MAREK CECULAMODUS DESIGN CERAMIKA / CERAMICS 1980 - 2010 GALERIA WINDA / KCK / KIELCE / 27 II - 31 III, 2010 W 2001 roku Marek Cecuła powrócił do rodzinnych Kielc, by uruchomić w Polsce filię swojego studia Modus Design. Wyjeżdżał w 1960 roku jako młody, poszukujący swojego miejsca na ziemi chłopak, wrócił jako dojrzały, pełen ambitnych planów artysta. Rozpoczynał swoją wędrówkę od dłuższego przystanku w Izraelu poszukując rodzinnych korzeni i poznając jej nieznaną tradycję. Tutaj także na poważnie rozpoczął praktykę ceramiczną –przez dwa lata uczył się w pracowni znanej artystki Gduli Ogen, następnie współpracował z działającą w kibucu Ena Shofet Jean Meyers. Kolejnym krokiem było założenie własnego warsztatu w kibucu Hasolelim, gdzie trafił odrabiając obowiązek służby wojskowej. W końcu lat sześćdziesiątych zdecydował się opuścić Izrael i wyjechał do Brazylii, gdzie nadal kontynuował artystyczną działalność wychodząc poza ramy skromnego warsztatu ceramicznego i rozpoczynając współpracę designerską z fabryką porcelany Schmidt. W 1976 roku przeniósł się do Nowego Jorku. Podobnie jak wielu innych poddał się urokowi tego multikulturowego miejsca, które wyzwala energię i wiarę we własne możliwości. W wynajętym mieszkaniu z niewielkim sklepikiem od frontu, przy Sullivan Street w dzielnicy Soho, rozpoczął swoją artystyczną działal- ność. Początki nie były łatwe. Ceramiczne propozycje Cecuły były inne…., i swoją „innością” nie budziły zaufania. Stopniowo jednak artysta wrósł w nowojorski pejzaż, rozwinął działalność galeryjną, zdobył pierwszych stałych klientów. Działalność autorskiego atelier sprzężona z aktywnością galeryjno-wystawienniczą dała asumpt do uruchomienia kolejnego projektu, jakim stało się powoła- nie do istnienia w 1995 roku studia Modus Design. Na tym polu zamierzał artysta realizować się jako projektant, jednak już nie w postaci kreacji unikatowych, ale wzorów przemysłowych w zamyśle o charakterze krótkoseryjnym, lecz skonsolidowanych w obrębie konkretnych tematów - idei. Podziwiając zaprojektowane na przestrzeni trzydziestu lat prace Marka Cecuły – najstarsze z prezentowanych obiektów pochodzą z końca lat siedemdziesią- tych XX wieku – możemy obserwować, jakimi torami podążały jego artystyczne poszukiwania, jak zmieniały się źródła inspiracji, jak ewoluował jego stosunek do formy, funkcji przedmiotu, także samej materii. Obiekty z serii „Architeapot” ilustru ją proces przeobrażania formy opartej na prostych geometrycznych kształtach – półkuli dopełnianej surowymi formami zgeometryzowanych uchwytów i wylewów. Rzeźbiarskie formy przypominają kubizujące pomysły niektórych designerów okresu art deco. Czajniki Cecuły są jednak obiektami do kontemplacji nie nadają się do codziennego użytku. Cecułę pasjonuje balansowanie na granicy designu i sztuki. U progu lat osiemdziesiątych Cecuła najwyraźniej dostrzega pewną wspólnotę postaw z kontestującą współczesne wzornictwo grupą Memphis pod wodzą Ettore Sottsassa. Projektowane wówczas zestawy naczyń przyjmują drapieżne kanciaste formy. Ważną rolę odgrywa kolor ujęty w ryzy geometrycznych kształtów. Jednak chaos nigdy nie wkrada się w projekty Cecuły. Wszystko jest zaprogramowane, poddane wewnętrznej logice, mimo pozorów formalnej rebelii. Artysta wyraźnie poszukuje równowagi – nie interesuje go postmodernistyczna postawa kreatora łączącego rozmaite kulturowe wątki, konfrontujące- go obce sobie tradycje. Choć w pewnym stopniu jego poszukiwania podążają równoległymi tropami. Powstałe w połowie lat osiemdziesiątych kolekcje „Zigzag”, „Ceremonial”, „Zen” łączy zagadnienie komplementarności form. Interesuje go nie tyle kształt pojedynczego naczynia, co jego relacja wobec innych elementów kompletu. Buduje zestawy, których wspólnym mianownikiem stają się wycięte w formie trójkąta czy prostokąta tace-podstawki. Na nich niczym na „postumencie” ustawia czajniki i czarki. W komplecie „Zen” eksploatuje harmonię symetrycznego układu wykorzystując również grę pomiędzy „idealnymi” kształtami kwadratu i koła – czarna kwadratowa podstawka, miniaturowy pojemnik o kwadratowym zarysie z półkolistym zagłębieniem i stanowiąca domi- nantę płytka miska z dwoma parami zagłębień na pałeczki. W pracach t ych widoczne są inspiracje tradycją wschodnią – egzotyczna kuchnia z jej rytuałem i tak różnym od europejskiego zestawem utensyliów zyskuje wówczas coraz szersze grono miłośników. Cecuła dostrzega nie tylko urodę estetycznego kodu prostych naczyń i ich aranżacji na stole, lecz to co wydaje się być istotą tej tradycji, związany z nią ceremoniał spotkań, międzyludzkich relacji. Cecuła propo- nuje nam stworzenie własnego „obrządku”, który codzienny zwyczaj picia herbaty, kawy, spożywania posiłku uczyni czymś pozwalającym na moment odciąć się od chaotycznej, umykającej rzeczywistości. Marek Cecuła dużo uwagi poświęca tworzywu. Porcelanowy surowiec – powszechnie uznany za najszlachetniejszy – postrzega nie tylko przez pryzmat tradycyjnie implikowanych cech, jak biel czy transparentność czerepu, pasjonują go jego plastyczne właściwości i związane z nimi możliwości artystycznej mistyfikacji. Obok projektów wpisujących się w tradycyjny nurt kształtów eksplorujących biomorficzne krągłości, wklęsłości i wypukłości, jak w zestawie do herbaty „Kum Kum” czy naczynkach „Kulfon” – stworzonych wspólnie z Dagmarą Kopałą, bawi się Cecuła porcelaną nadając jej zaskakujące odbiorcę i kształty i faktur y jednocześnie. W cyklu naczyń „pogiętych” („B ent”) nieskazitelnie biała porcelana przypomina pogiętą blachę czy jakiś niezwykle mięsisty, zmięty papier. Kubki, wazony, tacki wyglądają niczym wyciągnięte w ostatniej chwili spod walca niszczarki. Zdeformowane kształty mają jednak swój urok, a dopełnione „żywymi” obiektami – kwiatami, smakowitymi kąskami jedzenia przyciągają uwagę swą oryginalnością. Swoista gra z konwencjami wyraźnie sprawia przyjemność projektantom studia Modus Design. W podobnym klimacie utrzymane są bowiem modele najnow- szej kolekcji „Natura” przygotowanej przez Marka Cecułę we współpracy z Edytą Cieloch. Natura to zdaniem ich dzieło doskonałe – wystarczy więc uważnie ją obserwować i iść tropem rozwiązań wypracowanych w przyrodzie na drodze ewolucji. W serii „ Stone/Kamień” projektanci wykorzystują surową fakturę skały z charakterystyczną dla niej chropawą strukturą – pojawia się ona na talerzach, czajnikach i kubkach. Imitujące kamień fragmenty zestawiają jednak artyści z tradycyjnymi elementami w postaci ozdobnie wyprofilowanych uchwytów. Pojemniki na sól i pieprz proponuje Modus Design w postaci… kamieni. Oczywiście