D. A:DISSERTATIO JURIDIGÅ

DE

C A UT ELISGIRCA DIVISIONEM HEREDITATES

OBSERVANDIS,

QJÜAM,Indiilgentc Conf. iCtorum Ord. Upfi

Puplicae Cenfuras Trädunt

PRJESÉS

ANDR. HERNBERGH,Phil. & J. U. Doft., Acad. Synd. & Fac. Jur. Adj. Ord.

et

réspondens

ANDREAS EDVARDUS SUNDBERGER,Uplandus.

in audit. gust. maj. d. ix. jun. anni mdcclxxxi;

H. A. M. S.

UPSALIAE,Apud JOHo EDMAN, Direct. et Reg. Acad. Typogr.

assistentenoch

upbörds coMM issarienÅDLE och HÖGAKTADE

FW ANDERS PET.SUNDBERGE R,

samt

VÅLÅDLA FRU

ANNA MAGDALENAKÖRN ING,MINE HULDASTE FÖRÅLDRAR,

en omhét, hvavpå jag flädfe, alt ifrån mina fpädafle år,fått emottaga de aIdvafullkomligafle prof , tillåter mig

ej förbigå detta tilfålle, for at på något fått kunna bety¬ga min erkänfla. Eder Mine Huldafle' Föräldrar ! tilagnasdarföre de(fa få blad, under hopp, att J dem med välbehaganfen, icke allenafl florn ett ringa prof af min erkänfla, u-tan äfven fom en billig frukt af Eder, altid ofparda koftnadoch ömma forgfällighet får mitt väl. Fårfynen fhrlänge E-der lefnad, och gore den Jå fäll och fornbjfam, florn min glä¬dje därhfver fkätt blifva fullkomlig! Framhärdar med alllarnßig vårdnad och undergifvenhet,

MINE HULDASTE FÖRÅLDRARS

lydigfte SonAnders Edv, Sundberger,

'pecimen cdituri Academicum de eo, quod ju-ftum eft & obfervari debet, antequam dividoinftituatur hTredicatis, omnium primo figni-

dcemus, oportet, tantum abede, ut hasredibus jusdtdividendi bona, a defun&o confangvineo reli&a#antequam ejosmodi bonorum debitum confe&umdt inventarium, ut potius hane libertatera fibi de«negatam efle putenc. Argumento Legis noftrae com¬munis in Gap. IX» §. i. Tit* de Jur. Haeredit. ma-rito vel uxori fuperftiti, vel, d hi in vivis non dnt„perfoncP defun&ae hseredibus, vel illis, in quorumcuftodia tempore mortis bona fuere, cura inven«tarii confi'ciendi ineumbit. In hoc inventario con«deiendo, per quod nihil aliud intelligimus, quaminftrumentum , eontinens legieimam adnotadonem bo¬norum dereli&orum defun&i, ita procedatur necefleeft, ut non tantum tempus, huic negotio deftina-tum in §. 3. ejusd. cap. & Tit. obfervetur, Ted et-iam, ut omnes res, prout jubet §. 1. ibid., edan-tur, adnotentur aeftimentur. Ad negotium hocadminiftrandum in illis, quas pertinent ad bonorumadnotationem & «ftimationem^ Illud Judicium Ma-jus urbicum, cujus 'Jurisdi&iohi baereditas fubjacet,

