμιακ%

$ αποδυνάμωση στόχου συνοχ%ς μπροστά σε ανάγκη έντα.ης νέων χωρών

$ +'α"σιο: α# δημοκρατικο" θεσμο", &# α''η'εγγ)η, γ# ειρηνικ% επ"'υση

διαφορών, δ# ασφά'εια, ε# αδιαπραγμάτευτο συνόρων

• υρώπη= κοιν% αγορά = σ)στημα α.ιών/συμπεριφορών (μέσο ισόρροπης

ανάπτυ.ης/ευημερ"ας

1.1. Η Γ3:ρ+92+ $"ο *6$0ο8 +(6 "ι% «3ι*!% $;ο7!%) $"#(+*ο$0ιο(ο2#$#

Β+$ι*!% !οι3% "#% Αρ:(ο3:ρ+92+%aστορ"α: παραθετικ% συστηματοπο"ηση πραγματικότητας (χρονικές σειρές γεγονότων

Cεωγραφ"α: μη γραμμικ% ερμηνε"α χωρικότητας κοινωνικ%ς 8ω%ς

5ε)γματα (μετα&ο'ές υ'ικών παραμέτρων και χωρικότητας

$ υσικ% Cεωγραφ"α b νθρωπογεωγραφ"α

$ c'ικός +ο'ιτισμός b +νευματικός πο'ιτισμός, Άυ'ος πο'ιτισμός$ !όπος b _ώρος

$ )ση b !εχνο'ογ"α

$ υσικό +ερι&ά''ον b 0ομημένο περι&ά''ον, ^ικισμο"

$ -)νορο b νια"α περιφέρεια

$ Άνιση ανάπτυ.η b aσόρροπη ανάπτυ.η

$ ^υτοπ"α, υτοπ"α b τεροτοπ"α

$ dπαιθρος, αγρός b +ό'η, στικός χώρος

$ +ρώτες )'ες, υσικο" +όροι, υσικά διαθέσιμα, Cεωργ"α b +αραγωγικές

δραστηριότητες, ;εταπο"ηση, 4ιομηχαν"α

$ !οπικ% ανάπτυ.η b +αγκοσμιοπο"ηση, 0ιεθνοπο"ηση

$ +αράδοση b ]εωτερικότητα$ ;οντερνισμός b ;εταμοντερνισμός

e



6εντρικά στοιχε"α κάθε ορισμο) Cεωγραφ"ας:

• Cεωγραφ"α = προ9όν κοινων"ας

• 6οινωνικό= χωρικό

• \ 'ειτουργ"α των κοινωνικών διαδικασιών διαφοροποιε"ται στο χώρο

• \ διαφοροπο"ηση αυτ% έχει επιπτώσεις στη 'ειτουργ"α των διαδικασιών

• fχι ένας και μοναδικός ορισμός (ε.άρτηση από κοινωνικοπο'ιτικό, φυσικό,

τεχνο'ογικό περι&ά''ον

• 6άθε εποχ% και τόπος: διαφορετικ% τροπ% στη γεωγραφικ% σκέDη

6'ασικ% Cεωγραφ"α (Cερμαν"α

• 0ιερε)νηση επιρροών κανόνων φ)σης στην ανθρώπινη δραστηριότητα

• ποκ'ειστικός παράγοντας ε.έ'ι.ης: περι&ά''ον (περι&α''οντικ% αιτιοκρατ"α

+εριφερειακ% Cεωγραφ"α % +ιθανοκρατ"α (Cα''"α

• aδιογραφικ% ιστορ"α τόπου (κοινωνικές συμπεριφορές/α."ες

• Cεωγραφ"α= επιστ%μη χωρικ%ς διαφοροπο"ησης ανθρώπινης δραστηριότητας

• gμετατόπιση: επιστημο'ογικ% (από αιτιοκρατ"α σε πιθανοκρατ"α 7 γεωγραφικ%

(από Cερμαν"α στη Cα''"α

+οσοτικ% Cεωγραφ"α (μετά το 4[ +αγκόσμιο +ό'εμο

• >ογικός θετικισμός, επικράτηση ποσοτικών κ στατιστικών μεθόδων

• 3μφαση σε θεωρ"α χωροθέτησης κ χωρικ% ανά'υση

• ρμηνε"α χώρου με μαθηματικο)ς κ γεωμετρικο)ς όρους/μοντέ'α

• 6οινωνικό π'α"σιο: φορντισμός, ανάγκες φυσικο) σχεδιασμο), υπο'ογιστές

6ριτικ% Cεωγραφ"α (από ;άη <EB και μετά

• ''η'επ"δραση ανθρώπινου παράγοντα με κοινωνικ% κατασκευ% χώρου

• νά'υση φαινομένων στο χώρο

;ετα&ατικά +αραδε"γματα (από πο'υεπιστημονικότητα σε διεπιστημονικότητα

(Cεωγραφ"α$aστορ"α= ενδογεν% διεπιστημονικότητα

• -υμπεριφορικ%

• νθρωπιστικ%

• *ι8οσπαστικ%

• ι'ε'ε)θερη

• ^ικο$γεωγραφ"α: νθρωπογεωγραφ"α 7 υσικ% Cεωγραφ"α (κοινων"α$φ)ση

• 3νωση κοινωνικ%ς, πο'ιτιστικ%ς, πο'ιτικ%ς, οικονομικ%ς Cεωγραφ"ας με στόχο

τη με'έτη της σχέσης χώρου$κοινων"ας (υποκειμενικο) χώρου, άνισης ανάπτυ.ηςκ χωρικ%ς διαφοροπο"ησης σε διεθνές, περιφερειακό κ τοπικό επ"πεδο

• ;ετα$θετιστικ% Cεωγραφ"α (<EBG: κριτικός ρεα'ισμός 7 πο'ιτικο$οικονομικ%

προσέγγιση 7 πο'ιτιστικ% στροφ% (μεταμοντέρνο κ"νημα

;ε'έτη επιστ%μης Cεωγραφ"ας 7 αναδιάρθρωση χώρου ]εότερης υρώπης:

$ ρχαιότητα/ναγέννηση: πό'η$κράτος (τόπος 7 κοιν% γ'ώσσα, "δια

%θη/έθιμα/εμπειρ"α

$ +αρακμ% φεουδα'ικ%ς δομ%ς: εμφάνιση έθνους$κράτους

$ 4ιομηχανικ% πανάσταση: νέα νθρωπογεωγραφ"α

$ υρωπα9κ% ^'οκ'%ρωση: έμφαση σε συνοχ% ευρωπα9κο) χώρου (ανισότητες,

ισόρροπη ανάπτυ.η, σ)νορα

A



Ε&ρ:(+<*= 3:ρ+9ι*= $*!># *+ι «3ι*!% $;ο7!%)<Eος: ε.έ'ι.η Cεωγραφ"ας από επιστ%μη$εργα'ε"ο αποικιοκρατ"ας σε ακαδημα9κό κ'άδο

(υποστηρικτικός μηχανισμός ε.ουσιών

• Cερμαν"α: 6'ασικ% (% -υστημικ% Cεωγραφ"α b περι&α''οντικ% αιτιοκρατ"α (το

φυσικό περι&ά''ον καθορ"8ει με νομοτε'ειακό τρόπο τις ανθρώπινες

δραστηριότητες• Cα''"α: +εριφερειακ% Cεωγραφ"α (περ"οδος ;εσοπο'έμου

• *ωσ"α: ναρχικ% Cεωγραφ"α (ZUhWhJRSP, HLQMij

• \#+##: -χο'% του -ικάγο (ανθρωπο$οικο'ογ"α

• \#+##: περιφερειακ% Cεωγραφ"α του kIUJjOhUPL

• γγ'"α$μερικ%: +οσοτικ% επανάσταση

• γγ'"α$μερικ%: σ)γχρονη 6ριτικ% Cεωγραφ"α (διάδοση σε 0υτικ% υρώπη

Cερμαν"α: Cεωπο'ιτικ%, +ο'ιτικ% Cεωγραφ"α

(φ)πνιση ευρωπα9κών εθνικισμών= απο8ητά γεωγραφικές φαντασ"ες

lδρυση επιστ%μης Cεωγραφ"ας στη Cερμαν"α<Bος: 6αντ= κ)ρος Cεωγραφ"ας

<BFG, 4ερο'"νο: "δρυση πρώτης πανεπιστημιακ%ς έδρας Cεωγραφ"ας (HSJJLU

• Cεωπο'ιτικ% HSJJLU: στόχος η παραγωγ% γνώσης προς ανάγκες διο"κησης για

άσκηση πο'ιτικ%ς κ διαχε"ρισης του χώρου

πιρρο% από ιδέες 0αρ&"νου κ κοινωνικό δαρ&ινισμό VWLPQLU= περι&α''οντικ%

αιτιοκρατ"α (δικα"ωση 1εκπο'ιτιστικ%ς2 επέμ&ασης στις αποικ"ες

• +ο'ιτκ% Cεωγραφ"α HIJKLM: κράτος=8ωντανός οργανισμός, απαιτε" 8ωτικό χώρο

(να8ιστικ% γεωπο'ιτικ% σκέDη, δικα"ωση επεκτατικών &'έDεων Cερμαν"ας

Cα''"α: +εριφερειακ% Cεωγραφ"α• 6ριτικ% περι&α''οντικ%ς αιτιοκρατ"ας

• κπρόσωπος: mSTIM TL MI nMIQOL

• 0ιακ%ρυ.η δυναμικο) ρό'ου ανθρώπινου παράγοντα στη διαμόρφωση του

γεωγραφικο) περι&ά''οντος (περι&ά''ος= μόνο ένας από τους παράγοντες

• -χέση φυσικο)$κοινωνικο) περι&ά''οντος: όχι μηχανιστικά προκαθορισμένη

(σχέση ανοιχτ%: ανοιχτά ενδεχόμενα

• Ά''οι παράγοντες που επηρεά8ουν ανθρώπινη δραστηριότητα: οικονομικο",

κοινωνικο", πο'ιτικο", πο'ιτιστικο"

• ''η'επ"δραση παραγόντων: ιδιαιτερότητα τόπου (περιφέρειας

•ι'οσοφικό υπό&αθρο περιφερειακ%ς Cεωγραφ"ας: πιθανοκρατ"α

• ;εσοπό'εμο: μεταπ%δηση σε \+ με εκπρόσωπο τον kIUJjOhUPL

• 3μφαση σε ιδιομορφ"α τόπου (περιφέρειας

• 0ιεπιστημονικ% προσέγγιση

;εγά'η 4ρεταν"α: +οσοτικ% Cεωγραφ"α

(γγ'ο$αμερικανικός χώρος

• +ρώτες μεταπο'εμικές δεκαετ"ες: ανάδυση +οσοτικ%ς Cεωγραφ"ας

• κο'ο)θως: μετά''α.% της από μεταθετικιστικές/κριτικές προσεγγ"σεις

• +ανεπιστημιακ% Cεωγραφ"α με παγκόσμια ακτινο&ο'"α

''άδα: "δρυση !μ%μα Cεωγραφ"ας στο +ανεπιστ%μιοι ιγα"ου το <EBE

?



$ ποδ)νάμωση ανα'υτικ%ς, ποιοτικ%ς κ κριτικ%ς διάστασης γεωγραφικών γνώσεων

$ νδυνάμωση ποσοτικ%ς$τεχνοκρατικ%ς κ εφαρμοσμένης διάστασης για αγορά εργασ"ας

(διο'"σθηση από περιοχές ανά'υσης/ερμηνε"ας προς εφαρμογών: χαμη'ό επ"πεδο

οικονομικ%ς κ κοινωνικ%ς ανάπτυ.ης χώρας

Π+*ο$0ιο(ο2#$# *+ι ;:ρο;ρ6ο% $"# Ε&ρ'(#

5. Οι*οο0ι*!% Γ3:ρ+923% "#% (+*ο$0ιο(ο2#$#%(.εθώριασμα 1εθνικών σχο'ών2 μπροστά στο φαινόμενο της παγκοσμιοπο"ησης

σπ"δα χι''έα (^μηρικά 3πη: κυκ'ικότητα χρόνου, διακειμενικότητα, ισορροπ"α κ

νομιμοποι%ση φυ'ετικ%ς οργάνωσης κ &ασι'ικ%ς ε.ουσ"ας (απέχει ακόμα η δημοκρατικ%

οργάνωση της πό'ης$κράτους, κοινο" κανόνες δράσης, δεδομένες ιεραρχ"ες

-%μερα: δυναμικ% παγκοσμιοπο"ηση= αντιθετικές τάσεις

• ^'οκ'%ρωση b αποσπασματικότητα, ^μοιογένεια b διαφοροπο"ηση,

6εντρικότητα b αποκέντρωση, νάπτυ.ης οικονομ"ας πό'εων b ανταγωνισμμός,

6οινωνικές ανισότητες b α''η'εγγ)η

• υτό σημα"νει: αμφισ&%τηση ιεραρχικών, νέοι κανόνες δικα"ου, χωρικ% έκταση κ

χρονικ% διάρκεια ε.αρτώμενες από δ"κτυα, ανοιχτ% η αφ%γηση του μέ''οντος

• +ο'ιτικ% φόρτηση παγκοσμιοπο"ησης (αντιπαράθεση συμφερόντων, φαντασ"ες

• ^υδέτεροι ορισμο" παγκοσμιοπο"ησης: επικέντρωση σε χρ%ση νέων τεχνο'ογιών

κ μορφών επικοινων"ας

φετηρ"α γεωγραφικών θεωρητικοποι%σεων παγκοσμιοπο"ησης:

• ;η αποτε'εσματικ% άσκηση οικονομικών 'ειτουργιών/ε.ουσιών έθνους$κράτους

;εταφορά σε: α# υπερεθνικό επ"πεδο (, &# υποεθνικό επ"πεδο (περιφέρειες,

πό'εις 7 μετα&ο'ές εδαφικ%ς επικράτειας• Άυ.ηση όγκου διεθνο)ς εμπορ"ου, διεθνών μετακιν%σεων κεφα'α"ου/εργασ"ας=

νέος διεθν%ς καταμερισμός εργασ"ας (όχι ακόμα σταρεροποιημένος

• _ρ%ση π'ηροφορικ%ς, Dηφιακ%ς τεχνο'ογ"ας κ τη'επικοινωνιών, χωριά άνιση

ε.άπ'ωση στον π'αν%τη

• ''αγές σε οργάνωση εργασ"ας$παραγωγ%ς: νέος καταμερισμός εργασ"ας, νέες

κοινωνικές ανισότητες

oέσεις pIMMLUjJLSP:

• \ παγκοσμιοπο"ηση δεν ε"ναι νέο φαινόμενο (α''η'ε.αρτ%σεις από <?ο αιώνα

• +αγκοσμιοπο"ηση= όχι ένδει.η από'υτης κυριαρχ"ας καπιτα'ισμο), α''ά κρ"ση• +αγκόσμια οικονομ"α= συνάρτηση τεχνο'ογικ%ς συνθ%κης (μεταφορές και

επικοινων"ες# -%μερα: επέκταση ορ"ων παγκόσμιας οικονομ"ας

• +αγκοσμιοπο"ηση= όχι μόνο οικονομικό φαινόμενο (πο'ιτισμικα

χαρακτηριστικά= κριτ%ριο για καταμερισμό εργασ"ας μετα.) περιοχών

• 0)ο ε"δη παγκόσμιων συστημάτων: α# παγκόσμιες αυτοκρατορ"ες (ένα πο'ιτικό

σ)στημα, &# παγκόσμια οικονομ"α (όχι μόνο ένα πο'ιτικό σ)στημα,

καπιτα'ισμός

$ 6απιτα'ισμός: αφομο"ωση οικονομικ%ς 8ημ"ας από πο'ιτικές οντότητες και

οικονομικο) όφε'ους από ιδιώτες ('ειτουργ"α οικονομικών συντε'εστών σε

αρένα μεγα')τερη απ[ αυτ% που μια πο'ιτικ% οντότητα θα μπορο)σε να ε'έγ.ει$ !ρ"τη πιθαν% μορφ% παγκόσμιου συστ%ματος: σοσια'ιστικ% κυ&έρνηση



oέσεις kIUqLX:

• -)γχρονη μορφ% παγκοσμιοπο"ησης= νέα εκδοχ% ιμπερια'ισμο) (πα'ιά7νέα

χαρακτηριστικά

• +α'ιά χαρακτηριστικά: εγγενε"ς αντιφάσεις καπιτα'ιστικ%ς ανάπτυ.ης=κρ"σεις

(μετακ"νηση κεφα'α"ου σε νέα εδάφη, εγκαθ"δρυση καπιτια'ιστικών σχέσεων με&"α/'ηστε"α= 1συσσώρευση μέσω της αφα"ρεσης πόρων από ά''ους2 πχ α#

ευέ'ικτες εργασιακές σχέσεις= απώ'εια &ασικών κοινωνικών δικαιωμάτων, &#

ποικι'"α άτυπων σχέσεων (τοπικές συν%θειες κ ε.ουσιαστικές πρακτικές

• ]έο χαρακτηριστικό: πο'ιτικός κ ιδεο'ογικός τρόπος οργάνωσης 1αφα"ρεσης

πόρων2: πο'ιτισμικός ιμπερια'ισμός μερικ%ς: αισθητικ% της εικόνας: α#

νομιμοπο"ηση νεοφι'ε'ε)θερων ρυθμ"σεων, &# ε"δω'α πο'ιτισμο)= εμπορε)ματα

• να''ακτικ% παγκοσμιοπο"ηση: με αντι$καπιτα'ιστικό προσανατο'ισμό

oέσεις rIjJLMMj:

•0ημιουργ"α νέου 1π'ηροφοριακο) μοντέ'ου ανάπτυ.ης2

• νάδυση 1κοινων"ας π'ηροφορ"ας2, αντικατάσταση παραδοσιακ%ς εργασ"ας με

γνώση= νέα οικονομ"α της γνώσης

• 3δρα παγκοσμιοπο"ησης: νέα μορφ% τεχνο'ογικ%ς οργάνωσης με επεκτάσεις

στην οικονομ"α, στην πο'ιτικ% και στον πο'ιτισμό

• 0ημιουργ"α νέων χωρικών κ κοινωνικών ανισοτ%των ως προς πρόσ&αση στην

η'εκτρονικ% οικονομ"α κ το διαδ"κτυο

55. Κοι:ι*!% * (ο7ι"ι$"ι*!% Γ3:ρ+923% "#% (+*ο$0ιο(ο2#$#%8 +(6 "ο«(+*6$0ιο ;:ρι6) $"# «*οι:2+ ": ι*"/:)+αγκόσμιο χωριό: όρος του NIUjOIM NQsiOIP (<EG

• 0ιασ)νδεση διαφορετικών περιοχών π'αν%τη μεσω η'εκτρονικών μέσω

επικοινων"ας= οργάνωση κόσμου ως απέραντο χωριό

• !εχνο'ογικός ντετερμινισμός/απαισιοδο."α (προσδιορισμός πο'ιτισμο) κ

χειραγώγηση συνε"δησης από τεχνο'ογικές ανακα')Dεις, YLTSI: νευρικό

σ)στημα, κ"νδυνος ο'οκ'ηρωτικο) ε'έγχου ε.ουσ"ας

• rIjJLMMj: 1δικτυακ%2 κοινων"α= νέες προκ'%σεις (όχι απαρα"τητη χειραγώγηση:

α# δυνατότητα διαφοροπο"ησης από επι&α''όμενα πο'ιτισμικά πρότυπα (ενια"ο

κατανα'ωτικό πρότυπο mV ιστοσε'"δες για το τοπικό/ιδια"τερο

0ιαδικασ"ες διαμόρφωσης ταυτότητας τόπων:

$ νομιμοποιημένες ταυτότητες από κυρ"αρχους θεσμο)ς,

$ ταυτότητες αντ"στασης (εν"σχυση τοπικσμο)/εθνικισμο),$ κατασκευ% νέας ταυτότητας, πρόταση συνο'ικά διαφορετικ%ς οργάνωσης

κοινων"ας

&# δυνατότητα αποτροπ%ς νέων κοινωνικών κ χωρικών ανισοτ%των (χώρος= ροές

και δ"κτυα που κατανέμονται άνισα στο χώρο, 1Dηφιακό χάσμα2# ^ικοδόμηση

οικονομ"ας και κοινων"ας από δ"κτυα α''η'επ"δρασης, α''ά συγκέντρωση

π'ηθυσμο) και δραστηριοτ%των στο χώρο# >)ση: επέκταση δικτ)ου, διεκδ"κηση

πόρων για έντα.η αποκ'εισμένων στα η'εκτρονικά δ"κτυα (η'εκτρονικός

ανα'φα&ητισμός, η'εκτρονικός αποκ'εισμος# -υμμετοχ% στην παραγωγ%

π'ηροφορ"ας= συμμετοχ% στην κατασκευ% του νο%ματος

555. Ν!3% 3:ρ+9ι*!% !οι3%8 +(ο$"+$ιο(ο2#$# "ο& ;ροο;'ρο& *+ι $&0(23$# "ο&;ροο;'ρο&

@



ποστασιοπο"ηση χρονο$χώρου του tSTTLPj= α).ηση διάρκειας/έκτασης συστ%ματος

• ^ργάνωση χώρου και χρόνου= θεμε'ιώδη 'ογικ% κοινων"ας ως σ)στημα

6οινωνικό σ)στημα πριν και μετά τη διάδραση: διάρκεια κ χωρικ% έκταση

μεγα')τερη της φυσικ%ς παρουσ"ας των δρώντων= ευρ)τερα από τόπους

• 1νθ%κευση2: υποστ%ρι.η συστ%ματος από κοινωνικές σχέσεις στους τόπους που

επεκτε"νεται# πέκταση συστ%ματος: σχέσεις ε. αποστάσεως= από$ενθ%κευση(παράδο.ο

-υμπ"εση του χρονο$χώρου του kIUqLX= τρόπος επέκτασης συστημάτων

(αποστασιοπο"ησης χρονο$χώρου

• ^ργάνωση ανθρώπινων δραστηριοτ%των: διάνυση αποστάσεων (χρονοαπόσταση

• -υμπ"εση χρονο$χώρου= με"ωση χρονο$αποστάσεων: επέκταση συστημάτων

1.?. Μ3"+0ορ9'$3ι% "ο& &7ι*ο/ (ο7ι"ι$0ο/ "#% Ε&ρ'(#%

Πο7ι"ι$06%, *ο&7"ο/ρ+ *+ι &7ι*6% (ο7ι"ι$06%τυμο'ογ"α 'έ.εων 1κου'το)ρα2 % 1πο'ιτισμός2= παράγωγο ιστορικών διεργασιών:

π'ηθώρα α''η'οεπικα'υπτόμενων κ αμφισ&ητο)μενων εννοιών κ ορισμών

+ροσεγγ"σεις κ'ασικ%ς κοινωνικ%ς θεωρ"ας:

