+ All Categories
Home > Documents > CAROLO ZETTRRSTR0Muu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1298777/FULLTEXT01.pdfhibtiitur, efefervatidus...

CAROLO ZETTRRSTR0Muu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1298777/FULLTEXT01.pdfhibtiitur, efefervatidus...

Date post: 02-Aug-2020
Category:
Upload: others
View: 1 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
16
DISSERTATIO DE SYPHILITIDE CURANDA FRAGMENTA QILEDAM SISTENS Q U A Μ YEN. EXPERIENTISS. FACULT. MED. UPSAL, Ρ RIS IDE CAROLO ZETTRRSTR0M D. MEDICIN.® THEOR. ET PRACT. PROFESS. REG. ET ORD. REG. COLLEGII SANITATIS MEMBR, HONOR. REG. ACAD, SCIENT. STOCICH. ET REG. SOCIET, SCIENT. UPSAX. MEMBR. PRO SUMMIS IN MEDICINA HONORIBUS OBTINENDlS. PUBLICE EXHIBET AUCTOR EBBE FR. SCHOUGH CXIR. MAGISTER, LEGIONEM VESTROGOTH. DAHLICAM MEDICUS SECUNDUS NEC NOK AD VALETUDIN. WENERSBORGENSE MEDICUS. IN AUDIT. MED. DIE OCTOBft. MDCCCXXM, UP SAL I Excudebant reg. acad. typographi.
Transcript
Page 1: CAROLO ZETTRRSTR0Muu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1298777/FULLTEXT01.pdfhibtiitur, efefervatidus quidem, neutiquam vero imi-tandus» M.dtgntorifymptomanmij*rim»riorm*ieksfiCarmi·

DISSERTATIO

DE

SYPHILITIDE CURANDA FRAGMENTA QILEDAMSISTENS

Q U A Μ

YEN. EXPERIENTISS. FACULT. MED. UPSAL,

Ρ RIS IDE

CAROLO ZETTRRSTR0MD. MEDICIN.® THEOR. ET PRACT. PROFESS. REG. ET ORD.

REG. COLLEGII SANITATIS MEMBR, HONOR.REG. ACAD, SCIENT. STOCICH. ET REG.

SOCIET, SCIENT. UPSAX. MEMBR.

PRO SUMMIS IN MEDICINA HONORIBUS OBTINENDlS.

PUBLICE EXHIBET

AUCTOR

EBBE FR. SCHOUGHCXIR. MAGISTER, AÜ LEGIONEM VESTROGOTH. DAHLICAM

MEDICUS SECUNDUS NEC NOK AD VALETUDIN.

WENERSBORGENSE MEDICUS.

IN AUDIT. MED. DIE OCTOBft. MDCCCXXM,

UP SAL I

Excudebant reg. acad. typographi.

Page 2: CAROLO ZETTRRSTR0Muu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1298777/FULLTEXT01.pdfhibtiitur, efefervatidus quidem, neutiquam vero imi-tandus» M.dtgntorifymptomanmij*rim»riorm*ieksfiCarmi·
Page 3: CAROLO ZETTRRSTR0Muu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1298777/FULLTEXT01.pdfhibtiitur, efefervatidus quidem, neutiquam vero imi-tandus» M.dtgntorifymptomanmij*rim»riorm*ieksfiCarmi·

konungens troman,

general- di rectε uren för sjukskötseln vid

lazaretterna γ riket, inspectorn vid kongi~

ca ro linska institutet, medicinal-radet,

riddaren af kongl. nordstjerne och wasa

orden, ledamoten af kongl- vetenskaps

akademien, välborne och vidtberömdbherr doctor

AD. JOH. HAGSTRÖMER

tilieguas dessa blad med en stämning af tacksamhet sida»mau hyser (or derir som i faderlig omvårdnad fö<r fädernes-landets yngre läkare öfver träffades af ingen.

Έ. Fr. £ c ii o U CK.

Page 4: CAROLO ZETTRRSTR0Muu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1298777/FULLTEXT01.pdfhibtiitur, efefervatidus quidem, neutiquam vero imi-tandus» M.dtgntorifymptomanmij*rim»riorm*ieksfiCarmi·
Page 5: CAROLO ZETTRRSTR0Muu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1298777/FULLTEXT01.pdfhibtiitur, efefervatidus quidem, neutiquam vero imi-tandus» M.dtgntorifymptomanmij*rim»riorm*ieksfiCarmi·

DISSERTATIO

DB

OTPHILITIDE CURANDA FRAGMENTS.

