NHEF katalog 2015 2016

1516

1516

spis treściJak pracujemy z filmem

Stowarzyszenie Nowe Horyzonty 5Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej – nasza historia 6Więcej niż lekcja, więcej niż kino – rozmowa z Karoliną Śmigiel i Kamilą Tomkiel-Skowrońską 8Polecają nas 13Nauczyciele o projekcie 14Wykorzystaj film jako narzędzie edukacji 16 Przykładowe materiały dydaktyczne 19

Szkoła podstawowa 1–3 – Niesforny Bram 20Szkoła podstawowa 4–6 – Mecz życia 23Gimnazjum – Dziewczynka w trampkach 26Szkoła ponadgimnazjalna – Ida 29

Analizy psychologiczne 35Przedszkole – Kacper i Emma – zimowe wakacje 36Szkoła podstawowa 1–3 – Niesforny Bram 37Szkoła podstawowa 4–6 – Mecz życia 39Gimnazjum – Dziewczynka w trampkach 41

Program

Przedszkole – filmowe Przygody 44

szkoła Podstawowa 1–3Filmowe lekcje klasa I 54Filmowi bohaterowie 60Filmowe podróże 66Filmowe sekrety 72

nowe horyzonty edukacji filmowej4—5

szkoła Podstawowa 4–6Filmowe lekcje klasa IV 80Młodzi w obiektywie 86Kino współczesne 92Świat filmu 98

gimnazjumFilmowe lekcje klasa I 106Między kulturami 112Świat współczesny 118Młodzi w obiektywie 124

szkoła PonadgimnazjalnaKino polskie 132Wielokulturowość w filmie 138Trudne tematy 144Analiza filmu 150Między tekstami kultury – klasa 1 159Między tekstami kultury – klasa 2 163Między tekstami kultury – klasa 3 167

inne Projekty 170Festiwal Filmowy Kino Dzieci 171Letnia Akademia Nowe Horyzonty we Wrocławiu 173O filmie się rozmawia! 174

Indeks filmów 176

4—5 stowarzyszenie nowe horyzonty

Stowarzyszenie Nowe Horyzonty to organizacja pozarządowa dzia-łająca od 2003 roku. Główne projekty snh to: T-mobile Nowe Horyzonty – organizowany od 15 lat Międzynarodowy Festiwal Filmowy, American Film Festival we Wrocławiu oraz Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej – całoroczny program edukacyjny organizowany od ponad 10 lat w 40 mia-stach w Polsce, a także kampania Dzieciaki na horyzoncie, której celem jest promocja, dystrybucja i wspieranie produkcji filmowej dla najmłod-szych. Głównym elementem kampanii jest Festiwal Filmowy Kino Dzieci organizowany od 2014 roku w 15 miastach w Polsce.

kamila tomkiel | szefowa nowych horyzontów edukacji filmowej, programerka filmów długometrażowychNasze filmowe lekcje to spotkania z wyjątkowymi bohaterami, możli-wość oswajania uczniów z niebanalnym kinem, rozwijania ich wrażliwo-ści. Zdając sobie sprawę z tego, jakie trudności napotykacie Państwo, chcąc uczestniczyć z uczniami w wydarzeniach kulturalnych, szczególny nacisk w roku szkolnym 2015/2016 położyliśmy na związki nhef z pro-gramem nauczania maciej jakubczyk | szef działu edukacji, członek zarządu stowarzyszenia nowe horyzontyBardzo się cieszę, że w Polsce nauczyciele wykorzystują film jako narzę-dzie pracy z młodymi. Poruszające i mądre kino pomaga nawiązać dialog z uczniami – po 90 minutach projekcji cała klasa wraz z nauczycielem jest zarówno poznawczo jak i emocjonalnie we wspólnym punkcie wyjścia do ważnych i rozwijających rozmów. Film jest uznawany za jedno z podsta-wowych narzędzi nowoczesnej edukacji – stawiającej na proces wspól-nego poszukiwania prawd i rozwiązań. Życzę niezapomnianych dyskusji!

karolina Śmigiel | vice szefowa działu edukacji, programerka filmów krótkometrażowychKilka lat temu pokazywaliśmy uczniom filmy dokumentalne i to było dla nich i dla nas niesamowite odkrycie. Teraz to samo wyzwanie stawiają przed nami filmy krótkometrażowe, które są nieodkrytym bogactwem współczesnego świata filmu. Specjalnie do naszego programu sprowa-dzamy rocznie kilkadziesiąt niezwykłych filmów. Zdajemy sobie sprawę, że filmy krótkie to znakomite narzędzie do wykorzystania w pracy z ucz-niami – dostosowane do czasu, którego w szkole jest zawsze za mało.

Nasza historianh

ef –

pie

rwsz

e kr

oki e

duka

cji:

kino

Mur

anów

War

szaw

a20

05

2006

2007

2009

2010

pier

wsz

a ed

ycja

Let

niej

Aka

dem

ii No

we

Hory

zont

y w

e W

rocł

awiu

Krok

odyl

e z

prze

dmie

ścia

– p

ierw

szy

film

spr

owad

zony

do

Pol

ski s

pecj

alni

e do

pro

gram

u nh

ef

11 m

iast

, 18

cykl

i, 16

0 ty

tułó

w

mat

eria

ły d

ydak

tycz

ne

pier

wsz

a ed

ycja

pro

gram

u Fi

lm n

a Ho

ryzo

ncie

jest

z n

ami j

uż 8

mia

st!

tak

zacz

ynal

iśm

y

2011

nagr

oda

Pols

kieg

o In

styt

utu

Sztu

ki F

ilmow

ej

w k

ateg

orii

eduk

acja

mło

dego

wid

za

2012

nagr

oda

War

szaw

skie

j Gie

łdy

Prog

ram

ów

Eduk

acji

Kultu

raln

ejpr

zegl

ąd F

ilmów

Ska

ndyn

awsk

ich

w 5

mia

stac

h

kam

pani

a sp

ołec

zna

„Ogl

ądam

, cz

uję,

myś

lę –

mło

dzi w

kin

ie”

Film

s Fo

r Kid

s.Pr

o m

iędz

ynar

odow

y pr

ogra

m d

la

scen

arzy

stów

i pr

oduc

entó

w

40 m

iast

, pon

ad 1

80 fi

lmów

i 20

00

proj

ekcj

i, po

nad

300

scen

ariu

szy

lekc

ji,

prez

enta

cje

i ana

lizy

psyc

holo

gicz

ne,

2500

nau

czyc

ieli

na w

arsz

tata

ch

2013

2014

2015

Wde

cha

Publ

iczn

ości

w p

lebi

scyc

ie

„co

jest

gra

ne” d

la f

f Kin

o Dz

ieci

za

wyd

arze

nie

roku

201

4

prze

gląd

Film

ów

Duńs

kich

w W

arsz

awie

Fest

iwal

Film

owy

Kino

Dzi

eci

star

t kam

pani

i Dz

ieci

aki n

a ho

ryzo

ncie

prze

gląd

Film

ów H

olen

ders

kich

w 9

mia

stac

h ru

sza

prog

ram

dla

prz

edsz

kola

ków

tu je

steś

my

nowe horyzonty edukacji filmowej

WiĘceJ NiŻ LeKcJa, WiĘceJ NiŻ KiNo

rozmowa z Karoliną Śmigiel i Kamilą Tomkiel-Skowrońską z zespołu Nowych Horyzontów Edukacji Filmowej

Dlaczego edukacja filmowa jest ważna? kamila tomkiel Może zacznijmy od tego, czym edukacja fil-mowa jest. To nie tylko historia filmu, analiza języka filmowego, filmowej formy, ale przede wszystkim sposób na opowiadanie o rzeczywistości, która nas otacza, o ważnych tematach i prob-lemach, z którymi każdy prędzej czy później będzie się mierzył. Edukacja filmowa wykorzystuje język obrazów, który jest bliski młodym ludziom, najbardziej popularny, dostępny i zrozumiały. Z tym właśnie językiem spotykają się najczęściej. Poza tym wspólne oglądanie filmów pozwala zdobyć doświadczenie, któ-rym łatwo podzielić się w dyskusji i porównać swoje spostrzeże-nia z obserwacjami rówieśników. Nie zapominajmy, że edukacja filmowa to także spotkanie z ciekawymi filmami w wyjątkowej przestrzeni lokalnego kina.

Do kogo skierowany jest program Filmoteka Szkolna. Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej?

karolina śmigiel Nasi najmłodsi widzowie to przedszkolaki. Przygotowujemy również program dla uczniów szkół podsta-wowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Nie zapominamy też o dorosłych, którzy są przewodnikami dla młodych widzów po świecie filmu. Proponujemy specjalne projekty dla nauczycieli, pedagogów, rodziców i opiekunów.

8—9

więcej niż lekcja, więcej niż kino

Czy to program skierowany tylko do wychowawców i polonistów? Jakie korzyści zyska nauczyciel przystępujący do projektu?

kś Absolutnie nie! To program dla każdego nauczyciela, który dostrzega potencjał filmu jako narzędzia do pracy z młodymi ludźmi. Myśląc o edukacji filmowej, zazwyczaj wiąże się ją z uzu-pełnieniem lekcji języka polskiego – co jest oczywiście prawdą, natomiast Filmoteka Szkolna. Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej to również propozycja dla nauczycieli przedmiotów humani-stycznych, społecznych oraz dla wychowawców. Przygotowując merytorycznie nasze spotkania w kinach, wskazujemy na powią-zania z podstawą programową wielu przedmiotów. Oprócz języka polskiego są to: wos, wok czy historia, geografia, etyka i religia.

Program NheF ma już swoją tradycję. Jak to się zaczęło? Kto za tym wszystkim stoi?

kt Tak, nhef to już ponad 10 lat projekcji w kilkudziesięciu miastach w Polsce. Wszystko zaczęło się w warszawskim kinie Muranów, które do dziś jest dla nas wyjątkowym miejscem. Od kilku lat działamy w kilkudziesięciu kinach, wyświetla-jąc w każdym roku szkolnym ponad 200 tytułów i gromadząc na comiesięcznych spotkaniach 30 000 widzów. Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej to jeden z wielu projektów Stowarzyszenia Nowe Horyzonty – organizacji pozarządowej, organizatora festi-wali filmowych T-Mobile Nowe Horyzonty i American Film Festival oraz dystrybutora kina artystycznego w Polsce. W ramach naszego stowarzyszenia dział edukacji zajmuje się projektami kierowanymi do młodych widzów. Najstarszym i największym takim przedsięwzięciem są właśnie Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej, będące także częścią kampanii społecznej Dzieciaki na horyzoncie. W jej ramach nasz 9-osobowy zespół pracuje nad wieloma innymi projektami: Festiwalem Filmowym Kino Dzieci, dystrybucją kinową filmów dla najmłodszych, programem films for kids.Pro, który ma na celu rozwijanie i wspieranie produkcji filmów dla dzieci w Polsce, warsztatami filmowymi dla uczniów i nauczycieli (Film na Horyzoncie, Akademia Nowe Horyzonty).

8—9


Skąd nauczyciel ma się dowiedzieć, że dany film jest odpowiedni dla jego klasy?

kt Filmy, które mamy w programie, łączymy w cykle. Już sam ten podział sugeruje, pod jakim kątem będziemy omawiać poszcze-gólne tytuły. Część cykli, takich jak Kino polskie, Analiza filmu czy Między tekstami kultury, wybierana jest głównie przez polo-nistów i nauczycieli wiedzy o kulturze. Inne – Świat współczesny, Wielokulturowość, Młodzi w obiektywie – to serie, które cieszą się uznaniem wychowawców, ale również nauczycieli historii, wos-u, etyki, geografii. Wszystkie cykle – składające się z siedmiu spot-kań w kinie, odbywających się raz w miesiącu – konsultujemy z nauczycielami, szukamy powiązań każdego filmu z podstawą programową różnych przedmiotów, pomagamy w konstruowa-niu własnych programów nauczania. Pracujemy też z psycho-logami i pedagogami, którzy pokazują, jakie tematy poruszać z uczniami w trakcie godzin wychowawczych. Na naszej stronie www.nhef.pl można znaleźć materiały dydaktyczne, scenariu-sze lekcji, analizy psychologiczne i propozycje prac plastycznych dla najmłodszych. Zawsze jesteśmy otwarci na opinie nauczy-cieli. Możemy wspólnie z nauczycielem opracować cykl spotkań dostosowany do zainteresowań i potrzeb jego uczniów. Kontakt z nauczycielami jest dla nas bardzo ważny. Korzystamy z ich opinii i uwag, co roku zmieniając program tak, by im najlepiej służył i wspierał ich w pracy z uczniami.

Obecnie prawie każda instytucja prowadzi programy edukacyjne. Czym NheF różni się od innych tego typu projektów?

kś To prawda, oferta edukacyjna na rynku jest szeroka i sami nie możemy się nadziwić, jak nauczyciele się w tym odnajdują (śmiech). Nasz program to jednak więcej niż tylko okazjonalne wizyty w kinie. Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej to propozycja regularnej pracy z filmem przez cały rok szkolny, komplekso-wej i pogłębionej, która nie przeszkadza, a uzupełnia realizację podstawy programowej. Ważne, by dać młodym widzom szansę na spotkanie z wyjątkowym filmem już teraz, żeby w przyszło-ści sami mieli odwagę sięgać po kino opierające się wszech-obecnym modom. Cały czas modyfikujemy nasz program, tak

10—11

aby uczniowie niezależnie od wieku mieli możliwość spotkania się z filmem niezwykłym, który długo po seansie nie pozwala o sobie zapomnieć. Nasze hasło na nowy rok szkolny to: „Więcej niż lekcja, więcej niż kino”, które dobrze oddaje charakter naszego programu. Uczniowie oglądają filmy w innej przestrzeni niż obszar szkolny, nabywają umiejętności społecznych i biorą udział w pro-jekcie z rówieśnikami z innych klas i szkół, ucząc się, jak wspólnie doświadczać filmu.

Wspomniała Pani, że projekt cały czas się zmienia. Jakie modyfikacje przygotowaliście na rok szkolny 2015/2016?

kt Pierwsza zmiana to oczywiście nowe tytuły, część z nich kupujemy specjalnie do programu, szukając ich na festiwalach, w innych europejskich programach edukacyjnych. Każdy film konsultujemy z nauczycielami. Bardzo ważne są dla nas ich opinie i uwagi. Wspólnie z nimi opracowaliśmy nowe cykle Filmowe lek-cje uzupełniające program nauczania dla klas I i IV (szkoła pod-stawowa) oraz I gimnazjum. W kolejnych latach będziemy rozwi-jać ten pomysł, przygotowując propozycje dla pozostałych klas. To rozwiązanie sprawdza się doskonale w szkołach ponadgimna-zjalnych, gdzie cykle Między tekstami kultury cieszą się niezwykłą popularnością. Na podstawie sugestii nauczycieli szykujemy też nową odsłonę strony internetowej projektu (www.nhef.pl), która będzie zawierała wszystkie potrzebne informacje na poziomie wyboru cyklu, filmów, a także ułatwi zgłoszenie do projektu.

Jak zatem przystąpić do programu? Czy to skomplikowany proces?

kś Nie! To banalnie proste. Wystarczy wejść na naszą stronę www.nhef.pl, gdzie jest dostępna cała oferta. Każdy nauczy-ciel krok po kroku z łatwością dokona wyboru cyklu i zarezer-wuje miejsce w kinie dla swoich uczniów. Zapisy wystartowały 24 kwietnia, ale liczba miejsc jest ograniczona, dlatego polecamy nie zostawiać zapisów na ostatnią chwilę.

więcej niż lekcja, więcej niż kino


Czy poza rokiem szkolnym organizujecie także inne inicjatywy filmowe dla dzieci i młodzieży?

kt Wspominałyśmy już o festiwalu Kino Dzieci. To nasze najmłodsze dziecko. Pracujemy nad drugą edycją festiwalu, który 26 września 2015 roku zagości w kilkunastu miastach w Polsce. Znaleźliśmy wiele ciekawych tytułów, którymi chcemy podzielić się z naszą publicznością.

A co z nauczycielami? Czy oni także znajdą coś dla siebie? kś O nauczycielach nie zapominamy nigdy. Wyjeżdżamy z nimi na wakacje. Co roku w niezwykle kreatywnej atmosferze festi-walu T-Mobile Nowe Horyzonty nauczyciele wymieniają doświad-czenia, zdobywają umiejętności praktycznej pracy z filmem, spotykają się z gośćmi ze świata filmu. A wszystko to w ramach Letniej Akademii Nowe Horyzonty. Szczegóły na naszej stronie. A po powrocie z wakacji zapraszamy na cykl O filmie się roz-mawia, podczas którego na nauczycieli czekać będą warsztaty psychologiczno-wychowawcze Wychowanie z filmem, a dla rodzi-ców i dzieci warsztaty połączone z projekcjami. Wielki potencjał edukacyjny, jaki tkwi w kinie, doceniają dzisiaj zarówno nauczy-ciele, jak i rodzice. Dorośli, biorąc udział w seansach z dziećmi, czerpią inspirację do wspólnej nauki i zabawy. Odwołując się do konkretnych sytuacji lub bohaterów, opiekunowie otrzymują narzędzie pomocne w rozwiązywaniu problemów i budowaniu więzi społecznych.

12—13

poLecaJą Nasmałgorzata omilanowska | minister mkidn Profesjonalizm i zaangażowanie pomysłodawców (nhef) sprawiają, że przedsięwzięcie to ma wielką wartość merytoryczną i jest godne pole-cenia wszystkim, dla których ważna jest edukacja filmowa na wysokim poziomie. Zajęcia prowadzone w przestrzeni kinowej są ciekawą alter-natywą dla szkolnych ćwiczeń i najwłaściwszym miejscem kontaktu ze sztuką filmową. Ambitne kino, warsztaty dydaktyczne, spotkania z twór-cami – to wszystko, co wzbogaca przekaz, pozwala uczniom zrozumieć i bezpośrednio dotknąć świata filmu artystycznego. Działania na rzecz kształtowania świadomych odbiorców sztuki są nie do przecenienia.

marek michalak | rzecznik praw dzieckaIdea upowszechniania sztuki filmowej wśród młodych widzów oraz poszerzanie za jej pośrednictwem wiedzy o świecie zasługują na uzna-nie i poparcie. Dobry film prowokuje do dyskusji i skłania do refleksji, na długo pozostając w pamięci widzów. Jestem przekonany, że Filmoteka Szkolna. Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej będzie wspaniałą okazją, aby młodzież zapoznała się z wartościowymi filmami.

andrzej wajda Filmoteka Szkolna. Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej prezentuje zarówno klasykę, jak i najciekawsze filmy współczesne. To propozycja nie tylko dla przyszłych reżyserów, lecz także dla tych wszystkich, któ-rzy wierzą w magię kina.

krzysztof zanussiPrzez wiele lat szkoły uczymy się czytać teksty drukowane, po czym w życiu dojrzałym najczęściej korzystamy z przekazów audiowizualnych. Ich lektura wymaga osobnej edukacji. Nie można być dzisiaj analfabetą filmowym.


NauczycieLe o proJeKcie

jerzy stuhrNie ukrywajmy – widownia kina jest dzisiaj w Polsce młodzież. To jest ich forum informacji o świecie, o kondycji człowieka, wyborach moral-nych. Muszą przyjść na to spotkanie przygotowani. Muszą się dowiedzieć i przeżyć, jak o tym świecie myśleli wielcy artyści kina. Muszą się nauczyć z ekranem dyskutować, a nie tylko przed nim wypoczywać. Dlatego tak bardzo wierzę w celowość programu Filmoteka Szkolna. Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej i przyjąłem funkcję Ambasadora tego programu.

Paulina krzeŚniak | sp nr 32 z oddziałami integracyjnymi im. małego powstańca w warszawieZalet uczestnictwa w całorocznym programie edukacji filmowej z ucz-niami szkół podstawowych jest wiele. Jedną z najważniejszych jest to, że od najmłodszych lat pokazujemy naszym uczniom, jak ważną dzie-dziną ludzkiej aktywności jest film. Nie da się ukryć, że przekaz audio-wizualny jest dla młodych ludzi dużo łatwiejszy w odbiorze niż książka. Dlatego też mądre, starannie dobrane kino dziecięce i młodzieżowe jest sprzymierzeńcem nauczyciela. Rozmawiając o fabule obejrzanego filmu, oceniając postępowanie bohaterów czy analizując sytuacje, w których się oni znaleźli, dzieci kształcą takie umiejętności, jak argumentowanie, wyciąganie wniosków czy charakteryzowanie postaci. Okażą się one nie-ocenione, gdy uczniom przyjdzie się zmierzyć z trudniejszym w odbiorze tekstem kultury.

14—15

anna równy | nauczycielka języka polskiego i wok, członkini grupy superBelfrzy r edukatorka filmowa i medialna, autorka puBlikacji i scenariuszy z zakresu edukacji humanistycznejProjekt Filmoteka Szkolna. Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej to ambitna i równocześnie przystępna forma realizacji założeń edukacji filmowej na wszystkich poziomach kształcenia. Wzbogaca on nie tylko treści programowe języka polskiego i wiedzy o kulturze, lecz także wpisuje się w tematykę godzin z wychowawcą. Niezwykle cenię sobie dobór filmów, które co miesiąc oglądamy z uczniami. To najczęściej produkcje niszowe, ambitne, które niełatwo znaleźć w szerokiej dystrybucji.

bożena celitan | gimnazjum i liceum im. s. sempołowskiej w warszawieKonieczność prowadzenia edukacji filmowej czy szerzej – edukacji medialnej nie budzi już dzisiaj kontrowersji. Przygotowanie uczniów do świadomego, krytycznego odbioru filmów jest ważnym zadaniem. Fakt, że młodzi ludzie odbierają dziś świat i interpretują go za pośrednictwem współczesnych mediów, wymaga poważnego potraktowania i zintegro-wanych działań wielu środowisk i instytucji. Nie może to być jednorazowa akcja nauczycieli, pasjonatów kina, ale systematyczna praca obejmująca wszystkie poziomy kształcenia w każdym roku szkolnym. Indywidualny program dla szkoły realizowany we współpracy ze Stowarzyszeniem Nowe Horyzonty to w mojej szkole rozwiązanie sprawdzone i z wielu powodów atrakcyjne.

wioletta mrozek | gimnazjum nr 52 w warszawieZachęcam wszystkich nauczycieli, dyrektorów szkół, aby edukacja fil-mowa przyświecała wychowaniu młodzieży. Gimnazjalista, który potrafi oglądać dojrzale filmy, a nawet potrafi samodzielnie mówić o świecie w postaci dzieła filmowego, to jest dojrzały przyszły licealista, co za tym idzie – dojrzały przyszły człowiek.

nauczyciele o projekcie


WyKorzystaJ FiLm JaKo NarzĘdzie eduKacJi

materiały dydaktyczne nauczyciele otrzymają do każdego filmu obejrzanego w ramach programu

baza interdyscyplinarnych materiałów dydaktycznych do ponad 200 filmów jest dostępna na www.nhef.pl

w jej skład wchodzą analizy filmów i scenariusze lekcji (język polski, wiedza o społeczeństwie, wiedza o kulturze, historia, geografia, etyka, lekcja wychowawcza)

Film coraz częściej jest wykorzystywany w szkole jako narzędzie pracy z dziećmi i młodzieżą. Nauczyciele odwołują się do filmowych tekstów kultury, kształcąc różne umiejętności wskazane przez pod-stawę programową, a także rozmawiając z młodzieżą o wartościach.

Chcemy wzmocnić tę tendencję i dlatego do każdego filmu, zagadnienia, tematu przygotowujemy obszerne materiały dydak-tyczne powiązane z podstawą programową – jej założeniami i celami. W ten sposób ułatwiamy też nauczycielom pracę nad własnym, autor-skim programem nauczania uwzględniającym film jako narzędzie edu-kacyjne oraz umożliwiamy realizację zapisów podstawy programowej dotyczącej kultury wizualnej (zwłaszcza na etapie nowej matury).

16—17

wykorzystaj film jako narzędzie edukacji

Kto opracowuje materiały dydaktyczne Nowych Horyzontów Edukacji Filmowej?

Wszystkie materiały zostały przygotowane przez nauczycieli, którzy reprezentują dany etap edukacyjny, we współpracy z filmoznawcami, kulturoznawcami, psychologami, animatorami kultury, filologami, politologami.

Jak je znaleźć?

Wszystkie materiały dotyczące poszczególnych filmów i tematów poza-filmowych znaleźć można na stronie www.nhef.pl. Udostępniane są one na otwartych licencjach.

Jakie materiały dydaktyczne znajdują się w programie Nowych Horyzontów Edukacji Filmowej?

Do każdego proponowanego filmu zostały opracowane scenariusze lekcji odnoszące się do różnych przedmiotów nauczania: języka pol-skiego, wiedzy o kulturze, nauczania zintegrowanego, historii, wie-dzy o społeczeństwie, etyki, religii, godziny wychowawczej, geografii. Wszystkie one wskazują, w jaki sposób zaproponowane zadania i pomy-sły edukacyjne łączą się z realizacją podstawy programowej. Filmy pre-zentowane w ramach nhef został wyselekcjonowany w ten sposób, aby uczestnictwo w całym cyklu dawało szerokie możliwości realizacji pod-stawy programowej, a proponowane materiały dydaktyczne pozwalają na wykorzystanie różnych metod pracy z uczniami. Scenariusze wzbo-gacone są o obszerny materiał filmoznawczy omawiający sylwetkę reżysera, genezę filmu, formę i kompozycję.

16—17


Jak poruszać ważne i trudne tematy?

Do każdego z tytułów psychologowie opracowują analizy psycholo-giczne, które ułatwiają prowadzenie rozmów z dziećmi i młodzieżą po filmie, sugerują najbardziej trudne i skomplikowane zagadnienia oraz odpowiedzi. Analizy mogą być wykorzystane zarówno przez nauczycieli na godzinach wychowawczych, jak i w domu przez rodziców.

Staramy się zadbać również o rozwijanie dziecięcej kreatywno-ści, dlatego do każdego z filmów skierowanych do przedszkolaków i ucz-niów klas 1–3 szkół podstawowych powstały też propozycje prac pla-stycznych – z obszernymi instrukcjami (pisemnymi lub w formie wideo), szablonami, wyszczególnionymi potrzebnymi materiałami oraz celami, które można osiągnąć podczas wykonywania zadania. Korzystanie z tych materiałów jest bardzo proste.

Oprócz materiałów poświęconych poszczególnym filmom w pro-gramie nhef na naszej stronie można znaleźć cykl ekran 2.0 – jest to internetowy pakiet lekcji filmowych przeznaczony dla nauczycieli gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. Rozszerzona wersja materiałów dydaktycznych, stworzona przez ekspertów w dziedzinie filmu i eduka-cji filmowej, obejmuje zagadnienia dotyczące m.in.: struktury i narracji filmowej, zniekształceń rzeczywistości w obrazie filmowym, filmu jako źródła historycznego czy pojęcia audiowizualności. W oparciu o ekran 2.0 nauczyciele mogą poprowadzić zajęcia języka polskiego, wiedzy o kultu-rze, wiedzy o społeczeństwie czy godziny wychowawczej.

Na stronie znajdują się również scenariusze lekcji umożliwiające kreatywne wykorzystanie nowych mediów (dla różnych etapów eduka-cyjnych) w szkole oraz scenariusze dotyczące edukacji obywatelskiej, które jako narzędzie wykorzystują reportaże powstałe podczas projektu Obywatele na horyzoncie (godzina wychowawcza i wiedza o społeczeń-stwie dla uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych).

wywiadwięcej niż lekcja, więcej niż kino18—19

przyKładoWemateriały

dydaKtyczNe


Niesforny Bramreż. Anna van der Heide, Holandia 2012

gruPa wiekowa szkoła podstawowa 1–3cykl filmowy lekcje klasa 1oPracowała Paulina Krześniak

temat

Jak okiełznać niesfornegoBrama, który drzemiew wielu z nas?cele lekcji

rozwijanie w uczniach wrażliwości estetycznej przez kontakt ze sztuką filmową

ćwiczenie umiejętności rekonstruowania poznanej fabuły zachęcenie uczniów do rozmowy na poruszane w filmach

tematy: oryginalność, trudności w porozumiewaniu się, odróż-nianie się od innych, odwaga w byciu sobą

kształcenie umiejętności formułowania wypowiedzi mówionych i pisanych

rozwijanie wyobraźni ćwiczenie dokładności, spostrzegawczości i umiejętności

logicznego myślenia

metody i formy Pracy pogadanka | burza mózgów | karta pracy | dyskusja | energizerŚrodki dydaktyczne

Niesforny Bram, reż. Anna van der Heide, Holandia 2012 Karty pracy dla wszystkich uczniów

czas 1 godzina lekcyjna

20—21 niesforny Bramprzykładowe materiały dydaktyczne

Przebieg lekcji1. Karta pracy. Prowadzący rozdaje dzieciom

karty pracy i prosi je o wykonanie polece-nia pierwszego.

2. Pogadanka. Nauczyciel pyta dzieci, czy film pt. Niesforny Bram im się podobał. Punktem wyjścia do rozmowy są odpowie-dzi, których dzieci udzieliły w poleceniu pierwszym z kart pracy. Warto zwrócić uwagę uczniów na to, co oceniamy, oglądając film (np. ciekawa historia, gra aktorska, muzyka, ładne zdjęcia).

