Τ Ο Υ Φ Ε Λ Λ Ο Υ Μ Ι Χ Λ Η Λ

Ει ς την Φ ν χ ο γ ον ί α ν τον Π λ ά τ ω ν ο ς .

M I C I I A É L I S P S E L L IIN PLATONIS DE ANIMjE PROCREArI'IONE PR.ECEPTA

C O M M E N T A R I U S

N U N C P R I M U M

EX c o i t . BIBL. U PSA L. EDITUS EM ENDATUS LATINE R ED D ITU S E X PLIC A TU S.

CO M M EN TA TIO A( AI)EMICA

QUAM

VENIA AMPL FACULT. PHILOS. UPSAL.

p . P .

€ i l R O L I i § G ( I I L I E L I 1 ( J § l i l i l l l l RPHIT.OS. M A f i . L I T T . R O i l A N A R . D O C E N S

S T I P . R U R K N .

RESPONDENTK

R O B E R T O K A J E R D TO S T R O O O T O . S I I P . KI .O D IN .

IN A U D I T O R . G U S T A V . a . I>. X IV . K A L . .11JN. M DCUOLIV

H. A . M. S.

P. VI.

LT P S A L I A E

rY P IS EX SCRIPSIT REG. ACAT). TYPOGRAPHUS

1» R O L E G O M G \ A.

Miegenti mihi aliquoties librum illum Platonicum, qui Timaeus inscribitur, quum magnam animi delectationem afferebat rei ipsius gravitas, tum obscuritas verborum cognoscendi studium atque ardorem excitabat. Profecto vix ullum antiquarum literarum exstat monumentum, quod aut ad plures doctrinae partes pertineat, aut quod subtiliori egeat explicationis ope. Ac fuerunt sane, qui in Timaeo illo Platonico vel enarrando universe vel carptim interpretando egregiam collocarent operam. Ex eo numero, qui antiquis illis temporibus ad ejusmodi interpretandi opus aggressi sunt, nominare satis est Speusippum, Xenocratem, Crantorem, Eudorum, Plutarchum, Theonem Smyrnaeum, Proclum. Quorum quidem ex opera et labore quantum Platoni porrectum sit lucis luminisque, vel eo apparet atque exstat, quod ii, qui his demum temporibus in Timaeo explicando summa cum laude elaboraverint, duces sunt veteres illos secuti. Illis omnibus ad recte de his rebus existimandum quasi signum aliquod sustulit augustissimus ille antiquitatis investigator, Boekhius, cujus viri etsi adeo magna sunt in hoc dialogo collocata ingenii doctrinaeque documenta, u t inde ab illo nova quaedam Timaei Platonici interpretandi auctoritas inciperet, tamen spes est, majorem etiam auctiorem- que ex hac re paratum iri laudem 1). Praeter hunc virum his de rebus optime meriti sunt quum L indau ius2) ceterique tum Martinus 3) et Stall- baumius. Apud hunc ipsum legeram aliquando, ex commentariis veterum illorum in Timaeum compositis in bibliothecis adhuc latere »scriptura Michaélis Pselli ets t t ) v UXäxwvot ψυχογονίαν^)· Quod quum in Bibliotheca IJpsaliensi asservari cognovissem, ad totum opus, quam accuratissime poteram, describendum statim accessi, descriptum iterum ac saepius perlegi, interque legendum, quantum in me erat, emendavi. Quo facto nonnihil certe laudatarum artium studiis profuturum me

1) Cfr Stallb. Prolegg. in Tim. Piat. pag. 5 (ed. Gotae et Erford. 1838.)

2) Platonis Timaeus. - - ed. A. F. Lindau. Lips. 1828.3) Etudes sur le Timée de Platon par Th. Henri Martin. Tom. I, Π.

Par. 1841.4) Stallb. ed. Tim. p. 61.

esse sperabam, si, quae in Platonis de animae procreatione doctrinam Psellus esset commentatus, ea in publicum danda susciperem. Quod si fecissem, futurum esse videbam, ut et ad Timaeum illustrandum proficeretur aliquid, et ut novum quoddara, de quo ante id tempus eruditi homines celati essent, palam fieret monumentum aureae illius linguae, cui, tamquam numini cuidam, poetarum ille inter nostrates princeps, Tegnerius, fudit oliin laudatissimum epigramma, quod sic latine reddere conabimur:

»In Graecam Linguam. *)Te gaudent Musae: sua cuique potissima lingua est.

