PISMO ZARZ¥DU REGIONU ZAG£ÊBIE MIEDZIOWE NSZZ … · pismo zarz¥du regionu zag£Êbie miedziowe...

PISMO ZARZ¥DU REGIONU ZAG£ÊBIE MIEDZIOWE NSZZ „SOLIDARNOŒÆ”PISMO ZARZ¥DU REGIONU ZAG£ÊBIE MIEDZIOWE NSZZ „SOLIDARNOŒÆ”IS

SN 1

509-

7994

NR 7-8/269-27023 sierpnia 2007

* Po raz pierwszy w historii Zwi¹z-ku Krajowy Zjazd Delegatów odbê-dzie siê w Legnicy. To du¿e wyró¿-nienie.

– Wyró¿nienie i wyzwanie. Pierwszyraz najwy¿sze w³adze Zwi¹zku spotkaj¹siê nie tylko w Legnicy ale tak¿e na Dol-nym Œl¹sku. Wyró¿nienie dlatego, ¿eka¿dego roku jest wielu chêtnych doorganizowania Zjazdu. Wyzwanie, bospoczywa na nas ogromna odpowie-dzialnoœæ. Na Zjazd przyjedzie do Legni-cy ponad piêæset osób. Sami delegaci to350 osób, do tego dochodz¹ goœcie.Dziennikarze z ca³ego kraju. DecyzjaKomisji Krajowej o tym, ¿e tegorocznyZjazd odbêdzie siê w Legnicy zapad³aniemal jednog³oœnie.

* Co zdecydowa³o o przyznaniuorganizacji Zjazdu w³aœnie Legnicy?

– Rocznica Zbrodni Lubiñskiej. Wtym roku przypada 25 lecie tragedii,która wydarzy³a siê na ulicach Lubina 31sierpnia 1982 roku. Od d³u¿szego czasuzabiegamy, ¿eby tamte wydarzeniazosta³y na trwale wpisane w powszech-nej œwiadomoœci Polaków. Chcemymocno zaakcentowaæ, ¿e polskie drogido wolnoœci wiod³y te¿ przez Lubin ica³e Zag³êbie Miedziowe. NiestetyLubin pozostaje trochê w cieniu. Czêstojest przemilczany, mylony z Lublinem.Teraz jest okazja to zmieniæ. Jestemprzekonany, ¿e Krajowy Zjazd Delega-tów i uroczystoœci w Lubinie zmieni¹ to.Bêdzie to wydarzenie, którego echaodbij¹ siê w ca³ym kraju. Przyjedzie doLegnicy oko³o osiemdziesiêciu dzienni-

karzy. Takiego najazdu miasto jeszczenie prze¿ywa³o.

* Mówi pan o Lubinie, tymczasemZjazd odbêdzie siê w Legnicy. Dla-czego?

– Przyczyna jest prozaiczna. Tylko wLegnicy s¹ warunki, ¿eby przyj¹æ tak¹masê ludzi. Musimy przecie¿ ich przeno-cowaæ, nakarmiæ i przede wszystkimstworzyæ warunki do pracy. Tak delega-tom jak dziennikarzom zainteresowa-nym tym wydarzeniem.

* To szansa na wielk¹ promocjêmiasta i Zwi¹zku. Zw³aszcza Regio-nu Zag³êbie Miedziowe, który jestpostrzegany jako jeden z mniejszychw Polsce.

– Nie mogê zgodziæ siê z twierdze-niem, ¿e nasz Region jest jednym zmniejszych w Polsce. W naszych szere-gach zrzeszonych jest ponad szesnaœcietysiêcy cz³onków. Jeœli porównamy licz-bê ludzi zatrudnionych do liczby cz³on-ków Solidarnoœci to oka¿e siê ¿e naszRegion plasuje siê w œcis³ej krajowej czo-³ówce. W takiej klasyfikacji zajmujemydrugie miejsce.

* Mówi pan o tym, ¿e powodemzorganizowania Krajowego ZjazduDelegatów s¹ wydarzenia sprzeddwudziestu piêciu lat. Czy promo-wanie Zwi¹zku poprzez historiê todobry pomys³?

– Historia jest wa¿na. Ona kszta³tujenasz¹ œwiadomoœæ. Problem w tym,¿eby o dramatach sprzed lat opowiadaæw sposób ciekawy. Zw³aszcza m³odzie-

¿y. Myœlê, ¿e zorganizowanie z tej okazjiprzez Prezydenta Lubina, koncertów dlam³odzie¿y to doskona³y pomys³. Kon-certy przyci¹gn¹ m³odzie¿, która dowiesiê o historii swoich rodziców, o tym cowa¿nego dzia³o siê na ulicach, po któ-rych na co dzieñ chodzi, w mieœcie wktórym ¿yje.

*Ale zwi¹zek dzia³a tu i teraz. Niemo¿na zapomnieæ o teraŸniejszoœci.

– I nie zapominamy. W codziennejpracy zajmujemy siê wieloma sprawami,którymi ¿yj¹ ludzie. Patrzymy te¿ wprzysz³oœæ. Zwi¹zek ca³y czas walczy opodniesienie p³acy minimalnej, staramysiê o wprowadzenie ustawowych ogra-niczeñ w zawieraniu umów o pracê naczas okreœlony, zajmujemy siê problema-mi s³u¿by zdrowia, regulacjami prawny-mi decyduj¹cymi o mo¿liwoœci przejœciuna emeryturê. Myœlê, ¿e miêdzy innymitymi sprawami zajm¹ siê delegaci nazjeŸdzie. Nie wyobra¿am sobie sytuacji,¿eby zwi¹zkowcy odwrócili siê od tychproblemów. Nasz zwi¹zek jest wszêdzietam, gdzie pojawiaj¹ siê konflikty na liniipracownik – pracodawca. Jeœli w odle-g³ym regionie Polski pojawia siê powa¿nyproblem to my wspieramy naszymi dzia-³aniami tamtejszych dzia³aczy. Solidar-noœæ jest ca³y czas solidarna. I to wewszystkich obszarach. Historycznym,spo³ecznym i zwi¹zkowym. Uroczysteobchody rocznicy zbrodni lubiñskiejpoka¿¹ nasz¹ solidarnoœæ z ofiarami stanywojennego. Uchwa³y Zjazdu zaakcentu-j¹ solidarnoœæ z ludŸmi, którzy dzisiajmocuj¹ siê z rzeczywistoœci¹.

Bogdan Or³owskiprzewodnicz¹cy Zarz¹du RegionuZag³êbie Miedziowe NSZZ Soli-darnoœæ. Z zawodu górnik strza³o-wy i mechanik maszyn i urz¹dzeñgórnictwa podziemnego rud. Jestcz³onkiem zwi¹zku od 1980 roku.Sprawowa³ funkcjê zastêpcy prze-wodnicz¹cego Komisji Zak³adowejNSZZ Solidarnoœæ w PeBeKaLubin, by³ zastêpca przewodnicz¹-cego Regionalnej Komisji Rewizyj-nej, nastêpnie jej przewodnicz¹-cym. Drug¹ kadencjê pe³ni funkcjêPrzewodnicz¹cego Zarz¹du Regio-nu Zag³êbie Miedziowe.

WWW.SOLIDARNOSC.ORG.PL/LEGNICA2

Solidarnoœæ jest solidarna Z Bogdanem Or³owskim, przewodnicz¹cym Zarz¹du Regionu Zag³êbie Miedziowe NSZZ Solidarnoœæ rozmawia Artur Guzicki

Organizatorzy obchodów XXV rocznicy Zbrodni Lubiñskiej. Krzysztof Skóra – prezes KGHM PM SA,Bogdan Or³owski – przewodnicz¹cy Zarz¹du Regionu Zag³êbie Miedziowe NSZZ Solidarnoœæ, RobertRaczyñski – prezydent Lubina, ks. kanclerz Józef Lisowski – w zastêpstwie ksiêdza biskupaStefana Cichego.

WWW.SOLIDARNOSC.ORG.PL 15

Porady prawneMieszkania spó³dzielcze – nabycie na w³asnoœæ

Od 31 lipca br. obowi¹zuj¹ przepisyustawy z dnia 14 czerwca 2007 r. o zmia-nie ustawy o spó³dzielczych mieszka-niach (Dz. U. Nr 125, poz. 873) wpro-wadzaj¹ce szereg zmian ustawy o spó³-dzielniach mieszkaniowych.

Konsekwencj¹ tych zmian jest miêdzyinnymi mo¿liwoœæ nabycia lokalu spó³dziel-czego na w³asnoœæ prze cz³onków spó³-dzielni, którzy dotychczas posiadali miesz-kania lokatorskie. Nabycie nast¹pi po mini-malnych kosztach, po wp³aceniu nominal-nej kwoty kredytu umorzonego przezpañstwo w latach 70 i 80 ubieg³ego wieku.Kwota nominalnej wp³aty mo¿e stanowiækilkadziesi¹t z³otych. Aby uzyskaæ pozy-

tywny efekt w nabyciu mieszkania na w³a-snoœæ spó³dzielca powinien spe³niæ nastê-puj¹ce warunki:

– wyst¹piæ z odpowiednim wnioskiemdo zarz¹du spó³dzielni o nabycie mieszka-nia lokatorskiego na w³asnoœæ,

– uregulowaæ wszelkie nale¿noœci zwi¹-zane z zajmowanym lokalem: sp³aciæ czêœæd³ugów spó³dzielni zwi¹zanych z budow¹,w wypadku ich istnienia, zad³u¿enia wobecspó³dzielni z tytu³u op³at eksploatacyjnych(np. czynsz, zu¿ycie wody, energii cieplneji inne),

– zwróciæ spó³dzielni nominaln¹ kwotêkredytu, która zostanie przekazana dobud¿etu pañstwa (kilkadziesi¹t z³otych),

– podpisaæ umowê w formie notarial-nej, z obowi¹zkiem odpowiedniej op³aty(234 z³),

– za³o¿yæ Ksiêgê wieczyst¹ w Wydzia-le Ksi¹g Wieczystych Sadu Rejonowego,w której zostan¹ wpisane prawa w³asno-œci, op³ata 234 z³.

Po z³o¿eniu wniosku o nabycie miesz-kania lokatorskiego na w³asnoœæ Zarz¹dspó³dzielni zobowi¹zany bêdzie do podpi-sania umowy notarialnej w ci¹gu 3 miesiê-cy. Przekroczenie tego terminu mo¿emieæ miejsce w wypadkach wyj¹tkowych,których w niniejszej opinii nie podajê.

Uwaga: Zarz¹d spó³dzielni odrzuciwniosek o wykup mieszkania na w³asnoœæ

osobie, która zalega z op³atami wobecspó³dzielni zwi¹zanych z zajmowanymmieszkaniem.

OpóŸnienie w podpisaniu umów nota-rialnych przez Zarz¹d Spó³dzielni lubprzez umocowanych pe³nomocników wci¹gu 3 miesiêcy od dnia z³o¿enia wnioskustanowi wykroczenie i podlega karze(grzywna, ograniczenie wolnoœci, pracespo³eczne).

Osoby, które przed wejœciem w ¿ycieustawy z dnia 14 czerwca 2007 r dokona-³y wykupu mieszkania, a wiêc w sposóbniekorzystny w stosunku do obecnie sto-sowanego , bêd¹ mog³y odzyskaæ pieni¹-dze, je¿eli zostan¹ zwolnione z op³at na

fundusz remontowy. Zwolnienie to mo¿ejednak nast¹piæ za zgod¹ walnego zgroma-dzenia. Zwolnienie z op³at na funduszremontowy obowi¹zywa³yby do czasuwyrównania wp³aconych kwot na wykupmieszkania.

Poza omówionymi sprawami zwi¹zany-mi z wykupem mieszkania ustawa regulu-je kwestie zwi¹zane z jawnoœci¹ finansówspó³dzielni, oddzielnym rozliczeniem ka¿-dej nieruchomoœci, ewidencj¹ wydatkówspó³dzielni, zwo³ywaniem walnego zgro-madzenia, podejmowaniem uchwa³ orazzmian¹ statutu spó³dzielni.

Henryk S¹gaj³³o

Ustawa o Pañstwowej Inspekcji Pracy Z dniem 1 lipca 2007r wesz³a w ¿ycie „nowa” ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Pañstwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. z dnia21 maja 2007 r. Nr 89– poz. 589), która wprowadza szereg nowych zadañ i uprawnieñ Pañstwowej Inspekcji Pracy oraz zmianw innych ustawach. Do najistotniejszych zmian nale¿y przejêcie przez PIP zadañ „legalnoœci zatrudnienia”, znaczny wzrostkar za wykroczenia przeciwko prawom pracowniczym oraz objêcie przez PIP nadzorem i kontrol¹ w zakresie bezpieczeñstwa ihigieny pracy innych podmiotów ni¿ pracodawcy (zleceniobiorcy, osoby samozatrudnione).

Wodró¿nieniu od dotychcza-sowych uregulowañ,„nowa” ustawa zawiera

nastêpuj¹ce regulacje:Nowe zadania:1. Nadzór i kontrola zapewnienia

bezpiecznych i higienicznych warunkówpracy osobom fizycznym wykonuj¹cympracê na innej podstawie ni¿ stosunekpracy oraz osobom wykonuj¹cym naw³asny rachunek dzia³alnoœæ gospodar-cz¹ w miejscu wyznaczonym przez pra-codawcê lub przedsiêbiorcê, niebêd¹ce-go pracodawc¹, na rzecz którego takapraca jest œwiadczona (art. 10 ust. 2 pkt.1)

2. Kontrola legalnoœci zatrudnienia ,innej pracy zarobkowej, wykonywania

dzia³alnoœci oraz kontrola przestrzeganiaobowi¹zku:

a) informowania powiatowych urzê-dów pracy o zatrudnieniu bezrobotne-go lub powierzeniu mu wykonywaniainnej pracy zarobkowej,

b) informowania powiatowych urzê-dów pracy przez bezrobotnych o pod-jêciu zatrudnienia, innej pracy zarobko-wej lub dzia³alnoœci,

c) op³acania sk³adek na FunduszPracy,

d) dokonania wpisu do rejestru agen-cji zatrudnienia dzia³alnoœci, której pro-wadzenie jest uzale¿nione od uzyskaniawpisu do tego rejestru,

e) prowadzenia agencji zatrudnieniazgodnie z warunkami okreœlonymi

w przepisach o promocji zatrudnienia iinstytucjach rynku pracy.

3. Kontrola legalnoœci zatrudnienia,innej pracy zarobkowej oraz wykonywa-nia pracy przez cudzoziemców

Nowe rodzaje nakazów( art. 11pkt 3 i 6)1. nakaz ustalenia w okreœlonym ter-

minie, okolicznoœci i przyczyn wypadku.2. nakaz wstrzymania eksploatacji

maszyn i urz¹dzeñ.Nakazy p³acowe podlegaj¹ natychmia-

stowemu wykonaniu (art. 11 pkt.7)Sprawdzanie to¿samoœci (art. 23 ust. 1 pkt. 9)Obecnie inspektor pracy ma prawo

sprawdzania to¿samoœci osób, które naterenie zak³adu wykonuj¹ pracê. Nato-miast od 1 lipca br. bêdzie równie¿ mo¿-liwoœæ sprawdzenia to¿samoœci ka¿dejosoby przebywaj¹cej na terenie zak³adu– nawet jeœli nie wykonuje ona ¿adnejpracy.