QUjEDAM SISTENS.

A.rma fumere non posfe, nifi quae haud minora mini·-.tant-ur pericula, quam ipfe, qui pelleretur, hoRis, triRis-•fi na faneeR necesfitas; quod tarnen de mercurioTyphili-tidem expuifuro magnopere valere, neminem fugit. Diaigitur multumque in id, ut remedia tutiora minusque pe-riculofa invenirentur, incubuere; nec fruRra omnino, di·verfis enim modis pernieidfam hane peRem, hydrargyronon adhibito, curare contigit. Ad quod vero medica-men, ad quam ejus adhibendi methodum in quovis ρο·tisfimum cafu refugiendum, difficillimum fåne eR Judi¬cium. Quo tarnen faciiior, experimentis comparatis,aeRimatio fit, morbique natura penitius nobis innotefcat,non alienurn diiximus apud exteras quasdam gentes»qualem morbus fpeciem praebet quibusque pellitOr re-mediis, breviter oRendere. Hac vero in re exponenda.»ceteris leviter ta<Ris, in iis prasfertim gentibus haererein animo eR, qu» experimentis ad morbi naturam cu-ramque illufirandam inRitutis maxime abundant.

In Otaheiti in fula luem fyphilrticam (five ifcenefiéioclimatis hoc, fivc evolutionis gradul mtnori et fingularlcuidatn incolarum indoli tribuendum, in medio relinqui-mus) mitem femper fuisfe, nec magnam umquam attu-lisfe cladem ne tnitio quidem, quum mercurius, iin hacterra plane incognitus, contra iyphilitidem nequaquamadhiberi potuit, inter ornnes fatis confRat, et luem fyphi¬lrticam eamque inveteratam chincona, camphora et opiofolis fanatam fe in Oriente <obfervasfe Larrey affirmat%

Page 6: CAROLO ZETTRRSTR0Muu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1298777/FULLTEXT01.pdfhibtiitur, efefervatidus quidem, neutiquam vero imi-tandus» M.dtgntorifymptomanmij*rim»riorm*ieksfiCarmi·

2.

nec multum de ftatu dicere habemns curaqne morbirquem in oris infulisque maris mediterranei mitioremGre mvenimus, quam cui mederi opus eft (Brandes).Eandem Lufitania faciem praebety nec fere aiia in Hi-fpania ratio, ubi tarnen mdolem malt aliquando jam de-teriorem reperifiius, nec rarus heic hydrargyrus, formapraßferfeim unguenti porrtiftus. (Vide Ferguibn , Rofe yGünther &c).

In Gallia ingenium fj-phiiitidis ad rafionem ejusdemapud nos propius accedit; etiamfi in urbe Europae, mo-ribus oorruptis fumma infam i a adfperia, aftirmante J. Ε.Caspero, medico Berolinenfl, ea de re judicandi occafio-nein fatis nabtolues venerea multo rarror occurrit,quam apud gentem, quae fuuir. ipfius nomen morbo con-cedere eft coa&a, exfpebtare licet. Quod quidem plise-nomenon ex indole nationis levi, aperta et impudica,qua Galli morbum (quod contra apud nos) falfo nan·quam pudore disfimuiant, altiores donec miferit radices,Casperus quamvis expiicare (ludet; majori tarnen juremitiori cosli plagae legique fempfternse, qua tempus etceleritas procesfus omnis vitalis e ealoris pendent gra¬da, anginem debere videturr quo farftur» eft, ut heic mi¬nus, quam apud nos, ionge fbrfan ablit tempus, quotandem morbus diem eft obiturus fupremuro.

Clarisfimi ex grege maximo aubtorum Gallige, qutde fyphilitide fcripfere, ex. gr. Alibert, Cuilerter, Lagneat*&c. in bis rebus conveniunt: — unde* quo dotftrina demorbo fypbilitico bodie in Gallia fit perdufta, elucet. —·

Idem virus quin aeque gonorrhoeam virulentam acutcus venereum gignat, eorum fere nemo dubitet i). Hy-drargyrum iyftema praefertim tymphaticum afficienter»virus fypbiliticum non nlfi excitata febre expellere fta-

i) Freieau: memoire fur 1'identité de nature entre ie virus gonofr-boxque et celuijie la veröle. 1813.