Gratia te loquitur, te genus omne Deum.Uvida ceu vestis nudatque tegitque puellam,

Sic mentem vultu prodis et ipsa tuam.«Praeterea fama me movit viri, cujus tum apud suae aetatis homines tum apud posteros summam fuisse constat eruditionis laudem atque auctoritatem. 2)

1) Verba ipsius Tegnerii haec sunt:»Grekiskan.

Sångmön älskar dig högt, ty modersmålet är kärast.All den olvinpiska ätt, Gracerna talte som du.

Troget som klädningcn fäst uppå den badande flickan Låter du känslorna ses, röjer du tankarnas växt.»

Tegn. Sami. Skr. Tom. III. p. 64. Propter carminis elegantiam ad id adducti sumus, ut Graece etiam refingere conaremur suavissimum poema:

E li τ t)v ελληνικήν γλώσσαν.2;ov μάλ.α Μοΰσ εραταί' ISΙη χαριέστατον ανδή.

2ίοί S'ΰμύφυινα χλεών φ&έγματα καί χαρίτων.Ω(, δτε πέπλον εδννβ περί χροΐ, λονομένη παιί,

'Ώ{ αοι σχήμα νόον φαίνεται tjSi πά&οί.2) Quid? quod fuerunt multi iique doctissimi viri, qui nimia ac paene

immodesta laude Psellum prosequerentur? Cfr AUat. De Psellis pag. 14. »qui ( = Psellus) maxime omnium de Bepublica literaria meritus honorificam sui apud posteros memoriam consecravit, ita ut reliquos alios ejus cognominis acumine ingenii, eruditionis copia, profunditate scientiarum, argumentorum varietate, multitudine scriptorum et splendore gloriae obruerit. Quare aliorum extincta et, ut ita dicam, obliterata memoria, ipse solus nomen illud meruisse videtur. Sic poetam, et oratorem cum dicimus, Homerus nobis, atque Demosthenes, de Graecis loquor, statim sese offerunt, men- tisque oculis repraesentant.· Gaubninus in dedicat, edit, suae Pselliani libri de daemonum operatione [EylA02. curante Jo. Fr. Boissonade. Norimbergae 1838. p. XV.), Ille ( = Psellus), inquit, plurimarum scientiarum linguarumque cognitione instructissimus, libellum περ ί ενεργεΐαe δαι- μόνοιν conscripsit, quo nihil unquam inter veteres Graecos in hoc scribendi genere accuratius elegantiusque prodiit. — Hasmmnellerus in praefat. ed. ejusd. libri (Boissonade 1. 1. p. XXVI): Mich. Pselli mole exiguum, sed in quo magna latent, ut in omnibus hujus viri scriptis, illustris ingenii monumenta, tibi exhibemus librum De daemonum operatione. Equidem

IIis ego ductus caussis hoc opus Psellianum, quam maxime poteram, emendatum edere constitui. Sed antequam ad verba ipsius Pselli in medium proferenda accedamus, operae pretium est primum de vita Pselli, tum de libris manu scriptis commentarii Pselliani in Platonis de animae procreatione doctrinam deque ejus argumento, postremo de editionis nostrae ratione perpauca dicere.

CAP. I.

De vila P s e l l i . x)

M ichael C onstantinus 2) P se llu s3) anno post Chr. n. circiter MXX, Constantinopoli, Basilio imperitante, natus esse perhibetur. 4) Patricio genere ortum se ipse dicit. s) A tenero per matrem litera- rum studiis assuefactus, quum puer esset quinque annorum, praeceptori traditur. 6) Nec minus ingenio suo at que industriae debuit quam

me iuiparem novi, qui incomparabilis Pselli caussam perorem cet. - - Cfr Georg. Ccdreni Histor. Compend. Tom. II. ]>. G3'2. 19 sq. ed. Bekk. (ed. Paris, p. 803) - - ουτοι γάρ o i τρεις άνδρες έπ'ι σοφία καί ?.όγου δυνάμει των κατά την ημ έρα ν εκείνην ανθρώ πω ν δ ιαφέρε ιν δοκοΰντες, κ α ι ά σ ν γ - κ ρ ί τ ω ς ο Ψ ε λ λ ώ ς .

