ກະຊວງ ກະສກາ ແລະ ປາໄມ
ສະຖາບນຄນວາ ກະສກາ ແລະ ປາໄມ ແຫງຊາດ
ຂງເຂດການຄ ນຄວາ ດານພດຜກ
ໂດຽ: ດຣ. ບນເໜອງ ດວງບບຜາ ກວດແກໂດຽ: ສະຖາບນຄ ນຄວາກະສກາ ແລະ ປາໄມແຫງຊາດ
ກນຍາ, 2011
ໂຄງການຄ ນຄວາເຂດພດອຍ ແລະ ພດທະນາຄວາມສາມາດ
19
ການຍກຜະລດຕະພາບ ຂອງ ການປກພດຜກລະດຝນ ກະລາປ ແລະ ໝາກເລນ, ຢທເມອງຮນ ແຂວງ ອດມໄຊ
ແລະ ເມອງຜາອດມ ແຂວງ ບແກວ
ກນຍາ, 2011 ໂຄງການຄຕນຄວາເຂດພດອຍ ແລະ ພດທະນາຄວາມສາມາດ
20
ບດຄດຫຍ
ການທດລອງການປກພດຜກນອກລະດ ໄດດາເນນຢບານຖນແກວໃຕ, ເມອງຜາອດມ, ແຂວງບແກວ ແລະ ບານນາໂຮມ, ບານນາໂຄງ, ເມອງຮນ, ແຂວງອດມໄຊ, ໃນຊວງໄລຍະ ປ 2009-2010, ຊງຜນຂອງການທດລອງມດງຂາງລມນຄ: ຜານການສກສາຄນຄວາທເມອງຜາອດມ ເຫນໄດວາກະລາປຂອງຄອບຄວທບເຂາຮວມ ປກກະລາປຊະນດ (HAYA) ສາມາດສາງລາຍຮບໄດ 1,212,000 ກບ/ຄອບຄວ ແລະ ຄອບ ຄວທເຂາຮວມ (KY) ສາມາດສາງລາຍຮບໄດ 1,539,000 ກບ/ຄອບຄວ. ສວນຄອບຄວທບ ເຂາຮວມປກໝາກເລນຊະນດ (382) ສາມາດສາງລາຍຮບໄດ 527,000 ກບ/ຄອບຄວ ແລະ ຄອບຄວທເຂາຮວມປກໝາກເລນຊະນດ (HDK) ສາມາດສາງລາຍຮບໄດ 434,000 ກບ/ ຄອບຄວ. ສວນເມອງຮນ ເຫນໄດວາຄອບຄວທບເຂາຮວມປກກະລາປຊະນດ (HAYA) ສາ ມາດສາງລາຍຮບໄດ 571,000 ກບ/ຄອບຄວ ແລະ ຄອບຄວທເຂາຮວມປກກະລາປຊະນດ (KY) ສາມາດສາງລາຍຮບໄດ 1,691,000 ກບ/ຄອບຄວ, ສວນຄອບຄວທບເຂາ ຮວມປກໝາກເລນຊະນດ (382) ສາມາດສາງລາຍຮບໄດ 550,000 ກບ/ຄອບຄວ ແລະ ຄອບຄວທເຂາຮວມ ປກໝາກເລນຊະນດ (HDK) ສາມາດສາງລາຍຮບໄດ 459,000 ກບ/ຄອບຄວ.
ສະນນ, ເມອຕລາຄາແຕລະຄອບຄວເຫນວາຜນຜະລດຢເມອງຮນ ໃຫຜນຜະລດໜອຍກວາຢເມອງຜາອດມ. ແຕຖາເບງທາງດານເສດຖະກດພບວາເມອງຮນ ຈະເປນເສດຖະກດດກວາເມອງຜາອດມ ຍອນວາການຕະຫາດຢເມອງຮນ ໄດລາຄາດກວາ. ດງນນ, ໃນກດຈະກາການປກພດຜກນອກລະດ ຊາວກະສກອນ ຍງສາມາດຂະຫຍາຍ ອອກສຄອບຄວອນອກ. ຖາຍາກໃຫມຄວາມຍນຍງຂອງກດຈະກາດງກາວ ຕອງໄດມກນໄກເຂາຊວຍໃນການສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫແກຊາວກະສກອນ. ຄາເຄາ: ເຕກນກການປກຜກ, ເສດຖະກດ ແລະ ການຍອມຮບ ໃນເຂດພາກເໜອຂອງລາວ
21
1. ພາກສະເໜ ການພດທະນາການກະສກາໃນ ສປປ ລາວ ໄດປຽນແປງພດຕກາໃນການຜະລດຂອງ ຊາວ
ກະສກອນເພອກນ ເພອຢ ທຜະລດພດຊະນດດຽວ ແລະ ປກລະດດຽວດວຍການໃຊສານເຄມຈານວນຫາຍ ເພອເລງການຈະເລນເຕບໂຕ ແລະ ປອງກນສດຕພດ. ຜນຜະລດຈາກການປຽນແປງດງກາວ ບສາມາດຕອບແທນພຽງພ ຕການດາລງຊວດຂອງ ຊາວກະສກອນ ແລະ ເຮດໃຫຊາວກະສກອນ ຕອງເພງພາປດໃຈ ການຜະລດຈາກພາຍນອກ, ຊງລາຄາສງທຄວບຄມບໄດ. ເມອເຖງເວລາຂາຍ ລາຄາພດຕກຕາໃນປທໃຫຜນຜະລດຫາຍ, ເປນປະກດການໃນຊນນະບດທເກດຂນຄ: ເຮດໃຫມໜສນ ມການອບພະຍບແຮງງານເຂາສເມອງໃຫຍ (ພາກພມ ວລານຕວດ ແລະ ຄະນະ, 2354).
ນອກນນ, ຍງເຮດໃຫມການເຂາໄປບກລກປາໄມ ເພອເຮດໄຮທເປນການທາລາຍຊບພະຍາ
ກອນປາໄມທາມະຊາດ. ດງນນ, ລດຖະບານຈງມນະໂຍບາຍ ທແນໃສການຢດຕການຖາງປາເຮດໄຮ ໂດຍຊອກຫາທາງເລອກໃໝຊວຍ ປະຊາຊນຜະລດສະບຽງອາຫານ ໃຫປະກດເປນຈງຢລະດບ 450-500 ກໂລກາມຕຄນ, ຊນ-ປາ 40-45 ກໂລກາມຕຄນຕປ ໃນ 47 ເມອງທກຍາກ ແລະ ຜະລດເປນສນຄາ (ກະຊວງກະສກາ ແລະ ປາໄມ, 2008 ແລະ 2010), ໃຫຫດພນອອກຈາກຄວາມທກຍາກໄດ ໃນທວປະເທດໃຫເພມຂນມາເປນ 20,4% ໃນປ 2009-2010 (ກາຍຈາກໜງສມພມປະຊາຊນ, 2011) ແລະ ຫນປຽນການເຮດໄຮມາເຮດການຜະລດຄງທ ໂດຍອອກນະໂຍບາຍການນາໃຊທດນ ແລະ ຍນຍງ (ບນຖອງ ບວຫອມ, 2005).
ປດຈບນ ການປກພດຜກ ຍງປກແບບທາມະຊາດທຜານມາ (ກະຊວງກະສກາ ແລະ ປາໄມ,
2005). ການນາໃຊເຕກນກບທນກວາງຂວາງ ແລະ ແນວພນນາເຂາຈາກຕາງປະເທດເຊນ: ຈນ ແລະ ໄທ. ການປກຜກຂອງປະຊາຊນແມນປກແຕລະດແລງ ແລະ ການປກພດຜກລະດຝນ ແມນບໄດຮບຜນດເທາທຄວນ ແລະ ຍງບພຽງພກບຄວາມຕອງການຂອງສງຄມ ຍງບທນມ ຫ ບເຄຍປກ ເນອງຈາກຂາດເຕກນກການປກ, ຂດຂອງການປກຜກລະດຝນ ບໄດຫດນາຫາຍເພາະອາໄສນາຝນ, ລາຄາກດ ກວາການປກລະດແລງ.
ສະນນ, ຈງມຄວາມຈາເປນຢາກ ສກສາຄນຄວາການຍກຜະລດຕະພາບ ການປກພດຜກນອກ
ລະດ (ໝາກເລນ, ກະລາປ) ເພອຈາກດການນາເຂາຜກຈາກ ຕາງປະເທດໃຫຫດຜອນລງ, ເຮດໃຫຜນຜະລດພາຍໃນນບມນບຂະຫຍາຍຕວ ແລະ ສາງລາຍຮບໃຫແກຄອບຄວທມການຍອມຮບ ເພອລບລາງຄວາມທກຍາກ ແລະ ຢດຕການຖາງປາເຮດໄຮດວຍລະບບກະສກາຍນຍງ.
1.1. ຄາຖາມຄນຄວາຂອງການສກສາ 1) ການນາໃຊເຕກນກ ການປກກະລາປ ແລະ ໝາກເລນ ຈະສາມາດນາໃຊແນວພນທ ເໝາະ
ສມກບດນໃນເຂດ ຂອງເມອງຮນ ແລະ ຜາອດມ ໄດບ? 2) ຈະສາມາດເປນແຫງອາຫານໃຫແກຄອບຄວ, ສາງເປນອາຊບ, ສາງລາຍຮບ ແລະ ເປນການ
ຍອມຮບຂອງຊາວກະສກອນ ໄດແນວໃດ?
22
1.2. ສມມດຕຖານຂອງການສກສາ - ເປນທາງເລອກໃໝໃນການລບລາງຄວາມທກຍາກ ແລະ ຢດຕການຖາງປາເຮດໄຮດວຍ ລະບບ
ການກະສກາ ເປນສະບຽງອາຫານໄດ?
2. ຈດປະສງ - ເພອສກສາຊອກຫາແນວພນທເໜາະສມ ແລະ ໃຫຜນຜະລດສງໃນລະດຝນ - ເພອຢາກຮທາງດານຜນຜະລດ, ລາຍຮບ, ການຍອມຮບ ແລະ ຄວາມຢນຍງຂອງຊາວ
ກະສກອນ
3. ອປະກອນ ແລະ ວທການ 3.1 ອປະກອນ
- ແນວພນ (ກະລາປ KY & HaYa, ໝາກເລນ 382 ແລະ ຫາດດອກແກວ) ເອກະສານແນບທາຍ 03
- ອປະກອນຮບໃຊ (ຜາຢາງຄມໜານ, ຕາໜາງຂຽວ, ປນຂາວ, ຝນ 46 00 00, 15 15 15 ແລະ 13 13 21, ແມດກ, ຖງຢາງ, ເຊອກຟາງ)
- ຢາປອງກນ (ຝອດ, ສະກ, ໃບໂພລານ, ເຊວນ) - ອປະກອນຮບໃຊຫອງການ (ເຈຍ A4, ປມບນທກ, ບກ, ເຈຍ A0, ອນໆ)
3.1.1 ສະຖານທສກສາ ໃນການສກສາຄງນ ໄດຈດຕງປະຕບດຢ ບານນາໂຮມ ແລະ ບານນາໂຄງ, ເມອງຮນ, ແຂວງ
ອດມໄຊ ແລະ ບານຖນແກວໃຕ, ເມອງຜາອດມ, ແຂວງບແກວ, ຊງໃຊໄລຍະເວລາທງໝດ 1 ປ, ໃນການຈດຕງປະຕບດຕວຈງຕງແຕເດອນ 5/2008-05/2009.
3.1.2 ຈານວນຜເຂາຮວມ
ຜເຂາຮວມກດຈະກາປກພດຜກນອກລະດ (ໝາກເລນ, ກະລາປ) ມທປກສາ 1 ທານ, ມນກຄນຄວາ 4 ທານ, ມຜຊວຍວຊາການ 1 ທານ ແລະ ຄອບຄວທກຍາກທເຂາຮວມມຄ: ບານນາໂຮມ 3 ຄອບຄວ, ບານນາໂຄງ 1 ຄອບຄວ ເມອງຮນ, ແຂວງອດມໄຊ ແລະ ບານຖນແກວໃຕ 3 ຄອບຄວ ເມອງ
ຜາອດມ, ແຂວງບແກວ.
3.1.3 ກດຈະກາການຄນຄວາທດລອງ - ເກບກາຂມນຈານວນຄອບຄວ ແລະ ສາຫວດເບງພນທຕວຈງຂອງຊາວກະສກອນ - ແນະນາເຕກນກການປກຜກ, ປກສອມຄນ, ບວລະບດຮກສາ ແລະ ເກບກາຂມນ - ຝກອບຮມກຽວກບເຕກນກ ການປກຜກນອກລະດໃຫວຊາການ ແລະ ຊາວກະສກອນ
23
- ເກບກາຂມນຜນຜະລດ, ດານເສດຖະກດ ແລະ ປະເມນຜນການຍອມຮບຈາກການສມທຽບເຕກນກກບຮບແບບ ຂອງຊາວກະສກອນໂດຍວເຄາະໃນເຊງ ປະລມານທາງດານສະຖຕພນຖານ ຈາກນນອະທບາຍຜນ ຂອງການສກສາໃນເຊງຄນນະພາບ.
3.2 ວທການ 3.2.1 ການຝກອບຮມ
ໃນການຝກອບຮມ ແມນເພອເຮດໃຫຊາວກະສກອນ ມຄວາມຮໃນວຽກງານການປກພດຜກຫາຍຂນ ເຫນຄວາມຈາເປນຈະຕອງໄດມການຝກແອບໃຫເຂາເຈາ ຮຈກເຕກນກການກຽມດນຢອດເມດ, ການບດລະບດຮກສາເບຍ, ການກຽມດນປກ, ການປກ, ການປກສາມ, ການໃສຝນ, ການເສຍຫຍາ, ການປກຄາງ ແລະ ການເກບກຽວ,ໃຫແກຊາວກະສກອນ ຕກບກດຈະກາດງກາວ ໄດມ ຊາວກະສກອນເຂາຮວມທງໝດ 7 ຄອບຄວ.