Instytucja „œwiadka incognito” (art. 23 ust. 2)Wprowadzona zosta³a instytucja

„Œwiadka incognito” tj. œwiadka, któregodane osobowe bêdzie zna³ wy³¹cznieinspektor pracy. Bêdzie mo¿na wydawaæpostanowienia o zachowaniu w tajemni-cy okolicznoœci umo¿liwiaj¹cych ujaw-nienie to¿samoœci przes³uchiwanegopracownika lub innej osoby wykonuj¹cejpracê.

Kontrola w miejscu przechowy-wania dokumentacji (art. 26)Mo¿liwe bêdzie prowadzenie kontro-

li nie tylko w siedzibie pracodawcy lubinnych miejscach wykonywania jegozadañ – ale tak¿e w miejscu przechowy-

wania dokumentów finansowych i ksiê-gowych( biura rachunkowe)

Dostêp Pañstwowej InspekcjiPracy do baz danych (art. 14) w:– Krajowej Ewidencji Podatników– Krajowym rejestrze podmiotów

gospodarczych (REGON)– ZUS– PESEL (powszechny Elektroniczny

System Ewidencji Ludnoœci)Zamiany w Kodeksie pracy(od 1 lipca 2007 r.)Art. 91 § 4 porozumienie o zawiesze-

niu stosowania przepisów prawa pracyprzekazuje pracodawca w³aœciwemuokrêgowemu inspektorowi pracy

Art. 1517 § 6 na pisemny wniosekpracownika pracuj¹cego w nocy, praco-dawca informuje w³aœciwego okrêgowe-go inspektora pracy

Art. 209 § 1 zawiadomienie o rozpo-czêciu dzia³alnoœci – te¿ w³aœciwy OIP

§ 4 w³aœciwy okrêgowy inspektorpracy mo¿e zobowi¹zaæ pracodawcêprowadz¹cego dzia³alnoœæ powoduj¹c¹szczególne zagro¿enie dla zdrowia i ¿ycia pracowników do okresowej aktu-alizacji informacji

Art. 234 § 2 informowanie o wypadku– j.w. (OIP)

Art. 235 § 1 informowanie o przy-padkach rozpoznanej choroby zawodo-wej lub podejrzeniu o tak¹ chorobê – j.w. (OIP)

Art.281 – dodano do katalogu wykro-czeñ

pkt 7)” pozostawia dokumentacjê w sprawach zwi¹zanych ze stosunkiempracy oraz akta osobowe pracowników

w warunkach gro¿¹cych uszkodzeniemlub zniszczeniem”

Sankcja karna – grzywna od 1000 do30.000 z³

Art. 282§ 1Sankcja karna – grzywna od 1000 do

30.000 z³Art. 283 § 1 i 2Sankcja karna – grzywna od 1000 do

30.000 z³§ 2 dodano pkt 9 (nowe wykroczenie)

„ bez zezwolenia w³aœciwego inspekto-ra pracy dopuszcza do wykonywaniapracy lub innych zajêæ zarobkowychprzez dziecko do ukoñczenia przez nie16.roku ¿ycia”

Art. 304 (osoby wykonuj¹ce pracê nainnej podstawie ni¿ stosunek pracy)

§ 1 – dodano obowi¹zek zapewnieniaprzez pracodawcê bezpiecznych i higie-nicznych warunków pracy tak¿e oso-bom prowadz¹cym w zak³adzie pracylub w miejscu wyznaczonym przez pra-codawcê na w³asny rachunek dzia³alnoœægospodarcz¹ (samozatrudnienie)

§ 3 dodano osoby prowadz¹ce dzia-³alnoœæ gospodarcz¹ na w³asny rachunek

Art. 3041 (obowi¹zki osób fizycznychz zakresu bhp) – dodano samozatrud-nienie

Zmiany w ustawie z dnia 9 lipca2003 r. o zatrudnianiu pracowni-ków tymczasowych (Dz.U. Nr166, poz. 1608 ze zm.)Obecnie agencja pracy tymczasowej

ustala z pracodawc¹ u¿ytkownikiemjakiego rodzaju obowi¹zki z zakresu bhpprzejmuje na siebie, a jakie pozostawiapracodawcy u¿ytkownikowi. Od 1 lipca2007 r. swoboda umów z agencjamipracy tymczasowej ulegnie ograniczeniu.W art. 9 powo³anej wy¿ej ustawywprowadzono katalog obowi¹zków z zakresu bhp, których agencja nie mo¿eprzej¹æ. Zatem pracodawca u¿ytkow-nik bêdzie mia³ obowi¹zek dostarczeniapracownikowi tymczasowemu odzie¿yi obuwia roboczego, œrodków ochronyindywidualnej, napojów i posi³ków pro-filaktycznych, przeprowadzania szkoleñz zakresu bhp, ustalania okolicznoœci i przyczyn wypadków przy pracy, prze-prowadzania oceny ryzyka zawodowe-go oraz informowania o tym ryzyku.

Rodzaj zmiany obecnie od 1 lipca 2007 r.Górna granica grzywny 5.000 z³ lub 10.000 z³ lubza niewykonanie nakazu 25.000 z³x) 50.000 z³ x)inspektora pracy

Maksymalna ³¹czna wysokoœæ 10.000 z³ lub 50.000 z³ lubgrzywien nak³adanych wielokrotnie 100.000 z³ x 200.000 z³ x) za niewykonanie nakazu inspektora

Zmiany w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postêpowaniu egzekucyjnymw administracji (art. 121 § 2–4 oraz art. 126) – od 1 lipca 2007 r.

x) gdy pracodawca jest osob¹ prawn¹ lub jednostk¹ organizacyjn¹ nie posiadaj¹c¹ osobowoœci prawnej

WWW.SOLIDARNOSC.ORG.PL/LEGNICA 3

1126 ?Czy p³aca minimalna wzroœnie w przysz³ym roku o ponad 20 procent?

Jednym z postulatów „S” w sporze z rz¹dem jestwzrost p³acy minimalnej w roku przysz³ym do 42 proc.prognozowanego przeciêtnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku przysz³ym – czyli doponad 1180 z³ z 936 z³ w roku bie¿¹cym. Rz¹d wewskaŸnikach bud¿etowych zaproponowa³ 1000 z³.

Naszym zdaniem wzrost postulowany przez Zwi¹-zek jest uzasadniony, poniewa¿ stanowi równowartoœæubruttowionego minimum socjalnego w gospodarstwiejednoosobowym. Jest to tak¿e krok na drodze do sys-tematycznego wzrostu p³acy minimalnej. Wg zaleceñMOP powinna ona wynosiæ 50 proc. wynagrodzeniaprzeciêtnego. Komitet Niezale¿nych Ekspertów moni-toruj¹cy realizacjê Europejskiej Karty Spo³ecznej pod-kreœlaj¹, ¿e dopiero wtedy, gdy stanowi ona 60 proc.p³acy przeciêtnej, mo¿e byæ okreœlone jako wynagro-dzenie godziwe.

Z ostatniego spotkania liderów „S” z premieremi wicepremierem wynika, ¿e rz¹d jest sk³onny zaakcep-towaæ podniesienie p³acy minimalnej do 40 proc., a wiêc do wysokoœci 1126 z³.

Podczas spotkania, do którego dosz³o 31 lipca, pozesz³otygodniowym posiedzeniu Krajowego SztabuProtestacyjnego, uzyskano te¿ postêp w pozosta³ychpostulatach Zwi¹zku. Dotyczy to tak¿e ustawy o eme-ryturach dla pracowników pracuj¹cych w warunkachszczególnych i w szczególnym charakterze (zast¹pi³aona wczeœniej proponowan¹ przez rz¹d ustawê o emeryturach pomostowych). W tym przypadkunast¹pi³o zbli¿enie stanowisk – „S” proponuje szerok¹debatê spo³eczn¹ na ten temat, co musia³oby wi¹zaæ siêz przed³u¿eniem obecnych rozwi¹zañ, przynajmniej o rok. Opracowana obecnie ustawa – wbrew wcze-œniejszym zapowiedziom – nie zosta³a przedstawionana ostatnim lipcowym posiedzeniu Rady Ministrów.Dalsze uzgodnienia bêd¹ prowadzone bezpoœredniopo powrocie kierownictwa rz¹du z urlopów.

Relacje p³acy minimalnej (miesiêcznej) do przeciêt-nego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w wybranych krajach na 2004 r.

Holandia 59,80%Francja 51,30%Irlandia 49,50%Portugalia 46.80%Belgia 45.50%Czechy 37,20%Wêgry 36,40%Polska 36,20%Estonia 34,00%

�ród³o: W.Golnau, Znaczenie p³acy minimalnej dlafunkcjonowania rynku pracy, Gdañsk 2007.

Dzia³ Informacji KK

Poczta Polska wyda dwie okazjonalne karty pocztowe. Wydaw-nictwo to jest zwi¹zane ze zbli¿aj¹cym siê Krajowym Zjazdem Dele-gatów NSZZ Solidarnoœæ, który 29 sierpnia rozpocznie obrady w

Legnicy. Karty pocztowe pojawi¹ siê w sprzeda¿y w dzieñ rozpo-czêcia zjazdu. Bêdzie je mo¿na kupiæ w hotelu Qubus i na dziedziñ-cu Akademii Rycerskiej podczas koncertu Raz, Dwa, Trzy – 30 wrze-

œnia. Poczta z okazji zjazdu delegatów przygotowa³a tak¿e okolicz-noœciowy stempel. Wydawnictwo mo¿e okazaæ siê du¿¹ gratk¹ dlakolekcjonerów. ag

Zjazdowe karty pocztowe

Pielgrzymka Ludzi PracyDuszpasterz Ludzi Pracy, abp Tadeusz Goc³owski zaprasza na 25. Pielgrzymkê Ludzi Pracy.

Do Ludzi Pracy na XXVOgólnopolsk¹ Pielgrzym-ka na Jasn¹ Górê w dniach

15 i 16 wrzeœnia 2007 r. Drodzy Siostry i Bracia! Ludzie

Pracy w ca³ej Polsce! Drodzy Dusz-pasterze Ludzi Pracy!

To ju¿ dwudziesta pi¹ta pielgrzym-ka Ludzi Pracy na Jasn¹ Górê. By³yró¿ne okolicznoœci, które towarzy-szy³y naszemu pielgrzymowaniu.Pierwszej i Drugiej Pielgrzymceprzewodniczy³ S³uga Bo¿y Ks. JerzyPopie³uszko. Gdy pad³ zamêczonyprzez oprawców komunistycznychruch pielgrzymkowy jeszcze siê spo-têgowa³. Ksi¹dz Jerzy wspiera³ nas z nieba. Pielgrzymka wrzeœniowastawa³a siê g³ównym wydarzeniempodczas którego Ludzie Pracy,zw³aszcza skupieni pod sztandarami„Solidarnoœci” mieli jedyn¹ okazjê byzamanifestowaæ sw¹ jednoœæ i deter-minacjê w walce o wolnoœæ Ojczy-zny, godnoœæ cz³owieka pracy i prawa pracownicze. Wiedzieli toówczeœni przywódcy i protestowaliprzeciw tym pielgrzymkom, a nas tomobilizowa³o do jeszcze wiêkszejstanowczoœci. Nigdy jednak ta piel-grzymka nie traci³a charakteru religij-nego i przybywaliœmy na Jasn¹ Górêdo Maryi Matki Mi³oœci i Sprawiedli-woœci Spo³ecznej –Królowej Polski.

Po odzyskaniu wolnoœci Pañ-stwa nasze pielgrzymowanienabiera³o nowych motywacji,bo prawa pracownicze, a nadewszystko prawo do godnej pracyby³o zawsze nam bliskie. Towarzy-szy³y nam wspomnienia drama-tycznych wydarzeñ, o którychnigdy nie wolno nam zapomnieæ.Modliliœmy siê za tych, którzy

ginêli na Wybrze¿u, którym odebra-no ¿ycie w Poznaniu i w Radomiu,których rozstrzelano w kopalniWujek, a w tym roku w XXV rocznicê komunistycznejzbrodni pragniemy wspomnieærobotników Zag³êbia Lubiñskiego.

Przez wiele lat przewodniczy³naszej pielgrzymce Ksi¹dz Kardyna³Henryk Gulbinowicz – d³ugoletniduszpasterz Ludzi Pracy, OrganizatorKongresu Ludzi Pracy we Wroc³a-wiu. Bêdzie z nami i w tym roku

w czasie XXV-tej Pielgrzymki.S³owo Bo¿e wyg³osi Biskup Legnicki,pasterz tej czêœci piastowskiej ziemina której przed 25–ciu laty w Lubinie

ginêli z r¹k komunistów nasi braciawalcz¹cy pod

Sztandarami „Solidarnoœci” o god-noœæ cz³owieka.

Naród pielgrzymuje na Jasn¹ Górêw ró¿nych intencjach. Jesteœmy z tego dumni przed œwiatem, którycoraz bardziej zapomina o Bogu. Alepielgrzymka Ludzi Pracy jest czymœwyj¹tkowym w skali œwiatowej.

W ka¿dym roku mamy noweintencje, bo bogata i niekiedy trudnajest codzienna rzeczywistoœæ, W tymroku modliæ siê bêdziemy o prawodo godnej pracy, o godne wynagro-dzenie, o czym przypo-mnieli ostatnio leka-rze i pielêgniarki,ale równie¿ o wiêŸ z w³a-snym

narodem m³odych Polaków, którympowinniœmy zapewniæ pracê i godne¿ycie we w³asnej OjczyŸnie.

Zapraszamy na Jasn¹ Górê osobyodpowiedzialne za gospodarkê kraju,przedsiêbiorców i wszystkich LudziPracy. Kochamy Ojczyznê i chcemy jej s³u¿yæ. Ale Ojczyzna, jakMatka musi zapewniæ nam godne¿ycie. To nasza wspólna sprawa.dañsk, dnia 16 lipca 2007, Abp Tade-usz Goc³owski Metropolita GdañskiKrajowy Duszpasterz Ludzi Pracy.

15 wrzeœnia 2006 r. – sobota Godz. 15.00 – Otwarcie punktu informacyjnego na Jasnej

Górze. Obs³uguj¹ Duszpasterze Ludzi Pracy z ArchidiecezjiCzêstochowskiej. Pielgrzymi noclegi zamawiaj¹ indywidualnie. Godz. 19.00 – Msza œwiêta na Szczycie. Odprawia i homi-

liê wyg³osi Ks. Biskup Stefan Cichy – Biskup Legnicki.Powitanie przed Msz¹ œw. – Ojcowie Paulini. Po Mszy œw. – Apel Jasnogórski w Cudownej Kaplicy –

Metropolita Gdañski Po Apelu – Droga Krzy¿owa na Wa³ach. Przewodniczy:

Duszpasterz Diecezji Legnickiej. Rozwa¿ania prowadz¹przy poszczególnych stacjach przedstawiciele Duszpaster-stwa Ludzi Pracy z Zag³êbia Lubiñskiego. Rozwa¿aniatrwaj¹ nie d³u¿ej ni¿ 3 minuty przy ka¿dej Stacji.