1) Satis copi

ei, qua utebatur, praeceptoris disciplinae: quo factum est, ut et Graecis literis imbutus et Chaldaeis quum summam assequeretur sapientiae laudem, tum maximam famae celebritatem obtineret. 1) In Constantini Monomachi, imperatoris (10-42— 1054), gratiam atque amicitiam quan- dam venisse videtur Psellus, siquidem et ad eum scribebat epistolas, et libros, quos conscripsit multos, ejus nomine insignes faciebat.2) Imperante Michaele Stratiotico (1056— 1057) ad eam dignitatem pervenerat, ut Constantinopoli philosophiae studjis praeesset, hoc honore et nomine celebratus: ό 'ύπατος των φιλοσόφων. 3) Neque vero insolo hoc quasi umbratici doctoris vel honore vel negotio versabatur, sed ad publica quoque adhibebatur et ministeria et consilia.4) Isaaco Comneno (Imp. 1057— 1059) quum Patriarcham Constantinopolitanum a munere suo amoveret, ita praesto fuit Psellus, ut libellum ad viri illius injuriam factum ederet. 3) Neque vero eandem, quam apud ceteros imperatores, inire studuit gratiam apud Romanum Diogenem

γογονμένη (lego: χειραγωγόνμίνη) εις π έ μ π το ν ετος τελέσαντα διδααχάλω εφίστηαι.

1) Cfr Annae Comnenae Alexiad. (ed. Dav. Hoeschel. August. Vinde- licor. 1610) cap. V. pag. 88. os ( — Ψύλλος) x a l π ά ν ν τ ο ι π α ρ ά δ ι δ α - α χ ά λ ο ι ς α ο φ ο ί ς εφοίτησε. Λ ιά φύαεοες δε δεξιότητα xal νοός ενϋύτητα - - - εις άχραν σοφίας άπάσης εληλαχώς, xal τά έλλήνυεν χαϊ χαλδαίων άχριβωσάμενος, γέγονε τοίς τότε γρόνοις περ ιβόητος εν σοφίφ. Alia est hujus loci scriptura in Ed. Petri Possini Par. 1651. Fol. ubi legitur: os ov π ά νν τοι παρά - — , qua re Harlesium (in Fabric. Bibi. Graec. Tom. X. p. 48) in eum errorem inductum esse puto, ut de Psello diceret hoc: »sed plus debuit improbo labori atque ingenio, quam magistri disciplinae*. Quod quam sit falsum, ex iis, quae narrat de se ipse Psellus, apparet.

2) Cfr Dit Fresn. Nott. Ilist. ad Zon. p. 110, 111. Fabric. Bibi. (ed. Harl.) Tom. X. pagg. 44, 61, al.

3) των φιλοσόφιον ών ύπατος. Zonar. Annali. XVIII. 2. p. 266.4) Michael Imperator enim quum ob ejus invidiam Asiani milites re

rum novarum cupidi essent, postquam ex communi ducum sententia Isaa- cus ille Comnenus imperator electus est, saluti suae desperare coepit, et in eo erat, ut imperium deponeret, quum cx consilio amicorum pacis et concordiae reconciliandae caussa ad Comnenum legatos tres mittere constituit: quo in numero erat Psellus. Cfr Zonar. Annali, lib. XVIII, 2. pp. 264—■ 266. Georgii Cedreni Ilistor. Compend. Tom. II. p. 632. 14 sqq. ed. Bckk. ό δε Κομνηνός τά εναντία &ράναας στρατεύματα χαϊ διααχεδάαας, απανα- στάς έχ Νιχαίας τριταίος εις Ν ιχομήδειαν ερχεται. εχείσε δε αντω γενο- μένω φ&άνονσι χαϊ πρεσβντα ϊ βασίλευες, ό π ρ ό εδ ρ ο ς Κωνσταντίνος ό Λ ε ι χούδης, ό πρόεδρος Θεόδωρος ό ’Λλυεπός, Κυεναταντίνος ό Ψελλός ό τω ν φιλοσόφων ύπατος.

5) Cfr Zonar. Annali, lib. XVIII. cap. IV. pagg. 268—269. De libello illo mentionem facit l)u Fresnius in Nott. Hist. ad 1. 1. »Exstat, inquit, inter opera Pselli calumniatoria ista in Michaelem Caerularium Patr. Con- stantinopol. ad Synodum dicta oi^atio, quae propediem cum ejusdem historia et aliquot aliis opusculis et Epistolis, prodibit cum versione Combe- fisii ex Typographia Regia*. Neque tamen ad hunc usque diem, quod sciam, liber ille »prodiit*.