Page 7: CAROLO ZETTRRSTR0Muu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1298777/FULLTEXT01.pdfhibtiitur, efefervatidus quidem, neutiquam vero imi-tandus» M.dtgntorifymptomanmij*rim»riorm*ieksfiCarmi·

3

tanη t, unde cafus fyphnitidK, ultro curatae, hand dubiosex febre iponte nata explicant,* nec illis dubiuin eft,plurimis aliis remediis, febrem ciendo, perfe&am effidρ os fe curam 2). Mercurii ufum cum admittant, muriasbydrargyricum fubliinaUim., doli fenfirn couiaiuniter adgranum di midi um auéia in ufum vocatum^ forma potis·fiiriöffl folutionis van Swietianse, quae fola fere in nofo-comio fyρhi li ti eo Parifienfi adbibetur, ceteris pneparatisvalde praeoptant. Symptomatibus inflainmatoriis potu-bus mucilaginofis, refrigerantibuS et purgantiis fublatis,primum måne jejuno porrigitur cochleare fnlutionis fub-limati unum, grant circiter quadrantem continens, quodaliquot poß diebus dupficatutn fummam conßituit dofin.Ob magnam in tubum alimentärem vim lohoc fic diétogummofo admixtum femper datur remedium. In cafaquovis folito grana xv-xxv. morbo vero inveterato gr,xxxvj ad xlv fufficiunt. Friéiiones mercuriales, mi¬nus acceptac, non nifi cute baleis tepidis pr.aeparata in-ilituuntur, nec disetam parcam in ufum vocant. In no-iocomio Lndowici fumigationes mercuriales alterno diev el duos deinceps dies, tertio omisfo, inßitutae, ad nu·merum xx-xl iterantur; interdum methodum iequun·tur ckreanam, qua calomel cum gummi ammoniaco, piu-ries de die gingivis inuntßutn, cum faliva degfutitur; fa·livatio, quantum fieri poteft, evifatur.

Sudortfica, quibus fine omni mercurii ufu affeftionesquam maxime inveteratae heic quoque fanantur, ubi jamabufu maceratus vel complicatione quadam originaria la-borans a tnercurio abhorret aeger, praefertim adhibentur.Cullerier in nofocomio fyphilitico decoftis ligni fasfafrasr,guajaci et farfaparillae maxime confidit. In noioeomio

λ) Vide prae ceteris Lagneau: Expofé des fymptomes de 1® ca»l*-die fénénenne &c. Paris 1818·

Page 8: CAROLO ZETTRRSTR0Muu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1298777/FULLTEXT01.pdfhibtiitur, efefervatidus quidem, neutiquam vero imi-tandus» M.dtgntorifymptomanmij*rim»riorm*ieksfiCarmi·

4

Ludovici deco&um Feltzit inerifcö dile&isfitna ef** for-mula 3).

Aarum ut antifyphiliticum minime conomendatur.Parum et rariiiS ad' inje&ioncs In gotiorrhoea con·4

fugiunt, nec faepius ulcera lyphilitica urunturj excrefcen-tiae vero iyphilst!c:2S acernims cauteriis, immo, fcalpelloexftirpantur, Curatio cujuscumque fymptomatis fimpli·cisfima in genere felici fuccesfu haud caiet*

In Angliam jatn transgredientes, praeierfcim de me-thodo fyplii!it:djm flne: mercurio medendi verba faélurifumus, cum 1 éxpénmentiis inftitutis ditisfima eft,r»ec praeterea i < ni .-a morbl neque curatio mercurialishic minime ad!?. obfoieta novi quid, cui adhsereamus,praebe^.

Secundum CarrnlehatU in hae re diligentisfimeexpertus eft, omnia uluerb venerea primaria in duas ab·eunt clasfes, quar 1 'or cuique curae vei flm.plicisfimae facile cec r. alf»··»·» vero nmligmof cuivis reme-dio pertinax refiftit. I ^mque clasfetn ejusdem indoliffymptomata fequuntur.