3.2.2 ການອອກແບບການຄນຄວາ
ການອອກແບບການຄນຄວາທດລອງ ດວຍຮບແບບ RCBD (Randomze Complete Block Design) ແຕລະຄອບຄວຈະປກໝາກເລນ ແລະ ກະລາປ ໂດຍການດເອາແນວພນເປນສງທດລອງ (Treatment) ແລະ ເອາຄອບຄວເປນຊາ (Replication) 1 ຄອບຄວ/ໄລ), ການວາງດອນຕວຢາງມການສມ ໂດຍຈກສະລາດເອາ, ຈະມ 3 ດອນໃຫຍ (1 ດອນໃຫຍຈະມ 3 ດອນນອຍ) ດງຮບສະແດງຢຂາງລມນຄ:
ຮບ: 01. ຮບການວາງດອນຕວຢາງໃສພນທປກໝາກເລນ ແລະ ປກກະລາປ
3.2.3 ການເກບກາຂມນ
ການເກບກາຂມນໄດສາງເປນດອນຕວຢາງ, ຂະໜາດດອນ 0,8 x 4 ແມດ, ໃນເນອທ 3,2 ຕາແມດ ມຈານວນຕນ 20 ຕນ/ດອນ. ໃນໜງຄອບຄວຈະມ 3 ດອນຕວຢາງ (ໝາກເລນ ແລະ ກະລາປ) ເພອເປນຕວແທນທງໝດຂອງພນທ, ຊງຂມນໄດເກບກາມຄ: ຜນຜະລດ, ການຈະເລນເຕບໂຕ, ສາຫວດ
24
ການຕະຫາດພດຜກ, ການນາໃຊແຮງງານ, ເສດຖະກດ-ສງຄມ, ວເຄາະຕນທນ ແລະ ຊອກຫາຜນກາໄລ, ການປະເມນຜນແບບມສວນຮວມ PM&E (SWOT).
3.2.4 ການວເຄາະຂມນ
ການວເຄາະການຈະເລນເຕບໂຕ ແລະ ອດຕາການຕາຍ ໂດຍການວາງດອນຕວຢາງໃນແຕລະໜານ ໜງດອນຕໜານຕແນວພນໜງ ແລະ ເກບກາອດຕາການຕາຍ ແລວບນທກຈານວນຕນແຕລະຊະນດພດຜກ ໃນດອນຕວຢາງ. ຈາກນນນາຂມນທໄດມາ ຫາຄາສະເລຍ, ເປເຊນການລອດຕາຍ, ການໄລລຽງເສດຖະກດ ແລະ ການຍອມຮບ ດງສດຄານວນລມນຄ:
− ສດຄານວນຫາຄາສະເລຍ: n
XX
n
ii∑
== 1
− ສດຄານວນຫາຄາເປເຊນ: 100% xnfP i
e =
ສາລບການວໃຈຫາຄາສະເລຍ ແລະ ເປເຊນ ແລວເອາແຕລະສງທດລອງ ແລວນາມາທຽບດວຍລະບບ Duncan’s new Multiple Range Tes (DMRT).
4. ຜນໄດຮບ ຜານການເກບກາຂມນຕວຈງຢ ບານນາໂຮມ, ບານນາໂຄງ, ເມອງຮນ, ແຂວງອດມໄຊ ແລະ
ບານຖນແກວໃຕ, ເມອງຜາອດມ, ແຂວງບແກວ. ພບວາການປກຜກສວນຫາຍຍງປກແບບທາມະຊາດ, ການນາໃຊເຕກນກການປກພດຜກກະລາປ ແລະ ໝາກເລນນອກລະດ ຍງບທນມ. ຊາວກະສກອນເຂດນແມນປກຜກແຕລະດແລງ ໂດຍບການດໄລຍະຫາງ (ປກຕາມໃຈ) ແລະ ການປອງກນພະຍາດບງແມງແມນນາໃຊສານເຄມ, ແນວພນຍງມການນາເຂາຈາກຕາງປະເທດ. ດງນນໄດມການທດສອບການປກ ໝາກເລນ, ກະລາປນອກລະດ ຊງໄດມການເກບຂມນການຕະຫາດ, ຜນຜະລດ, ໄລລຽງເສດຖະກດ ແລະ ປະເມນຜນ ດງຂາງລມນຄ:
4.1. ສະພາບເມອງ ຮນ ແລະ ເມອງ ຜາອດມ ເມອງຮນ ຕງຢທດໃຕຂອງແຂວງອດມໄຊ ຫາງຈາກເທດສະບານແຂວງ 92 km, ທດເໜອຕດ
ກບເມອງນາແລ ແຂວງຫວງນາທາ, ທດໃຕຕດກບເມອງຫງສາ ແຂວງໄຊຍະບລ, ທດຕາເວນອອກຕດເມອງງາ, ເມອງແບງ, ທດຕາເວນຕກຕດເມອງແບງ, ເມອງຜາອດມ ແຂວງບແກວ. ມ 14 ກມບານພດທະນາ, ພນລະເມອງ 63,985 ຄນ, ຍງ 31,407 ຄນ, ລາວລມ 19.4%, ຂະມ 65.7%, ເປນພດອຍ 78%. ລະດຝນແຕເດອນ 4-10 ແລະ ລະດແລງແຕເດອນ 11-3, ປະລມານນາຝນສະເລຍ 1,380-1,730 ມມ/ປ, ອນຫະພມສະເລຍ 25-30 ອງສາ, ຄວາມຊມ 70%. (ຄາພນ ຕະບອງເພດ ແລະ ຄະນະ, 2008), ມເນອທ 243,153 ເຮກຕາ, ເສນທາງປຢາງທຽວໄດ 2 ລະດ, ຍງມແຜນພດທະນາ ດານສະບຽງອາຫານໃຫກມກນ ເພອແກໄຂຄວາມທກຍາກຂອງປະຊາຊນ, ຫດຜອນການຖາງປາເຮດໄຮ ໂດຍຫນມາເຮດອາຊບຄງທ, ຜະລດເປນສນຄາ ແລະ ຄມຄອງຊບພະຍາກອນທາມະຊາດ (ຫອງການແຜນການ-ສງລວມ ເມອງຮນ, 2007).
25
ເມອງຜາອດມ ຕງຢທດຕາເວນອອກສຽງໃຕ ຂອງແຂວງບແກວ 65 km, ທດເໜອຕດເມອງ
ຫວຍຊາຍ, ເມອງວຽງພຄາ, ເມອງນາແລ ແຂວງຫວງນາທາ, ທດໃຕຕດເມອງປາກແບງ ແຂວງອດມໄຊ, ທດຕາເວນອອກຕດເມອງຮນ ແຂວງອດມໄຊ, ທດຕາເວນຕກຕດເມອງຫວຍຊາຍ ແລະ ເມອງປາກທາ, ມເນອທ 157,900 ເຮກຕາ. ມ 17 ກມບານພດທະນາ, ມ 94 ບານ, ພນລະເມອງ 36,373 ຄນ, ຍງ 18,425 ຄນ, ລາວລມ 12%, ມງ 8% ແລະ ຂະມ 80%. ລະດ ຝນແຕເດອນ 4-10 ແລະ ລະດແລງແຕເດອນ 11-3, ປະລມານນາຝນ 1,952.4 ມມ/ປ, ອນຫະພມ 25.6 ອງສາ, ຄວາມຊມ 71.85% (ຄາພ ພດທະວງ ແລະ ຄະນະ, 2008). ເສນທາງທຽວໄດ 2 ລະດ, ເມອງຍງມຄວາມເປນໄປໄດໃນການຄນຄວາເຊນ: ຜະລດສະບຽງອາຫານ, ຜະລດເປນສນຄາ, ລະບບການລຽງສດ, ຈດສນແບງເຂດດນຜະລດກະສກາ-ປາໄມ, ຟນຟເຄອງປາຂອງດງ, ການດເຂດປາຊມຊນ, ລະບບການຕະຫາດ, ກອງທນຂນບານ (URDP, 2008).
4.2. ສະພາບການນາໃຊທດນ ແລະ ຄວາມເໝາະສມ ທງສອງເມອງ ດງກາວ ສວນການນາໃຊດນ ແມນຈະມການປກຜກລຽບຕາມແຄມນາ, ຊງ
ປະກອບດວຍດນ ຈາກການທບຖມດນຊາຍລະອຽດ ແລະ ຊາຍປນດນ ໜຽວເລກນອຍ. ດນຕາມແຄມນານ ແມນໃຊສາລບປກເຂາ, ສາລ, ປກຜກຕາງໆ ແລະ ພດເສດຖະກດ (ຂາດຂມນດານຄວາມເໝາະສມຂອງດນ ຕກບພດກະສກາ ແລະ ປາໄມ).
4.3. ຜນຜະລດກະລາປ ແລະ ໝາກເລນ ຜານການເກບກາຂມນ ການປກໝາກເລນ ແລະ ກະລາປ ນອກລະດ, ຢເມອງຜາອດມ ເຫນວາ
ຄອບຄວ ທານ ຫາ ມອດຕາການຕາຍ 33.33%, ຍງ 1,756 ຕນ (KY), ອດຕາການຕາຍ 75%, ຍງ 560 ຕນ (382) ແລະ ຫດລງຕາມລາດບໃນແຕລະຄອບຄວ ດງຕາຕະລາງ: 01.
ຕາຕະລາງ: 01. ອດຕາການຕາຍຂອງກະລາປ ແລະ ໝາກເລນ, ເມອງຜາອດມ
ລ/ດ ສງທດລອງ
ເມອງ ບານ ຊຊາວ
ກະສກອນ ແນວ ພນ
ເນອທ (m2)
ຈານວນ ຕນ
ຕາຍ (%)
ຍງເຫອ (ຕນ)
ເຫອຕວ ຈງ(ຕນ)
1. T2 ຜາອດມ ຖນແກວໃຕ ຫາ KY 800 3,000 33.33 2,000 1,756
382 800 2,560 75.00 640 560
2. T2 ຜາອດມ ຖນແກວໃຕ ຄາໄມ KY 800 3,500 57.14 1,500 1,500
382 800 2,560 75.00 640 560
3. T2 ຜາອດມ ຖນແກວໃຕ ກາຈາຍ KY 800 4,500 88.89 500 240
382 800 2,560 75.00 640 224
ລວມ: 3 6 4800 18,680 404.36 5,920 4,840
ສະເລຍ: ຜາອດມ ຖນແກວໃຕ 1 2 800 3,113 67.39 987 807
26
ໝາຍເຫດ: ກະລາປ ມບງທາລາຍໃບຊວງຈະເລນເຕບໂຕ, ຊວງໃຫຫວ, ຊວງປກໃໝ. ສວນ ໝາກເລນໃບກດ, ໃບເຫອງ, ຕນຫຽວຕາຍຊວງຈະເລນເຕບໂຕ ແລະ ຊວງຈບໝາກ.
ຜານການເກບຂມນການປກໝາກເລນ ແລະກະລາປນອກລະດຢເມອງຮນ ເຫນວາຄອບຄວ
ທານ ເລງ ມອດຕາການຕາຍກະລາປ 57.14%, ຍງເຫອ 1,230 ຕນ, ອດຕາການຕາຍໝາກເລນ 57.14%, ຍງເຫອ 860 ຕນ ແລະ ຫດລງລາດບໃນແຕລະຄອບຄວດງຕາຕະລາງ: 08.
ຕາຕະລາງ: 02. ອດຕາການຕາຍຂອງກະລາປ ແລະ ໝາກເລນ, ເມອງຮນ
ລ/ດ ສງທດລອງ ເມອງ ບານ ຊຊາວ
ກະສກອນ ແນວ ພນ
ເນອທ (m2)
ຈານວນ ຕນ
ຕາຍ (%)
ຍງເຫອ (ຕນ)
ເຫອຕວ ຈງ(ຕນ)
1. T2 ຮນ ນາໂຮມ ອອນສ KY 800 4,000 75,00 1,000 640
382 800 2,240 57.14 960 860
2. T2 ຮນ ນາໂຮມ ພມ KY 800 3,500 57.14 1,500 500
382 800 2,560 75.00 640 340
3. T2 ຮນ ນາໂຮມ ພອນທຽບ
KY 800 4,000 75.00 1,000 741
382 800 2,880 88.89 320 120
4. T2 ຮນ ນາໂຄງ ເລງ KY 800 3,500 57.14 1,500 1,230
382 800 2,560 75.00 640 168
ສະເລຍກະລາປ 4 8 6400 25,240 560.31 7,560 2,979
ສະເລຍ: ຮນ ນາໂຮມ,ນາໂຄງ 1 2 800 3,155 70.04 945 372
ໝາຍເຫດ: ກະລາປ ກາເນາ, ມບງທາລາຍໃບ, ຫວ ຊວງຈະເລນເຕບໂຕ, ມມດແດງຊາຍ, ມໂຕຈນາຍ-
ຕກແຕນທາລາຍຕນຊວງປກໃໝ. ສວນໝາກເລນກາເນາ, ໃບກດ, ໃບເຫອງ, ຕນຫຽວຍບຕາຍຊວງຈບໝາກ ແລະ ບງທາລາຍໃບ-ໝາກ, ຊວງປກໃໝກຖກຊວງນາໝອກລງ ເຮດໃຫຕນຫຽວຍບແລວກຕາຍ.
ຈາກການເກບກາຂມນ ອດຕາການຕາຍ ແລວໄດມການເກບຜນຜະລດ, ລາຍຮບ ແລະ ດນດຽງ, ຢເມອງຜາອດມ ໄດມການປຽບທຽບລະຫວາງສງທດລອງ ກບສງທດລອງ ພບວາສງທດລອງ T1 ແລະ T2 ແມນມຄວາມແຕກຕາງກນ ທາງດານສະຖຕ ດງຕາຕະລາງ: 07. ຕາຕະລາງ: 03. ການສມທຽບຄອບຄວທເຂາຮວມ ແລະ ບໄດເຂາຮວມ, ຢເມອງຜາອດມ
ເມອງ ບານ ສງທດລອງ ຊະນດພນ ຜນຜະລດ_ກລ ລາຍຮບ_ກບ ດນດຽງ_ກບ
ຜາອດມ ໄຊສະຫວາງ ບເຂາຮວມ HAYA 539a 1,617,000a 1,212,750a
ຜາອດມ ຖນແກວໃຕ ເຂາຮວມ KY 695b 2,085,000b* 1,539,450b
ຜາອດມ ຖນແກວໃຕ ບເຂາຮວມ 382 198a 593,000a 527,770a
ຜາອດມ ໄຊສະຫວາງ ເຂາຮວມ HDK 161b 484,000b 434,180b
27
ຕວອກສອນ a, b ທສະກດຢຂາງເທງຂອງຄາສະເລຍນນ ສະແດງເຖງຄວາມແຕກຕາງກນທາງດານສະຖຕຢລະຫວາງ (P<0,05) ແລະ ກະລາປ ແລະ ໝາກເລນ 1 ກໂລກາມ/ 3,000 ກບ.
