■x:- .•■i .

V-::_

-Tw.- . T

■ AX-CÍATy‘--

¿f ,. _... •. X

.• '

h“

..«'Xi

.V-

_

•;ií íiÁv=?- • • ■■ :lC- 'é '

.{ - . :

ÍAT-

4

« - ! ' « é

Ä ‘ ; i S Ä ' i ;

■■•»--’î

;/5’-■v

: " 'íi iV. ;rv.•■-Î • »T

. - jr it .:•.; ' Ï » . .

. - I ■.'■'.r.:'%-JTr--j - . -yjí íiü. i A* f .'* "

ü Ä l ' - f Ä

í í ^ l

VÎ: ' '

m

1

' Y-V"

■>

F ¿i l i y U 0 0 - i 0

V * . ' •■ ;. , ^ í i w

. ■ >V ’ ;'•<■»

> ^ 1 '

/> ?

/ •v-'"r r - iU v \ , . i ‘

t ‘ ,

* * * \'

•¡tt. \., .■;'.. •;-1 0 : f!': ;; :^y^.>vi^rí,;-j.:i;í:::^:.

■ ' ' • ■— ■’ ■■' • v - :. • ^ v ^ ^ ■'

' ’ λ <•'; iy, .' -i. .M I r J i i . -♦ . . , . j

??

A - '

■ '..'ïi<i

f

?

1 *■■ I '-. ■ • , .

'■ ' . ' \ 't - ' - ' ■'• ; ■ ;

■ '-,1 ■ .'K, /' ■ : '*■ -. " I >! '' ' ' "

/ V . i l . j . •'■, .,

"W . '-Î

'-M - t ' . ■ >

'‘^^:''Í¡..'.’V ’ '' 1

, Í

. . . - H - f i s - .

.. i

• Í

' ^

• ‘I.4k

; "‘ i Í* .

s.-«•y .

I '

'.•»■- / * V '■

' ' '‘’'V ■ ' V

’ ’ /'t, ■ ■' * , . v *•'■.■ '■■'-xy.'ÉM- - 'i

j,-i-i.

k - .-■ ■ : • • .

• . \

" i

' • '■’ . - -'.' ->r

. -■

■ ,>

‘ r . -

'. <■ ' ' . '-' .V■ ' . ; V .

..-'• • > . ç'j.'i'v'- V.

■ ■■ M ■ ■ ' f' s. v ^ ‘ ♦ ' r - -*• ».V ■ .V ^

> ^

s -,

f c :

l i' Sj

> '< -- ' Î 2,-- • • • > ^

»... V • “ ''jj

■ v-r' , •■ 'V- A.'

IS ■

, * > •*

/ ■

f e l '-

Í¿K . '

% í ' í- r ' ■-. • ■

V ; •■ -C>;

■ '# ' .-. • - J

.i» "

n ' .-.,, «.C-ç;

r '■ '. t ** 1 ,

■ ' .*

‘ , ' ' ‘=-v

• '1'. •* ‘ . V .

* ‘--v

" - . V v ; . ’ A--"'

• -/y' ^

•,n . V

-Í ■'=•■ JC,-

•. •■? .

Ä*

1 ■ - r . ■ . • í"» - k**--'. --.'.‘ • r . ;

.35*1 - -

M ’ i -

■<•.• • ^ . ;

PRIMA PARS SUMMAE THEOLOGICAE

D O C T O B I S A N G E L I C I ,

LIBRI X II. DE LOCIS THEOLOG.

CL. M E LC IIIO R IS C A N I,

SELECTAE QUAEDAM IN H IST O R IA M ,SCHOLASTICAM , ET SACRAM SCRIPTÜRAM

ADDITAE DISSERTATIONES,

IN C0MIT1I3 PRO VINCI ALIBUS ORD. PRAEDICAT.

ÍRO V IN C IA E ARAGONIAE VALENTIAE CELEBRANPIS

P R O R E G N O V A L E N T I N O ,

PROPUGNABUNTUR

A F r . r o c h o b a d e n e s ET C E R D A ,IN REG. PRAED. VAL. CONV. SACR. THEOL. LECTORE.

PRAESES ADERIT

R. A . P . Fr . F I N C E N T I U S V I D A L ,

SACRAE SCIENTI AE MAGISTER , AC STUDIORUM REGENS.

CERTAMINIS AREA IN D IV I D OM IN IC I AEDE SACRA.

DIE XVI. MENSIS A PRILIS ANNI M.DCCC.XV,HORA III, POMERIDIANA,

V a l e n t ia é : EX p r a e l o V id u a e A u g u st in i L a b o r d a .

D. O. M.

' EGREGIIS CONCERTATORIBUS,

U N I V E R S O Q U E

L I T T E R A R I O C O E T U I

S.

C,urti in extollenda Angelici Praeceptoris D,Thomae

Aquin. Doctrina, quam vobis offero defendendam , ^

in commendando lim i, Melchioris Cani aureo opere de

Locis Theolog. quod contra Aristarcos ér veritatis'