porcelanowych – przybierających rozmaite kształty, mniej lub bardziej regularne, o surowej fakturze. W serii „Tree/Drzewo” modelem dla form naczyniowych stały się konary drzew – dzbanki i kubki delikatnie gubią pion i pokryte są matową skórką delikatnej kory, gdzieniegdzie zgrubiałą. Modus Design swoimi propozycjami stara się stworzyć dla Natury nowe miejsce w obszarze ucywilizowanego, stechnicyzowanego współczesnego wnętrza. Naturę można zaprosić do wnętrza, stara się przekonać nas Cecuła, proponując zestaw siedzisk w postaci terakotowych donic wypełnionych miękką poduchą
W 2001 roku Marek Cecuła powrócił do rodzinnych Kielc, by uruchomić w Polsce filię swojego studia Modus Design. Wyjeżdżał w 1960 roku jako
młody, poszukujący swojego miejsca na ziemi chłopak, wrócił jako dojrzały, pełen ambitnych planów artysta. Rozpoczynał swoją wędrówkę od dłuższego
przystanku w Izraelu poszukując rodzinnych korzeni i poznając jej nieznaną tradycję. Tutaj także na poważnie rozpoczął praktykę ceramiczną –przez dwa lata
uczył się w pracowni znanej artystki Gduli Ogen, następnie współpracował z działającą w kibucu Ena Shofet Jean Meyers. Kolejnym krokiem było założenie
własnego warsztatu w kibucu Hasolelim, gdzie trafił odrabiając obowiązek służby wojskowej. W końcu lat sześćdziesiątych zdecydował się opuścić Izrael
i wyjechał do Brazylii, gdzie nadal kontynuował artystyczną działalność wychodząc poza ramy skromnego warsztatu ceramicznego i rozpoczynając współpracę
designerską z fabryką porcelany Schmidt.
W 1976 roku przeniósł się do Nowego Jorku. Podobnie jak wielu innych poddał się urokowi tego multikulturowego miejsca, które wyzwala energię i wiarę we
własne możliwości. W wynajętym mieszkaniu z niewielkim sklepikiem od frontu, przy Sullivan Street w dzielnicy Soho, rozpoczął swoją artystyczną działal-
ność. Początki nie były łatwe. Ceramiczne propozycje Cecuły były inne…., i swoją „innością” nie budziły zaufania. Stopniowo jednak artysta wrósł w nowojorski
pejzaż, rozwinął działalność galeryjną, zdobył pierwszych stałych klientów.
Działalność autorskiego atelier sprzężona z aktywnością galeryjno-wystawienniczą dała asumpt do uruchomienia kolejnego projektu, jakim stało się powoła-
nie do istnienia w 1995 roku studia Modus Design. Na tym polu zamierzał artysta realizować się jako projektant, jednak już nie w postaci kreacji unikatowych,
ale wzorów przemysłowych w zamyśle o charakterze krótkoseryjnym, lecz skonsolidowanych w obrębie konkretnych tematów - idei.Podziwiając zaprojektowane na przestrzeni trzydziestu lat prace Marka Cecuły – najstarsze z prezentowanych obiektów pochodzą z końca lat siedemdziesią-
tych XX wieku – możemy obserwować, jakimi torami podążały jego artystyczne poszukiwania, jak zmieniały się źródła inspiracji, jak ewoluował jego stosunek
do formy, funkcji przedmiotu, także samej materii.
Obiekty z serii „Architeapot” ilustru ją proces przeobrażania formy opartej na prostych geometrycznych kształtach – półkuli dopełnianej surowymi formami
zgeometryzowanych uchwytów i wylewów. Rzeźbiarskie formy przypominają kubizujące pomysły niektórych designerów okresu art deco. Czajniki Cecuły są
jednak obiektami do kontemplacji nie nadają się do codziennego użytku. Cecułę pasjonuje balansowanie na granicy designu i sztuki.