ຈາກການເກບຂມນອດຕາການຕາຍ, ແລວເກບຜນຜະລດ, ລາຍຮບ ແລະ ດນດຽງ, ຢເມອງຮນ ແລວປຽບທຽບລະຫວາງສງທດລອງ ກບສງທດລອງພບວາສງທດລອງ T1 ແລະ T2 ແມນມຄວາມແຕກຕາງກນ ທາງດານສະຖຕເຊນດຽວກບ ເມອງຜາອດມ ດງຕາຕະລາງ: 10.
ຕາຕະລາງ: 04. ການສມທຽບທເຂາຮວມ ແລະ ບເຂາຮວມ ຢເມອງຮນ
ເມອງ ບານ ສງທດລອງ ຊະນດພນ ຜນຜະລດ_ກລ ລາຍຮບ_ກບ ດນດຽງ_ກບ
ຮນ ນາຝາງ ບເຂາຮວມ HAYA 191a 762,500a 571,875a
ຮນ ນາໂຮມ ເຂາຮວມ KY 485b 1,940,000b* 1,691,000b*
ຮນ ນາຝາງ ບເຂາຮວມ HDK 103b 516,250b 459,463b
ຮນ ນາໂຮມ ເຂາຮວມ 382 120a 618,500a 550,465a
ຕວອກສອນ a, b ທສະກດຢຂາງເທງຂອງຄາສະເລຍນນ ສະແດງເຖງຄວາມແຕກຕາງກນທາງ
ດານສະຖຕຢລະຫວາງ (P<0.05) ແລະ ກະລາປ 1 ກໂລກາມ/4,000 ກບ ແລະ ໝາກເລນ 1 ກໂລກາມ/5,000 ກບ.
ພາຍຫງທໄດທາການວເຄາະຂມນ ໄດນາມາປຽບທຽບກນລະຫວາງ ເມອງຕເມອງເຫນວາ
ເມອງຜາອດມ ໃຫຜນຜະລດກະລາປ (KY) 695 ກໂລກາມ/ໄລ, ດນດຽງ 1,5390,000 ກບ, ຊະນດ (HAYA) 539 ກໂລກາມ/ໄລ, ດນດຽງ 1,212,000 ກບ, ແລະ ຜນຜະລດໝາກເລນ (382) 198 ກໂລກາມ/ໄລ, ດນດຽງ 527,000 ກບ, ຊະນດ (HDK) 161 ກໂລກາມ/ໄລ, ດນດຽງ 434,000 ກບ. ຖາທຽບໃສເມອງຮນ ເຫນວາ ຜນຜະລດກະລາປ (HAYA) 191 ກໂລກາມ/ໄລ, ດນດຽງ 571,000 ກບ, ຊະນດ (KY) 485 ກໂລກາມ/ໄລ, 1,691,000 ກບ ແລະ ຜນຜະ ລດໝາກເລນ (382) 120 ກໂລກາມ/ໄລ, 550,000 ກບ ແລະ ໝາກເລນ (HDK) 103 ກໂລກາມ/ໄລ, 459,000 ກບ, ຊງທງໝດໄດສະແດງວາ ມຄວາມໝາຍທາງສະຖຕລະຫວາງ ຈດທດລອງໃນທກໆ ຢໃນລະດບ (P<0,05) ທແຕກຕາງກນ ແລະ ຍອມຮບໄດ.
4.4. ການຍອມຮບຂອງຊາວກະສກອນ 4.4.1 ຊາວກະສກອນທ ບານນາໂຄງ ແລະ ນາໂຮມ ເມອງຮນ
− ຄອບຄວທເຂາຮວມການຄນຄວາອະທບາຍວາ ຜານມາຜະລດ ຍງອາໄສທາມະຊາດ, ຂາດເຕກນກ ແລະ ສວນຫາຍປກໃນລະດແລງຊງເປນລະດການຜະລດ. ແຕຜກມລາຄາຖກ, ຫຍງ ຍາກການເສຍຫຍາ 2-3 ຄງ, ຜນຜະລດຕາ. ຊາວກະສກອນ ພໃຈທໄດຮບການຊວຍເຫອດານແນວພນ, ເຕກນກ, ວທການປກເປນລະບບ-ມຫກການ, ເປນການນາໃຊດນແບບຄງທ, ປກໄດຫາຍຊະນດ ແລະ ສາງລາຍຮບໃຫແກຄອບຄວ ດງຕາຕະລາງ 07 ແລະ 08.
28
− ຈາກການສາພາດຄອບຄວ ທບເຂາຮວມການຄນຄວາ ເຫນວາ ສວນຫາຍເຄຍໄດໄປເຫນ ພນທຂອງຄນອນທໄດຮບຜນດ ຈງເກດມຄວາມສນໃຈ ຢາກເຮດແຕກມຂຈາກດເຊນ: ເຮດນາ, ສວນສາລ, ອນໆ ແລະ ບາງຄອບຄວເຮດບໄດຍອນຂາດແຮງງານພາຍໃນຄອບຄວ.
ຕາຕະລາງ: 05. ການວເຄາະທາງດານຈດດ, ຈດອອນ, ໂອກາດ, ແນວໂນມ ເມອງຮນ
ປດໃຈ ການຈດຕງປະຕບດຂອງ
ຊາວກະສກອນ ການປກພດນອກລະດ
ຈດດ ປກງາຍໄດຂາຍໄວ, ສາງລາຍຮບໃກແກຄອບຄວ
ປກໄດໃນພນທນອຍ, ແນວພນປບຕວເຂາກບສະພາບໄດດ, ເສຍ ຫຍາໜອຍຄງ ແລະເປນການປບປງດນ, ມພນທຖາວອນ ແລະ ຮ ຈກນາໃຊເຕກນກ, ໄດຮບການຊນາຈາກເມອງ ແລະ ໂຄງການ.
ຈດອອນ ປກໄດແຕຊວງລະດແລງ ແລະ ລະດຝນຜກເນາ
ຍາກໃນການກາເບຍ, ການເຮດໜານປກ, ຜກມກມພະຍາດ ແລະ ແມງໄມທາລາຍ, ຢາກໃນການບວລະບດບຮຈກວທການປອງກນເຮດໃຫຜນຜະລດຕກຕາ, ຂາດການຝກອບຮມທາງດານເຕກນກ,ອາ ກາດມການປຽນແປງຕະຫອດ, ຂາດຂມນການຕະຫາດ.
ໂອກາດ ຖາປກໄດຫາຍ ແລະ ລາ ຄາດ ກຈະແກໄຂຊວດການເປນຢ
ຖາຜນຜະລດດກຈະແກໄຂການເປນຢ, ສາງອາຊບຄງທ ມເວລາໄປເຮດກດຈະກາອນອນ, ຮການປງແຕງຕາງໆ ຫເກບຮກສາໃນການເພມມນຄາ, ຈະສາມາດນາໄປຂາຍຢເມອງອນ ແລະແຂວງອນໄດ.
ແນວໂນມ ດນຊດໂຊມ, ພດຈະບງາມ ປກແລວຢານບໄດຮບຜນ
ຢານບມຕະຫາດຈາໜາຍ, ຈະກໃຫເກດພະຍາດ ແລະ ແມງໄມ ຫາຍຂນ, ຢານບໄດຮບຜນຜະລດ ແລະ ຢານນາຖວມ
4.4.2 ຊາວກະສກອນບານຖນແກວໃຕ ເມອງຜາອດມ
- ຈາກການສາພາດຄອບຄວທເຂາຮວມ ການຄນຄວາເຫນວາ ການຈດຕງປະຕບດແບບວທນ ແມນມການປກເປນແຖວຖນເປນລະບຽບດ ແລະ ໃຫຍໄວເພາະຝນ ຕກຜກບເນາ, ຜນຜະລດຂາຍໄດລາຄາດ, ເສຍຫຍາງາຍ, ແຕວາກຍງມແມງໄມ ແລະ ພະຍາດເຂາທາລາຍເຮດໃຫຕນພດຕາຍ.
- ສາລບຄອບຄວ ທບໄດເຂາຮວມການຄນຄວາ ເຫນວາມຄວາມສນໃຈ ແລະ ມບາງຄອບຄວບມຄວາມສນໃຈ ເພາະວາຕອງໄດເອາໃຈໃສ ໃນການບວລະບດຮກສາ, ສວນການປກແມນເປນລະບບດ, ມການໃສຝນ, ໃຫນາ, ປກແບບວຊາການແນະນາ, ເສຍຫຍາງາຍ, ໄດຜນຜະລດດ ແລະ ລາຄາດ, ໄດບດຮຽນອນ ໃໝທໄປ ຖອດຖອນບດຮຽນນາ ຄອບຄວທເຮດນາໂຄງການ.
29
ຕາຕະລາງ 06: ການວເຄາະທາງດານຈດດ, ຈດອອນ, ໂອກາດ, ແນວໂນມ ເມອງຜາອດມ
ປດໃຈ ການຈດຕງປະຕບດຂອງ
ຊາວກະສກອນ ການປກພດນອກລະດ
ຈດດ ຜນຜະລດໄດຫາຍ ເພອແກໄຂຊວດການເປນຢ
ໄດຜນຜະລດຈາກພດຜກ, ໄດກນໄດຂາຍ, ມພະນກງານໃຫຄາແນະນາ ແລະ ໄດບດຮຽນອນໃໝ
ຈດອອນ ມຄນປກຫາຍ ລາຄາຜກຖກ ໄດຜນຜະລດໜອຍ ແລະ ມກເກດພະຍາດ-ແມງໄມລບກວນ, ໃຊແຮງງານໃນການເຮດໝານປກ
ໂອກາດ ຂາຍຜນຜະລດ, ເອາຜນ ຜະລດມາເກອເປດ,ໄກ,ໝ
ໄດຂາຍ, ກນ ມຕະຫາດ, ບໄດເສຍເງນໄປຊກນ ແລະ ຈະມຜບລໂພກຫາຍຂນໃນອະນາຄດ, ນາໄປຂາຍໄດໃນເມອງອນໄດ
ແນວໂນມ ລາຄາບຄງທ, ບເປນລາຄາດນຊດໂຊມ
ຢານເກດໄພແຫງແລງບມນາຫດຜກ, ມແມງທາລາຍ, ມຄນປກຫາຍ ຜກຈະບມລາຄາ ແລະ ຂາຍບໄດດ
5. ສນທະນາ/ບດຮຽນທຖອດຖອນໄດ ຈາກການຄນຄວາທດລອງ ຢເມອງ ຜາອດມ ແມນໄດຮບຜນສວນໃດສວນໜງ ທາງດານ
ເຕກນກ, ຍອນຊາວກະສກອນບາງຄອບຄວ ຍງບທນເຂາໃຈຕກບວທການທໄດແນະນາໃຫ ແລະ ບາງຄອບຄວຍງບທນເຫນຄວາມສາຄນ ຂອງພດຜກນອກລະດ. ນອກນນ, ຍງເຫນໄດວາປະຊາຊນຍງບທນຮຈກບລໂພກ ຫ ວທການແປຮບ, ການເຜຍແຜໂຄສະນາຂອງວຊາການ ຍງບທນທວເຖງຮອບ ດານ. ແຕຊາວກະສກອນໄດຮບຮເຖງສງໃໝ ແລະ ຮບແບບຂອງການສກສາເຊນ: ການກາເບຍ, ການກຽມດນ, ການໃສຝນ ແລະ ອນໆ, ແຕເຮດໃຫບໄດຮບຜນເທາທຄວນນນ ຍອນມບນຫາຈາກການເກດພະຍາດບງແມງ, ມນາໝອກລງຫາຍຊວງປກໃໝ ທເຮດໃຫຕນກາຖກຄວາມເສຍຫາຍຈານວນໜງ. ເຖງແນວໃດກຕາມ ປະຊາຊນກໄດບອກວາລະດໜາ ຈະສາມາດຂະຫຍາຍ ແລະ ເຮດດວຍຕນເອງໄດຈາກ ການຖອດຖອນບດຮຽນຈາກວຊາການ.
ເມອງຮນ ແມນຈະໄດຮບຜນຜະລດໜອຍກວາ ເມອງຜາອດມ ຍອນມບນຫາຈາກການກາເບຍ ເວລານາໄປປກມຮາກເນາ ແລະ ມບງແມງເຂາທາລາຍ, ແຕປະຊາຊນສວນໃຫຍ ເຂາໃຈເຖງການບລໂພກ ຫ ຮຈກການປງແຕງພາຍໃນຄອບຄວ ແລະ ຍງມຕະຫາດພາຍໃນເມອງທສາມາດຂາຍໄດຕະຫອດ. ແຕມບາງຂອດຂອງວທການ ແມນຍງເຮດໃຫປະຊາຊນ ຍງບທນເຂາໃຈຢາງເລກເຊງເທອເຊນ: ການໃສຝນ, ການຍກໜານຂນ ແລະ ຂາດການເຜຍແຜໂຄສະນາ ຂອງວຊາການຍງບທວເຖງ. ແຕປະຊາຊນເຫນຄວາມສາຄນຫາຍ ເພາະມນສາມາດສາງລາຍຮບໃຫແກຄອບຄວໄດດ ຖາທຽບໃສກບການປກສາລ ແລວຍງເຮດໃຫການນາໃຊແຮງງານ ກໜອຍພຽງແຕປກແລວບວລະບດຮກສາ, ເກບຜນຜະລດ ແລະ ສງເສດເຫອຍງເປນອາຫານສດ ໄດອກດວຍ.
ສະນນ, ຈາກການຖອດຖອນບດຮຽນ ນາຊາວກະສກອນ ທງສອງເມອງ ແມນສາມາດຕລາຄາ
ໄດວາ ການປກພດຜກນອກລະດ ແມນມຄວາມສາຄນ, ແຕຖາມການຕະຫາດຮອງຮບໄດ ປະຊາຊນກຈະເຫນຄວາມສາຄນແທ ເພາະສວນຫາຍການບລໂພກ ແມນເປນສວນໃດສວນໜງເທານນ ຍອນ
30
ປະຊາຊນຍງອາໃສຈາກທາມະຊາດເປນຫກ. ສະນນ, ການຄນຄວາເພອສງເສມ ທາງເຕກນກວທການ ຈງເປນປດໃຈໜງທຈາເປນ ແລະ ເໝາະສມເພາະວາເຂດພດອຍມຈດພເສດຫາຍຢາງ, ການຜະລດຕອງໄດຍກຜະລດຕະພາບ ຂອງການປກພດຜກນອກລະດ ແລະ ຮກສາສະພາບແວດລອມ.