16 wrzeœnia 2007 r. – niedziela Godz. 24.00 – Msza œwiêta w Bazylice. Celebruj¹ pod prze-

wodnictwem Ks. Pra³ata Witolda Andrzejewskiego Dusz-pasterze Ludzi Pracy. Ksi¹dz Pra³at wyg³osi równie¿ kaza-nie. Godz. 1.00 – 5.00 – Czuwanie przed Cudownym Obrazem

Matki Bo¿ej Godz. 9.30 Wyk³ad ze Szczytu Jasnogórskiego, który

wyg³osi Pan Prof. Mieczys³aw Janowski, eurodeputowany.Temat: “Historyczna rola Pielgrzymki Ludzi Pracy na tleprocesu przemian”.

Godz.11.00 – UROCZYSTA SUMA – koncelebruj¹ DuszpasterzeLudzi Pracy. Przewodniczy Kardyna³ Henryk Gulbinowicz. Homilia;Biskup Stefan Cichy z Legnicy.

PROGRAM XXV Ogólnopolskiej Pielgrzymki Ludzi Pracy na Jasn¹ Górê 15 i 16 wrzeœnia 2007 r.

Kolejny akt oskar¿enia przeciwkoby³emu funkcjonariuszowi WUSW w Legnicy

Instytut Pamiêci Narodowej – Oddzia³owa Komisja Œcigania Zbrodniprzeciwko Narodowi Polskiemu we Wroc³awiu poinformowa³, ¿e kolej-nemu by³emu funkcjonariuszowi SB z Legnicy postawiono zarzuty pope³-nienia zbrodni komunistycznej.

W okresie od 13 stycznia 1983 r. do 29 sierpnia 1988 r. w Legnicy, woj.dolnoœl¹skie, bêd¹c inspektorem Wydzia³u V Wojewódzkiego UrzêduSpraw Wewnêtrznych w Legnicy, a tym samym funkcjonariuszem pañstwakomunistycznego, dzia³aj¹c wspólnie i w porozumieniu z innymi funkcjona-riuszami tego urzêdu w wykonaniu z góry powziêtego zamiaru, dopuœci³ siêzbrodni komunistycznej, albowiem przekraczaj¹c swoje uprawnienia,celem uzyskania od Franciszka K. okreœlonych informacji, znêca³ siê nad nimpsychicznie i fizycznie dokonuj¹c w krótkich odstêpach czasu, wielokrot-nych, niezasadnych rewizji mieszkania w/w, zazwyczaj koñcz¹cych siê bez-podstawnymi, nieformalnymi zatrzymaniami pokrzywdzonego w areszcieMO przy ul. Asnyka w Legnicy, notorycznie doprowadzaj¹c do przekro-czenia okresu zatrzymania, a tak¿e w czasie nieformalnych przes³uchañgrozi³ zatrzymanemu d³ugoletni¹ kar¹ pozbawienia wolnoœci i pozbawie-niem ¿ycia, chc¹c wymusiæ przekazanie informacji o osobach dzia³aj¹cych wzdelegalizowanych strukturach legnickiej „Solidarnoœci”, a napotykaj¹c naodmowê wspó³pracy wyzywa³ go s³owami wulgarnymi, przy czym w dniu30 kwietnia 1984 r. w trakcie nieprotoko³owanego przes³uchania, prowa-dzonego w pokoju na IV piêtrze budynku SB w Legnicy przy ul. Jaworzyñ-skiej, chc¹c wywrzeæ presjê psychiczn¹, poleci³ uczestnicz¹cemu w prze-s³uchaniu funkcjonariuszowi tego urzêdu zerwaæ ubranie z Franciszka K., anastêpnie zacz¹³ mówiæ o czekaj¹cym zatrzymanego pobiciu mokrymirêcznikami na przygotowanym uprzednio stole oraz pozwoli³ na marko-wanie zadawania ciosów piêœciami w twarz, splot s³oneczny i kopniêæ przezdrugiego funkcjonariusza, nakazuj¹c nastêpnie u¿ycie przemocy fizycznejwobec w/w, zezwalaj¹c na skrêpowanie i wystawienie jego g³owy i ramionpoza obrys otwartego okna, komentuj¹c tê sytuacjê jako mo¿liwoœæwypadniêcia przez okno podczas ucieczki z przes³uchania, przy czymzachowania te w czasie ich pope³nienia stanowi³y przestêpstwa stypizo-wane w art. 184 § 1, art. 166t 165 § 1 i art. 246 § 1 i art. 58 Ustawy KodeksKarny z dnia 19 kwietnia 1966r.(Dz. U. Nr 13, poz. 94 z póŸn. zm.), tj. oprzestêpstwo z art. 246 k.k. i art. 247 § 1 k.k. i art. 231 § 1 k.k. i art. 189 §1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i art. 2 ust. 1 Ustawy z dnia18.12.1998r. o Instytucie Pamiêci Narodowej – Komisji Œcigania Zbrodniprzeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. Nr 155 poz. 1016 z póŸn. zm.).Przes³uchany w charakterze podejrzanego Bogdan M. nie przyzna³ siê doprzedstawionego mu zarzutu i z³o¿y³ wyjaœnienia w sprawie. Przestêpstwo

z art. 246 kk zagro¿one jest kar¹ pozbawienia wolnoœci od roku do10 lat.

www.ipn.gov.pl

WWW.SOLIDARNOSC.ORG.PL14

Kryptonim „Podmuch” Pierwsza bombê znaleziono 13 lutego 1982 roku. By³a 5.30.

Tajemniczy ³adunek nie-znani zamachowcyzostawili na stacji ben-

zynowej, przy beczce z ole-jem. W odleg³oœci 100metrów by³a szko³a podsta-wowa. Pól roku póŸniej w górniczej sto³ówce wylecia-³y z okien wszystkie szyby. A kiedy bomba wybuch³a poddrzwiami komendantaORMO, powo³ano grupêoperacyjna, która mia³a zna-leŸæ lubiñskich zamachowców

W kwietniu 1982 roku ktoœpodpali³ tablice na budynkuKomitetu Miejskiego PZPR, a w maju w restauracji „Lutnia”,w której sto³owa³y siê ROMO – robotnicze oddzia³y MilicjiObywatelskiej – znalezionoosiem zapalników górniczych.W czerwcu bombê znalezionopod drzwiami mieszkania JózefaWiœniewskiego, który uchodzi³za przeciwnika Solidarnoœci. A potem przyszed³ sierpieñ1982 roku. W Lubinie, w czasiemanifestacji upamiêtniaj¹cejpodpisanie porozumieñ sierp-niowych, pad³y strza³y – zginê³otroje ludzi, jedenastu zosta³orannych. I wszystko siê zmieni-³o. 17 wrzeœnia wylecia³y szybyw górniczej sto³ówce. Nikt niezgin¹³, ale i nikt w mieœcie niemóg³ mieæ w¹tpliwoœci – w³a-dza strzela³a do robotników, toteraz robotnicy wezm¹ na tejw³adzy odwet. Nieca³y miesi¹cpóŸniej, 12 paŸdziernika kolejny³adunek wybuch³ pod drzwiamimieszkania Jana Skow-roñskiego, komendantaORMO w PKS Lubin.Spalony przedpokój,osmolona klatkaschodowa by³yniczym wobec psychozy

strachu w mie-sicie.

Nastêpnego dnia zaczê³a pracegrupa operacyjna pod dowódz-twem pu³kownika JerzegoMaja, zastêpcy komendanta ds.SB KWMO w Legnicy.

Nocne Polaków rozmowy Pracowali w kopalniach kom-

binatu i wyniesienie zapalnikówczy ³adunków wybuchowychnie by³o dla nich jakimœ wielkimproblemem. Czasem, choæ tonielegalne, ktoœ tak g³uszy³ ryby.Prawdziwa bomba to jednakcos ca³kiem innego. Trudno dzi-siaj, po tylu latach powiedzieæ,kto dok³adnie wymyœli³, ze s¹wa¿niejsze rzeczy od ryb³owionych na dynamit, choæ w dokumentach SB, w œledz-twie i przed sadem za niefor-malnego przywódcê tzw. grupybombiarzy uznano Stanis³awaZabielskiego. Pierwsza bombê,te pod³o¿on¹ pod stacja benzy-nowa, zrobi³ zawodowiec, plu-tonowy. – Nie wybuch³a, bozapalniki nie by³y pod³¹czonedo dynamitu – wspomina Miro-s³aw M³odecki, skazany za dzia-³alnoœæ wywrotowa na 3,5roku. – £adunek wywieziono napoligon i tam zdetonowano.Bezpieka wykorzysta³a topotem propagandowo. Opo-wiadali, ze w powietrze mog³ywylecieæ nie tylko stacja benzy-nowa, ale i szko³a i szpital. Kom-pletna bzdura – M³odecki niekryje irytacji. Jeœli w trakcie noc-nych rozmów mieli jakieœ w¹t-

pliwoœci, to wszyst-kie zniknê³y

powyda-rzeniach

sierpnio-wych.

– A co pan zrobi³, gdyby zabilipañskich przyjació³? – pyta reto-rycznie M³odecki. Tragedia sce-mentowa³a górników. Jesieni¹wynieœli z kopalni szeœæ kilogra-mów materia³ów wybucho-wych. M³odecki z kolega pod³o-¿y³ wtedy bombê w wie¿owcupod drzwiami Skwroñskiego. – Wybuch³a, nikomu krzywdasiê nie sta³a. Najwiêksz¹ strat¹by³y zniszczone buty ormowca– nawet po latach uczestnikakcji nie kryje ironii. Stan pogo-towia Bomby w Lubinie posta-wi³y w stan pogotowia s³u¿bynie tylko w tym mieœcie. Dogrupy operacyjnej wyznaczanospecjalistów z ca³ego kraju. – Powo³ano analityków, którzymieli za zadanie wyznaczaæ kie-runki œledztwa. Pod uwagê bralikilka w¹tków. Pierwszy, ze todesperaci i piromani. Drugi – cz³onkowie podziemia Soli-darnoœci – by³ stan wojenny.Pocz¹tkowo ludzie byli przeko-nani, ze bomby to prowokacjaSB, która mia³a wyt³umaczyæsierpniow¹ masakrê – t³umaczySebastian Ligarski, historyk z wroc³awskiego oddzia³u Insty-tutu Pamiêci Narodowej, któryczyta³ akta sprawy bombiarzy.W œledztwo zaanga¿owano taj-nych wspó³pracowników,wydzia³ ds. przestêpczoœcigospodarczej MO. Pojawi³o siêmnóstwo w¹tków, œlepych uli-czek. Sprawdzano miedzy inny-mi wszystkich uczniów szkó³ w Lubinie. – Nieplanowanymprzez bombiarzy efektem tegodochodzenia by³o zlikwidowa-nie przez SB praktycznie ca³egopodziemia Solidarnoœciowegow Zag³êbiu Miedziowym – przyznaje Ligarski, którydodaje, ze innym efektemœledztwa by³ specjalny raport.Opracowano w nim wszystkiezasady prowadzenia dochodze-nia przeciwko grupom wywro-towym stosuj¹cym œrodki ter-rorystyczne. Sprawê wykorzy-stano tez propagandowo – w 1983 roku telewizjawyemitowa³a film „Zamachow-cy”. Czysty przypadek, alebombiarze wpadli nie dlatego,ze rozpracowywa³a ich spec-grupa analityków, a do œledztwazaanga¿owano oficerów z War-szawy. – Jeden z tajnych wspó³-pracowników milicji poprosi³ o spotkanie. M³ody ch³opak, w wojsku, w jednostce w G³o-gowie. I zale¿a³o mu szybszympo¿egnaniu z armia. Tak SBdotar³a do pierwszych trzechosób. Drugi trop by³ równiebanalny. Ktoœ poprosi³ kolegêmilicjanta o przys³ugê. Chcia³zarejestrowaæ syrenkê, a w zamian podzieli³ siê infor-macja – opowiada Ligarski. 19stycznia 1983 roku zatrzymano

26–letniego Zabielskiego. W jego piwnicy znalezionomateria³y wybuchowe. Na jed-nym z przes³uchañ us³ysza³, zejak bêdzie stawia³ opór, tozostanie wywieziony do lasu i tam zastrzelony podczaspróby ucieczki. – Spisaliœmyjego wspomnienia o tym, jak gokatowano – opowiada M³odec-ki, który przed aresztowaniemZabielskiego pracowa³ razem z nim w kopalni Lubin Zachod-ni. – Relacjonowa³a je WolnaEuropa, przekazane zosta³y tezFundacji Helsiñskiej. Ze Staszkazrobiono przywódcê grupy.Mo¿e dlatego, ze by³ wczeœniejkarany? Pasowa³ im na czarnycharakter. Mnie dopadli nakoñcu. Wsypa³ mnie, ale juz niemóg³ wytrzymaæ katowania. I bal siê, ze zrobi³a krzywdêjego zonie – mówi dzisiaj bez¿alu. – Byli okrutnie torturowa-ni – przyznaje £ukasz Kamiñski,historyk z IPN, autor ksi¹¿ki“Drogi do wolnoœci Zag³êbiaMiedziowego”.

Kolo historii Prokurator oskar¿y³ 18 osób.

Juz na pocz¹tku wykluczono doodrêbnego postêpowania spra-wê Lecha Du³awskiego – zewzglêdu na jego chorobê.Zabielskiego skazano na piec i pól roku wiezienia. Wyszed³ w 1985, po odbyciu dwóchtrzecich kary. Wyemigrowa³ doRFN, a stamt¹d do Australii.M³odecki po wyjœciu na wol-noœæ poszed³ do pracy doZak³adu Budowy Kopalñ, mie-dziowej przechowalni opozy-cjonistów. Od tego roku jest naemeryturze. I wybiera siê pro-ces by³ego kapitana legnickiegoWojewódzkiego Urzêdu SprawWewnêtrznych Tadeusza K. i sier¿anta Piotra M. Wroc³aw-ski oddzia³ IPN zarzuca imzbrodnie komunistyczna. Trze-ci oskar¿ony Zdzis³aw S. odpo-wie za to, ze nie pomóg³ cz³o-wiekowi katowanemu w czasieprzes³uchania. – Wszyscy trzejbroni¹ siê, ¿e zatrzymani bom-biarze byli terrorystami i chcieliwysadziæ w powietrze pól Lubi-na. Ale ani my, ani ich ofiary, niepodwa¿amy wyroku, jakizapad³ za podk³adanie ³adun-ków wybuchowych. Oskar¿a-my ich o to, ze w czasie bili i zastraszali ludzi. I w³aœnie za toodpowiedz¹ – mówi prokura-tor Przemys³aw Cieœlik.

– Myœla³em, ze nie zasi¹d¹ nalawie oskar¿onych – przyznajeMiros³aw M³odecki. – Ale terazpójdê na rozprawê, si¹dê na³awce dla widowni i spojrzê muw twarz.