A du®

cm v o ( Mz<=M> ) z \ W

düos, vel plures* viros,. fide- dignos & omni exce-*ptione majores nominare debet.. Si vero Juri Pro-vinciali hasreditas fublit, hseredes eo lastamur jure,ut poflint hoc in pun-Öo illorum uti opera, quo»rum fidei rem ejasmodi persgendam committerevolunt. Vid. Cap. IX. §. i. Tit. de Jure Haered,Quemadmodum etiam, iecundum edi£tum Legis inproxime commemorato capite, eodem gaudentjurehaeredes, ii perfona mortua ordini' fuerit adfcriptaSacerdotali, Idem judicandum de iilo cafu, ubi ille,qui vitam cum morte comnmtavit, ordini Nobili-um foit adfcriptus, quippe cujus haeredes ad teno¬rem Conftitucionum Specialium* d. 3 O&obr. 1675*dJ 29 Jan. 1693, d. 8 Junii, 1720, d. 1 Mardi,I749, iilos adnotatores & asftimatores bonorum per-fonae defun£bv eligere poffunt, quorum integritatifidem habenc, nifi quasdam ejusmodi impedimenta,quorum rnentio fit in Cap. XIII. §. 1. Tit. de Judic.,obüent. Inventario (ic in hasredum, vel Tutorumeorumve Mandatariorum praefemia confe&o, & abUlis» quorum intereft, fubfcripto* exemplum ejus,vel apertum, ;vel cläufumy Judicio competenti inii-nuetur oportet, inträ menftruum fpatium in urbe,ruri vero in proxime habendo Judicio. Vid. Cap.IX. §. 4. Tic. .de Jur. haered. jguocirca haud re»ticendum arbitramur, Summum Illud Regium Di*cafterium, inträ cujus Jurisdi&ionis Jimites perfonamorcua domicilium fuum habuit, efle competens,fi, qui diem obiit fupremum, nobilis fuerit. Si ve¬ro ..aefun&us ordini ignobilium adfcriptus in urbe

cWb s\ 2 Y "^5

vvel ruri habitaverit, in priori cafu Judicium'MajasUrbicum, & in pofteriori Judicium Territoriale fa-lutandum. Vid. Cap. VI. 5-, Gap. VIII. §.:2. Tit.de Judie., it. Cap. IX. §. 4. Tit. de Jure Haered.Prseterea haud negligendum, qtiod jubent .fåORgt.Ref. pä 5>r. föcfiU ben 2"3 Sept. 1741. & Confti-tntio Reg. d. 10 Jan. 1751., qua rum prior: lött)afla arffftffcn efter inventariers forråttanbe, oclj båbe ttnb meberbörattbe SontjMar upttnfad, bör a(tit>JttC&foljfl qvittence på ben proCent, font Af inven-tarii Summan be fafttgC ttfflitfltf & pofterior: bß df3Hbberf¥apeté oct) Wtkné ©tcrbtnté, fottt Ipbt ttn*ber någon Ifrån .£)of'3batfené g)omfago-flftlD Stat,böra tcfe ttmtbre an alle anbre Sratfeman i gemen* - * gtfma af tbenSSouptefning/femteet t^ettDfmerStatt, fmwrunber tf)e ftåbt, äro förpftftabeatfcftmcra. t en öpen [efter förfegtabafffrtft f fatnt .t&erfcod en fjerbebelé proCent af tfjenbc()åfltte inventarii Summan, eller bCIPté at t()eit bß*tält) blifnftt Cfr.J^ottgh görHar. bett 10 Dec. 1761.Et quod quoque his omnibus Sc finguiis Judiciisincumbat, operam dare, ut illud inventarium, quodhatredes retinent, aut in debita exaratum fit Char¬ta figillata, aut etiam ejusmodi charta munitum,oflendit Conftitutio Reg. d. 14 Jan. 174B.

:§. II.Pro inventariis conficiendis Sportulse quoque

Judicibus aliisque, quibus ejusmodi committunturinegotia, fplvi debent. Ecenim, ut nihil juftius re-

A 2 mu-

0 ) 4; (mufreratione extraordinarii laboris, lta quoque illis,qui operam fuam aliorum utilitaei hoc in puncbconfecrant, fua condare debent prcemia. Quantaefportulas illis folvendae (Int, Lex nodra communisnon quidem odendit; fpeciales vero Conditudonesfi confukre veiimus, hx di&itanc, qua proportio-ne ipfis fint trihuenda?. Nimirurn pr^fcribic JSoitgf.gooorfcn. om gonnpnOatthammaren t Stockholml)c\\ 27 Apr. 1667. <$. 20. af [>r^art ©terb&ué bottil SBetjenterneé afloritng gifmaé en ßaff proCentum,quod ulterius ica redrinxit j?0U$f. ReC $en 20 Jan.1693. Slf fårom oeß Stfceli^e 53e£jentéré ©terhljHé.affenaft en XteOjefcefé proCentum, Oort enfcaft afitfcfrara tttefccf. In reliquis Regni urbibas eadem ,