osores, à viris magni nominis, ér nostrattbus ^ exte

ris , cummulatissime sit praestitum , immorarè mihi

opus non sit y ad orandos vos tota mentis meae acies se

convertita ut aequiori animo feratis , me ad has Theses

propugnandas gradum facete , atque in apertura cam-

pum certaminis litterarii prosilire , tametsi existima-

tione vestra, ut pronum est imparatum me tantae rei

digne persohendae verissime dignoscatis. Namque re­

rum series id , eventorumque catena praesetulit : sed

^ idipsum ego quoque fateor , atque intimus animi mei

sensus pernoscit ac conclamai. Non enim m ihi, vel

venditandi scientiam cupido cum haec per ago , vel au-

cupandi magni nominis amhitio irrepsit ulta. Sola in

hisce ohedientia Superiorihus meis deb i t a^ autrix

fu it , è- ductrix : fax it Deus j ut sit ipsa ^ consum-

matrix. Cum enim post tot pressurarum turbines > ne-

mini vestrumm non notos, quihus in certam perniciem

Monachi omnes agi videbamur , optatiquietis dulcedi-

nem, quasi primoribiis labris degustare nobis datum

s it, dignissimus atque B. A . Provinciae huius Praesuly

Capitulum Provinciale , nuperrime quasi extempla

à R. P , N . Mag, F ‘icario Gen. indictum atque con-

vocatum , ut splendore quo possit fieri maiori celebre

tur , exequendum statuii. Ne vero in hisce litterarii^

certaminibus in Provinciae Comitiis è more obeundisy

de qmbus semper maxima habita ratio est, vel ipsam

Domum Capttuli muneri suo definisse, nonnemo con^

queratur, in arenam iussus descendo, atque ohedientta

^ praeeuntey ^ comite imparatus licet exultabundus

tamen sisto me. Imparatum me vero praedicasse , is

solum mihi vizio vertendum duxerit, qui vel difficiliima

Regnorum Hispaniae tempora nesciverit, vel mentis

inopia y aut animi pravitate, in tanta rerum calamitati

se commotum non senserit. Si enim Hieronymo Doct,

Max. cum in secesu suo Betklehemitico-Romanae Urbis

per Alaricum direptio insonuit j ea incuhuit moestitudoy

ut àperlegendis prosequendisque suis sacris lucubratio'

nihus, ^mentem amoverit ^ manum , iqui mihi pusil­

lo y qui ab illius tanti viri altius commendanda perdi-

scendi aviditate tarn longe absumyCausabitur quispiam

quod in mediis obortae tempestatis Jiuctibus constttu-

tus Hispanae gentis navi,, si ita loqui fas est, quasi

conquassata, illuc procurrerem , ubi alicuius interna-

tantis tabulae ope , tuendae propriae vitae, conservane

daeque possem prospicerei dimissa inter ea [^numquid

sanae mentisy ut libris onerarer, undis mergi'i'] dzmis-

sa profundiore Doctrinae sacrae disqmsittone , tempO'

ribus Deo placitis resumenda i cum videlicet ¿r mens,

è" ^atio i ^ cogitatus, ^ quies in adiutorium forenty

quo me denuo huic operi revocarem ; cum, dicam ^

hoc etiam, cum propulsatis status religiosi variis , me-

tuendisque discriminihus , ^ agone ilio superato , quo

incerta illiusmet in futurum existentia ivgiter animo

occurrens , cor meum dirissime lancinari, ac pene de-

Jicere faciehat, laetitia ^ gaudio suhintrantibus , ner~

•VOS omnes possem intendere sacratiorihus Christianae

Theologiae arcanis y iuxta Angelici Fraeceptoris pla^

cita , rimandis , atque introspiciendis. 'Valete,

C. P.Prima Pars Summae Theologicae

D ivi Thomae Aquinatis, quarti de- fendendam suscipio , genuinum est Angelici Praeceptoris opus.

A D QUAEST. P R IM . I . PART. D . THOMAE.

P .

I. (Contra naturalistas , & antiques , & moder- nos , revelationem non solum possibilem , sed etiam

necessariam , &; existentem agnosco , & defendo.II. Theologia Christiana , si quo debet , sese ad

petenda contulerk argumenta , inveniet profecto , ea- que ineluctabilia , quae revelatae religionls credibili-

tatem certo certius confirment.III. Theologia , prout Scholastica did solet, Ec-

clesiae valde utilis est.IV. Cum humana ratio argumenta contra myste-

ria fidei dissolvit, nec vires , nec limites , quibus cir- cumscribitur , praetergredi dicenda est ; quandoqui- dem ostendit tantummodo argumenta illa , cum falsi- tatem contineant, dissolvi posse.

A Quaest. I I . ad X II.

I. Quaecumque hactenus excogitata contra Dei existentiam impiorum systemata , absurdissima ilia, ac monstri similia dicito.

II. Deum nullus invincibiliter ignorabit ; & quin­qué hie à D. Thoma usurpatae rationes demonstrati- ■vae sunt, 5c complectuntur item quidquid ad mani- festationem attributorum potest manuducere.

III. Existentiam Dei Athei negant, si qui sunt: Atheos quippe Scepticos potius dixerim , eosque nu­mero , si cum coeteris hominibus conferantur, paucos admodum ; Dogmatici, qui ex ratione Deum negent, nec ulli fuerunt, sed nec esse possunt.

IV. Corpus , & humana membra Deo fixerunt Anthropomorphitae, sibique sacras favere litteras pu- tabant : crasso, scilicet, errore, cui nec Tertullianus adhaesit , nec S, Epiphanius.

V. Metaphysicum , quod aiunt, Divinae Naturae constitutivum unice in intelligere consistit, non eo quidem actuali , sed radicali.

VI. Dei unitatem, & Sybilae, & Gentilium doc- tissimi testati sunt. Quaenam fuerit Politheismi, atque Idololatriae prima epocha, & origo, haud facile dieta est, probabilius ad tempora trahitur postdiluviana. Alia ad progressum, & interitum Polytheismi spec- tantia , in circo rogatus.

VII. Omnis cuiuscumque gradus intellectus divì- nae visionis particeps esse potest, cuius visionis pos- sibilitatem Chrysostomus agnovit ; agnovit & Theo- doretus : at répugnât intellectum creari, cui visio beatifica sit connaturalis.