Katarzyna Kaczorowska Zygmunt Mu³ek,

Panorama Legnicka

Akt oskar¿enia przeciwko by³ym funkcjonariuszom WUSW w Legnicy

Oddzia³owa Komisja Œcigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskie-mu we Wroc³awiu skierowa³a 6 czerwca 2007 r. do S¹du Rejonowegow Legnicy akt oskar¿enia przeciwko trzem by³ym funkcjonariuszomWojewódzkiego Urzêdu Spraw Wewnêtrznych w Legnicy – TadeuszowiK., Piotrowi M. i Zdzis³awowi S. Dwaj pierwsi podejrzani s¹ o przekro-czenie swoich uprawnieñ w trakcie prowadzonych postêpowañ, polega-j¹ce na znêcaniu siê w roku 1983 nad pozbawionymi wolnoœci dzia³acza-mi zdelegalizowanego wówczas NSZZ „Solidarnoœæ” Stanis³awem Z. iJanuszem R. poprzez bicie pokrzywdzonych i wyzywanie ich s³owamiwulgarnymi i obel¿ywymi. Tadeusz K. ponadto, w czasie pozbawieniawolnoœci Janusza R., grozi³ bêd¹cej w ci¹¿y jego ¿onie, ¿e nie urodzi dziec-ka, a 8-letnia córka R. zostanie im odebrana, a to w celu uzyskania infor-macji o prywatnym ¿yciu mê¿a i jego kontaktach z dzia³aczami opozycji.Zachowywa³ siê przy tym w sposób wulgarny i obel¿ywy. Z kolei Stani-s³awowi Z. grozi³, ¿e „nieznani sprawcy” uprowadz¹ i zgwa³c¹ jego ¿onê.Piotr M. natomiast podczas przes³uchania Stanis³awa Z. m.in. bi³ go pa³k¹po stopach a¿ do utraty przytomnoœci, kilkakrotnie uderzy³ ciê¿kim krze-s³em dêbowym w ty³ g³owy i krêgos³up, bra³ te¿ udzia³, razem z innyminieustalonymi dotychczas wspó³sprawcami, w wywiezieniu Stanis³awa Z.z siedziby Komendy MO do lasu, gdzie gro¿ono mu œmierci¹. Zdzis³awo-wi S. przedstawiono zarzut niedope³nienia obowi¹zków, polegaj¹cego nanieudzieleniu pomocy Januszowi R. podczas prowadzonego przez siebieprzes³uchania, kiedy to nie zareagowa³ na maj¹ce miejsce ciê¿kie pobiciepokrzywdzonego przez innego funkcjonariusza. Za zarzucane podejrza-nym Tadeuszowi K. i Piotrowi M. czyny grozi kara od roku do 10 latpozbawienia wolnoœci, a Zdzis³awowi S. – do 3 lat pozbawienia wolnoœci.

IPN oskar¿a

Miros³aw M³odecki

Bardzo dziêkujê za to Zarz¹do-wi Regionu NSZZ „Solidar-noœæ” i redaktorom, szczegól-

nie Wojtkowi Obremskiemu. Dla nas,pracowników Oœrodka, to wielkizaszczyt, ¿e wœród tylu wa¿nych rocz-nic jakie obchodzimy w 2007 roku w Legnicy poœwiêcono nam tyleuwagi. Pragnê podziêkowaæ tak¿ewszystkim sponsorom, dziêki którymmogliœmy siê do Jubileuszu przygoto-waæ i godnie przyj¹æ szacownychgoœci. Otrzymane wsparcie finansowa-ne i rzeczowe by³o czymœ wiêcej ni¿sponsoringiem. To by³y gesty przyjaŸnii zrozumienia. Otrzymaliœmy je od:KGHM Polska MiedŸ SA., Pol–MiedŸ– Trans sp. z o.o., „Metraco sp. z o.o.,Ecoren S.A., NSZZ „Solidarnoœæ”Zag³êbia Miedziowego, Cukierni Kor-neliusza Okonia i WojewódzkiegoPrzedsiêbiorstwa Energetyki CieplnejSA w Legnicy. Dotacji starczy³o na uro-czystoœci (w tym opracowanie i wydruk okolicznoœciowych materia-³ów i nowych broszur informacyjno-oœwiatowych o ODO) i jeszcze zosta-³o na zakup zestawu sond do kriotera-pii chorób szyjki macicy.

Jubileuszowe uroczystoœci rozpoczê-liœmy konferencj¹ prasow¹ by powie-dzieæ o najwa¿niejszym osi¹gniêciuOœrodka. Badania statystyczne, opraco-wane przez Dolnoœl¹ski Rejestr Nowo-tworów przy DCO we Wroc³awiu

wykaza³y, ¿e w walce z rakiem piersimamy wyniki prawie œwiatowe. Ponad70 % kobiet z tym nowotworem w Legnicy ¿yje d³u¿ej ni¿ 5 lat! Wi¹¿e siêto z wczesnym wykrywaniem rakapiersi, co od pocz¹tku dzia³alnoœci jestzadaniem priorytetowym Oœrodka.Tymi dobrymi wiadomoœciami dzieli³amsiê tak¿e z goœæmi na uroczystym spo-tkaniu 21.07.2007r. W olbrzymim skró-cie przedstawi³am tak¿e nasz¹ historiêi 15 letni¹ dzia³alnoœæ. Bywa³o ró¿nie.Nasze lepsze i gorsze lata by³y œciœlezwi¹zane z sytuacj¹ polityczno–gospo-darcz¹ Polski. Teraz z nadziej¹ patrzymyw przysz³oœæ, zw³aszcza, ¿e do dalszejpracy tak radoœnie i z werw¹ zagrzewa³nas koncert m³odziutkiej DiecezjalnejOrkiestry Dêtej pod dyrekcj¹ p. Marka

Gancarza. Po obiedzie w „Rezydencji”,w Oœrodku czeka³ na nas olbrzymi tort– prezent od Cukierni KorneliuszaOkonia. By³ pyszny. Drugi taki tortCukiernia podarowa³a nam równie¿ w sam dzieñ urodzin – 27 czerwca,kiedy to Jubileusz œwiêtowaliœmy znaszymi pacjentami. Starczy³o go dlawszystkich, którzy w tym dniu przybylido Oœrodka po lekarsk¹ poradê lub nabadania diagnostyczne. Wœród nichUSG, wykonywane nowym aparatemzakupionym dziêki pomocy FundacjiKGHM POLSKA MIED� S.A. To wspa-nia³y prezent dla Oœrodka i naszychpacjentów. Obchody 15 Rocznicyzakoñczyliœmy dziêkczynn¹ Msz¹ Œwiê-t¹ w Klasztorze oo. Franciszkanów przyul. Rataja w Legnicy.

Jeszcze raz wszystkim bardzo ser-decznie dziêkujê za urodzinowe prezen-ty. Jestem szczêœliwa, ¿e mogê to uczyniæw numerze, który trafi do r¹k goœci i uczestników Krajowego Zjazdu Dele-gatów NSZZ „Solidarnoœæ”. Nie by³obyOœrodka gdyby nie by³o „Solidarnoœci”.Tak mnie dziwi gdy s³yszê czasem pyta-nie: „Co siê sta³o z t¹ „Solidarnoœci¹”?”Z któr¹? – chcia³oby siê uœciœliæ.Z Twoj¹?, Z moj¹?, Z jego? Czy wobecbohaterów „Solidarnoœci”, tych pole-g³ych, pomordowanych, zmar³ych w bie-dzie i opuszczeniu lub wygnanych z Ojczyzny wolno zadawaæ takie pytania?Moja „Solidarnoœæ” to wolnoœæ, któr¹przynios³a Polsce, krajom komunistycz-nego re¿imu i mnie.

Dorota Czudowska


Dziêkujê za „Solidarnoœæ”W czerwcowym numerze naszego pisma zamieszczono bardzo du¿o informacji o Oœrodku Diagnostyki Onkologicznej Spo³ecznejFundacji Solidarnoœci w Legnicy z okazji 15 rocznicy jego powstania.


PROGRAM UROCZYSTYCHOBCHODÓW 25–LECIA ZBRODNI LUBIÑSKIEJ

G³ówne uroczystoœci – 31 sierpnia:

11.00 Msza œw. w koœciele pw. œw. Maksymiliana MariiKolbego w intencji zabitych i rannych 31 sierpnia 1982roku w Lubinie

12.30 przemarsz uczestników uroczystoœci ulicami:Prymasa Stefana Wyszyñskiego, Marsza³ka JózefaPi³sudskiego, Ignacego Paderewskiego i Wroc³awsk¹ podPomnik Pamiêci Ofiar Lubina 82

13.00 przemówienia (Prezydent RP) i wrêczenieodznaczeñ, apel poleg³ych, sk³adanie wieñców i kwiatów

„MUZYKA Z OBLÊ¯ONEGO MIASTA„ 30 sierpnia „DUMNI Z RODZICÓW„ 12.00 Konferencja naukowa „Lubin i Zbrodnia Lubiñska

82„ – sala kameralna Centrum Kultury „Muza„

18.00 Otwarcie wystawy fotografii KrzysztofaRaczkowiaka – Galeria Zamkowa

21.45 „Dumni z rodziców„ – koncert lubiñskich zespo³ów – b³onia

31 sierpnia „TO POPO£UDNIE, TEN WIECZÓR„ (b³onia) 19.00 „Œwiecie nasz – piosenki Marka Grechuty„

(zespó³ „Anawa„ i aktorzy scen wroc³awskich) 21.00 „Kaczmarski„ – koncert zespo³u Strachy Na Lachy 23.00 D¿em

1 wrzeœnia „WEHIKU£ CZASU„ (lotnisko) 15.00 Proletaryat, Made In Poland, Bank, Izrael, Brak,

Budka Suflera, TSA, T. LOVE, Krzak2 wrzeœnia „DO WOLNOŒCI„ (lotnisko) 15.00 N.R.M., The Plastic People of the Universe, The

Ukrainians, Misty in Roots „Zakazane Piosenki„ – koncert piosenek w wykonaniu

m.in. Muñka Staszczyka, Renaty Przemyk, TomaszaBudzyñskiego oraz wokalistów zespo³ów Lao Che, IndiosBravos, Akurat

BOB GELDOF Lech Janerka

Inicjatywy towarzysz¹ce1 wrzeœnia 15.00 – 18.00 Akcja oddawania krwi (Lotnisko Aeroklubu

Zag³êbia Miedziowego) Regionalne CentrumKrwiodawstwa i Krwiolecznictwa we Wroc³awiu O/Lubin

Projekcje1, 2 wrzeœnia 11.00 i 12.30 „Historia zbrodni¹ pisana„ – film

dokumentalny o Zbrodni Lubiñskiej zrealizowany przezTelewizjê TVL – sieæ Odra oraz Polskie Kroniki Filmowepoœwiêcone stanowi wojennemu, sala kameralna CentrumKultury „Muza„, wstêp wolny

Wystawy Ofiary stanu wojennego w Polsce (IPN) ul. Niepodleg³oœci Solidarnoœæ Walcz¹ca XXV lat (IPN) okolice Centrum

Kultury „Muza„ Zbrodnia Lubiñska 1982 w okolicy pomnika Pamiêci Ofiar

Lubina 82 Fotografie Krzysztofa Raczkowiaka Galeria Zamkowa

Inne imprezy Otwarte Mistrzostwa Lubina we Wspinaczce Sportowej

pod patronatem „Solidarnoœci„ w rocznicê 25 lecia ZbrodniLubiñskiej / Stowarzyszenie Mi³oœników Gór

Spotkanie w plenerze spartakiada sportowaupamiêtniaj¹ca 25. Rocznicê Zbrodni Lubiñskiej, ZbrodniaLubiñska w oczach dzieci i m³odzie¿y – amatorskatwórczoœæ / Klub Abstynenta „Arka„ przy parafii œw.M.Kolbe

Uczczenie 25. Rocznicy Wydarzeñ Lubiñskich podczas 21Samboree Skautowego w Wielkiej Brytanii / ZHPChor¹giew Dolnoœl¹ska Hufiec w Lubinie

Turniej Klubowy Taekwon–do dla upamiêtnienia ?25.Rocznicy Zbrodni Lubiñskiej / Klub Koreañskiej SztukiWalki TAEKWON–DO

Mistrzostwa Polski w Pi³ce Rêcznej Pla¿owej w ramachobchodów 25. Rocznicy Zbrodni Lubiñskiej? / Dolnoœl¹skiZwi¹zek Pi³ki Rêcznej we Wroc³awiu

Lubiñski Sierpieñ 1982 Nasza Pamiêæ o tamtych dniach /Towarzystwo Mi³oœników Ziemi Lubiñskiej

Zawody pi³ki rêcznej dla upamiêtnienia 25. RocznicyZbrodni Lubiñskiej / Miêdzyzak³adowy Klub Sportowy„ZAG£ÊBIE„

Zawody jeŸdzieckie w skokach przez przeszkody dlaupamiêtnienia 25. Rocznicy Zbrodni Lubiñskiej / LubiñskiKlub JeŸdziecki „TARPAN„


Ujarzmiæ Turkusow¹ Boginiê Atak na oœmiotysiêcznik w Himalajach bez tlenu

Szóst¹ co do wielkoœcigórê œwiata – Cho Oyu,o wysokoœci 8201 m

npm, zamierzaj¹ zdobyæBogus³aw Chamielec i DominikZiembowicz z LubiñskiegoKlubu Górskiego „Problem”.

Wyprawa wylatuje 29 sierpniaz Berlina do Katmandu. Bierze wniej udzia³ 7 himalaistów. – Chce-my wejœæ bez u¿ycia aparatówtlenowych t¹ tras¹, któr¹ weszlina Cho Oyu pierwsi jej zdobyw-cy w 1954 r. – mówi¹ lubinianie.

Podwójny atak?7 wrzeœnia dotr¹ do tzw. bazy

chiñskiej na wysokoœci 4700 m.Jeœli wszystko pójdzie zgodnie zplanem g³ówny atak na Cho Oyu(po tybetañsku: Turkusowa Bogi-ni), nast¹pi miêdzy 13 wrzeœnia a5 paŸdziernika. Nie jest wyklu-czone, ¿e podczas tej wyprawyalpiniœci Problemu zaatakuj¹tak¿e szczyt Shisha Pangma(8013). Wejœcie na dwa oœmio-tysiêczniki podczas jednej ekspe-dycji s¹ rzadkoœci¹.

Obaj pokochali góry Pan Bogus³aw (pracuje w

PeBeKa) zaczyna³ swe wêdrówkiz plecakiem od polskich gór. –Bieszczady to moja mi³oœæ, Tatryte¿ schodzi³em – dodaje. Dobrzepamiêta spotkanie z Jerzym

Kukuczk¹ w Sopocie. S³u¿y³wówczas w marynarce w Gdyni.Dziœ znany jest jako pierwszygórnik KGHM, który stan¹³ naoœmiotysiêczniku. W 2006 zdo-by³ Gasherbrum II (8035), wcze-œniej Muztagh – atê w Kunlun(7546) oraz najwy¿sze szczytyAmeryki Po³udniowej – Aconca-guê, Afryki – Kilimand¿aro i Euro-py – Mont Blanc.

Pan Dominik wspomina tury-styczne wycieczki ze œcinawskichczasów, gdy chodzi³ jeszcze doszko³y. Potem by³y wyjazdy napraktyki geologiczne podczasstudiów we Wroc³awiu. Obec-nie mieszka w Lubinie. Pracuje wPolskiej Miedzi (ZWR). Roktemu, przed atakiem na himalaj-ski oœmiotysiêcznik, hartowa³ siêw Pamirze na trudnych œcianachPiku Komunizma (Pik Somoni,7495) i Piku Kor¿ewskiej (7105).Niedawno wybra³ siê na MontBlanc.