6. ສະຫບ ແລະ ຄາແນະນາ 6.1. ສະຫບ
ການທດລອງຄງນ ເພອຍກຜະລດຕະພາບການປກຜກນອກລະດ (ກະລາປ, ໝາກເລນ) ໂດຍອງໃສຂມນທໄດຮບຈາກຜນ ການຄນຄວາທດລອງຕວຈງ ຈງສະ ຫບໄດດງຂາງລມນຄ: ການປກພດຜກໃນລະດຝນທງ 2 ເມອງຄ: ເມອງຮນ ແລະ ເມອງຜາອດມ, ຜກທປກໃນລະດຝນ ແມນມບນຫາເລອງຂອງພະຍາດເຊນ: ເຊອລາ ເຮດໃຫຜກເນາ ແລະ ແມງໄມເຂາທາລາຍເຊນ: ເພຍແປງ, ບງ ແລະ ແມງແຄງ. ນອກຈາກນນ, ສະເພາບອາກາດມການປຽນແປງເຊນ: ອາກາດຮອນ ເມອຝນຕກ ແລະ ປຽນເປນຮອນ) ເຮດໃຫຜກເນາ ແລະ ອກຢາງໜງການປກຜກຂອງຊາວກະສກອນ ແມນປກບຍກໜານສງ ເມອຝນຕກເຮດໃຫມນາຂງ ເມອອາກາດຮອນຜກກເນາ, ຜກທປກຖກບອນສງນາທຂງຜກ ແມນມການຈະເລນເຕບໂຕດ ແລະ ຂຽວງາມດ. ການປະເມນຜນທາງດານການຍອມຮບ ສາມາດຕລາຄາໄດຈາກການປະເມນຜນທງສອງເມອງດງກາວ ກດຈະກາການປກພດຜກນອກລະດ ແມນເຮດໃຫມປະໂຫຍດຫາຍເຊນ: ໄດກນ, ໄດຂາຍ, ລາຄາດ, ປກພຽງແຕ 45-60 ວນ ກມຜກກນພາຍໃນຄອບຄວ. ຖາຢາກໃຫມຄວາມຍນຍງຂອງກດຈະກາດງກາວ ຕອງໄດມກນໄກເຂາຊວຍໃນການສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫແກຊາວກະສກອນ.
6.2. ຄາແນະນາ - ໃນເວລາທເຮດການຄດເລອກພນທ ແລະ ຄອບຄວທເຂາໃນການທດລອງ ຄວນເອາໃຈໃສ
ກວດກາຄກແນ ໃນພນທວາມຄວາມເໝາະສມ ແລະ ເປນໄປໄດຢາງຄກແນ, ສວນຄອບຄວຄວນມການຄດເລອກ ຕາມຄວາມສະໝກໃຈຂອງ ຊາວກະສກອນເອງ ແລະ ໃຫເຂາເຈາມສວນຮວມຫາຍທສດ.
- ຄວນຈະມການສບຕທດສອບແຕລະຊະນດແນວພນຕມເພອຄວາມເຊອໝນໃນການທຈະຂະຫຍາຍອອກສວງກວາງ ຢາງໜອຍທດສອບ 2-3 ລະດການ.
- ຄວນມການແປຮບ ຫ ປງແຕງ ເພອການເກບຮກສາໃຫໄດນາໃຊໄດດນ ເພອບລ ໂພກ
7. ວຈານຜນການສກສາ ໃນການຕະຫາດພດຜກ ສວນຫາຍແມຄາຈະຊນາຊາວກະສກອນໃນແຕລະບານ ແລວນາມາ
ຂາຍຢທຕະຫາດຂອງເມອງ, ຖາຊະນດໃດທບມ ແມນຈະມການນາຈາກເຂດອນ ຫເມອງອນທຢໃກ ແລະ ຈາກຕາງປະເທດ. ເມອງຜາອດມ ປະຊາຊນສວນຫາຍແມນບຮການປງແຕງເປນອາຫານ ຫ ບລໂພກກນພາຍໃນຄອບຄວ ເຮດໃຫການຊມໃຊພດຜກນນແມນມລາຄາຕາກວາເມອງຮນ. ຖາເບງງານວໃຈຂອງ ບນກອງ ສລມນ ແລະ ຄະນະ, 2002. ໄດອະທບາຍວາ ຜບລໂພກຜກສວນຫາຍຊຜກມາຈາກຕະຫາດ (69%), 30% ມຜກສວນຄວ ແລະ 1% ຊຈາກຜເລາະຂາຍ. ໃນລະດການປກຜກ ຜຊມໃຊ
31
ຈາຍເງນເພອຊຜກອາທດລະ 6,600-8,600 ກບ. ໃນການກາເບຍກະລາປ ແລະ ໝາກເລນ ເປນສງທສາຄນກອນຈະນາໄປປກ ເພອເຮດໃຫມການຈະເລນເຕບໂຕໄດດ ແລະ ໃຫຜນຜະລດຫາຍ, ແຕຍງມຜນກະທບຈາກການກາເບຍເຮດໃຫຮາກເນາແລວຕາຍ, ມພະຍາດເຂາທາລາຍ ແລະ ມຜນຈາກໝອກລງເຮດໃຫ ຕນຫຽວຍບ ແລວກຕາຍ.
ດງນນ, ໃນເວລາທນາພດຜກໄປປກ ຈງເຮດໃຫມຈານວນຕນທບສມບນ ແລະ ເຮດໃຫມຜນຜະລດຕກຕາລງເຊນ: ຢເມອງຜາອດມ ກະລາປ ທໃຫຜນຜະລດສງ 695 ກໂລກາມ/ໄລ (KY), ໄລລຽງເສດຖະກດ 1,539,000 ກບ ເພາະດນສວນຫາຍເປນດນ ທມດນຊາຍກວມເອາຫາຍກວາດນໜຽວ. ຖາທຽບໃສກບຂມນທໄດມການສກສາຢ ເມອງນາໝ ໄດ 11,345 ກໂລກາມ/ເຮກຕາ ຍອນດນເປນລກສະນະດນຊາຍແກມຕມ ແລະ ດນໜຽວແກມຕມ (ຄວນ ວນນະສກ ແລະ ຄາບ ອນທະລາ, 2005) ແລະ ໃນເຂດພາກເໜອ ດນແມນມຄວາມເໝາະສມຕກນປກພດກະສກາ ແລະ ປາໄມ ໄດ 19 ຊະນດ (ພທອນ ທາມະວງ ແລະ ອະໂນລາດ ຈນທະວງສາ, 2005). ສວນໝາກເລນ 198 ກໂລກາມ/ໄລ (382), ໄລລຽງເສດຖະກດ 527,000 ກບ ແລະ ເມອງຮນ ກະລາປທໃຫຜນຜະລດສງ 485 ກໂລກາມ/ໄລ, ໄລລຽງເສດຖະກດ 1,691,000 ກບ ແລະ ໝາກເລນ 120 ກໂລກາມ/ໄລ, ໄລລຽງເສດຖະກດ 550,000 ກບ.
ສະນນ, ຕອງໄດມການຈດການສດຕພດ ແລະ ລະບບນເວດ ດວຍວທປະສມປະສານດວຍພດ
ຜກ (FAO, 2547) ແລະ ທອງສະໄໝ (2011). ໄດລາຍງານວາ ການຂະຫຍາຍປກພດຜກນອກລະດ, ເມອງໂພນໄຊ, ແຂວງຫວງພະບາງ ໃນການປກກະລາປຈະໃຫຜນຜະລດ 4,650 ກໂລກາມ/ເຮກຕາ, ເປນເສດຖະກດ 11,070,000 ກບ ແລະ ໝາກເລນຈະໃຫຜນຜະລດ 3,420 ກໂລກາມ/ເຮກຕາ, ເປນເສດຖະກດ 8,692,000 ກບ ແລະ ຖາຍາກປອງກນການສນເສຍ ຫ ຫດຜອນຈາກຜນກະທບຈາກທາງນອກ ຂອງຊະນດໃດຊະນດໜງນນ ຄວນມການເກອ ກນຂອງພດ (ພາດພມມ ວລານຕວດ, 2354) ແລະ ການຜະລດກະສກາ ເປນການສາງລາຍຮບເພມ ໃນລະດບຄອບຄວແມນມຄວາມສາຄນ (ໄຊຍະມງ ວງສກ, ບນຖອງ ບວຫອມ ແລະ ອານນ ຄາຮງ, 2005).
8. ຂສະເໜແນະ - ໃນການສກສາຕໄປຄວນມການສກສາເຖງຄວາມເໝາະສມຂອງດນໃນການປກພດແຕລະ
ຊະນດກອນການປກພດ ເພອເປນການຮບປະກນເຖງຜນຜະລດທໄດ. - ສກສາກນໄກການຕະຫາດທຈະສາມາດຮອງຮບຕກບຜນຜະລດທໄດ. - ຄວນຈະມການສກສາເຖງສງເສດເຫອຂອງ ກະລາປ ເພອນາໄປແປຮບ ເພອອາຫານສດ ແລະ
ບເຮດໃຫເກດຜນກະທບຕກບສງແວດລອມ.
32
9. ຄາຂອບໃຈ ທມງານຂສະແດງຄວາມຮບນຄນ ອນໃຫຍຫວງຕກບການຊວຍເຫອຂອງບນດາ ທານ ທໄດເຂາ
ຮວມການດາເນນການສກສາ ປກພດຜກນອກລະດເພອຍກຜະລດຕະພາບ ແລະ ຂະຫຍາຍອອກສວງກວາງ. ບດລາຍງານສະບບນໄດມການພດທະນາ ຈາກການປະກອບສວນຂອງບນດາວຊາການຫາຍພາກສວນ ຫ ຫາຍທານທມາຈາກຫາຍຂະແໜງການ, ຫາຍອງການຈດຕງນບແຕສນກາງ ລງຮອດທອງຖນ ຊງບສາມາດທຈະກາວເປນລາຍບກຄນໄດ.
ທາງທມງານໄດຮບການຊວຍເຫອ ຈາກພະນກງານວຊາການ ແລະ ບນດາ ທານ ຜຊຽວຊານຈາກໂຄງການຄນຄວາເຂດພດອຍ ແລະ ພດທະນາຄວາມອາດສາມາດ, ໃນເວລາຈດຕງປະຕບດການສກສາໃນພາກສະໜາມ ທ ເມອງຮນ ແລະ ເມອງຜາອດມ. ນອກຈາກນນ, ຍງໄດຮບການຊວຍເຫອຈາກ ໂຄງການຍອຍຄມຄອງການຄນຄວາ ທໄດມການຈດລຽງຂມນຕາງໆ ຂອງການສກສາ.
ຂສະແດງຄວາມຂອບໃຈຕກບ ສະຖາບນຄນຄວາກະສກາ ແລະ ປາໄມແຫງຊາດ, ໂຄງການຄນຄວາເຂດພດອຍ ແລະ ພດທະນາຄວາມອາດສາມາດ, ພະແນກຄມຄອງການຄນຄວາທດລອງ,ໂຄງການຍອຍຄມຄອງການຄນຄວາ, ທໃຫທດຊນາ, ຄາແນະນາທມຄນຄາຕກບການດາເນນການສກສາການປກພດຜກນອກລະດ (ກະລາປ ແລະ ໝາກເລນ) ເພອຍກຜະລດຕະພາບ ພອມທງຊວຍເຫອໃນການແປ, ການກວດແກເອກະສານ ແລະ ບດລາຍງານຄວາມຄບໜາຕາງໆ.
ຂຂອບໃຈນາ ທານ ຫວໜາພະແນກຄມຄອງການຄນຄວາທດລອງ, ຫວໜາສນຄນຄວາພດ ຜກ
ແລະ ໄມໃຫໝາກ, ສນຄນຄວາກະສກາ ແລະ ປາໄມພາກເໜອ, ຊຽວຊານ, ດຣ. ວນທອງ ແພງວຈດ, ຫອງການກະສກາ ແລະ ປາໄມເມອງຮນ ແລະ ເມອງຜາອດມ, ທ ອານວຍຄວາມສະດວກໃນການລງເຮດວຽກຢຕາມບານຕາງໆ.
ຂອບໃຈມາຍງອານາດການປກຄອງແຕລະບານ ແລະ ຊາວກະສກອນທງຍງ-ຊາຍ ທໄດເຂາ
ຮວມໃນການຄນຄວາທດລອງ ແລະ ໃຫຄວາມສະດວກໃນການລງເຮດວຽກຕະຫອດໄລຍະ 1 ປ ຈນເຖງການເກບກາຂມນຕາງໆ ແລະ ຂຂອບໃຈພະນກງານວຊາການນກຄນຄວາ, ຜອາວໂສຈາກ ສະຖາບນຄນຄວາກະສກາ ແລະ ປາໄມ ແຫງຊາດ, ຈາກສນຄນຄວາ ກະສກາ ແລະ ປາໄມພາກເໜອ, ຈາກຫອງການກະສກາ ແລະ ປາໄມ ແລະ ຫອງການປະສານງານໂຄງການຂອງທງສອງເມອງ ທໃຫຄາປກສາຫາລຊວຍຄາຄດຄາເຫນ ແລະ ໄດເອາໃຈໃສປະກອບ ສວນຢາງຕງໜາ ເຮດໃຫການຂຽນບດລາຍງານວຊາການໃນຄງນ ໄດຮບຜນສາເລດເປນຢາງດ.
10. ເອກະສານອາງອງ
1. ການພດທະນາ ແລະ ຈດການສດຕພດດວຍວທປະສມປະສານດວຍພດຜກ ໃນພມ ພາກເອເຊຍໃຕ ແລະ ເອເຊຍຕະເວນອອກຊຽງໃຕ
33
2. ໄຊຍະມງ ວງສກ, ບນຖອງ ບວຫອມ ແລະ ອານນ ຄາຮງ (2005). ບດຮຽນການປບປງຊວດການເປນຢຂອງຊາວຊນນະບດເຂດພດອຍໃນສປປລາວ, ສະບບII. ທາງເລອກ ແລະ ວທການໃນການປບປງຊວດການເປນຢຂອງປະຊາຊນເຂດພດອຍ “ການຕະຫາດ”.