Vili. Videbitur divina essentia nullis , aut im­pressa aut expressa , creatis speciebus, quibus répug­nât Deum quidditative repraesentari ; sed per semet- ipsam videbitur ; menti, scilicet, beati per modum

impressae , expressaeque specierum unitam.IX. Armeniis , aliisque damnatis haereticis con-

sentiat, necessum est, quisquis essentiam Dei, prout in se est , à creato intellectu divinitus roborato videri posse diffiteatur. Disponens illud lumen efficienter concurrit ad visionem , atque ad eamdem ita requiri- tur necessario , ut prorsus absque illa repugnet.

X. Omnium visiones , aut intensione , aut exten­sione , aequales esse , error fuit loviniani eaepius ab Ecclesia damnati. Visionis inaequalitas ex sola petitur luminis inaequalitate.

XI. Comprehensivam, etiam in hac vita , Dei vi­sionem Eunomius sibi adiudicabat , adiudicarunt Be- guardi, Beguinaeque, & alii miseri homunciones. De­lirium ! nam neque beati comprehendent.

XII. Moyses & Paulus , mortalem agentes vitam, Dei essentiam ex speciali viderunt privilegio.

XIII. Decedentium animae , quibus nihil luen- dum euperest , absque ulla mora , statimque post mortem beatifica visione donabuntur. Fabulis quip- pe accensendum est illud mille annorum à Chilia- stis expectatum regnum , quo beati , corpore re­

fi

4 . . .sumpto , in hoc mundo cum Christo fruitun sunt.

XIV. ioannes XXII. tantum abfuit à definienda gloriae Sanctorum ad ultimi usque iudicii diem dila- tione, ut nec privatim Millenariis adhaeserit : quini- mo catholicam Ecclesiae doctrinam aperte ante mor­tem professus est.

Ad Quaest* X IF ',

I. Summam Dei scientiam , quae unum est ex eius attributis celeberrimum , optime Divus Thomas, 6c quidem à p rio ri, ex summa ipsius infert imma-

terialitate.II. ScientiaDei rerum nedum directiva,sed etiam

efFectiva causa est ; scientia quidem simplicis intelli- gentiae remote , ^ in actu primo dumtaxat ; scientia autem visionis , quatenus approhationis nominatur, vera , realis , atque (ut aiunt) de facto causa est.

III. Praeter illam in visionis & simplicis intelligent tiae divisionem, dividitur aliunde scientia Dei in ne­cessariam , & liberam ; inter quas mediare tertiam, adeoque scientiam mediam dicendam , nonnull orum fuit opinio , cui non assentior.

IV. Qui omnia supergreditur tempora,omnia pla­ne futura , quae vere extitura sunt, physice sibi in aeternitate praesentia ab aeterno intuetur , & cernit.

V. De medio , & modo , quo Deus futura con- tingentia conditionata cognoscit , haec habeto : Ut Deus certo cognoscat futura contingentia conditiona­ta , opus est decreto subiective absoluto ; 6c obiective conditionato.

A d Quaest, X IX ,I. Deus , nec velie incipit, quod prius non vole-

bat, nec velie desinit, quod volebat ; immo nec po­test : immutabilis ergo est divina voluntas.

IL Humanos, liberosque actus Deus decreto prae- diffinivit ab intrinseco efficaci : nihil inde creatae de­perii libertari : 6c ab Stoycis , & Manichaeis , 6c Cal- vinistis , toto coelo distare Thomistas , meum erit estendere.

ni. Celeberrima inter omnes divinae voluntatis divisio ea habetur , quae in antecedentem , 6c conse- quentem distribuitur.

IV. Voluntatem antecedentem esse veram, pro- priam , atque sinceram, adversus lansenianos cavilla- tores contendo.

V. Volúntate antecedenti Deus omnes homines vult salvos fieri, & ad agnitionem veritatis venire ; & Mediator Dei & hominum Homo Christus lesus dedit redemptionem semetipsum pro omnibus : volúntate autem consequente horum tantum vult Deus salutem, qui sunt praedestinati.

VI. Ex hac generali Christi Domini redemptione necessaria argumentatione consequitur , Deum omni­bus sincere & benigne auxilia praeparare sufficientia, 6c ad implenda divina mandata , 6c ad salutem aeter- nam requisita.

Ad Quaest. X X II.

I. Vigili, & operosa Dei providentia sublata, ne- dum religionem , sed vel ipsam hominum societatem tolli necesse est.

IL Nihil, nec ipsa mala (en quod horrent incredu­li ) Dei providentiam fugiunt : quinimo summam Dei bonitatem , atque omnipotentem providentiam in iis etiam , quae permittit, malis latere, & stato tempore manifestandam ir i , agnoscimus Gatholici.

III. D. Hieronymus immerito postulabitur divinae providentiae , circa alia praeter homines , negatae.

IV. Prodigi! etiam mihi simile videtur , S. Tho- mam potuisse trahi in suspitionem negatae providen^ tiae singularium rerum , cum data opera hunc vete- rum quorumdam errorem confutaverit.

Ad Quaest. X X III.

I. Fide catholica tenendum est, Deum de facto aliquos homines praedestinare.

II. Deum,sicut quosdam ad vitam aeternam prae- destinavit, sic etiam alios ad mortem praedestinare, atque ad interitum cogere , Praedestinatianorum hae- resis fuit ; quem errorem nullo modo M. P. Augusti­nus dicendus est praeformasse.

III. Extiterit necne haec secta V. Ecclesiae saecu-lo , dubitarunt critici ; nobis probabilius videtur , Lu- cidum Presbyterum fuisse praedestinatianum, & forte quosdam alios , sed paucos admodum,, 5c obscuri no­minis , ita ut in sectam non coaluerint.