(10C7— 1071), quem in maximo fuisse odio apud Psellum credibile est. Huic enim imperatori malevolus consiliarius fuisse dicitur. *) Atque atrox in Diogene Pselli facinus apud rerum gestarum scriptores memoratur. Vix enim fama exierat, Diogenem in bello Turcico ad urbem, cui nomen fuit Μ ατζικιέρτ, proelio devictum captumque ab hostibus esse, quum Joannes Caesar, frater ejus, qui ante Diogenem imperator fuerat, filiique ejus domi imperio potiuntur. Diogenes autem a Tureorum imperatore propter invictam animi virtutem et fortitudinem dimissus, quum jam domum reverti diceretur, ingens subito timor conscios incessit. Deliberabundi capita conferunt. Diogenem imperio moveri placuit. Edicto, ne imperatorem reducem patria reciperent, neve regio honore eum prosequerentur, Diogenes reditu interclusus in Armenia crudeli mortis genere in ter im itur .2) Sunt, qui dicant hujus facinoris non plane absolvi posse ipsam Eudociam. H u jus tam scelesti consilii auctorem Psellum fuisse uno ore omnes, qui de illo tempore memoriae tradiderint, scriptores affirmant. 3) Quarum rerum caussas si quaerimus, quidnain fuerit, cur Eudocia eadem, quae Psellus, strueret consilia, ex eo repetendae videntur, quod et Eudocia, quia praeter exspectationem Diogenem virum minime uxorium esse repererat, eum tolerare non poterat, et quod Psello mansuetiorum mu- sarum non modo praesidium sed ne aditus quidem in militari viro videbatur. Accedit, quod Psellus cum Eudocia multa literarum alia-

1) Cfr Excerpta ex breviar. Hist. Joann. Scylitzae Curopalatae p. 688 sq. — Expugnata ab Tureis urbe Phrygiae, cui ante nomen erat Colossae, illis autem temporibus Chonae [ή εν χώναις πολιτεία), Lyco flumine etiam super ripas effuso, quum propter has duas res et superstitione capti et perculsi desperatione essent homines, misericordia permotus Diogenes opem iis laturus fuit, nisi a senatu impeditus esset. Qui has enim res memoriae tradidit (Joann. Scylitza 1. 1.), άπείργετο δε inquit — το ϊς τε σνμβούλοις και τή αγνοία τον πλή&ους των εναντίων. ή σαν Ö τε ΙΙαλαιολόγος Ν ικηφόρος ο υπέρτ ιμος, κ α ϊ τ ω ν φ ι λ ο σ ό φ ω ν ύ π α τ ο ς Κ ι ο ν στ α ν τ ι ν ο ς ο Ψ ε λ λ ό ς , και επ ί πά σιν ό Κα7σαρ (nomine Joannes) ό τον προβεβασιλευ- κότος αΰναιμος. ο ι ο σ ο ν μ ε ν επ' α ν τ ο 7 ς , ο υ δ έ ζ η ν ή ρ ο υ ν τ ο α υ τ ό ν - - - -

‘2) De hac universa re cfr Zonar. lib. XVIII. capp. 10—11. pag. 276 sqq. Tom. II.

3) Cfr Joann. Seylitz. 1. 1. p. 702. Tojάννης γάρ ό Καΐσαρ καϊ ο τούτου υίεϊς, καϊ της συγκλήτου οσοι τά αυτού έφρονούν την μέν βασιλίδα νπερόριον τί&ενται είς το παρ' αυτής σνστάν φροντιοτήριον ΤΙιπερονς o v t o j καλούμενον, άποκείραντες καϊ μή βονλομίνην, τον δέ Μιχαήλ μόναρ- χον άναγορεύααντες αντοκράτορα, έγραψαν απανταχού επανιόντα τον βασιλέα μή υποδέζασ&αι μήτε ώς βασιλέα τιμήααι. ή ρ ζ α τ υ δέ τ ή ς ά π ο κ η - ρ ν ζ ε ο ι ς π ρ ώ τ ο ς ό iCfAAös, κ α & ώ ς κ α ϊ α υ τ ό ς ε ν τ ι ν ι τ ω ν ί δ ί ο ε ν σ υ γ γ ρ α μ μ ά τ ω ν μ ε γ α λ α υ χ ε ί , λέγεται δέ οτι καϊ ή β α σ ι λ ϊ ς α υ τ ή τ ο υ α υ τ ό ν σ κ ο π ο ύ ή ν , ώ σ τ ε μ ή π ρ ο σ δ έ ξ α σ & α ι τ ο ν J ι ο γ έ ν η ν ε π α ν ι ό ν τ α . Eadem fere narrat Zonar. Annali. 1. XVIII. c. XV. p. 284. - - - Τ ο ύ τ ο ν δέ β ο υ λ ε ύ μ α τ ο ς ε ι σ η γ η τ ή ς ό Ψ ε λ λ ό ς γ έ γ ο ν ε ν , ώς καϊ αυτός εν τή π ε ρ ϊ τούτου φησϊ συγγραφή . Rem ipse pluribus narrat in hist. sua, laudat, a Du Fresnio in Nott. Hist. ad Zonar. Annali. 1. XVIII. c. XV.