Ciasfi fymptomatum primitivorum mitiori adnume¬rantur : 1:0 Ülcurfuppi $ne mänratiortii margin* rlevat® fa puftula pruriente örtum, cutem sequsns, iine ex· "av a·tione manet. Neque r;ius mercurii internus vd «iberrf·*mus, neque caufticum hic profuerunt» cum e eorrra-io

3) Rc. Stibii fulphuraa u; ;ri Unciatc un. c. drachsn. t»ib.Rad. farT.p«■»» chlna? *5. -— *— 'Jru·.·; re. :-i· v

tjhfe'ä? ·ήίρ- χ·;rv·ν'.·.Λ'>:£)ί''.!■ η2 ·τ"ίν· ■' ·:.

Cr'.: ·> *c. -.,11b Ob « φπ Iftlifc l.'-.t. d»4f.»dde

ffydrarg. oaorfat. eaffnS' granüraS* éiS Jtrbrméå ρύ åstgen» - '■*

Page 9: CAROLO ZETTRRSTR0Muu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1298777/FULLTEXT01.pdfhibtiitur, efefervatidus quidem, neutiquam vero imi-tandus» M.dtgntorifymptomanmij*rim»riorm*ieksfiCarmi·

5

adftringentlä, lavatlötteS ifkvctu iales et φκ-itus Iaver:du-lie, fervata corporis quiete; frrmmam utilitatém -prarbue-runt. Symptomata conftitutmnalia rarius, buöones veroiiepius furst obfervatao. Cur?» interna deo rto farfaparil»jae uns cum refra&a dofi autimonft abfofvvbatur. Nonηΐίι mercurh interne dato fymptomata gravio*a parinvrunt, quae caoftica et irritantia aegre patientia, faipe far-fapariiia, vita rufticana et balneis marinis, in caiibusautem defperatis, arfenico evanuerunt. — 2:0 Ulcus fu*pefficiale, Jine induratione et ßne tnargiue elevato. Eiavata fu-perficie fungofam plerumq e praebet fpeciem. Ufus ex»fernus mercorii in aqua c; > farfapariüa et antimonis*·Iiis ilmui interne datis, map» a funt uniitate. 3:0 Exco*tiationes glandis et interna prapv.tii faperßtir.i, cum pnwlentamateria fecretione, faepius gonorthoeam fequi et in fcrofu-lofis quidem haud raro fponte (fine coitu fordido) ena»fei videntur, nihilo tamen minus fymptomata conftitu·tionalia interdum provocantes. (fura eadcm ef t ac incafu praecedente. diathefi univerfali fölummodo mod ka-ta. 4:0 Gonorrhoen virulenta, Gonorrhoea qm q ne bubo·nes, affeftiones cutanea«, verbo fymptomar« puaevis con-fecutiva gigni, plurimis Angliae medicis Utis probatumvidetur, nec dubium eft, quin fententia Hunteri de Men»titate gonorrhoese cum iyphilitide vi&oriam reportage»rifw Gonorrhoea fine mercnrio f.episosme cur:*tnr, ufusver«> tum inje&ionum, hic acceptarnm, tum balfamorui«et netheroteorum, quae ftadio qltoque inilaminar onis ad«hibtiitur, efefervatidus quidem, neutiquam vero imi-tandus»

M.dtgntori fymptomanmi j*rim»riorm*i eksfi Carmi·cfvuel j:o nhäs pka, tlöw-itrn adruo-nrsk et «:o uktts exfolians[ikughuig Te re) y * > nr\im ' neutron VtUftil* admittft tnercu-rluin. 1lind neque granulatiofte iseque cailolitate margUnum, fed rapiditate, qua increbefcit et pronitate ad re»deundum cognofcitur, Cura antimonialiis, dofi fafiidium

Page 10: CAROLO ZETTRRSTR0Muu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1298777/FULLTEXT01.pdfhibtiitur, efefervatidus quidem, neutiquam vero imi-tandus» M.dtgntorifymptomanmij*rim»riorm*ieksfiCarmi·

6

tn o Vente, cicuta et farfaparilia interne; fomentatioßibusvel calaplasmatibus cum opio externe adhibitis, sbfolvi·tur* Hot a pun&o nigro incipiens, gram pulveris pyreifpeciem et magnitudinem referens, fumina violentia etdolore crefcit. Anxie li c inercurius evitandus; nequecataplasmata neque china — fcuian ob continu am ferefebrem — profuerunt. Mixtura camphoiae cum tinctu-ra myrrhae, ufus frequens et uberrimus cicutae et opiifaepe cum fuccesfu funt adbibira.