IV. Veteres quosdam haereticos , Basilidem , Va- lentinum , & Manichaeos praedestinationem omnem sustulisse , ex his convincitur, quibus homines & an- gelos natura sua aut bonos, salvandosque, aut malos,

reprobatosque commenti sunt.V. Famosi prae aliis praedestinationis inimici fue-

runt Pelagianì, & Seirdpelagiani, quibus è recentio- ribus Calvinistis adhaerent Arminiani, seu Remon-

strantes.VI. Praedestinationem, seu efficacem aliquorum

hominum ad gloriam electionem, omnino esse gratui-

tarn , nec bonorum operum sequi praevisionem , de- fendimus.

A Quaesu X X F IL ad X L IIL

I. Sabelliani unam tantum Personam, quae tribus nominibus gauderet, in Deo posuere. Verum fides catholica docet, tres Personas divinas realiter ab in- vicem distingui.

II. Circa autenticitatem , v. 7 . c. 5. Eplst. I. Ioann. Tres sunt, cet. nullus relinquitur dubitandi locus.

III. Sanctissimae Trinitatis mysterium non est contra rationem, sed supra eamdem ; nec aliter quam divina revelatione potest innotescere.

IV. Aloglorum proscribimus haeresim , qui Fi- lium non esse Dei Verbum voluerunt.

V. Ex sacris litteris , ac veteri traditione demon- stratur , Spiritum Sanctum nudam non esse Dei effica- ciam , & accidens , sed Personam per se subsistentem, divinam , Patri, Filioque consubstantialem.

VI. Schismatic! Graeci, Spiritum Sanctum a Filio procedere , negarunt pertinaciter. Conqueruntur item, sed iniuria , propter particulam Filioque additam Sym- bolo Constantinopolitano : iure meritoque fuit addita. At quo tempore , non constat inter eruditos. In Hispa- niis primum legitur haec additio facta Symbolo in Concilio Toletano III. anno 589. Ab Hispanis ad Gal­

los commeavit labente saeculo VIII. Romae, Sc in tota Ecclesia occidentali, recepta videtur diebus Nicolai I. qui anno 858. sedit Pontifex , vel circum Nicolai tempora.

VII. Haereses contra angustissimum SS. Trinitatis mysterlum, quaenam illae fuerint ; qui praecipui Sanc­torum Fatres ad ipsas debellandas à Deo misericordi- ter provisi ; quae demum Ecclesiae Concilia ad hanc Catholicae Religionis tesseram vindicandam, firman- dam , stabiliendam , indicabo rogatus.

A Quaest, L. ad L X F I,

I. Angeiorum nomina, si quos Scriptura expri- m it, Michaelem, Gabrielem, & Raphaelem excepe- ris , sunt nobis prorsus incomperta.

II. Angeiorum numerus numerum excedit mate- rialium specierum, & speciei humanae individuorum; sed quantus sit, Deus novit.

III. Pium, immo & licitum est ( clament licet Protestantes ) Sanctos Angelos sub forma aliqua sen­sibili repraesentare.

IV. Non sunt haeretici traducendi, qui vel post Concilium Lateranense IV. putent cum PP. Graecis, Angelos ante mundum corporeum creatos fuisse.

V. Peccaverunt Angeli mali Dei similitudinem affectando : maluerunt quippe in sua praecise naturali beatitudine consistere , & in ea sibimetipsis ultimum finem constituere, quam à Deo quasi emendicare bea* titudinem supernaturalem. In aeternum durabit eo- rum damnatio.

I. Coelum & terram in principio creata scripsit Moyses, ut ante omnia, 8c in ipso mundi, ac tempos ris exordio condita significaret : expositio item ilia apud antiques pervagata , quae Principii nomine Fi- lium Dei intellexit, congrua ac venerabilis habetur.

II. Lucem prima die mundi à Deo conditam , si vel Angelicam naturam, vel gratiam, qua illustrata 6c ornata est, intellexeris , à fidai regula non aberras : si corpoream lucem interpreteris, consonam certe Mo- saycae narrationi propugnas sententiam.

III. Etsi firmamenti nomine, in secunda die crea- tionis memorati, coelum sidereum dixeris , supra illud veras aquas admittere oportet, Scriptura sacra, Patribusque persuadentibus.

IV. Aquae omnes, quae sub coelo sunt, in locum unum congregatae sunt die tertio : & factum videtur, vel aquarum condensatione , vel alveorum excavatio- ne , vel maris supra terram eminentia.

V. Luminaria , quae quarta die producta legun- tur , iam in primo die creata , quoad substantiam, opi- nor : 6c in quarta die, complementum tam quoad lu­cem , quam quoad alios effectus , 6c influentias acce- pisse.

VL Aves , sicut 6c pisces ex aquis in quinta die prodierunt. ¿Num bina cuiusque speciei individua ? Multis ita placet, sed magis opposita arridet senten- tia , quae longe plura fuisse censet.

VII. Sexta die omnis generis animalia Deus ex terra produxit : in quibus nullum per se noxium,aut inutile est.

I Ovili. Hominem rerum omnium postremum fieri

decuit. Hic fuit Adam , à quo universi homines ori- ginem traximus , nec ulli umquam fuere Praeada-

mitae.IX. Ex naturali ordine , & ex divina ordinatione

colligit D. Thomas hic Quaest. 96. art. 4 . Imperio- rum originem. Et ecce praedamnatum Roussoium, cum suo male nato pacto sociali. Dicamus ergo : Pac­tum sociale Roussoii delirium quoddam est, in supre- morum Principum , & Populorum certam perniciem

necessario tendens.X. Imperiorum origo, nec à pacto sociali descen­

dit , sed nec potuit descendere.XI. Imperium monarchicum publicae militati ma­

xime conducit ; & si sit succesivum , & cum primo­geniti praelatione , multo melius ; optimum.