• ZIUM NIUu: κινητ%ρια δ)ναμη καπιτα'ιστικ%ς κοινων"ας= οικονομικ% &άση κ

τρόπος παραγωγ%ς# 6ου'το)ρα= υ'ικός πο'ιτισμός κ κυρ"αρχη ιδεο'ογ"α που

εκφρά8ει σχέσεις παραγωγ%ς

• viUROLSY: 'ειτουργισμός % φον.ιονα'ισμός: κοινων"α ως ηθικό φαινόμενο,

ανάπτυ.η συ''ογικ%ς συνε"δησης και α''η'εγγ)η, σταθερ% φ)ση κοινων"ας

αποτε'ο)μενη από κοινά πρότυπα/αντι'%Dεις/ρό'ους (θεσμο" με ρό'ο

&οηθητικό

• pLwLU: ρό'ος θρησκευτικ%ς (προτεσταντικ%ς πεπο"θησης στην ανάπτυ.η του

καπιτα'ισμο) (αντιτ"θεται σε μαρ.ιστικές υ'ιστικές προσεγγ"σεςι

• VSYYLM: αρνητικ% επ"δραση χρ%ματος στις ανθρώπινες σχέσεις, 8ητ%ματα

ατομικ%ς ταυτότητας, παραγωγ%ς, κατανά'ωσης μα8ικ%ς κου'το)ρας

• xIUjhPj: πο'ιτιστικό σ)στημα= συντον"8ει δράσεις ατόμων μέσα από πεδ"α

ιδεών, τεχνών, ηθικών α.ιών

• tUIYQS: σ)νδεση κου'το)ρας με πο'ιτικ%, κοινων"α πο'ιτών, 'ογικ%

επανάστασης, αστικοπο"ηση# aδέες= μηχανισμο" ε'έγχου ιδεών (κυρ"αρχη

κου'το)ρα, ηγεμον"α: μετατροπ% κου'το)ρας σε υ'ικό πο'ιτισμό % ακόμα και

εμπορε)σιμο &ιομηχανικό προ9όν

Τ3;ο7οι*= (ρ6οο% $"# Ε&ρ'(#ντανάκ'αση κου'το)ρας στον υ'ικό πο'ιτισμό (μέρος του: τεχνο'ογικ% ανάπτυ.η

!εχνο'ογικ% ανάπτυ.η: καθοριστικό ρό'ο σε γεωγραφικ% μετακ"νηση, εγκατάσταση

ανθρώπων, συγκέντρωση κ διάρθωση δραστηριοτ%των

• ]έα εργα'ε"α: μεγα')τερη απόδοση παραγωγ%ς: με"ωση θνησιμότητας,

α).ηση/επιτάχυνση παραγωγ%ς, &ε'τ"ωση συνθηκών δια&"ωσης

• !εχνο'ογικές ε.ε'".εις σε γεωργ"α, &ιοτεχν"α, οικιστικ% εγκατάσταση,

μεταφορές, εμπόριο

• ''η'ένδετες οι τεχνο'ογικές ε.ε'".εις με φυσικές/κοινωνικές συνθ%κες εποχ%ς

5. Η (ρο*+(ι"+7ι$"ι*= Ε&ρ'(#

B



<Aος: 6ορ)φωση οικονομικ%ς ανάπτυ.ης ;εσα"ωνα (όχι α).ηση

κα''ιεργειών/παραγωγ%ς, ναι παραγωγ% ρουχισμο), μετα''ουργ"α, οικοδομ%

<Aος$<ος : dστερος ;εσα"ωνας: οικονομικ% κρ"ση, εχθροπρα."ες, επιδημ"ες

(κτηνοτροφικές πρακτικές, τοπικές &ε'τιώσεις στις κα''ιέργειες, νέοι τομε"ς

&ιομηχανικ%ς παραγωγ%ς: σιδηρουργ"α 7 υDικάμινος, μεταφορές

55. Ν36"3ρ# Ε&ρ'(#0ιαμόρφωση πρωτο&ιομηχανικο) συστ%ματος (&ιοτεχνικ% παραγωγ%: μετά&αση σε

εργοστασιακ% παραγωγ%, πρόοδος σε επιστ%μη και τεχνο'ογ"α, κ'"μα καινοτομ"ας,

πειραματισμο), τυπογραφ"α, καινοτομ"α#

555. Α(6 Βιο0#;+ι*= Ε(+-$"+$# *+ι 03"-!έ'η <Bου: έκρηση &ιομηχαν"ας, ε.ειδ"κευση σε γεωργ"α, α).ηση παραγωγ%ς (τρόφιμα,

υφαντουργ"α

4[ μισό <Eου: δε)τερη επανάσταση, νέο κ)μα καινοτομιών, ανάπτυ.η οικονομικών

δραστηριοτ%των: αναχωροθέτησ% τους= διαμόρφωση νέων &ιομηχανικών περιοχών

('ιμάνια, ανάδυση νέων κ'άδων &ιομηχανικ%ς παραγωγ%ς (κεφα'αιουχικά κ κατανα'ωτικά αγαθά

+αραμονές [ +αγκόσμιου πο'έμου: υρώπη (&όρεια 4ρεταν"α ως &ορειοδυτικ%

Cερμαν"α= παγκόσμια κυρ"αρχη &ιομηχανικ% δ)ναμη (άνθρακας, σ"δηρος, χά'υ&ας,

χημικ% &ιομηχαν"α

Αρ;ι"3*"οι*=, οι*ι$0ο2 *+ι &(οο0!% :% &7ι*6% (ο7ι"ι$06%8 Π+ρ+320+"+ +(6"ο 1@ο +ι'+γγ'"α: 4ιομηχανικ% πανάσταση

Cα''"α: !εχνο'ογικ% επανάσταση, ρχιτεκτονικ% <Bου$<Eου αιώνα: πρόθεση καθυπότα.ης

φ)σης, μεγα'επ"&ο'α σχέδια, θεατρικότητα, αναγεννησιακ% παράδοση 7 γεωμετρ"α

]ε)τωνα, αρχιτεκτονικ% 0ιαφωτισμο) με ποιητικό χαρακτ%ρα, α''αγές σε αστικό τοπ"ο

(κατασκευαστικές/αρχιτεκτονικές επαναστάσεις, αιώνας εσωτερικο) χώρου,

φωτογραφ"α, τη'εόραση, κινηματογράφος, αναπαραγωγ%, ηχογράφηση= αποτ)πωση

χώρου# ;ητροπό'εις ως έργα τέχνης, αστικ% ιδεο'ογ"α#

+ο'εοδομικές μορφές ιστορισμο) <Eου:

• να$παραγωγ% παρε'θόντος: νεοκ'ασικό, εκ'εκτικιστικό στι'

• lδρυση μεγά'ων μουσε"ων

• 0ιατ%ρηση 1αρχα9κών2 αστικών στρωμάτων (μνημε"α/ερε"πια αστικά

# στεν% σχέση με παρε'θόν4# σ)νδεση με απρόσμενη, περ"εργο, μαγικό ως όDεις του μοντέρνου

C# νέο αστικό τοπ"ο τεχνο'ογ"ας (απεικόνιση από ιμπρεσιονισμό κ'π

0# αρχιτεκτονικ% 1μηχανικο)2= επανάσταση, 1κα''ιτεχνικ%2 αρχιτεκτ#= αστικ% τά.η

# νεωτερικότητα: δια'εκτικ% αιώνιου$εφ%μερου, μεσαιωνικο)$ρασιονα'ιστικο),

διάθεση για πειραματισμό, ανατροπ% (sL rhUwijSLU: εκκαθάριση ιστορικο) αστικο)

ιστο) συνοδε"ας, σ)''ηDη πό'ης ως έργο τέχνης, ως τόπο μν%μης, νέα όραση

(σ)γχρονες τεχνο'ογ"ες

5# μοντέρνος υ'ικός πο'ιτισμός υρώπης= α''αγές στις ανθρώπινες σχέσεις, συνε"δηση,

αντ"'ηDη χώρου, κόσμου, αστικ% στρωματογραφ"α ως προ$ιστορ"α

Γ3:ρ+92+, &7ι*6% (ο7ι"ι$06% *+ι Αρ:(οΟι*ο7ο2+8 Aι+B-Cο"+% "ο DEFGHIaστορικ% Cεωγραφ"α:

E



• <EeG$<EG: +εριφερειακ% Cεωγραφ"α 7 Cεωμορφο'ογ"α (με'έτη τοπ"ου,

οικονομικ% ιστορ"α7χαρτογράφηση Cεωγραφιών παρε'θόντος (ιστορ"α από

π'ο)σιους κ σημαντικο)ς

• +εριθωριοπο"ηση aστορικ%ς Cεωγραφ"ας κατά την +οσοτικ% πανάσταση

(φον.ιονα'ισμός, γενικές θεωρ"ες γενικ%ς ανάπτυ.ης

• <E@G$<EBG: νθρωπιστικές aστορικές Cεωγραφ"ες, θεωρ"α δομοπο"ησης tSTTLPj,

ιστορ"α όχι μόνο των σημαντικών, ενσωμάτωση ποσοτικών μεθόδων (αρχειακ%

ανά'υση

• κ'εκτικισμός για Cεωγραφ"α παρε'θόντος &άση διεπιστημονικότητας ερευνών κ

ιστορικότητα Cεωγραφ"ας# +ο'ιτιστικ% στροφ%: ιστορικότητα της γνώσης

(γνώση= διαχρονικ%, ιδέες/μέθοδοι= προσδιορ"8ονται από εποχ%:

μεταμοντερινισμός# πανεμφάνιση χρονο$γεωγραφ"ας (μοντερνισμός

+αράγοντες διαμόρφωσης ιστορικο) ευρωπα9κο) χώρου κατά xhiPTj:

α# υσικό περι&ά''ον, &# 6οινωνικ% οργάνωση, αντι'%Dεις, γ# +'ηθυσμός, δ#!εχνο'ογικ% καινοτομ"α, τεχνο'ογικ% ανάπτυ.η

• 0ιαρκ%ς σχέση α''η'επ"δρασης κ ανάδρασης

• π"δραση -χο'%ς -ικάγου στον xhiPTj

• ^ικο'ογικές διαδικασ"ες ανθρωπο$οικο'όγων (οικο'ογικό σ)μπ'εγμα xyz{:

π'ηθυσμός, οργάνωση, περι&ά''ον, τεχνο'ογ"α

• υρωκεντρισμός xhiPTj (εστιά8ει σε σταθμο)ς δυτικοευρωπα9κ%ς ιστορ"ας

• c'ιστικ%, ανθρωπο$οικο'ογικ% γεωγραφικ% προσέγγιση

ΚΕΦ. ?ο ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΙΣ 1Jο%?Kο%

?.1. Π7#&$0ι+*= Γ3:ρ+92+8 Π#!% !ρ3&+%, A32*"3% *+ι ι+ιρ!$3ι%"#% Ε&ρ'(#%π"κεντρο νθρωπογραφ"ας= +'ηθυσμιακ% Cεωγραφ"α

6)ρια αντικε"μενα:

• 6αταγραφ% ιστορικ%ς/με''οντικ%ς ε.έ'ι.ης χαρακτηριστικών π'ηθυσμο)

• +ροσδιορισμός παραγόντων/διαδικασιών διαμόρφωσης κ διαφοροπο"ησης στο

χώρο

Η 3L!7ιL# ": 3:ρι' ι+ "ο (7#&$06

S# ;α'θουσιανές θεωρ"ες και η ε.έ'ι.% τους ( {OhYIj NIMJOhij <Bος

αιώνας• ).ηση του π'ηθυσμο): ταχ)τερη των μέσων επι&"ωσης

• ποφυγ% κρ"σης: 'ιμο", πό'εμοι, αρρώστιες

• >)σεις: α# α).ηση η'ικ"ας σ)ναDης γάμου, &# παιδιά όσα αντέχει μια οικογένεια

• <Eος νεομα'θουσιανός Άγγ'ος tIMJhP: θεωρ"α περ" ευγονικ%ς (να8ιστικ%

Cερμαν"α

• ντ"θεση ;αρ.: π'ηθυσμός= κοινωνικός π'ο)τος, υπερπ'ηθυσμός= άνιση

κατανομ% αγαθών παρά έ''ειD% τους

oεωρ"α δημογραφικ%ς μετά&ασης (προσέγγιση ε.έ'ι.ης γεννητικότητας και

θνησιμότητας: σ)νδεση π'ηθυσμο) με οικονομικ%/κοινωνικ% ανάπτυ.η περιοχ%ςάσεις α).ησης π'ηθυσμο):

<G



• # ρυθμός χαμη'ός: υDη'ά επ"πεδα γεννητικότητας/θνησιμότητας (όχι έ'εγχο

• 4# α).ηση ρυθμο): με"ωση θνησιμότητας (&ε'τ"ωση συνθηκών δια&"ωσης

• C# με"ωση ρυθμο): με"ωση επιπέδου γεννητικότητας και με"ωση θνησιμότητας

• 0# στασιμότητα: ε.ομο"ωση αριθμο) γενν%σεων$θανάτων σε χαμη'ά επ"πεδα

0ημογραφ"α/π'ηθυσμιακ% Cεωγραφ"α: 1κατηγορε"ται2 για α# έ''ειDη θεωρητικών

επε.εργασιών, &# μονοσ%μαντη προσ%'ωση σε εμπειρικά δεδομένα/ποσοτικές ανα')σεις

]έα προσπάθεια: μεταμοντέρνα προσέγγιση

6ριτικ%, φεμινιστικ% Cεωγραφ"α: 8ητ%ματα μετανάστευσης, σ)νδεση π'ηθυσμιακ%ς με

κοινωνικ% θεωρ"α

''αγ% +αραδε"γματος: κριτικ% 0ημογραφ"α (επιπ'έον παράγοντες πχ ρατσισμός

SS # ^ ρό'ος της υσικ%ς Cεωγραφ"ας και του +ερι&ά''οντος

• π'ηθυσμιακές ε.ε'".εις= άρρηκτα συνδεδεμένες με περι&ά''ον

πχ οικο'ογικ% καταστροφ%: περι&α''οντικο" πρόσφυγες (διαντ"δραση ανθρώπου$

φ)σης• thMT: η φ)ση α''ά8ει νόημα για εμάς (φ)ση= σ)νδεση με κοινων"α/α."ες

• NIjjLX: συγκρο)σεις για την κυρ"αρχη άποDη για έννοια φ)σης= αγώνες για

οργάνωση κοινων"ας

_αρακτηριστικά φυσικ%ς Cεωγραφ"ας υρώπης:

• 6'ιματικές διακυμάνσεις (κα''ιέργειες, μετανάστευση, 'ιμο", με"ωση

παραγωγ%ς, 'ιώσιμο πάγων=α''αγ% τοπογραφ"α γης κ'π

• 4ουνά νότου (Ά'πεις: φράγμα σε στρατιωτικές, εμπορικές διαδρομές

• δάφη &όρειων περιοχών μη κα''ιεργ%σιμων χωρ"ς εργα'ε"α

• ;εσόγειος θά'ασσα: δ"οδο επικοινων"ας• +οτάμια: εμπορικές 'εωφόροι

SSS # \ α.ιοπο"ηση των ιστορικών δεδομένων

πηγές <Eου: δυσκο'"ες π'ηρότητας αρχε"ων και προσδιορισμο) ανα'ογ"ας αριθμών με

πραγματικότητα= μειωμένη α.ιοπιστ"α αποτε'εσμάτων (υπόDη ως τάσεις/ενδε".εις

A3ο0!+ *+ι 32*"3% ι+ "# $/;ρο# Ε&ρ'(#S# +ηγές δημογραφικών φαινομένων: ιστορικ% επισκόπηση

• +ρώτες απογραφικές εργασ"ες: 4α&υ'ων"α, "γυπτος, 6"να, aσρα%'

"τια απογραφ%ς: ε.ακρ"&ωση αριθμο) φορο'ογο)μενων, νέων σε

στρατε)σιμη η'ικ"α, αρχηγών νοικοκυριών, όχι απογραφ% παιδιών

• υρώπη: απογραφές αρχα"ας ''άδας (καθορισμός προνομ"ων,

ιδιοκτησ"ας, φορο'ογ"ας πο'ιτών

• *ώμη: στόχος η μέτρηση ατόμων/περιουσιών τους

• ;εσα"ωνας: μικρός αριθμός καταμετρ%σεων 7 όχι α.ιοπιστ"α μετρ%σεων

• [ απογραφ% με επιστημονικό τρόπο: -ουηδ"α <@AE (στόχος:

στρατιωτικός/φορο'ογικός 7 ανάγκες διο"κησης, εκπα"δευσης,

απασχό'ησης, επιστημονικ%ς έρευνας κ#α#

SS# -)γχρονες πηγές δημογραφικών δεδομένων και προ&'%ματα

!ρεις πηγές άντ'ησης δημογραφικών δεδομένων:

<<



# πογραφ%: τε'ικός π'ηθυσμός χωρικ%ς ενότητας= πραγματικός

π'ηθυσμός (μόνιμος % νόμιμος

4# >η.ιαρχικές καταγραφές: δημογραφικά γεγονότα (γάμοι, γενν%σεις,

θάνατοι

C# 3ρευνα πεδ"ου (συμπ'ηρωματικ% των παραπάνω: δειγματο'ηπτικ%

(δεδομένων και απόDεων

^ργανισμο"/φορε"ς συ''ογ%ς δεδομένων: εθνικο" κ διεθνε"ς (ziUhjJIJ

^ικονομικές ανισότητες: ποιότητα διαδικασιών καταγραφ%ς

SSS# _ωρικ% μονάδα αναφοράς ( |}{V b Cεωγραφικές ενότητες b ;ετα&'ητές b

;έτρηση διαφοροποι%σεων

0ιάθεση δεδομένων κατά χωρικές μονάδες αναφορές (διοικητικές και (πιο

σπάνια οικοδομικο) τετραγώνου

+'άνες: απόκρυDη/ισοπέδωση διαφοροποι%σεων/ανισοτ%των

z}HyV{~{: ακο'ουθε" κοιν% περιφερειακ% τα.ινόμηση= 1ονοματο'ογ"α

των εδαφικών στατιστικών μονάδων2 % |}{V (ιεραρχικ%, ανά'ογα μεπ'ηθυσμιακό μέγεθος

Sq# +'ηθυσμός και π'ηθυσμιακ% πυκνότητα

Μέγεθος πληθυσμού= από'υτα μεγέθη

Πληθυσμιακή πυκνότητα= π'ηθυσμός διά έκταση χωρικ%ς ενότητας

Μικτή πυκνότητα= μόνο εδάφη .ηράς

Καθαρή πυκνόητα= αφα"ρεση ορεινών εκτάσεων, δάσεων κ'π

Έννοια αναλογούσας γης (διαφορετικές εκδοχές: πρώτο μέτρο σ)γκρισης

Δείκτες = ε"δος γεν"κευσης (ερμηνευτικές π'άνες

Συντελεστής μεταβλητότητας: μέγεθος διαφοροπο"ησης στο εσωτερικό

υρώπης, α''ά και επιμέρους γεωγραφικών ενοτ%των ως προς τις μετα&'ητές

υπική απόκλιση: μέσος όρος &αθμο) απομάκρυνσης τιμών μετα&'ητ%ς από

μέση τιμ% της (π'εονέκτημα: επιτρέπει σ)γκριση &αθμο) διαφοροπο"ησης

q# \'ικιακ% σ)νθεση

• )'ο/\'ικ"α (στόχος οι χωροτα.ικές πο'ιτικές

• +υραμ"δα η'ικιών (γραφικ% απεικόνιση κατά φ)'ο/η'ικ"α: κοινωνικ% κ

οικονομικ% σημασ"α (αντανάκ'αση τάσεων γεννητικότητας/θνησιμότητας 7

επιπτώσεις πο'έμων, φυσικών καταστροφών, μεταναστε)σεων κ#α#

• 0ιαφορετικές μορφές πυραμ"δας σε αστικές κ αγροτικές περιοχές

(μεταναστε)σεις• 0ε"κτες ε.άρτησης: παιδιά7η'ικιωμένοι/εν%'ικες (παραγωγικό δυναμικό

0ε"κτες γ%ρανσης: η'ικιωμένοι/παιδιά (δημογραφικ% δυναμικ%

qS# ;ετα&ο'% π'ηθυσμο): ορισμο" και υποδε"γματα

• ."σωση π'ηθυσμιακο) ισο8υγ"ου: μετα&ο'% π'ηθυσμο) (από'υτη

μετα&ο'%, φυσικ% κ"νηση π'ηθυσμο), καθαρ% μετανάστευση= ετ%σιος

ρυθμός μετα&ο'%ς (γεωμετρικό δε"γμα σε εκαστοτια"ες μονάδες

qSS# Cεννητικότητα

νδε"κτες διαφοροπο"ησης ποιότητας 8ω%ς: θνησιμότητα/γεννητικότηταCεννητικότητα: θεμε'ιώδες μέγεθος μετα&ο'%ς π'ηθυσμο)

<F



"τια διαφοροπο"ησης: τα.ικά, αστικοπο"ηση, θρησκε"α, εθνικότητα#

• 0ε"κτες ως προς συνο'ικό π'ηθυσμό κ ως προς γυναικών αναπαραγωγικ%ς

η'ικ"ας= μέσος όρος παιδιών ανά γυνα"κα

• Cενικός 0ε"κτης Cονιμότητας= ανα'ογ"α γενν%σεων/<GGGγυνα"κες ανά έτος

• 0ε"κτης ^'ικ%ς Cονιμότητας: έκφραση μέσου επ"πεδου τεκνοπο"ησης

qSSS# oνησιμότητα

oνησιμότητα: θεμε'ιώδες μέγεθος ε."σωσης π'ηθυσμιακο) ισο8υγ"ου

"τια διαφοροπο"ησης: επάγγε'μα, προσ&ασιμότητα σε υπηρεσ"ες υγε"ας,

περ"&ά''ον# 0ιαχρονικές και διαχωρικές συγκρ"σεις#

• δρός 0ε"κτης oανάτων (μειονέκτημα: θεωρε" "διες πιθανότητες για

ό'ες τις η'ικ"ες

• ιδικο" 0ε"κτες κατά η'ικ"α: 0ε"κτης 4ρεφικ%ς oνησιμότητας, 0ε"κτης

προσδοκόμενης 8ω%ς κατά τη γέννηση

Su# +'ηθυσμιακές προ&ο'ές+ρο&ο'% δημογραφικών φαινομένων στο μέ''ον: προποθέτει σειρά

υποθέσεων σχετικά με μέγεθος και τάσεις ε.έ'ι.ης π'ηθυσμο)

πιφ)'α.η: απ'% προέκταση τάσεων εμπεριέχει διατ%ρηση αιτ"ων= 'άθος

cπο&όσκει η παραδοχ% ότι οι τάσεις που ισχ)ουν θα διατηρηθο)ν στο μέ''ον#

;εθοδο'ογ"α προ&ο'ών:

• φαρμογ% μαθηματικών υποδειγμάτων: μαθηματικ% ε."σωση/μοντέ'ο

• ;έθοδος των π'ηθυσμιακών συνιστωσών: δημογραφικ% ε."σωση,

ποσοτικ% επ"δραση επιμέρους παραγόντων

• ;έθοδος των συνισταμένων κοορτών (καθιερωμένη: ε.έ'ι.η ομάδων

π'ηθυσμο) ως προς φ)'ο και η'ικ"α (ρυθμο" θνησιμότητας και

γεννητικότητας

?.?. Η (7#&$0ι+*= Γ3:ρ+92+ "#% Ε&ρ'(#% $3 ι$"ορι*= (ροο("ι*=(ισαγωγ% στην νθρωπογεωγραφ"α της υρώπης

A#0ορ+9ι*!% 03"+Bο7!% +(6 "ο Μ3$+2:+ :% "# Α+!#$#• Eος$<Aος: κ)μα εισ&ο'ών κ δημογραφικ% α).ηση

"τια: πο'ιτικ% κατάσταση ]ορ&ηγ"ας, υπερπ'ηθυσμός, κ'ιματικές α''αγές,

π'ο)τος πο'ιτικά αδ)ναμης 0υτικ%ς υρώπης

• νάπτυ.η πό'εων κ επέκταση κα''ιεργειών: ενδε".εις α).ησης π'ηθυσμο)