Symptomatum fecund a riorum adfeéfciones cutaneaeprincipales funt, quas Carniicbael in tres fpecies disper·tit: 1:0 Exanthema papilläre vix patitur metcurium, praefer-tim initio. Curae ad fymptomata primaria praefcriptse,exftindla febre, deco&um iarfaparillae et antimonii aliaaccedant; 2;o Exanthema pußulare. Heic quoque mercu-rii ufum plerumque noxium experti funt. Utiütatemantimonialia, farfaparilia et guajacum, tartarus emeticus,forma unguenti, balnea hepatica habuere, exitum verodecrefcentis jam morbi accelerare videbatur mercurius;g:o Exanthema tnberculare: ornnes affe&iones comitantesex. gr. ulcera faucium, affe&iones cutanese osiium &c.indole funt teterrima. Ufus mercurii, maxime licet fal¬lax, vitn tamen posfidet progreslum deftru&ionis inhi-bendi, quo fa&o, cura guajaco, ftibio, farfaparilia, acidonitrico, pulvere Doweri, balneis, cicuta cum decoéto ra-dicum copiofo junétis, abfolvitur.

Ad ulcera faucium oxymel aeruginis, folutio nitratisargentici vel muriatis hydrargyrici, penecillo applicata;ad dolores artuuin, prout res fert, venaefeftio, hirudines,tartarus antim. dofi refra&a, foinentationes calidae, vefi-catoria fimul cum deco&is radicum in ufum vocantur.Carmichael tamen ipfe, reliquis fruftra tentatis, mercuri-um ultimum esie refugium vult.

Rose, celeberrimum Fergufon fecutus, quos finemercurio curavit multos, eorum paucos fymptomatibus

Page 11: CAROLO ZETTRRSTR0Muu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1298777/FULLTEXT01.pdfhibtiitur, efefervatidus quidem, neutiquam vero imi-tandus» M.dtgntorifymptomanmij*rim»riorm*ieksfiCarmi·

7

confecutivis et iis femper Ievisfimis aiSl&os vidit. Mur-rav, Evans, R o\vn; Thoififön, Guthrie, Deafe, Arthur,Gördon &c. diveriis Anglise provinciis ulcera genitaliurncujuscumque indoiis ac fpeciei fimplicisfimis traftantesremediis iine omni plerumque mercurio, duabus hebdo-tnadis ad decetn. plerumque fanarunt. Symptomata cou·fecutiva, quam dato mercurio, longe rariora erant. Thoin·fon nofocomii Edinburgeniis praefeélus ditisfima experien-tia idem docuit. Ulcera primitiva regimine antiphlogift.et remediis lemoribus topicis cesferunt; bubones nun-quam indolem gangräenofam vel phagedaenicam, quac u-fum mercurii fequi fölet, induerunt. Symptomata confe-cutiva, ulcera faucium aphthofa aflfe&ionesque cutis va·rise inträ quartam et decimam hebdomadam erupta, cun-fta, nullo porre&o mercurio nec ulla diathefi morbofareli&a, lento quarnvis gradu, dispaueré. Haud fecusBavt let et von Hennen 4). Cura ulcirum primariorum ini-tio mere antiphlogiftica mftituitur. Le&o retent.us ae-ger, diaeta vegetabiii fruitur; externe cataplasmata, lin-teum fimplex, folutio acetatis plumbici vel fulphatis cu-prici, aqua ca i eis vel acidum nitricum pro re rata adhi-bentur; cura bubonum hirudine, cataplasir.ate, fomentatio-na adftringente, veficatorio, compresfione &c abfolvitur.Symptomata fecundaria, cum hane iine mercurio curaminterdum funt fecuta, leviora plerumque et cutem infe-ftantia, balne© calido, diaphoreii, iarfaparilla aliquando etguajaco; praefertim vero ftibio et pulvere ipecac-thebai-co disparuere. Ulcera faucium rarisfime occurrentia re¬gimine snriphlog., gargarismate adftringente et embro*catione quatourdecim dieruin fpatio feliciter fanata funtEadein omnino nodorum eft osfium ratio. Cafu inter¬dum d&iperato, ultimum refugium, hydrargyrus, nuncfefellit nunc fpem fuftinuit. Sic fupra di&i medici Angli»,

4) Pnnciples of roiiitary Surgery &c. 18*0.