U progu lat osiemdziesiątych Cecuła najwyraźniej dostrzega pewną wspólnotę postaw z kontestującą współczesne wzornictwo grupą Memphis pod wodzą
Ettore Sottsassa. Projektowane wówczas zestawy naczyń przyjmują drapieżne kanciaste formy. Ważną rolę odgrywa kolor ujęty w ryzy geometrycznych
kształtów. Jednak chaos nigdy nie wkrada się w projekty Cecuły. Wszystko jest zaprogramowane, poddane wewnętrznej logice, mimo pozorów formalnej
rebelii. Artysta wyraźnie poszukuje równowagi – nie interesuje go postmodernistyczna postawa kreatora łączącego rozmaite kulturowe wątki, konfrontujące-
go obce sobie tradycje. Choć w pewnym stopniu jego poszukiwania podążają równoległymi tropami. Powstałe w połowie lat osiemdziesiątych kolekcje „Zig
soczyście zielonej trawy. Teraz zawsze możesz pozwolić sobie na śniadanie n a trawie… Trzeba tylko pamiętać o regularnym jej podlewaniu.
Dowcipny koncept stoi za kolejną propozycją duetu Cecuła/Cieloch – „Fresh plate” czyli mała plantacja na porcelanowym talerzu. Ale jest i koncepcja łatwiej
dająca wcielić się w życie „Kuchenny ogródek”czyli zestaw specjalnie skonstruowanych zgrabnych doniczek do uprawy ziół. Żart, zabawa patronuje kolekcji
„Natura”. Przewrotnie też projektanci wydają się mówić – czerpiemy nasze inspiracje z natury, ale i st aramy się ofiarować coś w zamian, jak karmnik w po-
staci brzuchatego czajniczka z dekoracyjną tapetą we wnętrz. A nuż znajdzie się w pobliżu chętny do zasiedlenia lokator!
Wśród pro naturalnych propozycji Cecuły pojawiają się i obiekty całkowicie nieużytkowe, co nie znaczy nieużyteczne. W cywilizacyjnym zadufaniu korzystamy
z darów Matki Ziemi nie doceniając ich prawdziwej wartości. Cecuła chce nam to uświadomić i skłonić do refleksji oferując kilogramową kostkę ubitej wysu-
szonej masy glinianej. Ziemi opatrzonej odciśniętym na ściankach kubiku napisem – Earth. Ile powinniśmy zapłacić za ten kilogram ziemi, postawiony przed
nami niczym legendarny wzorzec metra?
Warto podkreślić, że w propozycjach Cecuły, które sam artysta określa mianem „green design”, nie odnajdziemy, tak często przypisywanych ekologicznym
przedsięwzięciom, elementów rustykalnych. Cecuła pozostaje wierny swojej wizji porcelany, której znakiem rozpoznawczym w jego kreacjach jest laboratoryj-
na biel i formalna powściągliwość.
Przyglądając się retrospektywnej kolekcji projektów Marka Cecuły nie można zapominać o jego realizacjach o charakterze unikatowym. Oba te obszary
w twórczości Cecuły są ze sobą silnie związane – artysta zdecydowanie też odżegnuje się od podziału na sztukę „czystą” i „użytkową”. Zarówno na polu sztuki, jak i designu prowadzi artysta zbliżone eksperymenty – w projekcie „Kolekcje nie szlachetne” działaniom sił natury poddawał zestawy naczyń, gotowe wyroby
użytkowe, a w najnowszej kolekcji Modus Design traktuje Naturę jako model do powielania, tworzy z jej prototypów nowe obiekty, które służyć mają człowie-
kowi. Problematyka podjęta przez artystę w projekcie „Skatologia” i „Higiena” odnajduje swoją kontynuację w propozycji użytkowej jaką jest opracowany wraz
Dagmarą Kopałą zestaw „Home Lab”. Owo kuchenne laboratorium składa się 26 elementów, większych i mniejszych pojemniczków, rozmaitych mieszadełek
– niczym w pożądany w dzieciństwie komplet „małego chemika” – pozwoli każdemu poczuć się w kuchni jak profesjonalnej pracowni smaków.