Góry wyzwaniem– Dlaczego chodzimy po

górach? – Bo s¹ – mówi Bogu-s³aw Chamielec. – To odwiecznewyzwanie dla cz³owieka. Górypozwalaj¹ na pokonywanie s³a-boœci, sprawdzanie w³asnychmo¿liwoœci i osi¹ganie rzeczy napozór nieosi¹galnych. Takiewyprawy hartuj¹. Pomaga nam to

w codziennym ¿yciu. Przekracza-my kolejne bariery.

– Co mówi¹ w domach, gdyinformuj¹ o kolejnej wyprawie? –Na szczêœcie nic – wyznaje z ulg¹Dominik Ziembowicz. – Przezpoprzednie wyjazdy mamy kre-dyt zaufania i tego siê trzymamy.

Tam gdzie wy¿ej nie mo¿na – Wyprawê bêdziemy zapinaæ

na ostatni guzik do ostatniegodnia przed wylotem – mówiBogus³aw Chamielec. – Dziœ niejest ³atwo o sponsorów. Sprzêtbêdziemy musieli uzupe³niaæ wostatnim momencie. Musi byænajwy¿szej jakoœci. To wymógprzy takim klimacie i warunkach.W koszty wliczamy tak¿e op³ace-nie zezwoleñ i oficera ³¹czniko-wego z chiñskiej armii.

Dodajmy, i¿ wyprawê wspar³Zarz¹d Powiatu w Lubinie.

Jaki bêdzie kolejny cel lubiñ-skiego Problemu? Lubiñscy alpini-œci wchodz¹ z roku na rok corazwy¿ej. – Mierzymy w Mont Eve-rest – mówi¹ zgodnie.

Krzysztof Maciejak, Kurier Powiatowy

Wielkie bieganie w Gdañsku 556 zawodników wystartowa³o w XIII

Maratonie Solidarnoœci. W tym roku wewszystkich konkurencjach zwyciê¿ylireprezentanci Polski.

Tradycyjnie przed biegiem, zawodnicyz³o¿yli kwiaty przed Pomnikiem Pole-g³ych Stoczniowców. Sygna³ do startu da³przewodnicz¹cy Komisji Krajowej NSZZ„Solidarnoœci”. Jako pierwsi na trasêMaratonu wyjechali rolkarze, pó³ minutypo nich osoby niepe³nosprawne na wóz-kach a nastêpnie biegacze.

Na mecie w Gdyni, pierwszy zamel-dowa³ siê Arkadiusz Skrzypiñski, któryrywalizowa³ w kategorii wózki o napê-dzie poœrednim. Chwilê po niepe³no-sprawnych uczestnikach Maratonu, namecie pojawili siê rolkarze. Jan Szymañ-

ski i Monika Miêdlarz poprawili dotych-czasowe rekordy trasy. Wœród biegaczynajszybszy by³ Jaros³aw Janicki, któryrywalizowa³ od pó³metka z reprezentan-tem Ukrainy Viktorem Starodubcewem.Najszybsz¹ kobiet¹ Maratonu by³a aktu-alna mistrzyni Polski, Arleta Meloch.

Najstarszy uczestnik Maratonu,Marian Parusiñski w tym roku nie ukoñ-czy³ biegu. Po przebiegniêciu 25 kmuzna³, ¿e nie zmieœci siê w 5–godzinnymlimicie czasu. Marian Parusiñski ma 85 lati w swojej karierze przebieg³ 101 mara-tonów. Przygodê z bieganiem rozpocz¹³po skoñczeniu 50. roku ¿ycia.

Region Zag³êbie Miedziowe NSZZ“Solidarnoœæ” reprezentowa³ cz³onekSolidarnosci z MPK Legnica Krzysztof

Furtak, przebiegaj¹c maraton w czasie 5 godzin.

– Startowa³em w Maratonie po raz 4 w ¿yciu, ale by³ to najtrudniejszy bieg z dotychczasowych z powodu pogody.Wszyscy zawodnicy uzyskiwali du¿o gor-sze wyniki od swoich najlepszych cza-sów. Mnie siê uda³o przybiec w tymsamym czasie co w poprzednich mara-tonach, wiêc tym bardziej sie cieszê, ¿eukoñczy³em ten bieg i to z takim wyni-kiem – mówi³ na mecie Furtak.

Trasa Maratonu Solidarnoœci to 42 km195 m. W tym roku ostatni raz biegodbywa³ siê z Gdañska do Gdyni. W przysz³ym roku meta Maratonubêdzie w Gdañsku.

MP

Bogus³aw Chamielec i Dominik Ziembowicz,cz³onkowie Solidarnoœci z KGHM.

PREZYDENT MIASTA LEGNICY

zaprasza na koncert zespo³u

RAZ,DWA,TRZY

z okazji XXI Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ “Solidarnoœæ”

_______________________________________________________________

30 30 sierpnia 2007, godz. 20

dziedziniec Akademii Rycerskiej e

m

lgn

ickie

cent

ruku

ltury

iH

nra

Kariñ

ske

g

m.

eyk

l

io Bilety: 10 z³, do nabycia

w Legnickim Centrum Kultury

ul.Chojnowska 2


Stanis³aw Œnieg, rocznik1927. ¯yj¹ca legendapodziemnej Solidarnoœci

w Zag³êbiu Miedziowym. Ikonawalki o woln¹ i niepodleg³¹ Pol-skê. G³êboko wierzy³ w warto-œci i zasady, za które gotów by³poœwiêciæ to, co ma najcenniej-sze. Niez³omny ideowiec, poni-¿any i szykanowany przezesbeków, wzór do naœladowa-nia dla m³odego pokolenia.Wielki patriota oddany sprawie,pedagog i poeta.

Esbecy na kurs analfabetów marsz! Kiedy w sierpniu 1980r. rodzi³a

siê Solidarnoœæ, Stanis³aw Œniegwierzy³, ¿e w koñcu w komuni-stycznym kraju coœ siê zmieni.Nazwa Solidarnoœæ by³a dla niegosymbolem walki o woln¹ i niepodleg³¹Polskê.

– Mój ojciec, dziadi pradziad walczyli zaniepodleg³oœæ.

Nie wyobra¿a³em sobie, by w tamtych latach robiæ coœ inne-go. Musia³em walczyæ za nasz¹wspóln¹ sprawê. Mia³em trochê³atwiej, ni¿ moi inni koledzy.By³em samotny, nie mia³emrodziny. Inni mieli ¿ony i dzieci inaturaln¹ by³o spraw¹, ¿e siê bali,ale ka¿dy chcia³ s³u¿yæ idei Soli-darnoœci.

Obok Wroc³awia, Lubin by³jednym z wiêkszych oœrodkówopozycyjnych na Dolnym Œl¹sku.To w tym górniczym mieœcie dru-kowano setki tysiêcy ulotek,które potem wêdrowa³y po mie-œcie. Esbecy dwoili siê i troili, byznaleŸæ powielacze. MieszkanieStanis³awa Œniega na ostatnimpiêtrze wie¿owca przy ul. Bali-grodzkiej by³o swego rodzajumekk¹ opozycjonistów. Esbe-

kom Œnieg da³ siêpoznaæ jako

niez³omnydzia³acz.

– Trakto-wali mnie

trochê jak

„œwiêt¹ krowê”, a ja specjalnie towykorzystywa³em. Wiedzia³emna co mogê sobie przy nichpozwoliæ. Oni nas pa³¹, a my ichs³owem. Tak z nimi walczyliœmy.Pamiêtam, jak trafi³em na prze-s³uchanie. Czekam na korytarzu i s³yszê zza drzwi g³os oficeraœledczego: „wejœæ”. Wchodzê i mówiê „dzieñ dobry”. W odpo-wiedzi s³yszê komendê „wyjœæ”, azaraz potem „wejœæ”. No toznowu wchodzê i powtarzam„dzieñ dobry” i znowu œledczykrzyczy „wyjœæ”. Za trzecimrazem wchodzê i znów witam siê„dzieñ dobry”. Na co oficerrzuca: „A was Œnieg nie uczono w domu, co siê mówi, jak siêwchodzi – meldujê siê na roz-kaz”. A ja na to, ¿e: „mamusia itatuœ uczyli mnie w domu, ¿e jaksiê gdzieœ wchodzi, to siê mówidzieñ dobry” – œmieje siê panStanis³aw.

Innym razem, podczas jedne-go z wielu przes³uchañ, œledczywzi¹³ do rêki drewnian¹ laskê, zktór¹ Stanis³aw Œnieg nie rozsta-wa³ siê na moment, a na której

wyryte by³o „Solidarnoœæ walcz¹-ca”.

– Spojrza³ na mnie i wrzeszczy,„co tu jest napisane”. A ja doniego mówiê, ¿e „wie pan, jakpan nie umie czytaæ, to ja w szko-le prowadzê taki kurs dla analfa-betów. Mogê pana zapisaæ bezkolejki – opowiada dalej naszbohater. – Od pocz¹tku powsta-nia Solidarnoœci, zawsze w klapiemarynarki czy na koszuli nosi³emprzypiêty znaczek Solidarnoœci.Kiedyœ jadê autobusem miejskim.Patrzy na mnie taki smutny jego-moœæ i na ca³y g³os mówi domnie: „idiota”. A ja mu na to:„mi³o mi, ja nazywam siê Stani-s³aw Œnieg”. Ca³y autobus buch-n¹³ œmiechem.

Hucz¹ petardy, œciel¹ siê gazy By³ wtorek, 31 sierpnia

1982r. O manifestacji wszyscy wmieœcie mówili od rana.Podziemna Solidarnoœæ chcia³aw ten sposób uczciæ drug¹ rocz-nicê podpisania „porozumieñsierpniowych”.

– Obawialiœmy siê tylko jedne-go – czy ludzie przyjd¹ na nasz¹manifestacjê. Mówiê do JankaMadeja: „dobrze by by³o, jakbysetka ludzi by³a”. Janek siêuœmiechn¹³ i mówi: „setka? jakbêdzie piêædziesiêciu to ju¿bêdzie dobrze”. Gdy szliœmyprzez mostek trzymaj¹c w rêkach kwiaty, z ka¿dej uliczki,z ka¿dego domu wychodzililudzie. Czu³em, jak dreszcz mi poplecach przechodzi, czu³em siêwniebowziêty. Tyle ludzi w ogólesiê nie spodziewaliœmy. Byliœmypodnieceni i podekscytowani jaknigdy dot¹d. Czuliœmy, ¿e tobêdzie nasz wielki dzieñ, dzieñzwyciêstwa Solidarnoœci nadkomun¹ – relacjonuje pan Stani-s³aw.

Aparat bezpieczeñstwa bar-dzo dok³adnie przygotowywa³siê do tej manifestacji. Wszelkiezgromadzenia by³y wówczaszabronione i surowo têpione. Z dokumentów IPN jasno wyni-

ka, jakie si³y by³y przygoto-wane do st³umienia tej

demonstracji, ile wydano broni i amunicji, ilu by³o zomowców.

– Myœleliœmy, ¿e strzelaj¹ œle-pakami, ale gdy ujrzeliœmy, jaktynk z budynków siê sypie, zdali-œmy sobie sprawê, ¿e to nie s¹przelewki, ¿e strzelaj¹ do nas z ostrej amunicji. Krzyczê do jed-nego z zomowców: „co wy robi-cie, dlaczego do nas strzelacie?”Potem zobaczy³em, jak zomo-wiec wymachuje pa³k¹ i idzie wmoim kierunku. Pomyœla³em, ¿eteraz nieŸle oberwê. Zamkn¹-³em oczy, ale nie poczu³em ¿ad-nego piek¹cego bólu, który ju¿zna³em wczeœniej podczas prze-s³uchañ. Do zomowca, którychcia³ mnie uderzyæ, podbieg³jakiœ kapitan chyba, zakaza³ mniebiæ i powiedzia³: „Œnieg, co turobicie? IdŸcie do domu”. Oczy-wiœcie, zosta³em z innymi. Potemsiê dowiedzieliœmy o trzechœmiertelnych ofiarach – mówidalej pan Stanis³aw.

Dla walcz¹cej Solidarnoœci by³to cios w serce. Andrzej Trajkow-ski, Mieczys³aw PoŸniak i Micha³Adamowicz, byli kolejnymi nie-winnymi ofiarami stanu wojenne-go.

– Ale mimo tych tragicznychwydarzeñ, nadal g³êboko wierzy-liœmy w ideê Solidarnoœci. Wie-rzyliœmy, ¿e kiedyœ musi nadejœædzieñ wolnej i niepodleg³ej Polski,za któr¹ nasi ch³opcy oddali ¿ycie– mówi S. Œnieg.

Bohaterowie tamtych dni Stanis³aw Œnieg przez lata uczy³

geografii i geologii, do dziœ odwie-dzaj¹ go byli uczniowie pytaj¹c ozdrowie i wspominaj¹c dawneczasy. Mieszka w tym samymwie¿owcu, co przed laty. Co dziœznaczy dla niego Solidarnoœæ? Pochwili namys³u odpowiada.

– Wie pan, najgorsze jest to, ¿edzisiaj co niektórzy próbuj¹ przy-pisywaæ sobie wielkie zas³ugi, jakto dzielnie i mê¿nie walczyli z esbecj¹, a nosa z domu niewychylili, bo byli zwyk³ymi tchó-rzami. A o prawdziwych bohate-rach tamtych czasów niewiele siêmówi, nikt ich ju¿ nie pamiêta.Ale oni s¹, ¿yj¹ i trzeba o nichmówiæ i pisaæ, by m³ode pokole-nie wiedzia³o, ¿e by³o wieluinnych, cichych bohaterów tam-tej epoki.

Tomasz JóŸwiak Express Legnicki


Oni nas pa³¹, my ich s³owem i pieœni¹ „Po cholerê strzelacie?! Przecie¿ ludzie ju¿ siê rozchodz¹!”

FOT.

WIN

CENT

Y KO

£ODZ

IEJS

KI


jednej tragedii

Jan M., by³y zastêpca komendan-ta rejonowego MO w Lubinie i Tadeusz J., dowódca plutonuZOMO. Prokurator za¿¹da³ dlapierwszego z nich dziewiêciu, adla pozosta³ych dwóch – oœmiulat wiêzienia. Zalewski zarzuci³milicjantom „sprawstwo kierow-nicze” zabójstwa. S¹d zmieni³jednak kwalifikacjê czynu, stwier-dzaj¹c, ¿e „wyposa¿enie ZOMOw d³ug¹ broñ i ostr¹ amunicjê niewystarczy, by przypisaæ oskar¿o-nym zamiar zabójstwa”. Prokura-torskie akta sprawy szybko uro-s³y do 11 tomów.

Dopiero 10 lat póŸniej zapad³ydwa wyroki w tej sprawie. W pierwszym uniewinniono Bog-dana G. Wobec dwóch pozosta-³ych oskar¿onych postêpowanie

s¹dowe umorzono ze wzglêduna przedawnienie. ProkuraturaOkrêgowa w Legnicy z³o¿y³aapelacjê od wyroku. S¹d Apela-cyjny do wniosku siê przychyli³.