Page 12: CAROLO ZETTRRSTR0Muu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1298777/FULLTEXT01.pdfhibtiitur, efefervatidus quidem, neutiquam vero imi-tandus» M.dtgntorifymptomanmij*rim»riorm*ieksfiCarmi·

s

Experimente recerrtisfima, <quae ;praeter ceteros ??σ/-uttu Philadelphia© inftituir, luem fyphiliticam faepisfiroeiine mercunio feliciter curari aperte docuere 5).

Ex Omnibus his reliquisque ejosdem generis expe-rimentis praecepta feqtientia duci .posl'e videntur:

Criteria, quibus fyphilitidero genuinem a morbo 'ficdifto venereo diftin&am voluenunt, haud omnino iuffi·ciunt.; ne.c ullo modo diverfa horum morborum orrgt>probari poteft. — Ex vulneie genitalium primitivo quo-vis bubones ae fymptomata quaccumque fectindaria, niil-la re esfentiäli inter fe discrepautia, gignunt.br. — Oinniagenitalium ulcera primitiva iine mercuriaiibus fanari que-.unt, quorum tarnen quibusdam prodeft, aliis nocet mer·curii ufus. — Quod idem de bubonibus valet, quorumtarnen, qui in fuppurationem jam aberunt, omnem vé-tant hydrargyrum. <— Symptoinata fecundaria, quae mer¬curio baud femper evitantur, frequentiora quidem, mer¬curiaiibus otnisfis, obfervata, mitisfima funt natura faci-lemque habent curam; quae contra dato mercurio ori-untur, maligniorem indoJem ,praebentia, difficillime curan-tur, quod praefertim de affeftionibus ,ο.νΠαπ) valet. —Qaaecnmque fymptomata fecundaria curandi merhodo.s©·mnis mercurii experti, in genere cediint; cura törnenmercuriaiibus, unico faepe et ultimo refugio, plerumqu«accelerafcur.

His vero faftis, quae non omnes iane objeftioneSexcludunt, ad Judicium, per praecipitanfciam latum ne quisfeducatur, quod ad dubia removenda, utrum curari fy-philis fine mercurio posfiit Jiec ne, communicavit jD. C.Schmidt 6) afferre juvat, qui anno 1817 *n Gallia verfa-^us hanc fecit obfervationem:

5) Tbe atnericaa Recorder of original papers and intelligence'inmedicine and furgery, condufted by Eberlt &c. Völ. III. "N:et. χ 8*0·

6) Vermischte abhaudl. aus dem Gebiete der Heilk &c. Petersburg tgaj

Page 13: CAROLO ZETTRRSTR0Muu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1298777/FULLTEXT01.pdfhibtiitur, efefervatidus quidem, neutiquam vero imi-tandus» M.dtgntorifymptomanmij*rim»riorm*ieksfiCarmi·

■9

In η ο Γο c om i o militari angüco Valentinas a Pope et Ewcim,•eel. medicis, deco&um farfap.l, adjecfcis potionibus inuciiagi-iiofis cum acido nitrico mixtis, iyphiiitide laborantib.üs in¬terne adhibifctiLn vid it, affeftionibus topicis fimpliciter defigatis. Menfes jam xiv felicisfimo i'uccesfu, in formis luisvenerere vei msxime inveterätis ac diuturnis hoc morbumtra&andi modo utébantur, nec fymptpmata umquam fe-eundaria fequi obiervarant. Diseta aegrotantium valde e-rat tennis.

In alio autem nofocctnio, Valentina quoque mfUtil-to,- Teedeii eodem die plus qninquaginta oftendit aegros^oumes fymptomatlbus fecundariis laboranten, curationemnu per diclam fequentibus. Plerique, ait Teeden, fpecieinfanatorum prae fe ferentes, iex ad oåo poft menfibus■exanthematibus max i me pertinacibns, quas jam ad fca·b?em, jam ad herpetem propius accedebant, afFeéli par-tiiii antimonialibus, partim mercurialibus fanati funt.