rumque rerum commercia liabebat, *) et Michaéli Ducae, discipulo, favebat. Quem quidem tanto opere ad sui animi studia ac voluntates traduxerat, ut, imperium adeptus, regni gubernacula (107 J — 1078) iis relinqueret, qui gratia ejus florebant '■), adeo autem per Psellnm penitus literarum quasi lenociniis immergi se pateretur, ut cetera omnia praetermitteret .3) Sub Niceplioro Botaniate (1078— 1081) in monasterii umbram se recepit. 4) Obtrectatorem enim laudis suae et aemulatorem nactus est Joannem illum Italum, hominem ferocem, immitem, gloriae cupidissimum, invidiosum, 5) vehementem, in interrogationibus fallacibus et captiosis multum: quem primum intellexit,Micliaele Duca imperatore, ad ipsius honorem aspirare, tum sub imperio Nicephori in pari secum auctoritate versari, e) donec imperante Alexio Comneno (1081 — 1118), suam dignitatem occupatam ab Italo vidit. Quando diem Psellus obierit supremum, nec satis adhuc exploratum est, nec mihi hac de re diligentius quaerendi tempus fuit. 7)

Haec fere fuerunt, quae hoc loco de vita Pselli dicere habebamus. De scriptis Pselli multa multi disputarunt: alii aliis copiosius ac diligentius; omnes ita, ut melius disputari posset. 8) Ceterum plurima scripsit Psellus, qua ex re a multis nomine πολυγραφώτατος ad- pellatus est.

1) Cfr Zonar. Annali. 1. XVIII. c. XV. al.2) Quo in numero erant Joannes quidam »Sidae metropolita«, spado,

qui aliqua cum laude rempublicam gerebat, post illum autem principatu dejectum Nicephorus eunuchus, quem per ludibrium Nicepliorizem adpella- bant. De hac re Joann. Scylitz. 1. 1. p. 705. sq.

3) Cfr Joann. Scylitz. 1. 1. p. 706 sq. - - άθύρμασι τού Μιχαήλ καϊ πα ιδ ια ΐς παιδαριυ'ιδεσι προσκειμένου, του υπάτου των φιλοσόφων Κωνσταντίνου του Ψελλοϋ προς άπαν έ'ργον άδέζιον αυτόν και άπρακτον άπεργα- σαμένου. Zonar. Annal. 1. XVIII. cap. XVI p. 286. ό γάρ βασιλεύς π α ι - δαριοΐδεσιν έσχόλαζε πράξεσι, τού υπάτου των φιλοσόφων καί υπερτίμου Μιχαήλ τον Ψελλού λόγοις τω δοκειν αυτόν έμβιβάζοντος, και διδάσκοντος · νυν μέν τήν γραμματικήν τέχνην, και μέτρ α και διαλέκτους, νυν δε ϊνα κατά ρήτορας διαλέγοιτο, νυν Α ιστορίας αυτόν προσετίζοντος, άλλ^οτε δέ φιλοσόφυιν θεω ρημάτω ν άκροάαθαι παρασκευάζοντος. Id. ib. cap. XVII. pag. 289. o γάρ βασιλεύς πε ρι λόγους ήσχόλητο, καί ιάμβους αυντιθέναι πρός τού Ψελ.λού εδιδάακετο. Psell. ipse in liist. sua a l)u Fresu, in Nott. Hist. ad Zonar. Annali, laudat, p. 119 eadem fere narrat.

4) Cfr Ann. Comn. Alexiad. p. 95. Harlesius in Fabric. Bibi. Graec. p. 44. »Tum — inquit — exauctorato Micliaele Duca ct Niceplioro Botaniate a Chr. 1078 succedcnte, ab hoc Psellus, sua dkjnitate deiectus, monachi habitum senex induere coactus». Quod quidem mini certo rerum monumento nitatur, valde dubito.

5) Cfr Ann. Comnen. 1. 1. p. 95. δ δέ Ίταλ.ός θ ερμ όν άει καϊ μανικόν πρός τον Ψελλ.όν έβλεπε - -

6) Cfr Ann. Comnen. 1. 1.; atque haud scio an hoc in caussa fuerit, cur Psellus in monasterium confugeret.