3. ໄຊຍະມງ ວງສກ, ບນຖອງ ບວຫອມ ແລະ ອານນ ຄາຮງ (2005). ບດຮຽນການປບປງຊວດການເປນຢຂອງຊາວຊນນະບດເຂດພດອຍໃນ ສປປ ລາວ, ສະບບທ III. ລະບບການປກພດແບບປະສມປະສານ
4. ພາດພມມ ວລານຕວດ (2354). ປະສບການຊາວບານ ວາດວຍເທກນກກະເສດເກອກນ, ກະເກດປະສມປະສານ ແລະ ເທກນກກະເສດເກອກນ, ໂຄງການສງເສມອງການພດທະນາເອກະຊນໄທ
5. ກະຊວງກະສກາ ແລະ ປາໄມ (2005). ຍດທະສາດປາໄມຮອດປ 2020 6. ກະຊວງກະສກາ ແລະ ປາໄມ (2008). ສບຕຈດຕງຜນຂະຫຍາຍມະຕ VIII ໃຫປະກດຜນເປນ
ຈງ, 13 ມາດຕະການ ເພອບນລ 4 ເປາໝາຍ, ການພດທະນາກະສກາ ແລະ ປາໄມ ແຕປ 2006-2010
7. ກະຊວງກະສກາ ແລະ ປາໄມ (2010). ແຜນແມບດຂອງຂະແໜງກະສກາ 2011-2015, ພດ ພດທະນາກະສກາ-ປາໄມແບບຍນຍງເພອຄາປະກນສະບຽງອາຫານ ແລະ ສາງລາຍຮບ
8. ກາຍຈາກໜງສມພມປະຊາຊນ (2011). ເອກະສານຈາກກອງປະຊມໃຫຍຄງທ IX ຂອງພກປະຊາຊນ ປະຕວດລາວ.
9. ຄາພ ພດທະວງ (2008). ການວເຄາະລະບບນເວດກະສກາ ແລະ ປາໄມ ເພອການດຂງເຂດການຄນຄວາຂອງໂຄງການ URDP, NAFRI
10. ຄາພ ພດທະວງ ແລະ ຄະນະ (2008). ການປະເມນຜນແບບມສວນຮວມ (PRA) ຮວມກບຊາວກະສກອນ, ຢບານຖນແກວໃຕ, ກມບານພດທະນາຜາອດມ, ໃນລະຫວາງວນທ: 26-27/01/2008, ໂຄງການຍອຍ ຄມຄອງການຄນຄວາ, URDP, NAFRI
11. ຄາພນ ຕະບອງເພດ ແລະ ຄະນະ (2008).ການປະເມນຜນແບບມສວນຮວມ (PRA) ຮວມກບຊາວກະສກອນ, ໃນເຂດນເວດ 2, ທບານກວຫຍາບ, ເມອງາຮນ, ແຂວງອດມໄຊ, ຄງວນທ: 19-07/02/2008, ໂຄງການຍອຍ ຄມຄອງການຄນຄວາ, URDP, NAFRI
12. ຄວນ ວນນະສກ ແລະ ຄາບ ອນທະລາ (2005). ການປກຜກກະລາປນອກລະດ 2 ແນວພນ (HAYA ແລະ KY) ກບການນາໃຊນາສະໝນໄພຂມກະເດາ ເພອປອງກນບງແມງ, ຢເມອງນາໝ, ແຂວງ ອດມໄຊ, URDP, NAFReC and NAFRI
13. ດຣ. ບນຖອງ ບວຫອມ (2005). ວາລະສານກະສກາ ແລະ ປາໄມ, ການຫນປຽນການຜະລດກະສກາເຂດພດອຍ ໄປສການຜະລດສນຄາ, NAFRI
14. ທອງສະໄໝ (2011). ການຂະຫຍາຍປກພດຜກນອກລະດ, ຢທ ເມອງໂພນໄຊ, ແຂວງ ຫວງພະບາງ, ໂຄງການຄນຄວາເຂດພດອຍ ແລະ ພດທະນາຄວາມສາມາດ, ສະຖາບນຄນຄວາ
ກະສກາ ແລະ ປາໄມແຫງຊາດ 15. ບນກອງ ສລມນ ແລະ ຄະນະ (2002). ການບລໂພກຜກໃນເຂດຊານເມອງຂອງ ສປປ ລາວ,
ສນຄນຄວາພດຜກ ແລະ ໄມໃຫໝາກ, ວາລະສານກະສກາ ແລະ ປາໄມ, ສະບບທ 04, NAFRI
34
16. ພທອນ ທາມະວງ ແລະ ອະໂນລາດ ຈນທະວງສາ (2005). ຕລາຄາທາແຮງຂອງທດນກະສ ກາ ແລະປາໄມເຂດພດອຍ, ວາລະສານກະສກາ ແລະ ປາໄມ ສະບບທ 10, ສນສາ ຫວດ ແລະ ແບງເຂດດນກະສກາ, NAFRI
17. ພາກພມ ວລານຕວດ ແລະ ຄະນະ (2354). ປະສບການຊາວບານວາດວຍເຕກນກກະເສດເກອກນ, ມນນທພດທະນາອສານ, ໂຄງການເສມປະສດຕພາບກະເສດຕະກອນສລນ, ໂຄງການສງເສມເຕກນກການກະເສດແບບປະສມປະສານ ຈງຫວດຮອຍເອດ
18. ຫອງການແຜນການ-ສງລວມ ເມອງຮນ (2007). ບດສະຫບແຜນພດທະນາເສດຖະກດ-ສງ ຄມ ປະຈາປ 2006-2007
19. ຫອງການແຜນການ-ສງລວມເມອງ ຜາອດມ (2008). ບດສະຫບແຜນພດທະນາເສດຖະກດ-ສງຄມ ປະຈາປ 2007-2008
20. FAO (2547). ກະລາປ, ຄມການຈດການສດຕພດ ແລະ ລະບບນເວດ, ໂຄງການ FAO ເພອ 21. NAFRI (2011). Upland Research and Development Capacity Programme,
National Agriculture and Forestry Research Institute 22. URDP (2008). Analysis Eco-system Apply, Upland Research and
Development Capacity Programme, National Agriculture and Forestry Research Institute
35
11. ເອກກະສານແນບທາຍ 1 :
ບດສະເໜໂຄງການຄນຄວາ ປະເພດ: ໄລຍະເວລາ: ສະຖານທ: ເລກຮວງງບປະມານ ກລະນສກສາ 5-2009-4/2010 (1ປ) ເມອງ ຮນ, ຜາອດມ 361/xx ໃນພນທທາການຜະລດ X
1. ຫວຂ : ສກສາການປກຜກລະດຝນໃນພນທຂອງຊາວກະສກອນ
2. ເຫດຜນ/ປະຫວດ/ຂມນທຮຽກຮອງສາລບການຄນຄວາ, ເໝາະສມຂງເຂດການຄນຄວາຂອງ ສຄກປ ແລະ ກະຊວງ:
ການປກພດຜກຂອງຊາວກະສກອນໃນເຂດພດອຍ ສວນໃຫຍແມນອງຕາມລະດການ
ປກແຕໃນຊວງລະດແລງ, ໃນການປກຜກແມນພແຕກມກນເຫອກນຈງຂາຍ, ປກໃຊເຕກນກ ດງເດມໃນພນທນອຍໆ ເຊງບທນເຮດເປນອາຊບ ແລະ ບທນເປນສນຄາເທອ; ແຕເຫນວາຢພາຍໃນ ເມອງຮນ ໃນການບລໂພກພດຜກແມນມສງ ໃນນນກຍງສາມາດສງໄປຂາຍໃນເມອງອນໄດເຊນ: ເມອງແບງ ແລະ ເມອງປາກແບງ; ສວນເມອງຜາອດມກເຊນດຽວກນ ການ ປກຜກຂອງຊາວກະສກອນແມນ ປກແບບເປນສວນຄວເຫອກນຈງຂາຍ ໃນຕລາດເພອເປນ ລາຍໄດເສມ, ການປກຜກຂອງທງ 2 ເມອງ ແມນຄາຍຄກນຊາວກະສກອນສາມາດມລາຍຮບຈາກການຂາຍຜກ 2-3 ລານກບ/ໜງຊດ ຂອງ ການປກຜກເມອຮອດຊວງລະດຝນ ຊາວກະສກອນແມນຈະບປກຜກ (ເພາະບເຄຍປກ) ບຮເຕກນກ ແລະ ວທການປກຕະຫອດຮອດ ການນາໃຊແນວພນ ເມອປກໄປແລວຈະພບບນຫາໃນການປກເຊນ: ປກຜກແລວຜກບງອກ (ປກຜກບອອກ) ຫ ປກໃຫຍມາແລວຜກມກເນາ, ຜນຜະລດຫດລງ (ມພະຍາດ ແລະ ແມງໄມ ທາລາຍ) ອກບນຫາໜງເຫນວາຊາວກະສກອນຍງບທນຮ ແລະ ເຂາໃຈກຽວເຕກນກການປກຜກໃນລະດຝນລະອຽດເທອ, ໃນນນການນາໃຊແນວພນກຍງບ ທນເໝາະສມກບລະດການ.
ຈາກບນຫານນ ຈງເຮດໃຫຊາວກະສກອນມການນອຍໃຈ ແລະ ໝດກາລງໃຈໃນການເຮດສວນຜກເພາະຜນທໄດຮບບສມຄາກບການລງທນ ແລະ ຄາແຮງງານທນາໃຊເຂາໃນການປກ, ການບວລະບດຮກສາເຖງແມນວາ ຈະມທາແຮງທາງດານຕະຫາດ, ພນທປກທເໝາະສມ, ແຮງງານ ແລະ ມມນເຊອໃນການປກຜກກຕາມ ແຕຊາວກະສກອນກຍງຂາດ ຄວາມຮທາງດານເຕກນກໃນການປກພດຜກ ໂດຍສະເພາະການປກພດຜກລະດຝນ (ຜກນອກລະດ); ຜກທຊາວກະສກອນ ເຄຍບລໂພກກນໃນຊວດ ປະຈາວນ ແມນ: ຈາພວກໝາກເຜດ, ຜກຫອມບວ, ຫອມປອມ, ຜກກາດ ແລະ ຜກສະຫດ ໃນນນ ຜກທນຍມບ ລໂພກຫາຍກວາໝແມນ ຈາພວກ ຜກກາດ ແລະ ຜກສະຫດ (ຈາພວກຜກດງກາວແມນຜະລດໄດເອງ ພາຍໃນທອງຖນ) ສວນຜກກະລາດອກ, ກະລາຫວ, ກາດຫ, ໝາກເລນ ແລະ ແຄລອສ ແມນໄດມການ ນາເຂາຈາກ
36
ແຫງອນໆ ໃນປໜງບຕາກວາ 2 ໂຕນ. ຈາກບນຫາດງກາວ ຈງມຄວາມຈາເປນຕອງ ໄດນາ ໃຊຮບ ແບບເຕກນກ ເຕກໂນໂລຊທ ເໝາະສມເຂາໃນການຜະລດກະສ ກຄການປກຜກລະດຝນ ເຊງນາໃຊຮບແບບຄ: ຮບແບບການປກຜກແບບຍກໜານ, ຄມໜານ ແລະ ມງໜານເພອໃຫໄດຮບຜນຜະລດ ສງ, ໂດຍອງໃສຮບແບບເຕກນກການປກຜກນອກລະດ ຢເຂດເມອງຫາດຊາຍຟອງ, ນະຄອນຫວງວຽງ ຈນ ແລະ ຢເຂດເມອງຊຽງເງນ, ແຂວງຫວງພະບາງ ຊງໄດຮບຜນສາເລດ ແລະ ເປນທຍອມຮບຂອງ ຊາວກະສກອນ ໃນການປກຜກຢເຂດດງກາວ ແລະ ສາງລາຍ ຮບໃຫແກຄອບຄວໃນແຕລະປ.
ນອກຈາກທກາວມານເຫນວາ ປະເທດເພອນບານກໄດມການ ປກຜກລະດຝນ (ຜກນອກລະດ) ເປນອາຊບ ແລະ ເປນສນຄາເພອປອນເຂາໂຮງງານ ແລະ ສງອອກໃນນນມ ປະເທດຫວຽດນາມ, ຈນ ແລະ ໄທ ຊງປະເທດດງກາວ ແມນນາໃຊເຕກນກທກາວມາຂາງ ເທງນນເຂາໃນການປກຜກ ຊງຢພາກ ຕາເວນອອກຊຽງເໝອຂອງປະເທດໄທ ໄດມການປກຜກ, ປກໝາກເລນໄດ 2-2.5 ໂຕນ/ໄລ ໃຊຕນທນ ພຽງແຕ 2-3 ລານກບ/ໄລ ສາມາດສາງກາໄລ ໄດ 6-10 ລານ ກບ/ໄລ). ຍອນເຫນໄດບນ ຫາດງກາວທາງສນຄນຄວາພດຜກ ແລະ ໄມໃຫໝາກ ຈງໄດນາເຕກນກວຊາການ ທາງດານການປກຜກ ເຂາມາຊວຍ ໂດຍສະເພາະແມນເຕກນກການປກໃນລະດຝນ ເພອເຮດໃຫຊາວກະສກອນປກຜກໄດຕະ ຫອດປສາມາດຕອບສະ ໜອງຜກໄດຕາມຄວາມຕອງການຂອງຜບລໂພກ, ສາງລາຍຮບໃຫຊາວກະສກອນ ແກໄຂຄາລາຕກຕາ ແລະ ຫດຜອນການນາເຂາຜກຈາກບອນອນໆ ໂດຍສະເພາະຫດຜອນການນາເຂາຜກ ຈາກປະເທດເພອນບານ ເຊນ: ປະເທດໄທ, ປະເທດຈນ ແລະ ປະເທດຫວຽດນາມ.