Hoc loco mentioneha de patria facer-e, quae prgefeb·tim uberrimis experimentis, fyphilitidem per disetam par»eam curandi, in hiftoria hujus morbi fine mercurio tra-ftandi, fpaxirnam peperit gloriam, idoneum mihi videre*tur, nifi haec experimenta plerisque lectorum jam cogni-ta crederemun finesque circumfcripti hujus opellae fum-mam juberent brevitatem. Haec igitnr experimenta feliciexita ofiendisfe, fyphilitidem fine mercurio fanari, pauciscommemorasfe fufficiat, laude huic tarnen metallo nome rep ta, antifyphiJiticorum primum esfe, pari-ter ac peri-culofisfimnm remed krm.

Curam morbi fyphilitici apud GermanoS, quibus hacin re, ficut in ceteris, aliena fibi propria reddendi, fuoqueipforum ingenio effifta elaborataque exponendi, cupiditasquaedam et ftudium innata videntur, multis pingere ver«

B

Page 14: CAROLO ZETTRRSTR0Muu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1298777/FULLTEXT01.pdfhibtiitur, efefervatidus quidem, neutiquam vero imi-tandus» M.dtgntorifymptomanmij*rim»riorm*ieksfiCarmi·

10

bis, longum es fet-. Quem vis interea, in remedlis, rffmjero»femper creicentibus, eiigendis, inque rnodis eadem adhi-bendi, Heut nosmetipfos , conilüi experfcem, quae afferrefragmenta ex. iis, quae medicorum Germaniae principe«,qoibus iu nma verae mercurium adhibendi methodi lausdeberi Videtur, de iypbüicide trafranda ρ aecipiunt no·ftraque {planum experientia fbabilivie in animum induxl·mus, cupide arrepturum fperamus.

Studium magtiopere landandum, nova ad fyphiiitidemdetegendi re;nemedia fufpicientes, de ienteniia tarnen t

mercurium ratione in quovis cafu ■ determinata, praepara*tum, contra hunc morbnm proteiformem, certisfnmimfemper fere esfe remedium3 non decedimus, cujus, fi c utimorbo. e diametro oppofiti,. in Jocum ut aliud, fubilitua-tur, aeque parum fieri poteity atque ut uiio umquam re-medio in febre vera intermittente fopervacaneos redda-tur cinchonse cortex. Vera autem adhibendi niethodus utin veniatur, eo difficiüus eil negotium, quod perniciofi«-11 :num eft hoc medicamen, nec exempla tarn fyphiiitico*rum defunt, hydrargyrum haud ferentium, quam remediift ultra dati. Prius accidere poteii quum 1:0 ex cnnltitu-tione aegri debita mercurii dofis non toleratur; 2το ufusejusdem, utpote ve! minima dof] fallvationem aüasve af-fedliones graviores dentis, non omnino fultineturv Heieiuccedanea optimum conftituunt refugium, quorum acida,praefertim nitricum,. ac diaeta parca et tenuis inhgnemoccupant locurm His vero fuccedsneis, omisfis, quorumdignitas relativa nom tam facile dijudicatur, quam multiexiflimant, properantes, viam monitrabimus, quam fequa-ji)ur, ut evitentur ineommoda, qnae perverfum mercuriiufum cotnitari folent; gaitrody nia , inüigedio , coüca, di«arrhoea, iaiivatio, erethismus mercuriaiis, gingivae tumi-d.33 , haiitus foetidus ulcera oris et linguae''-vehementerdolentia et corrofiva, labefaclatio dentium, im η o rero

Page 15: CAROLO ZETTRRSTR0Muu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1298777/FULLTEXT01.pdfhibtiitur, efefervatidus quidem, neutiquam vero imi-tandus» M.dtgntorifymptomanmij*rim»riorm*ieksfiCarmi·

11

deilrudtio aliquando abfoiuta paiati et genaruin, ernacia-tio corporis, dolor mufcqlornm, te η di rum , articulortim, pa-rs1yfi.s indimatio panci eatis, hepatis &c cachexiae et mors.