7) Cfr Ilarles. in Fabr. Bibi. Graec. p. 44.8) Omnium optime Harlesius in 1. 1. Cfr etiam Baehrium apud Pau-

lyum (Real-Encyelopaed. d. class. Alterth.-wiss.) T. VI. p. 171. sq.

CAP. II.

De libris manu scriptis Pselliani in Psychogoniani Platonicam commentarii.

Sequitur, ut hujus operis, in quo edendo versamur, Pselliani quot codices manu scriptos in Bibliothecis asservari constet, breviter enarrem. Ac primum quidem de Codice MS. Bibliothecae Upsaliensis dicamus. Liber Psellianus eodem volumine munitus est, quo alia scripta nonnulla. Sunt autem haec.1. Proci us Diadochus. ε ί ς τ öv Πλάτων os ’Λ λκιβ ιάδην. — Paginas habet

numeris signatas 250. Nonnulla in margine ab ipso librario scripta sunt.

2. Theon Smyrnaeus Platonicus, τών κατά το μα&ηματικόν χρησίμων sis την ΙΙλάτωνos άνάγνωοιν. Paginae sunt 91. Duabus constat partibus, quarum altera Theonis arithmetica (των κατά άρι&μητικήν χρησίμων s is την το ν Πλάτωνος άνάγνωσιν) continet (pag. 1 — 37Λ), altera librum illum πε$1 μ ο υ σ ικ ή (pag. 3 7 A— 91)· Multa in margine aliena manu scripta exstant.

3. Proclus Platonicus Diadochus Philosophus, ΰεολογική στοιχείοισis εν κειpaÅaias. Pro ipso libro duae sunt schedae literis omnino vacuae.

4. [Psellianus liber de Psychogonia Platonis. Paginis constat 30, undetricenos vel tricenos versus singulae paginae continent. Singulae hujus libri partes hae sunt:] Του ψέλλου μ ιχαήλ sis την ψνχογονίαν τον πλατο^ος (pagg. 18 continet) — Τον υπάτου τόίν φ ιλοσόφ ω νφ ελ λόν έξήγησΐ5 της εν τώ τιμαίω τον πλάτωνος μαθη μ α τική s π ερ ί ψυχής νπάρξεω ς και γνώσεως (pagg. cont.) — ’Ετέρας πλ.ατωνικής διανοίας εξήγηαις άπο τ ιμ α ίου (pugg. 3 j cont.) — Έξήγησις τον αντον τελευ- τέρα τοΰ λε ίμματος (pagg. 4 cont.). Nonnulla ab ipso librario scripta in margine reperiuntur.

5. Π ερ ί των ιδεών as δ πλάτοεν λέγει. Opus, ut opinor, Pselli.6. Theodosius, σφαιρικών προτάσευεν αποδείξεις . Paginas continet 122. l )

Totus codex forma maxima est (Folio, ut ajunt), chartaceus, nitidus, exeunte seculo XYI vel X Y II ineunte exaratus.

Hujus in codicis possessione primus fuit Sebastianus Miegius, 2) Argentoratensis Senator et quindecemvirali dignitate illustris: alter Joannes Schefferus, 3) Upsaliensis Professor Skytteanus, qui Argentorati

1) Est in Bibi. Upsal. Catalogus Codicum MS:torum Graecor. Bibi. Acad. Upsal., liber nondum typis descriptus, quem concinnavit et recensuit Carolus Emanuel Aurivillius, ad Biblioth. Acad. Upsal. olim Amanuensis, vir quum de bonarum artium studiis tum de re libraria apud nostrates inter paucos bene meritus. In quo catalogo N:o 47, designatus est hic, de quo quaeritur, Codex MS.

2) Quin etiam Aurivillius 1. 1. de Codice hoc dicit: »scriptus, ni fallor,manu Miegil··. Nimirum manus Miegii agnoscitur.