3. Burza mózgów. Prowadzący pyta uczniów, jaki jest tytułowy Bram. Nazwane przy-miotnikami cechy charakteru bohatera nauczyciel wypisuje na tablicy, np.:

4. Pogadanka. Nauczyciel przypomina dzieciom, że moment, w którym pozna-jemy Brama, to czas, gdy zaczyna on naukę w szkole. Punktem wyjścia do rozmowy jest skierowanie do uczniów pytania, jaki wpływ ma charakter Brama na jego szkolne życie. Warto w rozmowie z dziećmi skupić się na nieporozumieniach między chłopcem a jego nauczycielem – panem Rybką. Prowadzący zachęca dzieci, aby przypomniały sobie sytuacje,

w których zaostrza się konflikt między Bramem a nauczycielem (np. zaplamienie się atramentem, uwolnienie przez chłopca latającej po sali muchy czy wreszcie doprowadzenie do wypadku pana Rybki). Dobrze jest przypomnieć dzieciom począ-tek filmu, kiedy główny bohater z entu-zjazmem i ekscytacją wyobrażał sobie, jak będą wyglądały lekcje. Warto zapytać dzieci, czy Bram chciał iść do szkoły, a także zwrócić uwagę, że radość chłopca z rozpoczęcia nauki nie trwała długo. Warto zadać dzieciom pytanie, dlaczego tak się stało. Możliwe odpowiedzi:

• Bram nie potrafi poddać się szkolnej dyscyplinie,

• chłopiec nie chce się uczyć tego, co właś-nie jest w programie, ciekawią go zupełnie inne rzeczy,

• bohater nie umie się dłużej skupić, nie może usiedzieć w miejscu,

• Bram inaczej wyobrażał sobie naukę w szkole.

5. Karta pracy. Ostatni z wniosków staje się punktem wyjścia do polecenia drugiego z Kart pracy. Uczniowie proszeni są o jego wykonanie. Następnie dzieci pod kie-runkiem nauczyciela sprawdzają swoje odpowiedzi.

6. Energizer. Prowadzący pozwala dzieciom, by przez kilka minut pochodziły (a jeśli warunki na to pozwalają – nawet pobie-gały po sali). Po tym czasie nauczyciel pyta dzieci, czy taki przerywnik podobałby się Bramowi i dlaczego.

7. Dyskusja. Prowadzący pyta dzieci, czyje podejście do nauki w szkole − Brama czy pana Rybki − wydaje im się bliższe i dla-czego. Możliwe odpowiedzi.

nieposłusznyciekawy świata rozkojarzony

energiczny niesfornyruchliwy zaBawny

bram


wyobrażenie Brama o szkole:• uczeń powinien mieć dużo swobody

w odkrywaniu świata,• dzieciom trudno usiedzieć w miejscu,• różne rzeczy (np. złe samopoczucie, sku-

pienie na ważnym problemie) utrudniają udział w lekcji i nauczyciele powinni brać to pod uwagę.

wyobrażenie pana Rybki o szkole:• gdyby wszyscy uczniowie robili to, co chcą,

tak jak Bram, nauczyciele niczego nie mogliby ich nauczyć,

• dzieci muszą uczyć się wytrwałości, sumienności i staranności,

• hałasowanie i wiercenie się jednej osoby przeszkadza w nauce innym.

Podsumowując dyskusję, warto zauważyć, że zarówno pan Rybka, jak i Bram mają swoje racje związane z ich wiekiem, rolą i charak-terem. Warto także zapytać dzieci, czy ich zdaniem da się w szkole połączyć oczekiwania Brama i pana Rybki. Jak można to zrobić? Czy w filmie komuś się to udaje? Trzeba tu przywołać pana Marka – nauczyciela, który przychodzi do szkoły w zastępstwie za pana Rybkę. Można porozmawiać z dziećmi, co różni pana Marka od pana Rybki i dlaczego to właśnie jemu udaje się dotrzeć do Brama (przerwy w lekcji na rozluźnienie, wspólne zabawy, pozwolenie na bieganie, gdy chłopiec nie może się skupić).8. Podsumowanie. Podsumowując lekcję,

można zapytać dzieci, czy mają coś z niesfornego Brama. Czy czasem trudno im skupić się na lekcji i w pełni poświęcić pracy? Co jest dla nich najtrudniejsze do zaakceptowania wśród obowiązków ucznia i wymagań wobec nich?

Praca domowaCo lubisz robić na lekcji? Wymień metody pracy, które podobają Ci się najbardziej. Możesz opisać lekcję, która szczególnie Ci się podobała.

karta PracyZadanie 1.Podkreśl odpowiednią część zdania, a następ-nie dokończ je.Film pt. Niesforny Bram podobał mi się/nie podobał ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Zadanie 2.Bram i pan Rybka całkiem inaczej wyobrażają sobie naukę w szkole i zachowanie ucz-niów. Przyporządkuj opinie do postaci, która mogłaby je wypowiedzieć.

paN rybKa bram

wszyscy uczniowie roBią to samo.

dzieci roBią to, co je w danej chwili interesuje.

dzieci nie mogą wychodzić z sali, kiedy chcą.

nogi są po to, By nimi ruszać!

to, że dziecku rusza się ząB, nie jest wytłumaczeniem Braku pracy na lekcji.

każde dziecko może wyjść z klasy, kiedy chce.

ruszający się ząB przeszkadza w nauce.

uczeń powinien siedzieć spokojnie.

22—23 mecz życiaprzykładowe materiały dydaktyczne

Mecz życiareż. Katarina Launing, Norwegia 2014

gruPa wiekowa szkoła podstawowa 4–6 cykl młodzi w obiektywiePrzedmiot wiedza o społeczeństwie, lekcja wychowawczaoPracowała Anna Równy

temat

Jak walczyć z przeciwnościami losu?cele lekcjiPo lekcji uczeń:

analizuje i definiuje znaczenia słów; ma możliwość wyrażenia swoich emocji i poglądów; nabywa kompetencje społeczno-emocjonalne; dostrzega w tekstach kultury wartości uniwersalne; doskonali umiejętności dyskusji i argumentowania.

metody i formy Pracygraffiti | prezentacja multimedialna | dyskusjaŚrodki dydaktyczne

arkusze papieru ekran/tablica interaktywna komputer z dostępem do Internetu rzutnik multimedialny

PojĘcia kluczoweprzyjaźń | choroba (nowotwór, białaczka) | sportczas 1 godzina lekcyjna


Przebieg lekcji1. Podziel uczniów na cztery grupy i rozdaj

przygotowane wcześniej arkusze z niedo-kończonymi zdaniami.

propozycje zdań: Mecz życia to film o chorobie i śmierci,

ponieważ... Mecz życia to film o przyjaźni, ponieważ... Mecz życia to film o sile sportu,

ponieważ... Mecz życia to film o równouprawnieniu,

ponieważ...

Członkowie zespołów zapisują u dołu arkuszy jak najwięcej propozycji dokończenia zdań, następnie zaginają kartkę, tak aby dopisany przez nich tekst był niewidoczny i przekazują ją kolejnej grupie. Jednocześnie otrzymują arkusz z początkiem innej wypowiedzi od sąsiedniej drużyny. Poszczególne grupy uzupełniają kolejne zdania i postępują w taki sam sposób, jak przy pierwszej wypowiedzi – zaginają kartki, a potem wymieniają się nimi. Praca trwa do momentu, kiedy człon-kowie każdego zespołu zapiszą dokończenia wszystkich zdań.

Liderzy grup rozwijają wypełnione arkusze, rozwieszają je na tablicy i odczytują zapi-sane propozycje. Wszyscy uczniowie pod Twoją kontrolą analizują podane dokończe-nia zdań i wypowiadają się na ich temat. Następnie zapisują w zeszytach zdania uznane za najtrafniejsze.

Podsumuj wykonane zadanie i oceń zaangażo-wanie uczniów.

Opis metody wykorzystany z materiałów dla nauczycieli wydawnictwa Nowa Era.

2. Zapowiedz, że w dalszej części lek-cji zajmiecie się jednym z podjętych we wcześniejszym ćwiczeniu zagadnień – mianowicie rolą sportu. Możesz przy-gotować wcześniej krótką prezentację multimedialną, posiłkując się podanymi niżej linkami lub wyświetlić uczniom infor-macje bezpośrednio ze wskazanych stron internetowych:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Barbara_Madejczykhttp://pl.wikipedia.org/wiki/%C3%89ric_Abidal

Przedstaw uczniom krótko sylwetki dwojga sportowców:

beaty madejczykźródło: „Barbara Madejczyk” autorstwa SBawek (Slawek’s) − Flickr. Licencja CC BY-SA 2.0 na podstawie Wikimedia Commons http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Barbara_Madejczyk.jpg#mediaviewer/File:Barbara_Madejczyk.jpg

erica abidalaźródło: „Éric Abidal – 001” autorstwa Mutari 16:30, 5 March 2008 (UTC) – own work / trabajo propio. Licencja Domena publiczna na podstawie Wikimedia Commons – http://commons.wikimedia.org/wiki/ File:%C3%89ric_Abidal_-_001.jpg#mediaviewer/File:%C3%89ric_Abidal_-_001.jpg

24—25

Są to wybrane przykłady zawodników, którzy zachorowali na nowotwór, udało im się zwalczyć chorobę i powrócić do czynnego uprawiania sportu.

Zakończ lekcję pokazaniem uczniom strony internetowej Onko-Olimpiady, czyli Międzynarodowych Igrzysk Sportowych dla dzieci z chorobą nowotworową. Olimpiada odbywa się od 5 lat i jest organizowana przez Fundację „Szczęście Dzieci”: http://www.spel-nionemarzenia.org.pl/wydarzenia/onko_olim-piada_2014/onko_olimpiada_2014.html

karta Pracy w domuOdwołując się do obejrzanego filmu Mecz życia, odpowiedz na poniższe pytania:1. W jaki sposób przeprowadza się

w norweskiej szkole zajęcia lekcyjne i pozalekcyjne?

2. Jak wyglądają relacje uczniów z nauczy-cielem w norweskiej szkole?

3. Biorąc pod uwagę Twoje szkolne doświad-czenia, przedstaw zalety i/lub wady norweskiego systemu edukacji.

mecz życiaprzykładowe materiały dydaktyczne


Dziewczynka w trampkachreż. Haifaa Al-Mansour, Arabia Saudyjska 2012

gruPa wiekowa gimnazjum cykl między kulturamioPracowała Jolanta Manthey

temat

Człowiek wobec tradycji – rozważania wokół filmu Dziewczynka w trampkachcele lekcji (jĘzyk Polski)Po lekcji uczeń powinien:

znać i odtwarzać fabułę filmu; wypowiadać się poprawnie o treści dzieła filmowego; analizować dzieło filmowe; znać problematykę omawianego filmu; rozumieć motywacje i emocje bohaterki; dostrzegać wpływ kultury, tradycji, wychowania, religii na życie

człowieka; dostrzegać różnorodność kulturową i religijną we współczes-

nym świecie; rozumieć wagę marzeń i wewnętrzną potrzebę ich realizacji; rozumieć pojęcia: wolność wyboru, tradycja, tożsamość kultu-

rowa i religijna; rozumieć różnorodne postawy, motywacje i wybory ludzkie; posługiwać się w trakcie analizy dzieła filmowego pojęciami:

akcja, ujęcie, scena, gra aktorów, praca kamery.

metody i formy Pracyredagowanie notatki | heureza | praca w grupach | dyskusja | formułowanie wnioskówŚrodki dydaktycznefilm Dziewczynka w trampkachczas 1 lekcja

26—27

Przebieg lekcji1. Rozmowa kierowana. Nauczyciel rozpo-

czyna lekcję, zadając uczniom pytanie: Jakie znaczenie ma we współczesnej Polsce, w waszym życiu tradycja? Prosi o swobodne wypowiedzi na ten temat (warto poprosić o zdefiniowanie pojęcia, zwrócić uwagę na źródła tradycji, podkre-ślić jej funkcje, dostrzec różne aspekty tradycji).

2. Podanie tematu: Człowiek wobec tradycji – rozważania wokół filmu Dziewczynka w trampkach.

3. Określenie tematyki. Nauczyciel prosi uczniów o określenie tematyki filmu. Przykładowe odpowiedzi: Dziewczynka w trampkach to film o...

4. Redagowanie notatki. Nauczyciel prosi o przedstawienie przygotowanych przez wybranych uczniów informacji na temat Arabii Saudyjskiej (lub przywołanie ich z prelekcji wysłuchanej przed filmem); uczniowie wspólnie redagują zwięzłą notatkę. Nauczyciel uzupełnia wypowie-dzi informacją o sytuacji kina w Arabii (do 2008 roku, przez ok. 30 lat, nie funk-cjonowały tam kina w związku z zakazem religijnym; w 2008 roku wyprodukowany

został pierwszy od lat film, komedia, którą pokazywano publicznie, co więcej, wśród widzów byli zarówno mężczyźni, jak i kobiety).

5. Praca w grupach. Nauczyciel prosi o odtworzenie obrazu kraju, który pre-zentuje film Dziewczynka w trampkach (załącznik Karty pracy).

6. Po prezentacji obserwacji każdej z grup nauczyciel prosi o sformułowanie wniosku dotyczącego tego, co określa styl życia, obyczajowość i relacje społeczne w Arabii. Następnie prosi uczniów o przypomnienie sceny otwierającej film oraz jej interpre-tację. Pierwsze ujęcie przedstawia nogi dziewczynek w czarnych butach i długich sukniach, wśród których wyróżniają się nogi w trampkach – w ten sposób wyróż-niona bohaterka zaprezentowana jest jako ktoś inny, odmienny od pozostałych, choć jeszcze nie jest jasne, co ta odmienność znaczy.

7. Charakterystyka bohaterki: Kim jest boha-terka (np.: 10-letnią uczennicą żeńskiej szkoły, Arabką, dziewczynką o dużym poczuciu niezależności, ma marzenie i z determinacją dąży do jego realizacji, jest pewna siebie, sprytna, rezolutna, pomysłowa…).

8. Heureza. Nauczyciel inicjuje rozmowę, stawiając pytanie: Dlaczego bohaterkę możemy nazwać buntowniczką? (ważne jest, aby dojść do wniosku, że dziew-czynka buntuje się przeciw tradycji).

Na zakończenie lekcji uczniowie powinni skonfrontować ustalenia z rozmowy rozpo-czynającej lekcję z wnioskami wynikającymi z filmu – jakie znaczenie ma tradycja?

dziewczyna w trampkachprzykładowe materiały dydaktyczne

..............emancypacji marzeniach

szkolerodzinie

dziewczyna w trampkach


Praca domowaWypełnij arkusz swot:

tradycja

mocne strony słabe strony

szanse zagrożenia

napisz pracę na wybrany temat:1. Tradycja – ważny element tożsamości

człowieka czy system zasad ograniczają-cych wolność jednostki (rozprawka).

2. Jeżeli jakaś kwestia przedstawiona w filmie szczególnie Cię poruszyła, napisz list do wybranej bohaterki (lub bohatera filmu), w którym wyrazisz swoje zdanie na jej temat.

karty Pracy

gruPa 1.Scharakteryzujcie sytuację kobiet przedsta-wioną w filmie. Odwołajcie się do konkretnych fragmentów filmu.• Czego dowiadujemy się o ich sytuacji jako

pracowników?• Jaką rolę pełnią kobiety w rodzinie?• Jakie zakazy i nakazy dotyczą kobiet?• Co determinuje sytuację kobiet

saudyjskich?

gruPa 2. Scharakteryzujcie saudyjską szkołę ukazaną w filmie. Odwołajcie się do konkretnych frag-mentów filmu.• Sformułujcie kilka punktów szkolnego

regulaminu.• Opiszcie postawy nauczycielek i ich relacje

z uczennicami.• Jakiej postawy wymaga szkoła

od dziewcząt?• Co determinuje charakter szkoły

saudyjskiej?

gruPa 3.Opiszcie rodzinę bohaterki. Odwołajcie się do konkretnych fragmentów filmu.• Przedstawcie matkę i ojca dziewczynki.• Scharakteryzujcie relacje między człon-

kami rodziny.• Określcie pozycję oraz rolę ojca i matki.• Co determinuje charakter rodziny

saudyjskiej?

gruPa 4. Opiszcie relacje społeczne ukazane w fil-mie, odwołajcie się do konkretnych jego fragmentów.• Określcie relacje między kobietami.• Scharakteryzujcie relacje między kobie-

tami i mężczyznami.• Wskażcie różnice między prawami i obo-

wiązkami kobiet i mężczyzn.• Co determinuje charakter relacji społecz-

nych w Arabii?

28—29 idaprzykładowe materiały dydaktyczne

Idareż. Paweł Pawlikowski, Dania/Polska 2013

gruPa wiekowa szkoła ponadgimnazjalnacykl między tekstami kultury, analiza filmuPrzedmiot język polski, lekcja wychowawczaoPracowała Małgorzata Wiśniewska

temat

Ida Pawła Pawlikowskiego filmem o konfrontacji dwóch postaw i systemów wartości oraz o poszukiwaniu własnych korzeni i tożsamościcele lekcjiPo lekcji uczeń powinien:

rozumieć wpływ doświadczeń historycznych na wybory i postawy bohaterów;

opisać mechanizm wojennej traumy i jej psychologiczne oraz społeczne skutki;

charakteryzować filmowe postaci, ich rozterki i decyzje oraz próbować je oceniać;

dostrzegać i analizować elementy budowy filmu i ich funkcje.

metody i formy Pracyburza mózgów | charakterystyka postaci | charakterystyka poetyki filmowej | komentarz specjalisty | dyskusja kierowana, problemowa


Środki dydaktyczne film Pawła Pawlikowskiego Ida, Polska, Dania 2013 Żądło przemocy – rozmowa z prof. Robertem Piłatem, filozo-

fem, o krzywdzie, przebaczeniu, pojednaniu i zadośćuczynieniu, „Polityka” nr 14, z dn. 4.04–10.04.2012, s. 24–27

Na pierwszej linii frontu – o życiu za klauzurą i kobiecości w habicie – z s. Teresą Kieniewicz, karmelitanką bosą, rozma-wia Jarosław Makowski, „Tygodnik Powszechny” nr 5 z dn. 4.02.2007, s. 9

Jakub Majmurek, Ida, „Kino” 2013, nr 10, s. 71 www.stopklatka.pl | wpolityce.pl | www.polityka.pl |

www.natemat.pl | www.kino.org.pl | www.film.onet.pl | www.filmweb.plPojĘcia kluczowezagłada Żydów | komunizm | kino drogi | inicjacja | traumaczas 2 lekcje

30—31

Przebieg lekcji1. Uwagi do realizacji tematu: Film Pawła

Pawlikowskiego jest kolejnym głosem (po Pokłosiu, W ciemności czy publika-cjach Jana Tomasza Grossa) pokazującym bolesne, nierozliczone, ciągle stano-wiące tabu karty najnowszej historii Polski: udział Polaków w zagładzie Żydów (i uwłaszczenie polskiej biedoty na majątku trochę zamożniejszych żydowskich sąsiadów), zaangażowanie w komunizm, dramat ideowych komuni-stów, mit „żydokomuny”… Dlatego warto na początku lekcji sprecyzować wspól-nie z uczniami tematykę filmu i osadzić ją w realiach historycznych.

2. Pytamy zatem o czas i miejsce wydarzeń przedstawionych w Idzie oraz o główne wątki fabularne.

Czas akcji: rok 1962, szara, utrzymana w czarno-białej estetyce rzeczywistość siermiężnego, ponurego prl-u, „gomułkowska mała stabilizacja”, klasztor, miasto (Łódź) i wieś (Piaski).

Czas fabuły: II wojna światowa, zagłada żydowskiej rodziny rolników spod Łomży, Róży i Haima Lebensteinów, których majątek prze-jęli polscy sąsiedzi, Skibowie, a ciała ukryto w nieznanym miejscu.

tematyka:• poszukiwanie przez Annę własnej toż-

samości: spotkanie z ciotką, wiadomość o żydowskim pochodzeniu, wędrówka do rodzinnej wioski w celu znalezienia gro-bów rodziców i dziadków oraz wyjaśnienia okoliczności ich śmierci;

• konfrontacja z jedyną żyjącą krewną Anny-Idy ciotką Wandą Gruz, jej osobo-wością, profesją, stylem życia, systemem wartości (zaangażowanie się w komunizm i prl-owski aparat przemocy);

• wybór drogi życia przez Idę (przyjęcie ślubów zakonnych czy „wejście w życie”);

• zestawienie dwóch postaw, sposobów życia, relacji ze światem i ludźmi: sacrum i profanum, dobro i zło, przebaczenie i zemsta, miłość i nienawiść.

3. Kim jestem i jak mam dalej żyć? – podróż Anny w poszukiwaniu swych korzeni i określenia samej siebie (dyskusja kiero-wana według pytań pomocniczych, wnio-ski formułowane na podstawie artykułu).

pytania pomocnicze:• w jakim celu i w jakich okolicznościach

Anna jedzie na spotkanie swojej krewnej?• czego dowiaduje się o swojej rodzinie?• jak zachowuje się w drodze do „domu”?

(konfrontacja z mieszkańcami Piasków i proboszczem)

• jakie doświadczenia, spotkania i przeżycia stają się udziałem bohaterki w Piaskach? Czy mają wpływ na rezygnację ze ślubów?

• jak zachowuje się Ida po śmierci Wandy (sceny w mieszkaniu ciotki)?

• jakiego wyboru dokonuje dziewczyna? Z czego rezygnuje? Na jaką drogę wkracza?

4. „Dziwna z was para!” – konfrontacja dwóch postaw, osobowości i systemów wartości, zestawionych na zasadzie silnego kontrastu (próba charakterystyki porównawczej i oceny postaci, w kontek-ście historycznym), może: np. w formie tabelki.

idaprzykładowe materiały dydaktyczne


„Biała Ida” „Czarna Wanda”

Wychowana w klasztorze sierota, młodziutka nowicjuszka.

„Krwawa Wanda” – w przeszłości stalinow-ska prokuratorka, wydająca wyroki śmierci w pokazowych procesach, teraz jest sędzią skazującą za groteskowe akty polityczne („ścięcie piłsudczykowską, legionową szablą kwiatów zasadzonych przez ludo-wych harcerzy”).

Wierzy w Boga, szuka w modlitwie siły i wsparcia w życiowych sytuacjach.

Straciła wiarę w Boga pod wpływem doświadczenia zagłady własnej rodziny i syna. Nie wierzy już w komunizm, choć maskuje się pozorami władzy i siłą stojącej za nią partii. Jest w niej potrzeba oparcia swego życia na trwałej idei, ale jej nie odnajduje.

Nie zna życia i świata poza zakonem, w którym wiedzie ustabilizowane, spokojne, kontemplacyjne życie.

Ma bogaty, burzliwy i zawikłany życiorys: przeżyła Zagładę, związała się z komu-nizmem, dla którego porzuciła dziecko, by w tym systemie szukać dziejowej sprawiedliwości i odwetu za śmierć bliskich, po wojnie zaangażowała się w budowę nowego ustroju i z jego polecenia skazy-wała ludzi na śmierć, może podświadomie z zemsty za utratę rodziny. Obecnie czuje się zagubiona, samotna, odczuwa wyrzuty sumienia, które topi w alkoholu i przygod-nym seksie.

Spotkanie z ciotką zamyka jej dotychczasowe życie, otwiera nowy, obfitujący w doświad-czenia etap, na którym musi dokonać wyboru przyszłości i odpowiedzieć sobie na pytanie, kim będzie.

Skrzywdzona krzywdzi innych i samą siebie. Z ofiary stała się krzywdzicielem, który na koniec sam wymierza sobie sprawiedli-wość – popełnia samobójstwo.

Jest wyciszona, małomówna, skupiona, cicha. Jest niespokojna, nerwowa, gwałtowna, rani słowami i zachowaniem, pod maską cyni-zmu, pewności siebie i brutalności skrywa moralny niepokój i lęk przed przyszłością.

32—33

Nie pije, nie pali, nosi strój postulantki, wydaje się nieefektowna, blada, nijaka przy wyrazi-stej, ekspresywnej ciotce.

Pije (jest uzależniona od alkoholu), pali, stosuje ostry makijaż, nosi prowokujące stroje. Żyje samotnie w dużym, wygodnym jak na tamte czasy, mieszkaniu, w którym spotyka się z mężczyznami, by wypełnić wewnętrzną pustkę i samotność.

W sprawie odkrycia tajemnicy śmierci rodzi-ców zachowuje powagę i pryncypialność. Poszukuje prawdy, ale nie za wszelką cenę. Potępia niestosowne zachowanie Wandy w hotelu. Brzydzi się jej metodami prowadze-nia śledztwa.

Z zajadłością tropi ślady rodzinnej tragedii: grozi ludziom, włamuje się do mieszkania, znęca się psychicznie nad starym i chorym sprawcą. Wanda nigdy nie przebaczyła krzywdzicielom, dlatego żyje w mrokach pamięci, z poczuciem zgorzknienia i przeko-naniem, że świat jest zły, a ludzie wstrętni.

Ida modli się nad szczątkami rodziców, ale po powrocie do zakonu odkrywa, że nie jest jeszcze gotowa.

Nad szczątkami krewnych wypowiada znaczące słowa: „A ja? Dlaczego mnie tu nie ma?” świadczące o nieusuwalnej traumie ofiary, która przeżyła, i zarazem kata, który nie potrafił się z tym uporać i krzywdził innych, by zagłuszyć ból i udrękę.

Zaczyna nowy etap życia, bogatsza o wiedzę o ludziach i świecie, jaką zdobyła w trakcie wędrówki do swoich korzeni.

Popełnia samobójstwo, bo nie potrafi dalej żyć w ideowej pustce, bez godności i poczu-cia własnej wartości, ze świadomością swojej przeszłości i losu rodziny.

Komentarz prof. Roberta Piłata do postawy Wandy Gruz:Krzywda zawsze dotyka. Zmienia coś w osobie skrzywdzonej, jej świadomość samej siebie. Ofiara stygmatyzuje siebie, patrzy na siebie jak na osobę skrzywdzoną, jej relacje z innymi ludźmi zostają naruszone, zerwane przez akty skrzywdzenia (…). Każda krzywda opiera się na przemocy (…). Krzywdy wyróżniają się tym, że wytwarzają swego rodzaju żądło [podkreśle-nie autorki], które tkwi trwale w skrzywdzonym. Wchodzi ono bardzo głęboko, bo do poziomu godności, którą niszczy (…). Godność jest obroną

wartości człowieka przed umniejszeniem (…). Istotą krzywdy jest naruszenie godności doko-nywane przez przemoc, którego się nie cofnie (…). Na przykładzie tak ogromnych traum, jak te związane z Holocaustem, widać, jak powraca trauma związana z poczuciem krzywdy, powraca nawet w drugim pokoleniu ofiar (…).Jak wyciągnąć żądło?Ofiara może próbować zapomnieć (…) może próbować zemsty [podkreślenie autorki], która przynosi poczucie ładu i sprawiedliwości (…). Może starać się przebaczyć, co nie jest jednak łatwe.

idaprzykładowe materiały dydaktyczne


5. Przechodzimy do charakterystyki poetyki filmu Pawlikowskiego, prosząc uczniów o zwrócenie uwagi na kolor taśmy, kadro-wanie, nastrój i grę aktorów (dyskusja kierowana). Wnioski zapisujemy w punk-tach, np.:

• czarno-białe zdjęcia podkreślają obszary sacrum (jasna Ida, śnieżny pejzaż wokół klasztoru, jasna figura Chrystusa) i pro-fanum (czarna Wanda, mroczne wnętrza restauracji, hoteli), które wyznaczają symboliczną wertykalną przestrzeń filmu, w której bohaterowie dokonują wyborów;

• nieśpieszny rytm akcji pozbawionej gwałtownych zwrotów pozwala skupić się na dramacie wewnętrznym postaci, a nie śledzić przebieg zdarzeń;

• oszczędność dialogów wzmacnia wagę wypowiadanych słów, uwydatnia komu-nikację pozawerbalną: spojrzenia, gesty, mimikę twarzy;

• cisza pejzażu i milczenie bohaterów skła-niają widza do refleksji, kontemplacji;

• ściśnięte, wychylone do góry kadry wyra-żają metafizyczną tęsknotę, za którą czai się niewidoczny ból i alienacja;

• umieszczone z boku, na dole kadru postacie są jakby przytłoczone ciężarem doświadczeń i koniecznością dokonania wyboru;

• uduchowiona muzyka Johna Coltrane’a buduje nastrój melancholii, smutku, zadumy;

• Agata Trzebuchowska jako Ida emanuje delikatnością, subtelnością, czystością i spokojem, jest naturalna i wiarygodna;

• wyrazista i pełna ekspresji Agata Kulesza jako Wanda eksponuje złożoność

charakteru swej bohaterki: cynizm i pewność siebie obok odruchów czułości, poczucia zagubienia i samotności.

wniosek: Minimalistyczna, ascetyczna poetyka filmu pozostawia widzom miejsce na własną interpretację, na wypełnienie obrazu osobistymi emocjami.

Praca domowa: Jak potoczą się dalej losy Idy? – zaproponuj ciąg dalszy filmowej historii.

wywiadwięcej niż lekcja, więcej niż kino34—35

aNaLizy psychoLogiczNe

dla nauczycieli i rodziców, którzy chcą Porozmawiać z dziećmi o filmie


gruPa wiekowa przedszkole oPracowała Katarzyna Wasilewska

Kacper i Emma – zimowe wakacjeFilm opowiada o odwadze i strachu – pozwala odkryć, że i jedno, i drugie jest nam potrzebne. Tytułowi bohaterowie jadą razem na zimowe ferie do dziadka Emmy i doświadczają jednocześnie beztroskiej zabawy, ale też problemów łamiących serce. Kacper martwi się, że jego rodzice mogą się rozwieść. Emma uczy się, że trzeba troszczyć się o uczucia przyja-ciół. Wielkim atutem filmu jest jego uniwersalny charakter i dostępność dla szerokiego spektrum widzów, niezależnie od wieku − od przedszkola po gimnazjum. Niezwykle aktualny jest też przekaz dotyczący perspek-tywy rozwodu rodziców. Dzieci często doświadczają problemów rodzin-nych, a film opowiada o tym w sposób jednocześnie poruszający emo-cjonalnie, ale też bezpieczny i kojący. Atrakcyjna dla najmłodszych jest muzyka i tłumaczenia piosenek, a także elementy animacji (rysunkowe zwierzęta pojawiające się na ekranie i para „żywych” pluszaków). Seria filmów o Emmie i Kacprze ma tę zaletę, że narracja toczy się zgodnie ze schematami poznawczymi dzieci, a nie dorosłych, przez co przekaz (z każdej trudnej sytuacji znajdzie się jakieś wyjście) staje się bardziej wiarygodny dla młodego odbiorcy.

tematy do rozmowy

Czym jest zazdrość? Kacper martwi się, że Emma przestała go lubić i zamiast niego woli innego chłopca. Projekcja filmu stwarza klimat do rozmów o trudnych uczuciach: zazdrości, złości. Oglądając przygody Emmy i Kacpra, dzieci uczą się, że zazdrość jest czymś niszczącym, ale powszechnym i normalnym – i że istnieją sposoby na to, żeby ją zmniejszyć, aby nie uprzykrzała życia.