Ad Quaest, C IJ,

I. Paradysus voluptatis,in quo Deus posuit Adam, quidam locus fuit oculis, ac sensibus subiectus ; arca- narum licet, ac spiritualium rerum adumbrans ratio- nes. Ipsum amplius non extare, opinantur recentiores quidam : oppositam sententiam libentius admitto.

IL Evam Deus intus formavit in paradyso.

Ad Quaest, CX,

L Solus Deus propria virtute potest vera miracu- la facere ; Angeli tamen & homines facere possunt, ut divinae virtutis instrumenta : quae virtus num- quam doemonibus confertur.

II. Miracula vera à confictis, ex virtutis operantis

efficacia, ex slgnorum militate , ex fine, atque ex modo faciendi secernuntur.

II. Vera miracula ad falsitatem confirmandam fie­ri non possunt.

Ad Quaest. CX1V>

I. Possunt doemones, Deo permittente, obsidere, Sc possidere hominum corpora ; pluresque doemonia- cos, seu possesses à doemone re ipsa extitisse, ex sa­cris Novi Testamenti libris , Sc ex probatis auctoribus evincitur.

II. De Magia , maleficis , sagisque plurima cir- cumferuntur delirantium vetularum commenta. Sed frustra conantur quidam , omnia cum doemonibus quasi pacta , tamquam putida Scholasticorum com­menta reiicere.

E i ad Quaestiones D . Thomae qmd attinet, haec

panca. Curta nimis cartula haec videbitur ; videtur

mihi. Id unum habeo quod reponam : Fivere vix licuit

miseris Msce temporibus. Ad Libros ergo Melchioris

Cani progrediamur.

C. P.Qiias in suo opere vere aureo de Locis Theo-

logicis firmat propositiones Cl. Melchior Canus, quoad earum numerum , & auctoritatem spectat, firmamus & nos : Qiiae vero Canus hinc & inde expendit, discutir , resolvit, incusat & criniina- tur , sive in probationibus , sive in solutionibus argunieiitorum, vel in historÜs recitandls , prae- stet ipse , modo nobis reliquum sit à veritatis tramite non deflectere.

A d Lib. I I . Melch. Cani.

I. Primum locam Scripturae sacrae concedimus, non quo traditionibus praestet divinis , sed eo quod illìs notior sit, ac magis pervulgata.

II. Scripturam sacram appellamus , quam Spirita Sancto dictante , sacri Auctores exceperunt. Hinc, quanta sit huius loci firmitas , & auctoritas , non in maximis tantum Se gravissimis , sed in iis quoque, quae levia videntur , 5c minime ad salutem necessa­ria : singulae namque sacrorum Librorum particu- lae Spiritu Sancto assistente fuerunt conscriptae.

III. Ex libris sacris Veteris Testamenti quosdam fuisse deperditos , non diffitemur ; quique illi fuerint, perlibenter indicabimus.

IV. Duplex memoranda, ac iuxta miseranda da- des IV. Regum cap. 2 5-. v. 9. atque Machabaeorum I-

cap. 6. V. 5 9. recensita , eousque non saeviit, ut om- nes in ilia Codices sacri exciderint penitus , nullique remanserint.

V. Qui in Babilonica captivitate dissipati ac cor- rupti fuerant, Codicum collector, digestor, & à men- dis expurgator Esdras fuit, non ex integro reparator, aut novus extitit dictator. Illi vero, momentoso, difíi- cilique operi (desudanti adstitisse Deum singulari in- spiratione , & directione , pro certo tenemus.

YI. Ad primigeniam , qua exarati sunt Veteris Testamenti sacri Codices linguam , quod attinet, sic stabllimus. In omnibus Hebraea ipsa unica est, prae- terquam in Tobia, ludith, Esdra , Daniele cbaldaice ab initio datis , atque II. Machabaeorum Libro , qui graecum adortus est eloquium ; in Novo vero Testa­

mento omnia Graeca primum, Matthaei modo demas Evangelium , Paulique Epistolam ad Hebraeos.

VII. Tametsi nulla apud nos hodie extent autho- grapha, sed apographis utamur, nec hilum verbo Dei scripto deperit auctoritatis.

Vili. E multis , quibus sacrae Scripturae conti- nentur Codicibus , tres potissimum habentur in pre- tio , textus nempe haebraicus , & graecus , versio Septuaginta Interpretum , ac Vulgata Latina editio.

IX. In Haebreo Textu non sunt modo iidem litte- rarum caracteres , qui fuerunt ante Esdram.

X. Maior adhuc in Hebraeo Textu contigit mu- tatio ex nova punctorum vocalium accessione , quae non à Moyse, non ab Esdra, non à magna Synagoga processit, sed à Mazoretis Tyberiensibus AEr. Christ, saeculo V. iam inclinante.

XL Quamquam Textus Hebraicus alìquibus sca- teat mendis , quae scribarum incuria, & negligentia, aut certe iniuria temporum , ad extremum , nova punctorum vocalium accessione in eum irrepserint; ludaeorum tamen malitia aliquando corruptum aut modo falsatum esse , in iis , quae fidem moresque spectant, non est adeo verisimile ; quod & de Grae- co dictum sit.

XIL Non propterea tamen authentica esse nunc temporis , ausu nisi praecipiti diceretur , cum talia esse Ecclesia nondum declaraverit.

XIIL Ex Graecis , Septuaginta Interpretum ver­sioni primas damus : damus etiam , summa diu vi- guisse auctoritate, magnam etiam nunc apud Catholi- cos obtinere non diffitemur ; at parem cum Vulgata in Ecclesia habere ñrmitudinem , tota mentis contentia- ne refragamur.