3) Cfr Fant. Minne öfver Joh. Schefferus. Stockh. 1782.

natus (1621), dura in Academia Argentoratensi studiorum caussa versatur, Miegii illius libros et typis expressos plurimos et manu scriptos fere omnes pecunia sibi parat. *) Is postquam mortuus est (1679), quum alia bona tum hunc codicem hereditate accepit gener ejus Joannes Columbus (nat. 1640, defunet. 1684), Upsaliae professorio functus munere. De cujus vidua Laurentius ille Norrmannus (nat. 1651, def. 1703), Graecarum Literarum Professor Upsaliensis, emit codicem il lum ,2) qui post mortuum Norrmannum, quum libri ejus auctione constituta venderentur, postremo Bibliothecae Academiae Upsaliensis paratus est. 3)

Jam vero de aliis hujus operis Codicibus MSS. dicendum esti Haec scriptio, qualis in Cod. Upsal. est, quatuor partibus conclusa, nusquam fere tota (nisi Florent, in Bibi. Medie, cfr ea, quae infra dicta sunt.) reperiri videtur, sed alicubi alia pars.

I. Prima pars igitur inveniturin Germania

1. ut in Bibi. Reg. Bavarica (Augustana) ” Cod. CCCCIII Fol. 39.χμέλλου μ ιχαήλ π ε ρ ί την ψνχογονϊαν τον πλάτωνοί.

Α. τό μεν λεγόμενόν εζιν , «τι Τ . τήξ ψνχής ε i i την ά*ρότητα.ν

(Cfr Ign. Hardt. Catal. Cod. MSS. Bibi. Reg. Bavar. Tom. IV. p. 248. Monach. 1810).

2. ” Virulobon. in bibi. caesar. cod. X L II nr. 11. Pselli fragmenta de mente, de anima, de platonica psychogotiia et de ideis. v. Lambec. corament. VII. p. 176 sq.” (Harl. Fabr. B. Gr. p. 66).

in Italia1. ut ”Florent. in bibi. Laurent. cod. X I nr. 2. plut. 28. de psychog.

vid. Bandin. catal. erit. II. p. 21.” (1. 1.)2. ” Venettis in cod. Mare. DXI1. v. catal. codd. gr. Marc. p. 276 .” (1.1.)3. ib. ”Ad Cod. CCCXVIII. chartae, in fol. Caes. XV. Venet. p. ,201.

In fine absque ullo titulo est Pselli opusculum de animae genera-

1) Cfr Fant. 1. 1. pag. 7. not. 7. Cfr Olavi O. Celsii Biblioth. U psaliensis Historiam. Upsaliae 1745. p. 49. »Graeca et Latina cimelia ex Bibliotheca Johannis Schefferi accepit, quae vir summus Argentorato secum Upsaliam asportaverat. Occurrunt inter illa nonnulla Mathematica, Musica et Physica, Graecorum Veterum, quibus Sebastianus Miegius, Argentora- tensis Senator et Nobilis, possessor vetus, varias annotatiunculas hinc inde aspersit". — P. Aurivillii Dissert. Emendationes et supplementa Commentariorum Procli Diadochi in librum primum Elementorum Euclidis. Upsal. 1806. p. 3. annot. d).

2) In Catal. Cod. MSS. sub N:o 47. ab C. E. Aurivill. hoc annotatum: »Laurentius Norrmannus, cujus manum etiam in tergo voluminis agnoscere mihi videor, in fronte Cod. annotavit: ”Emi a vidua B. Joh. Columbi immani pretio Sex Ducatorum per Petr. Kalkbernium 1690”.“

3) In cod. ipso annotatum hoc: »Eintus 1707, in Auct. Norrrn. pretio 17 Dal.-

tione ex doctrina Platonis in Timaeo, idem quod in Cod. DX1I.” (Jacobi Morellii Bibi. Keg. Div. Mare. Venetiar. MSS. Gr. ct Lat. Tom. I. Bassani 1802. p. 19 9.)

i. ” in Bibi. Ambros. Mediolan. vid. Montfauc. Bibi. MSS. I. pag. 502 A.” (Harl. Fabr. B. Gr. I I I . 96).

in Hispaniaut ” in Bibi. Eecorial. v. Pluer, itiner, per Hispan. p. 82.” (Harl. Fabr. B. Gr. X. 67.)

in Gallia1. ut ” Paris, in bibi. pubi. cod. MDCCCXVII nr. 4.2. cod. MMDCCXXXI. nr· 2.” (1. 1.)

in Britannia1. ut ” in cod. Badlei. X LV III . s. nr. 3027. cat. MSSt. Angliae cet.

tom. I. p. 154,2. ibid. tom. II. p . 61. nr. 2262. inter codd. Vossiari.3. ib. p. 189. nr. 5979. in cod. CXXXY. Th. Gale. ( (1. 1.)

II. Secunda Parsin Gerthania

ut in Bibi. Augusstana. Index August. MS. p. 82. (1. 1.)

in Italia1. ut Florent, in cod. Laurent. Medie. XXIX nr. 12. plut. 58 (1. 1.)2. Venet. (cfr supra).