36—37 niesforny Bramanalizy psychologiczne

Jak rozpoznać odwagę? Kacper chce skoczyć ze skoczni, choć nie umie nawet dobrze jeździć na nartach. Wszystko po to, by odzyskać przyjaźń Emmy. Dzieci oglą-dające film zyskują okazję do przemyśleń dotyczących ryzykownych zachowań. Jak daleko można się posunąć, by komuś zaimponować? Co było bardziej skuteczne jako sposób na pogodzenie się: rozmowa pluszaków na dachu czy niebezpieczny pomysł Kacpra? Czym różni się prawdziwa odwaga od głupoty?

Po co się kłócimy?Kacper mocno przeżywa kłótnie rodziców i sam wchodzi w konflikt z Emmą i jej nowym kolegą. Z filmu płynie pozytywne przesłanie, że kłótnie nie zawsze są złe – niekiedy pomagają odkryć, na czym nam naprawdę zależy. I że nawet trudne uczucia, jak gniew, złość, smutek czy zazdrość, są ludziom potrzebne, bo zachęcają do działania i wskazują nam drogę.

Jacy są nasi dziadkowie? Film przełamuje stereotypy wieku i płci. Leciwa przyjaciółka dziadka okazuje się mistrzynią skoków ze skoczni. Emma śmiało uczy się jazdy na nartach, podczas gdy Kacper się boi. Widzowie mogą przedyskutować po projekcji, kto jest bardziej odważny: dziewczyny czy chłopcy? Czym starsi ludzie mogą zaimponować młodszym? Co robili nasi dziadkowie, gdy byli młodzi?

gruPa wiekowa szkoła podstawowa 1–3 oPracowała Joanna Giereło

Niesforny Bram Bram to 6-letni chłopiec pełen pomysłów, ciekawy świata i bardzo energiczny. Idzie do pierwszej klasy z wieloma wyobrażeniami o tym, czego się tam nauczy, i pytaniami, na które chce znaleźć odpowiedź. Rzeczywistość okazuje się rozczarowująca dla chłopca. Bramowi jest trudno dopasować się do nowego środowiska pełnego zasad. To historia chłopca z widoczną nadpobudliwością psychoruchową, jednak z pozy-tywnym zakończeniem!


tematy do rozmowy

szkołaPójście do nowej szkoły jest dużym przeżyciem dla wszystkich dzieci. Film pokazuje, jak wyglądają zajęcia w szkole, panujące tam zasady, oczekiwania nauczycieli, ale też przyjaźnie klasowe.

Jakie wyobrażenia o szkole miał Bram? Czego się chciał nauczyć? A czego ostatecznie się nauczył?Tu można dzieci nakierować na to, że nauczył się budować dobre rela-cje (z koleżanką, z nauczycielem i dowiedział się, że potrafi pokonywać trudności. Warto dzieci zapytać o ich wyobrażenia dotyczące szkoły (jakie one były i czy się sprawdziły?).

różnice i ich akcePtacja Co odróżniało Brama od innych dzieci?Był bardzo energiczny, dużo się ruszał, miał mnóstwo pomysłów. Niektóre nasze cechy przydają się w jednym miejscu, ale w innym mogą być źródłem problemów, np. Bram miał dużo energii, ale w szkole trudno mu było przez to wytrwać w ławce.

Jak się czuł Bram, kiedy wszyscy dorośli oczekiwali od chłopca, że się zmieni? Jak się zmieniło jego podejście do szkoły? Po czym można to poznać? Niepowodzenia szkolne i ciągłe uwagi spowodowały, że chłopiec udawał chorobę, żeby nie iść na zajęcia, ale też uciekł ze szkoły.

Czy musimy zmieniać innych, żeby się z nimi „dogadać”? Dlaczego młodemu nauczycielowi udało się z energicznym Bramem? Tu warto zwrócić uwagę dzieci na to, że pan Marc zaakceptował (nie próbował zmienić) chłopca. Nie przejmował się machaniem nóg Brama, tylko pozwalał im się wybiegać. Nauczyciel zorganizował osobny stolik, przy którym chłopiec mógł się lepiej skoncentrować. Chłopiec nie dosta-wał kar za to, czego nie mógł zmienić.

38—39 mecz życiaanalizy psychologiczne

Czym jest akceptacja?Polubienie drugiej osoby z różnicami, które widzimy. Dostrzeganie w nich wartości, a nie problemu. Zaakceptować to też nauczyć się postępować z drugą osobą.

motywacja do naukiFilm jest bardzo dobrą wskazówką dla wszystkich pedagogów i rodzi-ców, jak zmotywować swoje dzieci do pracy – poprzez szukanie sensu w tym, co dziecko ma robić. Bram chciał zbudować rakietę i wyruszyć nią w kosmos razem z rodziną. Mama pomogła mu sobie uzmysłowić, że matematyka jest niezwykle ważna, żeby osiągnąć ten cel.

A czy Wasze dzieci wiedzą, w czym dla nich ważnym nauka może być pomocna?

gruPa wiekowa szkoła podstawowa 4–6oPracowała Weronika Paszewska

Mecz życiaFilm jest opowieścią o tym, jak dorośli i dzieci radzą sobie ze śmiertelną chorobą Anji – silnej, lubiącej grać w piłkę nożną dziewczyny. Opowiada również o przyjaźni, pierwszej miłości, stereotypach dotyczących dziew-czyn i chłopaków, nadopiekuńczości.

zagadnienia do rozmowy

Śmiertelna choroba – Na co chorowała Anja? Jak zachowywali się jej rodzice w obliczu choroby? Jakie emocje przeżywali koledzy i koleżanki z klasy Anji, kiedy Ina informowała ich o jej chorobie?

Rodzicom Anji bardzo trudno było rozmawiać o jej chorobie. Kiedy pierwszy raz byli w szpitalu, nie byli w stanie jej odpowiedzieć na pytanie, co to jest onkologia. Ludzie w różny sposób reagują na trudne sytuacje, a taką jest śmiertelna choroba bliskiej osoby. Jedni zamykają się w sobie i bardzo trudno im rozmawiać o tym, co się dzieje (rodzice Anji), inni się złoszczą (Jonas, który miał za sobą już trudne doświadczenie śmierci


brata), inni smucą (Lars i Lisa). Doktor Wąsik i pielęgniarka, z racji swoich zawodów, byli profesjonalnie przygotowani do takich sytuacji, bo oboje pracowali na oddziale onkologii dziecięcej, potrafili rozmawiać z Anją i byli też dużym wsparciem dla niej.

Niezgoda i złość – Jak reagujecie, kiedy na coś się nie zgadzacie? Co zro-biła Anja, kiedy drugi raz trafiła do szpitala? Co powiedziała pielęgniarce, która przyszła pobrać jej krew?

Oznaką niezgody na to, co się dzieje, jest złość. Anja w szpitalu była bardzo zła, powiedziała pielęgniarce: „Chcę być w szkole, nie z tymi łysolami”, wytrąciła jej z ręki strzykawkę, a potem szlochała w jej ramio-nach. Złość jest naturalną reakcją na świat, który nam się nie podoba, na rzeczy, na które się nie zgadzamy. Film może być okazją do rozmowy o tym, w jaki sposób wyrażamy swoją złość, jak ją okazywać, żeby nie krzywdzić innych.

Miłość – Który chłopiec z klasy podobał się Anji? Komu podobała się Anja? Z kim Lisa chciała wyswatać nauczycielkę Inę? Czy zawsze odwza-jemniamy uczucia innych? Skąd wiemy, że ktoś nam się podoba?

Kiedy Lisa zapytała Inę, czy kocha Hansa (nauczyciela wf-u), Ina odpowiedziała: „Nie możesz zdecydować, kogo pokochasz. Kochać to znaczy oferować komuś serce, wiedząc, że ten ktoś może cię zra-nić”. Te słowa szczególnie trafiły do Anji, która nie odwzajemniała uczuć Larsa, za to podobał jej się Jonas, który też sprawiał jej przykrość, rywali-zując z nią i twierdząc, że dziewczyny nie mogą grać w piłkę nożną. Mimo to do Jonasa Anja czuła coś więcej, a Larsa bardzo lubiła jako przyjaciela.

Stereotypy – Kto uważał, że dziewczyny nie powinny grać w piłkę nożną? Kto grał bardzo dobrze w ataku?

W szkolnej drużynie w ataku bardzo dobrze grali Anja i Jonas. Jonas na początku uważał, że dziewczyny nie nadają się do piłki nożnej. Kiedy nauczycielka Ina zapytała go dlaczego, odpowiedział: „Bo są inne”.

Co wnosiła do gry zespołu Anja co było niepowtarzalne? Jak Anja potrafiła zmotywować do gry Lisę?

Anja dbała o całość drużyny, motywowała słabszych graczy do gry, wie-rzyła w umiejętności swojej koleżanki Lisy. Anja również myślała o stra-tegii całej drużyny, o tym, w jaki sposób jako drużyna mogą osiągnąć

40—41

sukces. Jonas był bardzo dobrym graczem, ale to Anja równie dobrze grała, a jednocześnie dbała o innych zawodników i przewodziła drużynie.

Nadopiekuńczość rodziców – Jak zachowywała się mama Jonasa? Czy rodzice Anji godzili się na jej wyjazd na letnie ferie? W jakich sytuacjach chcielibyśmy, żeby rodzice nie byli aż tak opiekuńczy?

Jak myślicie, dlaczego rodzice opiekują się nami, dla nas cza-sem za bardzo? Mama Jonasa często do niego dzwoniła, przyjeżdżała po niego pod szkołę, mimo że inne dzieci wracały same od domu. Rodzice Anji nie chcieli, żeby sama jechała na ferie szkolne. Mama chciała z nią pojechać, żeby się nią opiekować (Anja miała już wtedy zdiagnozowaną białaczkę). Mama często powtarzała Anji, żeby uważała, była ostrożna. Anja powiedziała: „Mam już dość gadania nie możesz tego, nie możesz tamtego”. Film może być dobrym pretekstem do rozmowy na temat oka-zywania opieki, dbania o innych, negocjowania granic w tym obszarze.

Film Mecz życia to możliwość przeżycia smutku i strachu zwią-zanego z odchodzeniem bliskich. Porusza temat śmierci, który często jest tematem tabu. Oglądany razem przez dorosłych i dzieci może być bardzo dobrą okazją do zmierzenia się razem z tym trudnym tematem, jakim jest śmierć. W filmie młodzi widzowie znajdą wiele wzorców, w jaki sposób można być z osobą bardzo chorą, jak w takich sytuacjach można postępować.

gruPa wiekowa gimnazjumoPracowała Natalia Milczarek

Dziewczynka w trampkachWadjda to oryginalny tytuł filmu i imię głównej bohaterki – saudyjskiej dziewczynki, która podążając za swoimi pragnieniami, wciąż zderza się z ograniczającymi świat zasadami wyznawanymi przez tradycyjną społeczność, w której się wychowuje. W trakcie omawiania filmu może być trudno nie wydawać ostatecznych sądów – jednak należy starać się omawiać go jak najbardziej neutralnie. Dziewczynka w trampkach podejmuje temat dyskryminacji, dlatego ważne, żeby być zgodnym z ogólną wymową filmu i raczej przedstawiać zalety akceptacji innych kultur i innych sposobów myślenia. Staramy się uchronić młodzież przed dyskryminacją ich samych oraz nauczyć ich rozumieć inność, tak aby

dziewczynka w trampkachanalizy psychologiczne


w przyszłości, kiedy się z nią zetkną, nie budziła w nich niepotrzebnego lęku i agresji. Młodzi ludzie dzięki wiedzy, którą otrzymają od Państwa, omawiając ten film, będą uczyć się wydawać zrównoważone sądy na temat rzeczywistości i rozwijać umiejętność samodzielnego myślenia.

zagadnienia do rozmowy

Islam: tradycja, normy, obyczajeW filmie widzimy codzienne życie Wadjdy i jej tradycyjnej muzułmań-skiej rodziny. Dowiadujemy się, jak wyglądają normy i obyczaje, edukacja dzieci w tym kraju, co robią w czasie wolnym, jak pracują i spędzają czas wolny osoby dorosłe. W każdy z tych aspektów wpleciony jest religijny kontekst – to okazja, aby porozmawiać z nastolatkami o Koranie i sza-riacie. Przy okazji tego wątku można wskazać podobieństwa i różnice religii muzułmańskiej i dominującego w Polsce katolicyzmu, zastanowić się np. nad wpływem katolickiego systemu wartości na życie Polaków. Czy nasi widzowie czują ten wpływ w swoim sposobie myślenia/życia? Celem takiej rozmowy może być uznanie punktów wspólnych pomię-dzy naszymi kulturami, na które rzadko zwraca się uwagę, dyskutując o krajach arabskich postrzeganych raczej przez pryzmat zagrożenia terroryzmem.

Konserwatyzm Muzułmańska żeńska szkoła, do której chodzi Wadjda, jest jednym z przykładów konserwatyzmu w świecie naszej bohaterki. Matka Wadjdy rezygnuje z pracy w szpitalu, w którym musiałaby się stykać z mężczyznami, i gdzie jej bardziej liberalna koleżanka nie zakrywa twa-rzy. Widzimy, że zarówno Wadjda, jak i jej matka ponoszą konsekwencje i czasem cierpią z powodu narzuconych im zasad i ograniczeń. Ważne zagadnienie do omówienia z młodzieżą: Jaki system zasad jest dla nas bardziej konstruktywny? W jakim świecie chcieliby żyć?Ważne: Uwzględnić w rozmowie prawo każdego człowieka do posia-dania własnych opinii, nawet jeśli są one skrajne, wskazując, że każda radykalna opinia lub mocno postawiona granica może prowokować do buntu (tak jak to ma miejsce w przypadku Wadjdy) lub powodować u innych ludzi lęk, brak zrozumienia i akceptacji – tak jak przejawy fana-tyzmu religijnego na świecie. Dyskusja na ten temat może prowadzić do konkluzji, że wartości, którymi się kierujemy, powinny uwzględniać nie

analizy psychologiczne dziewczynka w trampkach42—43

tylko nasze osobiste szczęście, ale też nie mogą naruszać dóbr, granic innych ludzi.

Dyskryminacja – kobiety w islamie Dziewczynka w trampkach to film o walce kobiet o swoją pozycję w świe-cie zdominowanym przez mających więcej praw mężczyzn. Zakaz jazdy na rowerze, nakaz hidżabu, małżeństwa aranżowane w młodym wieku, poligamia – Wadjda i jej matka ciągle zderzają się z zakazami i naka-zami, które ograniczają je w spełnianiu pragnień i marzeń, a czasem nawet w realizacji podstawowych potrzeb. Ten wątek budzi szczególnie wiele emocji i może być wspaniałym początkiem rozmowy o ludzkich postawach wobec innych, o prawach człowieka oraz o równouprawnie-niu płci. Razem z Dziewczynką w trampkach nasi młodzi widzowie będą dojrzewać do budowania świata, w którym panuje sprawiedliwe trakto-wanie ludzi – zarówno ze względu na płeć, jak i na kulturowe korzenie, z których się wywodzą.


wywiadwięcej niż lekcja, więcej niż kino prze

dszK

oLe


FiLmoWe przygody Atmosferą kina warto zarażać już od najmłodszych lat. Seanse filmowe dla przedszkolaków to okazja nie tylko do tego, by spotkać na ekranie ciekawych bohaterów. W kinie można się przecież uczyć, a przede wszystkim dobrze bawić.

Cykl prezentuje najbardziej interesujące krótkometrażowe i długome-trażowe filmy przeznaczone dla najmłodszych widzów. Różnorodność form, technik i kolorów, nieskomplikowane historie zaprezentowane w filmach pozwolą dzieciom nie tylko na świetną zabawę, lecz także będą pretekstem do rozmowy i udziału w warsztatach plastycznych. Wyświetlanym co miesiąc filmom towarzyszą krótkie pogadanki doty-czące tematu spotkania, animowane gry i zabawy w grupach. Ich temat został dopasowany do wieku i zainteresowań dzieci. Przedszkolaki mogą też wziąć udział w warsztatach plastycznych w kinie lub w przedszkolu. Instrukcję proponowanej pracy plastycznej znaleźć można na stro-nie www.nhef.pl. Opiekunowie dzieci otrzymują także analizy psycho-logiczne, które pozwolą na poprowadzenie w przedszkolu rozmowy na temat obejrzanych w kinie filmów. Cykl Filmowe przygody skierowany jest do przedszkolaków w wieku od 4 do 6 lat.

na www.nhef.Pl znajdziesz dodatkowo• informacje o poziomie trudności• opinie psychologów o filmach• listę miast, w których realizowany jest ten cykl• daty spotkań w twoim kinie

46—47

filmowe przygodyprzedszkoleprzedszkole

Powiązanie z Podstawą Programową wychowania Przedszkolnego

Celem wychowania przedszkolnego jest:2) budowanie systemu wartości, w tym

wychowywanie dzieci tak, żeby lepiej orientowały się w tym, co jest dobre, a co złe – podczas udziału we wszystkich spotkaniach cyklu filmowego;

3) kształtowanie u dzieci odporności emocjonalnej koniecznej do racjonalnego radzenia sobie w nowych i trudnych sytuacjach, w tym także do łagodnego znoszenia stresów i porażek: Kacper i Emma – najlepsi przyjaciele;

4) rozwijanie umiejętności społecznych dzieci, które są niezbędne w poprawnych relacjach z dziećmi i dorosłymi: zestaw Ja i moi przyjaciele.

1. Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zaba-wie i w sytuacjach zadaniowych. Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej:

1) obdarza uwagą dzieci i dorosłych, aby rozu-mieć to, co mówią i czego oczekują; grzecz-nie zwraca się do innych w domu, w przed-szkolu, na ulicy – punkt ten jest realizowany przez udział w spotkaniach dyskusyjnych poprzedzających projekcje filmowe.

2) przestrzega reguł obowiązujących w spo-łeczności dziecięcej (stara się współdziałać w zabawach i w sytuacjach zadaniowych) oraz w świecie dorosłych – współdziałanie podczas wykonywania grupowych prac pla-stycznych, związanych z tematyką spotkań.

3. Wspomaganie rozwoju mowy dzieci.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczyna-jące naukę w szkole podstawowej:1) zwraca się bezpośrednio do rozmówcy,

stara się mówić poprawnie pod względem artykulacyjnym, gramatycznym, fleksyj-nym i składniowym;

2) mówi płynnie, niezbyt głośno, dostosowu-jąc ton głosu do sytuacji;

3) uważnie słucha, pyta o niezrozumiałe fakty i formułuje dłuższe wypowiedzi o ważnych sprawach – udział w dysku-sjach poprzedzających seanse filmowe.

Wspieranie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych, które stosują w poznawaniu i rozumieniu siebie i swojego otoczenia.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczyna-jące naukę w szkole podstawowej:3) stara się łączyć przyczynę ze skutkiem

i próbuje przewidywać, co się może zda-rzyć: wszystkie spotkania.

Wychowanie przez sztukę. Dziecko widzem i aktorem.Dziecko kończące przedszkole i rozpoczyna-jące naukę w szkole podstawowej:1) wie, jak należy się zachować na uroczy-

stościach, np. na koncercie, festynie, przedstawieniu, w teatrze, w kinie.

Wychowanie przez sztukę. Różne formy plastyczne.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczyna-jące naukę w szkole podstawowej:2) umie wypowiadać się w różnych techni-

kach plastycznych i przy użyciu ele-mentarnych środków wyrazu (takich jak kształt i barwa) w postaci prostych kom-pozycji i form konstrukcyjnych: warsztaty plastyczne po projekcjach.

46—47


okiem nauczyciela

Cykl Filmowe przygody skierowany jest do widzów najmłodszych, a w związku z tym najbardziej wymagających. Daje dzieciom możliwość poznania najpiękniejszych filmów z różnych zakątków świata, które poruszają uniwersalne problemy. Co istotne, tematyka spotkań filmowych jest bliska zainteresowaniom i osobistym doświadczeniom najmłodszych odbiorców. Według podstawy programowej celem wychowania przedszkolnego jest kształtowanie u dzieci odporności emocjonalnej, koniecznej do racjonalnego radzenia sobie w nowych i trudnych sytuacjach (…). Do tej tematyki nawiązuje już pierwsze spotkanie dotyczące filmu Kacper i Emma – najlepsi przyjaciele, poruszającego problem strachu, przełamywania lęków, radzenia sobie w nowej sytuacji: przeprowadzki i rozpoczęcia nauki w nowym przedszkolu. Śledząc przygody bohaterów filmowych, najmłodsi widzowie mogą się z nimi utożsamić i wspólnie przeżywać trudne sytuacje, by wreszcie przekonać się, że często strach ma wielkie oczy.

Podczas kolejnych spotkań filmowych mali widzowie mają możliwość zetknięcia się m.in. z tematem pojawiających się w życiu problemów (Trudności można pokonać!). Uczą się przy tym, że współpraca z innymi i wytrwałość w dążeniu do celu pomagają przezwyciężać trudności. Czas edukacji przedszkolnej to jednocześnie czas nawiązywania pierwszych przyjaźni, budowania relacji z rówieśnikami oraz lekcja pokazująca, że o relacje z innymi należy dbać i nie zawsze są one łatwe. Rozwijanie umiejętności społecznych dzieci jest według zapisu podstawy programowej jednym z najważniejszych celów wychowania przedszkolnego. Spotkanie poświęcone tematyce przyjaźni ( Ja i moi przyjaciele) pozwala przedszkolakom zrozumieć te skomplikowane relacje międzyludzkie.

Udział w programie stwarza również okazję do poznania różnych materiałów i technik plastycznych. Warsztaty towarzyszące projekcjom filmowym dają możliwość rozwijania wrażliwości plastycznej, kreatywności, sprawności manualnej oraz, tak ważnej w tym wieku, umiejętności pracy w grupie.

elżbieta wysockanauczycielka edukacji początkowej we francusko-polskim przedszkolu „la fontaine”

kacPer i emma – najlePsi Przyjacielereż. A.L. Næss | Norwegia 2013 | 74’

temat Nowe sytuacjeoPis filmuPrzed 5-letnim Kacprem nowe wyzwanie. Zaczyna naukę w nowym przedszkolu. Dzięki pomocy rezolutnej Emmy okaże się, że strach ma wielkie oczy. Zmiana przedszkola, grupy, rozpoczęcie nowego roku szkolnego, przeprowadzka – to trudne sytuacje, które wymagają od nas wiele odwagi. Jak radzić sobie z nowymi sytuacjami? Jak nie dać się strachowi?wybrane wątki z Prelekcjijakie sytuacje są dla nas nowe?jak się czujemy, kiedy sytuacja jest dla nas nowa?co można zrobić, żeby nie dać się strachowi i sprostać wyzwaniom?PojĘcia kluczowe nowe sytuacje | strach | przełamywanie lęków | pomoc

ProPozycja Pracy Plastycznej bardzo pomocne pudełkocele kształtowanie wrażliwości i umiejętności przyjmowania perspektywy innej osoby, mówienia o trudnych sytuacjach i emocjach, modelowanie zachowań związanych z przyjmowaniem osby / byciem nową osobą w grupie.materiały 3 kartki A4 dla każdej osoby, papierowy karton

filmowe przygodyprzedszkole48—49 przedszkole

zestaw filmów krótkich: Przyjaźń

łączny czas: 53’miejsce na miotle | reż. J. Lachauer, M. Lang | Wielka Brytania 2012zgadywanki gałganków | reż. E. Jansons| Łotwa 2012kąPiel gałganków | reż. E. Jansons | Łotwa 2010gałganki na huŚtawce | reż. E. Jansons | Łotwa 2012Płatek Śniegu | reż. N. Chernysheva | Rosja 2012tulku | reż. M. Fadera, S. Guealli | Francja 2013

temat Ja i moi przyjacieleoPis zestawuPrzyjaciele to jedne z najważniejszych osób w życiu każdego człowieka. Zaprezentowane w tym zestawie filmy krótkometrażowe pokazują blaski i cienie przyjaźni. Opowiadają o relacjach postaci, w których losy łatwo się dziecku wczuć i je zrozumieć. Pokazują też trudy przyjaźni i sposoby ich przezwyciężenia.wybrane wątki z Prelekcjiprzyjaźń – co to znaczy mieć przyjaciela?co robią razem przyjaciele?czy trudno się z kimś przyjaźnić?co robić, gdy zdarzają się kłótnie i nieporozumienia?PojĘcia kluczoweprzyjaźń | trudy przyjaźni | kłótnie i nieporozumienia

ProPozycja Pracy Plastycznej mój przyjaciel i jacel rozwijanie wrażliwości plastycznej, umiejętność rozmawiania o swoich uczuciachmateriałykartki A4 i A3 dla każdej osoby, klej oraz dowolne materiały do wykończenia ramy

magiczne ŚwiĘta kacPra i emmyreż. A.L. Næss | Norwegia 2014 | 80’

temat Ja i moja rodzinaoPis filmuZbliżają się święta, ale wciąż nie widać śniegu. Emma postanawia interweniować w tej sprawie u samego Świętego Mikołaja. Oboje z Kacprem chcą dołożyć wszelkich starań, by nadchodzące święta były wyjątkowe – magiczne, rodzinne i zaśnieżone. Czy ich plan się powiedzie? Czy w Wigilię pojawi się pierwszy śnieg?wybrane wątki z Prelekcjiokazje, dzięki którym spotykamy się w rodzinnym gronieco to jest tradycja?dlaczego ważne są dla nas rodzina i wspólne świętowanie?PojĘcia kluczowerodzina | wsparcie | tradycja

ProPozycja Pracy Plastycznejłańcuchcelrozwój manualny i emocjonalnymateriałypostaci do budowy łańcucha (do pobrania na www.nhef.pl), nożyczki, klej, kredki lub flamastry, ewentualnie materiały do ozdobienia, np. papier wycinankowy


zestaw filmów krótkich: wyzwaniałączny czas: 45’nocna zmiana | reż. S. Kukkonen | Finlandia 2004królik i jeleń | P. Vácz | Węgry 2013okno | reż. C. Müller | Szwajcaria 2012słoń Przemądrzalski | T. Sieger, W. Dierickx | Szwajcaria, Chiny 2013mały Ptaszek i liŚć | L. von Dohren | Szwajcaria 2012zabierz mnie ze sobą | N. Archawattana | Tajlandia 2012głodny | L.M. Colon, D. Hermans | Belgia 2008

temat Trudności można pokonać!oPis filmu Z każdą aktywnością, działaniem i celem związany jest także trud, który w to przedsięwzięcie należy włożyć. Jakie trudności mogą nas czekać? Czy potrzebna nam jest pomoc innych? Bohaterowie z tego zestawu pokazują, że trudności łatwiej pokonywać w grupie.wybrane wątki z Prelekcjitrudności – jak je pokonać?sprawdzanie różnych rozwiązańwspółpraca – czy ułatwia pokonywanie trudnościniepoddawanie się w osiąganiu celuPojĘcia kluczowetrudności | rozwiązania | współpraca

ProPozycja Pracy Plastycznej razem damy radę zbudować światcel kształtowanie umiejętności pracy zespołowej, rozwój manualny, zdobywanie i dzielenie się wiedzą o świeciemateriały uproszczona mapa konturowa świata, duży papier do podklejenia mapy, kredki, flamastry, nożyczki, klej, małe karteczki

kacPer i emma – ferie zimowereż. A.L. Næss | Norwegia 2014 | 73’

temat Podróże pełne przygódoPis filmuZnani z pierwszego pokazu w ramach cyklu bohaterowie – Emma i Kacper – wyjeżdżają na narciarską wycieczkę. Jakie przygody czekają na naszych bohaterów? Czy coś jest w stanie zagrozić ich przyjaźni? Jak poradzą sobie z nowymi sympatiami swoich najlepszych przyjaciół?wybrane wątki z Prelekcjidlaczego ludzie podróżują?dokąd ludzie podróżują?czym różnią się wakacje zimą od wakacji latem?jakie przygody mogą nas spotkać podczas wyjazdu?przygody wiążą się z czymś niespodziewanym i nieznanym – czy lubimy takie sytuacje?czy trudno jest zaakceptować nowych przyjaciół naszych przyjaciół?jak możemy sobie z tym poradzić?