refpeäu harum fportularum, non tantum fecundumcommemoratam Conditutionem Rcgiam de anno1667; verum etiam, ad tenorem Mandati Regii d*I Märt. 1749, obfervata fuit Lex, nid fingulariacujusdam urbis intercefferint privilegia, idque us-que ad annum 1756, eo enim tempore emanavitConditutio Regia jubens: 5tf af! t ßoet ßeftnfefujfaft ort) filé egenßom må i ©tafcerne npbataé enproCent t inventerings atfWöße/ fatttt en ßaff pro¬Cent för Mnin^en; Oorf få at för toifia forfcrinqat:irte nå^ot fommet: at eofaggaé. ©åfom ort at ©ta»ßeone Stockholm oeß Gotheborg, ßitttfffl ßdftoa ftttfatfMßta inrättning, ßatufrfin mrta imßantape.'Quantum vero judicibus vel aliis, occupatis ejusmo-di adnotadonibus bonorum, reliÖorum a perfonis,QrdinijVel Nobilium , vel Clericorum , vel etiam Ru-

# ) 5 ( #fticorum adfcrtptis* fit adfignandum, nullibi in [le¬ge & confticutionibtis patriis fancitum legimus, (iexcipiamus qusedam territoria, in quibus incolae or-dinis plebeji a Sacra Regia Majeflate impetraruntejusmodi jas, ut adnotatoribus & xftirnatoribus bo¬norum a fe reli&orum eadem proportione fportu-\x pro labore adfignentur, quam in urbibus obfer-vant. Vid» Ref. Reg. d. 8 Julii, 1761. d. 9 Sept.I747., d. 3 Dec. 1762. Aft inde non fequitur, utab hifce fporculis folvendis plane fint immunes ho-rum defun&orum hxredes. Quid.? quod Judiciseft determinare, quibus praemiis illorum cum tem¬poris difpendio conjun&i labores compenfentiir,qui ejusmodi in fe fufceperunt moleftias, fi de quan-to honorarii nulla conventio praeceflerit, vel interfilos & hseredes aliter non conveniat. Pfaefidiumnoftrae fententias quasfimri provocamus ad Analo¬giam, ftabiliram in capite XVIII» §. 5. Tic. de JureMerc. & Cap. XV. §. 12. Tit» de Judic.

§. III.Verum enim vero, confe&o inventario, non

fintim divifionem haereditatis inftituere licet. Ete-nim cum hasredes non gaudeant jure fuccedendi inalfa bona, quam qux defundhis habuic, a bonis de-fun&i (eparentur necefie efi, antequam haeredes hae-reditati fe immilceant, omnes illae res, quarummentionem injicit $. 2. in Cap. XVII. Tit. de JureMerc. Quo fa&o, defundH aes alienum, argumen-to Legis in Cap. X» §: 1. Tit. de Jure Haeredir»

A 3 fo!-'

ß)6 ( $ffolvi febet, ;idque ita, ut, h periona mortua con-Jugem habuerit^ q uns in vi vis eft, ejusdem bona, &aliodialia & ex macrimonio ad q li i Gta hicin cenfumnon veniant, (i probari poflit xs hbc alienum, veiante matrimonionx, vel eodern conftantc, perlonsdefun£tse propria culpa teffe conflatum,, & nullarnvinde in fuperftitem redundaffe utilitatem, ernolu-mentum nullum; hoc enim exfiftente cafu, adplice-tur oportet edi&um Legis in Cap. XL §. 4. M ir.de Jure Matriim: £)tvdi: tQtt fttl faf cnfam bbU\fod) cj auuaré dott fOStVHUffl. Quod autem omnedebiturn in iiio cafu, ubi ab utroque vel alterucroConjugum, vel conftante matrimomo, vel propterirnpenfas in fponfalia & nuptias fa£tas, contraÖumeft, ex maffa-invéntarii indivifa lolvi debeac, extraomnern dubitationis alearn ponit. .§. 3, in eodernCap» & Titulo, quae quoque oftendit, fecundum quasfundamenta in hoc negocio fit procedendum, Et,cum facile accidere poffic, ut debiturn, a perfonadefun&a, propria culpa contra&um, mäjus fit,quamut bona ejus propria & jure matrimonii acquifitaeidem folvendo ftifficiant; oftendit jurisprudentianoftra Confultstoria, quae cautelas ab hxredibus &conjuge fuperftite adhibendse (int, ne quid ände de-trimenti capiant. Nimirum fvadet, ut hseredes, hae-reditati renuntiaturi, & conjux beneficium fepara-tionis petitura, Judicium adeant competens, Lac e-nim prudentiae regula plane fusque deque habita,nullum .eft dubium, quin rebus Luis male confulant^Hinc itaque merito quaeritur, quodnam Judicium