3. ຄາຖາມຄນຄວາ - ຈະເຮດແນວໃດເພອໃຫຊາວກະສກອນມລາຍຮບ ແລະ ຂາຍຜກໄດຕະຫອດປໃນລາຄາທ
ເໝາະສມ? - ຈະເຮດແນວໃດເພອເຮດໃຫຊາວກະສກອນ ນາໃຊເຕກນກການປກຜກລະດຝນຢາງຍນນານ
ແລະ ຂະຫຍາຍອອກສວງກວາງຢາງແພຫາຍ?
4. ຫວໜາໂຄງການ
ຊແລະນາມສະກນ: ຕາແໜງ/ອງການຈດຕງ: % ເວລາ: ໜາທ:
ທານ ບນຖມ ສມພນປນຍາ ຄະນະສນສນຄນຄວາພດ ຜກ ແລະ ໄມໃຫໝາກ
40 ຫວໜາຂງເຂດ:ຜຊນາດານວຽກງານຕາງໆ ຂອງກດຈະກາການຄນຄວາ
ທານ ສມໄຊ ວນຄງຍະລາດ ວຊາການສນຄນຄວາພດຜກ ແລະ ໄມໃຫໝາກ
60
ນກຄນຄວາ:ຂຽນບດສະເໜໂຄງການລງຕດ ຕາມ ແລະ ຊນາດານເຕກນກ, ນາພາຊາວ ກະສກອນຈດຕງປະຕບດຕວຈງຢໃນພນທ, ເກບຂມນສງລວມຂມນ, ປະເມນຜນ ແລະ ຂຽນບດລາຍງານ
37
5. ພະນກງານຜອນ/ຜປະສານງານ ຊ ແລະ ນາມສະກນ: ຕາແໜງ/ອງການຈດຕງ: % ເວລາ: ໜາທ:
ທານ ທອງສະຫວນ ວຊາການ ພະແນກຄມຄອງການຄນ ຄວາທດລອງ
60 ຜຊວຍນກຄນຄວາ: ຊນາດານເຕກນກ, ນາ ພາຊາວກະ ສກອນຈດຕງປະຕບດ ຕວຈງ ຢໃນພນທ,ເກບຂມນສງລວມຂມນ,ປະເມນ ຜນ ແລະ ຂຽນບດລາຍງານ
ນາງ ສກສະຫວນ ມກດາວນ
ວຊາການ ສນຄນຄວາກະສ ກາ ແລະ ປາໄມ ພາກເໜອ
60 ຜຊວຍນກຄນຄວາ:ລງຕດຕາມ ແລະ ຊນາ ດານເຕກນກວທການຕາງໆ ນາພາຊາວກະ ສກອນຈດຕງປະຕບດຕວຈງ ຢໃນພນທ, ເກບຂມນສງລວມຂມນ, ປະເມນຜນ ແລະ ຂຽນບດລາຍງານ
ທານ ໄພ ຫອງການສງເສມກະສກາ ແລະ ປາໄມ ເມອງ ຮນ
100 ຜຊວຍນກຄນຄວາ: ນາພາຊາວກະສກອນ ຈດຕງປະຕບດຕວຈງຢໃນພນທ, ເກບຂມນ ຕາງໆ ສງລວມຂມນ, ລງຕດຕາມ ໃກສດ ກບຊາວກະສກອນ, ແນະ ນາເຕກນກວທ ການ, ປະເມນຜນ ແລະ ຂຽນບດລາຍງານ
ທານ ແສງອາລນ ຫອງການສງເສມກະສກາ ແລະ ປາໄມເມອງ ຜາອດມ
100 ຜຊວຍນກຄນຄວາ: ນາພາຊາວກະສກອນ ຈດຕງປະຕບດຕວຈງຢໃນພນທ, ເກບຂມນ ຕາງໆ ສງລວມຂມນ, ລງຕດຕາມໃກສດ ກບຊາວກະສກອນ, ແນະ ນາເຕກນກວທ ການ, ປະເມນຜນ ແລະ ຂຽນບດລາຍງານ
6. ຊາວກະສກອນທເຂາຮວມ
ຊແລະນາມສະກນ: ບານ/ຄອບຄວ: ເມອງ ກດຈະກາ ເນອທ
(ຕາແມດ) %
ເວລາ: ໜາທ:
7. ລະດບການສກສາທດາເນນການຄນຄວາ (ວທະຍານພນ/ບດລາຍງານການສກສາ)
ຊແລະນາມສະກນ: ລະດບ: Programme: ໜາທ:
PhD
MSc
BSc
8. ທປກສາໂຄງການ
ຊແລະນາມສະກນ: ຕາແໜງ/ອງການຈດຕງ: ວຊາ:
ທານ ດຣ. ບນເນອງ ດວງບບຜາ ຫວໜາ ສນຄນຄວາພດຜກ ແລະ ໄມໃຫໝາກ ປກຝງ (IPM)
38
9. ຈດປະສງການຄນຄວາ
1. ສກສາການປກຜກລະດຝນໃນພນທຂອງຊາວກະສກອນ
2. ສກສາການຍອມຮບທາງດານເຕກນກ ແລະ ແນວພນ ຂອງຊາວກະສກອນ ເຂາໃນການປກຜກແບບຍນນານ
3. ສກສາລາຍຮບທາງດານເສດຖະກດ
10. ການທບທວນເອກກະສານ
ສະຖານກະສກາຫາດດອກແກວ (1998) ໄດເວາວາ: ພດຜກແມນມຄວາມຕອງການສະພາບດນຟາອາກາດທເໝາະສມຕກບ ການຈະເລນເຕບໂຕດງມລາຍລະອຽດລມນ: - ເລອກພນທປກບອນທເໝາະສມ ແລະ ມການລະບາຍນາໄດດ - ດນມສະພາບຄວາມເປນກາງຄ: ມຄາຄວາມເປນກດເປນດາງ pH ປະມານ 6-6.8 - ໃຊແນວພນທເໝາະສມ - ມການຈດຕງປະຕບດໃຫຖກຕອງຕາມເຕກນກຄ: ການກຽມດນ, ການປກ, ການໃສຝນໃຫຖກຕອງ ແລະ ປອງກນ ພະຍາດ ແມງໄມໃຫທວງທນຕາມໄລຍະເວລາ ລວມເລອງການປກຜກ (2545) ກອງບນນາທການ ຖານກະເສດຕະກາບອກໄວວາ: ການປກຜກລະດຝນ ຖາຢາກໃຫໄດຮບຜນ ດແມນຈະຕອງປະຕບດຄ: ການປກຜກລະດຝນ ສວນຫາຍ ຊາວກະສກອນ ຂາດຄວາມຮທາງເຕກນກການປກ ແລະ ການປອງ ກນ ກາຈດພະຍາດແມງໄມ ທຖກຕອງ ສວນໃຫຍແມນສອບຖາມກນເອງ ຊງເຮດໃຫການປກຜກໃນລະດຝນພບບນຫາ ໃນນນ ເພອແກໄຂບນຫາດງກາວ ແມນຈະຕອງໄດປະຕບດຕາມເຕກນກດງນ:
- ມການປບປງດນດວຍປນຂາວ ໃນອດຕາສວນ 200-300 ກໂລ/ໄລ - ມການໃຊຝນອນຊເຊນ: ຝນຄອກ, ຝນໝກ, ເສດພດ ແລະ ອນໆ ໃນອດຕາສວນ 2-3ໂຕນ/ໄລ - ໃນລະຫວາງປກຄວນໃສຝນວທະຍາສາດຊວຍໃນອດຕາສວນ 25-30 ກໂລ/ໄລ - ສດຢາເຄມປອງກນພະຍາດຕາມຄາແນະນາ ເມອພບພະຍາດຄງທາອດ ຄວນສດພນຢາສາລບພະຍາດທລະບາດທກປ
ຕາມເວລາ ແລະ ລະດການ - ສດພນຢາເຄມປອງກນກາຈດພວກແມງໄມ ຈາພວກໜອນ, ເພຽໄຟ, ເພຽອອນ, ເພຽແປງ, ແມງຫວຂາວ ແລະ ດວງ
ຊະນດ ຕາງໆ ເປນບາງຄງເມອມແມງໄມດງກາວລະບາດ - ການເຮດໜານກາ, ໜານປກ ຕອງຍກຮອງສງ ແລະ ເຮດກາງໜານສງໃຫເປນຫງເຕາ ເພອປອງກນບໃຫນາຂງ ແລະ ປອງ
ກນ ໂລກເນາ ຜກທເປນພະຍາດຈາກແປງກາບຄວນນາໄປປກເດດຂາດເພາະຈະມພະຍາດລະບາດໄປບອນອນ - ມການປກຜກສະຫບກນ ແລະ ເລອກຜກທບແມນຕະກນດຽວກນຫເປນພະຍາດຕດຕຫາກນໄດ - ຢດປກຜກທມພະຍາດລະບາດຊວຄາວ 2-3 ປ - ໃຊວທການປອງກນພະຍາດແບບທາມະຊາດເຊນ: ການໃຊຝນອນຊຕາງໆ ເພອເພມຈລນຊໃນດນທທາລາຍພະຍາດພດ
ໃນດນໃຫຫດລງ ປກພດທປຽນສານພດອອກມາເພອເຮດໃຫພະຍາດໃນດນບາງຊະນດຫດລງ ມພດຫາຍຊະນດທໃຊ ປອງກນກາຈດຂກະເດອນຝອຍເຊນ: ໜໄມຝະລງ, ດອກດາວເຮອງ ແລະ ຫອມໂບລະພາ
39
11. ກດຈະກາ
1. ທດລອງເຕກນກການປກຜກກະລາປແບບຍກໜານປກ
2 ການປກໝາກເລນລະດຝນແບບຄມໜານ
3 ການປກຜກຫອມ (ຫອມປອມ) ແບບມງໜານ ແລະ ຫອມບວບມງໜານໃຊວດຖຄມໜານ (ແກບ ແລະ ເຟອງແຫງ)
12. ວທການ
12.1. ການຈດຕງປະຕບດ: ການຈດຕງປະຕບດເປນທມງານ, ຊງມນກຄນຄວາຈາກ ສະຖາບນຄນຄວາກະສກາ ແລະ
ປາໄມແຫງຊາດ ສມທບກບນກຄນຄວາສນຄນຄວາກະສກາ ແລະ ປາໄມພາກເໜອ ແລະ ພະນກງານວຊາການຂນເມອງ ພອມດວຍຄອບຄວຊາວກະສ ກອນ ຜທເຂາຮວມການທດລອງ.
12.2. ຮບແບບການທດລອງ:
ການປກຜກລະດຝນ (ຜກນອກລະດ) ໄດເຮດການຄນຄວາທດລອງແບບເປນແປງສາທດຢພນທຂອງຊາວກະສກອນ ທງສອງເມອງ ຊງມສງທດລອງຄ:
ການປກຜກກະລາປ ແບບຍກໜານ ຈດຕງປະຕບດຢ ເມອງ ຮນ
- ໃຫຊາວກະສກອນຮໄດເຕກນກການປກຜກກະລາປພນ HAYA ເຂາໃນ ການປກແບບຍກ ໜານໃນພນທຢາງ ເໝາະສມ
ການປກໝາກເລນ ແບບຄມໜານ ຈດຕງປະຕບດຢ ເມອງ ຮນ ແລະ ເມອງ ຜາອດມ - ປຽບທຽບແນວພນໝາກເລນລກປະສມ 382 ເຂາໃນການປກແບບຄມໜານ ແລະ ບຄມໜານ
12.3. ວທການທາງດານເຕກນກ
1. ການປກຜກກະລາ o ການກາແກນ:
ÀàÌÎßÅíÓÈéÌÀ‹àâÍ‹Ç: - ÈéÌÎïÀÐèà 1 Âî - ãÀŒÍâÏíà 1 Âî - ÐîŠÌÂÜÀ 1 Âî - ÆàÇÖßÜÞÈ 1 Âî - ÎïÌÁà× 1 Ê‹×ÇÌ‹ÜÇ - ÐîŠÌ 15:15:15 10 ÀðàÓ
ÎßÅíÓÜèÈÉàÅŠ×ÌÉŠàƒ åØ‹âÁ¿àÀèÌÈêãÖ‹×ÌáæÎÍèÌÄîåÅŠບອກຢາງ (äÈÇ 1 ແຕະຈະມ 120 ບອກຫຮ)
o ÀàÌÀ‹àâÓèÈÑèÌ:
40
ÌáâÜíàâÓèÈÑèÌÎßÅíÓÀèÍÅŠ×ÌÎßÅíÓÉŠàà - ÔàÀèÌäÂÌâ̳à 1 ÍŠ×ÃãÀà - ãÌ×ÑèÌ 1 ÆÜà - ÅçÁêÈÓíÈ(ÍíÈåØ‹ÓîŠÌ) 0.5 ãËŠÃ
o ÀàÌÔÜÈâÓèÈ − ØíÈÌŸåØ‹ÓêÂ×àÓÆîŠÓÑçດ − âÄàßÝïåØ‹ÑçÈêØÖíÓâÓèÈÑèÌÔïŠâÂÃÀàÃບອກ Â×àÓâÖéÀ ÎßÓàÌ 1-2 ÆèÃÉêãÓèÈ − åÅŠâÓèÈÑèÌ1-2âÓèÈ − ØíÈÌŸåØ‹ÎÞÀÈê − ÂîÓÈ‹×ÇÏ‹àÔàÃÁà×åØ‹ãÄÍÈêÎßÓàÌ 3-4 ×èÌ Ûì ÅèÃâÀÈâÍà Â×àÓ ÃÜÀÁÜÃâÓèÈ
ØàÀâØèÌâÓèÈÃÜÀ À¡âÎêÈÏ‹àÔàÃÜÜÀ − ÅêÈÔàÀèÌÓíÈåÅŠåÌÏ‹àÔàÃທຄມເບາກາເບຍຜກ
o ÀàÌÍí×ÖßÍèÈÝèÀÅà − ÚÌÉéÈÉàÓÀ×ÈÀàÎèÌÎßÄáËîÀƒ×èÌ − ÑàÇÛèÃÅèÃâÀÈâØèÌâÓèÈÃÜÀãÓŠÌâÜíàÏ‹àÔàÃËÂîÓÊíÃÀ‹àâÍ‹Ç ÜÜÀ − ÑàÇÛèÃâÍ‹ÇÓêÀàÌÄßâÖêÌâÉêÍäÉÓêåÍæÈ‹ 3-4 åÍ, åÅŠÐîŠÌ 46:00:00 ÜèÈÉà 4-5
âÓèÈ/̟ٲà Íí×ØíÈå؋˳×, ÀàÌåÅŠÐîŠÌãÓŠÌ 2-3 ×èÌ/Âà âÓ²ÜØíÈÐîŠÌãÖ‹×ãÓŠÌ ØíÈÌŸÖ‹àÃËîÀƒÂÃ
− ØíÈÌŸËîÀƒ×èÌ, ×èÌÖßÂÃåØ‹ÑçÈêâÍ¿àâÍ‹ÇÆîŠÓ Ûì ÅèÃâÀÈâÍà Â×àÓÆîŠÓËÓêÑàÇåÌ âÍ¿àâÍ‹ÇÏèÀ
− ÅêÈÔàÀèÌâƺÜÖà, ãÓÃæÓ‹ÛèÃÄàÀÑìÈÓêÀàÌÄßâÖêÌâÉêÍäÉ 3-4 åÍ, ÅêÈËîÀƒÜàËéÈ − ÏèÀÀßÖœÎê ÜàÇîÁÜÃÉ¿ÌÀ‹àÅàÓàÈÌáæÎÎïÀæÈ‹ ãÓŠÌ 30-35 ×èÌ
o ການກຽມດນປກ: − ໄຖຕາກແດດໄວປະມານ 10-15 ວນ ຫງຈາກນນຄາດໃຫລະອຽດດ, ເກບເສດໄມອອກໃຫໝດແລວຍກເປນໜານ.