ProPozycja Pracy Plastycznejpamiątka z feriicelrozwój manualny, rozwijanie wyobraźni przestrzennejmateriałypudełko z brystolu dla każdego, kredki, kolorowy blok techniczny, klej, nożyczki, taśma klejąca, przezroczysta folia lub celofan, granulat styropianowy (lub podobne)

filmowe przygodyprzedszkole50—51 przedszkole

hokus-Pokus, albercie albertsoniereż. T. Kove | Norwegia 2013 | 75’

tematCzy już dorosłam|em do tego, by…oPis filmuAlbert marzy o posiadaniu psa, ale jego tata uważa, że na to zdecydowanie za wcześnie. Chłopiec jest przekonany, że do spełnienia marzenia można użyć magicznych sztuczek, w których świat wprowadza go zaprzyjaźniony iluzjonista. Okazuje się jednak, że to nie takie łatwe, jakby się mogło wydawać. Wspaniała przygodowa animacja dla najmłodszych oparta na bestsellerowej serii książek o Albercie Albertsonie autorstwa Gunilli Bergström.wybrane wątki z PrelekcjiAlbert Albertson – bohater, którego znamy z książekco to są obowiązki i czy łatwo się z nich wywiązywać?co to znaczy odpowiedzialność?o czym marzymy i jak dążymy do spełnienia naszych marzeń?PojĘcia kluczoweodpowiedzialność | obowiązki | marzenia

ProPozycja Pracy Plastycznejmagiczne obrazkicelrozwój manualny i poznawczymateriałysztywne kartoniki ok. 10x10cm, flamastry, dziurkacz, sznurek

jill i joyreż. S. Cantell | Finlandia 2014 | 80’

tematWyobraźniaoPis filmuRozpoczynają się piękne i słoneczne wakacje. Dwie najlepsze przyjaciółki – Jill i Joy – znajdują na ulicy mnóstwo pieniędzy. Po bezskutecznych poszukiwaniach właściciela cennego znaleziska postanawiają kupić sobie mały przytulny dom. Miejsce, które wybrały, okazuje się spełnieniem marzeń, rozwija ich fantazję i pozwala oddawać się ulubionym zajęciom. Dziewczynki postanawiają wykorzystać swoją bogatą wyobraźnię, by pomóc sąsiadom i nadać ich życiu barw i niezwykłości.wybrane wątki z Prelekcjico to jest wyobraźnia i jak ją rozwijać?do czego można wykorzystywać wyobraźnię?czy wyobraźnia może pomóc w spełnianiu marzeń?PojĘcia kluczowewyobraźnia | pomoc | marzenia

ProPozycja Pracy Plastycznejświat w mojej głowiecelrozwój emocjonalny, kształtowanie umiejętności opowiadaniamateriały2 kartki A4 dla każdego uczestnika, nożyczki, pastele, klej


52—53 FILMOWE PRZYGODYsZkOła PODstaWOWa 1–3 szKo

łapo

dsta

WoW

a 1–

3


FiLmoWe LeKcJe KLasa iSześcio- i siedmiolatki warto zarażać miłością do kina od pierwszych miesięcy w szkole. Dzięki filmom w bezpieczny sposób mogą one zbliżyć się do świata i do własnych emocji.

Ten cykl to oferta skierowana właśnie do pierwszoklasistów. Prezento-wane filmy w piękny i mądry sposób wprowadzają dzieci w świat kina. Zróżnicowanie filmów – od krótkometrażowych animacji po pełnome-trażowe filmy aktorskie – gwarantuje, że poznają one ten świat z róż-nych stron. Filmy zostały dobrane tak, aby dzieci mogły zobaczyć w nich podobnych do siebie bohaterów w sytuacjach związanych z rodziną, szkołą, przyjaźnią. Filmy te stanowią bogate, bezpieczne tło rozmów na ważne dla pierwszoklasistów tematy.

54—55


szkoła podstawowa 1–3

związki z Podstawą Programową

1. Edukacja polonistyczna. Uczeń kończący klasę I:

a) obdarza uwagą dzieci i dorosłych, słucha ich wypowiedzi i chce zrozumieć, co prze-kazują; komunikuje w jasny sposób swoje spostrzeżenia, potrzeby, odczucia,

b) w kulturalny sposób zwraca się do roz-mówcy, mówi na temat, zadaje pytania i odpowiada na pytania innych osób, dostosowuje ton głosu do sytuacji, np. nie mówi zbyt głośno,

c) uczestniczy w rozmowie na tematy związane z życiem rodzinnym i szkolnym, także inspirowane literaturą,

d) interesuje się książką i czytaniem; słucha w skupieniu czytanych utworów (np. baśni, opowiadań, wierszy), w miarę swo-ich możliwości czyta lektury wskazane przez nauczyciela.

5. Edukacja społeczna. Uczeń kończący klasę I: a) potrafi odróżnić, co jest dobre, a co złe

w kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi; wie, że warto być odważnym, mądrym i pomagać potrzebującym; wie, że nie należy kłamać lub zatajać prawdy,

b) współpracuje z innymi w zabawie, w nauce szkolnej i w sytuacjach życiowych; prze-strzega reguł obowiązujących w społecz-ności dziecięcej oraz w świecie dorosłych, grzecznie zwraca się do innych w szkole, w domu i na ulicy,

c) wie, co wynika z przynależności do rodziny, jakie są relacje między najbliższymi, wywią-zuje się z powinności wobec nich,

d) zna zagrożenia ze strony ludzi; wie, do kogo i w jaki sposób należy się zwrócić o pomoc.

6. Edukacja przyrodnicza. Uczeń kończący klasę I:

b) zna sposoby przystosowania się zwierząt do poszczególnych pór roku: odloty i przy-loty ptaków, zapadanie w sen zimowy,

d) wie, jaki pożytek przynoszą zwierzęta środowisku: niszczenie szkodników przez ptaki, zapylanie kwiatów przez owady, spulchnianie gleby przez dżdżownice,

e) zna zagrożenia dla środowiska przyrod-niczego ze strony człowieka: wypalanie łąk i ściernisk, zatruwanie powietrza i wód, pożary lasów, wyrzucanie odpadów i spalanie śmieci itp.; chroni przyrodę: nie śmieci, szanuje rośliny, zachowuje ciszę w parku i w lesie, pomaga zwierzę-tom przetrwać zimę i upalne lato;

2) w zakresie rozumienia warunków atmosferycznych:

a) obserwuje pogodę i prowadzi obrazkowy kalendarz pogody,

c) nazywa zjawiska atmosferyczne charak-terystyczne dla poszczególnych pór roku, podejmuje rozsądne decyzje i nie naraża się na niebezpieczeństwo wynikające z pogody.

11. Etyka. Uczeń kończący klasę I: 1) przestrzega reguł obowiązujących

w społeczności dziecięcej (współpracuje w zabawach i w sytuacjach zadaniowych) oraz w świecie dorosłych (grzecznie zwraca się do innych, ustępuje osobom starszym miejsca w autobusie, podaje upuszczony przedmiot itp.);

5) niesie pomoc potrzebującym, także w sytuacjach codziennych.

filmowe lekcje54—55


okiem nauczycielaFilmowe lekcje adresowane są do najmłodszych uczniów. Wspierają one edukację w pierwszym roku nauki w szkole podstawowej. W ramach tego cyklu pokazane zostaną filmy podejmujące bliskie dzieciom, ważne tematy, takie jak rodzina, przyjaźń czy współpraca. Jako pierwszy zaprezentowany zostanie Niesforny Bram – niezwykle dynamiczny film dotyczący trudności dziecka rozpoczynającego naukę w pierwszej klasie. Projekcja filmu Moja mama jest w Ameryce i spotkała Buffalo Billa będzie znakomitą okazją do rozmowy na temat wartości rodziny w życiu człowieka. W czasie kolejnych lekcji dzieci zobaczą na ekranie bohaterów mierzących się ze znanymi im z życia codziennego sytuacjami. Ostatnie spotkania poświęcone będą ekologii oraz temu, co do naszego życia wnosi czytanie książek. Zaletą cyklu jest duża różnorodność prezentowanych filmów – znajdą się wśród nich zarówno filmy pełnometrażowe, jak i krótkie formy, zarówno animacje, jak i filmy aktorskie.

Paulina krzeŚniak nauczycielka języka polskiego w szkole podstawowej nr 32 z oddziałami integracyjnymi im. małego powstańca w warszawie, autorka cyklu filmowe lekcje dla klasy i szkoły podstawowej

niesforny bramreż. A. van der Heide | Holandia 2012 | 83’

tematPoczątki bywają trudne oPis filmuBram zadaje sto pytań na minutę, a jego nogi – jak sam mówi – są po to, żeby biegały. Powoduje to wiele zabawnych sytuacji, ale wpędza również Brama w kłopoty. Szczególnie że jego nauczyciel szybko zaczyna mieć go dość. Kto wygra to starcie temperamentów? A może znajdą wspólny język? Niesforny Bram to niezwykle dynamiczna, pełna humoru i ciepła historia chłopca rozpoczynającego naukę w I klasie. wybrane wątki z Prelekcjijak wyglądają początki w szkole?co może być dla dzieci trudne podczas pierwszych tygodni w szkole?co w szkole wolno, a czego nie?czy jeśli nauczyciel na coś nam nie pozwala, to znaczy, że nas nie lubi?czy można się bawić i jednocześnie uczyć?materiały dydaktyczneCzy niesforny Bram jest wśród nas? PojĘcia kluczoweoryginalność | trudności szkolne | kłopoty z porozumiewaniem się | poznawanie świata | nauka i zabawa | trudności w skupieniu się

ProPozycja Pracy Plastycznejmagiczne obrazki celrozwój manualny i poznawczymateriałysztywne kartoniki ok. 10x10cm, flamastry, dziurkacz, sznurek

56—57 szkoła podstawowa 1–3

moja mama jest w ameryce i sPotkała buffalo billareż. M. Boréal, T. Chatel | Francja 2013 | 76’

tematJa i moja rodzina oPis filmuJeanem i jego bratem opiekują się niania i zapracowany tata. Mama chłopców jest w podróży i przesyła synom pocztówki z najodleglejszych zakątków świata. Jean rozpoczyna naukę w szkole – stawia czoła nowym problemom. Z czasem musi się również oswoić ze smutną prawdą o śmierci mamy.wybrane wątki z Prelekcjimoja rodzina, czyli kto?dlaczego rodzina jest taka ważna?czy rodzina pomaga nam w trudnych sytuacjach?jak poradzić sobie ze smutkiem?materiały dydaktyczneZ rodziną łatwiejPojĘcia kluczowerodzina | wsparcie | trudne sytuacje | pomoc | radzenie sobie ze smutkiem

ProPozycja Pracy Plastycznejmoja rodzina daleko i bliskocelrozwijanie umiejętności rozmawiania o relacjach między ludźmi, rozwój manualnymateriałyschemat ścian domku dla każdego, tekturka na podstawkę, nożyczki, kredki lub flamastry, klej, ewentualnie plastelina

ernest i celestyna reż. S. Aubier, V. Patar, B. Renner | Belgia, Francja, Luksemburg 2012 | 80’

tematPrawdziwy przyjaciel oPis filmuNiezwykła animacja, która oprócz oscarowej nominacji zdobyła wiele nagród i przede wszystkim uznanie najmłodszych widzów na całym świecie. Opowieść o przyjaźni łączącej dwójkę na pozór zupełnie niepasujących do siebie bohaterów – niedźwiedzia Ernesta i małą myszkę Celestynę. wybrane wątki z Prelekcjidlaczego warto mieć przyjaciela?jakie cechy powinien mieć przyjaciel?czy można przyjaźnić się z kimś zupełnie niepodobnym do nas samych?jak sobie radzić z odmiennością?na czym polega prawdziwa przyjaźń?materiały dydaktyczneWarto mieć przyjaciółPojĘcia kluczowe przyjaźń | odmienność | różnice i podobieństwa między przyjaciółmi | siła przyjaźni | bliskość | wsparcie i wzajemna pomoc

ProPozycja Pracy Plastycznejpotrafię być przyjacielem – odznakacelkształtowanie umiejętności określania swoich mocnych stron, rozwój manualnymateriałytektura, nożyczki, flamastry lub kredki, kolorowy sznurek lub cienka wstążka, ewentualnie materiały do ozdobienia odznaki

filmowe lekcje


zestaw filmów krótkich: dlaczego warto wsPółPracować łączny czas: 49’nocna zmiana | reż. S. Kukkonen | Finlandia 2004królik i jeleń | reż. P. Vácz | Węgry 2013okno | reż. C. Müller | Szwajcaria 2012słoń Przemądrzalski | reż. T. Sieger, W. Dierickx | Szwajcaria, Chiny 2013mały Ptaszek i liŚć | reż. L. von Dohren | Szwajcaria 2012zabierz mnie ze sobą | reż. N. Archawattana | Tajlandia 2012głodny | reż. L.-M. Colon, D. Hermans | Belgia 2008

tematDlaczego warto współpracować?oPis zestawuBohaterowie zrealizowanych w różnych technikach animacji mierzą się z różnymi trudnościami i wyzwaniami. Czy uda im się je pokonać? W niektórych przypadkach rozwiązaniem staje się współpraca i współdziałanie z innymi. Czego od nas wymaga praca w grupie? Jakie wymagania przed nami stawia?wybrane wątki z Prelekcjico lepiej robić samemu, a co w zespole?czego nas uczy praca w grupie?dlaczego warto współpracować?czego od nas wymaga praca w grupie?jak sobie radzić z trudnościami i konfliktami?materiały dydaktyczneW grupie raźniejPojĘcia kluczowe współpraca | praca w grupie | współdziałanie | radzenie sobie z wyzwaniami

ProPozycja Pracy Plastycznejmam dla ciebie, ty masz dla mniecelrozwijanie umiejętności współpracy w grupie

svein i szczurreż. V. Ringen | Norwegia 2007 | 73’

tematWarto mieć hobby oPis filmuSiedmioletni Svein i szczur Halvorsen są nierozłączni. Chłopiec chce, by jego pupil wziął udział w organizowanym co roku konkursie dla zwierząt domowych. Jednak nie wszyscy są zachwyceni tym pomysłem. Czy chłopcu uda się przekonać wszystkich o tym, że Halvorsen nie jest groźny i zasługuje na to, by konkurować z innymi pupilami? wybrane wątki z Prelekcjico to jest hobby?jakie pasje mają różni ludzie?dlaczego warto mieć hobby?czy pasje wymagają poświęceń?materiały dydaktyczneRozmawiamy o naszych pasjachPojĘcia kluczowe pasja | hobby | zainteresowania | talenty | zaangażowanie

ProPozycja Pracy Plastycznejnasze hobby – flagicelrozwój manualny, kształtowanie umiejętności wypowiadania sięmateriałykartki A4 pocięte na flagi, pastele, zszywacz, sznurek


zestaw filmów krótkich: Przyroda wokół nas łączny czas: 36’jeżyki w mieŚcie| reż. E. Lacis | Litwa 2012Pogoda w kratkĘ | reż. P. Kortmann | Niemcy 2011Pstryk | reż. A. van Merwijk | Holandia 2012tank | reż. N. Milton | usa 2013wiosna | reż. U. Prinsen | Holandia 2012kura Paola | reż. L.-M. Colon, Q. Speguel | Belgia 2008

tematPrzyroda wokół nasoPis zestawuJakie są nasze relacje z przyrodą? Czy żyjąc w miastach, nie zapominamy o tym, że przyroda jest elementem naszego świata? Filmy zwracają uwagę dzieci na otaczającą je przyrodę i jej znaczenie. Podejmują też temat dbania o przyrodę.wybrane wątki z Prelekcjico to jest przyroda? jakie elementy przyrody nas otaczają?dlaczego warto obserwować przyrodę i jak to robić?jak dbać o środowisko?jak żyć w zgodzie z naturą?materiały dydaktyczneJesteśmy częścią przyrodyPojĘcia kluczowe przyroda | dbanie o środowisko | fauna i flora | ekologia

ProPozycja Pracy Plastycznejdzikie zwierzęta, które często spotykamcelkształtowanie wrażliwości poprzez zwrócenie uwagi na elementy dzikiej, wolnej przyrody w najbliższym otoczeniu, rozwój zdolności manualnychmateriałykartki rysunkowe, markery, skrawki różnych materiałów, klej, nożyczki, kredki

sekret eleonory reż. D. Monfery | Francja, Włochy 2009 | 76’

tematKsiążka – mój przyjacieloPis filmuRodzina Nataniela dostaje w spadku po cioci Eleonorze dom wraz z bogatym księgozbiorem, który ma zostać sprzedany. Bohaterowie książek ożywają i proszą chłopca o ratunek. Kłopot w tym, że Nataniel nie umie czytać, a jest to niezbędne do ich ocalenia.wybrane wątki z Prelekcjidlaczego warto czytać książki?czego mogą nas nauczyć nasze lektury?jak pokonywać swoje słabości?co nam dają trudne wyzwania?materiały dydaktyczneMagia książekPojĘcia kluczowe książki | baśń | literatura | słabe strony | pokonywanie słabości

ProPozycja Pracy Plastycznej spotkanie bohaterów – zakładkacelpropagowanie czytelnictwa, rozwój manualnymateriałyzakładki ze sztywnego brystolu, flamastry lub kredki, nożyczki, klej, kartki do rysowania

filmowe lekcje


FiLmoWi bohateroWieKażdego roku w kinach pojawia się wiele filmów dla dzieci. Często można odnieść wrażenie, że ich bohaterowie nie dają dobrego wzoru do naśladowania, a opowiadane historie są błahe i naiwne. Warto szukać produkcji, których twórcy zadbali o wysoką wartość edukacyjną i dopasowali fabułę do zainteresowań, wrażliwości i możliwości percepcyjnych najmłodszych widzów.

Filmy w tym cyklu ukazują różnorodne postawy i zachowania, któ-rych rozpoznawania dziecko powinno uczyć się od najmłodszych lat, by w przyszłości móc łatwiej odnaleźć się w złożonej rzeczywistości ludzi dorosłych. Wszyscy bohaterowie mają swój świat, swoje troski i wyzwania, którym stawiają czoła. Z jednej strony ich ciekawe przy-gody bawią, z drugiej – pozwalają zdefiniować podstawowe pojęcia, nauczyć się rozwiązywania problemów i radzenia sobie z trudnościami. Pełnometrażowe filmy i zestawy krótkich animacji powinny zaintereso-wać przede wszystkim młodszych uczniów.

Jest to bardzo ciekawe i atrakcyjne kino, które w możliwie przy-stępny sposób mówi o ważnych sprawach. Prelekcje multimedialne rów-nież zostały dopasowane pod względem merytorycznym do poziomu i szybkości uczenia się dzieci na pierwszym etapie edukacji.

60—61


filmowe przygodyszkoła podstawowa 1–360—61 filmowi Bohaterowie

Powiązanie z Podstawą Programową edukacji wczesnoszkolnej

I Edukacja polonistyczna. (...) Uczeń koń-czący klasę I:

1) uczestniczy w rozmowie na tematy związane z życiem rodzinnym i szkolnym, także inspirowane literaturą: wszystkie filmy w cyklu,

2) interesuje się książką i czytaniem; słucha w skupieniu czytanych utworów (...): Sekret Eleonory.

V Edukacja społeczna. (...) Uczeń kończący klasę I:

1) potrafi odróżnić, co jest dobre, a co złe w kontaktach z rówieśnikami i doro-słymi; wie, że warto być odważnym, mądrym i pomagać potrzebującym; wie, że nie należy kłamać lub zatajać prawdy: wszystkie filmy w cyklu, Karlsson z dachu, Ernest i Celestyna, Madika z Czerwcowego Wzgórza;

3) wie, co wynika z przynależności do swojej rodziny, jakie są relacje między najbliż-szymi (...): np. Moja mama jest w Ameryce i spotkała Buffalo Billa, Sekret Eleonory, Madika z Czerwcowego Wzgórza, zestaw filmów krótkich: dorośli i dzieci.

VI Edukacja przyrodnicza. Uczeń kończący klasę I:

1) w zakresie rozumienia i poszanowania świata roślin i zwierząt:

e) zna zagrożenia dla środowiska przyrod-niczego ze strony człowieka: (...) chroni przyrodę: nie śmieci, szanuje rośliny, zachowuje ciszę w parku i w lesie, pomaga zwierzętom przetrwać zimę i upalne lato: Ernest i Celestyna,

XI Etyka. (...) Uczeń kończący klasę I:2) wie, że nie można dążyć do zaspokojenia

swoich pragnień kosztem innych: Karlsson z dachu, Moja mama jest w Ameryce...;

3) zdaje sobie sprawę z tego, jak ważna jest prawdomówność, stara się przeciw-stawiać kłamstwu i obmowie: Karlsson z dachu, Moja mama jest w Ameryce i spotkała Buffalo Billa;

5) niesie pomoc potrzebującym, także w sytuacjach codziennych: wszystkie filmy w cyklu.

V Edukacja społeczna. Uczeń kończący klasę III:

1) odróżnia dobro od zła, stara się być sprawied-liwy i prawdomówny; nie krzywdzi słabszych i pomaga potrzebującym: Sekret Eleonory, Karlsson z dachu, Ernest i Celestyna, zestaw filmów krótkich: dorośli i dzieci;

3) wie, jak należy zachowywać się w stosunku do dorosłych i rówieśników (formy grzecz-nościowe); rozumie potrzebę utrzymywania dobrych relacji z sąsiadami w miejscu zamieszkania; jest chętny do pomocy, respektuje prawo innych do pracy i wypoczynku: Karlsson z dachu, Madika z Czerwcowego Wzgórza, Sekret Eleonory, zestaw filmów krótkich: dorośli i dzieci;

4) jest tolerancyjny wobec osób innej narodowości, tradycji kulturowej itp.; wie, że wszyscy ludzie mają równe prawa: wszystkie filmy w cyklu;

5) zna prawa ucznia i jego obowiązki (w tym zasady bycia dobrym kolegą), respektuje je; uczestniczy w szkolnych wydarzeniach: Moja mama jest w Ameryce i spotkała Buffalo Billa, Sekret Eleonory, Karlsson z dachu.

wiecej na www.nhef.pl


okiem nauczycielaFilmowi bohaterowie to cykl filmów dla najmłodszych uczniów, który może stać się ciekawym uzupełnieniem programu nauczania.

Tematyka zajęć odwołuje się do treści zawartych w podstawie programowej szkoły podstawowej, głównie z zakresu edukacji polonistycznej, społecznej, przyrodniczej oraz etyki.

Pierwszy z filmów, Sekret Eleonory, to piękna opowieść, która może wzbudzić zainteresowanie uczniów książką i czytaniem – pokazuje niezwykłe przygody, jakie czekają młodego czytelnika w świecie literatury. Jednocześnie obraz ten wspiera budowanie poczucia własnej wartości, zrozumienie samego siebie, wyobrażenie – do czego dziecko może dążyć oraz jak ważną rolę odgrywa w tym wszystkim odwaga. Seans krótkich filmów o wyobraźni pomaga uczniom w rozwijaniu tej wspaniałej zdolności. A co za tym idzie – w radzeniu sobie w wielu różnorodnych sytuacjach. Przecież wyobraźnia i marzenia pomagają nam przezwyciężyć smutki, rozwiązać różne problemy, a nawet stworzyć coś wyjątkowego. Jeśli chodzi o wybraźnię i pomysłowość pomoże też wyjątkowa dziewczynka – Madika z Czerwcowego Wzgórza. W zestawie znajduje się również film Ernest i Celestyna, który opowiada o dość niezwykłej przyjaźni dwóch zupełnie różnych, niepasujących do siebie na pierwszy rzut oka postaci. Tutaj spotykamy się z pojęciami tolerancji, odmienności, wsparcia. Jak mówi podstawa programowa, uczeń kończący edukację wczesnoszkolną jest tolerancyjny wobec osób innej narodowości, tradycji kulturowej itp.; wie, że wszyscy ludzie mają równe prawa (...), także współpracuje z innymi w zabawie, w nauce szkolnej i w sytuacjach życiowych (...), niesie pomoc potrzebującym, wie, że ludzie żyją w różnych warunkach (...). W cyklu Filmowi bohaterowie dzieci mają okazję również zmierzyć się z trudnym tematem śmierci osoby bliskiej, a także skonfrontować świat dzieci ze światem dorosłych.

natalia kann nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej w warszawie

sekret eleonoryreż. D. Monfery | Francja, Włochy 2009 | 76’

tematWiara w siebieoPis filmuRodzina Nataniela dostaje w spadku po cioci Eleonorze dom wraz z bogatym księgozbiorem, który ma zostać sprzedany. Bohaterowie książek ożywają i proszą chłopca o ratunek. Kłopot w tym, że Nataniel nie umie czytać, a jest to niezbędne do ich ocalenia.wybrane wątki z Prelekcji czy znajomość liter wystarczy, by czytać książki?co to znaczy „być pewnym siebie”?czy trzeba być najlepszym we wszystkim?materiały dydaktyczneWarto umieć czytać, warto wierzyć w siebiePojĘcia kluczowewiara w siebie | odwaga | fabuła | miejsce akcji

Praca Plastycznakukiełkacelćwiczenie umiejętności odgrywania ról i budowania dialogów, rozbudzanie chęci czytania książekmateriałykolorowy brystol, flamastry, pastele lub kredki

szkoła podstawowa 1–362—63

zestaw filmów krótkich: wyobraźniałączny czas: 51’mały Ptaszek i wiewiórka | reż. L. von Dohren | Szwajcaria 2015raz, dwa, trzy – drzewo Patrzy! | reż. Y. Aronova | Francja 2015gruffalo | reż. M. Lang, J. Schuh | Wielka Brytania 2009list | reż. I. Favez | Szwajcaria 2015słoń i rower | reż. O. Shchukina | Franca 2014

tematJak rozwijać wyobraźnię?oPis zestawuTylko ludzie mają zdolność do tworzenia wyobrażeń; to niezwykła umiejętność, która pozwala nam kreować, marzyć, jest też motorem naszych działań. Jak rozwijać wyobraźnię i do czego ją wykorzystywać? Czy wyobraźnia ma ograniczenia? Dlaczego mówimy: „ten strach jest wytworem wyobraźni”? Jak używać wyobraźni do twórczych działań?wybrane wątki z Prelekcjiwyobraźnia i sposoby jej rozwijaniado czego służy wyobraźnia?wyobraźnia a spełnianie marzeńgranice wyobraźnimateriały dydaktyczneCzy wyobraźnia ma granice?PojĘcia kluczowewyobraźnia | marzenia | twórczość

ProPozycja Pracy Plastycznejco to może być?celrozbudzanie kreatywności, rozwój manualnymateriałypo jednej sztuce bazowego przedmiotu dla każdego dziecka, nożyczki, inne dowolne materiały

ernest i celestynareż. S. Aubier, V. Patar, B. Renner | Belgia, Francja, Luksemburg 2012 | 80’

tematPrzyjaźńoPis filmuNiezwykła animacja, która oprócz oscarowej nominacji zdobyła wiele nagród i przede wszystkim uznanie najmłodszych widzów na całym świecie. Opowieść o przyjaźni łączącej dwójkę na pozór zupełnie niepasujących do siebie bohaterów – niedźwiedzia Ernesta i małą myszkę Celestynę. wybrane wątki z Prelekcjina czym polega przyjaźń?dlaczego warto mieć przyjaciela?czy można przyjaźnić się z kimś zupełnie niepodobnym do nas samych?materiały dydaktyczneJak być dobrym przyjacielem?PojĘcia kluczoweprzyjaźń | odmienność | wsparcie | cechy charakteru

ProPozycja Pracy Plastycznejprzyjacielski niedźwiedź – układankacelwykształcenie umiejętności pracy w grupie, ćwiczenie w udzielaniu pozytywnej informacji zwrotnejmateriałypocięty na kawałki (tyle części, ile osób liczy grupa) rysunek misia (duży, np. formatu B1), klej, flamastry, arkusz papieru B1

filmowi Bohaterowie


zestaw filmów krótkich: doroŚli i dzieciłączny czas: 45’mały gruffalo | reż. U. Heidschötter, J. Weiland | Wielka Brytania 2011sandra | reż. D. Wramneby | Szwecja 2012suPertata i Pele | reż. A. Saugestad Helland |Norwegia 2011

tematPo co nam dorośli?oPis zestawuJak wygląda świat dorosłych i czym różni się od świata dzieci? Filmy, które zostaną pokazane podczas spotkania, ukazują relacje między dorosłymi i dziećmi. Co to znaczy być dorosłym? Czy trudno być dorosłym? Czy dziecko może pomóc dorosłemu?wybrane wątki z Prelekcjico to znaczy być dorosłym? co znaczy być dzieckiem?czy bycie dorosłym jest trudne czy łatwe?co się dzieje, gdy dorośli nie mają czasu dla dzieci i czy można coś na to poradzić?czego dzieci uczą się od dorosłych? czy dorośli uczą się czegoś od dzieci?materiały dydaktyczneCzy łatwo być dorosłym?PojĘcia kluczowedorośli | dziecko | brak czasu | uczenie się od siebie nawzajem

ProPozycja Pracy Plastycznejkiedy będę dorosły, to…celkształtowanie umiejętności opowiadania i określania siebie, rozwój manualnymateriałykartka z bloku technicznego A4 i kartka A3 dla każdego, pastele, farby akwarelowe i szeroki pędzel, klej

karlsson z dachureż. V. Idsøe | Norwegia, Szwecja 2002 | 77’

tematKażdy czasem czegoś nie wieoPis filmuAnimowana adaptacja książki Astrid Lindgren. Na dachu jednego ze sztokholmskich domów mieszka Karlsson w malutkim domku ukrytym za kominem. Karlsson ma niezwykłą umiejętność – dzięki śmigłu umieszczonemu na plecach potrafi latać. Jest też najlepszym przyjacielem mieszkającego w tym samym domu Braciszka. Spędza z nim czas, gdy ten czuje się samotny. Karlsson, jak sam twierdzi, jest najlepszym specjalistą od wszystkiego. Niestety często zdarza mu się coś popsuć. Przyznanie się do błędu nie jest jednak proste. wybrane wątki z Prelekcjico to znaczy być specjalistą?czy zawsze musimy wszystko wiedzieć?dlaczego warto przyznawać się do niewiedzy?materiały dydaktyczneKarlsson – wyjątkowy bohater Astrid LindgrenPojĘcia kluczowewiedza | błąd | specjalista

ProPozycja Pracy Plastycznejogłoszeniecelzapoznanie się z formą ogłoszenia, dzielenie się wiadomościami, rozwój manualnymateriałykartki A3, kredki, flamastry

64—65 szkoła podstawowa 1–3 filmowi Bohaterowie

moja mama jest w ameryce i sPotkała buffalo billareż. M. Boréal, T. Chatel | Francja 2013 | 76’

tematStawianie czoła problemomoPis filmuJeanem i jego bratem opiekują się niania i zapracowany tata. Mama chłopców jest w podróży i przesyła synom pocztówki z najodleglejszych zakątków świata. Jean rozpoczyna naukę w szkole – stawia czoła nowym problemom. Z czasem musi również oswoić się ze smutną prawdą o śmierci mamy.wybrane wątki z Prelekcjiczy każdy ma jakieś problemy i doświadcza trudnych sytuacji?czy rodzina i przyjaciele pomagają nam, kiedy mamy problem?jak oswoić się z nową sytuacją?jak pocieszyć kogoś, kto przeżywa smutne chwile?materiały dydaktyczneJak stawiać czoła problemom?PojĘcia kluczowewsparcie | przyjaźń | dorastanie | oswajanie się ze smutnymi wydarzeniami

ProPozycja Pracy Plastycznejwyślij pocztówkęcelrozwój emocjonalny, uwrażliwienie na potrzeby i uczucia innychmateriałykartki z brystolu formatu pocztówki, kredki, flamastry

madika z czerwcowego wzgórzareż. G. Graffman | Szwecja 1980 | 82’

tematPrzygodyoPis filmuSiedmioletnia Madika ma głowę pełną pomysłów na zabawy i psoty. Jej młodsza siostra Lisabet i przyjaciele nigdy więc się nie nudzą w towarzystwie niesfornej mieszkanki Czerwcowego Wzgórza. Każdy dzień to szansa na to, by przeżyć jakąś przygodę. wybrane wątki z PrelekcjiMadika – bohaterka opowiadania Astrid Lindgrenbohaterowie Astrid Lindgren, czyli dzieci, które nigdy się nie nudząnasze ulubione sposoby na spędzanie wolnego czasuwakacje – czas pełen przygódmateriały dydaktyczneMój dzień na Czerwcowym WzgórzuPojĘcia kluczoweprzygoda | wyzwania | rozwaga

ProPozycja Pracy Plastycznejdziennik przygódcelrozwijanie umiejętności opowiadania, rozwój manualny


FiLmoWe podróŻe

Dzieci powinny mieć świadomość, że nasz świat pełen jest różnorodności i kontrastów. Jeśli dzisiaj dowiedzą się, że to, co odmienne, może być fascynujące i warte poznania, w przyszłości będzie im dużo łatwiej odnaleźć się w wielokulturowej rzeczywistości.