Haec ut iYigiamus· iiiocmmoda,· necesie eft 1:0 viaminime noxia fuggrri m e dieamen; 2:0 optima esfs raiione pres-paratnm et compvjititm; 3:0 daßa tam abfoluie, quam relativtnimiam evitnri; 4:0 eoußitütiouem ergri, loci, avni temporim & crefpici; 5:0 prcecautioues necesjarias adhiberi, et 6:0 cegrotan-tern. debitee eurer convalefcenticc Jubjiti. Dupiicem viam mer·eurii esfe adminiiVrandi: abforptionem externam et inter¬nem, fa t is co η ilat, quarum illi, innnbtionibus, in Germaniajam dii dum fe re obfoletis , denno introducendis, fidernfacere ffudnit Louvrier j exitus vero experimentorum eanon funt indole, ut uiui meremii inferno fiducia omniséripiatur. Quodnam vero co?ivenientisfiinum praepara—tum? quienam mixtura optima maximeque idonea?. Inbubonibus, inflammatione praeputii, &e a causfa venereafacile principem mercurius- dulcis obtinet locum; a bu¬bonibus tarnen apertis et fuppurantibus, quos fymptoma-ta univerfalia nunquam fere comitantur, mercurium, ni-ii ex qnp fanari incipiant, non omnino ferri, obfervan-dum eil; in ulceribus venereis iecundariis faucium, nifi,in excrgfcentiis et exulcerationibus cutaneis, nec non ex-antherciatibus venereis mercurius fubliraatus praeferen-duspin sfftclionibus venereis osfium cutisqué phosphasbydrargyricjüm, alias perniciofum, eflicacisfimum, ficutetiam in cafu poiteriori, in carie, exodosibus, ulceribus-que phagedaenicis gutta una ad lex aqpse, quartam ni-tm-is hydrargyrici partem continentis potionibus muci-laginofis copioiis adjedlis, magnam adferunt utilitatem.JM et cur i us iblubilis Habnemanni, vi ejus in organismumgummi arabico et camphora modificata, excellentisfimusefh Corrigentia non omittere, quorum vix ullum ful»phure et camphora efficacius reperitur, maxima fane res*

Page 16: CAROLO ZETTRRSTR0Muu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1298777/FULLTEXT01.pdfhibtiitur, efefervatidus quidem, neutiquam vero imi-tandus» M.dtgntorifymptomanmij*rim»riorm*ieksfiCarmi·

12

eil, «lud vicisfim potisfinrum da tum a Falivatione cert'ii·*fime cavet; haec gummi arabieo jundta plus quam opl·lim canalein alianentariurn tueri videtur.·

Do'fm evitare tam abfohlte quam relative imtnodi-canri, Ionge eil difficillimum. Nor» ilgna (aiivati-onis, fedfymptomata exilindta normam mediei facere debent, qui-bus vero i'ublatis aliqnamdm merctirid uti, periciiioiis- tiimum eil confilium , haud errim raro nova inde inborn-nioda oriuntur. Satis nondum mercur ii datum exiilima-tur et — aeger veneno mercuriali inficitiir. A fi ebb i o liesfyphliticae primaria^, quum ufu hydrargyri disparuere, adiDorbi reliquias forte remanentes radicitus tollen das aci-dura nitricum, exigua dofi datum, qusjaco, iloribus ful·phuris et fulphure aurato antimorni adjedtis, comme/Yda«tum volumus. Conilitutionem segroti, loci, tempeftatisrefpicere, maxitue intereft. Mercurii quidem ufus par-clorem in genere requirit disetam, quae tarnen regulaexceptionibus uon caret. Venoiis et in haematemtfinpronis mercurins fubliinatns femper nocet; digeftione de-bi!i laborantes neque innriatis hydrargyroii, neque prae-parati, quod a Hahnemanno nomen habet, ufum iu-itine'reposfunt. — Anni tempns frigidum et pluvinm, gelidus,nebulofus et hnmidus a er, domicüia htrmldä et ioca pa-ludofa audtam habenfc cautionem. De cetero maximimomenti res eil in fpirituofis fruendis feverum fervaremodum, vibtu acido falfoque abftinere et. anxie tabäcumevitare; nec baineis quotidie vel alterno die adminiftra-tis cura vacare debet calidis, praefertim fub cura conva-lefcentis hepate fulphuris conjundtis, quae balnea hepaticaoptimam nimiüm quodvis mercurii lucnti exflinguendtyiam conftituunt.

φ. ■


Recommended