− ການເຮດໜານ: ເຮດໜານໃຫກວາງ 60 ຊງຕແມດ, ສງ 20-30 ຊງຕແມດ, ຄວາມຍາວ
ແມນຂນກບພນທ ໃສຝນຄອກຮອງພນ 50-100 ກໂລກາມ/ໄລ ຫ ຝນສດ 15.15.15 ໃນອດຕາ 25 ກໂລກາມ/ໄລ.
41
o ວທການປກ: − ຫງຈາກເບຍມອາຍໄດ 28-30 ວນ, ກສາມາດປກໄດ ໂດຍການຂດຂມປກຢເທງໜາໜານທກຽມ ໄວ ໄລຍະຫາງ 40x40 ຊງຕແມດ ຄວາມເລກຂອງຂມແມນ 5-8 ຊງຕແມດ, ຈາກນນ ກຫດນາຂມກອນຈງເອາເບຍລງ ປກແລວຫດນາອກເທອໜງ (ການປກຄວນປກຕອນແລງ).
o ການປກສອມຄນ: − ຫງຈາກປກໄດ 5-7 ວນ, ຕອງສາຫວດເບງພນທ ຖາຫາກມເບຍຕາຍກປກສອມຄນ ເພອຫດຜອນເປເຊນການຕາຍ.
o ການໃສຝນ: − ຄງທ 1 ໃສເມອຕນພດມອາຍຍໄດ 10-15 ວນ ໃສຝນສດ15.15.15 ອດຕາ 12 ກໂລກາມ ປະສມກບ 46.00.00 ອດຕາ 4 ກໂລ/ໄລ (ລະລາຍກບນາຫດ)
− ຄງທ2 ໃສເມອຕນພດມອາຍໄດ 25-30 ວນ ໃສຝນສດ 46.00.00 ອດຕາ 6 ກໂລ ປະສມກບຝນສດ 15.15.15 ອດຕາ 15 ກໂລກາມ/ໄລ (ລະລາຍກບນາຫດ)
− ຄງທ3 ເມອອາຍໄດ 35-40 ວນ ໃສຝນສດ 13.13.21 ໃນອດຕາ 25 ກໂລກາມ/ໄລ (ຝງໃສຕາມຂາງຕນ (ໃຫຫາງຈາກຕນ 15-20 ຊງຕແມດ)
o ການໃຫນາ: − ໃຫຕາມຮອງ ຫ ໃຊບວຫດແຕລະຕນ ຖາຫາກຝນບຕກໃນໄລຍະປກ ໃໜແມນໃຫທກໆ ຕອນແລງ ຫງຈາກເບຍຕດຮາກດແລວ ກໃຫປຽນເປນອາທດລະ 2 ຄງ, ແຕບຄວນໃຫປຽກເກນໄປເພາະຈະເຮດໃຫດນແໜນ ແລະ ຮາກ ເນາການເສຍຫຍາ ແລະ ພວນດນ: ອາດຈະເສຍເດອນລະ 2 ຄງ ຫ ອງຕາມການເກດຂອງຫຍາ ໃນນນ ກເປນການພວນ ດນໄປພອມໆກນ
o ການປອງກນກາຈດສດຕພດ: − ອາດຈະໃຊຢາປງແຕງຈາກສະໜນໄພ ຫ ຢາເຄມເພອປອງກນ ແມງໄມ 10-15 ວນ/ຄງ ຫ ຖາຫາກແມງໄມທາລາຍຫາຍແມນຕອງໄດປອງກນໄວ 1 ຄງ/ອາທດ
o ການເກບກຽວ: − ເມອກະລາປອາຍໄດ 55-60 ວນ, ກສາມາດເກບກຽວໄດ,ໂດຍຕດເອາຫວທແໜນດ, ໃຊມບບ ຫ ສງເກດເບງງາຍໆ ຄ ຫວກະລາປຈະແບນ ກສາມາດຕດໄດ, ຖາຫາກຕດຫວທ
ບແໜນຈະເຮດໃຫກະລາປເນາ, ການເກບກຽວຄວນຈະເປນຕອນເຊາເພອສະດວກໃນການຂນສງ
42
2. ການປກໝາກເລນລະດຝນ: ການກາແກນ:
o ÀàÌÎßÅíÓÈéÌÀ‹àâÍ‹Ç: - ÈéÌÎïÀÐèà 1 Âî - ãÀŒÍâÏíà 1 Âî - ÐîŠÌÂÜÀ 1 Âî - ÆàÇÖßÜÞÈ 1 Âî - ÎïÌÁà× 1 Ê‹×ÇÌ‹ÜÇ - ÐîŠÌ 15:15:15 10 ÀðàÓ
ÎßÅíÓÜèÈÉàÅŠ×ÌÉŠàƒåØ‹âÁ¿àÀèÌÈêãÖ‹× ÌáæÎÍèÌÄîåÅŠÊíÃÔàà åØ‹ âÉèÓÊíÃËÓêÁßÙàÈ 3 x 5 Ì× (äÈÇÉèÈÊíÃÜÜÀ 1/4 ãÖß ÉèÈËèÃÅÜÃÁ‹àà ÁÜà À¿ÌÊíÃ)
o ÀàÌÀ‹àâÓèÈÑèÌ:
ÌáâÜíàâÓèÈÑèÌÎßÅíÓÀèÍÅŠ×ÌÎßÅíÓÉŠàà - ÔàÀèÌäÂÌâ̳à 1 ÍŠ×ÃãÀà - ãÌ×ÑèÌ 1 ÆÜà - ÅçÁêÈÓíÈ(ÍíÈåØ‹ÓîŠÌ) 0.5 ãËŠÃ o ÀàÌÔÜÈâÓèÈ - ØíÈÌŸåØ‹ÓêÂ×àÓÆîŠÓÑçດ - âÄàßÝïåØ‹ÑçÈêຫມâÓèÈÑèÌÔïŠâÂÃÀàÃÊíà Â×àÓâÖéÀÎßÓàÌ 1-2 ÆèÃÉêãÓèÈ - åÅŠâÓèÈÑèÌ 1-2 âÓèÈ - ØíÈÌŸåØ‹ÎÞÀÈê - ÂîÓÈ‹×ÇÏ‹àÔàÃÁà×åØ‹ãÄÍÈêÎßÓàÌ 3-4 ×èÌ Ûì ÅèÃâÀÈâÍà Â×àÓÃÜÀÁÜÃâÓèÈ
ØàÀâØèÌ âÓèÈÃÜÀ À¡âÎêÈÏ‹àÔàÃÜÜÀ - ÅêÈÔàÀèÌÓíÈåÅŠåÌÏ‹àÔàà o ÀàÌÍí×ÖßÍèÈÝèÀÅà - ÚÌÉéÈÉàÓÀ×ÈÀàÎèÌÎßÄáËîÀƒ×èÌ - ÑàÇÛèÃÅèÃâÀÈâØèÌâÓèÈÃÜÀãÓŠÌâÜíàÏ‹àÔàÃËÂîÓÊíÃÀ‹àâÍ‹Ç ÜÜÀ - ÑàÇÛèÃâÍ‹ÇÓêÀàÌÄßâÖêÌâÉêÍäÉÓêåÍæÈ‹ 3-4 åÍ, åÅŠÐîŠÌ 46:00:00 ÜèÈÉà 4-5
âÓèÈ/̟ٲà Íí×ØíÈå؋˳×, ÀàÌåÅŠÐîŠÌãÓŠÌ 2-3 ×èÌ/Âà âÓ²ÜØíÈÐîŠÌ ãÖ‹×ãÓŠÌØíÈÌŸÖ‹àÃËîÀƒÂÃ
- ØíÈÌŸËîÀƒ×èÌ, ×èÌÖßÂÃåØ‹ÑçÈêâÍ¿àâÍ‹ÇÆîŠÓ Ûì ÅèÃâÀÈâÍÃÂ×àÓÆîŠÓËÓê ÑàÇåÌâÍ¿àâÍ‹ÇÏèÀ
43
- ÅêÈÔàÀèÌâƺÜÖà, ãÓÃæÓ‹ ÛèÃÄàÀÑìÈÓêÀàÌÄß âÖêÌâÉêÍäÉ 3-4 åÍ, ÅêÈËîÀƒÜàËéÈ
- ÚàÀâÖÌÜàÇîÁÜÃÉ¿ÌÀ‹àÅàÓàÈÌáæÎÎïÀæÈ‹ ãÓŠÌ 25-30 ×èÌ
o ການກຽມໜານປກ: − ໄຖໃຫເລກ 25-30 ຊງຕແມດ ຕາກແດດໄວ 1 ອາທດ ຈາກນນ ກຄາດ ແລວຍກໜານ ປກໃຫສງ 20�30 ຊງຕແມດ, ຄວາມຍາວແມນຂນຕາມພນທຕວຈງ, ຄວາມກວາງ 60-80 ຊງຕແມດ; ຫວານປນຂາວ ອດ ຕາ 60-100 ກໂລກາມ/ເຮກຕາ, ຫວານຝນສດ 15-15-15 ຮອງພນອດຕາ 25 ກໂລກາມ/ໄລ, ເທງໜາໜານປກດວຍຜາຢາງດາ.
o ການປກ: − ປກເປນ 2 ແຖວ/ໜານ ສະລບກນໃນໄລຍະຫາງ 50x50 ຊງຕ ແມດ, ເຈາະຮໃຫເລກ 5-
10 ຊງຕແມດ, ໃຊຢາຟລາດານ ຮອງກນຂມອດ ຕາ 1 ກາມ/ຂມ ຫງຈາກນນກຫດນາໃຫຊມ.
o ການບວລະບດຮກສາ: − ການປກສາມ: ຫງຈາກປກໄດ 9-10 ວນ ແມນສາຫວດເບງພນທ ຖາຫາກພບເຫນຕນ ທຕາຍ ແລະ ຕນບສມບນແມນໃຫປກສາມຄນ ເພອຫດຜອນເປເຊນການຕາຍ.
o ການໃສຝນ: − ຄງທ1 ຫງຈາກປກໄດ 10-15 ວນ, ໃສຝນເຄມສດ 15:15:15 ອດຕາ 25 ກໂລກາມ/ໄລ.
− ຄງທ2 ຫງຈາກປກໄດ 25-30 ວນ, ໃສຝນເຄມສດ 15:15:15 ອດຕາ 25 ກໂລກາມ/ໄລ ທງສອງຄງແມນລະລາຍນາຫດ.
− ຄງທ3 ຫງຈາກປກໄດ 45-50 ວນ, ໃສຝນເຄມສດ 13:13:21 ອດຕາ 25 ກໂລກາມ/ໄລ ຝງລງດນອດຕາ 6 ກາມ/ຕນ ຫາງຈາກຕນ ປະມານ 15-20 ຊງຕແມດ.
o ການໃຫນາ: − ແມນແຕເລມປກຈນຮອດກອນຈະເກບກຽວ, ຫງຈາກເກບກຽວໝາກ ຄວນລດຜອນການໃຫນາ ບດງນນຈະເຮດໃຫໝາກແຕກ, ຖາຫາກໃຫນາຫາຍເກນໄປຈະເຮດໃຫເກດພະຍາດເຊອຣາ.
o ການປກຄາງ:
− ເລມປກຄາງໄດເມອອາຍຂອງໝາກເລນໄດ 10-15 ວນ, ໂດຍໃຊ ໄມປກລງດນເຮດເປນຄຮບ ໂຕເອ (A) ມດຮາວທ 1 ເມອອາຍໄດ 25-30 ວນ; ມດຮາວທ 2 ແມນມດຕນ ຫ ງາທເຕອຍ.