Zamiast do¿ywociaW drugim procesie s¹d unie-

winni³ wszystkich trzech oskar-¿onych, powo³uj¹c siê na ustawêo amnestii z 1984 roku. Rodzinyzabitych i ich przyjaciele obecni w gmachu s¹du krzyczeli:„hañba!”, „komunistyczny s¹d!”,„kontynuacja PRL!”. Po og³osze-niu wyroku wyszli z sali nie cze-kaj¹c na uzasadnienie wyroku.Znowu apelacja. I sukces: proku-ratura legnicka stwierdza, ¿e zazarzucane zomowcom czyny nieobowi¹zuje ustawa amnestyjna.

Podczas pierwszego procesuprzes³uchano prawie 300 osób, a jesieni¹ 2002 roku wydawa³osiê, ¿e koniec procesu jest bliski.– S¹d Apelacyjny uzna³ zeznaniauczestników manifestacji za jasnei niepodwa¿alne – t³umaczy³Edward Zalewski, oskar¿ycielpubliczny w procesie. – Myœlê, ¿ewyrok mo¿e zostaæ og³oszonyjesieni¹ tego roku. W paŸdzierni-ku, mo¿e w listopadzie – mówi³prokurator Edward Zalewskipiêæ lat temu. W lipcu 2003 r.Tygodnik Mazowsze informowa³:„Wroc³awski S¹d Okrêgowy ska-za³ trzech milicjantów dowodz¹-

cych akcj¹ krwawego st³umie-nia solidarnoœciowej mani-

festacji 31 sierpnia1982

roku w Lubinie. Bogdan G.,ówczesny zastêpca komendantawojewódzkiego MO w Legnicy iJan M., zastêpca dowódcy MO wLubinie, dostali po 15 miesiêcy,Tadeusz J., dowódca plutonuZOMO – 2,5 roku”. Tym razemrodziny s³ucha³y wyroku s¹du wmilczeniu. – Taki wyrok mnie niezadowala – powiedzia³a wtedymatka jednej z ofiar, Bronis³awaPoŸniak.– Zas³u¿yli albo na taki sam los,jak mój syn, albo na do¿ywocie.

Bogdan G. i Jan M. twierdzili,¿e s¹ niewinni, ¿e o wszystkimdecydowali ich prze³o¿eni. Jan M.twierdzi³ patetycznie: – Przyjdziemi ¿yæ ze œwiadomoœci¹, ¿eby³em milicjantem w tym okresie– powiedzia³ na s¹dowej sali JanM. Obroñca oskar¿onych stwier-dzi³, ¿e „wszystkiemu winne s¹

media, które ca³ej sprawie nada-j¹ rozg³os i feruj¹ przedwczesnewyroki”.

„Tadeusz J., by³y dowódca plu-tonu ZOMO, wyda³ rozkazutworzenia tyraliery i skierowa-nie broni w kierunku manifestan-tów” – pisa³a wroc³awska GazetaWyborcza w maju 2005 r. „Strze-lajcie ostrymi” – mia³ powiedzieædo podw³adnych. Gdy pad³pierwszy zabity, kaza³ wstrzymaæogieñ. Jan M., ostatni skazany wtzw. procesie lubiñskim twierdzi,¿e w sprawê wrobi³ go oficerpolityczny a o tuszowanie zbrod-ni oskar¿y³ ówczesn¹ generalicjê.Prokuratura zarzuca³a Janowi M.,¿e wys³a³ na demonstrantówuzbrojony pluton ZOMO i niezareagowa³, gdy po u¿yciu bronibyli zabici. W koñcu 17 lipca tegoroku Jana M., by³ego funkcjona-

riusza MO, w czwartym przeciw-ko niemu procesie, skazano na3,5 roku wiêzienia.

Jan M. by³ ostatnim z oskar¿o-nych w procesie lubiñskim,który toczy³ siê po raz czwarty.Razem z nim na ³awie oskar¿o-nych zasiedli Bogdan B. – by³yzastêpca komendanta woje-wódzkiego MO w Legnicy(wyrok – 1 rok i 3 miesi¹ce wiê-zienia) oraz Tadeusz J. – by³ydowódca plutonu ZOMO, skaza-ny na 2,5 roku pozbawienia wol-noœci. Proces toczy³ siê po razczwarty.

Roman Tomczak, Goœæ Niedzielny


Druga rocznica Porozumieñ Gdañskich w Zag³êbiu Miedziowym31. VIII 1982r.Godz. 14.00 – w LUBINIE,

w rejonie Pl. Wolnoœci zbieraj¹ siêpierwsi manifestanci.

Godz. 15.00 – w LEGNICYzaczyna zbieraæ siê w rejonieZamku Piastowskiego 1500–oso-bowa grupa manifestantów, w JAWORZE zebra³o siê od 1500do 2000 osób, w Z£OTORYI i CHOJNOWIE demonstrujepodobnie ok. 1500 osób, w POLKOWICACH przybywa namanifestacjê najwiêksza grupa – 5000 osób, w LUBINIE rozpoczy-na siê uk³adanie krzy¿a z kwiatów.

Godz. 15.25 – w G£OGOWIE3000 osób zbiera siê pod Pomni-kiem Dzieci G³ogowskich.

Godz. 15.30 – w LUBINIE 2000osób zostaje zaatakowanychgazem ³zawi¹cym przez jednostkimilicji.

Godz. 15.40 – nastêpuje akcja „rozpraszania t³umu” w G£O-GOWIE przy pomocy armatekwodnych oraz œrodków chemicz-nych.

Godz. 16.00 – likwidacja mani-festacji w JAWORZE I Z£O-TORYI, do LUBINA wje¿d¿a plu-ton ZOMO z Legnicy, pos³uguj¹csiê gazami ³zawi¹cymi a przedewszystkim broni¹ paln¹ (kbk AK),wyposa¿ony w amunicjê ostr¹rozprasza zwart¹ demonstracjê,strzelaj¹c w asfalt i prosto w t³um.

Godz. 17.00 – liczba manife-stantów w LEGNICY wzrasta do3000, zmierza ul. Rosenbergów kukoœcio³owi œw. Piotra i Paw³a orazbudynku KW PZPR, który obrzu-cono kamieniami.

Godz. 17.30 – w LUBINIE roz-proszono zwarty t³um, a wobectego zmieniono taktykê, po ca³ymmieœcie „rajduj¹”– organizuj¹cprawdziwe safari na ludzi – grupypacyfikacyjne po 6–7 osób w samochodach „nysa”, ZOMO-WCY atakuj¹ kilkunastu–, kilku-

osobowe grupy, a nawet pojedyn-czych ludzi strzelaj¹c do nich jak dozwierzyny, krótkim strza³ami i d³u-gimi seriami przez otwarte drzwilub wywietrzniki „nys”.

Godz. 18.00 – w LEGNICY w okolicy budowy koœcio³a NMPKrólowej Polski formu³uje siêdruga 2000–na grupa demonstran-tów, która ul. Neptuna i ul. Czar-nieckiego zmierza do mostu naKaczawie i centrum miasta.

Godz. 19.20 – w G£OGOWIEna wieœæ o tym, ¿e w Lubiniestrzela siê do górników manife-stanci zaatakowali KM PZPR.

Godz. 19.40 – rozpoczyna siêakcja „rozpraszania t³umu” w LE-GNICY, za pomoc¹ armatek wod-nych i gazów.

Godz. 20.00 – do akcji pacyfika-cyjnej w LUBINIE w³¹czono kom-paniê ZOMO z Zielonej Góryoraz trzy armatki wodne, doG£OGOWA przybywa ROMO z Leszna

Godz. 22.00 – „ kompania ope-racyjna” ZOMO z Wroc³awiaprzybywa do LUBINA jako wspar-cie trwaj¹cej pacyfikacji.

Godz. 23.00 – koniec staræ w LEGNICY.

Godz. 23.30 – koniec pacyfikacjiLUBINA.

Godz. 1.00 – koniec pacyfikacjiw G£OGOWIE.

1. IX. 1982Godz. 18.00 – na wieœæ ofiarach

œmiertelnych z poprzedniego dniaw LUBINIE zbieraj¹ siê demon-stranci; ostatecznie wysz³o ich naulicê 10 tys.– 1\7 wszystkichmieszkañców miasta.

Godz. 18.18 – pocz¹tek dzia³añ„rozpraszaj¹cych” w LUBINIE.

Godz. 21.45 – do LUBINAprzybywa i zostaje w³¹czona dodzia³añ kompania operacyjna z Wroc³awia, demonstranci pod-palaj¹ tablicê PZPR,

Godz. 1.25 – koniec dzia³añpacyfikuj¹cych w LUBINIE.

2.IX. 1982r.16.30 – w LUBINIE, w miej-

scach staræ z 31.VIII zbieraj¹ siêludzie, miasto jest blokowane, dlarozpêdzenia manifestantów u¿ytoœrodków chemicznych: petardy,gazy; s¹ zatrzymani.

18.00 – w LUBINIE godzinapolicyjna dla m³odzie¿y, staræ niema.

Podczas wszystkich manifesta-cji œpiewano pieœni religijne i patrio-tyczne: Hymn Narodowy, „Rotê”,„Bo¿e coœ Polskê”, demonstranciuk³adali kwietne kwiaty, wznosilihas³a np. „Uwolniæ Lecha zamkn¹æWojciecha”, gdy rozpoczê³y siêpacyfikacje krzyczano „gestapo’,„mordercy”… Przez ca³y wrze-sieñ i co najmniej jeszcze dwa mie-si¹ce toczy³y siê procesy uczestni-ków manifestacji przed s¹dami:wojewódzkim w Legnicy i rejono-wymi w ca³ym województwie.

BILANS WYDARZEÑSIERPNIOWYCH :W LEGNICY u¿yto do t³umie-

nia manifestacji ok. 500 funkcjona-riuszy, z Legnicy, Lubania, JeleniejGóry, Zielonej Góry. Zatrzymano84 manifestantów z czego 15aresztowano, w stosunku do 56skierowano wnioski do kolegium.W kolejnych dniach zatrzymano 4osoby, wprowadzono godzinêmilicyjn¹. W G£OGOWIE zatrzy-mano 39 osób a nastêpnychdniach 21. W POLKOWICACHmilicjantów i ormowców by³o zama³o do pacyfikacji ale wystarcza-j¹co by wszystkich demonstran-tów obfotografowaæ. „Dziêkiczemu” w nastêpnych dniacharesztowano 4 osoby, a 47 stanê³oprzed kolegium. W JAWORZEzatrzymano 44 osoby. WZ£OTORYI aresztowano 67

osób, 5 przetrzymano do 3 IX. Wtych miastach do pacyfikacji u¿ytosi³y w³asne MO i ORMO.

W LUBINIE zaœ u¿yto do 2 IX –1323 funkcjonariuszy i ¿o³nierzyNOMO, ROMO, ORMO,ZOMO, by³y to oddzia³y z Legni-cy, Zielonej Góry, Wroc³awia,Poznania, ze Szko³y Oficerskiej wSzczytnie, WOPu z KrosnaOdrzañskiego i Lubania Œl¹skiego.U¿yto armatek wodnych, gazów³zawi¹cych (granaty z gazem wwiêkszoœci dostarczono z NRD),broni palnej. „W Lubinie wystrze-lono 981 sztuk amunicji (…) w Poznaniu , w 1956r. na jedn¹osobê zabit¹ przypada³o trzytysi¹ce sztuk amunicji. Tak wiêcalbo liczbê zu¿ytej amunicji w Lubinie wielokrotnie zani¿onoalbo, co bardziej prawdopodobnemieliœmy do czynienia z ewident-nym celowaniem w t³um. Œwiad-cz¹ o tym liczne przestrzeliny wszybach, znakach drogowych itp.na wysokoœci 1.30–1.70 m, czê-œciowo utrwalone na dokumenta-cji fotograficznej. Zatrzymano 250osób w ci¹gu 3 dni potem jeszcze72.

W Lubinie zginê³y ³¹cznie 3 osoby : Andrzej Trajkowski ( 32lata), Mieczys³aw PoŸniak ( 25 lat),Micha³ Adamowicz ( 28 lat).

Rany postrza³owe z kilku ran-nych osób, otrzyma³o 6 osób:Henryk Huzarewicz, IreneuszLao, Kazimierz Rusin, Ryszard Ste-fanowicz, Edward Wertka, BrygidaWieczorek.

Swoja drog¹ PRL dysponowa³bardzo ró¿nym oddzia³ami pacyfi-kacyjnymi. Przypomnijmy:NOMO to Nieetatowe oddzia³yMilicji Obywatelskiej, ROMO –rezerwowe Oddzia³y MO,ORMO to Ochotnicza RezerwaMO, ZOMO – ZmotoryzowaneOddzia³y MO, no i oczywiœciefunkcjonariusze Milicji Obywatel-skie.

„Lubin to miasto m³ode i robot-nicze dlatego zosta³ wybrany dokrwawej i bezwzglêdnej rozpra-wy z opozycj¹”. Aparat partyjnywiedzia³ o planowanych przezopozycjê manifestacjach „Planzabezpieczenia ³adu i porz¹dkupublicznego” opracowano ju¿dzieñ wczeœniej. Chciano pokazaækto tu rz¹dzi i jak wielka jest

determinacja w³adzy komuni-stycznej w utrzymaniu ustrojukomunistycznego.

Procesy sprawców tra³y od nie-mal pocz¹tku III RP, ostatni procesodby³ siê …w tym roku.

Umarzano sprawy, zmienianokwalifikacje czynów tak by zbrod-nie ulega³y przedawnieniu, obej-mowano morderców amnestiamiz…1984 r, 1989 r, nadzwyczajnie³agodzono kary. Ale jednak zapa-da³y w koñcu wyroki 2; 2,5; 7 latwiêzienia. Jednak do odpowie-dzialnoœci nie poci¹gniêto aparatukierowniczego ani milicyjnego anipartyjnego.

Dlaczego w Polsce ci¹gle taktrudno o elementarn¹ sprawiedli-woœæ?

Agnieszka Rurak–¯eleŸny

Bibliografia: „ Solidarnoœæ” XX lathistorii, Warszawa 2000; S. Œnieg,Alarm dla miasta Lubina, Lubin1992; £. Kamiñski, Drogi do wolnoœciZag³êbia Miedziowego, Legnica2007;

„Najwy¿szy Czas!”, nr 31–32,sierpieñ 2007

Jawor

G³ogów

Lubin

FOT.

KRZY

SZTO

F RA

CZKO

WIA

K, W

WW

.LUBI

N82.

PL

Siedemnastego lipca br.Jan M., by³y zastêpcakomendanta MO

w Lubinie, zosta³ skazany wyro-kiem s¹du we Wroc³awiu nakarê 3,5 roku pozbawienia wol-noœci. By³ oskar¿ony o to, ¿e 31sierpnia 1982 r., wraz z trzemainnymi milicjantami przyczyni³siê w bezpoœredni sposób domasakry demonstruj¹cych w Lubinie. Od kul ZOMO-wców zginêli wtedy Mieczy-s³aw Trajkowski (31), Micha³Adamowicz (28) i Mieczys³awPoŸniak (25). Jan M. nie przy-znaje siê do winy.