(πηγές ασαφε"ς, ε'άχιστες καταμετρ%σεις• 0ιπ'ασιασμός π'ηθυσμο) υρώπης στη διάρκεια των ? αιώνων# "τια:

τερματισμός μεγά'ων εισ&ο'ών, πο'εμικών απω'ειών, 'ιγότερες επιδημ"ες/'ιμο",

π'εόνασμα διαθέσιμης γης για επέκταση κα''ιεργειών

5. Η (7#&$0ι+*= /93$# "ο& /$"3ρο& Μ3$+2:+

"τια: ε.αντ'ητικ% γεωργικ% εκμετά''ευση γης, κακ% διατροφ%,

ασθένειες, καταστροφ% σοδειάς, πανώ'η= μεγά'η θνησιμότητα,

περιορισμός μετακιν%σεων

-υσσώρευση π'ηθυσμο) πό'εων= σχηματισμός κοινωνικ%ς

ομάδαςαπόρων/επαιτών

<e



νά'υση π'ηθυσμιακών ε.ε'".εων= ανά'υση αφομο"ωσης γ'ωσσών:

αντικατοπτρ"8ει τοπικό πο'ιτισμό (ιστορ"α/γεωγραφ"α πο'έμων,

μετακιν%σεις, κυρ"αρχες κοινωνικές ομάδες

+ανώ'η= διατάρρα.η ισορροπ"ες αγορών: α# έ''ειDη εργατικ%ς

δ)ναμης= α).ηση τιμ%ς υπηρεσιών, απαιτ%σεις μεγα')τερων μισθών, &#

με"ωση 8%τησης τροφ"μων= πτώση τιμ%ς δημητριακών, εγκατά'ειDηκα'ιεργειών/χωριών, γ# 8%τηση για μά''ινα υφάσματα= α''αγ% χρ%σης

χωραφιών από κα''ιέργειες σε &οσκοτόπια

55. Η 3(ο;= "#% Α+!#$#% 3ναρ.η δημιουργ"ας εθνών$κρατών, αποικ"ες, κριτικό πνε)μα, τυπογραφ"α,

πο'εμικές συρρά.εις#

aσορροπ"α ισχ)ος= μέγεθος στρατο): μέγεθος π'ηθυσμο)

>όγοι με"ωσης π'ηθυσμο):

•

>ιμός (κακές σοδειές, δυσχέρειες στις μεταφορές, τεχνητ% άνοδοςτιμών=α).ηση θνησιμότητας

• πιδημ"ες (πανώ'η, συνθ%κες υγιειν%ς

• +ό'εμος ('εη'ασ"ες, ασθένειες

• <@ος$<Bος: α).ηση η'ικ"ας γάμου (έ''εDη οικονομικών πόρων, υDη'ά

ποσοστά γεννητικότητας/θνησιμότητας, άνοδος π'ηθυσμο): με"ωση

θνησιμότητας

• ;ετανάστευση (οικονομιικο" μετανάστες, πρόσφυγες, υπερπόντια

μετανάστευση

• +οικι'"α γεωγραφ"ας π'ηθυσμιακών ε.ε'".εων: τοπικές συνθ%κες

•

υ.ημένη πυκνότητα υπα"θρου (περ"οδος οικοτεχν"ας

Α+*+"+"-L3ι% *+"- "# 3*Bιο0#;-ι$#!έ'ος ]απο'εόντειων πο'έμων: αποδυναμωμένη π'ηθυσμιακά υρώπη

<Eος αιώνας: όχι στοιχε"α, σφά'ματα στις απογραφές

• ;εγά'η 4ρεταν"α: πυκνοκατοικημένα &ιομηχανικά κέντρα, αραιοκατοικημένες

αγροτικές περιοχές (παρωχημένες κα''ιεργητικές πρακτικές

• Cα''"α: επι&ράδυνση ανάπτυ.ης (πό'εμος, με"ωση γενν%σεων 'όγω

]απο'εώντειου 6ώδικα: διανομ% γης σε ό'ους τους κ'ηρονόμους

• 6άτω _ώρες: ανάπτυ.η (&ιοτεχν"ες, πρώτα εργοστάσια

• Cερμανικ% συνομοσπονδ"α: διαφοροποι%σεις, πυκνοκατοικημένα:

κατασκευαστικ% &ιομηχαν"α κ οικιακ% &ιοτεχν"α

• aσπαν"α/+ορτογα'"'α: με"ωση π'ηθυσμο) (_ερσονησιακός +ό'εμος

• aτα'"α: α).ηση π'ηθυσμο) (ανεπηρέαστη

• -κανδινα&ικές περιοχές: κ'ιματικές α''αγές (ε.α"ρεση η 0αν"α: α).ηση

π'ηθυσμο)

• νατο'ικ% υρώπη/4α'κάνια: ανεπαρκ% στοιχε"α

<BGG$<E<G: α).ηση π'ηθυσμο) (πορε"α φυσικ%ς κ"νησης κ μετανάστευσης

+ορε"α φυσικ%ς κ"νησης#

"τια θνησιμότητας:

• -υνθ%κες δια&"ωσης π'ηθυσμο) (ασθένειες

• 6ακ% διατροφ%

<A



"τια με"ωσης γεννητικότητας:

• ;ειωμένη ικανότητα σ)''ηDης ε.αιτ"ας ασθενειών/διατροφ%ς

• ^ικονομικά, κοινωνικά α"τια

;ετανάστευση:

• να&ο'% γάμου

• 0ημιουργ"α διασπορών# &ρα"οι: μη επιστροφ%, έμποροι/τεχν"τες (δεν τους

επιτρεπόταν η κατοχ% γης

• *ε)ματα αστικοπο"ησης (εκ&ιομηχάνιση πό'εων

• ;εσογειακ% υρώπη: αστικοπο"ηση χωρ"ς εκ&ιομηχάνιση

).ηση π'ηθυσμο)= ανακατανομ% του στο χώρο (διαφορετικο" ρυθμο" μετανάστευσης κ

φυσικ%ς κ"νησης σε επιμέρους χωρικές ενότητες

Ε(ι$"ρ!9ο"+% $"# $/;ρο# 3(ο;=FGος αιώνας: δ)ο παγκόσμιοι πό'εμοι, φορντικό μοντέ'ο ανάπτυ.ης

;αρ.: ο καπιτα'ισμός προτιμά την καταστροφ% του περισσε)ματος κι όχι τηναναδιανομ% του= πρόσωπο πο'έμου

ποχ% ανασ)ντα.ης: μετανάστευση από νότ προς &ορρά, Dυχρός πό'εμος

]έα χι'ιετ"α: ασ)μμετρες απει'ές

?.M. Μ3"+-$"3% $"# $/;ρο# Ε&ρ'(#8 +(6 "ο +(ο*73ι$06 $"#ι+9ορο(ο2#$#;ετα&ο'ές π'ηθυσμο) στη μεταπο'εμικ% υρώπη: μεταναστε)σεις (χώρος ροών

Μ3"+-$"3&$# $"ο ;'ρο ": ρο'8 Ι$"ορ2+ *+ι "/(οι 03"+-$"3&$#%''αγές στη σ)νθεση των μεταναστών και στους τόπους προέ'ευσης/προορισμο):

α# μεγα')τερη κινητικότητα προσφ)γων/αδ%'ωτω μεταναστών,&# κινητικότητα μεσα"ων και υDη'ών κοινωνικών στρωμάτων 7 γυναικε"α μετανάστευση

;εταναστευτικές κοινότητες ανειδ"κευτων εργατών

μφάνιση μικρών επιχειρηματιών= πυρ%νας 1διεθνικ%ς2 μετανάστευσης (σχέσεις χώρας

αποστο'%ς κ χώρας υποδοχ%ς

ναπτυγμένες χώρες: μετακ"νηση στε'εχών πο'υεθνικών επιχειρ%σεων κ α).ηση

μεσοστρωματικών κατηγοριών στο χώρο των υπηρεσιών

0ημιουργ"α χώρου ροών: πηγ% ανισοτ%των= όχι &άση τα.ικών δομών, α''ά

γεωγραφικ%ς κινητικότητας 7 δυνατότητας νέων κοινωνικών στρωμάτων α.ιοπο"ησης

τεχνο'ογ"ας κ από'αυσης αγαθών παγκοσμιοποιημένου πο'ιτισμο)

Μ3"+-$"3&$# *+ι 0ορ9!% *οι:ι*ο/ ι+;:ρι$0ο/ $"ο 3&ρ:(+<*6 Ν6"ο• ;ετατροπ% χωρών ]ότιας υρώπης από χώρες αποστο'%ς σε χώρες υποδοχ%ς

μεταναστών: <EBG$<EEG

• _ώρες 4όρειας υρώπης: ρ)θμιση μεταναστευτικών ροών ανά'ογα με 8%τηση

εργατικο) δυναμικο) στη &ιομηχαν"α (πρότυπο 1εργάτη μετανάστη2

• 0εκαετ"α •@G: πετρε'α9κές κρ"σεις= δημογραφικές ανισορροπ"ες (μετανάστευση

φρικανών προς ευρωπα9κό νότο

• !έ'η •BG: πο'ιτικές αναταραχές (τέ'ος Dυχροπο'εμικ%ς περιόδου 7 οικονομικ%

ανάπτυ.η 7 γειτν"αση με 4α'κάνια κ 4όρεια φρικ% 7 αδυναμ"α ε'έγχου

<?



συνόρων 7 απουσ"α θεσμών κ οργάνων άσκησης μεταναστευτικ%ς πο'ιτικ%ς=

αδ%'ωτη μετανάστευση

• ]ότιες ευρωπα9κές χώρες: α# άτυπες σχέσεις εργασ"ας σε οργάνωση παραγωγ%ς,

διόγκωση κ'άδου υπηρεσιών, εποχικ% εργασ"α= ευκαιρ"ες απασχό'ησης, &#

διάδοση εικόνων/π'ηροφοριών για ευημερ"α στο 0υτικό 6όσμο, μεσά8οντες

διακ"νησης εργατικο) δυναμικο), τουρισμός, εκπα"δευση, διεθνές εμπόριο,ενεργειακο"/μεταφορικο" δρόμοι= διε)ρυνση π'ηθυσμιακών ροών

• <EEG και μετά: εμφάνιση όρων όπως 1πο'υεθνοτικές πό'εις2, 1εθνο$πό'εις2,

1εθνοτικός διαχωρισμός2, 1εθνοτικές διαιρέσεις χώρου2

• ;εταναστευτικές ροές= μετασχηματισμμός δομ%ς μεγα'ουπό'εων (διχασμένη

πό'η, πό'ωση: π'ο)σιοι κοσμοπο'"τες$φτωχο" μετανάστες

• 6ριτικ% για διχασμένη πό'η:

# μερικ%: πιο σ)νθετη η κατανομ% κοινωνικών ομάδων κ μεταναστευτικών

ροών (σ)νθετο εθνο$κοινωνικό χαρακτ%ρα, πο')χρωμες πό'εις, όχι

ασπρόμαυρες

υρώπη: διαχωρισμός &άσει τα.ιών διακρ"σεων/ανισοτ%των (παρε'θόν,αυ.ημένη σημασ"α οι εθνοπο'ιστικών παραγόντων (παρόν

4# μετασχηματισμός πό'εων όχι μόνο από κιν%σεις κεφα'α"ου (διεθνε"ς$

ε.ωγενε"ς παράγοντες, α''ά κ από ιδιαιτερότητες, ιστορ"α κάθε πό'ης

(ενδογενε"ς παράγοντες

• να''ακτικά στην υπόθεση διχασμένης πό'ης: κοινωνικ% δομ% που ε.αρτάται

από τ)πους κράτους$πρόνοιας κ παρεμ&άσεων στην ανάπτυ.η των πό'εων (όχι

ομοιόμορφη ε.άπ'ωση νέο$φι'ε'ε)θερων πο'ιτικών

• -υμ&ο'% μεταναστών σε αναπαραγωγ% κ ευημερ"α μεσοστρωμάτων: χαμη'ό

κόστος κατασκευ%ς κατοικιών, οικιακ% φροντ"δα (έντα.η γυναικών σε νέες

υπηρεσ"ες, μεταπο"ηση, ενοικ"αση σπιτιών, διατ%ρηση/επέκταση κοινωνικο)

ε.οπ'ισμο) (σχο'ε"α, πάρκα, κέντρα υγε"ας

6οινωνικός διαχωρισμός: κατο"κηση επιμέρους κοινωνικών ομάδων σε διαφορετικές

περιοχές σε μια πό'η

0ιαφορετικές μορφές διαχωρισμο): ειδικό χωρικό σχ%μα (πρότυπα/μοντέ'α:

ανά'υση από α# -χο'% -ικάγο, &# παραγοντικ% οικο'ογ"α

• !α.ικός διαχωρισμός (επάγγε'μα/εισόδημα: τομεακό$τα.ικό μοντέ'ο (εργασιακ%

πρόσδεση: ευρωπα9κός νότος, προκαπιτα'ιστικ% πό'η#

_αμη'% ένταση τα.ικο) διαχωρισμο) σε νοτιοευρωπα9κές πό'εις# "τια:

α# εγγ)τητα κατοικ"ας$εργασ"ας,

&# διάχυση μικρ%ς &ιομηχαν"ας σε αστικό ιστό,γ# 'α9κ% προαστιοπο"ηση

• 0ιαχωρισμός μεταναστών: σημασ"α κριτηρ"ων τα.ινόμησης (τ)πος

μετανάστευσης, εθνοτικ%/φυ'ετικ% ταυτότητα, ιθαγένεια

υρ)τερος από εθνοτικό διαχωρισμό#

_αμη'% ένταση διαχωρισμο) μεταναστών ευρωπα9κο) νότου# "τια: ακο'ουθο)ν

το υπάρχον τα.ικό πρότυπο διαχωρισμο)

• -υνθετότερα πρότυπα: συνδυασμός παραμέτρων

θνοκοινωνικός διαχωρισμός: θ)'ακες εθνοτικών ομάδων σε ευρ)τερους τομε"ς

οικονομικο)$κοινωνικο) προτ)που#

+ρότυπα διαχωρισμο): αποτ)πωση με ειδικο)ς δε"κτες/μεθόδους χαρτογράφησης:

<



• -υντε'εστές χωροθέτησης: ανάδει.η κοινωνικών/οικονομικών παραγόντων κ

πρόσδεσης κατοικ"ας απασχό'ησης (εκπροσώπηση μεταναστών/εθνοτικ%ς

ομάδας σε συγκεκριμένη περιοχ% b τομεακό μοντέ'ο

• 0ε"κτες διαχωρισμο) (ανομοιότητας: διαφοροπο"ηση ομάδας από γενικό

π'ηθυσμό, διάγνωση )παρ.ης εθνοτικών θυ'άκων (κ'ασικός δε"κτης

• 0ε"κτες ανομοιογένειας (ποικι'ομορφ"ας: τάση συν)παρ.ης % διαχωρισμο)

περισσότερων μεταναστευτικών % κοινωνικών ομάδων

Μ3"+-$"3&$#, +(ο*73ι$06% *+ι !"+L#!έ'η [BG, νέα έννοια: 1κοινωνικός αποκ'εισμός2 (αντιπαρα&ά''εται με 1φτώχεια2 και

διαφοροποιε"ται από 1κοινωνικό διαχωρισμό2

• υρε"α έννοια αποκ'εισμο): οικονομικές 7 κοινωνικές, πο'ιτισμικές ανισότητες

νάδει.η α''η'ε.άρτησης χωρικο) διαχωρισμο) με οικονομικές, κοινωνικές κ

πο'ιτισμικές παραμέτρους (αποκ'εισμός= έννοια ευρ)τερη της φυσικ%ς

γεωγραφικ%ς απομόνωσης

•+ο'ιτικ% χρ%ση 1αποκ'εισμο)2: ιδεο'ογ"ες, στρατηγικές διαχε"ρισης φτώχειαςκαι ε'έγχου διαφοροποιημένων ομάδων

-υντηρητικές κ φι'ε'ε)θερες αντι'%Dεις:

# παρά&'εDη κονωνικ%ς δικαιοσ)νης 7 τονισμός πο'ιτισμικών παραγόντων

4# αντιμετώπιση ανισοτ%των ως απει'% κοινωνικ%ς συνοχ%ς

4ασικ% αιτ"α αποκ'εισμο): παρεκκ'"νουσα συμπεριφορά κ πο'ιτισμικ%

ιδιαιτερότητα

4ασικός τρόπος έντα.ης: αφομο"ωση (συμμόρφωση σε κυρ"αρχες α."ες

10ιαχωριστικ%2 εκδοχ% 1πο'υπο'ιτισμικότητας2: διακριτο" πο'ιτισμο" σε

απόσταση (-χο'% -ικάγο: γκέτο, νθρωπο$οικο'όγοι: αστικός σχεδιασμός κ

χωρισμός πό'εων σε 8ώνες

^ικονομ"στικες/κρατιστικές αντι'%Dεις:# άγνοια πο'ιτισμικών παραμέτρων

4# θεώρηση ανισοτ%των ως παράγωγα καπιτα'ιστικ%ς οικονομ"ας κ κρατικ%ς

μερο'ηD"ας υπέρ κεφα'α"ου

• ι'ε'ε)θερη χρ%ση όρου: αναγνώριση διαφορετικότητας, π'α"σιο

πο'υπο'ιτισμικότητας

3ντα.η: ε.ατομικευμένη προσέγγιση (ε'ευθερ"α επι'ογ%ς, μέσω αγοράς

εργασ"ας, κατανά'ωσης (εμπορικ% % εταιρικ% πο'υπο'ιτισμικότητα

6ράτος: εγγυητ%ς φι'ε'ε)θερων αρχών (όχι παρεμ&άσεις

.ιοπο"ηση πο'ιτισμικών διαφορών από μεγά'ες επιχειρ%σεις και τράπε8ες

(ανά'ηDη ανάπ'ασης περιοχών με στόχο ε'αχιστοπο"ηση κοινωνικο) κόστους %

αντιδράσεων στις παρεμ&άσεις τους

4ασικ% αιτ"α αποκ'εισμο): έ''ειDη εργασ"ας % διακρ"σεις σε αγορές

• -οσια'δημοκρατικές % ρι8οσπαστικές αντι'%Dεις:

4ασικ% πηγ% ανισοτ%των: ατέ'εια αγορών εργασ"ας/κατοικ"ας

ργα'ε"ο αντιμετώπισης αποκ'εισμο): κράτος πρόνοιας, αναδιανομ% πόρων

16ριτικ% πο'υπο'ιτισμικότητα2: επέκταση ε.ατομικευμένης καταπο'έμησης

διακρ"σεων σε συ''ογικό επ"πεδο, α"τημα οικονομικ%ς/κοινωνικ%ς ισότητας με

δ)ναμη πο'ιτισμικο) π'ουρα'ισμο)

6ριτικ% Cεωγραφ"α, νέα αστικ% κοινωνιο'ογ"α

6ριτικές πρακτικές έντα.ης: υποστ%ρι.η κατοικ"ας μειονοτικών ομάδων,

υπεράσπισ% τους• -υνδυασμο" των παραπάνω τ)πων: κοινωνικ% πραγματικότητα

<@



6υρ"αρχες πρακτικές έντα.ης ευρωπα9κο) νότου: π'έγμα συντηρητικών,

αυταρχικώ, πε'ατειακών κ φι'ανθρωπικών θεσμών που διαχέονται στον αστικό

ιστό 7 κερδοσκοπικές πρακτικές α.ιοπο"ησης γης

0ημιουργ"α θυ'άκων έντα.ης από: εργατικό εποικισμό, αυτοστέγαση,

α''η'εγγ)η (έχασαν μέρος του κριτικο)ς τους χαρακτ%ρα: μικρό κεφά'αιο

επωφε'ε"ται στα επ"κεντρα εντατικ%ς εμπορευματοπο"ησης γης α.ιοποιώνταςφτηνό εργατικό δυναμικό κ άτυπες σχέσεις εργασ"ας

ΚΕΦ.?ο ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΕΣ ΤΟΜΕΣ N?O ΣΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ[μεγά'η επιστημο'ογκ% τομ%: ανάδυση +αραδε"γματος +οσοτικ%ς Cεωγραφ"ας

(υπό&αθρο: θετικισμός: <E?G$<EG (ποσοτικ% επανάσταση4[επιστημο'ογικ% τομ%: ανάδυση μεταθετικιστικών και κριτικών +αραδειγμάτων

M.1. Η (ρ'"# 3(ι$"#0ο7οι*= "ο0=8 Πο$ο"ι*= 3(+-$"+$# *+ι3"ι*ι$06% $"# Γ3:ρ+92+

Οι *οι:ι*οοι*οο0ι*!% $&=*3%• !έ'ος 4[ +αγκόσμιου +ο'έμου: αναπτυ.ιακές πο'ιτικές, φυσικός σχεδιασμός

πό'εων, μεταφορικών, επικοινωνιακών, ενεργειακών υποδομών, χρ%σεων γης,

8ωνών &ιομηχανικ%ς συγκέντρωσης

• νάγκη φυσικο) σχεδιασμο) χώρου: συ''ογ%, ποσοτικοπο"ηση, στατιστικ%

επε.εργασ"α 7τεχνο'ογ"α η'εκτρ# υπο'ογιστών= ευνο9κές συνθ%κες ανάδυσης

ποσοτικ%ς Cεωγραφ"ας

• ;αν"α ποσοτικοπο"ησης: άμεσες πρακτικές ανάγκες οικονομικ%ς και χωρικ%ς

ανασυγκρότησης καπιτα'ιστικών χωρών

• c'ικό π'α"σιο μεταπο'εμικ%ς ευρωπα9κ%ς 1κοινων"ας της ευημερ"ας:

]έο καθεστώς συσσώρευσης: φορντισμός (μα8ικ% παραγωγ%

!ρόπος κοινωνικ%ς ρ)θμισης= κενσιανισμός (έντονος κρατικός παρεμ&ατισμός,

ανάπτυ.η προνοιακών πο'ιτικών: συνοχ%/σταθερότητα για ε)ρυθμη

αναπαραγωγ% κοινωνικών σχέσεων κ καπιτα'ιστικο) συστ%ματος

• !ε'ορισμός: αρχές επιστημονικ%ς διαχε"ρισης ερασ"ας= αποδοτικ% 'ειτουργ"α

συστ%ματος μα8ικ%ς παραγωγ%ς κ καταμερισμο) εργασ"ας στα εργοστάσια(εργάτης= έμDυχο 1μηχανικό αυτόματο2, κριτ%ριο: οικονομικός ορθο'ογισμός

