PRO LJE ]E

Spro lje }a je Vu ko var okru ̀ en zr ca li ma. Sa svih stra na bli je {te u o~i, iz da -

lji ne {a lju svo je o{ tre zra ke, a gdje se god ~o vjek na gne pre ko ogra de mo -

sta, svu da u nji ma vidi svo je lice i bi je le obla ke kako plo ve da le ko u du bi ni

iza nje ga. Ne mo`e se do bro ra za bra ti {to su obla ci, a {to bi je li cvje to vi lo -

kva nja koji po kri va ju po vr {i ne tih zr ca la la ga no se bi ba ju }i na {i ro koj vodi

koja jed va vid lji vo te~e.

U ono vri je me kad jo{ nisu bile re gu li ra ne oba le Du na va i Vuke, kad bi s

pro lje }a do {ao vi so ki vo do staj na Du na vu, sva bi se ta sil na vo du ri na za li la u

Vuku pa pre kri la li va de, za vu kla se u {ume, di gla se pod mo sto vi ma u sre di -

33

U{}e Vuke

Pavlicic_Vukovar-q7:Clanstvo 2007-10-29 10:46 Page 33

{tu gra da, a onda se osu la lo kva nji ma kao {to se sta ro zr ca lo na ja kom svje tlu

ospe `u} ka stim mr lja ma koje samo svje do ~e o nje go voj sta ro sti i ple me ni to -

sti. I, us pr kos svim re gu la ci ja ma, ne {to od toga sa ~u va lo se i da nas.

Jer, Vu ko var je okru ̀ en vo da ma: Vuka utje ~e u Du nav u sa mom sre di {tu

gra da, gdje pre ko nje vode tri mo sta (malo izvan cen tra ima ih jo{ ne ko li ko,

`e lje zni~ kih, pje {a~ kih i kol nih), ali pri je nego {to se to do go di, ona naj pri je

vi ju ga oko Vu ko va ra opa su ju }i ga i pre si je ca ju }i, da ju }i ime na po je di nim

nje go vim di je lo vi ma (je dan se, re ci mo, zove Pod vu ka, a dru gi Pri lje vo, jer se

tamo voda pre li je va la, pa su se spa ja li Du nav i Vuka), odre |u ju }i mu re ljef i

na ~in `i vo ta. Da na{ nje sre di {te gra da za pra vo je uska pre vla ka iz me |u Du -

na va i Vuke, i ci je lo je na sta lo na umjet noj pod lo zi: ne kad je tu bila del ta, bio

je i otok koji se zvao Adi ca, a onda je sve to za tr pa no i na prav ljen je grad, ali

sta ri ji lju di to jo{ uvi jek zovu Na na si pu.

34

Staro katoli~ko groblje u Novom Vukovaru

Pavlicic_Vukovar-q7:Clanstvo 2007-10-29 10:47 Page 34

Prolje}e uvi jek i po ~i nje i za vr {a va ve li kom vo dom. Na po ~et ku to je od to -

plje nja sni je ga u Sla vo ni ji kroz koju te~e Vuka, na kra ju od to plje nja sni je ga

u Nje ma~ koj i Au stri ji, kroz koju te~e Du nav. Na po ~et ku pro lje }a, to je uvi -

jek ne ka ko dra ma ti~ no i na glo, topi se tada led, do go di se da kroz nje ga pro -

pad ne koji kli za~, ~ak i pi to ma Vuka u to vri je me izgle da ne ka ko div lje i opa -

sno. Jed no ga pro lje }a, neg dje tri de se tih go di na, sru {i la je most s lu ko vi ma u

sa mom sre di {tu gra da, i to ba{ pr vo ga trav nja, pa oni koji bi ~uli za tu vi jest

u prvi mah ni ka ko nisu htje li vje ro va ti. Ali, to brzo pro |e, Vuka se po ste pe -

no smi ri, a onda se po sli je po la ko i mir no ra zli je, i tako do|u zr ca la i svi oni

lo kva nji. U dav na vre me na ska ka lo se u Vuku s mo sta u sa mom sre di {tu gra -

da, i ~o vjek je mo gao, sto je }i na pra gu kina u Rad ni~ kom domu (koji su u to

doba jo{ svi zva li Grand), vi dje ti ku pa ~e kako ba lan si ra ju na ogra di spre ma -

ju }i se da bu} nu me|u bi je le cvje to ve.

35

Adica

Pavlicic_Vukovar-q7:Clanstvo 2007-10-29 10:47 Page 35

Tada se boje gra da kre }u od bi je -

le, pre ko pla ve, pa opet do bi je le.