$ ) 7 ( &fit competens, & qvx fatalia fint obfervanda? Adtenorem Cap. VI. §. 5., Cap. XXV. {.4. & Conftir*Reg. d. 6 Juli i, x 730., d. 8 Maji, 1767., ir. Cap.Vill. $. 2. Tit. de Judic. in .urbe ad Judicium Ma-jus urbicum, & ruri, ad iliud Judicium Territori¬ale, incra cujus Jurisdi&ionis limites defqn&us do-miciiium fuum habuit, ubi ordini vel facerdotalivel civium fbriCbe lic di&orum, vel plebejo adfcri«ptus & ignobilis fuit, ad furnmum vero Dicafteri-um Regium, fi perfona mortua nobilis fuerit, ejus-modi caufix femper deferendx erunt, Cfr. Cap. |X.§. 2. Tit. de Judio., idque, jubente ConftitutioneRegia d. 26 Aug. 1773., intra menfem, numera-tum a tempore, quo inftrumentum inventarii legi¬time confeäum fuit, hoc enim tempore negle&o,vix ac ne vix quidem eft, quod (perent fore, utvoti fint compotes, nifi Sacrae Regix Majeftari pla-cuerit ipfis perdita reftituere fatalia.

$. IV.Soluto fic debito, ex[bonis indivifis refiduis con«

jux fuperftes au&oramencum feu praecipuum fuum,fumat oportet. Häud ignoramus quidem,

quod fecundum principia Legis noftrae cummunisin Cap. XVII. §. 1. Tit. de Jure Matrim. & Cap.X. 5. I. Tit. de Jure haered. ex bonis indivifis &debitum exarari & conjugi fuperftiti fuum praeci-puum concedi debeat, quodque ideo nonnulli för¬litan in dubium vocent, utrum xs alienum prius,quam prsecipuum fumatur, folvi debeat, nec ne?

.fe ) s X fefQucd ante: i coniugi foperftiti non liceat pracipu-um fuum tibi vimiicare, antequam omnia exaratafint debica>eo majori jure nos contendere potfe no-bis videmur, quo certius conftat, fuperftiti praeei-puum fuum ex bonis Creditorum eoncedi non de-bere, ideorjue tantum abefTe,iit quanticas ejus, quseper vigefimam parcem in lege determinatur, retpe-Stum involvat ad omnia bona indivifa, in domiciliodefun&i reperta, ut potius ad illa taneum bona, qua?,foluto ire alieno, refhnt, relationem habeat. Hanenollram fententiam firmo (lare talo, vel id arga-meneo eft, quod nolla ratio dubitandi adfit, quindi&amini Legis m Capite XII. §. 3. Tic. de jurehaeredit* conveniar» Nam cum ibi expreffe ftacua-tärt Sefirer man ettet fwfmt efter; tage tå forft finférfcei ut? 0# tätnad fm giftorätt t 23oet, efterlottöing, inde prono, uti dicitur, fluit alveo, quoddebitum aut folvendum (it, antequam (uperiliti fu¬um praecipuum adfignetur, vel etiam poltquam fu-pertliti, quod ipfi ex matrimonio competit, .©tfto*tåftett/ tributum. Jam auteni pofterius vel ideoadfirmari nequit, quod tum contra conflicutionemLegis in Gap. X. §. I. Tit. de Jure Haered. ses,quo gravatus fuit defun&us, alienum ex bonis di-vitis fumeretur, etiam in illo cafu, ubi fupcrftesdefeiti tit pardceps, ergo nemo non videt, quodeonjox fuperftes prascipuum fuum tibi vindicandijure non laetetur, antequam omne foiueum (it debi-.tum. Quantam partem poftea ex matfa indivifajfibi tkuio praecipui fumere liceat, Lex in Cap.XVIL