Widzowie mogą poznać w tym cyklu ekranizacje najpiękniejszych baśni świata. Czasami nie opowiadają one wprost o miejscu, z którego pocho-dzą, czasami ma się wrażenie, że podobne historie mogłyby zostać wymyślone w Polsce. Paradoksalnie stanowi to podstawę niniejszego cyklu. Dobrze jest od najmłodszych lat szukać związków między róż-nymi elementami kultury. Warto wcześnie zaszczepić uczniom wiedzę, że wszyscy ludzie są do siebie podobni, a różnice w wyglądzie czy zwy-czajach są zaledwie powierzchowne. Część tej wiedzy jest przekazy-wana w trakcie multimedialnych prelekcji, podczas których omawiane są podstawowe informacje z dziedziny geografii lub historii, przeplatane ciekawostkami dotyczącymi danego kraju. Ze względu na tematykę pre-lekcji cykl przeznaczony jest dla starszych uczniów, którzy mają dobrze rozwiniętą wyobraźnię. Dzięki niej łatwiej im będzie szukać w filmach informacji o bohaterach i krajach, z których pochodzą.

Film Jan z Księżyca został włączony do programu dzięki uprzejmości Instytutu Francuskiego

Film Sierżant Pepper został włączony do programu dzięki uprzejmości Instytutu Goethego

66—67


szkoła podstawowa 1–3 filmowe podróże

Powiązanie z Podstawą Programową

(...) W procesie kształcenia ogólnego szkoła podstawowa kształtuje u uczniów postawy sprzyjające ich dalszemu rozwojowi indywidu-alnemu i społecznemu, takie jak: uczciwość, wiarygodność, odpowiedzialność, wytrwałość, poczucie własnej wartości, szacunek dla innych ludzi, ciekawość poznawcza, krea-tywność, przedsiębiorczość, kultura osobista, gotowość do uczestnictwa w kulturze, podej-mowania inicjatyw oraz do pracy zespołowej.

W rozwoju społecznym bardzo ważne jest kształtowanie postawy obywatelskiej, postawy poszanowania tradycji i kultury własnego narodu, a także postawy poszanowania dla innych kultur i tradycji. Szkoła podejmuje odpowiednie kroki w celu zapobiegania wszel-kiej dyskryminacji: wszystkie filmy w cyklu.

I. Treści nauczania – klasa I szkoły podstawowej

1. Edukacja polonistyczna. Wspomaganie rozwoju umysłowego w zakresie wypowia-dania się. Dbałość o kulturę języka. (...): wszystkie filmy w cyklu. Uczeń kończący klasę I:

1) w zakresie umiejętności społecznych warunkujących porozumiewanie się i kul-turę języka:

a) obdarza uwagą dzieci i dorosłych, słucha ich wypowiedzi i chce zrozumieć, co przekazują; komunikuje w jasny sposób swoje spostrzeżenia, potrzeby, odczucia: Przyjaciel na balkonie, Alfie, mały wilkołak,

c) uczestniczy w rozmowie na tematy związane z życiem rodzinnym i szkolnym, także inspirowane literaturą: Przyjaciel na balkonie, Dzieci z Bullerbyn;

2) w zakresie umiejętności czytania i pisania:e) interesuje się książką i czytaniem;

słucha w skupieniu czytanych utworów (np. baśni, opowiadań, wierszy): zestaw filmów krótkich.

5. Edukacja społeczna. Wychowanie do zgodnego współdziałania z rówieśnikami i dorosłymi. Uczeń kończący klasę I:

3) wie, co wynika z przynależności do swojej rodziny, jakie są relacje między najbliższymi, wywiązuje się z powinności wobec nich: Alfie, mały wilkołak, Kłopoty Pan Patyka, Dzieci z Bullerbyn, Przyjaciel na balkonie, Sierżant Pepper;

8) wie, jakiej jest narodowości, że mieszka w Polsce, a Polska znajduje się w Europie; zna symbole narodowe (flaga, godło, hymn narodowy), rozpoznaje flagę i hymn Unii Europejskiej: wszystkie filmy w cyklu.

11. Etyka. Przybliżanie dzieciom ważnych wartości etycznych na podstawie baśni, bajek i opowiadań, a także obserwacji życia codziennego.

Uczeń kończący klasę I:1) przestrzega reguł obowiązujących

w społeczności dziecięcej (współpracuje w zabawach i w sytuacjach zadaniowych) oraz w świecie dorosłych (grzecznie zwraca się do innych, ustępuje osobom starszym miejsca w autobusie, podaje upuszczony przedmiot itp.): Przyjaciel na balkonie, Sierżant Pepper, Dzieci z Bullerbyn.

wiecej na stronie www.nhef.pl

66—67


okiem nauczyciela Cykl Filmowe podróże jest interesującym uzupełnieniem planu wychowawczo-dydaktycznego w edukacji wczesnoszkolnej. Wspomaga nauczyciela w realizowaniu zadań, jakie stawia przed nim podstawa programowa. Prezentowane filmy zabierają dzieci w obszary różnorodnych kultur. Ważnym celem nauczania jest ukształtowanie systemu wiadomości i umiejętności potrzebnych dziecku do poznawania i rozumienia świata. Świat, w dosłownym znaczeniu tego słowa, jest wspaniałą przygodą, w którą udajemy się podczas tych właśnie seansów. Mamy szansę przybliżyć uczniom, za pomocą ciekawych lekcji i pięknych filmów, tak różnorodne państwa, jak: Niemcy, Norwegia, Austria, Szwecja czy Holandia i jest to tylko jedna strona medalu. W filmach bowiem zawarte są również wątki, które doskonale wpisują się w zagadnienia z zakresu etyki, edukacji społecznej, przyrodniczej oraz polonistycznej. Spotkamy się tu z pojęciami posłuszeństwa, sprawiedliwości, tolerancji, akceptacji, odwagi, nagrody i kary, przyjaźni, wierności, niepewności o własny los, inności. Dowiemy się nawet, jak dbać o naszych czworonożnych przyjaciół. Filmowe podróże pomagają zrozumieć odmienności kulturowe innych narodów, a dzięki temu lepiej identyfikować się z własną narodowością, tradycjami itd. Dzięki Filmowym podróżom uczniowie będą mieli okazję również wybrać się na wycieczkę pozaziemską – na Księżyc.

natalia kann nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej w warszawie

zestaw filmów krótkich: różne strony Światałączny czas: 45’Prezenty astona | reż. U. Geffenblad, L. Geffenblad | Szwecja 2012wstyd i okulary | reż. A. Riconda | Włochy 2013Śnieg | reż. A. Lanciaux, S. Roze | Francja 2015niesPodzianka | reż. J. Frey | Niemcy 2015

tematFilmy świataoPis zestawuFilmy wybrane do tego zestawu pochodzą z różnych stron świata i odkrywają przed młodymi widzami jego nieznane zakątki. Dlaczego warto podróżować i poznawać inne kultury, obyczaje, tradycje? Czy podróż zawsze musi być realna? Czy czytanie książek, podziwianie obrazów, zdjęć i oglądanie filmów również można nazwać podróżowaniem? Z tekstów kultury możemy bardzo wiele nauczyć się o naszych rówieśnikach żyjących w innych, dalekich krajach.wybrane wątki z Prelekcjijak można podróżować? Czy tylko dzięki samolotom, pociągom i samochodom?po co oglądamy filmy?co oglądają i jak żyją nasi rówieśnicy z innych krajów?materiały dydaktyczneCzego uczą nas podróże?PojĘcia kluczowepodróż | film | tekst kultury | kultura

ProPozycja Pracy Plastycznejgra planszowacelzdobywanie wiedzy o różnych kulturach, wspólna zabawamateriałytektura (najlepiej kremowa), format A4 dla każdego z zaznaczeniami, pastele, flamastry, małe kartki, plastelina do robienia pionków

68—69 szkoła podstawowa 1–3 filmowe podróże

jan z ksiĘżycareż. S. Schesch | Francja, Irlandia, Niemcy 2012 | 85’

tematFrancjaoPis filmuJan – jedyny mieszkaniec Księżyca – łapie za ogon przelatującą kometę i wyrusza w podróż na Ziemię. Okazuje się jednak, że nie jest tu mile widziany. Dorośli traktują go jak obcego i nie zamierzają się z nim przyjaźnić. Ponadto, kiedy Jana nie ma na Księżycu, dzieci na Ziemi nie mogą zasnąć. Czy uda im się pomóc Janowi wrócić do domu, zanim schwytają go dorośli? Jan z Księżyca to kolejna po Trzech zbójcach adaptacja książki Tomiego Ungerera.wybrane wątki z Prelekcjiksiężyc obecny w bajkach i baśniachczym się od siebie różnimy i czy różnice są ważne?co to znaczy akceptacja?materiały dydaktyczneWyjątkowy gość czy intruz – przygody księżycowego Jana na planecie ZiemiaPojĘcia kluczoweakceptacja | tolerancja | przyjaźń | podobieństwa i różnice między ludźmi

ProPozycja Pracy PlastycznejMona Lisa naszych czasówcelzapoznanie z obrazem, utrwalenie wiadomości o Luwrze, przetwarzanie obrazu w celu oswojenia z dziełami sztukimateriałyksero konturu portretu w formacie A4 i biała kartka A3 do wykonania ramy dla każdego, pastele, kolorowe papiery typu wycinanka, klej, wydruk z portretem (Mona Lisa Leonarda da Vinci) do wglądu podczas pracy

alfie, mały wilkołakreż. J. Lürsen | Holandia 2011 | 98’

tematHolandiaoPis filmuWychowujący się w zastępczej rodzinie mały Alfie przeżywa zaskoczenie, gdy w dniu swoich siódmych urodzin nagle przeistacza się w wilkołaka. Czy uda mu się ukryć tożsamość przed swoją rodziną? Czy bliscy są w stanie zaakceptować odmienność Alfiego?wybrane wątki z Prelekcjipołożenie Holandii – ponad połowa terytorium leży poniżej poziomu morzawiatraki, ser, chodaki, tulipany, rowery, Rembrandt, van Goghwysoki poziom tolerancjimateriały dydaktyczneNikt nie jest jedyny biedny, niewidomy czy z aparatem na zębach. Oglądamy film Alfie, mały wilkołakPojĘcia kluczowetolerancja | akceptacja | inność | monarchia | położenie poniżej poziomu morza

ProPozycja Pracy Plastycznejobrazki z Delftcelutrwalenie wiadomości o Holandii i historii, rozwój plastycznymateriałykwadratowa kartka z brystolu dla każdego, cienkie pędzelki, ciemnoniebieska akwarela, klej, duży papier (B1), wydruki z kaflami z Delft do wglądu podczas pracy


kłoPoty Pana Patykareż. A.Ö. Ommundsen | Norwegia 2011 | 72’

tematNorwegiaoPis filmuJunior wraz z rodzicami i bratem przeprowadza się do nowego miasta. Razem z nim wyrusza jego najlepszy przyjaciel – Pan Patyk i jego rodzina – Pani Patyk i małe Patyczątko. Chłopiec jest przekonany, że nie odnajdzie się w nowym otoczeniu. Film będzie dla dzieci niezwykłą podróżą do urokliwego, małego miasteczka w Norwegii, która pozwoli im poznać kulturę Półwyspu Skandynawskiego.wybrane wątki z Prelekcjidlaczego w Norwegii rządzi król?dlaczego w tak dużym kraju mieszka tak mało ludzi?przyroda w Norwegiisporty zimowe w Norwegiimateriały dydaktyczneKiedy wszystko się zmienia, czyli przeprowadzka Juniora i Pana PatykaPojĘcia kluczowemonarchia | fiord | sporty zimowe

ProPozycja Pracy Plastycznejdrewniany przyjacielcelrozwijanie zdolności manualnych, kształtowanie umiejętności budowania i opisywania postaci, zabawa w odgrywanie ról i dialogówmateriałydla każdego kuchenny przyrząd drewniany (łopatka, łyżka, widelec itp.), plastelina, krepina, tkaniny, sznurek lub grubsze nici, filc, nożyczki, taśma klejąca

sierżant PePPerreż. S. Nettelbeck | Niemcy 2003 | 96’

tematNiemcyoPis filmuSierżant Pepper – wyjątkowy psiak – dzięki ekscentrycznemu milionerowi zostaje spadkobiercą wielkiej fortuny. Ten, kto będzie się nim dobrze opiekował, zyska więc nie tylko psa, ale również spadek. Pepper ucieka z rąk nieuczciwych i żądnych zysku dzieci milionera i spotyka Felixa, chłopca, który jest gotowy go przygarnąć, uznając go za zwyczajnego znajdę. Tak rozpoczyna się seria przygód najlepszych przyjaciół – Sierżanta Peppera i małego Felixa.wybrane wątki z Prelekcjikraje, z którymi sąsiaduje PolskaBerlin – stolica Niemiecco wiemy o niemieckiej kulturze?bohaterowie bajek i baśni niemieckich autorówmateriały dydaktyczneJa i mój pupil – wyjątkowa przyjaźń ze zwierzętamiPojĘcia kluczoweBerlin | odpowiedzialność | opiekuńczość | zwierzęta – ich prawa i potrzeby

ProPozycja Pracy Plastycznejniemieckie memocelutrwalenie wiadomości o Niemczech, ćwiczenie zapamiętywania, spostrzegawczościmateriałydla każdego para kwadratów ze sztywnej tektury (10x10 cm), flamastry

70—71 szkoła podstawowa 1–3 filmowe podróże

dzieci z bullerbynreż. L. Hallström | Szwecja, Włochy 1986 | 91’

tematSzwecjaoPis filmuLisa, Britta, Anna, Olle, Lasse i Bosse przeżywają na co dzień niesamowite przygody i nigdy się nie nudzą. Każde z nich ma głowę pełną niezwykłych pomysłów na to, jak spędzić wakacje w Bullerbyn – najmniejszej i najsłynniejszej wiosce na świecie.wybrane wątki z Prelekcjikraje skandynawskieSzwecja i SztokholmBullerbyn – najsłynniejsza wioska na świecieAstrid Lindgren – wyjątkowa pisarkaszwedzka literatura dla najmłodszychmateriały dydaktyczneI cóż że ze Szwecji PojĘcia kluczowePółwysep Skandynawski | Sztokholm | Astrid Lindgren

ProPozycja Pracy Plastycznejzabawka w starym stylucelzwrócenie uwagi na różne sposoby życia i zabawy w przeszłości i teraźniejszościmateriaływydruki lalek i ubrań, nożyczki, flamastry lub kredki

Przyjaciel na balkoniereż. H. Tabak | Austria 2012 | 90’

tematAustriaoPis filmuMika niełatwo nawiązuje relacje z nowo poznanymi ludźmi. Kiedy odkrywa, że na jednym z balkonów w jego bloku mieszka koń, postanawia ustalić, co kryje się za tą niezwykłą sprawą. Wkrótce zaprzyjaźnia się ze swoją sąsiadką Daną i razem z nią próbuje pomóc w tarapatach właścicielowi zwierzęcia.wybrane wątki z Prelekcjipołożenie geograficzne Austrii, Alpy, DunajWiedeń, czyli miasto – dzieło sztukiwybitni twórcy – Mozart, Strauss, bracia Grimmmateriały dydaktyczneOdwiedzamy AustrięPojĘcia kluczoweprzyjaźń | odpowiedzialność | alpejski krajobraz | zabytki Wiednia

ProPozycja Pracy Plastycznejwyślij pocztówkęcelrozwój emocjonalny, uwrażliwienie na potrzeby i uczucia innychmateriałykartki z brystolu formatu pocztówki, kredki, flamastry


FiLmoWe seKretyKino jest miejscem magicznym, pozwalającym widzowi zanurzyć się w nieznany wcześniej świat. Chociaż jest to jedna z najbardziej popularnych form rozrywki, mało kto zastanawia się, jak bardzo kino zmieniło się w ciągu wieków.

Ten cykl to propozycja dla dzieci, które lubią dociekać prawdy i zadają mnóstwo pytań na każdy temat. Czy ktoś wie, jak wygląda kabina ope-ratora? Jak to się dzieje, że film nagrany na taśmie widać na tak dużym ekranie? Jak powstaje film animowany i czy wszystkie bajki mają jakieś cechy wspólne? W jaki sposób film przenosi widza w przeszłość lub w przyszłość? To tylko część pytań, odpowiedzi na nie będzie można poznać podczas spotkań w kinie. Oprócz tematów prelekcji na krótkie omówienie zasługują również filmy dobrane specjalnie do tego cyklu. Są to przepiękne i niebanalne historie, znalezione na festiwalach dziecię-cych lub w dorobku najbardziej uznanych studiów filmowych. Ze względu na tematykę prelekcji cykl jest przeznaczony dla starszych uczniów, którzy mają dobrze rozwiniętą wyobraźnię. Dzięki niej łatwiej im będzie zrozumieć, jak powstaje film i dlaczego w określony sposób oddziałuje na widzów.

Film Zostawcie Mississippi został włączony do programu dzięki uprzejmości Instytutu Goethego

72—73


szkoła podstawowa 1–3 filmowe sekrety72—73

Powiązanie z Podstawą Programową edukacji wczesnoszkolnej

4. Edukacja plastyczna. Uczeń kończący klasę III:

1) w zakresie percepcji sztuki:a. określa swoją przynależność kulturową

poprzez kontakt z wybranymi dziełami sztuki (…): wszystkie filmy w cyklu;

2) w zakresie ekspresji przez sztukę:a. podejmuje działalność twórczą, posługu-

jąc się takimi środkami wyrazu plastycz-nego, jak: kształt, barwa, faktura, w kom-pozycji na płaszczyźnie i w przestrzeni (stosując określone materiały, narzędzia i techniki plastyczne): warsztaty pla-styczne po filmach;

3) w zakresie recepcji sztuki:a. rozróżnia takie dziedziny działalności

twórczej człowieka, jak: architektura, sztuki plastyczne oraz inne określone dyscypliny sztuki (fotografia, film) i przekazy medialne (telewizja, Internet), a także rzemiosło artystyczne i sztuka ludowa: wszystkie filmy w cyklu.

5. Edukacja społeczna. Uczeń kończący klasę III:

1) odróżnia dobro od zła, stara się być spra-wiedliwym i prawdomównym; nie krzywdzi słabszych i pomaga potrzebującym: Nocturna, Zostawcie Mississippi, Ronja, córka zbójnika;

2) wie, jak należy zachowywać się w sto-sunku do dorosłych i rówieśników (formy grzecznościowe); rozumie potrzebę utrzymywania dobrych relacji z sąsiadami w miejscu zamieszkania; jest chętny do pomocy, respektuje prawo innych

do pracy i wypoczynku: Nocturna, Svein i szczur, Nowe przygody dzieci z Bullerbyn;

3) zna prawa ucznia i jego obowiązki (w tym zasady bycia dobrym kolegą), respektuje je; uczestniczy w szkolnych wydarzeniach: Nocturna.

11. Etyka. Uczeń kończący klasę III:1) rozumie, że ludzie mają równe prawa,

niezależnie od tego, gdzie się urodzili, jak wyglądają, jaką religię wyznają, jaki mają status materialny; okazuje szacunek osobom starszym: np. Nocturna, Svein i szczur;

2) zastanawia się nad tym, na co ma wpływ, na czym mu zależy, do czego może dążyć, nie krzywdząc innych; stara się nieść pomoc potrzebującym: Nocturna, Ronja, córka zbójnika;

3) wie, na czym polega prawdomówność i jak ważna jest odwaga przeciwstawiania się kłamstwu i obmowie; potrafi z tej per-spektywy oceniać zachowania bohaterów baśni, opowiadań, legend, komiksów: Nocturna;

5) starannie dobiera przyjaciół i pielęgnuje przyjaźnie w miarę swoich możliwo-ści: Nocturna, Nowe przygody dzieci z Bullerbyn, Svein i szczur.


okiem nauczycielaCykl Filmowe sekrety pomaga rozwijać w uczniach umiejętność świadomego, pełnego odbioru filmów. Dzięki poszerzaniu wiedzy dotyczącej procesu powstawania filmu oraz dostarczaniu niezliczonych tematów do rozmów stanowi on doskonałe wsparcie rozwoju intelektualnego, emocjonalnego i społecznego dzieci. Pierwsze spotkanie przybliża uczniom specyfikę sztuki filmowej i pomaga im rozwinąć kompetencje w zakresie recepcji dzieł z różnych dziedzin działalności twórczej człowieka. Prelekcja na temat roli muzyki w kinie wspiera edukację muzyczną dzieci. Jak mówi jeden z zapisów podstawy programowej, uczeń klasy trzeciej powinien także rozumieć umowne znaczenie rekwizytu i umieć się nim posłużyć w scence teatralnej. Po spotkaniu dotyczącym roli scenografii z pewnością stanie się to dla niego łatwiejsze. Włączenie do cyklu zarówno filmów aktorskich, jak i animacji pozwala pokazać dzieciom świat filmu w całej jego różnorodności.

Paulina krzeŚniak nauczycielka języka polskiego w szkole podstawowej nr 32 z oddziałami integracyjnymi im. małego powstańca w warszawie

nocturnareż. A. Garcia, V. Maldonado | Francja, Hiszpania 2007 | 88’

temat filmuJak działa kino?oPis filmuDzięki filmom można udać się w podróż. Jest ona niczym fascynujący sen. Jak to się dzieje, że na taśmie zapisywany jest obraz i jak to możliwe, że pojawia się on później na ekranie?wybrane wątki z Prelekcjina czym polega magia kina dziś, a na czym opierała się sto lat temu?oglądanie filmu jako swego rodzaju podróż i senidentyfikacja z filmowym bohateremmateriały dydaktycznejeśli nie będę się bał, nic mi nie zrobisz, czyli jak walczyć z cieniem własnego strachu rozmawiamy o filmie NocturnaPojĘcia kluczowelęki i fobie oraz konieczność mierzenia się ze swoimi słabościami i podejmowania z nimi walkidrzemiąca w każdym z nas siła wewnętrznamagia kinaidentyfikacja z bohaterem

ProPozycja Pracy Plastycznejlampiony ze sceną z filmuceluświadomienie widzom roli światła w projekcji kinowejmateriałytalerzyki papierowe, papier pergaminowy z papierowymi obręczami, pastele, zszywacze, nitka, podgrzewacze

74—75 szkoła podstawowa 1–3 filmowe sekrety

zostawcie mississiPPireż. D. Buck | Niemcy 2007 | 98’

tematJak powstaje film?oPis filmuEmma przyjeżdża na wakacje do babci. Wspólnie postanawiają przygarnąć klacz Mississippi, która szuka nowego domu. Okazuje się jednak, że ten, kto zaopiekuje się klaczą, odziedziczy również gospodarstwo należące do jej byłego właściciela. We wsi pojawia się nieuczciwy krewny, któremu nie zależy na zwierzęciu, a jedynie na spadku po wuju. Emma wraz z babcią zaczynają walkę o Mississippi. wybrane wątki z Prelekcjiróżnice między filmem aktorskim a animowanymetapy powstawania filmuosoby zaangażowane w powstanie filmumateriały dydaktyczneCzy taper to zwierzę? Rozmawiamy o początkach kinaPojĘcia kluczoweetapy powstawania filmów | film aktorski i film animowany | reżyser | operator filmowy | aktor | montaż | produkcja filmu

ProPozycja Pracy Plastycznejwspólna historia celdoskonalenie umiejętności budowania opowieści i dostrzegania związków przyczynowo-skutkowych oraz roli montażu w procesie powstawania filmumateriałykartki A4, pastele, nożyczki, taśma filmowa, zszywki

svein i szczurreż. V. Ringen | Norwegia 2007 | 73’

tematAktorskie zadaniaoPis filmuJakie zadania stają przed aktorem wcielającym się w rolę filmową? Jak przygotowuje się do roli? Czy praca na planie to łatwe zadanie, szczególnie dla małych aktorów występujących w produkcjach dla dzieci?wybrane wątki z Prelekcjifilm aktorski a film animowanykto pomaga aktorowi przygotować się do roli?jak wygląda praca aktora na planie filmowym?w jaki sposób aktor wyraża emocje?materiały dydaktyczneNasi pupilePojĘcia kluczoweprzyjaźń | tolerancja | ocenianie innych | aktor | rola | reżyseria | emocje | charakteryzacja

ProPozycja Pracy Plastycznejmaskacelkształtowanie umiejętności rozmawiania o emocjach (rozpoznawanie, opisywanie emocji) i interpretacji związanego z nimi wyrazu twarzymateriałykształt twarzy wycięty z brystolu (dla każdego ucznia), pastele, flamastry, brokat, cekiny, kolorowy papier samoprzylepny, karteczki z rodzajem emocji w woreczku


nowe Przygody dzieci z bullerbynreż. L. Hallström | Szwecja 1987 | 95’

tematCo to jest scenografia?oPis filmuKolejne przygody mieszkańców Zagrody Północnej, Środkowej i Południowej. Po wakacjach Lisa, Britta, Anna, Olle, Lasse i Bosse wracają do szkoły. Wielkimi krokami zbliża się zima i święta, które w Bullerbyn zawsze są wyjątkowe i warto czekać na nie cały rok. wybrane wątki z Prelekcjiw jaki sposób scenografia sugeruje nam miejsce akcji?funkcje scenografii i jej rodzajepraca scenografa i trud dokumentacjimateriały dydaktyczneCo to jest scenografia i czego się dzięki niej dowiadujemy?PojĘcia kluczowescenografia | scenograf | kryminał | dokumentacja | przygoda | przestrzeń

ProPozycja Pracy Plastycznejteatrzykcelugruntowanie wiadomości o roli scenografii, działanie twórcze materiałynacięty brystol A4 dla każdego, nożyczki, flamastry lub pastele, klej, papier kolorowy cieńszy i grubszy

biuro detektywistyczne lassego i mai. sekret rodziny von bromreż. P. Klänge, W. Söderlund | Szwecja 2013| 83’

tematMuzyka w filmie oPis filmuLasse i Maja – początkujący detektywi – odnajdują skrzynię, której nikt nie umie otworzyć. Okazuje się, że to skarb rodziny Von Brom, odnaleziony po ponad dwustu latach. To dopiero początek detektywistycznej przygody młodych bohaterów. Wkrótce w miasteczku zaczynają ginąć rodowe pierścienie Von Bromów. Czy jeden z członków rodu chce przejąć rodzinne klejnoty? Lasse i Maja postanawiają rozwiązać zagadkę. wybrane wątki z Prelekcjirodzaje dźwięków w filmieilustracyjna rola muzyki w filmierola dźwięków i muzyki w filmie dziś i kiedyśmateriały dydaktyczneBiuro detektywistyczne Lassego i Mai – zagadki dla każdego PojĘcia kluczowefilm niemy i film dźwiękowy | muzyka | dźwięk | taper

ProPozycja Pracy Plastycznejgrzechotka celuwrażliwianie słuchowe materiały po 2 kubki jednorazowe na osobę, ryż, kasze, groch

76—77 szkoła podstawowa 1–3 filmowe sekrety

ronja, córka zbójnikareż. T. Danielsson | Szwecja, Norwegia 1984 | 126’

tematKsiążka i filmoPis filmuRonja i Birk przychodzą na świat w tę samą burzową noc. Ona jest córką Matta, herszta zbójeckiej bandy. On zaś synem Borka – największego przeciwnika Matta. Mijają lata, Ronja i Birk dorastają i zaprzyjaźniają się ze sobą mimo sprzeciwu ojców. Czy uda mi się pogodzić groźnych zbójników?wybrane wątki z PrelekcjiAstrid Lindgren – autorka, którą zna każde dzieckoRonja – wyjątkowa bohaterkaekranizacja, czyli książka na ekraniefilm, czyli opowiadanie za pomocą obrazumateriały dydaktyczneKsiążka na ekranie, czyli co to jest ekranizacja PojĘcia kluczoweadaptacja | ekranizacja | lektura | powieść

ProPozycja Pracy Plastycznejplakatcelkształtowanie umiejętności rozpoznawania kluczowych wątków w utworze literackim, myślenie symbolicznemateriałypastele, kartki formatu A3 (ewentualnie inne w zależności od techniki)

zestaw filmów krótkich: animacjełączny czas: 59’tank | reż. N. Milton | usa 2013 jeżyki w mieŚcie | reż. E. Lacis | Litwa 2012mały gruffalo | U. Heidschötter, J. Weiland | Wielka Brytania 2011dżin z Puszki | reż. C. Barras | Szwajcaria 2004jak to siĘ dzieje Pyta agnisia, że na ekranie widzimy misia | reż. J. Antonisz | Polska 1970

tematCo to jest animacja?oPis zestawuAnimacja jest jedną z najstarszych form filmowych i obejmuje swoim zasięgiem wiele technik. Proces powstawania filmu animowanego nie jest łatwy. Czasem mija wiele lat od pierwszego pomysłu i wyobrażenia do jego realizacji. Jakie możliwości daje film animowany i jakie są metody jego realizacji? Zestaw filmów prezentuje różne techniki filmu animowanego.wybrane wątki z Prelekcjitechniki filmu animowanegoproste sposoby animowania rysunkujak zrobić własną animację lalkową?materiały dydaktyczneJak samemu zrobić film animowany?PojĘcia kluczowetechniki animacji (rysunkowa, lalkowa, wycinankowa, plastelinowa,3D, materiałów sypkich, komputerowa) | własny film animowany | twórczość

ProPozycja Pracy Plastycznejmoja animacjacelzapoznanie z techniką prostej animacji rysunkowejmateriałyflamastry, ok. 10 małych kartek dla każdej osoby


78—79 FILMOWE PRZYGODYsZkOła PODstaWOWa 1–3 szKo

łapo

dsta

WoW

a 4–

6



FiLmoWe LeKcJe KLasa iVSiłą wybranych do tego cyklu filmów są ich tematy oraz interesujący, dynamiczni bohaterowie, których losy dostarczają widzom w klasie czwartej wielu emocji. Nieszablonowe ujęcia tematów, zwroty akcji, zaskakujące rozstrzygnięcia – to wszystko sprawia, że młodzi ludzie przeżywają oglądane obrazy i utożsamiają się z przedstawianymi histo-riami. Ważne dla czwartoklasistów sprawy zostały tu wplecione w cie-kawe fabuły filmowe. Pozornie nudna nauka okazuje się prawdziwą przygodą, podczas której dzieci odkrywają, że warto poznawać świat. Przy okazji stają twarzą w twarz również z trudnymi tematami, takimi jak tolerancja wobec drugiego człowieka, wobec inności, sztuka współpracy w zespole, a także wyzwania związane ze światem nowych technologii. Filmy stawiają też przed widzem pytania: co jest twoją mocną stroną? Jakie masz zainteresowania? Co robisz, aby się rozwijać?

szkoła podstawowa 4–6 filmowe lekcje80—81

Powiązanie z Podstawą Programową kształcenia ogólnego dla szkół Podstawowych

Do najważniejszych umiejętności zdoby-wanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego w szkole podstawowej należą:(…)3. myślenie naukowe – umiejętność formu-

łowania wniosków opartych na obserwa-cjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa: Wicher i Podejmując ryzyko

(…);5) umiejętność posługiwania się nowoczes-

nymi technologiami informacyjno-komuni-kacyjnymi, w tym także dla wyszukiwania i korzystania z informacji: Brak zasięgu;

6) umiejętność uczenia się jako sposób zaspokajania naturalnej ciekawości świata, odkrywania swoich zainteresowań i przygotowania do dalszej edukacji: Felix;

7) umiejętność pracy zespołowej: Wojna na deski.