44
o ການຕດແຕງ: − ແມນຕດແຕງໃນເວລາດຽວກບການມດຄາງ (ຮາວທ1) ຕດແຕງ ໂດຍຈງໄວ 3 ງາໃຫຍ, ສາລບ ຄງທ 2 ຕດແຕງເມອເວລາເປນໝາກ (ຕດແຕງເອາໃບອອກ).
o ການປອງກນພະຍາດ ແລະ ແມງໄມ: − ສດຢາທກໆ 7-10 ວນ/ຄງ ເພອບໃຫພະຍາດ ແລະ ແມງໄມເຂາ ທາລາຍເພາະໝາກເລນນອກລະດ ແມນຈະມຈານວນເພຍຫາຍ; ໃນການ ປອງກນພະຍາດ ແລະ ແມງໄມ ແມນນາໃຊຢາຄ: ຊກ, ແລນ ເນດ ຫ ຟອສ ແລະ ຈາພວກອາຫານເສມທາງໃບເຊນ: ໃບໂພລານ, ຮອກໂມນນາ ດາ, ຮອກໂມນເສມດອກ ແລະ ໝາກ (ພະລງໃໝ, ຊບເປເຄ ໃນອດຕາ 20-30 ຊຊ/ນາ 20 ລດ) ເລມສດເມອພດມອາຍໄດ 10 ວນ (ໃນແຕລະ ຄງຕອງມຢາ ແລນເນດປະສມນາ, ສວນຢາ ຟອສ ແລະ ຊກ ແມນໃຊສະ ຫບກນໃນແຕລະຄງ).
o ການເສຍຫຍາ ແລະ ພວນດນ: − ແມນເສຍ 2 ອາທດ/ຄງ ອງຕາມຫຍາມໃນແປງປກ
o ການເກບກຽວ: − ເມອໝາກເລນມອາຍໄດ 70-90 ວນ, ການເກບກຽວແມນສງເກດເບງການ ປຽນສຈາກຂຽວເປນສຊມພ ບຄວນປອຍໄວຈນໃຫເປນສແດງຄາຕນເພາະຈະເຮດໃຫມ ບນຫາໃນການຂນສງ ແລະ ເສຍຄນນະພາບ, ສາມາດເກບກຽວໄດຕດຕກນໄດ ເຖງ 30 ວນ (ໄລຍະເກບກຽວຫາງກນ 4-5 ວນ/ຄງ)
13. ຄາດຄະເນຜນໄດຮບ
1. ຊາວກະສກອນຮນາໃຊເຕກນກ ແລະ ແນວພນ ໃນການປກຜກລະດຝນ ນາໃຊຢາງຍນນານ
2. ຊາວກະສກອນສາມາດມລາຍຮບຈາກການຂາຍຜກໃນລາຄາທເໝາະສມ
3. ຊາວກະສກອນຈະມຜກປອນຕະຫາດຕະຫອດປ
4 ຫດຜອນການນາເຂາຜກຈາກຕາງປະເທດ
5. ເຜຍແພຂມນທາງດານເຕກນກອອກຈດໝາຍຂາວຂອງ ສຄປກ ແລະ ບອນອນໆ
14. ລະບບການນາໃຊທດນ ແລະ ພນທ
1. ສະຖານທ ພນທຊາວກະສກອນ ເມອງ ຮນ ແລະ ຜາອດມ
2. ລະບບການນາໃຊທດນ ຊາວກະສກອນແມນເຄຍນາໃຊດນດງກາວ ປກເຂາ, ສາລ ແລະ ພດຜກລະດແລງ ເຂດທມສາຍນາທາມະຊາດ (ເຂດນເວດ 3)
45
15. ການຈດຕງປະຕບດ (2008/09)
ວນທ/ໄລຍະເວລາ: ກດຈະກາ/ຜນໄດຮບ:
05-06/2008 ຂຽນບດສະເໜໂຄງການ
06/2008 ແນະນາທາງດານເຕກນກການປກຜກ
06/2008 ລງສາຫວດເອາຂມນສະພາບລວມຂອງການປຜກ ແລະ ການຕະຫາດ (ການນາເຂາ ແລະ ລາຄາ)
06-07/2008 ນາພາຊາວກະສກອນປກ
07/2008 ປກສາມຄນສາລບພດຜກທບງອກຫທດແທນຕນທຕາຍ
06-10/2008 -ບວລະບດຮກສາ -ລງສາຫວດະພາບການປກຜກ (ເວາເລອງບນຫາກບວທແກໄຂຂອງຊາວກະສກອນ) ແລະ ການ ຕະລາດ
08-09/2008 -ເກບກາຂມນການຈະເລນເຕບໂຕ ແລະ ອດຕາການຕາຍຂອງແຕລະແນວພນ -ລງສາຫວດການຕະລາດ ແລະ ນາເຂາ
10/2008 -ຝກອບຮມກຽວກບເຕກນກການປກຜກນອກລະດໃຫພະນກງານວຊາການ ແລະ ຊາວກະສກອນ -ທດສະນະສກສາ
10-11/2008 -ເກບກາຂມນຜນຜະລດ, ລາຍຮບທາງດານເສດຖະກດ, ການຍອມຮບ ແລະ ປະເມນຜນຮວມ ກບຊາວກະສກອນ -ລງສາຫວດການຕະລາດ ແລະ ນາເຂາຜກ
12/2008 ຂຽນບດລາຍງານປະຈາປ
16. ງບປະມານທຕອງການ
ອດຕາ ຈານວນຄນ
ເດອນ ຄງ ລວມ (ກບ)
ລວມ (US$)
Honoraria and Consultancies
Senior Researchers
Staff Salaries:
Field Research Assistant
Temporary Labor
Other:
ເງນເດອນນກສກສາ Research Assistantship (M.Sc.)
Laboratory Analysis Allowance
ການເດນທາງ ຄາເດນທາງ, ອດຕາກນ ແລະ ພກເຊາ
- ອດຕາກນຫວໜາໂຄງການ 180,000 1 6,9,11/08 9,000,000
- ອດຕາກນວຊາການ 150,000 2 6,7,9,11/08 20,000,000
- ນາມນເຊອໄຟ 5,000,000 1 6,7,9,11/08 20,000,000
ການບລການ
ການວເຄາະ/ຫອງວໄຈ
46
ຈດພມ ແລະ ຫຍບເຫມ 1,000,000 12/08 1,000.000
ອນອນໆ: ການຂຽນ ແລະ ແປບດລາຍງານ
3,000,000 12/08 3,000.000
ອບປະກອນ ແລະ ສງຂອງຕາງໆ
ເຄອງໃຊຫອງການ 1,000,000 6-12/08 5,000,000
ເຄອງໃຊ ແລະ ອປະກອນຮບໃຊວຽກງານຄນຄວາ
6-9/08 24,060,000
ຝກອບຮມພ/ງ ວຊາການ ແລະ ຊາວກະສກອນ
30,000,000 8/2008 30,000,000
ທດສະນະສກສາ 30,000,000 12/2008 30,000,000
Costs 138,064,000
URDP/ NAFRI: 138,064,000
Other donor/projects:
Student Stipends & Allowances
TOTAL:
17. ເອກກະສານອາງອງ ຕາຕະລາງ 1. ງບປະມານທຕອງການໃນການປກຜກກະລາປ (1 ຄອບຄວ)
ລ/ດ ລາຍການ ຈານວນ ຫວໜວຍ ລາຄາ (ກບ) ເປນເງນ (ກບ)
I ແນວພນ
2 ພນ KY 1 ປອງ 300,000 300,000
II ຝນ
1 15:15:15 25 ກກ 8,000 200,000
2 46:00:00 25 ກກ 8,000 200,000
III ຢາປອງກນພະຍາດ ແມງໄມ
1 ຢາກນໂຄນເນາ 1 ກກ 50,000 50,000
2 ແບນເລດ 1 ລດ 200,000 200,000
3 ຟອສ 1 ລດ 200,000 200,000
4 ຟລາດານ 2 ກກ 50,000 50,000
5 ແລນເນສ 1 ກກ 100,000 100,000
6 ສະກ 1 ແກວ 300,000 300,000
IV ອາຫານເສມ
1 ໃບຟລານ 1 ລດ 300,000 300,000
2 ພະລງໄໝ 2 ກກ 70,000 140,000
V ອປະກອນອນໆ
1 ປນຂາວ 100 ກກ 10,000 1,000,000
2 ເຊອກຟາງ 6 ກ 5,000 30,000
47
3 ແສຂຽວ (ໜາງຂຽວ) 2 ກ 150,000 300,000
4 ກະແຕະເຈາະຮ (ກາເບຍ) 100 ແຕະ 12,000 1,200,000
ລວມຈານວນເງນທງໝດ 4,570,000 ຕາຕະລາງ 2. ງບປະມານທຕອງການໃນການປກໝາກເລນ (1 ຄອບຄວ)
ລ/ດ ລາຍການ ຈານວນ ຫວໜວຍ ລາຄາ (ກບ) ເປນເງນ (ກບ)
I ແນວພນ
1 ພນ 382 1 ຊອງ 140,000 140,000
2 ພນ HRC 06 30 ກາມ 40,000 120,000
II ຝນ
1 15:15:15 40 ກກ 8,000 320,000
2 13:13:21 25 ກກ 8,000 200,000
III ຢາປອງກນພະຍາດ ແມງໄມ
1 ຢາກນໂຄນເນາ 0.5 ກກ 50,000 50,000
2 ແບນເລດ 2 ລດ 200,000 400,000
3 ຟອສ 2 ລດ 200,000 400,000
4 ຟລາດານ 3 ກກ 50,000 150,000
5 ແລນເນສ 2 ກກ 100,000 200,000
6 ສະກ 1 ແກວ 300,000 300,000
IV ອາຫານເສມ
1 ຊບເປເຄ 2 ລດ 300,000 600,000
2 ພະລງໄໝ 2 ກກ 70,000 140,000
V ອປະກອນອນໆ
1 ປນຂາວ 60 ກກ 1,000 60,000
2 ເຊອກຟາງ 6 ກ 5,000 30,000
3 ແສຂຽວ (ໜາງຂຽວ) 2 ກ 150,000 300,000
4 ຜາຢາງຄມໜານ 2 ກ 300,000 600,000
ລວມຈານວນເງນທງໝດ 4,010,000
48
ແບບຟອມເກບກາຂມນ: ຜກກະລາປ ຊຊາວກະສກອນ:………………………ບານ:………………………..ເມອງ:………………….ແຂວງ:…… ຜເກບກາ:……………………………...ວນທ:……………………….
ຈານວນ ດອນຕວຢາງ
ນາໜກ (ກກ/ຫວ)
ນາໜກທງໝດ (ກກ/ດອນ)
ຫວທຂາຍໄດ (ກໂລ)
ຫວທຂາຍ ບໄດ (ກກ)
ພະຍາດ ແມງໄມ
ດອນທ 1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
ດອນທ 2
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
ດອນທ 3
1
2
3
4
5
6
7
49
ແບບຟອມເກບກາຂມນ: ໝາກເລນ ຊຊາວກະສກອນ:………………………ບານ:………………………..ເມອງ:………………….ແຂວງ:……… ຜເກບກາ:……………………………...ວນທ:……………………….
ຈານວນ ດອນຕວຢາງ
ນາໜກ ໝາກ/ຕນ
ນາໜກທງໝດ (ກກ/ດອນ)
ໝາກທຂາຍໄດ (ກໂລ)
ໝາກທຂາຍ ບໄດ (ກກ)
ພະຍາດ ແມງໄມ
ດອນທ 1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
ດອນທ 2
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
ດອນທ 3
1
2
3
4
5
6
7
50
ແບບຟອມເກບກາຂມນ: ຊຊາວກະສກອນ:………………………ບານ:…………………….ເມອງ:………………….ແຂວງ:………… ຜເກບກາ:……………………………...ວນທ:……………………….
ລ/ດ ກດຈະກາ ວນ,ເດອນ,ປ ຊະນດຢາ,ຝນ,ຮອກໂມນ ທນາໃຊ
ຈ/ນຄງ ອດຕາ
1 ມກາເບຍ
2 ມແຕກງອກທາອດ
3 ມແຕກງອກ 50%
4 ມແຕກງອກ 100%
5 ມປກ
6 ມປກສອມ
7 ມອອກດອກທາອດ
8 ມອອກດອກ 50%
9 ມອອກດອກ 100%
10 ມຈບໝາກທາອດ
11 ມຈບໝາກ 50%
12 ມຈບໝາກ 100%
13 ມເກບກຽວທາອດ
14 ມເກບກຽວ 50%
15 ມເກບກຽວ 100%
16 ການນາໃຊຢາ
17 ການນາໃຊຝນ
18 ການນາໃຊຮອກໂມນ
19 ການໃຫນາ
51
ແບບຟອມເກບກາຂມນ: ການນາໃຊແຮງງານ ຊຊາວກະສກອນ:………………………ບານ:…………………….ເມອງ:………………….ແຂວງ:………… ຜເກບກາ:……………………………...ວນທ:……………………….
52
ແບບຟອມເກບກາຂມນ: ສງນາເຂາໃນການທດລອງ ຊຊາວກະສກອນ:………………………ບານ:…………………….ເມອງ:………………….ແຂວງ:………… ຜເກບກາ:……………………………...ວນທ:……………………….
ລ/ດ ລາຍການ ຈານວນ ຫວໜວຍ ລາຄາ (ກບ) ເປນເງນ (ກບ) ໝາຍເຫດ
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
53
18. ການຢງຢນ
ຂາພະເຈາຂຢງຢນວາຂມນຂາວສານທງໝດທໄດກາວຢຂາງເທງນນແມນຖກຕອງ ແລະ ຂມນເຫານ ບໄດມການປຽນແປງລາຍລະອຽດ ແລະ ຄວາມຕອງການຕາງໆ ທງສນ ແລະ ຍງບທນໄດຮບການອະນມດຈາກ ໂຄງການຍອຍຄມຄອງການຄນຄວາ/ສະຖາບນ ເທອ.
ວນທ:
RMC/NAFRI Head of Scientific Council :
Approval and sign off sheet
ຄາເຫນ ແລະ ຂແນະນາ
ບດສະເໜຕງກບຂງເຂດການຄນຄວາບ ແລະ ຢໃນກອບຂອງລດຖະບານ ແລະ ເປາໝາຍພດທະນາແລະຄນຄວາຂອງກະຊວງບ?
ປະສບການທາງດານວທະຍາສາດ ແລະ ການຄດເລອກຫວໜານກຄນຄວາ, ຜຮວມງານ ແລະ ຜຊວຍ/ວຊາການ
ຕາຕະລາງດາເນນງານມເຫດມຜນ ແລະ ເໝາະສມ ( ວນທຂອງການເລມຕນໂຄງການຄນຄວາ)
ງບປະມານມເຫດມຜນ
ສາງໃຫມການເຊອມໂຍງຫພວພນກບໂຄງການຄນຄວາອນໆ
ຂແນະນາສາລບການຈດຕງປະຕບດ
ຄາເຫນຈາກ: ພະແນກຄມຄອງການຄນຄວາ, ຜປະສານງານພາກສະໜາມ, ສນກຽວຂອງ, ສະພາວທະຍາສາດ, ຫວໜາສະຖາບນ
ເຫດຜນສາລບການລາຊາ
54
19. ເອກກະສານແນບທາຍ 02: ຮບ: 02. ການປກກະລາປ ແລະ ການຕະຫາດ, ຢທງ 2 ເມອງ
ຮບ: 03. ການປກກະລາປ ແລະ ການຕະຫາດ, ຢທງ 2 ເມອງ
, ��%
, , ��%
,
………….
………….