III. IV. Tertia et quarta Partesin Italia

ut Florent. Medie, XXIX nr. 13. ulterius platonicae sententiae explicatio ex Timaeo, nr. 14. expositio perfectior limmatis. (1. 1.)

Postremo paucissimis dicamus de argumento Commentarii Pselli- ani. In prima parte quum de duobus illis rerum generibus disputatur, quorum alterum ”est sempiternum, constans, omnis expers vicissitudinis, nec unquam ortum, alterum, quod habet ea, quae subjecta mutationis vicissitudini atque generata sunt” 1), ex quibus generibus componitur animae harmonia, tura inde ab ipsis suis initiis ea repetitur numerorum proportionibus declarata ac descripta harmonia, ad quam tota exigitur animae mundanae fabricatio2). Accedit inversa quaedam atque immutata harum rerum interpretatio3). In secunda harmoniam illam solis numerorum proportionibus persequitur. In tertia duorum illorum orbium, circuli aequinoctialis dico et zodiaci, descriptio, ad

1) Cfr Stallb. ed. Tim. Piat. p. 10. - Piat. Tini. 27. B. C. — Psell.Psychog. I § 8. sqq.

2) Piat. Tim. 35 sq. Psell. Psychog. I. § 18. sqq.1) Psell. Psychog. !. § 44. sqq.

eandem, quam in prima parte, allegoricam, u t ajuut, sententiam revoc a ta1). In quarta denique parte semitonii sumendi ]ex et regula constitu ta2). His in rebus enarrandis Psellus auctorem secutus est Proclum Diadochum, philosophum illum inter Neoplatonicos, qui vocantu r , eminentem. Ejus sententiis pro suis saepenumero ita usus est, ut multis locis ipsa verba Procli transcriberet. Vides igitur in Psello prorsus eandem Platonicae rationis perturbationem et confusionem, quam apud Neoplatonicos illos, qui quum Platonis doctrinam ad suarum voluntatum similitudinem revocarent, tum ad ea, quae Platonis erant, explicanda adhibebant verba Aristotelis, ita u t mirum in modum omnia inter se permutata sint et perversa. Haec fere fuerunt, quae de argumento operis Pselliani dicenda paucis videbantur.

CAP. III.

De editionis liujus ratione.In hac editione paranda id imprimis agendum censuimus, ut et

auctoritatem Codicis MS:t.i observaremus quam diligentissime, et verba scriptoris quam maxime aperta ad intelligendum faceremus. Q ua de caussa quum latinam interpretationem, quoad ejus fieri potuit, ad verbum expressam conficere conati simus, tum annotationes adjecimus. Distinctiones, quas au t nullas habebat Codex MS. aut in manifesto mendo versatas, ut ubique orationis perpetuitati et contextui convenirent, ut potui, feci. Ad accentuum notas iis, quibus oportebat, syllabis apponendas Codicem MS. consului, ita tamen, ut, ubi aut manifesta apparerent menda, aut deessent accentuum signa, emendandi medicinam adhiberem. Quaecunque in dubium vocari posse videbantur, notavi. Perspicuitatis caussa singulas libri Psellani partes et numeris I, II , I I I , IY inscripsi et paragraphorum notis distinxi. Quibus in rebus omnibus si quid erit, quod iis, qui harum rerum periti sunt, non satisfaciat, at difficile sane est, unius tantum codicis ope adjutum, ad librum edendum accedere, qui nulladum editorum cura perpolitus sit. Ceterum illo maxime me solatio consolabor, quod,

” ut desint v ires , tamen est laudanda voluntas.”

1) Cfr. Piat. Tini. 36. C. 2) C-fr Piat. Tim. 36. B. init. » *!------

Emendandum.Pag. 10 y. ab imo I I . prn eo, quod e s t. Non quemadmodum — lege: Quemadmodum— - - — — 8 . anima — — lego : non anim a.Reliqua, si qua sunt, erra ta typographica m inoris esse puto; nisi forte in accentibus otten-

daris, nec quidpiam excusationis habeat ea res, quod propter augustias tem poris typothelicos e rro res emendandi curam aliis tradere coacfns sum.

P raeterea si quis m irabitur, locos Procli principio ad editionem Baslliensem ()534) In·· dalos esse, deinde vero ad edit Schneider., admonendum est, editionis Schneiderianae adeunda copiam tum demum mihi factam esse, quum prima plagula jam typis esset descripta

"— ® « «·'«* —