(…)W procesie kształcenia ogólnego szkoła podstawowa kształtuje u uczniów postawy sprzyjające ich dalszemu rozwojowi indywidu-alnemu i społecznemu, takie jak: uczciwość, wiarygodność, odpowiedzialność, wytrwałość, poczucie własnej wartości, szacunek dla innych ludzi, ciekawość poznawcza, kreatywność, przedsiębiorczość, kultura osobista, gotowość do uczestnictwa w kulturze, podejmowania inicjatyw oraz do pracy zespołowej: wszyst-kie filmy, ze szczególnym uwzględnieniem Superbrat, Wojna na deski i Eskil i Trynidad(…).

jĘzyk PolskiII. Analiza i interpretacja tekstów kultury.

Uczeń poznaje teksty kultury odpowiednie dla stopnia rozwoju emocjonalnego i intelek-tualnego; (…) uczy się je odbierać świadomie i refleksyjnie; kształtuje świadomość istnienia w tekście znaczeń ukrytych; rozwija zainte-resowania różnymi dziedzinami kultury; (…) w kontakcie z dziełami kultury kształtuje hierarchię wartości, swoją wrażliwość, gust estetyczny, poczucie własnej tożsamości i postawę patriotyczną: wszystkie filmy.


okiem nauczycielaTen cykl filmowy to znakomita propozycja dla nauczycieli klas czwartych, którzy chcą realizować elementy podstawy programowej w sposób niesztampowy, rozbudzając ciekawość uczniów poza szkolnymi ławkami i bez podręczników. Tematyka tekstów filmowych dotyka najważniejszych wyzwań stojących przed młodym człowiekiem, takich, z którymi spotyka się on w szkole, ale też poza nią. Ten program pomaga budować dziecku świat jego wartości i pobudza do zastanawiania się nad sytuacjami, z którymi na co dzień ma do czynienia. Młodzi bohaterowie filmów – często rówieśnicy naszych czwartoklasistów – poprzez swoje historie stają się nośnikami uniwersalnych prawd. Pokazują, że ich sprawy wcale nie są błahe, że mają wiele wymiarów i znaczeń. Początek nauki w czwartej klasie wiąże się z wieloma nowościami. Uczniowie wkraczają w inny świat, który oczekuje od nich coraz więcej i stawia przed nimi coraz trudniejsze zadania. Stąd też w cyklu mamy filmy pokazujące naukę jako odkrywanie świata, jako wyzwanie intelektualne, z którym dziecko chętnie się mierzy, obrazy promujące takie wartości, jak przyjaźń, tolerancja, wrażliwość na innych ludzi i współpraca w grupie, ale też takie, które dotykają spraw bieżących i bliskich młodym ludziom, np. w filmie Brak zasięgu przedstawiony jest problem uzależnienia od Internetu.

iwona brzózka-złotnickapolonistka, koordynatorka projektów w centrum edukacji oBywatelskiej w warszawie, autorka cyklu filmowe lekcje dla klasy iv szkoły podstawowej

wicherreż. K. von Garnier | Niemcy 2013 | 101’

tematSłucham, myślę, rozumiem oPis filmuHistoria Miki, która z powodu problemów w szkole zostaje wysłana na wakacje do babci prowadzącej stadninę. Film o trudnych relacjach między pokoleniami, które poprawić może dzielona pasja i wspólny cel. W przypadku Miki i jej babci będzie to walka o niezwykłego konia o imieniu Wicher. wybrane wątki z Prelekcjidlaczego warto się uczyć?dlaczego ludzie chcą być mądrzy i chcą wiedzieć coraz więcej?źródła wiedzy czego mogą nauczyć nas inni ludzie?czego musimy nauczyć się sami? materiały dydaktycznenauka nie musi być nudna, a każda okazja jest dobra do odkrywania świataPojĘcia kluczowenauka | inteligencja | autorytet | eksperyment ciekawostkaWicher jest kolejną produkcją autorów bardzo popularnego w Niemczech filmu dla dzieci Sławna piątka. Aby zagrać w Wichrze, młodzi aktorzy musieli nauczyć się jeździć konno.


brak zasiĘgureż. A. Kristinsson | Islandia 2007 | 83’

tematMój świat – świat nowych technologii oPis filmuChłopiec uzależniony od Internetu i telefonu komórkowego musi wyjechać z miasta na wieś, którą burza niespodziewanie odcina od prądu. Technika staje się nagle bezużyteczna, zaś sytuacja – coraz groźniejsza.wybrane wątki z Prelekcjimądre i z umiarem korzystanie z nowych technologiiniebezpieczeństwa związane z użytkowaniem Internetu i nowoczesnych urządzeńmaszyny w życiu człowieka – ułatwiają czy utrudniają życie? materiały dydaktycznejak nie zgubić się w wirtualnym świecie? o zasadach bezpieczeństwa w sieci PojĘcia kluczoweInternet | nowe technologie | bezpieczeństwo w sieci | uzależnienie ciekawostkaZ raportu Diagnoza Społeczna 2009 wynika, że z Internetu korzysta 94% uczniów i studentów, a z telefonów komórkowych – 91,7%.

wojna na deskireż. M. Rogaar | Holandia 2014 | 87’

tematZróbmy to razem oPis filmuZbliżają się wakacje. Ziggy i Bas jak co roku biorą udział w letnim obozie i konkursie na budowę najwyższej drewnianej fortecy. Seria nieporozumień doprowadza jednak do sporu między chłopcami. Najlepsi przyjaciele staną się w „drewnianej” wojnie przeciwnikami, a walka toczyć się będzie o znacznie więcej niż tylko najwyższą obozową konstrukcję. Czy bohaterom uda im się ocalić przyjaźń? wybrane wątki z Prelekcjirazem czy osobno – nasze indywidualne preferencje podczas działaniatrudności napotykane we współpracy z innymi korzyści płynące z pracy grupowejmateriały dydaktycznezróbmy to razem! – łatwo powiedzieć, trudniej wykonać PojĘcia kluczowewspółpraca | indywidualny styl działania | praca indywidualna | praca zespołowaciekawostkaFilm był wyświetlany na wielu festiwalach filmowych, w tym na 2. Festiwalu Filmowym Kino Dzieci. Został nagrodzony między innymi przez Europejskie Stowarzyszenie Filmu dla Dzieci (European Children’s Film Association).

filmowe lekcje


suPerbratreż. B. Larsen | Dania 2009 | 89’

tematKażdy inny, wszyscy równioPis filmuAnton ma dziesięć lat i marzy o tym, by mieć „prawdziwego” starszego brata. Buller nie spełnia jego oczekiwań – cierpi na autyzm, jest zamknięty w sobie – nie jest przebojowy, nie imponuje Antonowi, a nawet nie broni go przed szkolnymi łobuzami. Pewnego dnia za sprawą tajemniczej przesyłki z innej planety wszystko się zmienia...wybrane wątki z Prelekcjidlaczego odmienność drugiego człowieka budzi strach?co to znaczy myśleć stereotypowo?potencjał różnorodności tolerancja jako właściwa postawa wobec odmienności materiały dydaktycznekażdy inny, wszyscy równi – o potencjale, który tkwi w każdym człowiekuPojĘcia kluczoweróżnorodność | dyskryminacja | tolerancja | wielokulturowość | stereotypy | autyzmciekawostkaFilm odwiedził wiele festiwali filmowych – między innymi w Berlinie czy Kopenhadze.

Podejmując ryzykoreż. N. van Kilsdonk | Holandia, Belgia 2011 | 87’

tematŚwiat jest ciekawy oPis filmuKiek jest wyjątkowo bystrą i pełną energii dziewczynką. Uwielbia spędzać czas ze swoim tatą, ale przez najbliższe miesiące będzie musiała wytrzymać bez niego. Tata Kiek jest lekarzem i wyjeżdża na kolejną wojenną wyprawę, by pomagać rannym. Dziewczynka bardzo martwi się o niego i postanawia zrobić wszystko, by pomóc mu wrócić szczęśliwie do domu. Niektóre z jej pomysłów są zaskakujące i nietypowe, chociaż bohaterka jest przekonana o ich słuszności. wybrane wątki z Prelekcjikim jest naukowiec?sposoby na poznawanie świataco to znaczy być ciekawym świata?poznawanie świata wszystkimi zmysłamimateriały dydaktycznemały odkrywca, szalony naukowiec, kontemplator przyrody… O różnych sposobach poznawania świataPojĘcia kluczowenauka | naukowiec | myślenie naukowe | doświadczenie | zmysłyciekawostkaFilm, pokazywany między innymi na poznańskim Festiwalu Filmów Młodego Widza Ale Kino! w 2012 roku, w niecodzienny sposób uczy i przekonuje młodych widzów, że zaangażowanie i aktywność są lepsze niż strach i wycofanie.

84—85 szkoła podstawowa 4–6 filmowe lekcje

felixreż. R. Durrant | Republika Południowej Afryki 2013 | 97’

tematMoja pasjaoPis filmuFelix chce się uczyć gry na saksofonie, czemu zdecydowanie sprzeciwia się jego mama. Chłopiec dzięki stypendium zaczyna właśnie naukę w elitarnej szkole, jednak codziennie, w tajemnicy przed mamą, poświęca czas na ćwiczenia, które mają mu pomóc w przygotowaniach do szkolnego koncertu jazzowego.wybrane wątki z Prelekcjiczym jest pasja?moje mocne stronyjak można rozwijać własne zainteresowania?materiały dydaktycznerozwijaj to, co w tobie najlepsze i w czym jesteś dobryPojĘcia kluczowepasja | hobby | mocne i słabe strony | motywacja ciekawostkaFelix gościł między innymi na festiwalu Młodego Widza Ale Kino! w Poznaniu. Zdobył na nim Marcinka – nagrodę przyznawaną przez jury dziecięce dla najlepszego filmu pełnometrażowego dla dzieci oraz wyróżnienie jury nauczycieli.

eskil i trynidadreż. S. Apelgren | Szwecja 2013 | 103’

tematLudzie wokół nasoPis filmuEskil ze względu na pracę taty co chwila musi się przeprowadzać. Zawsze jest więc „nowy” w szkole. Jedynym stałym punktem w jego życiu jest gra w hokeja, do której zachęca go ojciec. Prawdziwą pasją Eskila są jednak łodzie. Gdy Eskil spotyka ekscentryczną mieszkankę miasteczka budującą jacht, w jego życiu wszystko się zmienia.wybrane wątki z Prelekcjinawiązywanie relacji międzyludzkich„wchodzenie” w nową grupęjak ważne jest pierwsze wrażenie?postawa asertywna w kontakcie z innymi osobami materiały dydaktycznejak nawiązywać i pielęgnować relacje z innymi?PojĘcia kluczowe relacje międzyludzkie | grupa | szacunek | pierwsze wrażenie | asertywność ciekawostkaFilm był wyświetlany na wielu festiwalach w 2013 roku, między innymi na Berlinale i na Poznańskim Festiwalu Filmów Młodego Widza Ale Kino! Zdobył nagrodę Europejskiego Stowarzyszenia Filmów dla Dzieci (ecfa Award).


młodzi W obieKtyWieDzieci niezwykle łatwo utożsamiają się z bohaterami filmów, które oglądają w kinie. Zwłaszcza wtedy, gdy są w podobnym wieku. Ich przygody oglądane na ekranie zagwarantują im świetną zabawę i naukę.

Bohaterowie filmów prezentowanych w tym cyklu są rówieśnikami widzów. Dzięki temu zagadnienia omawiane przy okazji każdego spot-kania będą o wiele bardziej zrozumiałe dla odwiedzających kino uczniów. Film jest doskonałym narzędziem służącym do uwrażliwiania i poszerza-nia wiedzy przez zabawę. Jest to możliwe szczególnie wtedy, gdy tytuły proponowane dzieciom są wyjątkowe nie tylko ze względu na zastoso-wane w nich najnowsze efekty specjalne czy wielkość budżetu kampanii reklamowej, lecz przede wszystkim – na walory artystyczne i zawar-tość merytoryczną. Tytuły tu zaproponowane łączą w sobie atrakcyjną i interesującą dla młodych widzów formę z niebanalną i wartościową pod względem edukacyjnym treścią. Traktują ich poważnie i starają się dotknąć tego wszystkiego, co składa się na rzeczywistość młodszych nastolatków. Cykl skierowany jest głównie do młodszych uczniów, jed-nak i starsi nie będą się na nim nudzić.

86—87


szkoła podstawowa 4–6 młodzi w oBiektywie86—87


jĘzyk PolskiII. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń poznaje teksty kultury odpowiednie dla stopnia rozwoju emocjonalnego i inte-lektualnego; rozpoznaje ich konwencje gatunkowe; uczy się je odbierać świadomie i refleksyjnie; kształtuje świadomość istnienia w tekście znaczeń ukrytych; rozwija zain-teresowania różnymi dziedzinami kultury; poznaje specyfikę literackich i pozaliterackich sposobów wypowiedzi artystycznej; w kon-takcie z dziełami kultury kształtuje hierarchię wartości, swoją wrażliwość, gust estetyczny, poczucie własnej tożsamości i postawę patriotyczną.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe: 1. Uczeń:2) konfrontuje sytuację bohaterów z włas-

nymi doświadczeniami: np. Brak zasięgu;3) wyraża swój stosunek do postaci:

np. Superbrat.2. Uczeń:1) dostrzega swoistość artystyczną dzieła:

wszystkie filmy w cyklu;2) odróżnia fikcję artystyczną od rzeczywi-

stości: wszystkie filmy w cyklu; 3) odróżnia realizm od fantastyki;7) wyodrębnia elementy dzieła filmowego

i telewizyjnego (scenariusz, reżyseria, uję-cie, gra aktorska): wszystkie filmy cyklu;

8) wskazuje cechy charakterystyczne prze-kazów audiowizualnych (filmu, programu informacyjnego, programu rozrywko-wego), potrafi nazwać ich tworzywo

(ruchome obrazy, warstwa dźwiękowa): wszystkie filmy w cyklu;

9) omawia akcję, wyodrębnia wątki i wyda-rzenia: np. Brak zasięgu;

10) charakteryzuje i ocenia bohaterów: np. Mecz życia.

3. Interpretacja. Uczeń:1) odbiera teksty kultury na poziomie

dosłownym i przenośnym: np. Mamo, kocham Cię.

4. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń:

1) dostrzega swoistość tworzywa literatury, teatru, filmu: wszystkie filmy w cyklu;

14) rozpoznaje główne przesłanie i elementy składające się na dzieło filmowe i telewi-zyjne – scenariusz, reżyseria, ujęcie, gra aktorska: wszystkie filmy w cyklu.

Plastyka3. Analiza i interpretacja tekstów kultury –

recepcja sztuki. Uczeń:1) rozróżnia określone dyscypliny w takich

dziedzinach, jak: architektura, sztuki pla-styczne oraz w innych dziedzinach sztuki (fotografika, film) i przekazach medial-nych (telewizja, Internet): wszystkie filmy w cyklu.

etyka3. Człowiek jako osoba; godność człowieka:

np. Superbrat.4. Przyjmowanie odpowiedzialności

za siebie: np. Brak zasięgu.6. Uczestnictwo w grupie, porozumiewanie

się z innymi: większość prezentowanych filmów;

7. Wolność i jej różne rozumienie, autorytety i wzory osobowe: np. Felix.

8. Praca i jej wartość dla człowieka: np. Felix.


okiem nauczycielaCykl Młodzi w obiektywie skierowany jest do uczniów klas IV–VI szkół podstawowych. Doskonale wspiera on realizację wielu zadań określonych w podstawie programowej z języka polskiego, ale także z innych przedmiotów (np. plastyki czy etyki). Filmy prezentowane w ramach cyklu dotykają spraw, z którymi młodzi ludzie spotykają się na co dzień – relacji z rówieśnikami oraz funkcjonowania w grupie rówieśniczej, kontaktów z dorosłymi (rodzicami, nauczycielami), trudności, z którymi często muszą się mierzyć już najmłodsi (choroba bliskich, problemy rodzinne). Prelekcje przed seansami przygotowują uczniów do świadomego odbioru filmów, oswajają ich z zagadnieniami, które mogą sprawiać im kłopoty interpretacyjne, zwracają uwagę na najważniejsze treści, zachęcają do dyskusji. Nauczyciel w szkole może kontynuować rozmowę na temat obejrzanych filmów. Pomocne w tym będą otrzymane materiały dydaktyczne.

iwona brzózka-złotnicka polonistka, koordynatorka projektów w centrum edukacji oBywatelskiej w warszawie

felixreż. R. Durrant | Republika Południowej Afryki 2013 | 97’

tematPasjaoPis filmuFelix chce uczyć się gry na saksofonie, czemu zdecydowanie sprzeciwia się jego mama. Chłopiec dzięki stypendium zaczyna właśnie naukę w elitarnej szkole, jednak codziennie, w tajemnicy przed mamą, poświęca czas na ćwiczenia, które mają mu pomóc w przygotowaniach do szkolnego koncertu jazzowego.wybrane wątki z Prelekcjiczy każdy może mieć pasję?czym się interesujemy, czyli każdy z nas jest inny i może mieć inne pasjedoskonalenie umiejętności jako droga do sukcesumateriały dydaktycznejak zostać doskonałym jazzmanem rozmawiamy o filmie FelixPojĘcia kluczowepasja | zainteresowania | współzawodnictwo | wytrwałośćciekawostkaFelix gościł między innymi na festiwalu Młodego Widza Ale Kino! w Poznaniu. Zdobył na nim Marcinka – nagrodę przyznawaną przez jury dziecięce dla najlepszego filmu pełnometrażowego dla dzieci oraz wyróżnienie jury nauczycieli.

88—89 szkoła podstawowa 4–6 młodzi w oBiektywie

suPerbratreż. B. Larsen | Dania 2009 | 89’

tematPokonywanie barieroPis filmuAnton ma dziesięć lat i marzy o tym, by mieć „prawdziwego” starszego brata. Buller nie spełnia jego oczekiwań – cierpi na autyzm, jest zamknięty w sobie – nie jest przebojowy, nie imponuje Antonowi, a nawet nie broni go przed szkolnymi łobuzami. Pewnego dnia za sprawą tajemniczej przesyłki z innej planety wszystko się zmienia...wybrane wątki z Prelekcjico to jest autyzm?kto stawia bariery między ludźmi „zdrowymi” a osobami z niepełnosprawnością?jak walczyć z uprzedzeniami?czym jest prawdziwa przyjaźń i dlaczego wszystko pokona?materiały dydaktycznew poszukiwaniu superbrataPojĘcia kluczoweniepełnosprawność | akceptacja | różnice | bariery | przyjaźńciekawostkaFilm odwiedził wiele festiwali filmowych – między innymi w Berlinie czy Kopenhadze.

brak zasiĘgureż. A. Kristinsson | Islandia 2007 | 83’

tematNowoczesnośćoPis filmuChłopiec uzależniony od Internetu i telefonu komórkowego musi wyjechać z miasta na wieś, którą burza niespodziewanie odcina od prądu. Technika staje się nagle bezużyteczna, zaś sytuacja coraz groźniejsza.wybrane wątki z Prelekcjiwynalazki, które zmieniają światjak wyglądało życie bez telefonów komórkowych i Internetu?codzienny zjadacz czasu, czyli czy można się uzależnić od komputera i Internetuczy są na świecie miejsca, do których nie dotarła „nowoczesność”?materiały dydaktycznegdybym znalazł się poza zasięgiem...PojĘcia kluczowenowoczesność | wynalazek | technologia | zagrożenia cywilizacyjneciekawostkaZ raportu Diagnoza Społeczna 2009 wynika, że z Internetu korzysta 94% uczniów i studentów, a z telefonów komórkowych – 91,7%.


mecz życiareż. K. Launing | Norwegia 2014 | 102’

tematPrzyjaźń i wsparcieoPis filmuAnja uwielbia grać w piłkę nożną. Jej kolega z klasy – Jonas – uważa, że nie jest to sport dla dziewczyn. Anja wykorzystuje swoje poczucie humoru, by udowodnić przemądrzałemu chłopakowi, że nie ma racji. Nastolatka nie traci energii i optymizmu, gdy zostaje u niej zdiagnozowana białaczka. Jej zaangażowanie w rozgrywki piłkarskie nie słabnie nawet wtedy, gdy jest w szpitalu. Jak bliscy poradzą sobie z chorobą dziewczynki? Czy Jonas pokona swoje uprzedzenia?wybrane wątki z Prelekcjioswojenie się z trudną sytuacjąwalka z chorobą i z negatywnym nastawieniem do niejprzyjaźń i wsparcie, czyli najlepsze lekarstwomateriały dydaktycznejak walczyć z przeciwnościami losu? – Mecz życia reż. Katarina LauningPojĘcia kluczowechoroba | rywalizacja | przyjaźń | wsparcieciekawostkaFilm jest adaptacją powieści Jacques’a Vriensa. Zdobył wyróżnienie na 1. Festiwalu Filmowym Kino Dzieci organizowanym przez Stowarzyszenie Nowe Horyzonty.

mamo, kocham ciĘ reż. J. Nords | Łotwa 2013 | 82’

tematPrawda i kłamstwooPis filmu12-letni Raimonds mieszka w Rydze razem z matką. Kobieta jest ginekologiem, bardzo dużo pracuje i mało czasu poświęca synowi. Brak ojca i ciągłą nieobecność matki chłopiec wypełnia, włócząc się po mieście ze swoim najlepszym kumplem Peterisem. Raimonds, próbując zatuszować złe wiadomości ze szkoły, wpada w spiralę kłamstw, którą trudno będzie zatrzymać. Sytuacja wymyka się spod kontroli. Inteligentna opowieść o uzdrawiającej mocy prawdy.wybrane wątki z Prelekcjidlaczego kłamiemy?czy warto zawsze mówić prawdę?dlaczego mówimy, że „kłamstwo ma krótkie nogi”?materiały dydaktycznedyskutujemy o filmie Mamo, kocham cięPojĘcia kluczoweprawda | kłamstwo | odpowiedzialność | decyzje i konsekwencjeciekawostkaFilm Mamo, kocham cię jest jednym z tytułów, który wyświetlany jest w ośmiu europejskich krajach w ramach projektu European Children Film Catalogue.

90—91 szkoła podstawowa 4–6 młodzi w oBiektywie

zestaw filmów krótkich: wyzwania klasy 4–6łączny czas: 67’julian | reż. Matthew Moore | Australia 2012stonoga i roPucha | reż. Anna Khlmelevskaya | Francja 2013ja i mój rower | reż. Torill Kove | Norwegia|Kanada 2014zimowy duch | reż. Jaana Wahlforss | Estonia 2012boogaloo i graham | reż. Michael Lennox | Irlandia 2014

tematWyzwaniaoPis zestawuKażde działanie i każda aktywność w życiu człowieka są wyzwaniem. Z niektórymi potrafimy sobie poradzić od razu, nad niektórymi spędzamy wiele godzin, dni, a nawet lat. Co pomaga nam w radzeniu sobie z wyzwaniami? Jakie cele stawiamy przed sobą? Jak radzić sobie z porażkami? Na te i inne pytania widzowie poszukają odpowiedzi wspólnie z bohaterami krótkich filmów pochodzących z różnych stron świata.wybrane wątki z Prelekcjijakie wyzwania podejmujemy w swoim życiu?kto może nam pomóc w osiągnięciu zaplanowanego celu?jak poradzić sobie z porażką?materiały dydaktyczneświat pełen wyzwańPojĘcia kluczowewyzwanie | pokonywanie trudnościcelradzenie sobie z porażkamiciekawostkaGrany w zestawie Ja i mój rower w reż. Torill Kove w 2014 roku był nominowany do Oscara.

chłoPiec i Światreż. A. Abreu | Brazylia 2013 | 80’

tematPodróż do świata dorosłychoPis filmuCzy można jeszcze dziś stworzyć film, w którym nie będzie dialogów a mimo to akcja trzymać nas będzie w napięciu do ostatniej minuty? Chłopiec i świat to przykład filmu, który opowiada niezwykłą historię dzięki różnym technikom animacji i wyjątkowej muzyce. Cuca mieszka z rodzicami z dala od miasta. Pewnego dnia jego tata wyrusza w podróż w poszukiwaniu pracy. Chłopiec podąża za nim, odkrywając po drodze zupełnie inny świat. wybrane wątki z Prelekcjiczy animacja to zawsze bajka? czego spodziewamy się po filmie bez dialogów? dwa filmowe światy: natura i cywilizacjafilmowa podróż jako metafora materiały dydaktycznePodróż jako metaforaPojĘcia kluczowenatura | cywilizacja | symbol | metafora | animacjaciekawostkaFilm Chłopiec i świat został nagrodzony na jednym z najważniejszych festiwali animacji w Annecy (Annecy International Animated Film Festival).


KiNo WspółczesNe W Europie współczesna kinematografia dziecięca nie jest marginalizowana. Jednak filmy te rzadko trafiają na ekrany polskich kin, ponieważ są wypierane przez komercyjne, szeroko reklamowane superprodukcje.

Cykl Kino współczesne prezentuje najciekawsze europejskie filmy dzie-cięce ostatnich lat, które nie znalazły się w repertuarze polskich kin. Tytuły te były prezentowane i nagradzane na festiwalach dla dzieci i młodzieży. Z pewnością są to obrazy trudniejsze niż te znane z bill-boardów i gadżetów promocyjnych, lecz nie mniej atrakcyjne i ciekawe. Prezentują dużo wyższy poziom i opowiadają o bohaterach, z którymi młodzi widzowie z różnych krajów świata się identyfikują, odnajdując wspólne emocje i przeżycia. Cykl skierowany do dojrzalszych uczniów, którzy są ciekawi świata i otwarci na rozmowę.

92—93


szkoła podstawowa 4–6 kino współczesne



Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela.

1. Uczeń:2) konfrontuje sytuację bohaterów z włas-

nymi doświadczeniami: np. Krokodyle z przedmieścia;

3) wyraża swój stosunek do postaci: np. Wojna na deski, Lodowy smok.

2. Uczeń:1) dostrzega swoistość artystyczną dzieła:


stości: wszystkie filmy w cyklu;7) wyodrębnia elementy dzieła filmowego


8) wskazuje cechy charakterystyczne prze-kazów audiowizualnych (filmu, programu informacyjnego, programu rozrywko-wego), potrafi nazwać ich tworzywo (ruchome obrazy, warstwa dźwiękowa): wszystkie filmy w cyklu;

9) omawia akcję, wyodrębnia wątki i wyda-rzenia: np. Lodowy smok;

10) charakteryzuje i ocenia bohaterów: np. Eskil i Trynidad.

IV. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń:






etyka3. Człowiek jako osoba; godność człowieka:

np. Krokodyle z przedmieścia.4. Przyjmowanie odpowiedzialności za siebie:

np. Twardziele. 6. Uczestnictwo w grupie, porozumiewanie

się z innymi: np. Krokodyle z przedmieścia, Twardziele.