XIV. Siqua autem fidei & morum quaestio inter Catholicos exoriatur eam definiri oportet per Lati- nam hanc veterem editionem , quam post tempora D. Hieronymi Latina Ecclesia usurpavit, quin in si- milibus controversiis necessarius sit modo ad Hebrai­ca , Graecave exemplaria recursus.

XV. Solius igitur Vulgatae auctoritate fretus, quantumvis hebraici graecique sermonis ignarus , effi- caciter Theologus argumentabitur, <5c ad fidei dogma­ta comprobanda , «Sc adversariorum errores refellen- dos : Nec propterea linguarum peritiam contemni- mus , quinimo in earum cognitione plura etiam com- moda ad sacras Litteras intelligendas nos recognosce- re, ultio fatemur ; 6c quae ilia sint, indicabimus ; si-

JScut 5c multiplicem Scripmrae sacrap sensum ; simul- que quas ex Patribus accepimus regulas ad cognos- cendum litteralem.

Ad Lib. I I I . Melch. Cam.

I. Tradltiones , seu verbum Dei non scriptum, non secus ac Scripturae recipiendae sunt, paremque habent cum Scriptura auctoritatem.

II Opportunum fuit, Christi, Spiritusque Sancti doctrinam cum scriptis , turn non scriptis institutioni- bus edoceri.

III. Praedicatio Apostolica , indeque nata traditio semper in Ecclesia incorrupta permansi! 5c illibata.

IV. Haeretici, cum traditionis semitam abditam, ac penitus incompertam esse dicunt, elabi conantur quidem , at frustra conantur tamen ; enim vero aper- tissimae illae sunt, quae ad traditiones dignoscendas ducunt viae ; ipsas commonstrare , sum paratus.

V. Hallucinari Theologum necesse est,si omnem quae traditione constat, doctrinam iudicat penitus ir- reformabilem : est namque suus rei cuique modus, sunt certi denique fines. Ex traditionum vinculo,qua^ à Christo acceptas Apostoli servandas reliquere , Ec­clesia fideles eximere non potest, nec illas contraria aliqua consuetudine abolere.

VI. Traditiones vero, ab Apostolis tamquam Ec­clesiae Pastoribus constitutas , potest Summus Eccle­siae Praesul abrogare ; id ipsum potest contrarias po- puli mos , modo tamen accedat tacitus saltem Pasto- rum Ecclesiae consensus.

VII. Isthaec , de instituus ad gubernationem po-

puli pertinentibus , dicta sunto : de dogmatibus nam- qae fidei perinde erit, an Christi sint ore prodita , an Spiritus Sanctus post Christi ascensionem in coelum Apostolis inspirarit : quo circa nulli haec obnoxia sunt mutationi.

VIIL Unum addimus , quo &; III. huic Libro fi- nem imponamus, 6c Novatores deturbemus ; Apostó­licas nempe, atque Ecclesiasticas traditiones , quae ad disciplinam spectant, non ad politiam solummodo externam , verum etiam ad cultum Dei, aliosque , 6c honestos , 6c pietate , religioneque plenos fines fuisse instituías.

Ad Lib. IV , Melch, Cant.

L Ecclesia Christi generaliter accepta secundum omnem statum, locum, 6c tempus, est congregatio fi- delium, sub uno Christo Capita in vero Dei cultu ad- unatorum , in quem modum comprehendit beatos in coelo , animas patientes in purgatorio , atque fideles viatores.

II. Si vero Ecclesiam Christi, qua militans est, velimus definire , sic possumus facere : Ecclesia est societas fidelium baptizatorum , eiusdem fidei profes­sione , eorumdem Sacramentorum participatione , eo- demque cultu inter se adunatorum , sub uno Capite Christo in coelis , 6c sub eius in terris Vicario Sum- mo Pontifice.

III. Hinc istud profluit consectarium : nec om- nes, nec solos praedestinatos Ecclesiae sinu concludi; emergit itidem , non solum iustos , sed peccatores etiam manifestos, ad Ecclesiam pertinere ; consequi-

tur delnceps, Cathecumenos non esse re 5c proprie

in Ecclesia.IV. lam vero si de Haereticis instituatur sermo,

omnibus Catholicis exploratum est , manifestos foris esse , neque intra Ecclesiae ambitum contineri ; de occultis autem , probabilius videtur inter vera Christi membra non computari ; quod 5c de schismaticis , 5c excommunicatis excommunione maiori, ex ipsa Ec­

clesiae definitione perspicuum apparet.V. Cum vero post definitionem Ecclesiae enuclea-

tam , eius proprietates incedimus explanaturi, tres ipsi adsignare oportuit , nempe , ut sit visibilis , ut sit indefectibilis, ut sit infallibilis. ¿Sed quanam via hanc visibilem Ecclesiam internoscas ? Nimirum notis qua- tuor in fidei Symbolo recensitis. Quod sit una, sancta, catholica , 5c apostolica : has vero quatuor notas soli Ecclesiae Romanae convenire , non vero Sectis Haere- ticorum , indubium est, 5c plusquam manifestum.

VI. Ecclesiam Catholico Romanam commendat, 5c mirum quam extollit sacrata, atque innumera pene Martyrum turma , fidei firmitas , sapientia coelestis, prophetiae insuper donum , salutis proximi procuran- dae ardentissimus zelus , ad extremum , ne caetera percurramus , infelix exitus ipsam persequentium.

VII. Jam vero quantum habeat virium ad facien- dam fidem Catholicae Ecclesiae auctoritas , quod hu- ius loci praecipuum caput est, expendentes, adversus Montanum, Nestorium, Iconomachos,Donatistas, Wi- clefistas , Lutheranos, universos denique Haereticos, Ecclesiam , 5c antiquam, 5c praesentem , 5c quae fu­tura est usque ad consummationem saeculi, cum in

docendo , turn in credendo , in fide , atque moribus infallibilem agnoscimus , ac praedicamus.