SPa \ o f) y \j <fr

indicat his verb is: S)ör tttatt eller ljuflru; tage tätijttir forn fefmcr efter, fin fötDel af 83o offtfto, ttöet l>an eller Ijon Mlft mill, af loéottn, DccE mäthet ej tnara mer, dnSjugenDe Delen tfjeraf, additis:,dr §80 fattigt od) ringa, tage t& ftn fdftntnga ring,Dageliga fang od) noDiga gångflåDer, dntS att tfjetnågot ofmer XjugonDe Delen ftiga funDe. Quocircaobfervandum, quod clafft rerum mobilium adfcri-bantur necefie fit, non cancam illae res, que ipfaefe movent, fed etiam omnes illae» quae eonftitutio-ne legis tales funt; quemadmodum etiam rebus im«mobilibus adnumerari debent illse res, quas & na¬tura & conftitutione Legis funt & tamquam im¬mobiles confiderari debent. Quod autem ad quae-ftionem illam adtinet, an vigefima illa pars, perquam quantitas praecipui determinatur, ita cedat con-jugi fuperftiti, ex bon is individs, ut etiam bonaimmobiiia in cenfum veniant? docent ICti,quod vi-gefima haec pars ad bona tantum mobilia indivifarefpe&um involvat; Cfr. DifT. habit, (ub prset.ConfuicilT. D* D. & Jud. Territor. Nie. Wall, 1758.^

$. v.Hilce omnibus ordine difto pera&is, conjugifuperftiti, quod ipfi jure matrimonii in bona mu-

tua competit, fttt ©iftordtt, iuxta fortem tribuen-dum eritj ad tenorem §. 3. Gap. XII. Tit. de Ju¬re haered.: gefmer man elfer (juftru efter; tage tSforft ftn förDel ut, ocf) tfjernäft ftn giftorätt i 33oetefter fottntng. Quum autem duplici jure in hoc

B per-

SI ) 10 ( f#

perngendo negotio utamur, manicipali & provinci-ali, & inter utriusque juris placita, refpe&u conju-galis lucri, fcedere matrimonisli jun£h's tribuendi,baud parum intercedat difcriminis, id negotii nobisdacnm effe putamus, ut demonftremus, in quo haecdifferentia potifTimurn confiftét. Obfervaffe itaquejuvabit, quod iure rnunicipali omnia bona mobiliaSc immobilia, hsredicaria & adquifita, inter mari¬tum & uxorem ita fint communia, ut, conjugumalterutro mortuo, fuperftes eadem aequa lance divi-dat, femiflemque bonorum retineat, & alteram fe-mifTem defun&i liberis vel cognatis relinquat, nulloLabito refpectu, utrum hxc bona alterutri-vel antematrimonium vel eodem conftante, jure haereditariovel alio quocunque titulo cefTerint, Vid. Cap. X,§. 5, Tit. de Jure Matrim.; Secundum jus provin»ciale.vero res fe longe aiiter habet. Etenim ad te¬norem hujus juris, quijibet conjugum bona illa im¬mobilia, qu<£,vel ante fcedus conjugale initum, ejuserant, vel conftante matrimonio, ad ipfum jure de-voluta funt hxreditario, tamquarn quoad proprieta-tem non communia, retinet. Argumento legis inGap. II. $.■«. Tit. de Jure Agr. eadem quoque Lexobfervari debet, ubi quaeftio oritur de illis bonis,quae in locum commemoratorum fubrogata fnnt,tam in haereditatis divifione, Cap. XVII. §. 2, Tit.de Jure Hxred., quam permutacione, Cap, 111.$. t.Tit. de Jure Agr- Bona aucem mobilia haereditaria& adquifita & immobilia, conftante matrimoniocomparata, inter conjuges funt communia, ita tarnen,