Cecuła stara się także widzieć w procesie swoich działań odbiorcę, przyszłego użytkownika, którego niekiedy chciałby postrzegać jako nowego kreatora. I daje
mu ową szansę dalszego przetwarzania dzieła, jak choćby w przypadku wazonu „Snopek” złożonego z kilku porcelanowych tulejek spiętych kolorową silikono-
wą obrączką. Naczynia zdaniem projektanta mogą służyć nam nie tylko w przypisanych im obszarach – zestaw do przystawek „Cris Cros” jest jednocześnie
grą towarzyską, kubek „Random” dekorowany indywidualnym numerem może stać się mnemotechnicznym obrazem naszych tajnych kodów.
Osobną grupę projektów stanowią zestawy wykonane z korundu. Cecułę zachwyciła specyfika tego materiału stosowanego powszechnie jako składnik masy
porcelany elektrotechnicznej. Korund, minerał z rodziny rubinów cechujący się wysokim stopniem twardości, uzyskiwany jest także syntetycznie. Wymaga
In 2001, Marek Cecula returned to his hometown of Kielce to start up a subsidiary of his Modus Design studio in Poland. He left Poland in 1960
as a young boy looking for his place on earth to return as a mature artist, full of ambitious plans. He started his journey with a longer stay in Israel, where
he was searching for family roots and getting to know the unknown tradition of his family. It was there where h e started his ceramic practice for serious - he
learnt at a workshop run by well known artist Gdula Ogen for two years, and then he cooperated with the kibbutz-based artist Ena Shofet Jean Meyers. The
next step was to set up his own workshop in Hasolelim kibbutz, where he was posted while serving his military service. In the late 60’s, he decided to move
to Brazil, where he continued his artistic work going beyond a modest ceramic workshop and started designing for Schmidt Porcelain of Brazil. In 1976, he
moved to New York. Like many others, he gave himself up to the charm of this multicultural place that triggers energy and faith in one’s own potential. In a
rented apartment with a tiny shop facing the Sullivan Street in Soho, he embarked on artistic activity. The beginnings were not easy. Cecula’s ceramic propo-
sals were different..., and as such they didn’t earn trust. Gradually, though, the artist put down new roots in New York’s landscape, expanded activities of his
gallery and won his first regular customers.
Workings of the author’s studio coupled with gallery and exhibition activities gave rise to another project, an namely the establishment of the Modus De-
sign Studio in 1995. The artist was willing to follow his artistic path in this field, however not as an artist creating works of a unique nature, but as an artist
engaged in the manufacture of industrial patterns conceived as short-series, but focused on specific themes - ideas. While admiring Marek Cecula’s worksthat have been designed over thirty years - the oldest objects on display come from the 70’s - we can observe how he progressed on his artistic quest, how
his sources of inspiration changed, how his attitude to form and function of an object, and the matter itself, evolved. The units belonging to the Architeapot
series illustrate a process of transformation of a form based on simple geometric shapes - a semi-sphere complemented with rough forms of geometrised
handles and spouts. Sculptural forms resemble Cubist-like ideas of some Art Deco designers. Cecula’s pots, however, are objects for contemplation rather
than for everyday use. Cecula is fascinated by balancing on the verge of design and art. At the turn of th e 80’s, Cecula clearly recognized a certain community
of attitudes with the Memphis Group under the lead of Ettore Sottsass that contested contemporary design.