Strzelaj¹ do nas!Dok³adnie w drug¹ rocznicê

podpisania Porozumieñ Sierpnio-wych dolnoœl¹ska podziemnaSolidarnoœæ zaplanowa³a demon-stracje w kilku najwiêkszych mia-stach regionu. W Lubinie ju¿oko³o godz. 15.00 kilkudziesiê-cioosobowa grupa ludzi uk³ada³aw rynku krzy¿ z kwiatów. Krzy-czano: „precz z komun¹!” i „Jaru-zelski – zdrajca i morderca naro-du!”. Domagano siê uwolnieniainternowanych, w tymLecha Wa³êsy. Œpiewa-no hymn narodowy.

W tym samymczasie si³y milicyjnerozlokowane w mieœcie

sk³ada³y siê z 33

funkcjonariuszy NOMO (Nieeta-towe Oddzia³y Milicji Obywatel-skiej), 34 ¿o³nierzy ROMO(Rezerwowych Oddzia³ów MilicjiObywatelskiej) i 33 ormowców.Czêœæ z nich by³a uzbrojona w d³ug¹ broñ paln¹ i ostr¹ amuni-cjê. Milicyjne nawo³ywania dorozejœcia siê kilkutysiêcznego ju¿wtedy t³umu napotykaj¹ wyzwi-ska i gwizdy manifestantów.Odpowiedzi¹ milicjantów s¹pierwsze strza³y z broni gazoweji rozdeptanie krzy¿a z kwiatów.Demonstranci rozbiegaj¹ siê ws¹siednie uliczki i do najbli¿szychkoœcio³ów. By³a 15.30. W tymmomencie funkcjonariusze pluto-nu ZOMO z Legnicy oddalipierwsze strza³y w kierunku ucie-kaj¹cych. Zaczê³o siê s³ynne„safari”: Zomowcy strzelaj¹ z wnêtrz pêdz¹cych za demon-strantami nysek. Wœród ludziszok wzbudzaj¹ rykoszetuj¹cepociski i szelest œcinanych poci-skami liœci. – Gdy zobaczy³emodpadaj¹cy tynk z jednej ze œcianzda³em sobie sprawê, ¿e u¿ywa-j¹ ostrej amunicji – wspomina³Adam Myrda, jeden z uczestni-

ków tamtychwydarzeñ. Z k o l e iHenrykHuzarowicz

wspomina³:Z rêko-

ma w kieszeniach przygl¹da³emsiê tyralierze zomowców id¹cychod ratusza. Poczu³em gwa³tow-ny ból lewej d³oni. Wyci¹gn¹³emj¹ z kieszeni, by³a poszarpana i tryska³a krwi¹. W pierwszejchwili nie wiedzia³em co siê sta³o.PóŸniej okaza³o siê, ¿e jestemranny tak¿e w prawe przedramiêi w brzuch”. A wiêc wojna!Wojna. Nied³ugo póŸniej padaj¹kolejno Andrzej Trajkowski i Mie-czys³aw PoŸniak. Niedalekomostku na Zimnicy pada trafionyw ty³ (sic!) g³owy, Micha³ Adamo-wicz. Umiera trzy dni póŸniej.Jego œmieræ jest ukrywana przezmilicjê, choæ œwiadków nie bra-kuje. Wœród nich jest KrzysztofRaczkowiak, autor ponad 150legendarnych fotografii, zrobio-nych tego dnia przez niego. W tym tego jednego, najbardziejznanego: uczestnicy demonstra-cji nios¹ w biegu bezw³adnecia³o Micha³a Adamowicza. Zdjê-cie-symbol. Pokaza³o ca³emuœwiatu prawdziwe oblicze komu-nizmu. Niestety, wiêkszoœæ nega-tywów z tego dnia zaginê³a póŸ-niej w niejasnych okoliczno-œciach. Z oficjalnych komunika-tów wynika „¿e zaatakowanaprzez t³um grupka funkcjonariu-szy MO, w obliczu bezpoœrednie-go zagro¿enia ¿ycia zmuszonazosta³a do u¿ycia broni”. Polowa-nie na ludzi trwa³o w mieœcie do

œwitu nastêpnego dnia. PóŸniejokazuje siê, ¿e osiem kolejnychosób jest rannych.

Gaz na ulicachO zabitych us³ysza³ szybko ca³y

œwiat. Times napisa³ dwa tygo-dnie póŸniej: „Gaz ³zawi¹cy, kok-tajle Mo³otowa i pociski znaczy³ydrugie narodziny Solidarnoœci. Toby³ dzieñ wœciek³oœci, przemocyi krwi. (...) W Lubinie si³y rz¹do-we strzelaj¹c do robotników

zabi³y dwóch z nich, rani¹c dwu-nastu”. Ta zbrodnia wywo³a³a w Polsce nienawiœæ do „ludowej”w³adzy. Demonstracje w Lubinietrwa³y jeszcze dwa dni. Wtedyzastanawiano siê, kogo jest wiê-cej w Lubinie – mieszkañców czyzomowców? Pisz¹cy te s³owapamiêta, ¿e nawet kilka dni post³umieniu demonstracji nie spo-sób by³o wytrzymaæ w mieœcie.Gaz wci¹¿ szczypa³ w oczy. W³a-dze szybko zaczê³y zastanawiaæ

siê, jak zatuszowaæ ca³¹ sprawê.Wszczêto œledztwo w sprawieofiar. Umorzono je w kwietniu1983 roku.

Proces jak GolgotaPrawdziwe œledztwo ruszy³o

dopiero w 1992 roku. Podczasprzes³uchiwania œwiadków naj-wiêcej szczegó³ów na tematœmierci Adamowicza pamiêta³Józef Pos³uszny. Przez mostek naZimnicy biegli razem. Pos³usznyzezna³, ¿e do Micha³a strzela³z nyski zomowiec z wielkimiw¹sami. Twierdzi³, ¿e by³ to sier-¿ant Adam L. z legnickiego plu-tonu ZOMO. Spraw¹ zaj¹³ siê s¹dw Legnicy. Akt oskar¿enia obej-mowa³ siedem osób. Oprócztrzech milicjantów, których pro-ces dobieg³ w³aœnie koñca, oskar-¿enie objê³o komendanta miej-skiego MO w Lubinie i komen-danta wojewódzkiego z Legnicy.Dwóm zomowcom zarzucononara¿anie ludzi na niebezpieczeñ-stwo utraty ¿ycia. W stosunku doczterech oskar¿onych zarzuty siêprzedawni³y. Powo³anym przezprokuraturê zespo³em kierowa³Edward Zalewski, póŸniejszyg³ówny oskar¿yciel w procesie.Po dziewiêciu miesi¹cach, aktoskar¿enia trafi³ do S¹du Woje-wódzkiego w Legnicy. Tenpoprosi³ o wy³¹czenie ze sprawy.Do wniosku przychyli³ siê S¹dNajwy¿szy i od tego czasu procesodbywa³ siê we Wroc³awiu. Na³awie oskar¿onych zasiedli Bog-dan G., ówczesny zastêpcakomendanta wojewódzkiegoMilicji Obywatelskiej w Legnicy,


FOT.

KRZY

SZTO

F RA

CZKO

WIA

K, W

WW

.LUBI

N82.

PL

Cztery ods³onyTo mia³a byæ demonstracja, jakich w tym czasie by³o wiele. Jednak taka nie by³a. 25 lat temu w Lubinie od kul ZOMO-wcówzginê³y trzy osoby.

Lubin, niewielkie miastopowiatowe, po 1960 r.prze¿y³ gwa³townezmiany. W ci¹gudwudziestu nastêpnych³at liczba jegomieszkañców wzros³atrzynastokrotnie. Wokó³zak³adów wchodz¹cychw sk³ad KombinatuGórniczo–HutniczegoMiedzi powsta³a nowaspo³ecznoœæ.

Niew¹tpliwie katalizatoremprzyspieszaj¹cym proces jejintegracji sta³o siê powstanie,

a nastêpnie dzia³alnoœæ NSZZ „Solidar-noœæ” na terenie Zag³êbia Miedziowego.O tym, ¿e robotnicy Lubina z grupy imi-grantów stali siê zwart¹ spo³ecznoœci¹,œwiadom¹ swej si³y i praw, œwiadcz¹chocia¿by pierwsze tygodnie stanuwojennego. Nie tylko podczas strajkówgrudniowych, lecztak¿e w kolejnychmiesi¹cach Zag³êbieMiedziowe by³odrugim po Wroc³a-wiu centrum oporu na

Dolnym Œl¹-sku.

Podziemne kierownictwo „Solidarno-œci”, zarówno na szczeblu lokalnym, a odkwietnia 1982 r. tak¿e centralnym, unika³owzywania do masowych demonstracjiulicznych. Manifestacje pierwszo– i trze-ciomajowe 1982 r. mia³y charakter wdu¿ej mierze spontaniczny, natomiast doulicznych protestów 13 czerwca we Wro-c³awiu wezwa³a ju¿ „Solidarnoœæ Walcz¹-ca”. Jednak¿e niepowodzenie og³oszone-go przez TKK moratorium na strajki idemonstracje, a tak¿e zlekcewa¿enieprzez w³adze inicjatywy „5 x TAK” sk³oni-³y kierownictwo zwi¹zku do zmiany takty-ki. 29 lipca Tymczasowa Komisja Koordy-nacyjna wezwa³a do wziêcia udzia³u wpokojowych manifestacjach 31 sierpnia, wdrug¹ rocz-

nicê podpisania porozumieñgdañskich.

Przez ca³y sierpieñ toczy³a siê swoistawojna propagandowa. Podziemie maksy-malnie zmobilizowa³o ca³e posiadanezaplecze poligraficzne, powielano setkitysiêcy ulotek wzywaj¹cych do udzia³u wproteœcie. Pojawia³y siê one praktyczniewe wszystkich oœrodkach, w których dzia-³a³y wiêksze zorganizowane grupy „Soli-darnoœci”. Przyjêto bowiem skuteczn¹, jaksiê potem okaza³o, taktykê organizacji

mo¿liwie du¿ej liczby manifestacji,celem rozproszenia si³ pacyfika-cyjnych.

Z drugiej strony oficjalneœrodki masowego przekazu

rozpoczê³y niezwykle aktywn¹dzia³alnoœæ, zmierzaj¹c¹ do

ograniczenia liczby

uczestników manifestacji. Ukaza³y siênawet specjalne serie plakatów. 25 sierp-nia w telewizji wyst¹pi³ gen. Kiszczak,przestrzegaj¹c przed „mo¿liwymi tragicz-nymi skutkami” demonstracji. GroŸbygenera³a nie by³y nawet zawoalo–wane:„Je¿eli za ma³o by³o dotychczasowych lek-cji, prowokatorzy odbior¹ nastêpne”. Wzak³adach pracy aktywiœci partyjni grozilikonsekwencjami wziêcia udzia³u w prote-stach. Najwa¿niejsza rola w przygotowa-niach obozu w³adzy do 31 sierpnia przy-pad³a jednak S³u¿bie Bezpieczeñstwa. Wca³ym kraju w ostatniej dekadzie sierpniaprzeprowadzono blisko tysi¹c

rewizji, zatrzymano kilkaset osób,wiele internowano. Szczególnie zaciekleposzukiwano konspiracyjnych punktówpoligraficznych. Podczas telekonferencji28 sierpnia gen. Kiszczak wyda³ ostatniedyspozycje dla komendantów wojewódz-kich MO: „Zwyciêstwo musi byæ nasze[...] Twarda zasada dzia³ania: dzia³aæ krót-ko i zdecydowanie” [podkreœlenie w ory-ginale].

Przygotowania prowadzono równie¿na szczeblu lokalnym. Dzia³ania podejmo-wane w województwie legnickim niewyró¿nia³y siê specjalnie od prowadzo-nych w reszcie kraju. SB zatrzyma³a 27osób, internowano 14, z 129 przeprowa-dzono „rozmowy profi³aktyczno–ostrze-gawcze”, dokonano 65 rewizji. Zlikwido-wano cztery punkty powielania ulotek.Prezydenci miast przeprowadzili 25 roz-mów z ksiê¿mi, celem zmiany godzin

nabo¿eñstw

pokrywaj¹cych siê z terminami planowa-nych manifestacji. Komitet WojewódzkiPZPR koordynowa³ „dzia³alnoœæ informa-cyjno–wyjaœniaj¹c¹”, w toku której „uka-zywano prawdziwe intencje antysocjali-stycznych si³ inspirowanych przez impe-rialistyczne oœrodki dywersji”. 5 sierpniapowo³ano Sztab KW MO „na wypadekpowa¿nego zagro¿enia lub naruszeniaporz¹dku i bezpieczeñstwa publicznego”.Przygotowano plany dzia³añ w poszcze-gólnych miejscowoœciach na wypadekdemonstracji. Na posiedzeniu Sztabu 27sierpnia uzgodniono przewidywane meto-dy dzia³ania, wprowadzono

stan podwy¿szonej gotowoœci od 28sierpnia, a pe³nej gotowoœci od 30.

Demonstracje sierpniowe przybra³ystosunkowo szeroki zasiêg, objê³y co naj-mniej 66 miejscowoœci, z czego 18 na Dol-nym Œl¹sku. W Lubinie oko³o godziny14–tej w okolicach placu Wolnoœci zaczê-³y siê pojawiaæ coraz liczniejsze grupymieszkañców miasta. Po 15–tej rozpoczê-to uk³adanie krzy¿a z kwiatów, zaintono-wano hymn narodowy. Pop³ynê³y s³owakolejnych pieœni – „Bo¿e coœ Polskê”,„Roty”. Wznoszono okrzyki „precz zjunt¹”, „uwolniæ internowanych”, „precz zkomuna”, „uwolniæ Lecha – zamkn¹æWojciecha”. „Solidarnoœæ” i inne. Oko³ogodziny dwutysiêczny t³um zosta³ zaata-kowany gazem ³zawi¹cym przez licz¹ce³¹cznie ponad 80 funkcjonariuszy si³y

NOMO, ROMO i ORMO. Wodpowiedzi

pad³y

okrzyki „gestapo”, „bandyci”, „pacho³kiBre¿niewa”, zaczêto rzucaæ kamieniami.Do tego momentu wydarzenia w Lubinieniczym nie ró¿ni³y siê od przebiegudemonstracji sierpniowych w innych mia-stach.

Sytuacja zmieni³a siê, gdy oko³o godzi-ny 16–tej do Lubina przyby³ I plutonlegnickiego ZOMO, oczekuj¹cy uprzedniona rozkazy na rogatkach miasta. Wspólniez czêœci¹ miejscowego plutonu NOMOprzyst¹pi³ on do rozpraszania manifestan-tów. Sformowano tyralierê, za któr¹ jecha³samochód marki „Nysa”. FunkcjonariuszeZOMO posiadan¹ broñ (kbk AK) skiero-wali w kierunku demonstrantów. Zbli-¿ywszy siê do skrzy¿owania ulic Koperni-ka i Odrodzenia, oprócz u¿ywanychdotychczas œrodków chemicznych, kilku-nastu ZOMO–wców otworzy³o ogieñ zbroni palnej. W myœl zgodnych zeznañœwiadków, w tym tak¿e znajduj¹cych siê

w t³umie funkcjonariuszy SB, strzelanowpierw krótkimi, nastêpnie d³u¿szymiseriami nie tylko w asfalt, lecz tak¿e nawprost. Ogieñ wstrzymano dopiero poœmiertelnym ranieniu Mieczys³awa PoŸnia-ka i Andrzeja Trajkowskiego. Od tej chwi-li przebieg wydarzeñ trudny jest do precy-zyjnego odtworzenia. W ci¹gu nastêpnejgodziny poszczególne grupy funkcjonariu-szy jeszcze kilkakrotnie otworzy³y ogieñdo poszczególnych grup manifestantów,rani¹c kilka osób, w tym Micha³a Adamo-wicza œmiertelnie (zmar³ 5 wrzeœnia).