Sve po~ ne od vi si ba ba i po sljed -

njih krpa sni je ga po li va da ma,

onda do|u lju bi ce i zum bu li, pa

jor go van {to cva te po svim vr to vi -

ma i u dvo ri {tu Dvo ra, gdje je

oso bi to kru pan i mi ri sav, a sve se

za vr {i lo kva nji ma, pa kad oni

pro |u, mo`e se re}i da je i lje to

sti glo. A is pod sve ga toga sto ji ze -

le no i ̀ uto, kao ono {to tra je: ze -

le ni lo li {}a i `u ti lo ku}a, jer sve

su ku}e u Vu ko va ru ̀ ute.

U pro lje }e se oba ve zno ide u

Adi cu, i to ne ko li ko puta. Adi ca

(a nje zi no ime na gla {a va se krat -

ko si la znim ak cen tom na i) do i sta

je otok, prem da se to vi{e i ne

osje }a. Sa svih je stra na okru ̀ u je

Vuka, a na dvi je su stra ne mo sto -

vi. Duga je i {i ro ka mo` da po tri -

sto me ta ra, u sre di {tu nje zi nu na -

la zi se mala ku}a, ne ka da{ nja {u -

mar ska, na sje ver noj stra ni, od -

mah kod mo sta, po ~i nje uli ca, a

na ju` noj je stra ni ka pe la i izle ti -

{te Do bra voda. A svu da oko lo je

Vuka, sa {a {em, sa sme |om tr -

skom, sa `a ba ma, ko mar ci ma, s

gli bom i s onim mir nim za to ni ma

gdje se legu pu no glav ci i zri ju

bje lo u{ ki na jaja. Adi ca je u isto

vri je me i {uma i park. Ima u njoj

za pu {te nih di je lo va i {i pra` ja, ali

ima i klu pa i ure |e nih sta za, a ne -

kad je ~ak po sto ja lo i ne {to {to se

zva lo Lju bav ni put. Pa je li onda

~ud no {to je Adi ca ~u do tvor na?

Grob mladi}a koji se utopio u Vuki

Pavlicic_Vukovar-q7:Clanstvo 2007-10-29 10:47 Page 36

Jer, u njoj (mo` da zbog mo ~var na tla?) oso bi to do bro ra ste cvi je }e. To li ko

lju bi ca, zum bu la, br {lja na, ci ca ma ca nije ni ka da nig dje bilo. A na|e se i ne -

kih cr ve nih glji va, ma lih, kao u`a re nih, za kva ~e nih za gran ~i cu, zva nih ba bi -no uho, koje se ta ko |er sku plja ju u pro lje }e, za ukras. S pro lje }a ~o vjek mo`e

mo tri ti iz me |u sta ba la svo je su gra |a ne kako po gu re ni ho da ju {u mom, sva ki

~as se sa gi nju }i, kako ra do sno uzvi ku ju kao da su na{ li zlat nik, pa beru i beru

i ni kad im nije do sta. U uli ci koja vodi pre ma Adi ci (a tre ba prvo pro }i pre -

dio zvan Vile, pri je }i pru gu i most) mo gli ste u moje vri je me vi dje ti ci je li

grad, svi su bili upa ra |e ni u ne djelj no po pod ne, na mi ri sa ni, iz bri ja ni, i svi ma

su ruke bile pune lju bi ca i zum bu la, ci ca ma ca, svi su to no si li ku}i kao da im

o ko li ~i ni cvi je }a ovi si ko li ko }e biti sret ni idu }e go di ne, i svi su malo {ki lji -

li, jer su oko njih bli je {ta la sva ona zr ca la. S cvi je }em u ruci jo{ bi pro {e ta li

po Kor zu, od Svo do va do Dvo ra i tako bi i one di je lo ve gra da gdje nema ni

dr ve }a ni cvi je }a oka di li pro lje }em.

Poslije se u Adi cu od la zi lo opet, sada na izlet. No si la se deka koju je tre ba -

lo pro stri je ti na tra vu, no si la se lop ta u mre ̀ i i jo{ ne {to za jelo, naj ~e {}e ku -

ha na jaja izre za na na kri{ ke pa stav lje na iz me |u dvi ju plo{ ki kru ha. Na deki

se sje di lo, pilo se neko cr ven ka sto vino, dje ca bi tra vom is pr lja la bi je le do -

ko lje ni ce i uvi jek bi se de ra la da im se ne {to kupi.

U Adi ci je tada bilo li ci tar skih sr da ca, obli za la i ora sni ca, a bile su i one lop -

ti ce od krep-pa pi ra pu nje ne pi lje vi nom pa na gu mi ci, ko ji ma su mom ci oso -

bi to vje {to ba ra ta li i nji ma za dir ki va li dje voj ke. Bilo je i ~e {lje va, d`e pnih zr -

ca la s ra znim nat pi si ma, uko sni ca i onih ma lih vje tre nja ~a na {ta pi }u s ko ji -

ma su dje ca tr ~a la po sta za ma kao iz be zu mlje na. A kroz gra nje je za sve to

vri je me svje tlu ca la voda i slu ti li su se svi oni lo kva nji, samo {to njih nit ko

nije brao.