VIII. Ut autem quod universa tenet Ecclesia Theo- logo constare possit, opus non est orbem totum pera­grare , quidque fideles singuli sentiant seorsim inqui- rere ; sed publica sufficit monumenta adire, aut Pasto­res ipsos , vel Doctores interrogare.

IX. Porro monumentorum publicorum nomine, duo inteliigimus , quorum alterum constitutionibus, decretisque Ecclesiae , alterum cathechismis contine- tur. Ex his ergo dignosci certo potest, quid quaeque Ecclesia ad fidei, morumque doctrinam pertinere ere- dat ; exque ipsis , cum omnes convenerim , firmum, & efficax argumentum elici, & ad fidem, & ad mo­res comprobandos,

X. Lyturgicos Libros Theologo consulenti praesto erit, Ecclesiarum doctrinam, praximque internoscere. Ex communi vero Lyturgiarum omnium consensu, Se universalis Ecclesiae sensus perspectus habebitur , & firmum etiam desumetur argumentum, cum ad fidem, cum ad Ecclesiae consuetudines comprobandas.

j4d Lib. V. Melch. Cani.

I. Synodi, vel Concilii nomine Patres nostri intel- lexerunt semper , Sacerdotes praesertim Episcopos in locum unum congregatos, ut causas eas scilicet dé­finirent , quae ad Ecclesiae sive fidem , sive mores pertinerent. Novum inducere Concilium ubi de fidei quaestione iudìcent, non Episcopi & Sacerdotes, sed rhetores , & laicorum turba , est errare cum Luthe- ranis.

I I . Quantumvis ut certum habeamus ac expiora- tum, Concilii Episcopos causarum fidei iudices esse, Sc non tantum Romani Antistitis consiliarios ; finalem tamen huiusmodi causarum sententiam ad Apostolicae Sedis Praesulem pertinere, firmiter tenemus cum Ang. Praecept. Ut igitur Conciliorum decreta omnimodam habeant firmitatem , Romani Pontificis confirmatione egere asserimus 6c propugnamus.

III. Adpellationes à Papa ad futurum generale Concilium , non sine Ecclesiae scandalo, moerore, at­que pernicie circumferuntut, 5c fenestram vel maxi- mam adaperiunt ad obedientiae ecclesiasticae iacturam.

IV. Brevem Conciliorum Generalium enarratio- nem historicam, qui à nobis expostulet, accipiet pro- tinus.

Ad Lib. VI* Melch, Cani.

I. Ut quae sit huius loci dignitas depulsa obscuri- tate patescat , illud initio ponimus , in quo Catholici quique conveniunt : Sanctum Petrum nempe fuisse a Christo institutum Pastorem , & Caput Ecclesiae uni­versalis , sicque in Apostolos habuisse Primatum , non honoris , ordinisve tantummodo , sed etiam iurisdic- tionis , & potestatis.

II. Hunc autem Primatum verba ilia Christi ex- primere : Pasce oves meas ; item illa : Tu es Petrusy ér super, cet. ea etiam : Confirma fra t res tuos , con- stans est Patrum, Theologorumque sententia , qui iPa quoque addunt ad id probandum Christi verba ; Tibi dabo claves regni coelorum, cet.

III. Ex allatis Christi verbis Patres , ac TheologiD

âocerto colìigunt, ob eum finem Primatum fuisse in Ec­clesia à Christo institutum , ut communionis , & ñdei unitas servaretur ; ob idque Capiti fuisse collatuni coactivum quoddam ius , sine quo unitas illa commu­nionis , & fidei, componi, Òc conservar! non potest.

IV, Defuncto Petro , super quem fundata fuit Ec- desia in aevum duratura, divino iure est, qui illi suc­cédât in eadem auctoritate , & potestate ; isque non alius nisi Romanus Pontifex.

V. Christi de Petri Primatu vaticinia in Ecclesia Romana sunt manifestissime impleta. Hinc primo col- ligimus, Romanorum Pontificum Primatum non ho­noris tantum esse ac ordinis., sed auctoritatis quoque, ac iurisdictionis in universos Christi fideles ; hancque auctoritatem ita competere Romano Pontifici, ut abs­que alterius adiutorio &c societate , per semetipsum possit eam exercere.

VL Colligimus insuper, necessarium omnino es­se , ut omnes Christiani in his omnibus, quae ad spi- ritualem animae salutem spectant, Romano Pontifici obediant, atque cum ipso coniuncti sint in commu- nione & fide.

VII. Colligimus tandem , Romani Pontificis Pri­matum vi coactiva in omnes fideles praeditum esse> ad Ecclesiae unitatem servandam.

Vili. Indicium Romani Pontificis ex cathedra lo- quentis in dirimendis morum , ac fidei controversiis, omnino est infallibile, etiam extra Concilium Generale,

IX. Quosdam Romanos Pontífices ab adversariis, sive Haereticis , si ve Catholicis , praecipue insimula- tos ab errore iudiciali, seu ex cathedra, vindicare no-

Strum erit, hos videlicet: S.Petrum,Zepherinum,Ste­phanum I. Marcelinum , Liberium , Zozimum , Hor- misdam, Vigilium, Honorium, Gregorium in. Stepha­num II. Nicolaum i. Stephanum v i i . Sergium iii. Coe- lestinum in. Alexandrum iii. Ôc Bonifacium viii. De loanne xxn. iam antea.

X. Sit huius libri coronis : Romani Pontifices er­rare non possunt in Canonizatione Sanctorum ; sed nec in Religiosis Ordinibus approbandis.