Oko³o godziny 17.30, po rozproszeniuzwartych grup demonstrantów, zmienio-no taktykê dzia³ania si³ pacyfikacyjnych.Utworzono dziewiêæ tzw. „grup rajduj¹-cych”, z³o¿onych z 6–7 funkcjonariuszyporuszaj¹cych siê samochodami „Nysa”.W pamiêci uczestników wydarzeñ tochyba w³aœnie te grupy zapisa³y siê naj-mocniej. JeŸdzi³y one po mieœcie atakuj¹ckilku–, kilkudziesiê-

cioosobowe grupydemonstrantów, a nawet pojedynczeosoby. U¿ywano nie tylko œrodków che-micznych lecz tak¿e broni palnej. Funkcjo-nariusze strzelali zarówno w trakcie jazdy(przez otwarte drzwi boczne lubwywietrznik), jak i zatrzymuj¹c siê specjal-nie w tym celu. Wed³ug Ÿróde³ oficjalnychostatnie strza³y oddano o 19–tej. Tymcza-sem prokurator Mi–³an Senk, który przy-by³ do Lubina z Wroc³awia najprawdopo-dobniej po godz. 20–tej, zezna³, i¿ w kie-runku jego samochodu równie¿ strzelanoz kbk AK. Nota beñe pojazd ten, na woj-skowych numerach rejestracyjnych zosta³dwukrotnie (w Legnicy i Lubinie) ostrzela-ny przez ZOMO œrodkami chemicznymi.Œwiadczy to o swoistym amoku, w jakipopadli w toku walk funkcjonariusze, ata-kuj¹c bez zastanowienia wszelkie mo¿liwecele.

U¿ycie broni palnej zamiast doprowa-dziæ do zakoñczenia manifestacji zwiêk-

szy³o determinacjêuczestni-ków


Tragedia lubiñTragedia lubiñs

FOT.

KRZY

SZTO

F RA

CZKO

WIA

K, W

WW

.LUBI

N82.

PL

staræ. Na wieœæ o ofiarach œmiertelnych dowalk przy³¹cza³y siê nowe osoby. Osta-tecznie demonstrantów rozproszono ok.22.30. O godzinie 20 do akcji wkroczy³akompania ZOMO (86 funkcjonariuszy) zZielonej Góry. Sprowadzono równie¿ trzyarmatki wodne. Dwie godziny póŸniejprzyby³a „kompania operacyjna” ZOMOz Wroc³awia. Œci¹gniêto tak¿e posi³ki zPoznania, Wy¿szej Szko³y Oficerskiej wSzczytnie, WOP w Kroœnie Odrzañskim iLubaniu Œl¹skim, kompaniê WP. £¹czniestan si³ u¿ytych w Lubinie do 2 wrzeœniasiêgn¹³ 1323 funkcjonariuszy i ¿o³nierzy. Wwyniku dzia³añ si³ pacyfikacyjnych 31 VIII1983 r. w Lubinie zginê³y ³¹cznie trzyosoby. Rannych zosta³o kilkanaœcie osób, zczego osiem otrzyma³o rany postrza³owe.

Funkcjonariusze ZOMO, ORMO iNOMO 31 sierpnia zu¿yli blisko dziesiêætysiêcy granatów z gazem ³zawi¹cym. Jeœlinawet przyj¹æ maksymaln¹ podawan¹przez MSW liczbê demonstrantów(5.000), to oznacza to, i¿ na ka¿dego znich przypad³y po dwa granaty! Dlaporównania wspomnieæ mo¿na, i¿ wGrudniu 1970 na ca³ym Wybrze¿u dzien-nie zu¿ywano ok. 13 000 sztuk œrodkówchemicznych. A demonstracje mia³ywówczas miejsce w kilku miastach rów-noczeœnie, uczestniczy³y w nich dziesi¹tkitysiêcy ludzi. Wed³ug danych zebranych

Lcw 1982 r. przez prokuratora wojsko-

wego, w Lubinie wystrzelono 981 sztukamunicji ostrej. I w tym przypadku wartopokusiæ siê o analogiê. W Poznaniu wczerwcu 1956 roku, w warunkach walkulicznych z obustronnym u¿yciem bronipalnej, na jedn¹ osobê zabit¹ przypad³oponad trzy tysi¹ce sztuk wystrzelonejamunicji. Tak wiêc albo liczbê zu¿ytej wLubinie amunicji wielokrotnie zani¿ono,albo, co

bardziej prawdopodobne, mieli-œmy do czynienia z ewidentnym celowa-niem w t³um. Œwiadcz¹ o tym tak¿e liczneprzestrzelmy w szybach, znakach drogo-wych itp. na wysokoœci 1.30–1.70 m, czê-œciowo utrwalone na dokumentacji foto-graficznej.

Wzburzenie mieszkañców Lubina zna-laz³o swój wyraz w demonstracjach 1 i 2wrzeœnia. Uczestniczy³o w nich znaczniewiêcej osób ni¿ w manifestacji 31 sierpnia.1 wrzeœnia na ulice wysz³o oko³o 10 000manifestantów, a wiêc 1/7 mieszkañcówmiasta! Do póŸnych godzin nocnychtoczono zaciête walki, Lubin pokry³y bary-kady. Ponownie u¿yto ogromne iloœciœrodków chemicznych – 1 wrzeœniaponad osiem tysiêcy, nazajutrz trzy tysi¹-ce. Wobec wyczerpania zapasów w³a-snych siêgniêto po „bratni¹ pomoc” –wiêkszoœæ granatów z gazem ³zawi¹cymdostarczy³y organa bezpieczeñstwa NRD.Wprowadzono godzinê milicyjn¹ od20.00, zablokowano wszystkie punktydojazdowe do miasta, przepuszczaj¹ctylko mieszkañców. £¹cznie w ci¹gutrzech dni demonstracji zatrzymano wLubinie 250 osób, w kolejnych dniachnastêpne 72. W zwi¹zku z du¿¹ iloœci¹osób zatrzymanych utworzono tymczaso-wy areszt w budynku Izby WytrzeŸwieli.

S³u¿ba Bezpieczeñstwa i MO „zabez-piecza³y” tak¿e pogrzeby ofiar wydarzeñ.

W dni pochówków nasilano s³u¿bê patro-low¹ w ca³ym mieœcie, w stan gotowoœcistawiano kilkusetosobowe odwody, a nasamym cmentarzu zorganizowano zama-skowany „punkt obserwacyj–no–meldun-kowy”.

Podobnie, jak w innych tego typu przy-padkach (KWK „Wujek”, zabójstwo G.Przemyka) niemal natychmiast przyst¹pio-no do zacierania œladów pope³nionejzbrodni. Przede wszystkim nie zabezpie-czono broni z której strzelano, a t¹ któr¹zdo³a³ przej¹æ prokurator wojskowy –zwrócono funkcjonariuszom. Nie rozli-czono ich tak¿e od razu z pobranej amuni-cji. Uczyniono to dopiero 14 wrzeœnia!Tymczasem jak zeznawa³ jeden z funkcjo-nariuszy „ostrej amunicji mogliœmy dostaæile kto chcia³”.

Badanie niektórych egzemplarzy u¿ytejbroni przeprowadzono dopiero po czte-rech miesi¹cach, przy czym dla utrudnie-nia i tak nie³atwej w tym momencie iden-tyfikacji wczeœniej j¹ przestrzelono. Dlaca³kowitej pewnoœci, w po³owie latosiemdziesi¹tych broñ, której u¿yto wLubinie, wyeksportowano do Algierii.Wyj¹tkowa zgodnoœæ zeznañ sk³adanychw 1982 r. przez milicjantów uczestnicz¹-cych w pacyfikacji pozwala domniemy-waæ, i¿ podobnie jak to

5by³o chocia¿by w sprawie Grzegorza

Przemyka, przeszli oni uprzednio odpo-wiednie „przeszkolenie”.

Noc¹ z 31 sierpnia na 1 wrzeœnia grun-townie „wysprz¹tano” miasto, uniemo¿li-wiaj¹c zebranie ³usek i pocisków do anali-zy. Ju¿ 2 wrzeœnia wydano polecenie usu-niêcia œladów strza³ów poprzez otynko-

wanie wszystkich uszkodzonych budyn-ków, wymianê przestrzelonych szyb itp.

Prokuratorzy, prowadz¹cy w 1982 r.œledztwo z ramienia Wojskowej Prokura-tury Garnizonowej we Wroc³awiu, wpierwotnych wnioskach zawarli tezê, i¿„u¿ycie broni by³o nieuzasadnione”. Jed-nak¿e pod wp³ywem nacisków p³yn¹cychz MSW i Naczelnej Prokuratury Wojsko-wej ustalenia œledztwa uleg³y diametralnejzmianie. 12 IV 1983 r. opublikowanokomunikat WPG we Wroc³awiu, oznaj-miaj¹cy i¿ œledztwo zosta³o umorzone zewzglêdu na fakt, i¿ funkcjonariusze „samo-rzutnie” u¿yli broni „w sytuacji bezpoœred-niego zagro¿enia dla ¿ycia i zdrowia”.

Znacznie ¿ywiej ni¿ czynnoœci œledczew sprawie zabójstwa demonstrantówtoczy³y siê postêpowania przeciwkouczestnikom manifestacji.’ Pierwszywyrok S¹d Rejonowy w Lubinie wyda³ (wtrybie przyspieszonym) ju¿ 2 wrzeœnia,kolegia pracê rozpoczê³y jeszcze wcze-œniej. Procesy spe³nia³y istotn¹ rolê propa-gandow¹, pozwalaj¹c na ukazanie rzeko-mej agresywnoœci i chuligañstwa uczestni-ków protestów. Ponadto szybkie procesys¹dowe i rozprawy przed kolegiami ds.wykroczeñ s³u¿y³y zastraszaniu œwiadkówwydarzeñ, z których wiêkszoœæ bra³aaktywny udzia³ w manifestacji.

Ju¿ od pocz¹tku wrzeœnia intensywniegromadzono dane o ofiarach pacyfikacji iich rodzinach, nie oszczêdzaj¹c nawetpoleg³ych. Zebrane przez SB informacjeby³y wykorzystywane nie tylko przez ofi-cjaln¹ propagandê. Na ich podstawiefabrykowano rozmaite plotki i pomówie-nia, kolportowane nastêpnie w œrodowi-sku pracy i zamieszkania ofiar. Rozpraco-waniu poddano tak¿e te

osoby, które dobrowolnie zg³osi³y siê namilicjê po wys³uchaniu apelu radiowegoprokuratury i zeznawa³y przeciwko funk-cjonariuszom. Zebrane dane s³u¿yæ mia³yzapewne dyskredytacji œwiadków w trak-cie ewentualnego procesu.

Równolegle uruchomiono aparat pro-pagandowy. Usi³owano udowodniæ tezê,i¿ w demonstracji uczestniczy³y g³ównie„grupy organizatorów i prowodyrów,osoby w przesz³oœci karane” oraz „gapie iprzypadkowi przechodnie”. „TrybunaLudu” posunê³a siê nawet do sugerowa-nia, i¿ za manifestacj¹ sta³y bli¿ej nieokre-œlone oœrodki Zachodu. Próby zak³amy-wania tragedii lubiñskiej trwa³y niemal¿ea¿ do 1989 roku.

Przebieg wydarzeñ w Lubinie by³ jed-nym z najwa¿niejszych zagadnieñ bada-nych przez sejmow¹ Komisjê Nadzwy-czajn¹ do Zbadania Dzia³alnoœci MSW. Wwyniku prowadzonych dochodzeñ sfor-mu³owano opiniê, i¿ uzasadnienie umo-rzenia z 1983 r. jest obci¹¿one powa¿–

nymi b³êdami i uchybieniami. W 1991Prokuratura Wojewódzka w Legnicywznowi³a œledztwo, a rok póŸniej skiero-wa³a do S¹du Wojewódzkiego we Wro-c³awiu akt oskar¿enia przeciwko 7 funk-cjonariuszom. Po trzech latach procesu,14 lipca 1995 r., czêœæ oskar¿onych unie-winniono, w stosunku do pozosta³ych 3sprawê umorzono. Rok póŸniej S¹d Ape-lacyjny uchyli³ ten wyrok i skierowa³ spra-wê do ponownego rozpatrzenia. 2 lipca1998 s¹d uznaj¹c, i¿ oskar¿eni „wyczerpa-li znamiona przestêpstw” jednoczeœnie napodstawie amnestii z 1984 r. umorzy³wobec nich postêpowanie. Jeszcze w tymsamym roku S¹d

Apelacyjny z powodów proceduralnychuniewa¿ni³ to orzeczenie. Ponadto w1999 r. Trybuna³ Konstytucyjny orzek³, i¿sprawcy przestêpstw nie œciganych wlatach 1944–1989 z przyczyn politycznychnie podlegaj¹ amnestii i abolicji. W tej sytu-acji proces rozpocz¹³ siê po raz trzeci.

Tragedia lubiñska 1982 r. by³a wydarze-niem bez precedensu w historii PolskiLudowej. Jedyny raz w powojennym45–leciu spacyfikowano stosunkowo nie-wielk¹ miejscowoœæ przy u¿yciu niezwy-k³e brutalnych œrodków. Byæ mo¿e by³ towynik tragicznego zbiegu okolicznoœci –samowoli funkcjonariuszy, niekompetencjidowódców i chaosu organizacyjnego.Historyk nie mo¿e jednak nie postawiækilku pytañ. Dlaczego funkcjonariuszomZOMO i NOMO wydano broñ d³ug¹, conie by³o powszechn¹ praktyk¹ nawet wwarunkach stanu wojennego? Dlaczegobroñ wydawano w poœpiechu, uniemo¿li-wiaj¹c dok³adn¹ rejestracjê? Dlaczego niewydano rozkazu przerwania ognia gdypad³y pierwsze ofiary? Wojewódzki SztabKierowania o otwarciu ognia i jego skut-kach zosta³ poinformowany najdalej po kil-kunastu minutach. Miêdzy godzin¹ 17.05 a17.10 informacj¹ o ofiarach w Lubinie dys-ponowa³ ju¿ oficer dy¿urny KG MO.Oko³o 17.30 o ofiarach œmiertelnych by³aju¿ poinformowana prokuratura wojsko-wa, która natychmiast wszczê³a pierwszeczynnoœci w sprawie. Tymczasem w Lubi-nie nadal strzelano! Pytania i w¹tpliwoœcimo¿na by mno¿yæ.

£ukasz Kamiñski


ska 1982 rokuska 1982 roku

FOT.

AKTA

S¥D

OWE

Date post:	15-Dec-2020
Category:	Documents
Upload:	others
View:	0 times
Download:	0 times

PISMO ZARZ¥DU REGIONU ZAG£ÊBIE MIEDZIOWE NSZZ … · pismo zarz¥du regionu zag£Êbie miedziowe...

Documents