Oni do la ze na red tek po sli je, kad sti gne se zo na ku pa nja. Ona je na Vuki po -

~i nja la do sta ra ni je nego na Du na vu, jer je Vuka spo ra i ra zli ve na, pa se br`e

gri je. Zato je ona do bra za ku pa nje u svib nju i lip nju, po sli je tre ba i}i na Du -

nav. Lje ti ka`u ova ko za Vuku: do vra ta si u vodi, a gla va ti se zno ji. Ali s pro -

lje }a se bez nje ne mo`e.

Ula ze }i u vodu, tada ~o vjek dugo hoda kroz pli }ak, osje }a ju }i pod no ga ma

tra vu po ko joj je jo{ do pred koji dan igrao no go met. Mo` da zato, a mo` da i

zbog toga {to se u vodi odra zu je grad, nje go vi mo sto vi i ono ve li ko pro ljet no

nebo, ku pa~ tada ne mo`e odo lje ti da ide sve da lje i da lje od oba le. Ne {to ga

vu~e da vidi ko li ko da le ko mo`e ga zi ti, da is pi ta gdje je kraj tome zr ca lu, da

ga ci je log osje ti na vla sti toj ko`i. A osim toga, tre ba i bra ti lo kva nje.

37

Pavlicic_Vukovar-q7:Clanstvo 2007-10-29 10:47 Page 37

Lokvanji ima ju duge i oble, gu me na ste sta blji ke koje spa ja ju cvi jet i list na

po vr {i ni vode s ko ri je nom na dnu. Te su sta blji ke ne o bi~ no `i la ve, a na ne -

kim mje sti ma ra stu i ve o ma gu sto. Zato se i do go di lo ve} bez broj puta: o~a -

ran pro ljet nim zr ca lom i za sje njen svim onim cvje to vi ma, ku pa~ za pli va

me|u lo kva nje, `e le }i ih bra ti, ili samo u`i va ti u nji ma.

Tada mu se noge za ple tu u meke sta blji ke lo kva nja, hva ta ga pa ni ka i on po -

~i nje gu ta ti vodu. Sta blji ke mu se sve vi{e oba vi ja ju oko nogu, kao ̀ ive, i on

se u njih sa svim za mr si. Tone iz me |u sveg onog cvi je }a, rav no u zr ca lo, dok

mu ono i da lje bli je {ti u o~i.

Da se na|e ka kav pje snik, mo` da bi u tome na {ao ne {to sim bo li~ no; ali, u

Vu ko va ru su, u ona sta ra vre me na kad se to do ga |a lo, na to gle da li kao na

ne {to {to nor mal no ide uz do la zak pro lje }a, kao da dru ga ~i je ne mo`e ni biti.

Na no vo vu ko var skom gro blju sta jao je spo me nik, sav od `e lje za, cr ven od

r|e: ove }a koc ka, iz koje ra ste kri`, a oko kri ̀ a se oba vi la zmi ja. Na koc ki je

38

Dunav

Pavlicic_Vukovar-q7:Clanstvo 2007-10-29 10:47 Page 38

nje ma~ ki nat pis koji go vo ri da je to grob mla di }a koji se uto pio na Vuki. Stra -

dao je isto ona ko, me|u lo kva nji ma.

Netko bi mo gao re}i da lo kva nji i jesu to li ko li je pi zato {to su smr to no sni;

net ko dru gi mo gao bi do da ti da su smr to no sni zato {to su to li ko li je pi. Ja

ne}u za klju ~i ti ni jed no ni dru go; re}i }u samo da su lo gi~ ni. Oni ra stu na zr -

ca lu, iz me |u pla vog neba i ta mne du bi ne, pa kao {to su cvje to vi pod vo stru -

~e ni — u zbi lji i u odra zu — tako i zr ca lo gor njom i do njom stra nom od sli -

ka va oba pola Vu ko va ra i svi je ta: lje po tu i smrt.

A kad bi pala no}, u ta dav na vre me na kad je jo{ bilo lo kva nja, tada bi se vi -

dje lo da tome od sli ka va nju nema kra ja: dok bi u su ton u vu ko var skim vr to -

vi ma mi ri sa le prve ru`e, nebo bi se pre tvo ri lo u ra zli ve nu Vuku osu tu bi je -

lim ras cvje ta lim lo kva nji ma.

39

Pavlicic_Vukovar-q7:Clanstvo 2007-10-29 10:47 Page 39