7. Wolność i jej różne rozumienie, autorytety i wzory osobowe: Eskil i Trynidad.

8. Praca i jej wartość dla człowieka: Eskil i Trynidad.

92—93


okiem nauczycielAdresatami cyklu Kino współczesne są uczniowie klas IV–VI szkół podstawowych. Prezentowane filmy są wymagające, ale ze względu na ich walory edukacyjne warto obejrzeć je z uczniami. Młodzi widzowie obserwują na ekranie zachowania bohaterów filmowych w różnych, często trudnych sytuacjach. Poszukiwanie własnej tożsamości, rozwijanie pasji, funkcjonowanie w rodzinie oraz w grupie rówieśniczej, niepełnosprawność, śmierć bliskiej osoby czy przyjaźń to tematy uniwersalne, dlatego nurtują uczniów i skłaniają do zadawania pytań. Uczeń – jak zaleca się w podstawie programowej – powinien poznawać teksty kultury odpowiednie do stopnia rozwoju emocjonalnego i intelektualnego; rozpoznawać ich konwencje gatunkowe; uczyć się je odbierać świadomie i refleksyjnie. Drugi etap kształcenia jest także czasem intensywnego rozwoju umiejętności prezentowania swoich poglądów, argumentowania i wyciągania wniosków. Zachętą do ich ćwiczenia mogą być właśnie prezentowane filmy. Są one niewyczerpanym źródłem tematów do rozmów na najważniejsze życiowe tematy. Tematów szczególnie cennych, bo emocjonalnie angażujących uczniów.

iwona brzózka-złotnicka polonistka, koordynatorka projektów w centrum edukacji oBywatelskiej w warszawie

krokodyle z PrzedmieŚciareż. Ch. Ditter | Niemcy 2009 | 98’

tematNiepełnosprawni są sprawnioPis filmuHistoria niepełnosprawnego chłopca, który wraz z rodzicami wprowadza się do domu na przedmieściu. Nie zna nikogo w okolicy, więc próbuje zaprzyjaźnić się z paczką uprzedzonych do niego rówieśników.wybrane wątki z Prelekcjico to jest niepełnosprawność?jak żyją osoby z niepełnosprawnością – jak radzą sobie w codziennym życiu?dlaczego niektórzy bywają uprzedzeni do niepełnosprawnych?jak walczyć z uprzedzeniami?materiały dydaktyczneKrokodyle – między brawurą a odwagąPojĘcia kluczoweniepełnosprawność i wynikające z niej poczucie odmienności | odwaga | lojalność wobec grupy | przyjaźń | pokonywanie barierciekawostkaFilm otrzymał kilkadziesiąt nagród na przeglądach i festiwalach filmów dla dzieci i młodzieży na całym świecie. Kontynuację losów gangu Krokodyli można obejrzeć w dwóch kolejnych filmach.

94—95 szkoła podstawowa 4–6 kino współczesne

wojna na deskireż. M. Rogaar | Holandia 2014 | 87’

tematPrzyjaźń wystawiona na próbę oPis filmuZbliżają się wakacje. Ziggy i Bas jak co roku biorą udział w letnim obozie i konkursie nabudowę najwyższej drewnianej fortecy. Seria nieporozumień doprowadza jednak do sporu międzychłopcami. Najlepsi przyjaciele staną się w „drewnianej” przeciwnikami, a walka toczyć się będzie oznacznie więcej niż tylko najwyższą obozową konstrukcję. Czy bohaterom uda im się ocalić przyjaźń?wybrane wątki z Prelekcjiprzyjaźń a codzienne sporyjak poradzić sobie z emocjami w kłótni czy sporze?czy jest nam potrzebna rywalizacja i co to znaczy grać fair play?materiały dydaktyczneprzyjaźń na całe życie – rozmawiamy o filmowych bohaterach PojĘcia kluczoweprzyjaźń | rywalizacja | kompromis | uczciwośćciekawostkaFilm był wyświetlany na wielu festiwalach filmowych, w tym na 2. Festiwalu Filmowym Kino Dzieci. Został nagrodzony między innymi przez Europejskie Stowarzyszenie Filmu dla Dzieci (European Children’s Film Association).

lodowy smokreż. M. Hogdahl | Szwecja 2012 | 77’

tematJak reagować na zmiany?oPis filmuOjciec 11-letniego Mika ma problemy z alkoholem i zaniedbuje rodzicielskie obowiązki, dlatego chłopcem zajmuje się ciocia. Z czasem opieka społeczna decyduje o przeniesieniu go do rodziny zastępczej. Oparciem w nowej sytuacji stają się dla Mika nowo poznani przyjaciele.wybrane wątki z Prelekcjisytuacja rodzinna głównego bohatera – nieporadność ojca, zaniedbywanie rodzicielskich obowiązkówszukanie wsparciastres związany ze zmianami w naszym życiumateriały dydaktyczneLodowy smok, czyli o tym, jak poradzić sobie w zupełnie nowych okolicznościachPojĘcia kluczoweodpowiedzialność | odnalezienie się w nowej sytuacji | stres | metaforaciekawostkaw 2012 roku film znalazł się programie przeznaczonej dla młodych widzów sekcji Generation na Berlinale. Był również wyświetlany na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Młodego Widza Ale Kino! w Poznaniu.


eskil i trynidadreż. S. Apelgren | Szwecja 2013 | 103’

tematRóżnimy się od siebieoPis filmuEskil ze względu na pracę taty co chwila musi się przeprowadzać. Zawsze jest więc „nowy” w szkole. Jedynym stałym punktem w jego życiu jest gra w hokeja, do której zachęca go ojciec. Prawdziwą pasją Eskila są jednak łodzie. Gdy Eskil spotyka ekscentryczną mieszkankę miasteczka budującą jacht, w jego życiu wszystko się zmienia.wybrane wątki z Prelekcjiczy różnice utrudniają nam porozumienie z innymi?dlaczego czasem tak trudno zaakceptować nam w innych odmienność?rozwijanie swoich pasji a spełnianie oczekiwań najbliższychwsparcie przyjaciół w dążeniu do celumateriały dydaktycznepodróż w kierunku Trynidadu, czyli jak pokonać dzielące nas różnicePojĘcia kluczowepasja | ekscentryczność | różnice poglądów i zainteresowań | tolerancja | odmiennośćciekawostkaFilm był wyświetlany na wielu festiwalach w 2013 roku, między innymi na Berlinale i na Poznańskim Festiwalu Filmów Młodego Widza Ale Kino! Zdobył nagrodę Europejskiego Stowarzyszenia Filmów dla Dzieci (ecfa Award).

życie według ninoreż. S. van Dusseldorp | Holandia 2014 | 77’

tematRozmawianie o… wszystkimoPis filmuNino ma wspaniałą rodzinę, dobre relacje z rodzicami i starszym bratem. Całe jego życie zmienia się, gdy mama ginie w wypadku. Nino, Lucas i ich ojciec nie mogą się z tym pogodzić. Każdy z nich zamyka się w swoim świecie. Nino odkrywa dar rozmowy ze zwierzętami. Jego królik staje się powiernikiem największych sekretów. Czy rodzinie uda się pogodzić z nową rzeczywistością i odnaleźć wspólny język? wybrane wątki z Prelekcjirodzina – najbliżsi na dobre i na złesamotność i potrzeba kontaktu z innymitrudne wydarzenia i wsparcie najbliższychrozmowa – lekarstwo na każdą sytuacjęmateriały dydaktyczneczy rozmowa z bliskimi może czasem działać jak lekarstwo?PojĘcia kluczoweprzyjaźń | miłość | wsparcie | rodzina | strataciekawostkaAutorką scenariusza do filmu jest polska reżyserka – Urszula Antoniak.

96—97 szkoła podstawowa 4–6 kino współczesne

twardzielereż. Ch. Lo | Norwegia 2013 | 74’

tematJak przeciwstawić się przemocy w szkole?oPis filmuJedenastoletni Modulf myśli o sobie jako o superbohaterze. Codziennie jest zastraszany przez silniejszych uczniów. Akceptuje to, ponieważ wydaje mu się, że w ten sposób osłania przed ich agresją inne dzieci. Dopiero nowa koleżanka z klasy – Lise uświadamia mu, że to nie jest dobra droga do tego, by stawić czoła przemocy. Wspólnie postanawiają zmienić realia panujące w szkole.wybrane wątki z Prelekcjico to jest przemoc i jakie są jej przejawy?jak stawić czoła przemocy w szkole i gdzie szukać wsparcia?współdziałanie i wsparcie przyjaciół jako broń przeciwko przemocymateriały dydaktyczneTwardziele, czyli jak nie dać się pokonaćPojĘcia kluczoweagresja i przemoc wśród rówieśników | przyjaźń | współdziałanie | wsparcieciekawostkaFilm został uznany za najlepszą produkcję dla dzieci 2013 roku na Festiwalu Filmowym w Kristiansand w Norwegii.

zestaw filmów krótkich: doroŚli i dzieci 4–6łączny czas: 47’bendik i Potwór | reż. F. Mosvold | Norwegia 2014grzeczna | reż., A. A. Aakra | Norwegia 2006iver | reż. Ch. Lo | Norwegia 2004 baluba runa | reż. Ch. Lo | Norwegia 2007Pewnego razu w kaloszach | reż. H. Janbu | Norwegia 2006

tematRelacja z dorosłymioPis zestawuCzasem wydaje się, że świat, w którym żyją młodzi ludzie, i świat dorosłych zupełnie do siebie nie przystają. A przecież dorośli też kiedyś byli młodzi. Norweskie filmy wybrane do tego zestawu pokazują różne oblicza relacji z dorosłymi – czasem dobre i rozwijające, a czasem skomplikowane. Pozwalają znaleźć odpowiedź na pytania: jak komunikować się z dorosłymi, jak mówić o swoich celach i marzeniach.wybrane wątki z Prelekcjijak wyglądają relacje z dorosłymi?czy dorośli i młodzi mogą się od siebie czegoś nauczyć?jak komunikować swoje potrzeby?materiały dydaktyczneile nas łączy a ile dzieli? Dyskutujemy o relacjach między dziećmi a dorosłymi.PojĘcia kluczowedorośli | młodzi | relacje | komunikacjaciekawostkaFilmy tworzące zestaw o relacjach między dziećmi a dorosłymi były prezentowane na 1. Festiwalu Filmowym Kino Dzieci w ramach sekcji norweskiej.



śWiat FiLmu

Zwieńczeniem złożonego procesu powstawania filmu jest historia, którą oglądamy na ekranie. Warto zastanowić się, jakie decyzje, działania, zjawiska wpływają na efekt finalny. Odkrywanie tajemnic kina może być fascynującą przygodą.

Filmy wybrane do tego cyklu mają interesującą fabułę i wprowadzają młodych widzów w tajniki procesu powstawania filmu. Jak to możliwe, że kamera rejestruje ruch? Jak to się dzieje, że film pojawia się na ekra-nie? Jaka jest rola scenografii, a jaka efektów specjalnych? Dlaczego sto lat temu projekcjom towarzyszył akompaniament tapera? Podczas spotkań uczestnicy będą poszukiwali odpowiedzi na te i inne pytania oraz wspólnie zastanawiali się, na czym polega magia kina. Każde ze spotkań dotyczy innego zagadnienia filmowego. Dzięki temu uczniowie będą mogli poznać początki kina, etapy pracy nad filmem oraz zadania poszczególnych osób zaangażowanych w proces jego powstania. Będą mieli też szansę, by przyjrzeć się różnicom między kinem i telewizją. Zadaniem widzów będzie odnalezienie omawianego problemu w pre-zentowanym filmie, co na pewno wzbogaci odbiór. Spotkania w ramach tego cyklu wstępnie przygotują ich do samodzielnej oceny i analizy filmu na podstawowym poziomie.

98—99

Film Karla i Jonas został włączony do programu dzięki uprzejmości Duńskiego Instytutu Filmowego, Duńskiego Instytutu Kultury oraz Duńskiej Agencji Kultury

szkoła podstawowa 4–6 świat filmu




1. Uczeń:2) konfrontuje sytuację bohaterów z włas-

nymi doświadczeniami: Karla i Jonas; 3) wyraża swój stosunek do postaci: wszyst-

kie filmy w cyklu.2. Uczeń:1) dostrzega swoistość artystyczną dzieła:


stości: wszystkie filmy w cyklu;3) odróżnia realizm od fantastyki: Bracia Lwie

Serce;7) wyodrębnia elementy dzieła filmowego


8) wskazuje cechy charakterystyczne prze-kazów audiowizualnych (filmu, programu informacyjnego, programu rozrywko-wego), potrafi nazwać ich tworzywo (ruchome obrazy, warstwa dźwiękowa): wszystkie filmy.

3. Interpretacja. Uczeń:1) odbiera teksty kultury na poziomie

dosłownym i przenośnym: Bracia Lwie Serce.

4. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń:






muzykaIII. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń interpretuje wykonywane utwory zgodnie z tekstem, charakterem i funkcją. Słucha muzyki, rozpoznaje, rozróżnia i omawia jej cechy, przedstawia własny stosunek do słuchanego i wykonywanego repertuaru: wszystkie filmy.etyka2. Wyjaśnianie prawdziwego znaczenia

własnych zachowań oraz ich przyczyn i konsekwencji: Karla i Jonas.

4. Przyjmowanie odpowiedzialności za siebie: Podejmując ryzyko.

7. Wolność i jej różne rozumienie, autorytety i wzory osobowe: Podejmując ryzyko, Bracia Lwie Serce.

8. Praca i jej wartość dla człowieka: Podejmując ryzyko.

9. Uzasadnianie opinii, wydawanie sądów, kryteria ocen, między innymi w odniesie-niu do zjawisk społecznych na poziomie małej grupy, społeczności szkolnej i spo-łeczności lokalnej: wszystkie filmy.

98—99


okiem nauczycielaCykl przybliża dzieciom kolejne kroki pracy nad filmem. Uczeń już od pierwszego etapu kształcenia spośród dziedzin aktywności twórczej człowieka powinien wyróżniać film i być przygotowywany do jego odbioru. Specyfika filmu na tle innych form wypowiedzi artystycznej będzie przedmiotem pierwszych zajęć, dotyczących narodzin kina. Okazją do zastanowienia się, jak kino zmieniło się od tego czasu, będzie pokaz filmu Podejmując ryzyko. Tytuły prezentowane w ramach cyklu pozwolą uczniom zrozumieć, że na efekt, który widzimy na ekranie, pracuje wielu ludzi: scenarzysta, reżyser, scenograf, aktorzy czy montażysta. Filmy takie jak Karla i Jonas czy Bracia Lwie Serce będą świetną okazją do rozmowy na ważne, bliskie dzieciom tematy, takie jak przyjaźń, oddanie czy walka dobra ze złem.

Paulina krzeŚniaknauczycielka języka polskiego w szkole podstawowej nr 32 z oddziałami integracyjnymi im. małego powstańca w warszawie

zestaw filmów krótkich: kino niemełączny czas: 66’

tematNarodziny kinaoPis zestawuKino jest zarazem starą i młodą formą sztuki. Dziś, po ponad stu latach istnienia filmu, seanse w kinie są bardzo popularne. Jak wyglądały projekcje u zarania kina? Jakie były reakcje pierwszych widzów?wybrane wątki z Prelekcjiokoliczności wynalezienia kinematografu, pierwszy pokaz filmowypodstawowe informacje na temat początków kinematografii: filmy, nazwiska twórcówkonwencje kina niemegomateriały dydaktycznehistorie opowiedziane bez słów. W kinie przed stoma latyPojĘcia kluczowekinematograf | kino nieme | kamera | taśma filmowa | wynalazekciekawostkaProjekcja krótkometrażowych filmów niemych zostanie urozmaicona wyświetlaniem krótkiej animacji Kinematograf autorstwa nominowanego do Oscara Tomasza Bagińskiego.

100—101 szkoła podstawowa 4–6 świat filmu

Podejmując ryzykoreż. N. van Kilsdonk | Holandia, Belgia 2011 | 87’

tematKino po stu latachoPis filmuKino zmieniało się bardzo szybko, wykorzystując nowe możliwości, jakie niósł rozwój techniki. Czym różni się film współczesny od tego sprzed ponad wieku? Jakie środki mogą dziś wykorzystywać filmowcy, o których nie śnili ich poprzednicy.wybrane wątki z Prelekcjiprzypomnienie uczniom informacji związanych z początkami kinematografii: pierwsze techniki filmowe, filmy, nazwiska ich twórcóww jaki sposób zmieniło się kino w ciągu ponad stu lat?techniki filmowe, efekty specjalnemateriały dydaktycznebyć jak bojaźliwy mężczyzna czy podjąć ryzyko?PojĘcia kluczowetechnika filmowa | efekty specjalne | wynalazek | innowacjaciekawostkaFilm, pokazywany między innymi na poznańskim Festiwalu Filmów Młodego Widza Ale Kino! w 2012 roku, w niecodzienny sposób uczy i przekonuje młodych widzów, że zaangażowanie i aktywność są lepsze niż strach i wycofanie.

wicherreż. K. von Garnier | Niemcy 2013 | 101’

tematJak powstaje film?oPis filmuFilm to nie tylko efekt pracy osób, które są zatrudnione na planie filmowym. Proces powstawania filmu zaczyna się na etapie tworzenia scenariusza, a kończy w pracowni montażystów.wybrane wątki z Prelekcjijak powstaje film, czyli od pomysłu do projekcji na sali kinowejetapy powstawania filmu: scenariusz, zdjęcia, montażzadania twórców na poszczególnych etapach powstawania filmumateriały dydaktycznew czym jestem dobry/dobra?PojĘcia kluczowescenariusz | zdjęcia | montaż | ekipa filmowa | plan filmowy | produkcja filmowaciekawostkaWicher jest kolejną produkcją autorów bardzo popularnego w Niemczech filmu dla dzieci Sławna piątka. Aby zagrać w Wichrze, młodzi aktorzy musieli nauczyć się jeździć konno.


zigzag kidreż. V. Bal | Holandia 2012 | 95’

tematZadania scenografii i kostiumuoPis filmuWażnym elementem każdego filmu jest jego strona wizualna i informacje wpisane w obraz. Jaką rolę odgrywa kostium i scenografia? Jakie informacje możemy z nich czerpać? Jak wpływają one na nasz odbiór filmu?wybrane wątki z Prelekcjiczy na podstawie scenografii i kostiumów możemy pozyskać informacje o czasie i miejscu akcji filmu?informacje wpisane w kostium i scenografiękim są scenograf i kostiumograf?jak kostium i scenografia wpływają na odbiór filmu?materiały dydaktycznescenografia, czyli filmowe tło PojĘcia kluczowekostium | scenografia | czas akcji | miejsce akcjiciekawostkaFilm ZigZag Kid jest jednym z tytułów, który wyświetlany jest w ośmiu europejskich krajach w ramach projektu European Children Film Catalogue.

karla i jonasreż. Ch. Sachs Bostrup | Dania 2010 | 85’

tematMuzyka w filmie oPis filmuKino u swych początków było nieme i innymi środkami rekompensowało brak dźwięku. Jak wyglądały wtedy projekcje? Dlaczego w pewnym momencie w kinie pojawił się dźwięk? Jaką rolę odgrywają dźwięk i muzyka w filmie?wybrane wątki z Prelekcjiprzypomnienie informacji o kinie niemym muzyka jako ważny element dzieła filmowegoilustracyjna i emocjonalna rola muzyki w filmie muzyka a budowanie nastroju scen filmowychmateriały dydaktycznekto przestaje być przyjacielem, nigdy nim nie był. Rozmawiamy o przyjaźni Karli i JonasaPojĘcia kluczoweprzyjaźń | pomoc | wsparcie | empatiaciekawostkaReżyserka i producent filmu Karla i Jonas zostali wyróżnieni na kopenhaskim festiwalu filmów dla młodych widzów.

102—103 szkoła podstawowa 4–6 świat filmu

bracia lwie sercereż. O. Hellbom | Szwecja 1977 | 106’

tematKsiążka i filmoPis filmuBracia Lwie Serce to jedna z najbardziej znanych historii, które napisała Astrid Lindgren. Książka, podobnie jak Dzieci z Bullerbyn czy Ronja, córka zbójnika, została zekranizowana. Jak przełożyć słowa na filmowe obrazy? Jakie możliwości daje filmowa ekranizacja?wybrane wątki z PrelekcjiAstrid Lindgren – autorka, którą każdy znabohaterowie Astrid Lindgren, którzy towarzyszą nam od dzieciństwabracia Lwie Serce – wyjątkowa powieść o życiu i śmierciekranizacja, czyli książka na ekraniefilm, czyli opowiadanie za pomocą obrazumateriały dydaktyczneelementy baśni w książce i filmie Bracia Lwie Serce PojĘcia kluczoweadaptacja | ekranizacja | lektura | powieśćciekawostkaOlle Hellbom tworzył również ekranizacje wcześniejszych powieści Astrid Lindgren. Wyreżyserował między innymi serię filmów o przygodach Pipi Langstrump.

zestaw filmów krótkich: filmowe konwencjełączny czas: 59’atlas | reż. A. Arndt | Niemcy 2011ravi i jane | reż. S. O’Rourke | Australia 2013tommy the kid | reż. S. Clegg | Australia 2006chłoPiec w bańce |reż. K. O’Rourke | Irandia 2011dom dla lydii | reż. E. H. Schellekens | Holandia 2013

tematFilmowe konwencjeoPis zestawuDlaczego mówiąc, że film opowiada miłosną historię lub jest komedią bądź animacją, mamy wobec niego pewne oczekiwania? Spodziewamy się, jaki schemat przyjmie opowiedziana historia, jakie pojawią się w niej charakterystyczne elementy, jakie emocje w nas wywoła, jakie pojawią się normy przedstawienia. Konwencja, w jakiej film jest utrzymany, pomaga publiczności rozpoznać i dookreślić, z czym mamy do czynienia. Filmy krótkie wybrane do tego zestawu pokazują różne filmowe konwencje i pozwalają rozpocząć dyskusję na temat tego, czym jest konwencja i jak się ją „czyta”.wybrane wątki z Prelekcjico to jest konwencja filmowa?jakie rozróżniamy filmowe konwencje?po co nam konwencje?materiały dydaktycznecechy konwencji filmowychPojĘcia kluczowekonwencja | gatunek | schemat | fabuła | emocjeciekawostkaFilm Dom dla Lydii otrzymał m.in. nagrodę główną idfa w 2013


104—105 FILMOWE PRZYGODYGIMnaZjuM gimN

azJu

m


FiLmoWe LeKcJe KLasa iCykl zawiera siedem filmów, które łączy młody bohater poszukujący definicji najważniejszych wartości obecnych w podstawie programowej języka polskiego, takich jak: ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. miłość, przyjaźń, śmierć, cierpienie, lęk, nadzieja, wiara, samotność, inność, poczucie wspólnoty, solidarność, sprawiedliwość. Ponadto filmy pozwalają dostrzec młodemu odbiorcy uniwersalne wartości humanistyczne.

Przedstawione przykłady filmowe pokazują, że młody człowiek uczy się tych wartości przez obserwację i naśladowanie lub przez konfron-tację i eksperyment. Bohaterki filmu We Are the Best lub bohaterka filmu Podkręć jak Beckham – Jess tworzą własny archipelag szczęścia w świecie, który im nie odpowiada. Tomek z filmu Wszystko może się przytrafić lub Adrien – młodociany sztukmistrz teatralny czerpią wiedzę z doświadczenia starszych osób, których świat fascynuje i inspiruje do zadawania pytań, do porządkowania zastanego stanu rzeczy. Najlepszą formą nauki życia jest doświadczanie rzeczywistości i prowadzenie dys-kursu na temat egzystencji człowieka.


106—107

106—107 gimnazjum filmowe lekcje

Powiązanie z Podstawą Programową jĘzyka Polskiego

I. Odbiór tekstów kultury (wszystkie filmy z cyklu)

Uczeń:• odbiera komunikaty nadawane za pomocą

środków audiowizualnych;• rozpoznaje wypowiedzi o charakterze

perswazyjnym i emocjonalnym;• rozpoznaje intencje wypowiedzi w filmie,

takie jak: aprobata, dezaprobata, negacja, prowokacja;

• dostrzega w wypowiedzi bohaterów ewen-tualne przejawy agresji i manipulacji;

• rozróżnia gatunki filmowe (w obrębie filmu fabularnego, dokumentalnego i animowanego).

II. Analiza i interpretacja tekstów kulturyUczeń:• opisuje odczucia, które budzi w nim dzieło

– wszystkie filmy z cyklu;• rozpoznaje problematykę utworu –

wszystkie filmy z cyklu;• porządkuje informacje dotyczące treści

filmu – wszystkie filmy z cyklu;• właściwie interpretuje tytuł filmu

– Drzazga;• wymienia elementy świata przedstawio-

nego w filmie – wszystkie filmy z cyklu;• dokonuje analizy świata przedstawionego

– wszystkie filmy z cyklu;• dostrzega znaczenie poetyckiego i proza-

icznego obrazowania – Wszystko może się przytrafić, Drzazga;

• uzasadnia wybory i postawy bohaterów filmowych – wszystkie filmy z cyklu;

• wyjaśnia funkcję tytułu i finałowej sceny filmu – wszystkie filmy z cyklu;

• znajduje w dziełach filmowych nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kul-turowych – Gnijąca panna młoda;

• rozumie rolę sztuki w życiu młodego czło-wieka – Mały lalkarz;

• dostrzega i rozumie rolę artysty – Mały lalkarz;

• dostrzega wpływ sytuacji politycznej kraju na życie młodego człowieka (ograniczenie możliwości rozwoju) – We Are the Best;

• rozumie, skąd bierze się potrzeba szukania odrębności i potrzeba buntu przeciw zastanej rzeczywistości – We Are the Best, Podkręć jak Beckham;

• dostrzega zjawisko przemocy w środowi-sku młodzieży – Mean Creek;

• rozumie bariery w komunikacji bohaterów – We Are the Best, Podręć jak Beckham;

• potrafi dostrzec różnice kultur i tradycji warunkujące relacje międzyludzkie – Podkręć jak Beckham, Wszystko może się przytrafić;

• rozumie potrzebę fascynacji drugim człowiekiem, mechanizmy uczuć – Gnijąca panna młoda, Mały lalkarz;

• rozważa kondycję dziecka w świecie zła – Mean Creek, Drzazga;

• poznaje zagadnienie śmierci i cierpienia – Wszystko będzie dobrze, Gnijąca panna młoda;

• dostrzega i poddaje refleksji wartości religijne – Wszystko będzie dobrze;

• dokonuje oceny postępowania bohaterów – Podkręć jak Bekham, Mean Creek;

• odnajduje moralne przesłanie filmu. Każdy przykład, szczególnie Wszystko może się przytrafić.

wiecej na stronie www.nhef.pl

106—107


okiem nauczycielaCykl Filmowe Lekcje klasa I jest nową propozycją dla nauczycieli pragnących łączyć program nauczania języka polskiego z innowacyjnymi lekcjami filmowymi. Proponowany cykl filmów dla klasy I gimnazjum pozwala nauczycielowi dowolnie poszerzać i utrwalać zawarte w podstawie programowej treści.

Należy dostosować kształcenie do zmian wynikających z postępu naukowo-technicznego, odwołać się do obrazkowego charakteru współczesnej kultury. Film stał się obecnie dla młodzieży bardzo popularną formą przeżyć estetycznych, emocjonalnych i odbioru informacji. Coraz częściej nauczyciele języka polskiego odnajdują zarówno w programach nauczania tego przedmiotu, jak również w arkuszach egzaminu gimnazjalnego nawiązania do sztuki filmowej.