ut

W ) 1 1 V

ut ex sequis partibus utrique coniugi non ideo fintvindieanda; conadit enim Lex horum bonorumterciam partem cantum uxori Sc duas marito. Vid.Cap. X. §4 2. Tit. de Jure Matr. Cum igitur tan-ta fit differentia inter jus rcunicipale & provinciale,nobis quoqué injun&um effe arbitramur, utquoquerefpondeanius ad quxftionem , quibus cafibus Jusmunicipale adplicetur, & in quibus Jus provincialenormae habendum (it loco? Soluturi hanc quaeftio-nem paucis indicemus oportet, non tantum bono»rurn, verum etiam perfonarum habendam efle ra¬tionern. Quod ad bona immobilia adtinee, hsec ipfatalem inter maritum & uxorem admittunt commu-

nionem, qualem Jus rei fitae prxfcribit, ruri enimTita, fecundum Jus Provinciale vel manent cuiquepropria, vel fiunt ita communia, ut, quemadmo-dum antea di&um e(l, tertia illorum pars uxori, Scduae reliquae rnarito cedant- Cfr. Cap. X. §. 2. Tir.de Jure Matr. In determinando vero lucro conju-gali ex bonis mobilibus, perfonarum flatus confi-derari debet; quippe qui eatenus indolem commu-nionis oflendit, quatenus vi edi&i Legis in Cap, IX.f. 1. Tir. de Jure Matr. extra omnem dubitationisaleam pofitnm eft, quod uxor conditionem maritifequatur, adeo ut, fi maritus ruricola, vel nobilisfuerit, fecundum jus Provinciale, fecundum verojus Municipale, fi non nobiütatus civis fuerit ur-bicus, ornnia bona mobilia inter illum 8c uxoremfint communis. Vid. Cap. X. 2. 5. Tit. de JureMatr. Quo jure ordini facro adfcripti vivant, quamvisnumera ruri gerant, §. 4. ejusd. Cap. & Tit. oftendit.

•A-

$ ) ( ' #§. vi.

'Conjugi fuperfiiti parte illa, quas ipfi ex bonis indi¬vids & quoad proprietatem communibus competit, hocordine per lortem adfignata, proxime inféquitur, ut uxo-ri, fl illa in vi vis fic, donum loum tnaciuinale ex m i-riti defunäi portione cribtiatur, lecundum fimdamenta,jafta in Cap. IX. Tit. de jure Matr.; ita c. men, ut jirx-ta oblervetur, quod jubet §.2. ibid. Quo facto, inqui-ratur oportet, utrum perfona mortua tefiame vtum q iod-dam condiderit, & Teftamentarius illud Jurlicio compe-tenti inträ tempus, huic negotio in Cap. XVIII. §. 1.Tit. de Jure Herred, defiinatum, infinuaverit, nec ne?Prius Ii obtineat, iterum in confiderationem vemat, anilli, quorum interefi, vaüditatem Teftamenci impu-gnare velint; tum enim Tefiamentarius haud aliter id.,quod ipfi legatum, retinet, quam fi tale vadimonium fi¬liere valeat, quäle I.ex in Capite XXVI. §. 1. Tit. deJudic. requirit. Et, Ii ejusmodi cautionem prtefiare ne-queat, ad finem litis fequefiretur, ac cuftodix & curtefidorum virorum committatur. Cfr. §. 1. m Cap. XVIII.Tit. de jure Haered. Quinam tefiamenturn condere pos-fint, quibusve iimitibus libertas tefiandi coar&ata fir, in-ftituti ratio non permittit, ut prolixe demonftremus.Dixifie tantum fufficiat, quod tefiamenturn apud noscondere poiTint, fi voluerint, omnes, qui adulta? aefatss,& fani intclleclus, fuique hoc in punåo funt juris, fineullo ddcrimine fexus. Vid. Cap. XVf. §. §. 1. 2. Cap. XIX.§. 4. Tit. de Jure Hasredit. item Cap. IV. §. 7. Tit. de JuieAgr. Et quod ad libertatem tefiandi adtinet, obferveturdiflferentia inter placita Juris Provincialis & Municipa-lis, quam perfpicuam reddunt effata legis in Cap. XVII.§. §. i. 4. 5. Tit. de Jure h^red., collata cum Conft. Reg. d.19 Aug. 1762. Hifce omnibus obfervatis, hteredes reliquampartem bonorum defun&i dividant, prout Lex pnefcribit#