• .ιδαν"κευση 1μηχανικο) αυτόματου2 από +οσοτικ% Cεωγραφ"α: χωρικ%

συμπεριφορά επιχειρ%σεων/νοικοκυριών με όρους μεγιστοπο"ησης ωφε'ιμότητας

• -υγκέντρωση μα8ικ%ς παραγωγ%ς σε αστικο$&ιομηχανικο)ς πό'ους= δημιουργ"α

χωρικών ανισοτ%των (')σεις μέσω εφαρμογ%ς ρυθμιστικών χωρικών πο'ιτικών

• !άση εποχ%ς: γεν"κευση κ συστηματοπο"ηση γεωγραφικών γνώσεων

περιφερειακ%ς ανάπτυ.ης κ &ιομηχανικ%ς χωροθέτησης, προτ)πων

αστικοπο"ησης, χωρικών α''η'ε.αρτ%σεων, υποδομών, ε'έγχου χρ%σεων γης

• ναδιάρθρωση γεωγραφικών γνώσεων= εργα'ε"ο σχεδιασμο) χώρας

Λοι*6% 3"ι*ι$06%, (ο7&3(ι$"#0οι*6"#"+*+"+*3ρ0+"ι$06% 3:ρ+9ι*=% '$#%

<B



$ 4άσεις +οσοτικ%ς Cεωγραφ"ας: Cερμανικ% -χο'% _ωροθέτησης: χωροθετ%σεις και

κατανομές οικονομικών δραστηριοτ%των &άσει απ'ο9κ%ς ποσοτικ%ς$γεωμετρικ%ς

αντ"'ηDης χώρου ως στατικο) συνό'ου σημε"ων, αποστάσεων και μεταφορικών ροών

φετηρ"α: \+

$ +α'αιότερη επιστημο'ογικ% διαμάχη kIUJjOhUPL (περιφερειακό Cεωγράφο:

ιδιογραφικ% επιστ%μη η Cεωγραφ"α: περιγραφ% ιδιόμορφου/μοναδικο) και VQOIL€LU (oετικιστ%: νομοθετικ% επιστ%μη η Cεωγραφ"α: γενικευτικά μοντέ'α, καθο'ικο" νόμοι

$ -ημαντικ% επιρρο%: έργο jIUT (προσπάθεια εισαγωγ%ς συνθ%κης χώρου στη 'ογικ%

των νεοκ'ασικών οικονομικών

$ tIUUSjhP: "δρυση 1χωρικ%ς ανά'υσης2 με θέματα έρευνας &ιομηχανικ% χωροθέτηση,

πρότυπα χρ%σεων γης, αστικοπο"ηση, μεταφορικά δ"κτυα κ'π

$ ~MhPjh: με'έτη κατανομμ%ς δραστηριοτ%των κ διαμόρφωης χρ%σεων γης στην πό'η

$ πανάκαμDη ποσοτικ%ς Cεωγραφ"ας: <EEG (1]έα ^ικονομικ% Cεωγραφ"α2, \+

4ασικο" μεθοδο'ογικο" ά.ονες ποσοτικ%ς Cεωγραφ"ας:

• +αραδοχ% )παρ.ης ανα'ογιών φυσικών $ γεωγραφικών φαινομένων= φυσικές

νομοτέ'ειες ανε.άρτητες από τόπο/χρόνο $ οικουμενικο" νόμοι χωρικο"

οργάνωσης ανε.άρτητοι από τοπικά/ιστορικά π'α"σια (α."ες, πεποιθ%σεις κ'π

• 4άση γεωγραφικ%ς με'έτης= ποσοτικοποι%σιμα γεωγραφικά φαινόμενα

(μαθηματικ%/στατιστικ% επε.εργασ"α 7 έ'εγχος επα'ηθευσιμότητας: νέα

γεωγραφικ% αιτιοκρατ"α, χωρικός φετιχισμός

• Cεωγραφικός χώρος= από'υτη 1νευτώνεια2 φυσικ% οντότητα, αδρανές,

μονοδιάστατο, αμετά&'ητο πεδ"ο$σ)νο'ο σημε"ων (ομοιογενές/αδρανές πεδ"ο#

+ροσδιορισμός χωρικών κατανομών μέσα από: α# γεωμετρ"ες αποστάσεων, &#

κόστη υπερν"κησ%ς τους

$ πιστημο'ογικό υπό&αθρο ποσοτικ%ς Cεωγραφ"ας και χωρικ%ς ανά'υσης: 'ογικός

θετικισμός (εγγεν%ς συμμετρ"α γνώσης$επα'%θευσης εμπειρικά μετρ%σιμων γεγονότων6"νητρα νομοθετικ%ς στροφ%ς: α# επιστημο'ογικά, &# μεταπο'εμικ% 1γεωγραφικ%

φαντασ"α2: κατά'υση αυτονομ"ας τοπικο) υπό ταχ)ρρυθμη φορντικ% εκ&ιομηχάνιση

(ομοιογενοπο"ηση χώρου, αστικο&ιομηχανικά τοπ"α χωρικ%ς οργάνωσης

>ογικός oετικισμός, ε.άρτηση επιστημονικο) κ)ρους προτάσεων από:

• oεμε'"ωση προτάσεων στην εμπειρικ% πραγματικότητα

• 0υνατότητα ποσοτικοπο"ησης: υπαγωγ% σε εμπειρικό έ'εγχο: επα'%θευση

• πα'ηθευμένες προτάσεις (αθροιστικά: κατασκευ% νόμων καθο'ικ%ς ισχ)ος

• ποκ'ε"ονται α.ιο'ογικές κρ"σεις κ ηθικές προτάσεις (όχι εμπειρικός έ'εγχος

•

;εθοδο'ογικές πορε"ες:α# επαγωγικ% μέθοδος (αισθητηριακ% εμπειρ"α: ατα.ινόμητα γεγονότα:

ορισμός/τα.ινόμηση/μέτρηση: τα.ινομημένα γεγονότα: επαγωγικ% γεν"κευση:

νόμοι/κατασκευ% θεωρ"ας,

&# υποθετικο$απαγωγικ% μέθοδο (αισθητηριακ% εμπειρ"α: εικόνα δομ%ς

πραγματικο) κόσμου: I$WUShUS μοντέ'ο$αναπαράσταση εικόνας: υπόθεση:

πειραματικός σχεδιασμός: δεδομένα: διαδικασ"ες επα'%θευσης: νόμοι#κατασκευ%

θεωρ"ας

• 6)κ'ος 4ιέννης: διάκριση ανα'υτικών (ταυτο'ογικές, δεν χρ%8ουν εμπειρικ%ς

επα'%θευσης και συνθετικών προτάσεων (εμπειρικ% απόδει.η, &άση κατασκευ%ς

επιστημονικ%ς θεωρ"ας# 3γκυρες προτάσεις= υποδε"χνουν τρόπο επα'%θευσης

<E



• 4ασικ% παραδοχ%: από'υτος διαχωρισμός γεγονότων b α.ιών (κοινωνικές,

πο'ιτικές, πο'ιτιστικές, θεσμικές πτυχές χωρικ%ς οργάνωσης δραστηριοτ%των

που δεν ποσοτικοποιο)νται= όχι αντικε"μενο επιστημονικ%ς ενασχό'ησης

• .ωγεν% συνεργασ"α ε.ειδικευμένων επιστημονικών κ'άδων δια της

α''η'επ"θεσης (αθροιστικά= πο'υεπιστημονικότητα (κατακερματισμένη

αντ"'ηDη κόσμου: κατακερματισμός Cεωγραφ"ας

Cεωγραφ"α <Eου αιώνα: ενοποιημένη (φυσικ%7ανθρώπινη

+εριφερειακ% Cεωγραφ"α (;εσοπό'εμος: γεωγραφικός χώρος ως ενότητα σ)νθεσης

πο''απ'ών επιμέρους τοπικών ιδια"τερων πτυχών

+οσοτικ% Cεωγραφ"α: διχοτομ"ες, εδαφικότητες, στεγανά, σκ'ηρ% ε.ειδ"κευση

6ατακερματισμός υσικ%ς Cεωγραφ"ας: Cεωμορφο'ογ"α, 6'ιματο'ογ"α, 4ιογεωγραφ"α,

+ερι&α''οντικ% Cεωγραφ"α

6ατακερματισμός νθρωπογεωγραφ"ας: ^ικονομικ% Cεωγραφ"α (γροτικ% 7

4ιομηχανικ% 7 Cεωγραφ"α cπηρεσιών 7 ;εταφορών 7 καινοτομιών, 6οινωνικ%

Cεωγραφ"α, στικ%, +ο'ιτικ%, Cεωπο'ιγικ%, +'ηθυσμιακ%, +ο'ιτισμικ% και

+ο'ιτιστικ%, aστορικ%

;η δυνατότητα κατανόησης και ερμηνε"ας σ)νθετων γεωγραφικών φαινομένων

(παγκοσμιοπο"ηση, άνιση ανάπτυ.η, σ)νορα, μετανάστευση, κοινωνικός αποκ'εισμός,

απο&ιομηχάνιση, αναδιάρθρωση κ'π: ταυτόχρονα οικονομικά, κοινωνικά, πο'ιτικά,

πο'ιτιστικά φαινόμενα στο χώρο= απα"τηση ο'ιστικών, συνθετικών κ διεπιστημονικών

προσεγγ"σεων (κριτικ% Cεωγραφ"α

Cενικο" νόμοι χωρικ%ς ισορροπ"ας= χ"μαιρα

_ρησιμότητα θετικιστικο) γεωγραφικο) κατακερματισμο): α# α).ηση ειδικών γνώσεων

κ ακαδημα9κό καταμερισμό εργασ"ας, &# διδασκα'"α κατά τμηματικό/αθροιστικό τρόπο

M.?. Η +-&$# 03"+B+"ι*' (+ρ+3ι0-":να''ακτικές προσεγγ"σεις που προ'ε"αναν έδαφος για &[μεγά'η επιστημο'ογικ% τομ%

μεταπο'εμικ%ς ε.έ'ι.ης υρωπα9κ%ς Cεωγραφ"ας (ανάδυση 6ριτικ%ς Cεωγραφ"ας

Σ&0(3ρι9ορι*= Γ3:ρ+92+μφισ&%τηση έννοιας κ'ειδ" επιστημο'ογικ%ς κ πραγματο'ογικ%ς θεμε'"ωσης

+οσοτικ%ς Cεωγραφ"ας: 1OhYh LQhPhYSQij2

• khYh jhQSIMSj (αντ" 1OhYh LQhPhYSQij2

• 6οινωνικές, Dυχο'ογικές πτυχές ανθρώπινης συμπεριφοράς στο χώρο (αντ"

γενικο)ς νόμους χωρικ%ς οργάνωσης

• -υμπεριφορές: ενθηκευμένες σε ευρ)τερα συστ%ματα κοινωνικών

α''η'ε.αρτ%σεων, δεσμε)σεων, θεσμικών διακανονισμών κ πο'ιτισμικών α.ιών

(όχι μόνο σ)μφωνα με κ"νητρα οικονομικο) ορθο'ογισμο)

• _ωρικές συμπεριφορές με &άση υποκειμενικών δυνατοτ%των κ επι'ογών= όχι

αντικειμενικο" γενικο" νόμοι χωρικ%ς οργάνωσης

• 6ριτικ%: OhYh LQhPhYSQij (συμφέρον πάνω απ[ ό'α= OhYh MiTLPj (άνθρωπος

παιγν"ου: κατα&ο'ές ανθρώπινης &αρ&αρότητας ()&ρις, έ''ειDη μέτρου

^μοιότητα -υμπεριφορικ%ς$+οσοτικ%ς Cεωγραφ"ας:

FG



• 0ιατ%ρηση ατομικιστικο) προτ)που (OhYh jhQSIMSj: &ου'ησιαρχικ% εικόνα

κόσμου (εκ των ένδον κριτικ% θετικιστικ%ς ποσοτικ%ς Cεωγραφ"ας κι όχι ρ%.η

Αρ:(ι$"ι*= Γ3:ρ+92+ (ε"δος αντ"δρασης σε ποσοτικ% Cεωγραφ"α

• δ)νατο να υπαχθε" η ανθρώπινη συμπεριφορά σε γενικο)ς νόμους χωρικ%ς

οργάνωσης

• 3μφαση σε ε'ευθερ"α ανθρώπινης &ο)'ησης: κατά'υση αιτιοκρατ"ας και αντι$

ουμανισμο) +οσοτικ%ς Cεωγραφ"ας

• ;ετατόπιση γεωγραφικ%ς έρευνας από ποσοτικά γεγονότα κ στατιστικο)ς

ε'έγχους στην κατανόηση του νο%ματος και των α.ιών

• 6εντρικ% εννοια: διυποκειμενικότητα (συμπεριφορά: α''η'ε.αρτ%σεις ανάμεσα

σε δρώντα υποκε"μενα 7 α."ες

• ι'οσοφικό υπό&αθρο: φαινομενο'ογ"α

• ;εθοδο'ογικό επ"πεδο: ποιοτικές μεθόδους γεωγραφικ%ς έρευνας

• 0ιαφοροπο"ηση από +οσοτικ% Cεωγραφ"α, α''ά χωρ"ς μεγά'α αποτε'έσματα

Φι7373/3ρ# Γ3:ρ+92+• ;ετατόπιση έμφασης από υποκειμενικ% δράση στο χώρο σε ευρ)τερες χωρο$

κοινωνικές δομές

• _ωρικές δομές που διαμορφώνονται από δυνάμεις αγοράς

• -τόχος: κοινωνικ% δικαιοσ)νη (όχι σε σφα"ρα παραγωγ%ς, ναι εισοδηματικ%

αναδιανομ% και κατανά'ωση= &ε'τιώσεις όρων διαμον%ς στο χώρο (όχι ρι8ικές

κοινωνικές α''αγές

M.M. Η 3/"3ρ# 3(ι$"#0ο7οι*= "ο0=8 Α-&$# Κρι"ι*=% Γ3:ρ+92+%

Οι *οι:ι*οοι*οο0ι*!% $&=*3%!έ'η •G$αρχές •@G: όρια &ε&αιοτ%των φορντιστικο) μοντέ'ου εκ&ιομηχάνισης

• +τώση ανάπτυ.ης

• ;ε"ωση &ιομηχανικ%ς απασχό'ησης (ανεργ"α

• πο&ιομηχάνιση

• +αγκόσμιες πετρε'α9κές κρ"σεις

• 6οινωνικές/πο'ιτικές αναταραχές (πό'εμος 4ιετνάμ, αιτ%ματα για ειρ%νη,

ανθρώπινα δικαιώματα, οικο'ογ"α κ#α

• fχι ')σεις από +οσοτικ% Cεωγραφ"α, α''ά ο)τε και από -υμπεριφορικ% κ

νθρωπιστικ% (έμφαση στο υποκειμενικό#• -τροφ% κρατικών ρυθμιστικών πο'ιτικών από φυσικό/τεχνοκρατικό σχεδιασμό

χώρο στον κοινωνικό σχεδιασμό (κοινωνικέες προσεγγ"σεις προ&'ημάτων

• νάδυση +αραδε"γματος 6ριτικ%ς Cεωγραφ"ας (διεπιστημονικότητα, κοινωνικές

διαστάσεις γεωγραφικο) χώρου, κριτικ% θεώρηση καπιτα'ιστικ%ς χωρο$

κοινωνικ%ς πραγματικότητας κ οργάνωσης συ''ογικ%ς δράσης

Κρι"ι*= "ο& 3"ι*ι$0ο/, *οι:ι*= ι-$"+$# ;'ρο& * !οι+ ι3(ι$"#0οι*6"#"+%kiYL: παγωγ%: συντ%ρηση α'%θειας επι&ε&αιωμένων γεγονότων, όχι γενικ% α'%θεια

nIQhP: πεπερασμένος ο αριθμός των περιπτώσεων που επι&ε&αιώνουν (όχι εγκυρότητα

xhWWLU: επα'ηθευσιμότητα= όχι κριτ%ριο επιστημονικ%ς α'%θειας# ρκε" < διάDευση#πιστημονικ% εγκυρότητα κατά xhWWLU: θεωρ"ες που επιδέχονται επι'άθευση/ανασκευ%

F<



Cεωγραφικ% κριτικ%:

• γεωγραφικά φαινόμενα= όχι αποτέ'εσμα γεωγραφικών αιτ"ων, α''ά κοινωνικών,

οικονομικών, πο'ιτικών κ ιστορικών αιτ"ων#

• 0εν υπάρχουν χωρικά φαινόμενα παρά μόνο κοινωνικά#

• _ώρος= κοινωνικ% κατασκευ%

• _ώρος= σ)νθετη ο'ότητα σχέσεων σε διαρκ% α''η'επ"δραση με κοινωνικ%

δυναμιικ%: _ωρο$κοινωνικ% δια'εκτικ%

• fχι δυαδικό σχ%μα χώρου$κοινων"ας, η μ"α έννοια συνυπάρχει με την ά''η σε

εσωτερικ% ενότητα αντιθέτων (δια'εκτικ%# ''η'ονοηματοδότηση#

!ρεις εκδοχές χωρο$κοινωνικ%ς δια'εκτικ%ς:

[ εκδοχ%: δεν υπάρχει πεδ"ο 1χωρικο)2 χωρ"ς κοινωνικό περιεχόμενο# _ώρος=

κοινωνικ% κατασκευ% (αμφ"δρομη σχέση b NIjjLX

4[ εκδοχ%: χωρικές σχέσεις/γεωγραφικά φαινόμενα= θεμε'ιώδεις, ενεργητικές στιγμές

μέσα σε αντιφατικ% δ)ναμη καπιτα'ισμο) b kIUqLXC[ εκδοχ%: χωρικότητα/χρονικότητα, ανθρώπινη γεωγραφ"α/ιστορ"α= σ)νθετη κοινωνικ%

διαδικασ"α που δημιουργ"α ιστορικ% α''η'ουχ"α χωρικοτ%των (χωροχρονικ% διάρθρωση

κοινωνικ%ς 8ω%ς# +αραγωγ% χώρου (χρόνου= αποτέ'εσμα κοινωνικ%ς δράσης/σχέσης#

_ωρικές δομές/σχέσεις= υ'ικ% μορφ% κοινωνικών δομών/σχέσεων b Vh‚I

• oεμε'"ωση χωρο$κοινωνικ%ς δια'εκτικ% από 6ριτικ% Cεωγραφ"α= κατά'υση

πο'υεπιστημονικότητας κ κατακερματισμο) γνώσεων

• 0ιεπιστημονικότητα κ συνθετικ%/ο'ιστικ% προσέγγιση

• ''η'ε.άρτηση οικονομικών, κοινωνικών, πο'ιτιστικών διαστάσεων χώρου

•

6ατακερματισμός επιμέρους πτυχών φαινομέων μόνο για ανα'υτικους 'όγους#-)νθεση επιμέρους σε σφαιρικές ερμηνευτικές προσεγγ"σεις

• oέματα με'έτης 6ριτικ%ς Cεωγραφ"ας (που ε"χαν αγνοηθε" από ά''α

+αραδε"γματα: άνιση ανάπτυ.η, παγκοσμιοπο"ηση, σ)νορα, μεταναστε)σεις,

χωρικ% διαφοροποι%ση σε τοπικό, περιφερειακό κ διεθνές επ"πεδο, χωρικές

κατανομές παραγωγ%ς κ εργασ"ας, κιν%ματα για χώρο/περι&ά''ον κ#α#

• ποκατάσταση ιστορικ%ς διάστασης γεωγραφικών φαινομένων

ΚΕΦ. 4ο ΑΝΙΣΗ ΑΝΑΠΤΥPΗ8 ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΗΝΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

4.1 Qι$# +-("&L# $"# 3&ρ:(+<*= Ι$"ορ2+• γκατά'ειDη κ'ηρονομιάς ε''ηνορωμα9κ%ς περιόδου 7 πο'ιτιστικ%, οικονομικ%,

κοινωνικ%, πο'ιτικ% παρακμ% ρωμα9κ%ς αυτοκρατορ"ας= ;εσα"ωνας/φεουδαρχ"α

γκατά'ειDη επιτευγμάτων πο'ιτισμο)= νέες δομές σε κοινωνικό ιστό ;εσα"ωνα

• -υχνές α''αγές σε σ)νθεση π'ηθυσμο): εισ&ο'ές &αρ&αρικών φ)'ων= π'%ρης

αποδιοργάνωση πα'αιών προτ)πων δομ%ς ε.ουσ"ας/οικονομ"ας: οπισθοδρόμηση

• *ώμη: πο'ιτισμός των άστεων# 4άρ&αροι: γεωργο", περιορισμένες υ'ικές

απαιτ%σεις, όχι ενδιαφέρον για εμπόριο# ƒσμωση#

• +ό'εμοι, εισ&ο'ές, πειρατε"α= τοπικ% αυτόνομη οργάνωση (γαιοκτ%ματα,

έπαυ'η, τοπικ% αριστοκρατ"α: φεουδαρχ"α, αντα''ακτικ% κοινων"α

FF



• νάπτυ.η 4υ8αντ"ου (εμπόριο, διοικητικές δομές, ισχυρ% οικονομ"α: επάρκεια

χρυσο), δασμο'ογικ% πο'ιτικ% στις εισαγωγές, κρατικ% μηχαν%, δημόσια έργα

• 6οινωνικ% ιεραρχ"α ;εσα"ωνα: εργάτες, πο'εμιστές, ιερε"ς

• Άνοδος των πό'εων κ τεχνο'ογικές ανακα')Dεις= α).ηση παραγωγ%ς/εμπορ"ου

(προάγγε'οι νεότερων χρόνων: νέο σ)νο'ο πο'ιτισμικών α.ιών κ οικονομικ%ς

οργάνωσης

• !εχνο'ογικές ανακα')Dεις: όπ'α (παγκόσμια κυριαρχ"α, επιχειρηματικές

μέθοδοι, επενδ)σεις, ε.ωτερικό εμπόριο, εμπορικές εταιρε"ες, αγορά

τ"τ'ων/μετοχών (εταιρε"ες

• ντιστροφ% άνισης ανάπτυ.ης από ]ότο προς καινοτόμο 4ορρά

4.?. Qι$# +-("&L# 03"- "# Βιο0#;+ι*= Ε(+-$"+$#• <Bος γγ'"α: 4ιομηχανικ% πανάσταση= ρι8ικ% α''αγ% παγκόσμιου οικονομικο)

και εμπορικο) σκηνικο), παγ"ωση άνισης ανάπτυ.ης στην υρώπη

• ]έες πηγές ενέργειας: κάρ&ουνο, πετρέ'αιο, η'εκτρισμός: υπεροχ% υρώπης

• [κ)μα 4ιομηχανικ%ς πανάστασης: υφαντουργ"α, μέτα''α 7καινοτομ"ες=

α).ηση παραγωγ%ς

• 4[κ)μα 4ιομηχανικ%ς πανάστασης: χημικά, φαρμακευτικά προ9όντα, &αφές,

χα')&δινα π'ο"α, αυτοκ"νητα, μηχανικά όργανα, εργα'ε"α# -υγκέντρωση

κεφα'α"ων από εμπόριο/αποικ"ες# ποδοτικ% γεωργ"α# ).ηση π'ηθυσμο)

• Άνθηση &ιομηχαν"ας: α# π'ο)σιο υπέδαφος, &# αγορές (διαμετακομιστικά κέντρα:

θά'ασσες, ποτάμια= &ορειοδυτικ% υρώπη

• 4ε'τ"ωση συνθηκών 8ω%ς# !όνωση απασχό'ησης (προσφορά εργασ"ας#

-ιδηρόδρομος, εκπα"δευση, στρατιωτικ% θητε"α, αστυφι'"α αγροτικο) κόσμου#

• νάπτυ.η 4ορρά/0)σης# -τάσιμος ]ότος# υρώπη κάρου και υρώπη ατμο)

• +ρο&'%ματα ]ότου: έ''ειDη π'ουτοπαραγωγικών πηγών 7 παρατεταμένη

οικονομικοπο'ιτικ% παρακμ%#

• +ρο&'%ματα νατο'%ς: παρακμά8ουσα ^θωμανικ% υτοκρατορ"α (αγροτικός

κόσμος, φεουδα'ικές αντι'%Dεις

• 4ιομηχανικ% εποχ%= αφετηρ"α άνισης ανάπτυ.ης

4.M. Π6730οι, +(οι*ιο*ρ+"2+ *+ι -ι$# +-("&L#<@ος$<Eος αιώνας:

• κυριαρχ"α 'ιμανιών 4ορρά, &ιοτεχνιών, εργοστασ"ων, σιδηροδρόμου, τάση

συγκέντρωσης κεφα'α"ου κ π'ηθυσμο), μα8ικ% αστικοπο"ηση= διαμόρφωση

παγκόσμιας γεωγραφ"α αποικιοκρατικο) κόσμου εποχ%ς#• _άσμα &ιομηχανικών και μη &ιομηχανικών περιοχών υρώπης (4ορρά$]ότου

• 3ντονος εθνικισμός, ανισότητες αποικιοκρατ"ας, αυτονομιστικά κιν%ματα 7

ιμπερια'ισμός 7 οικονομικ%/τεχνο'ογικ% ανάπτυ.η= ασταθ%ς ισορροπ"α

δυνάμεων= [ +αγκόσμιος +ό'εμος: (\+/aαπων"α οι νέες δυνάμεις

• 0ιαμόρφωση τοπ"ων γεωγραφικ%ς ανισότητας, 8ωνών ανάπτυ.ης/υπανάπτυ.ης σε

παγκόσμια και τοπικ% κ'"μακα (οικονομικ%/κοινωνικ% κρ"ση, ανεργ"α 7

εθνικισμός, ακροδε.ιά κιν%ματα= φασισμός, να8ισμός, δικτατορ"α

• !έ'ος 4[ +αγκόσμιου +ο'έμου: υρώπη διχασμένη σε σφα"ρες επιρρο%ς

(\+/--0: αντανάκ'αση σε στρατιωτικο)ς κ οικονομικο)ς σχηματισμο)ς=

περ"οδος Dυχρο) πο'έμου έως <EBE#

Fe



• <EEG τέ'ος διπο'ισμο) νατο'%ς$0)σης= τέ'ος Dυχρο) πο'έμου= νέο στάδιο

ενια"ας πορε"ας, παγκοσμιοπο"ηση

4.4. Qι$# +-("&L# *+ι (ρο*7=$3ι% ι+ "# 3&ρ:(+<*= ο7ο*7=ρ:$#Άνιση ανάπτυ.η: α# 'όγοι εσωτερικ%ς 'ειτουργ"ας κρατών (υποδομές, &# 'όγοι

ιστορικ%ς συγκυρ"ας (πχ ]ότια$νατο'ικ% υρώπη, ισ'αμικές χώρες

• <EEG: νατο'ικ% υρώπη σε μετα&ατικό στάδιο (από απο'υταρχικά κράτη σε

δημοκρατ"ες, από κεντρικά ε'εγχόμενες οικονομ"ες σε φι'ε'ε)θερες= πο'ιτικές

και θεσμικές διεγασ"ες για ε"σοδο σε (οικονομικές διεργασ"ες: πιο δ)σκο'ες=

.επερασμένες &ιομηχανικές δομές, έ''ειμμα ανταγωνιστικότητας

• ]ότος/;εσόγειος: σχετικά ανεπτυγμένες, υστέρηση τεχνο'ογικ%ς ανάπτυ.ης

• -κανδινα&ικές χώρες: ανάπτυ.η, δημοκρατικο" θεσμο", κοινων"α πο'ιτών

• 4α'κάνια: ένοπ'ες συγκρο)σεις, εθνοτικά προ&'%ματα, εθνικισμο"

• 4α'κτικ%: διαρθρωτικά προ&'%ματα οικονομ"ας, υDη'% ανεργ"α

• +ρό&'ημα: υρώπη 1πο''ών ταχυτ%των2= άνιση ανάπτυ.η κι όχι σ)γκ'ιση

κρατών= ανα"ρεση προοπτικ%ς ο'οκ'%ρωσης

• -τόχος : περιορισμός άνισης ανάπτυ.ης μέσω διαρθρωτικών ταμε"ων κ

ταμε"ου συνοχ%ς, συνοχ%/σ)γκ'ιση των κρατών$με'ών, προσπάθεια άμ&'υνσης

αντιθέσεων (;εσογειακά ^'οκ'ηρωμένα +ρογράμματα, 6οινοτικά +'α"σια

-τ%ρι.ης

• Cεωγραφικός διαχωρισμός &άσει α# ιστορικ% προέ'ευση, &# γεωγραφικ% θέση, γ#

παραδοσιακές οικονομικές 'ειτουργ"ες, δ# κ'ιματο'ογικές συνθ%κες= δυσκο'"α

εμπέδωσης εννοιών καινοτομ"ας και ανταγωνιστικότητας

• νισότητα στην κατοχ% γνώσης και άρα καινοτομ"ας= όχι ισότιμη συμμετοχ% σε

αναπτυ.ιακ% πορε"α 7 ανισότητα στις υποδομές των περιφερειών= 0ιε)ρυνση

διαφορών μετα.) περιφερειών υρώπης (εισοδηματικές διαφορές• -τόχος: α# διακρατικ% και ενδοκρατικ% συνοχ%, &# αναδιάρθρωση οικονομιών

ώστε να ε"ναι ανταγωνιστικές, γ# μέ''ον κράτους πρόνοιας

• !ρ"α πρόσωπα υρώπης από γεωγραφικ% άποDη: α# &ιομηχανικά ανεπτυγμένος

4ορράς, &# απο&ιομηχανισμένος ;εσογειακός ]ότος (ε.α"ρεση: 4# aτα'"α με

σημαντικό α''ά μειο)μενο αγροτικό π'ηθυσμό, γ# .επερασμένη &ιομηχανικά κ

μεγά'ο αγροτικό π'ηθυσμό νατο'%

4.R. Qι$# +-("&L# *+ι (+*ο$0ιο(οι=$#• 6απιτα'ισμός= γεωγραφικές ανισότητες ως ενδημικό χαρακτηριστικό του

•0ιεθν%ς καταμερισμός εργασ"ας= άνιση ανάπτυ.η σε παγκόσμια κ'"μακα

• ZUi`YIP (<EBE: αναγνώριση ενδογενών χαρακτηριστικών οικονομικ%ς

συγκέντρωσης κ χωρικ%ς κατανομ%ς οικονομικ%ς δραστηριότητας

(περι'αμ&άνουν εντοπισμένες ιστορικές συγκυρ"ες κ εδραιωμένες παραδόσεις

• oεωρ"α ευέ'ικτης ε.ειδ"κευσης: εστ"αση σε κοινωνικ%ς δομές που επιτρέπουν

απο.καθετοπο"ηση φορντικ%ς ιεραρχ"ας κ ανάπτυ.η δικτ)ων συνεργασ"ας

• ]έες ερμηνε"ες Cεωγραφ"ας: &άρος σε ενδογενε"ς κι όχι ε.ωγενε"ς παράγοντες

(κοινων"α δικτ)ων: ανά'υση χώρου ροών πόρων/π'ηροφοριών

• aστορ"α, κοινωνικ% διάρθρωση κ πο'ιτικές δομές τόπου: διαφοροποι%ση

αποτε'εσμάτων επενδ)σεων κεφα'α"ων, ειροών τεχνο'ογ"ας κ επιδοτ%σεων

•;εταμοντέρνα Cεωγραφ"α: τονισμός ανομοιογένειας, επιστροφ% σε σημασ"αχώρου (χώρος= τόπος με ιστορ"α, πο'ιτισμό, παραδόσεις

FA



• <E@G: νέες συνθ%κες παγκοσμιοπο"ησης κ απορρ)θμισης οικονομ"ας= εντε"νουν

γεωγραφικ% ανισότητα ανάπτυ.ης

_αρακτηριστικά περιόδου: αναδιάρθρωση αγοράς εργασ"ας, ιδιωτικοπο"ηση,

εισαγωγ% σχέσεων αγοράς στο δημόσιο τομέα, στροφ% οικονομ"ες από

μεταπο"ηση προς υπηρεσ"ες= δραστικές α''αγές σε απασχό'ηση

• ^ικονομικ% Cεωγραφ"α: ανά'υση απο&ιομηχάνισης, πό'ωσης, ανισότητας

• ]έα ^ικονομ"α: σ)νδεση με π'ηροφορικ%/γνώση κ πο'ωμένες/πιο ανασφα'ε"ς

μορφές εργασ"ας# 6ατανομ% εργασ"ας: γεωγραφικά άνιση

• 6απιτα'ισμός= το πιο πρόσφατο/προηγμένο από τα παγκόσμια συστ%ματα

• pIMMLUjJLSP: <ος ε.ερευνητικά τα."δια= ε.άπ'ωση ισχυρών δυνάμεων υρώπης

στο δυτικό ημισφα"ριο: επιρρο% π'αν%τη#

;ετά&αση από παγκόσμιες αυτοκρατορ"ες στο παγκόσμιο σ)στημα και από

διεθν% % παγκόσμια στην παγκοσμιοποιημένη οικονομ"α

αινόμενα: παγκόσμιο εμποριο, παγκόσμια μετανάστευση= διάχυση

καπιτα'ισμο), ε.άπ'ωση συγκεκριμένου τ)που καταμερισμο) εργασ"ας κ μορφ%ςέθνους$κράτους

• „UIPR/tSMMj: ανθρώπινη ιστορ"α ?GGG χρόνων= ένα παγκόσμιο σ)στημα (μέσο

μετατροπ%ς σε παγκόσμιο: εμπόριο

• 0ιεθνοποι%ση= επέκταση οικονομικών δραστηριοτ%των πέρα των συνόρων

• +αγκοσμιοπο"ηση= 'ειτουργικ% ο'οκ'%ρωση των διεθνώς διασκορπισμένων

δραστηριοτ%των με α''η'οδιαπ'εκόμενες παραγωγικές διαδικασ"ες πο'υεθνικών

• 6ατάρρευση καθεστώτων υπαρκτο) σοσια'ισμο) 7 π'ηροφορικ%= προώθηση

διαδικασ"ας παγκοσμιοπο"ησης

• +αγκοσμιοπο"ηση= ένταση ανισοτ%των γεωγραφικ%ς κατανομ%ς ανάπτυ.ης

(ανισότητα μετα.) χωρών, α''ά και περιφέρειας$μητροπο'ιτικο) κέντρου• _αρακτηριστικό μετά&ασης από οικονομικ% διεθνοπο"ηση σε παγκοσμιοπο"ηση=

εμπορικ% κυριαρχ"α πο'υεθνικών επιχειρ%σεων

• _αρακτηριστικό παγκοσμιοπο"ησης: α).ηση κινητικότητας αγαθών/ατόμων 7

μεγα')τερη ακόμα κινητικότητα κεφα'α"ου (άρση οικονομικών συνόρων,

ε.ά'ειDη θεσμικών περιορισμών, τεχνο'ογικές ε.ε'".εις μεταφορών

• ^ικονομικο" μετασχηματισμο"= νέες γεωγραφ"ες

• 6υ&ερνοχώρος: δεν αναιρε" τοπικότητα/εδαφικότητα, δημιουργ"α νέων κέντρων 7

χωρικά πο'ωμένη οικονομικ% δραστηριότητα= διάκριση κέντρου,

ημιπεριφέρειας, περιφέρειας= …μωσα9κό ανισότητας σε διαρκ% κατάσταση

ρευστότητας† (VJhUWLU/pIMRLU• -υνέπειες ε.άπ'ωσης παγκοσμιοπο"ησης:

α# ).ηση ε.άρτησης 'ιγότερο ανεπτυγμένων/αναπτυσσόμενων χωρών από

διεθνε"ς ε.ε'".εις

&# >ειτουργικ% ε.ειδ"κευση ευρωπα9κών εθνών$κρατών κ περιφερειών= ταχε"α

διόγκωση διεθνο)ς εμπορ"ου μετα.) εθνικών οικονομιών με ρυθμο)ς

μεγα')τερους της παγκόσμιας παραγωγ%ς (συμμαχικά δ"κτυα

gφα)'ος$κ)κ'ος υπανάπτυ.ης: όχι υποδομές/τεχνογνωσ"α, διόγκωση χρέους υπέρ

πιστωτών, αδυναμ"α κά'υDης &ασικών κοινωνικών υπηρεσιών‡

• +ο'υεθνικά δ"κτυα επιχειρ%σεων= νέες χωροθετικές στρατηγικές

• -υγκριτικό π'εονέκτημα (όρος του vIqST HSQIUTh: ε.ειδ"κευση χώρας σε

παραγωγ%/ε.αγωγ% προ9όντων όπου έχει συγκριτικό π'εονέκτημα (χαμη'ότεροκόστος, ενώ πρέπει να εισάγει αγαθά όπου έχει συγκριτικό μειονέκτημα

F?



• oεωρ"α εμπορ"ου kLQRjQOLU/yOMSP: συνδυασμός διαφορετικών συντε'εστών

παραγωγ%ς (φυσικών πόρων, εργασ"ας, κεφα'α"ου που προποθέτει κάθε

προ9όν= ε.ειδ"κευση χώρας σε προ9όντα που α.ιοποιο)ν συντε'εστές στους

οπο"ους ε"ναι προικισμένη

• -ημεριν% γεωγραφ"α παγκόσμιας οικονομ"ας= διάδραση ανταγωνιστικών

στρατηγικών πο'υεθνικών επιχειρ%σεων και εθνικών κυ&ερν%σεων

ΚΕΦ. Rο ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΑΝΑAΙΑΡΘΡΩΣΗ

R.1. Ν3:"3ρι*6"#"+ *+ι Γ3:ρ+923% "#% Βιο0#;+ι*=% Ε(+-$"+$#%νατροπές που επέφερε η &ιομηχανικ% επανάσταση:

• -υρρ"κνωση οικοτεχν"ας (αντικατάσταση από εργοστασιακό τρόπο παραγωγ%ς

• 0ια"ρεση εργασ"ας μετα.) τομέων σε ό'ες τις σφα"ρες παραγωγ%ς

• 0ια"ρεση κόσμου σε ανεπτυγμένες κ υπανάπτυκτες περιφέρειες

• 6ατακερματισμός και ε.ειδ"κευση

• +ροετοιμασ"α αιώνα εθνικισμο) κ οικονομικ%ς ανάπτυ.ης

• ]έοι εμπορικο" δρόμοι/'ιμάνια= ε.άπ'ωση μετασχηματισμών οικονομ"ας

• ]έες συνθ%κες ανάπτυ.ης οικιστικο) δυκτ)ου εποχ%ς

• ναδιάρθρωση προκαπιτα'ιστικ%ς πό'ης σε αστικό &ιομηχανικό συγκρότημα

3.οδος/απώθηση από αγροτικ% γη του π'εονά8οντος εργατικο) δυναμικο)

ισρο%/προσέ'κυση προς αναπτυσσόμενη παραγωγικ% &άση πό'εων

• ]εωτερικότητα (μοντερνισμός= πο'ιτιστικό κ"νημα με ρ"8ες στο 0ιαφωτισμό

(ορθο'ογισμός, 'ειτουργικότητα, αποτε'εσματικότητα• ντανάκ'αση μοντερνισμο)= φορντισμός

• ργοστάσια 7 χρ%ση μηχανικ%ς ενέργειας (ατμο)= 4ιομηχανικ% πανάσταση

$ χωροθέτηση εργοστασ"ων στην )παιθρο (πρώτες )'ες, φυσικο)ς πόρους, πηγές

ενέργειας, όχι περιοριστικές ρυθμ"σεις συντεχνιών πό'εων, φτηνό εργατικό

δυναμικό, χώρος για φυσικ% ανάπτυ.η, πρόσ&αση σε γαιάνθρακα και 'ιμάνια

$ στη συνέχεια, παραγωγικο" κ'άδοι προσε'κ)ονται από κατανα'ωτικά κέντρα

$ 4όρεια υρώπη: &ιομηχανικ% ανάπτυ.η σε πυρ%νες πό'εων

$ ;εσογειακ% υρώπη: &ιομηχανικ% ανάπτυ.η σε 'α9κά προάστια

• Cιατ" στην γγ'"αˆ

$ προθυμ"α &ρετανικ%ς κοινων"ας για α''αγ%$ τεχνο'ογικη ικανότητα για καινοτομ"α

$ ανάπτυ.η μα8ικ%ς αγοράς κατανά'ωσης καθημερινών αγαθών

• ποκατάσταση ειρ%νης ηπειρωτικ%ς υρώπης (<B<?: διάδοση &ιομηχανικών

τεχνο'ογιών και εδρα"ωση εργοστασιακο) συστ%ματος: άνιση ανάπτυ.η

R.?. Α(6 "ο 9ορ"ι$06 $"# 3&!7ι*"# $&$$'ρ3&$#;ε'έτη παραγωγ%ς κ χρ%σης περι&α''οντικών/τεχνο'ογικών συνθηκών:

• +α'ιά χρόνια: στο επ"πεδο της περιγραφ%ς

• <Eος αιώνας: αιτιοκρατικ% αντ"'ηDη

• khYh LQhPhYSQij#• στ"αση σε παραγωγικ% διαδικασ"α και εργασ"α

F



• ;ετά 4[ +αγκόσμιο +ό'εμο: σ)νδεση οικονομικ%ς ανάπτυ.ης με χωροθέτηση

οικιστικών και οικονομικών δραστηριοτ%των# -)νδεση με φορντικό μοντέ'ο

(δια"ρεση εργασ"ας, δια"ρεση κόσμου, άνιση ανάπτυ.η

• πό <E@G: διαρθρωτικ% ε.έταση ανάπτυ.ης (πο'ιτικο$οικονομικ% προσέγγιση 7

θεωρ"α ρ)θμισης

Φορ"ι$06% *+ι !+ "3;ο7ο2+• 1vLJUhSJ: Άνθρωπος και ;ηχαν%2, vSL`h HSqLUI# 4ιομηχαν"α „hUT= σ)μ&ο'ο

σ)γχρονης &ιομηχανικ%ς εποχ%ς κ δυναμικ%ς &ιομηχανικο) καπιτα'ισμο)

• !εχνικ% της γραμμ%ς συναρμο'όγησης (<EF@# ;ετατροπ% εργάτη σε γρανά8ι#

• 0ιαχωρισμός διαχειριστικ%ς εργασ"ας (σχεδιασμός παραγωγ%ς από εκτε'εστικ%

χειρωνακτικ% εργασ"α (συναρμο'όγηση b !ε'ορισμός

• !ρόπος παραγωγ%ς/συσσώρευσης:

$ καθετοπο"ηση παραγωγ%ς

$ μεγά'ης κ'"μακας εγκαταστάσεις κ ε.οπ'ισμό παραγωγ%ς

$ πο'υάριθμο εργατικό δυναμικό$ απο$ειδ"κευση της εργασ"ας

$ αυτοματοπο"ηση παραγωγ%ς τυποποιημένων προ9όντων (μα8ικ% κατανά'ωση

• !ρόπος ρ)θμισης: κενσιανισμός (πο'ιτικ% αναδιανομ%ς εισοδ%ματος και

κοινωνικ%ς πρόνοιας# -τόχος: διασφά'ιση αναπαραγωγ%ς εργατικ%ς δ)ναμης κ

κατανά'ωσης

• δρα"ωση φορντισμο) κατά τα μεταπο'εμικά χρόνια

• ^ικονομικ% μεγέθυνση= ταυτόσημη με ανάπτυ.η (επιδ"ω.η

• khYh LQhPhYSQij: οικονομικά ορθο'ογικ% συμπεριφορά (τέ'ειαπ'ηροφόρηση,

αποκ'ειστικά οικονομικά κριτ%ρια: μεγιστοπο"ηση παραγωγικότητας/κέρδους κ

με"ωση κόστους

Α(6 "ο&% "ρ6(ο&% (+ρ+:=% $"# 3:ρ2+ "#% ρ/0ι$#%N(ο7ι"ι*οοι*οο0ι*= (ρο$!ι$#O

• +έρασμα σε πρότυπο κοινωνικο) ανθρώπου (OhYh jhQSIMSj

• +ο'ιτικο$οικονομικ% προσέγγιση 7 θεωρ"α ρ)θμισης= σημασ"α ευρ)τερης

κοινωνικο$οικονομικ%ς δομ%ς

$ 0ομ%= οργάνωση παραγωγικών δραστηριοτ%των (=κοινωνικές σχέσεις

• oεωρ"α ρ)θμισης= δομικ% προσέγγιση 7 ανθρώπινος φορέας (φορντισμός

• +ο'ιτιστικ% προσέγγιση= σημασ"α σε ανθρώπινο φορέα

•

!οπ"α= επιπτώσεις παραγωγικ%ς αναδιάρθρωσης 7 μετα&ο'ές καθεστώτοςσυσσώρευσης στο γεωγραφικό χώρο

πχ φορντισμός: αστικά &ιομηχανικά κέντρα 4όρειας/6εντρικ%ς υρώπης

Ε&!7ι*"# $&$$'ρ3&$#!έ'η •@G:

• 6ρ"ση φορντισμο): κορεσμός αγοράς, πετρε'α9κ% κρ"ση, πιέσεις εργατικο)

συνδικα'ισμο), στροφ% προς κατανα'ωτικό καπιτα'ισμο κ αγορά μη

τυποποιημένων προ9όντων= κρ"ση μα8ικ%ς παραγωγ%ς, κενσιανισμο) 7 τάσεις

αποκέντρωσης κεφα'α"ου

• πο&ιομηχάνιση

• +'ηροφορικ% 7 υπο'ογιστικ% τεχνο'ογ"ας= παραγωγικ% αναδιάρθρωση

• ).ηση θέσεων εργασ"ας στον τομέα υπηρεσιών κ γυναικε"ας απασχό'ησης

F@



• +αγκοσμιοπο"ηση

• νάδυση νέων χωρών ως &ιομηχανικές δυνάμεις: ] σ"ας, ]# 6ορέα,

-ιγκαπο)ρη, !α9&άν, aαπων"α

• +ρο&άδισμα aαπων"ας: ευέ'ικτο σ)στημα συσσώρευσης ({hXhJI= σ)στημα

RIPwIP (παραγωγ% ‚ijJ SP JSYL

$ορι8όντιοι μηχανισμο" 'ειτουργικο) συντονισμου

$ νέες εργασιακές σχέσεις με &άση διάρκεια απασχό'ησης κ σ)στημα αμοι&ών

$ ανάπτυ.η ε.ωεπιχειρησιακών υπεργο'α&ικών σχέσεων (έρευνα, ανάπτυ.η

προ9όντος, σ)στημα τραπε8ικο) δανεισμο)

$ προσαρμοστικότητα στις διακυμάνσεις της 8%τησης

$ ευε'ι."α: στενότερη συνεργασ"α στο εσωτερικό 7 δικτ)ωση, πο'υειδ"κευση

εργα8ομένων, συνεχ% κατάρτιση, στ%ρι.η δημιουργικότητας, καινοτομ"α

$ π'ηροφορικ% τεχνο'ογ"α/η'εκτρονικο" υπο'ογιστές: δημιουργ"α/χρ%ση

προγραμματι8όμενου κεφα'αιουχικο) ε.οπ'ισμο) κ αυτοματισμών σε παραγωγ%

$ παραδε"γματα: VSMSQhP mIMMLX (\+, !ρ"τη aτα'"α

5ητ%ματα ευέ'ικτης συσσώρευσης

νδοεπιχειρησιακό επ"πεδο:

• +ρακτικές ευέ'ικτης απασχό'ησης: α# με"ωση εργάσιμου χρόνου, &#

ανακατανομ% όγκου εργασ"ας= ανεργ"α, υποαπασχό'ηση, ε'"τ εργα8ομένων

.ωεπιχειρησιακό επ"πεδο:

• νάπτυ.η κυρ"ως υπεργο'α&ικών σχέσεων (για τμ%ματα παραγωγ%ς: ένταση

γεωγραφικ%ς συγκέντρωσης παραγωγ%ς σε τοπικ% κ'"μακα (αποκαθετοπο"ηση κ

αποκέντρωση παραγωγ%ς, εν"σχυση ορι8όντιων διεπιχειρησιακών δικτ)ων‰=

άμ&'υνση ανισοτ%των στο χώρο

• ;α8ικ% παραγωγ%= έμφαση σε κοινωνικές σχέσεις που διαμορφώνουνστρατηγικές παραγωγ%ς κ σχέσεις εργασ"ας (αρχ% ομαδικ%ς εργασ"ας και

συνεργασ"ας$δικτ)ωσης

• ρμηνε"α επικράτησης φορντισμο): αποσ)νδεση &ιομηχανικ%ς ανάπτυ.ης από

τεχνο'ογικές νομοτέ'ειες (ως αποτέ'εσμα κοινωνικών χαρακτηριστικών εποχ%ς

• ρμηνε"α κρ"σης φορντισμο): εσωτερικά προ&'%ματα συστ%ματος 7 επ"δραση

ε.ωτερικών παραγόντων

• 6οινωνικο" μετασχηματισμο" μεταφορντισμο)= μετανεωτερικ% κοινων"α

(συν)παρ.η φορντικο) κ μεταφορντικο) μοντέ'ου

• oεαματικ% άνοδος τεταρτογεν% τομέα: κυκ'οφορ"α άυ'ων αγαθών

π'ηροφορ"ας/γνώσης# (!ριτογεν%ς: κυκ'οφορ"α αγαθών/ανθρώπων

Χ:ρι*= ι+2ρ3$# "#% 3ρ+$2+%ναδιάτα.η γεωγραφικο) χώρου σε παγκόσμια κ'"μακα:

• α# νεπτυγμένες περιφέρειες: απο&ιομηχανοπο"ηση κ συγκέντρωση τεταρτογεν%

τομέα κ νέας τεχνο'ογ"ας (κέντρα σ)γχρονης ανάπτυ.ης

• &# >ιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες: ε.αγωγε"ς πρώτων υ'ών

• γ# ναπτυσσόμενες/ενδιάμεσες περιφέρειες: &ιομηχαν"α/τεχνο'ογ"α φορντισμο)

$ ποκέντρωση παραγωγ%ς από φορντικές &ιομηχανικές περιφέρειες προς νέες

(α.ιοπο"ηση αγοράς κ εργατικο) δυναμικο), δυνατότητα 'όγω νέας τεχνο'ογ"ας

FB



$ +αγκοσμιοπο"ηση: ευνο9κο" όροι μετακ"νησης κεφα'α"ου, διε"σδυσης σε νέες αγορές,

ισχυροπο"ηση κέντρων χρηματιστηριακο) κεφα'α"ου (παγκοσμιουπό'εις

$ _ωροθέτηση συντε'εστών παραγωγ%ς ως προς πρώτες )'ες κ αγορά

$ +ο'ιτικο$οικονομικ% προσέγγιση: κατανόηση/ερμηνε"α διαφοροπο"ησης τόπων κ

διαπ'οκ%ς τοπικο) με διεθνές

• ορντικό τοπ"ο: εργοστάσιο στα αστικά κέντρα

• -)γχρονο τοπ"ο: μητροπο'ιτικά αστικά κέντρα στέγασης πο'υεθνικών κ

υπηρεσιών τεταρτογενο)ς τομέα (7&ιομηχαν"α μακριά από αστικά κέντρα=

αντανάκ'αση κατακόρυφου διαχωρισμο) εργασ"ας

R.M. Η *+ιο"ο02+ $"ο &7ι*6 (ο7ι"ι$06 *+ι "# 3:ρ+92+ "#% Ε&ρ'(#%+ερ"οδος αποικιοκρατ"ας: επιστημονικές ανακα'υDεις, πανεπιστημιακ% υποδομ%

(καταστ%ματα φαρμάκων κ χημικά εργαστ%ρια= εμπορικ% επιχε"ρηση &ασισμένη στην

επιστ%μη

<E

ος

αιώνας: επιστημονικ% γνώση= &άση τεχνο'ογικ%ς ανάπτυ.ης κ ανταγωνιστικότητας= δημιουργ"α ερευνητικών εργαστηρ"ων

;εταπο'εμικά: ανανέωση ενδιαφέροντος επιστ%μης (επιτυχ"α διαστημικο)

προγράμματος --0= χρηματοδότησ% της

• !εχνο'ογικ% ανάπτυ.η= κοινωνικ% διαδικασ"α

• πιστ%μη= ανα8%τηση γνώσης

• !εχνο'ογ"α= εφαρμογ% νέας γνώσης

• υρεσιτεχν"α= δημιουργ"α κάτι νέου

• 6αινοτομ"α= ευρεσιτεχν"α σε χρ%ση (αφορο)ν νέα προ9όντα, νέες διαδικασ"ες

οργάνωσης παραγωγ%ς: μετατροπ% ιδέας σε προ9όν % υπηρεσ"α, υ'ικός

πο'ιτισμός= κινητ%ρια δ)ναμη καπιτα'ισμο)$ aκανότητες ανάπτυ.ης καινοτομ"ας= τεχνο'ογικ% έρευνα 7 σχέσεις με πε'άτες κ

προμηθευτές, παρακο'ο)θηση αγοράς, χρηματοδότηση, μεταφορά τεχνο'ογ"ας

$ aκανότητες αφομο"ωσης καινοτομ"ας# 6"νητρο= επιχειρηματικότητα

$ Cεωγραφ"α 6αινοτομ"ας= ικανότητα περιφερειών προσαρμογ%ς σε νέα

τεχνο'ογ"α κ ανάπτυ.ης καινοτομιών: δράση ατόμων/επιχειρ%σεων α''η'ένδετη

με τοπικό περι&ά''ον το οπο"ο συνθέτεται από τοπικό υ'ικό πο'ιτισμό

(συγκριτικά π'εονεκτ%ματα:

α# ανθρώπινο κεφά'αιο τόπου

&# άτυπα δ"κτυα π'ηροφόρησης

γ# μη εμπορε)σιμη κ μη κωδικοποιημένη γνώση

δ# κοιν% κου'το)ραε# τοπικές αρχές, &ιομηχανικές ενώσεις

στ# υποδομές έρευνας/ανάπτυ.ης

$ _ωρικ% διάσταση τεχνο'ογικ%ς ανάπτυ.ης (σε αντιδιαστο'% με αχωρικότητα

διάδοσης π'ηροφορ"ας: διάχυση γνώσης/καινοτομ"ας= τοπικοποιημένη

διαδικασ"α gjWSP$h€€= αυτονόμηση μικρών καινοτόμων επιχειρ%σεων από

επιστημονικό δυναμικό μητρικ%ς επιχε"ρησης‡

R.4. Γ3:ρ+9ι*!% +ι$6"#"3% $"# $/;ρο# οι*οο02+ "#% '$#%0εκαετ"α ŠEG: ^ικονομ"α της Cνώσης g% 1οικονομ"α της μάθησης2: κοινωνικά/χωρικά

ενθηκευμένη κ πο'ιτισμικά/θεσμικά ενταγμένη (siPTqIMM‡

FE



oεωρητικές προσεγγ"σεις για ρό'ο τεχνο'ογ"ας/γνώσης α# σε μετά&αση προς μετα$

φορντισμό (ευέ'ικτηση συσσώρευση/ε.ειδ"κευση και σε &# θεωρ"ες ανακ'αστικ%ς

συσσώρευσης κ οικονομ"ες συμ&ό'ων και χώρου= όχι ομοιογένεια νέας χωροτα."ας

παραγωγ%ς, νέα άνιση οικονομικ% ανάπτυ.η 7 νέα γεωγραφ"α παραγωγ%ς γνώσης

πχ NhJhU VWhUJ mIMMLX, γγ'"α (μετατόπιση κ'άδου αγωνιστικών κινητ%ρων από 4#

aτα'"α= κοινότητα γνώσης (διαμόρφωση κ αναπαραγωγ% γνώσης

• aκανότητα χωρών για εν"σχυση καινοτομ"ας ε.αρτάται από 1σ)στημα

καινοτομ"ας2 τους

• 0ιαμόρφωση νέου χάρτη τεχνο'ογικ%ς γνώσης &άσει α# τεχνικο), &# κοινωνικο),

γ# γεωγραφικο) περιεχομένου έρευνας/ανάπτυ.ης (καινοτομικότητα

• Άνιση γεωγραφικ% διάρθρωση μετα.) +ρώτου και !ρ"του 6όσμου

• νισότητες χωρικο) καταμερισμο) εργασ"ας σε διεθνές κ εθνικό επ"πεδο#

• νισότητες μετα.) περιφερειών υρώπης (παρουσ"α % όχι κ'άδων υDη'%ς

τεχνο'ογ"ας και υπηρεσιών έντασης γνώσης:

$ γγ'"α, ^''ανδ"α, # Cερμαν"α: υπηρεσ"ες έντασης γνώσης$ ]# Cερμαν"α, 4# aτα'"α: κ'άδοι υDη'%ς τεχνο'ογ"ας

$ ;εσογειακές χώρες: εν μέρει δραστηριότητες τεχνο'ογικ%ς &άσης 7 εν μέρει

καινοτομικές υπηρεσ"ες

$ Cα''"α, 4έ'γιο, υστρ"α: ανομοιογεν% σ)νθεση

ΚΕΦ. Jο ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΣΤΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ8 ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΗΚΡΑΤΟΣ ΣΤΗΝ «ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥΠΟΛΗ)

J.?. Η (ρο*+(ι"+7ι$"ι*= (67#eος$Eος μ#_# αιώνα: επιδρομές (καταστροφ% πό'εων, "δρυση μοναστηριών

;εσαιωνικ% πό'η: σα χωριό (όχι αστικ% παράδοση 'αών 4# υρώπης/κατακτητών

;ορφ% πό'ης σε αντιστοιχ"α με κ'ειστό γεωμετρικό μοντέ'ο κόσμου/σ)στημα σκέDης

νατο'ικ% υρώπη: ανάπτυ.η &υ8αντινών πό'εων (όχι αστικές κοινότητες: όχι

ε'ευθερ"ες, όχι οργάνωση γ)ρω από εμπορικές/&ιοτεχνικές δραστηριότητες, ιπποδάμειο

σχέδιο κάθετων δρόμων, επιδρομές= συρρ"κνωση πό'εων, ε.αφάνιση αρχαιοε''ηνικών

στοιχε"ων (δημόσια κτ"ρια, πο'ιτικ% αγορά, θέατρα, κέντρο= επισκοπικ% &ασι'ικ%

;εσογειακές περιοχές 0# υρώπης: διατ%ρηση αστικ%ς 8ω%ς, πο'υμορφ"α (πχ αρα&ικ%

aσπαν"α

Η +-*+0># ": (67: $"ο Β&C-"ιο *+ι "# 03$+ι:ι*= Ε&ρ'(#Eος b <<ος: ανάκαμDη &υ8αντινών πό'εων, αναγέννηση γραμμάτων/τεχνών, αστικ%ς 8ω%ς

στο 4υ8άντιο, ανάπτυ.η &ιοτεχν"ας, συντεχν"ες εργατοτεχνιτών, εμπόριο, δημόσια

κτ"ρια, πό'εις με αστικό χαρακτ%ρα

<<ος$<Aος: επιθέσεις !ο)ρκων, -ταυροφορ"ες= αποδυνάμωση πό'εων νατ# υρώπης

<Fος$<eος: 0υτικ% ;εσογειακ% υρώπη: ανάπτυ.η πό'εων (πρωτοκαθεδρ"α ]ότου,

&ιοτεχν"α, εμπόριο, κοινοτικ% οργάνωση σε συντεχν"ες, αρχικ% μορφ% &ιομηχαν"ας

(εμπορικός καπιτα'ισμός, α''η'ε.άρτηση αστικ%ς οικονομ"ας κ μεγά'ης ιδιοκτησ"ας

4όρεια υρώπη: κρ"ση

dστερος ;εσα"ωνας: οικονομικ% )φεση 7 με"ωση π'ηθυσμο) (πανο)κ'α 7 πο'ιτικ%πο'υπ'οκότητα (οργάνωση κατά συνοικ"α

eG



<<ος$<Aος: πό'εις 0υτικ%ς κ 4# υρώπης: εμπόριο, πο'ιτικ% ε'ευθερ"α, πο'εοδομικ%

ποικι'"α, δικά τους κτ%ματα (έντονα γεωργικά χαρακτηριστικά, νησ"δες ε'ευθερ"ας

(εμπορικό χαρακτ%ρα, υπηρεσ"ες αναγκών φεουδαρχών= μεσα"α τά.η b ε.εγέρσεις

;ορφο'ογικά: πό'εις υπό κατασκευ%

Α(6 "# 03$+ι:ι*= $"# ++3#$ι+*= (67#• <Aος: επανεμφάνιση πό'εων (γέννηση αστικ%ς τά.ης κ νεότερου κράτους

νότητα/αντ"θεση πο'εων αστικο) 1καπιτα'ισμο)2 σε φεουδα'ικό τρόπο

παραγωγ%ς

• ;έγεθος προκαπιτα'ιστικ%ς πό'ης: σχετικά μικρό

• 0ομ%: εμπορικ% πό'η, οργάνωση γ)ρω από αγορά, δόμηση γ)ρω από

διαφορετικο)ς πυρ%νες (πα'άτι, μοναστ%ρι, ναο", συντεχν"ες

• -)στημα συντεχνιών: καθοριστικός παράγοντας διάρθρωσης προκαπιτα'ιστικ%ς

πό'ης

• Cη= αντικε"μενο χρ%σης κι όχι αντα''αγ%ς/εκμετά''ευσης

• _ωροθέτηση κατοικ"ας= χωροθέτηση οικονομικών δραστηριοτ%των (εργασιακ%πρόσδεση

4ορειο$ευρωπα9κές χώρες χωρ"ς αστικ% παράδοση: ;ορφο'ογικά: πό'εις συμπαγε"ς,

περιτειχισμένες# fχι αποχετευτικό δ"κτυο# oεμε'"ωση αυτονομ"ας πό'ης σε φεουδαρχικό

τρόπο παραγωγ%ς κ σε καταμερισμό εργασ"ας# εουδάρχες εκτός πό'εις#

]οτιο$ευρωπα9κές χώρες με αστικ% παράδοση: σ)στημα MIJS€iPTSI: εουδάρχες εντός

πό'ης# (\ διαφορά αυτ% θα επιδράσει στη διαφορετικ% ε.έ'ι.η κατά τη &ιομηχανικ%

επανάσταση# υκο'ότερη η κατάρρευση φεουδαρχισμο) στα &όρεια#

ναγέννηση: πέρασμα από γοτθικ% παράδοση σε επαναπροσέγγιση ε''ηνο$ρωμα9κ%ς

(κανόνας προοπτικ%ς, τρο)'ος, παρεμ&άσεις στις ιτα'ικές πό'εις, άνεση/επιθυμ"α= αρχ%σχεδιασμο)# 0ιαφωτισμός= +ανεπιστ%μια

Η +(οι*ιο*ρ+"ι*= (67#cπερπόντια τα."δια 7 νέοι πο'ιτισμο" = ενισχ)ουν φαντασ"α

ρχικά: πό'εις ως πειραματισμός αρχιτεκτόνων$πο'εοδόμων σε aνδ"ες, φρικ%

ργότερα: εκ'α9κευμένη εφαρμογ% καρτεσιανο) συστ%ματος στο έδαφος (χωρ"ς να

'αμ&άνεται υπόDη η ιδιαιτερότητα του τόπου: μερικ%

Α(6 "# (67#*ρ-"ο% $"ο !ο%*ρ-"ο% *+ι "# (ρ:"3/ο&$- "ο&0ιαμόρφωση πρωτευουσών νεοσ)στατων εθνών$κρατών κ πρώτη εμφάνιση

καπιτα'ιστικών σχέσεων παραγωγ%ς (κατανα'ωτικές πό'εις, ανερχόμενη αστικ% τά.η

ορέας κατανομ%ς οικιστικο) χώρου:

;έχρι εποχ% 0ιαφωτισμο): γενικευμένη αγορά 7 κοινωνικό σ)νο'ο/έθιμα (κοινοτικός

<ος$<Bος: μετασχηματισμός προηγο)μενου μοντέ'ου: μανιφακτο)ρα, &ιομηχαν"α

pLwLU: συμμαχ"α σ)γχρονου κράτους με δυνάμεις καπιτα'ισμο)

θνικά σ)νορα: εν"σχυσαν κέντρα ε.ουσ"ας (πρωτε)ουσες

NIUu: πό ;εσα"ωνα προς σ)γχρονη εποχ%= από γη ως έδρα ισχ)ος μέσω αντ"θεσης

πό'ης$υπα"θρου προς αστικοπο"ηση υπα"θρου

+ό'εις <ου

αιώνα που συγκεντρώνουν ε.ουσ"ες/διοικητικές 'ειτουργ"ες:• +ρωτε)ουσες αυτοκρατοριών (6ωνσταντινο)πο'η

e<



• +ρωτε)ουσες νεοσ)στατων εθνών$κρατών (+αρ"σι

• +ρωτε)ουσεες &ασι'ε"ων (;όσχα, +ράγα, 4ρυ.έ'ες

• 3δρες δουκάτων (;ι'άνο, !ορ"νο, 'ωρεντ"α

• ;εγά'α θρησκευτικά κέντρα (*ώμη

•

+ό'εις$'ιμάνια (υπερπόντιο εμπόριο

[ υ'οποιημένος χωροτα.ικός σχεδιασμός μετά το ;εσα"ωνα: εγγειο&ε'τιωτικά έργα για

αντιμετώπιση π'ημμ)ρων ^''ανδ"ας

ποχ% ;παρόκ, κ'ασικισμο), ροκοκό

fχι ο'οκ'%ρωση συστ%ματος )δρευσης κ αποχέτευσης ('οιμώ.εις, πυρκαγιές,

π'ημμ)ρες

J.M. Η Bιο0#;+ι*= (67# *+ι # *ρι"ι*= "#%4ιομηχανικ% πανάσταση: α''αγές σε μορφ%/μέγεθος πό'εων (καμινάδες

6απιτα'ισμός: μορφ% ιδιοκτησ"ας μέσων παραγωγ%ς, έ'εγχος εργασιακ%ς διαδικασ"ας

στικοπο"ηση 7 εκ&ιομηχάνιση 7 ιδιωτικ% πρωτο&ου'"α 7 κερδοσκοπ"ατώχεια 7 κακές συνθ%κες δια&"ωσης στις πό'εις= επαναστατικά κιν%ματα

πέμ&αση στον αστικό χώρο με διανο".εις οδών/π'ατειών: αρχές <Eου γγ'"α, +αρ"σι

• -)νδεση τμημάτων πό'ης

• ^ριοθέτηση κοινωνικ%ς δια"ρεσης χώρου (δημόσια σε σχέση με ιδιωτικό

• 0ημιουργ"α δικτ)ων )δρευσης, αποχέτευσης

• ποδόμηση πα'αιών κέντρων (ανάδυση πρακτικ%ς πο'εοδομ"ας αντ" αισθητικ%ς

(πο'εοδομ"α= επιστ%μη της αστικοπο"ησης

Κρι"ι*= "#% Bιο0#;+ι*=% (67#% *+ι ο&"ο(ι*!% (673ι%• ]οστα'γικές αναπαραστάσεις παρε'θόντος# oαυμασμός για τεχνο'ογ"α#

• νησυχ"ες για ε.έ'ι.η πό'εων# +ροτάσεις για μεταρρυθμ"σεις

• ^υτοπικο" σοσια'ιστές: κριτικ% στον καπιτα'ισμό, πρότειναν νέες πό'εις,

δημιουργ"α συ''ογικών κοινοτ%των ε'ε)θερα συνεταιρι8όμενων ανθρώπων,

1πό'η της αρμον"ας2, 1χωριά της αρμον"ας κ της συνεργασ"ας2# υγ% από

πραγματικότητα καπιτα'ιστικών σχέσεων#

• ναρχικο" HLQMij και ZUhWhJRSP (εκμετά''ευση, οικο'ογικ% καταστροφ%:

αμφισ&%τηση όρων γέννησης 4ιομηχανικ%ς πανάστασης (αιτιοκρατικο)

μοντέ'ου σκέDης# +ρόταση διεπιστημονικ%ς προσέγγισης χώρου#

$ πρ"σμα συ''ογικ%ς α''η'επ"δρασης διαφορετικών κ'ιμάκων (τοπικό$διεθνές$ προ&'έπουν παγκοσμιοπο"ηση κεφα'α"ου κ ρό'ο τεχνο'ογικ%ς ε.έ'ι.ης στις

χωρικές ανισότητες

$ με'έτη κοινωνικών συμπεριφορών, κριτικ% αποικοκρατικ%ς αντ"'ηDης

πο'ιτισμο)

• 5%τημα Dυχο'ογ"ας στην πό'η (VSYYLM: επιρρο% από ιμπρεσιονιστές (πό'η=

πο'ιτιστικό γεγονός

• +ο'ιτισμικ%/κα''ιτεχνικ% σκοπιά (rSJJL: ομορφιά πό'ης, προστασ"α ιστορικών

κέντρων, οργανικ% σ)νδεση κέντρου

• υσιο'ατρικ% προσέγγιση (VhUSI: μοντέ'ο Cραμμικ%ς πό'ης (συν)παρ.η

κατοικ"ας με αγροτικές κ &ιοτεχνικές χρ%σεις κατά μ%κος διαδρόμου/δικτ)ου

• 6ηπο)πο'η kh‹IUT (ιδέες ριστοτέ'η, ZUhWhJRSP

eF



• 4ιομηχανικ% +ό'η tIUPSLU: σημασ"α σε διαχωρισμό &ιομηχαν"ας$κατοικ"ας,

αναDυχ%ς$κυκ'οφορ"ας (χρ%ση μπετόν αρμέ

Η Σ;ο7= "ο& Σι*-ορχές FGου αιώνα: -ικάγο= 1πό'η σοκ2 (πρωτοπόρα &ιομηχανικ% πό'η, κέντρο

εργατικών κινημάτων, κέντρο πανεπιστημιακών με'ετών για πό'η

νθρωπο$οικο'ογ"α= με'έτη χωρικών/χρονικών σχέσεων ανθρώπων μέσα από

παράγοντες επι'ογ%ς, κατανομ%ς κ προσαρμογ%ς στο περι&ά''ον (1αστικ% ^ικο'ογ"α2#

πουσ"α επ"δρασης φυσικο) περι&ά''οντος/τοπ"ου

• -ημασ"α εδαφικότητας για:

α# ανθρώπινες δραστηριότητες

&# σχέσεις διαφορετικών κοινωνικών ομάδων

• .ε'ικτικές/δαρ&ινικές αρχές

• πουσ"α θεωρ"ας ερμηνε"ας ιστορικών αιτιών συγκεκριμένης δομ%ς πό'ης

•πουσ"α κοινωνικο$οικονομικών κ πο'ιτικών αιτιών δομ%ς πό'ης

+ο'εοδομ"α ως ειδικότητα (<E<G: jOIRLU γερμανικο) πεδ"ου επεικτάσεων 7 παρισινό

&ου'ε&άρτο 7 εγγ'έ8ικη κηπο)πο'η 7 αμερικάνικο διοικητικό κέντρο7σ)στημα πάρκων

J.4. Η Μο"!ρ+ Π67#!εχνο'ογ"α, νέα υ'ικά, νέες μέθοδοι οικοδόμησης, ρι8ικ% α''αγ% μεταφορικών μέσων