The then-designed dish sets took on predatory, angular forms. Colour placed un der discipline of geometric shapes played an important role. Chaos, however,
never encroaches on Cecula’s designs. Everything is programmed, ruled by internal logic, despite apparent formal rebellion. The artist clearly looked for a
balance - he was not interested in an attitude of a post-modern creator who mixes various cultural themes and confronts traditions that are at variance. To
some extent, though, his quest goes along parallel tracks. The Zig Zag, Ceremonial and Zen collections created in the mid 80’s share the subject of com-
plementarity of forms. He is interested in relation of a u nit to other elements of a set rather than a shape of a single dish. He builds sets having triangular
of specially designed shapy herb pots. The Nature collection is held under the patronage of a joke, play. Designers seem to take a perverse pleasure when
they say: we draw our inspirations from the Nature, but we try to offer something in return, like a bird feeder - a bulbous teapot with its internal wall covered
in a decorative wallpaper. A tenant who’s willing to settle down in it is truly welcome!
Among Cecula’s pro-natural proposals, there are completely non-utilitarian items, which does not mean non-usable. In the civilised world’s self-righteous-
ness, we exploit Mother Nature’s gifts without appreciating their real value. Cecula wants to make us aware of it and ind uce us to reflect on it by offering a
kilogramme cube of compressed dried clay with an inscription Earth impressed on its wall. H ow much should we pay for this kilogramme of soil, placed in
front of us as if it was the legendary International Prototype Metre.
It is worth underscoring that in Cecula’s proposals that the author himself calls green design we will not find any rustical elements that are so often attributed
to ecological undertakings. Cecula continues to be faithful to his vision of porcelain, whose identifying mark left in his creations is laboratory whiteness and
formal self-restraint. Looking at a retrospective collection of Marek Cecula’s projects, one must not forget about his realisations of a truly un ique nature. The
two areas of Cecula’s creative work are strongly related to each other - the artist strongly renounces any division between pure and utilitarian art. Both in the
field of art and design the artist carries out similar experiments. In the project Non-precious Collections, he brought dish sets, ready-made utility productsunder the influence of forces of the Nature, while in his most recent collection, Modus Design treats the Nature as a reproducible model, creates new objects
to be used by people based on its prototypes. Problems tackled by the artist in projects called Scatology and Hygiene are continued in the Home Lab set,
which is a utility proposal that he co-developed with Dagmara Kopała. The kitchen laboratory includes 26 elements - bigger and smaller containers, various
stirrers, as if in a children’s chemistry kit so desired in childhood, allows everyone to feel in the kitchen as if in a professional taste laboratory.
In the course of his activities, Cecula tries to see a recipient, future user, a person whom he would like to perceive as a new creator. And he offers them
a chance to further transfer a work of art, just like in the Snopek vase that is made of several porcelain tubes clipped with a coloured silicone ring. In the
designer’s opinion, vessels can serve us not only in areas that they are normally attributed to - the Criss Cross starter dish set is at the same time a social
game, the Random mug, decorated with an individual number may become a mnemotechnic image of our secret codes.
Modus Design was set up in 1995. Its foundations were laid by the author’s activities who had run ceramics studio in Soho,
NY since 1976.
Its initiator and founder is Marek Cecula, an artist, designer, former Dean of the Department of Ceramic Art at Parsons The New
School For Design, New York, and presently Professor at th e Bergen National Academy of the Arts, Norway.
The business continues to develop and is successful on the prestigious US market and in Europe. It makes special designs for
its customers, i.e. Donna Karan, Barny’s NY, Saks Fifth Avenue, Dean & Deluca. It takes part in fairs and exhibitions in New York,
Paris, London, Tokyo.
In 2001, Modus Design Poland was set u p with a permanent ceramic workshop in Kielce. It became a place to share work with
other designers and introduced a number of new models in jointly created collections.
Modus Design creates alternative proposals in the area of domestic ceramic products, focusing on the development of new formsand possibilities of the arrangement of the landscape of the table.
Modus Design aims at the development of a new status of creative activity situated between ceramic industry and an independent
studio developing short series of unique utility forms.
In response to new possibilities that b ecome available for ceramic material in contemporary designers’ work, the Stud io creates
a number of innovative designs based on industrial technology, taking advantage of new ceramic materials
and state-of-the-art technology.
Ceramic artefacts created by Modus Design form background for personal relations between a human and an object, allowing for
a possibility of creation and ritual in their everyday use.