Ad Lib. V II, Melch. Cani.

I. Doctores Ecclesiae hi dicendi sunt, qui scien- tia & virtute claruerunt , 5c ab Ecclesia uti tales fue­runt declarati : Patres dicentur , si praeter has dotes habeánt antiquitatem. Partem eorum maximam aetas tulit Apostolicis temporibus vicinior , at suos Patres edidere saecula recentiora , Bernardum, scilicet, Bo- naventuram , 5c Thomam Aquinatem.

II. Ne Sanctorum Patrum auctoritas quoquo mo­do ob Haereticorum excidat cavillos , regulas , quae sequuntur , observare debet Theologus : i. anteane, vel post natos scripserint errores: 2.ex suone loquan- tur, an ex aliorum sensu : 3 . an iuvenes, vel senes ea scripserint : 4 . quae in eorum scriptis ambigua viden­tur, ex aliis eorumdem locis , quantum fieri potest, in bonum sensum interpretabitur : 5 . phrasim, 5c dictio- nem Graecis usitatam , à phrasi discernât, 5c dictione Latinorum : 6. ubi Patres errores aliquos impugnant, licet oppositis interdum favere videantur erroribus, non propterea ipsis adhaerere credendum est , nisi aliunde idipsum constiterit ; 7 . quae obiter tantum,5c

aliud agentes scripserunt, ac quae principaliter, con- stanter , & perpetuo docuerant, sedulo sunt distin- guenda : 8. ea quae obscura sunt in Patribus , per cla- riora, quae alibi scripserint, exponenda sunt, antece- dentia per subsequentia , dubia per manifesta , atque ut M. ait Gregorius , quod ambiguum videtur in ver­

bis , per sensus debet explicari.111. Ex his facile deprehendet Teologus , plura

interdum in Patribus carpi,quae animadversione non sunt digna. Ut errores Patribus nonnumquam suppo- nuntur , ita spuria eisdem attribuuntur opera : mirum, si gravissirais , summisque viris non attribuerentur; certae tamen sunt regulae (accipiet qui expetierit) ge­nuina Patrum opera ä spuriis discernendi.

j4d Lib. X I, Melch. Cani,

I. Divus Petrus Romam venit, ibique Ecclesiam

fundavit, quam ad obitum usque rexit.I I. Nihili pendimus exterorum coratus , qui S. la-

cobum Apostolum Zebedaei filium Hispaniam no- stram non invisisse, conficere moliuntur ; atque pro- batissimis nixi fundamentis advenisse probabimus.

III. Calix , qui hac nostra aetate inter pretiosissi- ma Valentinae Metropolitanae Ecclesiae pignora as- servatur , vere fuit ille , in quo Dominus & Salvator noster lesus Christus Eucharistiam ultima in Coena

consecravit.

Vidit F r. Vinceiitius Vidal, Vi. Alpuente,M agist. ir Regens. Cens. R eg.

Imprimantur» Imprimantur.Roca. Cano Manuel.

'f •

*í

;.:, •**.í-"T •■•ÎV- ., • ,*■•' ''.t > •>,. ■' 'i• ' * • • . ' J . , •.- • . . ■ • • • . ' . • . • ■- ^

f . ‘ • . ■ 1 . '- ■» *U'<* ’ ' • ’

•\ ■>VÍ.

Svi'

Mv

'V , 'm*1 ' r , ¿* ■ •♦ft'-/.V -

.-i:

y*; -V '->.

r ■■

-..-v.' i,.-,. ■,.:i -'/.., -;•' ., ‘■. • . •' -.-A.' ■ . A.' «; '- -- .

sw:-. -^ ■ ^

. . ' í ' v w

î'. ■' :

t..-- i . ...

: * ' á W < k

.'V • ÍK<" . . ,'

. -.'•'v; .: •'!

-% t

r^,Y ■ 1 ;iv. . V?--4/ : r - í-^“V..- í»--** ^

- ' - í 4 > t ' y t . . f .*” - í á = r " l ^ ; l " V ^ S '' ^ ' i - * ' - 'É .

í ■

.. . 7 . * l V » j .,,. . - , . ^ , '• V i S «l. _ ■■■■■ ■■ 4. T Z ’ . i ^ ' • ' , > . - ■ • • - • • r--'■»■>» «••■ ‘r--a

Tr j " '} ;

i ;

■;5 ■-i- \

:.^' À •■"■■’r V . f . .... ^ '-•- • - • v'^' ■;•* .• !f- -

......................................... f . -

.-'á*. i ' ■- , , - Æ . : ; ■«"--,-Wi

v;- '*• . . g f y , «

■f <•

.■‘r'Jr':'-'' VTS1í-¿t' ’j

- iJ®-. í ■i

' v*’m£9Ir^' ♦ Asu

y >

t .

. . . . . . sàxt■ m & - Ï•' o. "jfvr'’,-; £ » ^ > f .:-Ä^

. . • . . » . • V I . , . -^KjíJaE/- ■ - ■ I

■!5u3esu‘' -:« '. ■■:• Vi;- ;'

- ^ f r r ^ ^ Ç Â.........

7 \

i,-

■ ' t í & . '■ ' " 1 ; ; - fc

r i:

- r- r^^ V v->icíáí-‘.'*-- — r- J •. ¿ •.- ¿ T ’: ' i-'- 1 - •' •> ■ ;% . / * 5 P 3

• ■ ' ■ :'-’: v "í •*”- V7 ;.T“*t *rÁjr ’ f

•■ V . - V f c ' l , . - i .' 1-í.. - •* - ■^ä-'^^^.'/ll"-•¥•, f^ Á í. j : : :

i t