5%τημα κοινωνικ%ς κατοικ"ας κ φτηνών μέσων μα8ικ%ς μεταφοράς

Α$"ι*ο(ο2#$# *+ι (ο73οο02+<Eος: περιφέρεια πό'ης= τόπος εγκατάστασης εργατών

;έσα συγκοινων"ας: εγκατά'ειDη πό'ης από μεσοαστο)ς (προς προάστιατωχότερα 'α9κά στρώματα: κέντρο πό'ης#

;α8ικά μέσα μεταφοράς/τραμ: φτωχο" στα όρια πό'ης

Cρ%γορη ε.άπ'ωση αστικο) ιστο), ανάπτυ.η παραθεριστικ%ς κατοικ"ας

+έρασμα από αστικοπο"ηση σε προαστιοπο"ηση

5%τημα μα8ικ%ς στέγασης εργατών= α"τημα κοινωνικών κινημάτων7 μέθοδο κοινωνικ%ς

ενσωμάτωσης για αποτροπ% επανάστασης (παγ"ωση κοινωνικο) διαχωρισμο)

+ο'εοδόμοι: επιστημονικός σχεδιασμός πό'εων= κα')τερη δια&"ωση 7 ανάπτυ.η

πικράτηση σοσια'ιστών: υ'οπο"ηση προγραμμάτων οικιστικ%ς ανάπτυ.ης7 υποχώρηση

ιδεών αισθητικ%ς (ως ε'ιτ"στικες

6αταστροφ% τμημάτων πό'εων από πό'εμο: ιδέα 1αστικ%ς ανανέωσης2

-χο'% nIiOIij: συνένωση κα''ιτεχνικών με τεχνικές δραστηριότητες (κατοικ"α7

αντικε"μενα χρ%σης= μα8ικά κατανα'ωτικά προ9όντα# +ο'εοδομιστές (νέες πό'εις b

αποπο'εοδομιστές (γραμμικές πό'εις# c'οπο"ηση ενδιάμεσης ')σης: ιδέα γειτονιάς

;οντέρνα ρχιτεκτονικ%: 8%τημα σχέσης κτιρ"ου με κοινωνικό/οικονομικό περ"γυρο

-)νθημα ;οντερνισμο): η μορφ% ακο'ουθε" τη 'ειτουργ"α (_άρτα των θηνών, sL

rhUwijSLU

;εταπο'εμικά: δημιουργ"α νέων πό'εων &άσει α# ιδεών κηπο)πο'ης, &# χάρτας θηνών

Οι (673ι% "#% Μ3$ο3ι+*=% Ε&ρ'(#%

6οινά χαρακτηριστικά με πό'εις 4# φρικ%ς κ >ατινικ%ς μερικ%ς (κι όχι με 4ορρά(4ορράς: επιρρο% ορθο'ογισμο) στον αστικό σχεδιασμό

ee



• υθόρμητη αστικοπο"ηση αρχών FGου

• aσχν% πο'εοδομ"α

• Άνευ όρων παραχώρηση δημόσιου χώρου σε ιδιωτικό κεφά'αιο

• +ρόσφατη δημιουργ"α κρατών$εθνών

•

ργ% εφαρμογ% αγροτικ%ς μεταρρ)θμισης• στικ% ανάπτυ.η πριν τη &ιομηχανικ%

• στικοπο"ηση χωρ"ς εκ&ιομηχάνιση

• _ωρικ% επέκταση πό'εων πριν δημιουργ"α υποδομών/δικτ)ων

• Άτυπη οικονομ"α

• -)ντομη ιστορ"α πο'εοδομικών παρεμ&άσεων

• +ο'ιτιστικό υπό&αθρο νεωτερικότητας$μετανεωτερικότητας για ανάπτυ.η

μεσογειακ%ς πό'ης

• ;εταπο'εμικά: α# παραχωρ%σεις δημοσ"ων εκτάσεων στον ιδιωτικό τομέα, &#

π'ηθυσμιακές μετακιν%σεις προς μεγά'α αστικά κέντρα= δημογραφικ% α).ηση,

&"αιη αστικοπο"ηση= ποιοτικές τομές αστικών μεσογειακών κοινωνιών 7περι&α''οντικά και κοινωνικά προ&'%ματα (έ''ειDη κοινόχρηστων χώρων κ'π

• 6οινωνικ% κατοικ"α μόνο για μισθωτο)ς

;ορφο'ογικά:

• +οικι'"α, διαφορετικότητα, αυθόρμητη ανάπτυ.η (αυθα"ρετα

• νε.έ'εγκτη δόμηση σε ό'ους τους τ)πους χρ%σης γης

• +ε'ατειακ% πο'ιτικ% αντ"'ηDη για παραγωγ% χώρου (αντιπαροχές

• ;έχρι •BG: ντιστροφ% σχ%ματος μοντέ'ου niU`Lj: ανώτερα κοινωνικά

στρώματα στο κέντρο, 'α9κ% αυτοστέγαση στην περιφέρεια

•πό •BG και μετά: πιο πο')π'οκο σχ%μα (συνδυασμός διαφορετικών μοντέ'ωνοικο'ογικ%ς κ κοινωνικο$χωρικ%ς δομ%ς με κυρ"αρχο τομεακό μοντέ'ο khXJ

$ ανάπτυ.η οδικών δικτ)ων

$ μα8ικοπο"ηση μέσων μετακ"νησης

$ κυριαρχ"α μοντέ'ου μονοκατοικ"ας στα μεσοαστικά στρώματα (προάστια

$ θ)'ακες υπο&αθμισμένων περιοχών (χαμη'ά κοινωνικά στρώματα/μετανάστες

• ;έχρι •EG: διάχυτη αστικοπο"ηση σε εκτός σχεδ"ου δόμηση

• στικ% επέκταση 7 ασ)δοτη εκμετά''ευση φυσικών πόρων 7 παγκόσμιες

κ'ιματο'ογικές α''αγές= ερημοπο"ηση μεσογειακών χώρων

Π+ρ+"#ρ=$3ι% ι+ "# 3:"3ρι*= (ο73οο02+$ Œυχο'ογικ% κριτικ% sXPQO (όχι αμφισ&%τηση 'ειτουργικών ιδεών κ ποσοτικ%ς

γεωγραφ"ας: τρόπος αντ"'ηDης πό'ης μέσα από αφαιρετικά σημάδια/σ)μ&ο'α

$ ;αρ.ιστικ% κριτικ% kIUqLX, sL€LwqUL, rIjJLMj για 4όρεια υρώπη

$ 6"νημα 6αταστασιακών (αναρχικές παραδόσεις

$ 5ητ%ματα προστασ"ας ανθρωπογενο)ς κ φυσικο) περι&ά''οντος

$ +ροστασ"α παραδοσιακών κέντρων πό'εων#

$ 3'εγχος δόμησης: απαγορε)σεις επεκτάσεων σε ακτές, &ιότοπους, δάση κ#α#

$ 5ητ%ματα κοινωνικ%ς συνοχ%ς κ άμ&'υνσης κοινωνικο$χωρικών αντιθέσεων

$ oέματα ανάμει.ης χρ%σεων γης και επαναφορά γειτονιάς

$ +ρο&'%ματα από επιδ"ω.η γρ%γορου κέρδους σε ό'ες τις μητροπό'εις#

eA



$ νάδει.η ιδια"τερης ταυτότητας7 προσέ'κυση διεθνών κεφα'α"ων= κοινωνικο$χωρικο"

διαχωρισμο" κ επι&άρυνση περι&ά''οντος

ΡιCο$(+$"ι*= 03"+(ο730ι*= (+ρ-ο$# *+ι ;'ρο%# Cα''ικ% μαρ.ιστικ% παράδοση:

• -χο'% sL€LwqUL: ανάπτυ.η χωρικά προσανατο'ισμένης πο'ιτικ%ς οικονομ"ας(πο''ές χωρικές κ'"μακες, αστικές, περιφερειακές, παγκόσμιες: 8%τημα

κοινωνικ%ς παραγωγ%ς αστικο) χώρου (kIUqLX, rIjJLMj

J.J. Π+*6$0ι3% (673ι% *+ι +$"ι*6% +"+:ι$06% $"# Ε&ρ'(#

Ν!3% ι3ρ+ρ;23% ": (673:8 Π+*6$0ι3% (673ι% *+ι (7+#"ι*ο2 *60Bοι 3ννοια 1παγκόσμιας πό'ης2 VIjjLP (στικ% Cεωγραφ"α= πό'η που καθοδηγε"

παγκοσμιοπο"ηση σε οικονομ"α, τεχνο'ογ"α, πο'ιτικ% και πο'ιτισμό (κόμ&ος

aστορ"α διαμόρφωσ%ς της= αποτ)πωση μετα&ο'ών παγκοσμιοπο"ησης σε ιεραρχ"α

αστικών κέντρων

1κοσμόπο'η2 tLTTLPj, kIMMj: προγενέστερος, γενικός όρος (κοσμοπο'ιτισμός,

πο'υπο'ιτισμικότητα

-)νδεση 1κοσμοπό'εων2 με:

α# πο'υεθνικές,

&# νέο διεθν% καταμερισμός εργασ"ας,

γ# συγκέντρωση υπηρεσιών παραγωγο),

δ# ανάπτυ.η π'ηροφορικ%ς,

ε# χρηματιστηριακά κέντρα,

στ# διεθνε"ς πο'ιτικο)ς οργανισμο)ς

aεράρχηση πό'εων με κριτ%ριο γεωοικονομικ% τους ισχ) στο παγκόσμιο σ)στημα#+αγκοσμιοπο"ηση ανθρώπινων δραστηριοτ%των= δ"κτυα αντα''αγ%ς εμπορευμάτων,

χρ%ματος, π'ηροφοριών, γνώσεων, π'ηθυσμών, α.ιών#

+ό'εις συνδεδεμένες σε ιεραρχικό παγκόσμιο σ)στημα υπό 'ογικ% ανταγωνιστικο)

καπιτα'ισμο) με κορυφ%: >ονδ"νο, ]# cόρκη, !όκυο

aδιότυπη επανά'ηDη ποσοτικ%ς διερε)νησης αστικών συστημάτων (αντ" ποσοτικά

μοντέ'α εθνικών δικτ)ων: σ)νθετες ιεραρχικές τα.ινομ%σεις

;ε'έτη VIjjLP: κριτ%ριο τα.ινόμησης= διεθνοπο"ηση 7 συγκέντρωση υπηρεσιών

παραγωγο) κ χρηματοοικονομικών υπηρεσιών

6αινοτομ"α σ)γχρονων με'ετών:

α# μέτρηση ροών κ δικτυώσεων μετα.) πό'εων κι όχι συγκεντρώσεων σε κάθε πό'η&# επέκταση κριτηρ"ων σε σφα"ρα πο'ιτισμο), πο'ιτικ%ς κ κοινωνικ%ς 8ω%ς

!α.ινόμηση:

# π'%ρεις παγκόσμιες πό'εις υπηρεσιών

4# μεγά'ες παγκόσμιες πό'εις

C# δευτερε)ουσες παγκόσμιες πό'εις

]εότερες μέθοδοι εντοπισμο) παγκόσμιων πό'εων όπου προπόθεση ε"ναι η επιδ"ω.η

κεντρικότητας= αναπαραγωγ% χωρικών ανισοτ%των/ιεραρχιών

Ε(ι;3ιρ#0+"ι*= (67#, +"+:ι$06% *+ι +$"ι*= ι+*&B!ρ#$#

e?



στικ% ανάπτυ.η ε.αρτάται από α# οικονομικο)ς, &# πο'ιτικο)ς κ ιδεο'ογικο)ς

(πο'ιτιστικο)ς παράγοντες# >ογικ% ανταγωνισμο)= καθοδηγε" στρατηγικές ανάπτυ.ης#

νισότητες πό'εων:

α# διαφορές ικανότητας ανταγωνισμο) σε παραγωγ%, διάθεση υπηρεσιών γνώσης,

πο'ιτιστικών αγαθών και α.ιοπο"ησης συμ&ο'ικο) κεφα'α"ου

&# διασυνδέσεις θεσμών κ α''η'επιδράσεις δρώντων σε διαφορετικές κ'"μακες(παγκόσμια, εθνικ%, περιφερειακ%, αστικ%, ενδοαστικ%: παγκοσμιοτοπικοπο"ηση %

πο'υεπ"πεδες δραστηριότητες/θεσμο"/πρακτικές

ορντιστικ% περ"οδος:

• πό'η της διαχε"ρισης= οικονομικό π'εόνασμα προς &ιομηχανικές και κοινωνικές

υποδομές (δημόσια χρηματοδότηση

• &ιομηχανικές πό'εις= όχημα ανάπτυ.ης εθνικ%ς οικονομ"ας

;εσογειακές$]οτιοευρωπα9κές πό'εις:

• περιορισμένη η αστικ% διαχε"ριση

• αυταρχισμός 7 πε'ατειακές σχέσεις τοπικ%ς αυτοδιο"κησης

• οικογένεια 7 συγγενικά δ"κτυα= κοινωνικ% αναπαραγωγ%

• πριμοδότηση &ιομηχανικών συγκεντρώσεων από κυ&ερν%σεις

• κατανομ% πόρων σε δ%μους με πο'ιτικά κριτ%ρια

• άτυπες σχέσεις σε μεταποιητικ% παραγωγ%/κατασκευές= διάχυση

+έρασμα στο μετα$φορντισμό:

• μετά&αση σε αστικ% διακυ&έρνηση: διάχυση πο'ιτικ%ς ε.ουσ"ας κ σε ιδιωτικο)ς

φορε"ς (όχι από'υτη ε.αφάνιση θεσμών εθνικο) κράτους• πο'ιτικό$οικονομικό σ)στημα= πο'εοκεντρικό

• ιστορ"α τοπικών θεσμών κ αντι'%Dεων καθορ"8ει μ"γμα αστικών πο'ιτικών

• θεσμικό π'έγμα με διαφορετικές στρατηγικές: α# νεοφι'ε'ε)θερης αναδ"π'ωσης

κράτους/απορρ)θμισης, &# νεοφι'ε'ε)θερης επαναρρ)θμισης μέσω μικτών

σχημάτων ιδιωτικοπο"ησης, γ# νέο$κρατικο) ε'έγχου, δ# νεοκοινοτιστικ%

προώθηση συνεργασιών/συνεταιρισμών κ#α#

• χρηματοδότηση αστικών υποδομών όχι μόνο από δημόσιο

• μεσο'ά&ηση μικτών χρηματοδοτικών σχημάτων

• στόχος πό'εων= προσέ'κυση κεφα'α"ων και κεντρικότητας (πό'η= επιχε"ρηση

και προ9όν

_αρακτηριστικά στρατηγικ%ς επιχειρηματικών πό'εων:

• >όγος για π'εονεκτ%ματα και αδυναμ"ες στρατηγικ%ς

• ;ετασχηματισμός αστικο) περι&ά''οντος (νέα τοπ"α για διαφοροποιο)μενες

ανάγκες μετακινο)μενου κατανα'ωτικο) κοινο)

• +ρο&ο'% ιδια"τερων χαρακτηριστικών (ταυτότητα πό'ης

• ^ικονομικές δραστηριότητες σε τομε"ς ε.ειδικευμένων υπηρεσιών

• να8%τηση νέων πηγών χρηματοδότησης 7 νέοι τρόποι παραγωγ%ς κ διάθεσης

δομημένου περι&ά''οντος

•

cποδομές τη'επικοινωνιών κ μεταφορών (σ)νδεση πό'ης με ά''ες περιοχές• νάπτυ.η συνεργασιών με ά''ες πό'εις

e



• ναστοχαστικο" θεσμο" και δρώντες (ικανότητες σχεδιασμο)/επικοινων"ας

• νθ%κευση νέων οικονομικών κ πο'ιτικών συστημάτων στο αστικό περι&ά''ον

(πχ άτυπες οικονομικές σχέσεις

ΚΕΦ. Sο ΗΓΕΜΟΝΙΚΕΣ T ΑΝΑAΥΟΜΕΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΕΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΘΕΤΙΚΙΣΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ

S.1. Οι*οΓ3:ρ+92+<EG$<E@G: πάνοδος ̂ ικο$Cεωγραφ"ας (περι&α''οντικά κιν%ματα

• ανάδει.η προ&'ημάτων οικο'ογ"ας και περι&ά''οντος

• προ&'ηματισμο" για σχέσεις κοινων"ας$φ)σης,

• σ)νδεση με αναρχικο)ς γεωγράφους <Eου αιώνα ZhUWhJRSP κ HLQMij

• διεπιστημονικ% σ)νθεση επιστημών περι&ά''οντος με χώρου

•πρότυπο οικονομικ%ς ανάπτυ.ης: 1αειφόρος ανάπτυ.η2 (παρόν7μέ''ον

• συνειδητοπο"ηση κοινωνικών αιτιών περι&α''οντικών προ&'ημάτων= δια'εκτικ%

αντ"'ηDη σχέσεων κοινων"ας$χώρου κ διεπιστημονικότητας (κομ&ικές

εννοιο'ογικές κατηγορ"ες κριτικ%ς Cεωγραφ"ας

ΡιCο$(+$"ι*= N= 0+ρLι$"ι*=O Γ3:ρ+92+, Σ;ο7= Ρ/0ι$#% *+ι Κρι"ι*6% Ρ3+7ι$06%[ φάση ανάπτυ.ης κριτικ%ς Cεωγραφ"ας(•@G$•BG= ρι8οσπαστικός προσανατο'ισμός

(συνομι'"α Cεωγραφ"ας με ρι8οσπαστικές θεωρ"ες

-υμ&ο'% kIUqLX: ανασκευ% μαρ.ιστικ%ς πο'ιτικ%ς οικονομ"ας (για τον ;αρ. κρ"σιμη

παράμετρος κοινωνικ%ς α''αγ%ς ε"ναι η χρονικ% διάσταση της καπιτα'ιστικ%ς δ)ναμης

κι όχι η χωρικ%= συγκρότηση ρι8οσπαστικ%ς γεωγραφικ%ς σκέDης (κριτικ% ανά'υση α#

αστικών, περιφερειακών, διεθνών δομών συσσώρευσης, &# άνισης καπιτα'ιστικ%ςανάπτυ.ης στο χώρο

στικότητα 7 πό'η ως τόπος δημιουργ"ας/συγκέντρωσης κοινωνικο) π'εονάσματος

• 7 απα"τηση συνάρθρωσης εκτατικ%ς χωρικ%ς οικονομ"ας

• στικοποιημένη χωρικ% οικονομ"α= μηχανισμός δημιουργ"ας, ε.αγωγ%ς κ

συγκέντρωσης υπερα."ας

• στικότητα= πρότυπο ατομικών δραστηριοτ%των που διαμορφώνουν τρόπο

οικονομικ%ς και κοινωνικ%ς ο'οκ'%ρωσης

• 6εντρικ% έννοια$κ'ειδ": 1χωρικές διευθετ%σεις2= χωρικά μορφώματα που

παράγονται από πάγιες κεφα'αιακές επενδ)σεις (και εμπεριέχουν α."ες χρ%σης

που υποστηρ"8ουν τη διαδικασ"α συσσώρευσης

NIjjLX:

• έμφαση σε θέματα &ιομηχανικ%ς χωροθέτησης, παραγωγ%ς κ εργασ"ας και σε

8ητ%ματα τοπικών διαφοροποι%σεων/ιδιομορφιών (δικα"ωση μεσοπο'εμικ%ς

περιφερειακ%ς Cεωγραφ"ας nMIQOL κ kIUJjOhUPL 7 προάγγε'ος μεταμοντερνισμο)

κ πο'ιτιστικ%ς στροφ%ς

sL€LwqUL:

• σημασ"α αστικο) χώρου στην αναπαραγωγ% καπιτα'ιστικών σχέσεων κ ανάπτυ.η

ενα''ακτικών κινημάτων (χωρο$κοινωνικά αιτ%ματα

rIjJLMj:

e@



• αστικός χώρος ως μέσο συ''ογικ%ς κατανά'ωσης κ κοινωνικ%ς αναπαραγωγ%ς 7

τόπος αντ"στασης κ ανάπτυ.ης κοινωνικών κινημάτων/τα.ικών συγκρο)σεων

(επιρρο% από α'τουσεριανό στρουκτουρα'ιστικό μαρ.ισμό

5ητ%ματα που θ"γει η ρι8οσπαστικ% Cεωγραφ"α:

• πτυχές διάρθρωσης κ ανάπτυ.ης πό'εων

• άνιση ανάπτυ.η σε διεθν% κ'"μακα

• απο&ιομηχάνιση κ κρ"ση φορντισμο) (περιφερειακ% παρακμ%, ανεργ"α,

κοινωνικό αποκ'εισμό, φτώχεια

• περιφερειακ% &ιομηχανικ% αναδιάρθρωση

• μετα&ο'ές στη γεωγραφ"α των αγορών εργασ"ας

• πανασ)νδεση πρά.ης$θεωρ"ας (ε"χε κατα'υθε" από ποσοτικ% Cεωγραφ"α

Cα''ικ% -χο'% της *)θμισης:

• ;ετε.έ'ι.η μαρ.ιστικ%ς θεωρ"ας των τρόπων παραγωγ%ς στις σ)γχρονες

συνθ%κες της ευέ'ικτης συσσώρευσης (μεταφορντικ% φάση καπιτα'ισμο)

πιστημο'ογ"α κριτικο) ρεα'ισμο) (οντο'ογικ%/γνωσιο'ογικ% δια"ρεση κόσμου και

φαινομένων σε τρ"α επ"πεδα: α# επ"πεδο γεγονότων, &# επ"πεδο μηχανισμών, γ# επ"πεδο

αιτιακών δομών

• 3μφαση σε γεγονότα= στατιστικο" συσχετισμο"/κανονικότητες κι όχι ερμηνε"ες

• 0ιάκριση φαινομένων b αιτιών= διάκριση εκτατικ%ς (γενικευμένης έρευνας

(τάσεις, τι/πόσο και εντατικ%ς (συγκεκριμένης έρευνας (ερμηνε"ες, γιατ"/διότι

S.M. Πο7ι"ι$"ι*= $"ρο9=, Μ3"+0ο"3ρι$06% *+ι "ο(ι*!% +9#=$3ι%

<EBG: μεταφορντικ% φάση ευέ'ικτης συσσώρευσης, οικονομ"α της γνώσης$ +έρασμα από τα.ικές πο'ιτικές σε αναγνώριση διαφορετικότητας κ πο'ιτισμικ%ς

ταυτότητας ατόμων/ομάδων

να''ακτικ% προσέγγιση κριτικ%ς Cεωγραφ"ας:

• πομάκρυνση από πο'ιτικ% οικονομ"α ρι8οσπαστικ%ς Cεωγραφ"ας (από 1δομικ%

αιτιοκρατ"α2 μαρ.ιστικ%ς σκέDης

• 3μφαση σε έννοια πο'ιτισμο) ως καθοριστικό στοιχε"ο στη διάρθρωση

κοινωνικών δραστηριοτ%των στο χώρο

• πομάκρυνση από ο'ιστικές/δομικές ανα')σεις, ενδιαφέρον για τμηματικές και

περιπτωσιο'ογικές ανα')σης τοπικ%ς κ'"μακας (αποκατάσταση αμερικάνικης

-χο'%ς kIUJjOhUPL και +εριφερειακών Cεωγραφιών nMIQOL

4ασικά χαρακτηριστικά μεταμοντέρνας σκέDης (σ)μφωνα με tUL`hUX:

• ;εταπαραδειγματικός χαρακτ%ρας# (άρνηση ο'ιστικών συστημάτων σκέDης

• Άρνηση δομικ%ς αιτιότητας που υπερκαθορ"8ει δράση υποκειμένων# ;ετατόπιση

έρευνας σε διαφορετικότητα, ετερογένεια, μοναδικότητα#

;εταμοντέρνα σκέDη γεωγραφικ%ς ανά'υσης:

• παναφορά ποικι'ομορφ"ας, μοναδικότητας τόπου

• παναφορά έννοιας χωρικ%ς διαφοροπο"ησης έναντι γενικών νόμων χωρικ%ς

οργάνωσης θετικιστικ%ς ποσοτικ%ς επανάστασης

• 0ια'εκτικ% σχέση πο'ιτικο$οικονομικο) 1αντικειμενικο)2 με κοινωνικο$πο'ιτικό

1διυποκειμενικό2

eB



• -χέσεις τοπικο)$διεθνο)ς: δια'εκτικ%ς α''η'επ"δρασης (όχι

ε.ωτερικές/αντ"πα'ες

• 0ιεπιστημονικότητα έναντι κατακερματισμο) και πο'υεπιστημονικότητας

>εοντ"δου: ενα''ακτικ% προσέγγιση μεσογειακο) χώρου ως 1ενδιάμεσου2

6ουρ'ιο)ρος: δ)νατο σημε"ο μεταμοντέρνας προ&'ηματικ%ς= εμμον% στη γνώσητοπικο) και άρνηση οικοδόμησης πιο σφαιρικ%ς θεώρησης χωρικών φαινομένων#

S.4. Μ3"+0ο"3ρι$006%, Οι*ο&03ι*6"#"+ *+ι Χ:ρι*6"#"+*ι8οσπαστικ% γεωγραφ"α (σκ'ηρός ιστορικός υ'ισμός/οικονομισμός b πο'ιτιστικ%

γεωγραφ"α (απο$πο'ιτικοποιημένος ιδεα'ισμός= ανταγωνιστικές

να8%τηση τρόπων γεφ)ρωσης ρι8οσπαστικ%ς και μεταμοντέρνας σκέDης

Π+*ο$0ιο(ο2#$# *+ι οι*ο&03ι*6"#"+6ριτικ% μεταμοντέρνας πο'ιτιστικ%ς γεωγραφ"ας σε μοντέρα επιστημο'ογ"α θετικισμο)

και μαρ.ισμο) (Vh‚I• υέ'ικτη κατανόηση σχέσων χώρου, γνώσης, δ)ναμης

• fχι από'υτη ρ%.η με μοντερνισμό (αναγνώριση δυνατοτ%των/αδυναμιών=

ρι8οσπαστικός μεταμοντερνισμός (αστικ%ς/περιφερειακ%ς πο'ιτικ%ς οικονομ"ας

6ριτικ% κατά μεταμοντέρνας γεωγραφ"ας: α# ως απο'ιτικ% 1Dευδ% συνε"δηση2, &# ως

διαχωριστικός πο'ιτιστικός ιδεα'ισμός, γ# ως σχετικισμός (SKLR

• +ο')$πο'ιτισμικότητα= ιδανικ% ιδεο'ογ"α παγκόσμιου καπιτα'ισμο) (SKLR %

εσωστρεφ% μορφ% αποστασιοποιημένου ρατσισμο)

• cπέρ αναγνώρισης ανθρώπινης υπόστασης

• ^ικουμενικότητα αντ" για παγκοσμιοπο"ηση

Α+(ρο$ιορι$0ο2 ;'ρο& *+ι ;:ρι*6"#"+%ρμο":

<# ισθητικ% (6αντ, πο'ιτιστικ%, κα''ιτεχνικ% παράμετρος (κατανόηση και

αναπαράσταση χώρου# νάδει.η κατηγοριών χωροχρόνου μέσω της τέχνης#

-χέση ταυτότητας$τόπου, τόπου$χρόνου$εθνικότητας, πο'ιτισιτικ%ς διάχυσης

F# θνικές αποχρώσεις στην ευρωπα9κ% σκέDη για το χώρο

e# νάδει.η πο'υδιάστατης σημασ"ας μητροπο'ιτικο) χώρου γεωγραφ"αςμοντερνισμο) (έμφαση στο +αρ"σι

>όγοι ανα8ωογόνησης επαναπροσδιορισμο) σημασ"ας χώρου:

• ^μοιογενοποιητικ% δάση παγκοσμιοποιημένου καπιτα'ισμο)

• -υνειδητοπο"ηση αδυναμ"ας θετικισμο), εμπειρισμο) κ παραδοσιακο)

υ'ισμο) για επαρκ% κατανόηση χωρικών/χρονικών εννοιών

• -υνειδητοπο"ηση περιοριστικο) 0υτικο) χωρικο) +αραδε"γματος

(ευκ'ε"δειος τρισδιάστατος χώρος, προοπτικ% αντ"'ηDη κόσμου

ναγέννησης= νέα γεωτρ"α με περισσότερες διαστάσεις

• 6άθε τρόπος παραγωγ%ς παράγει χώρο

• -υμ&ο'ικές αναπαραστάσεις 7 τε'ετουργ"ες= συνοχ%

eE



• +αράδειγμα α''ηδιε"σδυσης κ συν)παρ.ης εσωτερικών/ε.ωτερικών

χωρικοτ%των, υ'ικών/άυ'ων= π)ργος Άιφε'

6αντ: _ώρος/χρόνος= μετα&'ητές υποκειμενικότητας (αντ"'ηDης 7 συνα"σθησης

rIjjSULU: _ώρος/χρόνος= προσδιορισμός/αναπαράσταση μέσω γ'ώσσας, επιστ%μης,

γεωμετρ"ας, εικόνας, μ)θου, τέχνης με τρόπους ιστορικά προσδιορισμένους (συμ&ο'ικέςμορφές

+ροσδιορισμο" χώρου:

• πό'υτος χώρος: άδειος περιεχομένου, χώρος υκ'ε"δη, μετρ%σιμος (προοπτικ%

ναγέννησης, μεταφυσικός από'υτος χώρος 6αντ

• -χετικός χώρος= κ"νηση/διαδικασ"ες (7χρόνος# aστορ"α= Cεωγραφικ%#

_ωρικότητα= χωρικ% διάσταση/ποιότητα κοινωνικών σχέσεων# +οικι'"α

κ'ιμάκων# 6ατασκευ% χωρικοτ%των &άσει υ'ικών κ χωρικών πρακτικών# ^πτικ%

7 απτικ% αναγνώριση κόσμου# oεωρ"α σχετικότητας zSPjJLSP# νάδει.η τοπικο)#

-ημασ"α υποκειμένου που παρατηρε"# 6"νδυνος διάφανου χώρου (τεχνο'ογ"α#• -χεσιακός χώρος: υτός που ανακα'ο)με με διανοητικές/Dυχικές 'ειτουργ"ες#

αντασιακός % &ιωμένος χώρος# ;ν%μη# -υμ&ο'ικός χώρος (κρόπο'η#

Cειτονιά# !όπος Dυχοσωματικών εγγραφών# νοικτ% οικουμενικότητα#

# νδεχόμενο )παρ.ης ασυνεχειών μετα.) διαφορετικών χωροχρονικοτ%των#

6ατακτητικός χώρος= μπορε" να ε"ναι από'υτος, σχετικός % σχεσιακός

4# ^ρισμο" sL€LwqUL: α# οργανικός (&"ωμα, υ'ικός χώρος, &# αντι'ηπτικός

(αναπαράσταση, γ#συμ&ο'ικός χώρος (αναπαριστώμενος= διαστάσεις χώρου

>)ση Vh‚I για κατανόηση χώρου: γεφ)ρωση 1!ρ"του χώρου2= συνεργασ"α

ρι8οσπαστικ%ς πο'ιτικ%ς οικονομ"ας και κριτικών πο'ιτιστικών σπουδών

-%μερα:

• υπο&άθμιση συ''ογικών α.ιών (χώρων που έτρεφαν φαντασ"α υπέρ αχα'"νωτης

ατομικότητας= μετά&αση σε από'υτους χώρους$κενό, α$μνησ"α

• τοπικότητα υπό συνεχ% κατασκευ% (ε.άρτηση από ροές, συσσώρευση κεφα'α"ου,

κυκ'οφορ"α, υποδομ%, τεχνο'ογ"α

• ανάπτυ.η= σο&αρές περι&α''οντικές συνέπειες

Π3ριB-77ο, (ο7ι"ι$"ι*6 "ο(2ο *+ι -773% ;:ρι*!% !οι3%

ισθητικ% και οικο$γεωγραφικ% αναγνώριση τοπ"ου kiYwhMTJ (αρχές <E

ος

=α''η'επ"δραση γεωγραφ"ας, τέχνης, αισθητικ%ς θεωρ"ας (επισκιάστηκε από 0αρ&"νο

• σ)''ηDη ως ό'ον: ενότητα μέσα στη διαφορά, σκέDης$)'ης, τέχνης$επιστ%μης

• υDη'όν φ)σης, ωρα"ο ανθρώπου

• αρχ% σ)γκρισης στη με'έτη τοπ"ου κατά κ'"μακες

rMIqIM:

• κατηγοριοποι%σεις= πο'ιτιστικές κατασκευές

• πο'ιτιστικ% προσέγγιση εμπεριέχει χρόνο

• συγκρότηση πο'ιτιστικ%ς ταυτότητας= αναφορά σε συμ&ο'ικό ό'ον (μνημε"α κα

-)γχρονος ορισμός χώρου:

•τοπ"ο όχι ανεπηρέαστο από ανθρώπινο παράγοντα

• αποφασιστικός ο τρόπος αντ"'ηDης του τοπ"ου (σχεσιακ% οργάνωση χώρου

AG



• νοητικο" χάρτες (φαντασιακ% σ)''ηDυ χώρου= γεωγραφικο" κόμ&οι με

συμ&ο'ικ% σημασιοδότηση

0ιακρ"σεις σε προσέγγιση υρωπα"ων γεωγράφων:

• aτα'ο": τοπ"ο ως ό'ον με εσωτερικά δομημένες μορφές

• Άγγ'ος rUIP`: συμ&ο'ικά νο%ματα τοπ"ων, σημασ"α αγ%γησης (πρόσ'ηDη

πραγματικότητας

• μερικανοκεντρικ% και μανιχα9στικ% προσέγγιση (6α'ό$6ακό

• ]ότια υρώπη: ερμηνε"α 1πνε)μα του τόπου2 μέσα παό κοινωνικές,

κα''ιτεχνικές, οικονομικές, πο'ιτικές δυνάμεις, εσωτερικές και ε.ωτερικές

• θνογεωγραφ"α: συστ%ματα γεωγραφικ%ς γνώσης από ανθρώπινες ομάδες

!έσσερις γεωγραφικές παραδόσεις (xIJJSjhP:

• _ωρικ% παράδοση: Cεωγραφ"α +το'εμα"ου (ε.έ'ι.η χαρτογραφ"ας

• +εριφερειακ% παράδοση: Cεωγραφ"α -τρά&ωνα (ιδιομορφ"α τόπου

• +αράδοση σχέσης ανθρώπου$περι&ά''οντος: aπποκράτης (θέση ανθρώπου στη

φυσικ% τά.η, περι&α''οντικός ντετερμινισμός, οικο'ογικ% στροφ%

• +αράδοση επιστημών της γης: γεω'ογ"α, κ'ιματο'ογ"α, μετερωο'ογ"α κ'π

• +αράδοση τοπογραφ"ας τέχνης (ZIi€YIPP: πο'ιτιστικ% γεωγραφ"α +αυσαν"α

S.R. Κρι"ι*!% +"ι(+ρ+!$3ι% *+ι !3% $&!$3ι%• f'ο και 'ιγότερο κριτικο" οι προσανατο'ισμο" της πο'ιτιστικ%ς στροφ%ς και του

μεταμοντερνισμο) (απόκρυDη σκ'ηρ%ς καπιτα'ιστικ%ς πραγματικότητας: άνισης

ανάπτυ.ης, συνθηκών εργασ"ας, ποιότητας 8ω%ς: όχι ρι8οσπαστικότητα

• νάγκη σ)νθεσης: πο'ιτιστικά 8ητ%ματα 7 μαρ.ιστικ% ανά'υση (rIjJULL=

συμπ'ηρωματικές (διεπιστημονικ% συνεργασ"α

• +ερ"π'οκη και αντιφατικ% η σ)γχρονη χωρο$κοινωνικ% και χωρο$οικονομικ%

πραγματικότητα

• ]ότος: προ&'%ματα α# διαδικασ"ας ευρωπα9κ%ς ο'οκ'%ρωσης 7 &# κυριαρχ"ας

νεοφι'ε'ε)θερων μοντέ'ων διακυ&έρνησης= αναγκαιότητα πο'ιτικ%ς

οικονομικ%ς προσέγγισης χώρου (6ουρ'ιο)ρος

ΚΕΦ. Uο ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΥΛΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΕ ?1ο ΑΙΩΝΑ

U.1. Χ'ρο% *+ι !3% "3;ο7ο23% $"# ++&603# «+B+ρ=) οι*οο02+6απιτα'ισμός της γνώσης, ποχ% της π'ηροφόρησης, ^ικονομ"α της μάθησης, Œηφιακ%

οικονομ"α, Άυ'η οικονομ"α, ;α'ακός καπιτα'ισμός, &αρ%ς κόσμος= κεντρικός ρό'ος

γνώσης 7 μετασχηματισμός χωρικ%ς &άσης παραγωγ%ς

• 6άμDη παραδοσιακών &ιομηχανιών, ανάδυση &ιομηχανιών υπηρεσιών

πα."ωση εργασ"ας: επισφα'ε"ς μορφές απασχό'ησης (προς ημι$φεουδαρχικό

σ)στημα αυτοαπασχό'ησης, ε'"τ εργα8ομένων

• ;ετατόπιση ενδιαφέροντος κοινωνικών επιστημών από παραγωγ% σε

κατανά'ωση# 6ατανα'ωτισμός ως πο'ιτιστικ% δραστηριότητα

• +ο'ιτιστικ% οικονομ"α των συμ&ό'ων: σημαντικ% όσο η πο'ιτικ% οικονομ"α

κεφα'α"ου

ντανάκ'αση κατανά'ωσης συμ&ό'ων σε διαμόρφωση/κατανά'ωση χώρου=

επανα.ιο'όγηση, εμπορευματοπο"ηση χώρου σε τοπικό επ"πεδο (πο'ιτιστικ%κ'ηρονομιά= εμπορε)σιμο αγαθό 7 οπτικ% κατανά'ωση χώρου (προσομο"ωση

A<



• νάπτυ.η διαδικτ)ου= μεταφέρει οικονομικ% α."α στο φυσικό χώρο με μηδενικό

κόστος# πο$υ'οπο"ηση: απεριόριστη/παγκόσμια αγορά

• ;εγέθυνση και οικονομικ% εδρα"ωση πο'υεθνικών (κατάργηση εθνικών

συνόρων: έ'εγχος περι&ά''οντος π'ηροφορ"ας, διαμόρφωση

επιθυμιών/προτιμ%σεων

• -τροφ% φτωχών εργα8ομένων σε αφηρημένη οικονομ"α συμ&ο'ικών α.ιών

U.?. Α(6 "# $&77οι*= *ο&7"ο/ρ+ $"# 3L+"ο0ι*3&0!# "+&"6"#"+ *+ι*+"+-7:$# $"# 36"3ρ# Ε&ρ'(#

3ννοια κου'το)ρας 7 έννοια κοινότητας= &ασικές κατηγορ"ες &ιομηχανικ%ς κοινων"ας

+ό'εις= &ιομηχανικ% παραγωγ%, κατανά'ωση, υπηρεσ"ες, κοσμοπο'ιτισμός

στικοπο"ηση= α''αγές σε αντι'%Dεις περ" κοινότητας, συμ&ο'ικός χαρακτ%ρας

κοινότητας, συνεχ% κινητικότητα

]έα μορφ% κοινοτ%των= δ"κτυα προσωπικών/επαγγε'ματικών σχέσεων (διαφοροπο"ηση

από παραδοσιακ% έννοια κοινότητας: γ'ώσσα, καταγωγ%, τα.ικ% προέ'ευση, εποχ%

1ομαδισμο)2 (ομάδες με ταυτότητα που μετα''άσσονται αδιάκοπα

6ρ"ση συ''ογικών α.ιών= 8ητ%ματα ατομικ%ς κ συ''ογικ%ς ταυτότητας

5ητ%ματα 1μεταμοντέρνου2:

• ;εταμοντέρνα κ"νηση στις τέχνες

• ]έες κ διαφορετικές μορφές θεώρησης της ιστορ"ας

• ]έες αναδιαρθρώσεις της μετα&ιομηχανικ%ς κοινων"ας

• ;ορφές κοινωνικ%ς κ οικονομικ%ς 8ω%ς στον )στερο καπιτα'ισμό (κρ"ση

ιδεο'ογ"ας

0ιαφορές μεταμοντερνισμο)$μοντερνισμο):• Άρνηση ιδεο'ογ"ας, υπεροD"ας, πουριτανισμο)ς, ρυθμιστικ%ς γραμματικ%ς

;οντερνισμο)

• ]αι: στη συν)παρ.η ανόμοιων στοιχε"ων

• ;η ιδεο'ογ"α, μη ομοιογένεια, μη συνέπεια

_ωροχρονικ% συρρ"κνωση=

α# ε.άπ'ωση πο''ών διαφορετικών πο'ιτισμικών προτ)πων

&# αμφισ&%τηση παραδοσιακών εννοιών όπως έθνος$κράτος, σ)νορα#

0)ο υποθέσεις για παραγωγ% κ αναπαραγωγ% κου'το)ρας:

• 6όσμος= πο'ιτισμικ% ομοιγενοπο"ηση (παγκοσμιοπο"ηση

• !οπικές/υπερτοπικές κου'το)ρες, ανάμει.η παγκόσμιου$τοπικο)= διαμόρφωση

νέων πο'ιτισμικών προτ)πων

6ατανά'ωση: υποκαθιστά έννοιες τα.ικ%ς διαστρωμάτωσης % φυ'ετικ%ς κου'το)ρας

(προ9όντα ως σ)μ&ο'α κοινωνικ%ς θέσης= αισθητικ% του σουπερμάρκε

υρώπη: ρό'ο σε συγκρότηση προτ)πων κατανά'ωσης (αποικιοκρατ"α, επεκτατισμός

-ημερινές αυτοκρατορ"ες= εταιρε"ες

U.M. Ε(ι$"ρο9= $"ι% 3:ρ+9ι*!% 9+"+$23%4άση οπτικών τεχνο'ογικών εφαρμογών εποχ%ς= αναγεννησιακ% οπτικ%cπερ&άσεις: σπάνιες (καμπ)'οι καθρέπτες, 8ωγραφικές παραμορφώσεις

AF



-ημεριν% τεχνο'ογ"α: αντικειμενικ%, νοητικ%, απεριόρισητ= μετα$οπτικ%

_ώρος= ανε.άρτητος από θέση θεατ%

_ωρικό φαντασιακό= ουσιώδες για συ''ογικότητες

0ιαντ"δραση ανθρώπου$μηχαν%ς: συνένωση ονειρικο)$πραγματικο) (υπόσχεση

μεγα')τερης δημοκρατικότητας: σ)νθετα δ"κτυα

Γ3:ρ+9ι*!% 9+"+$23% $"# Ε&ρ'(#Cεωγραφικές φαντασ"ες 'αών 7 Cεωγραφ"ες πο'υθνικών επιχειρ%σεων

• μπ'οκ% γεωγραφικών γνώσεων σε δ"κτυα δ)ναμης που αποκ'ε"ουν τις ροές

π'ηροφορ"ας (γεωγραφ"ες αποκ'εισμο) 1ε'εγχόμενων ροών2: απα"τηση ειδικών

γνώσεων

• 6ανονικοπο"ηση ακροατηρ"ων κ αντ"στασ% τους από ιμπερια'ιστικ% γεωπο'ιτικ%

• 0ιαμόρφωση δημόσιας κου'το)ρας 7 στρατηγικές δ)ναμης (με"ωση ά''ων

τόπων: πχ οριεντα'ισμός έναντι οικουμενικο) +ο'ιτισμο)

+ροσεγγ"σεις για φαινόμενο άνισης ανάπτυ.ης (κατά kIUqLX:<# aστορικές ερμηνε"ες πο'ιτικοοικονομικ%ς ανάπτυ.ης στη 0)ση που &ασ"8εται σε

ά''ες χωρικότητες, πο'ιτισμο) και μέρη# Άνιση ανάπτυ.η= διαφοροποιημένη

διάχυση (7τοπικές αντιστάσεις# cπανάπτυ.η= δυσκο'"α προσαρμογ%ς

F# 0ομικές ερμηνε"ες 1ανάπτυ.ης της υπανάπτυ.ης2 (ιμπερια'ιστικές προσ&άσεις

σε τόπους που καταστρέφουν τοπικές ιδιαιτερότητες

e# +ερι&α''οντικές, αιτιοκρατικές ερμηνε"ες υπανάπτυ.ης#

A# Cεωπο'ιτικές ερμηνε"ες# Άνιση ανάπτυ.η= αποτέ'εσμα αγώνων μετα.) χωρικά

οργανωμένων δυνάμεων#

πιδ"ω.η kIUqLX να ενσωματώσει ό'ες τις παραπάνω ερμηνε"ες σε χα'αρ% θεωρ"α#

6οινό δυναμικό πεδ"ο διαντ"δρασης A παραμέτρων:• c'ικ% ενσωμάτωση διαδικασιών συσσώρευσης κεφα'α"ου σε κοινωνικο$

οικο'ογικ% 8ω%#

• -υσσώρευση κεφα'α"ου μέσα από διαδικασ"ες εκπτώχευσης

(νεοφι'ε'ευθερισμός: αφα"ρεση ιδιοκτησ"ας κ δικαιωμάτων από εργα8όμενους

• νά'υση συσσώρευσης κεφα'α"ου στο χωρο$χρόνο (γεωγραφικ% κατανομ%

εργασ"ας, χωρικός ανταγωνισμός, κατάργηση χώρου μέσω του χρόνου, υποδομές

παραγωγ%ς/κατανά'ωσης, παραγωγ% περιφερειακότητας κ χωρικ%ς κ'"μακας,

χωρικά συστ%ματα δημόσιας διο"κησης κ γεωπο'ιτικ% διάσταση καπιτα'ισμο)

• +ο'ιτικο", κοινωνικο", τα.ικο" αγώνες σε διάφορες γεωγραφικές κ'"μακες

(7υπεράσπιση περι&ά''οντος, αγώνες για συ''ογικ% μν%μη, πο'ιτιστικό π'ο)το

]αι στις κοσμοπο'"τικες γεωγραφ"ες συνεργασ"ας και α''η'εγγ)ης (tUL`hUX#

Ae



AA

Date post:	04-Mar-2016
Category:	Documents
Upload:	jimthedream
View:	224 times
Download:	0 times

simeiwseisepo 12

Documents