Bohater filmowy, podobnie jak bohater literacki, może służyć np. do scharakteryzowania w wypracowaniu szkolnym. Świat przedstawiony w filmie, podobnie jak w książce, wprowadza wiedzę o historycznych, społecznych czy psychologicznych uwarunkowaniach jego postępowania. Film staje się kolejnym tekstem kultury, na podstawie którego nauczyciel polonista może stymulować uczniów do dyskusji, pisania, czytania. Patrząc na strukturę filmu, uczeń ćwiczy dostrzeganie symboli, alegorii i wszelkich nawiązań kontekstualnych, a przez analizę formy wyrazu doskonali analizę dzieła. Dzięki tym działaniom można osiągnąć cele postawione przed szkołą – wykształcenie świadomego odbiorcy kultury.

wioletta mrozeknauczycielka języka polskiego, prowadzi autorski program edukacji filmowej gimnazjum nr 52 w warszawa, autorka cyklu filmowe lekcje klasa i

mały lalkarzreż. T. Paladino | Francja 2010 | 52’

tematŚladami mędrcaoPis filmuHistoria przyjaźni Sergio Dottiego, mistrza sztuki lalkarskiej we Francji, i 9-letniego zafascynowanego teatrem Adriena. Odbywają podróż po Nicei, której celem jest sięganie do własnej wyobraźni i dzielenie się nią z przygodnymi ludźmi. Teatr jest również drogą do dojrzałości Adriena, a dla mistrza Sergio spuścizną, którą próbuje komuś przekazać. nagrodaI nagroda – najlepszy film dokumentalny Docs Against Gravity Film Festiwal, nominacja w Konkursie Pełnometrażowych Filmów Dokumentalnychwybrane wątki z Prelekcjitrwałość renesansowych wartości i postawrzemieślnik i artysta – sposoby uprawiania sztuki wędrowanie jako sposób poznawania świata i siebiemiędzypokoleniowa dyskusja na temat celów i wartościmateriały dydaktycznejęzyk polski: Wyprawa po mądrość – o relacji Michała i Tadeusza lekcja wychowawcza: W poszukiwaniu własnych pasjifilm jako kontekstprzy omawianiu Starego człowieka i morze Hemingwaya, Władcy pierścieni Tolkiena (relacja międzypokoleniowa Santiago i Manolina, Frodo i Gandalfa, portret mędrca przewodnika), przy omawianiu gatunku literackiego dziennika (o specyfice dziennika filmowego)PojĘcia kluczoweinspiracja | portret | pejzaż | przeżycie estetyczne | dyskurs

108—109 gimnazjum filmowe lekcje

PodkrĘć jak beckhamreż. G. Chadha | Francja, Wielka Brytania, Niemcy, usa 2002 | 112’

tematWalka o marzeniaoPis filmuJess Bhamra pochodzi z hinduskiej rodziny, mieszkającej w Anglii. Wbrew tradycjom przełamuje schemat hinduskiej dziewczyny uczącej się roli żony i wstępuje do drużyny piłkarskiej. Musi pokonać obawy rodziców i uprzedzenia znajomych Hindusów, by udowodnić, że jej pomysł na życie jest słuszny.nagrodaponad 10 nominacji do prestiżowych nagród filmowych, wygrana glaad Media – najlepszy film szeroko rozpowszechniony, nagroda publiczności w Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Locarno.wybrane wątki z Prelekcjipodążanie za marzeniami, bohater w poszukiwaniu własnej odrębności budowanie relacji dziecko – rodziceodwaga podejmowania własnych decyzjimateriały dydaktycznejęzyk polski: Bohater w obronie własnych ideałówlekcja wychowawcza: Kiedy warto się buntować? Definicja buntu – między asertywnością a arogancjąfilm jako kontekstprzy omawianiu Buszującego w zbożu Salingera (walka o miejsce w środowisku społecznym, obrona ideałów, między materializmem a idealizmem) przy omawianiu mitu o Ikarze i Dedalu (analiza relacji ojca i syna, dwóch odmiennych sposobów postrzegania świata)PojĘcia kluczowenonkonformizm | idealizm | oportunizm | tożsamość | bunt

we are the best reż. L. Moodysoon | Dania, Szwecja 2014 | 102’

tematPrzyjaźń ponad wszystkooPis filmuKlara i Bobo kształtują własną przyjaźń, pokonując wiele przeszkód stających im na drodze, jak różne modele rodzin, aspiracje miłosne, brak perspektyw w Szwecji lat 80. Podążając intuicyjnie, zgodnie z młodzieńczymi prawami do błędów, uczą się lojalności i wspólnego miejsca w szarym świecie.nagrodaZłoty Żuk za scenografię i kostiumy, nominacje do National Board of Rewiev, mff w Wenecji.wybrane wątki z Prelekcjirola rodziny w kształtowaniu postaw etycznych i społecznych kodeks praw i przywilejów w przyjaźni między dziewczynami, o sztuce skutecznego porozumiewania się realia lat 80. w Polsce i Szwecji – charakterystyka świata przedstawionego materiały dydaktycznejęzyk polski: W poszukiwaniu ciepła i bezpieczeństwa. Charakterystyka sytuacji rodzinnej Bobo i Aureliilekcja wychowawcza: Przepis na udaną przyjaźń. Kodeks wartościfilm jako kontekstprzy omawianiu Małego Księcia Saint-Exupery’ego (lekcja oswajania lisa), przy omawianiu Opium w rosole Musierowicz (definicja lojalności według Kreski i Aurelii), przy omawianiu schematu komunikacyjnego (analiza wybranych skutecznych i zakłóconych komunikatów między dziewczynami)PojĘcia kluczowesolidarność | lojalność | kod językowy | kontekst | gniazdo rodzinne | poczucie bezpieczeństwa


mean creek reż. J.A. Estes | usa 2004 | 87’

tematŚwiat dobra i złaoPis filmuGrupa staje w obronie dręczonego młodszego od nich Sama, zaplanowana zemsta na okrutnym, ale samotnym Georgu wymyka się spod kontroli. Wszyscy muszą zmierzyć się z odpowiedzialnością za własne decyzje. Wspólna wycieczka zmieni bohaterów na zawsze.nagrodanagroda mff w Sztokholmie za najlepszy debiut reżyserskiwybrane wątki z Prelekcjijak rodzi się gniew i do czego prowadzi? czy zemsta może przynieść ukojenie? relatywizm w definicji ofiary i agresora świat przyrody jako tło wydarzeń w filmiemateriały dydaktycznejęzyk polski: Bohater w obronie własnych ideałówlekcja wychowawcza: Kiedy warto się buntować? Definicja buntu – między asertywnością a arogancjąfilm jako kontekstprzy omawianiu Balladyny Juliusza Słowackiego (geneza zbrodni, przyroda jako niemy strażnik ludzkich grzechów), przy omawianiu fragmentów Iliady Homera (analiza gniewu Achillesa wobec Hektora, czym jest pragnienie zemsty), przy omawianiu Antygony Sofoklesa (o szacunku wobec zmarłego)PojĘcia kluczowekonsekwencja | żałoba | relatywizm | zemsta | ofiara

gnijąca Panna młodareż. T. Burton, M. Johnson | usa, Wielka Brytania 2005 | 76’

tematMiłość aż po gróboPis filmuVictor przypadkiem oświadcza się nieżyjącej dziewczynie. Nieboszczka zabiera młodzieńca ze sobą do świata zmarłych, by go poślubić.nagrodanagroda specjalna na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji, Saturn oraz Anniewybrane wątki z Prelekcjipoczucie odpowiedzialności za drugą osobę on i ona – świat młodocianych kochanków w krzywym zwierciadlewspólny świat Sama i Suzy – miłość a rytuałymiłość wobec śmierci – problem doczesnościmateriały dydaktycznejęzyk polski: Miłość na przekór wszystkiemu – walka o uczucie w świecie konwenansów i utartych zasad społecznychlekcja wychowawcza: Będę odpowiedzialny za moją Różę – Miłość wyklucza egoizmfilm jako kontekstprzy omawianiu Romeo i Julii Williama Szekspira (skąd się bierze i do czego prowadzi silne uczucie miłości), przy omawianiu Małego Księcia Saint-Exupery’ego (definicja poświęcenia i odpowiedzialności zakochanych bohaterów), przy omawianiu średniowiecznego motywu śmierci – taniec szkieletów, opis świata zmarłychPojĘcia kluczoweszekspiryzm | konwencja | groteska | parodia | rytuał | dance macabre

110—111 gimnazjum

wszystko może siĘ Przytrafićreż. M. Łoziński | Polska 1995 | 39’

drzazga reż. W. Wawszczyk | Polska 2008 | 17’

tematŻycie płynieoPis filmuRefleksja o życiu i przemijaniu opowiedziana w dwóch krótkometrażowych filmach. Dokument Łozińskiego pokazuje rozmowy małego syna reżysera, z przypadkowymi ludźmi spotkanymi w parku. Bohaterowie rozmów dokonują analizy swojego życia. W animowanej Drzazdze obserwujemy świat z punktu Ławeczki, która zapamiętuje i pokazuje wybrane momenty z życia siadających na niej spacerowiczów.wybrane wątki z Prelekcjihierarchia wartości w życiu człowiekadojrzałość i starość – naturalne koleje losu człowiekawybrane elementy filozofii horacjańskiej i motyw marności i pesymizmu w Xvii wiekumateriały dydaktycznejęzyk polski: Poszukiwanie sensu życia w obliczu nieuchronnego losu człowieka. lekcja wychowawcza: Czego nie możemy przegapić w życiu? – Lista celów do zrealizowaniafilm jako kontekstprzy omawianiu Krótkość żywota Naborowskiego (kondycja człowieka Xvii wieku), przy omawianiu życia i twórczości Jana Kochanowskiego (istota filozofii epikureizmu i stoicyzmu), przy odczytywaniu wierszy: Polały się łzy Adama Mickiewicza lub Statek pijany Artura Rimbaud (o symbolice dzieciństwa dojrzałości i starości).PojĘcia kluczoweeschatologia | uniwersalizm | pesymizm | horacjanizm | stoicyzm | epikureizm | hierarchia | wzorzec osobowy

wszystko bĘdzie dobrzereż. T. Wiszniewski | Polska 2007 | 98’

tematWiara góry przenosioPis filmuUtalentowany sportowo Paweł przeżywa śmiertelną chorobę matki. Zawiera umowę z Matką Boską i wyrusza na Jasną Górę. Towarzyszy mu nauczyciel wf-u, dla którego ta pielgrzymka jest walką z chorobą alkoholową. nagrodatrzy Złote Lwy za najlepszą reżyserię, najlepszą rolę pierwszoplanową męską i najlepszą muzykę, Orzeł za najlepszą rolę męską wybrane wątki z Prelekcjirola przypadku i przeznaczenia w życiu człowiekaczym jest wiara w cuda? czy człowiek ma wpływ na własne życie? istota wiary – cierpienie jako nieodłączna definicja życiamateriały dydaktycznejęzyk polski: Czy można walczyć z fatum?lekcja wychowawcza: O poszanowaniu wartości religijnych drugiego człowiekafilm jako kontekstprzy omawianiu Trenów Kochanowskiego (żałoba jako stan pogodzenia ze stratą), przy omawianiu Oskara i pani Róży Schmitta (człowiek wobec nieuchronnej choroby), przy omawianiu Tam, gdzie spadają anioły Doroty Terakowskiej, mit o Edypie (wygrana i przegrana walka z losem)PojĘcia kluczowefatalizm | determinizm | transcendentalizm | tren | fatum | tragizm

filmowe lekcje


miĘdzy KuLturami Internet pozwala przekraczać granice krajów szybciej niż kiedykolwiek. Warto jednak pamiętać, że różnimy się od siebie i te różnice są ogromnym bogactwem ludzkości.

Jak nauczyć młodych ludzi, którzy doskonale odnajdują się w tej nowej rzeczywistości, umiejętnego korzystania z wielkiej mapy świata? Choć współczesna zglobalizowana kultura wydaje się bar-dzo jednorodna, podobieństwa są tylko pozorne. Odkrywanie różnic nie jest tak trudne w momencie, gdy środki komunikacji pozwalają nam na błyskawiczne przemieszczanie, a łatwo dostępna wiedza pomaga w przygotowaniach do tych podróży. Nawet jeśli są to tylko podróże filmowe. Filmy przemawiają do widza z dużą intensywnoś-cią, co ułatwia w znacznym stopniu zwrócenie uwagi na nowe infor-macje o świecie, w tym też na różnice międzykulturowe. Zwłaszcza jeśli pochodzą z różnych kręgów kulturowych, pokazują zjawiska wynikające ze spotkania na granicy, takie jak: asymilacja, izolacja, tożsamość etniczna czy narodowość.

112—113

gimnazjum miedzy kulturami

Powiązanie z Podstawą Programową z jĘzyka Polskiego

II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela.

Uczeń:1.1. opisuje odczucia, które budzi w nim

dzieło: wszystkie filmy w cyklu;1.2. rozpoznaje problematykę utworu: wszyst-

kie filmy w cyklu;2.10. znajduje w tekstach współczesnej kul-

tury popularnej (np. w filmach, komiksach, piosenkach) nawiązania do tradycyj-nych wątków literackich i kulturowych; wskazuje przykłady mieszania gatunków: Slumdog. Milioner z ulicy, Persepolis;

2.11. uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych do następują-cych rodzajów sztuki: literatura, teatr, film, muzyka, sztuki plastyczne, sztuki audiowizualne: Slumdog. Milioner z ulicy, Persepolis, Przeznaczone do burdelu, Latawce;

3.1. przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją: wszystkie filmy w cyklu;

3.2. uwzględnia w interpretacji potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny: wszystkie filmy w cyklu (tu: kontekst społeczny, polityczny, kulturowy);

4.1. ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych i ich przeciwieństw oraz określa postawy z nimi związane, a także rozpoznaje ich obecność w życiu oraz w literaturze i innych sztukach: Fighter – kochaj i walcz, Latawce, Przeznaczone do burdelu, Cygan;

4.2. omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. miłość, przyjaźń, śmierć, cierpienie, lęk, nadzieja, wiara religijna, samotność, inność, poczucie wspólnoty, solidarność, sprawiedliwość; dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne: wszystkie filmy w cyklu;

4.3. dostrzega zróżnicowanie postaw spo-łecznych, obyczajowych, narodowych, religijnych, etycznych, kulturowych i w ich kontekście kształtuje własną tożsamość: wszystkie filmy w cyklu.

112—113


okiem nauczyciela Między kulturami to cykl przeznaczony dla uczniów szkół gimnazjalnych, który można połączyć z treściami podstawy programowej z języka polskiego, wiedzy o społeczeństwie, etyki i z tematami realizowanymi na godzinach z wychowawcą. Siedem filmów, które układają się w filmową podróż po krajach o różnych kulturach, wyznaniach, systemach politycznych i poziomie gospodarczym to doskonałe uzupełnienie wiedzy ucznia o świecie współczesnym, pozwalające kształtować dojrzałość społeczną. Treści nowej podstawy programowej oraz zalecane warunki i sposoby jej realizacji odnoszą się do istotnych pojęć i problemów, takich jak: równość, kształtowanie relacji między ludźmi, otwieranie się na różnorodność kultur w otaczającym świecie, mniejszości narodowe i etniczne oraz poszanowanie ich praw, emigracja (Persepolis). Zaproponowane filmy pomogą wprowadzić młodych ludzi w tematy i staną się doskonałym punktem wyjścia do dyskusji na lekcji i zajęciach pozalekcyjnych. W zaleceniach men dotyczących III etapu edukacyjnego (gimnazjum) znajduje się fragment: Należy wskazywać podstawy ładu w świecie, czemu ma służyć obcowanie z kulturą. Wybór powyższego programu umożliwia realizację tego zadania w sposób wieloaspektowy i interdyscyplinarny, a co najważniejsze – dostosowany do trudnego okresu wchodzenia w dorosłość, naznaczonego podkreślaniem własnej podmiotowości z równoczesnym zabieganiem o akceptację grupy rówieśniczej.

anna równy nauczycielka języka polskiego i wok, członkini grupy superBelfrzy rp, konsultantka metodyczna, edukatorka filmowa i medialna, autorka puBlikacji i scenariuszy z zakresu edukacji humanistycznej

slumdog. milioner z ulicyreż. D. Boyle | W. Brytania 2008 | 120’

tematPokonać siebieoPis filmuZrealizowana z rozmachem historia osiemnastoletniego Jamala pochodzącego ze slumsów Bombaju, który niespodziewanie wygrywa popularny teleturniej. Czy uda mu się żyć tak, jak zapragnie?nagrody2008: osiem Oscarów (m.in.: najlepszy film, muzyka, zdjęcia, montaż)wybrane wątki z Prelekcjipodziały społeczne, system kastowy a ekonomiczna sytuacja w Indiachkult celebrytów, jaka jest rola programów typu „Milionerzy”?egzotyczna bajka czy prawdziwy obraz hinduskiej mentalności, jakie wrażenie wywiera film na mieszkańcach świata zachodniego?materiały dydaktycznejęzyk polski: Tak było zapisane, czyli o przeznaczeniu w kulturzegeografia: kontrasty społeczne i gospodarcze Indiiwiedza o kulturze: Kino Bollywoodfilm jako kontekstprzy omawianiu Faraona Bolesława Prusa (np. ambicje młodego Ramzesa wobec nieżyczliwości doradców, kastowość społeczeństwa egipskiego z czasów faraonów)PojĘcia kluczowepodziały społeczne | kastowość

114—115 gimnazjum miedzy kulturami

PersePolisreż. V. Paronnaud, M. Satrapi | Francja, usa 2007 | 95’

tematWierność sobieoPis filmuRewolucja islamska w Iranie ukazana z punktu widzenia dojrzewającej dziewczyny – czas terroru, zniewolenia, zakazy i nakazy doprowadzą główną bohaterkę do emigracji.nagrody2008: Cezar za debiut reżyserski i scenariusz adaptowanywybrane wątki z Prelekcjirozterki i tęsknota bohaterki, która emigruje ze zniewolonego Teheranu do dekadenckiego Wiednianarracja kobieca (dojrzewanie, stawanie się kobietą w państwie, w którym prawa mają jedynie mężczyźni)animacja oparta na komiksie, czarno-biała (wymiar dokumentalny)materiały dydaktycznejęzyk polski: Dojrzewanie w kraju islamskimjęzyk polski, lekcja wychowawcza, etyka: Religia miarą wartości człowiekalekcja wychowawcza, wos: O blaskach i cieniach życia emigranta w Persepolisfilm jako kontekstprzy omawianiu Latarnika Henryka Sienkiewicza (dylematy emigranta a problem wierności swoim ideałom)PojĘcia kluczoweemigracja | ograniczenia kulturowe i religijne

fighter – kochaj i walczreż. N. Arthy | Dania 2007 | 100’

tematPasjaoPis filmuAicha po lekcjach trenuje sztuki walki w szkolnej drużynie. Jej pasja nie spotyka się z przychylnością konserwatywnych rodziców.nagrody2008: Stiges – Festival Internacional de Cinema de Catalunya: Semra Turan (nagroda dla najlepszej aktorki)wybrane wątki z Prelekcjijakie typy mniejszości wyróżniamy, czy ich prawa są respektowane, z jakimi trudnościami się borykają?historia wielokulturowości Polskitrzy światy bohaterki (tradycyjny dom, liberalna Kopenhaga, treningi – miejsce, w którym kreuje swoją tożsamość)materiały dydaktycznejęzyk polski: Czy warto marzyć?wos: Marzenia i łzylekcja wychowawcza: Jak bohaterka filmu może osiągnąć swój cel i zrealizować marzenia, jednocześnie pozostając w zgodzie z rodziną i tradycją?film jako kontekstprzy omawianiu książki My, dzieci z dworca ZOO Christiane F. (marzenia głównej bohaterki, które legły w gruzach, a wierność i lojalność wobec ojca)PojĘcia kluczowedialog międzykulturowy | patriarchat | mniejszość


dziewczynka w tramPkachreż. H. Al-Mansour | Niemcy, Arabia Saudyjska 2012 | 100’

tematKobiety w świecie islamuoPis filmuWadjda mieszka w Rijadzie. W swojej szkole uchodzi za buntowniczkę, gdyż nosi trampki i przyjaźni się z chłopcami. Wadjda chciałaby, tak jak jej koledzy, mieć swój rower, jednak w Arabii Saudyjskiej tego typu rozrywki są uznawane za niestosowne dla dziewcząt.nagrody2012: Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Wenecji, Nagroda CinemAvvenire, Nagroda C.I.C.A.E.wybrane wątki z Prelekcjiislam a wychowaniereligia, tradycja i ich wpływ na system norm i kształtowanie obyczajówkonserwatywna postawa kobiet saudyjskich – czy zasady są odzwierciedleniem prawodawstwa, czy też postaw i interpretacji?bunt i determinacja w osiągnięciu celumateriały dydaktycznejęzyk polski: Człowiek wobec tradycjigeografia: specyfika krajów Bliskiego Wschodufilm jako kontekstprzy omawianiu fragmentu książki Chłopiec z latawcem Khaleda Hosseiniego (opanowanie sztuki pisania sposobem na pokonanie granic zakazanego świata)PojĘcia kluczowereligia | tradycja | islam | konserwatyzm | normy i obyczaje | bunt

latawcereż. B. Dzianowicz | Polska 2008 | 52’

tematKrajobraz po bitwieoPis filmuZapis życia we współczesnym Kabulu z perspektywy afgańskich nastolatków. Udział w dokumentalnym projekcie zorganizowanym przez polskich filmowców dał możliwość stawiania pytań i szukania, czasami niełatwych, odpowiedzi.nagrody2008: mff watch docs „Prawa Człowieka w Filmie” – nagroda publicznościwybrane wątki z Prelekcjiróżnice między kulturamirelatywizm kulturowy – nie należy porównywać i oceniać kultur, gdyż takie porównanie zawsze będzie nieobiektywneAfganistan podczas rządów talibów a sytuacja młodych ludzi w stolicymateriały dydaktycznegeografia: Współczesny Afganistan – warunki naturalne, ludność, gospodarkahistoria: Codzienność w mieście zniszczonym wojnąjęzyk polski: Trud stawiania pytań i odwaga słuchania odpowiedzi... Zobaczyć Kabul waszymi oczamifilm jako kontekstPrzy omawianiu fragmentu książki Epizod nad Gangesem [w:] Shusaku Endo Głęboka rzeka (aspiracje zawodowe dziennikarza a granice moralne)PojĘcia kluczowerelatywizm kulturowy | stereotyp kulturowy

116—117 gimnazjum miedzy kulturami

Przeznaczone do burdelureż. Z. Briski, R. Kauffman | Indie, usa 2004 | 85’

tematSztuka dystansuoPis filmuPrzejmujący dokument ukazujący życie dzieci zamieszkujących dzielnicę Czerwonych Latarni w Kalkucie, które biorą udział w lekcjach fotografii zorganizowanych przez twórców filmu. Czy żyjącym w nędzy i ubóstwie bohaterom potrzebna jest sztuka?nagrody2004: Oscar za najlepszy film dokumentalnywybrane wątki z Prelekcjikim są dzieci z dzielnicy Czerwonych Latarni? dlaczego w niej żyją? czy mają perspektywy na zmianę?symbolika fotografowania miasta, cele projektu przeprowadzonego przez Zanę Briskyzagadnienie filmu dokumentalnego jako obiektywnego zapisu rzeczywistościczym jest przeznaczenie i w jaki sposób można je modelowaćmateriały dydaktycznegeografia: Indie, jakich nie znamyjęzyk polski: Interwencja w przeznaczeniefilm jako kontekstprzy omawianiu tematów związanych z gatunkami dokumentalnymi w literaturze (np. reportaż)PojĘcia kluczowewykluczenie | przeznaczenie | kasta | role społeczne

cyganreż. M. Šulík | Czechy, Słowacja 2011 | 100’

tematWybóroPis filmuAdam mieszka w biednej romskiej wiosce na Słowacji. Przeżywa śmierć ojca i ponowne małżeństwo matki. Zafascynowany boksem i piękną dziewczyną Julką próbuje przeciwstawić się wychowaniu na „prawdziwego Roma”.nagrody2011: cztery nagrody na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Karlovych Varach (w tym Specjalna Nagroda Jury dla reżysera filmu)wybrane wątki z Prelekcjiproblemy mniejszości narodowych, potrzeba tolerancjisytuacja społeczności romskiej na Słowacjiokres dojrzewania: trudności w dokonywaniu wyboru, samotność„romski Hamlet” – reinterpretacja figury ojcamateriały dydaktycznejęzyk polski: Trudne wybory i samotność w filmie Cygan i dramacie Hamlet Williama Szekspirawos: Mniejszości narodowe we współczesnych społeczeństwach wielokulturowychfilm jako kontekstprzy omawianiu Hamleta Szekspira (problem samotności bohatera)PojĘcia kluczowemniejszość narodowa | tolerancja | Romowie | Hamlet



śWiat WspółczesNy Filmy poruszają ważne problemy i rozwijają wrażliwość młodych ludzi. Czy kino współczesne musi kojarzyć się tylko z komercją? Czy atrakcyjność filmu zawsze pokrywa się ze środkami przeznaczonymi na jego kampanię reklamową?

Świat współczesny oprócz prezentacji nieznanych, często niedostęp-nych pozycji, ma zachęcić do własnych poszukiwań. Uczy sprawniej-szego i bardziej krytycznego poruszania się po repertuarze kina oraz uważniejszego śledzenia premier w poszukiwaniu filmów poruszających, mądrych i estetycznie ciekawych. Zebrane w nim filmy gościły na pol-skich ekranach w ostatnich latach. Miały jednak dużo mniejsze nakłady na promocję niż wielkie superprodukcje i zbyt małe, by się przebić do świadomości ludzi. Poruszają one problemy współczesności w zro-zumiały i atrakcyjny sposób. Dotyczą jednak spraw poważnych i tak też traktują młodych widzów. Cykl może stanowić propozycję zarówno dla starszych, jak i młodszych gimnazjalistów, jednak tematyka filmów wymagać będzie od widzów dojrzałości.

118—119

Film Księżycowe dzieci został włączony do programu dzięki uprzejmości Instytutu Goethego.

gimnazjum świat współczesny






tury popularnej (np. w filmach, komiksach, piosenkach) nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych; wska-zuje przykłady mieszania gatunków: Boy;

2.11. uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych do następujących rodzajów sztuki: literatura, teatr, film, muzyka, sztuki plastyczne, sztuki audio-wizualne: Dziennik z podróży;


4.1. ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych i ich przeciwieństw oraz określa postawy z nimi związane, a także rozpoznaje ich obecność w życiu oraz w literaturze i innych sztukach: Mój biegun; Dziennik z podróży;

4.2 omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. miłość, przyjaźń, śmierć, cierpienie, lęk, nadzieja, wiara religijna, samotność, inność, poczucie

wspólnoty, solidarność, sprawiedliwość; dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne: Jak to jest, Przytul mnie, Mój biegun; Księżycowe dzieci;

4.3 dostrzega zróżnicowanie postaw spo-łecznych, obyczajowych, narodowych, religijnych, etycznych, kulturowych i w ich kontekście kształtuje własną tożsamość: Tysiąc razy silniejsza; Boy, Przytul mnie. (...)

118—119


okiem nauczycielaJednym z podstawowych zadań nauczyciela języka polskiego na III etapie edukacyjnym jest wychowanie kompetentnego i świadomego odbiorcy tekstów kultury. Cykl Świat współczesny pozwala łatwiej zmierzyć się z tym wyzwaniem, gdyż każdy z siedmiu zaproponowanych filmów porusza tematy ważne dla gimnazjalistów, czyli takie, o których młodzież chętnie rozmawia. Jeśli w czasie lekcji zestawimy je z czytanymi lekturami, okaże się, że pewne tematy, takie jak: przyjaźń, pokonywanie własnej słabości, podążanie za marzeniami, wartość drugiego człowieka, lęk przed śmiercią, samotność, dojrzewanie, presja grupy, inność czy obrona własnych poglądów, są ponadczasowe. Dodatkowo takie uniwersalne tematy zalecane są w nowej podstawie programowej i programach wychowawczych szkół. Bohaterowie proponowanych filmów są też w wieku gimnazjalistów, łatwiej więc wzbudzają emocje i skłaniają do dyskusji. Każdy z proponowanych filmów ma również ciekawą formę, dzięki czemu można ćwiczyć analizę i interpretację tekstów kultury, zwracając uwagę na specyfikę języka filmu (co także ujęte jest w podstawie programowej). Jeśli nawet uczniom jakiś film nie przypadnie do gustu, to z pewnością może być punktem wyjścia do przedstawienia własnej propozycji odczytywania tekstu kultury i konfrontacji różnych punktów widzenia.

dorota bąknauczycielka języka polskiego w liceum filmowym z oddziałami dwujęzycznymi przy warszawskiej szkole filmowej

mój biegunreż. M. Głowacki | Polska 2011 | 93’

tematPrzełamywanie słabościoPis filmuMój biegun to oparta na faktach z życia Jana Meli opowieść o walce, przełamywaniu słabości i wierze w to, co z pozoru nieosiągalne. Jan jako młody chłopak ulega poważnemu wypadkowi. Początkowo nikt nawet nie przypuszcza, że kilka lat po tym wydarzeniu zostanie najmłodszym zdobywcą biegunów, będąc jednocześnie pierwszą osobą z niepełnosprawnością fizyczną, która tego dokonała.nagrodyW 2012 roku film został uhonorowany między innymi na festiwalu filmowym w Los Angeles nagrodą za najlepszy film, najlepszy scenariusz oraz nagrodą dla najlepszego aktora drugoplanowego (Bartłomiej Topa)wybrane wątki z Prelekcjiniepełnosprawność fizyczna a codziennośćbariery, które wytycza świat ludzi „zdrowych”przełamywanie słabości fizycznych i psychicznych na przykładzie bohatera filmumateriały dydaktycznelekcja wychowawcza: Ponad horyzonty, czyli jak walczyć z przeciwnościamifilm jako kontekstprzy omawianiu wiersza Jerzego Liberta Uczę się ciebie człowiekuPojĘcia kluczoweniepełnosprawność fizyczna | dążenie do celu | wsparcie | rodzina

120—121 gimnazjum świat współczesny

boyreż. T. Waititi | Nowa Zelandia 2010 | 87’

tematDroga do dojrzałościoPis filmuJedenastoletni Boy wychowuje się bez ojca. Po latach rodzic powraca i chce stać się dla chłopca wzorem. Z czasem Boy odkrywa, że stracone lata nie są łatwe do nadrobienia, a drogę ku dorosłości i dojrzałości musi odnaleźć sam.nagrody2010: mff Berlinale – Nagroda Specjalna dla najlepszego filmuwybrane wątki z Prelekcjikim jest człowiek dojrzały?formalne elementy opisu rzeczywistościświat wyobraźni (animacje oraz wstawki slapstickowe i teledyskowe)przenikanie się elementów tradycyjnej kultury Maorysów i kultury popularnejmateriały dydaktycznejęzyk polski: O dorastaniu, marzeniach, rozczarowaniach Boya – chłopca, który chciał być jak Michael Jacksonjęzyk polski: Homogeniczna papka, czyli kultura masowafilm jako kontekstprzy omawianiu utworu literackiego opisującego relację: rodzic – dziecko, np. Irena Jurgielewiczowa Ten Obcy (Ula i jej ojciec)PojĘcia kluczowedojrzałość | kultura | przenikanie się kultur

ksiĘżycowe dziecireż. Reż. M. Stacke | Niemcy 2006 | 87’

tematTrudne sytuacjeoPis filmuLisa spędza każdą wolną chwilę ze swoim młodszym bratem. Z powodu choroby Paul nie może mieć kontaktu ze światłem słonecznym. Dopiero po zmroku wychodzi z domu. Lisa chcąc rozweselić coraz gorzej czującego się chłopca wymyśla świat, do którego przenoszą się w wyobraźni – pełen statków kosmicznych, fantastycznych międzygwiezdnych przygód i postaci. Księżycowe dzieci to film o sile fantazji i miłości między rodzeństwem.wybrane wątki z Prelekcjitrudne sytuacje, których doświadcza każdy z nasjak okazać wsparcie komuś, kto przeżywa trudne chwile?jak radzić sobie w trudnych chwilach i do kogo zwrócić się z prośbą o pomoc?materiały dydaktyczneLisa i jej księżycowy świat. Rozmawiamy o postawie bohaterki filmu Księżycowe dzieci. film jako kontekst przy omawianiu Trenów Kochanowskiego (żałoba jako stan pogodzenia ze stratą), przy omawianiu Oskara i pani Róży Schmitta (człowiek wobec nieuchronnej choroby)PojĘcia kluczowewsparcie | akceptacja | miłość braterska | dojrzałość | fantazja


Przytul mniereż. K. Munk | Dania 2010 | 80’

tematNiewinny „żart”oPis filmuFilm oparty na prawdziwych wydarzeniach. Dziewczyna pada ofiarą brutalnego żartu innych uczniów. Gdzie leży granica między empatią a brakiem zrozumienia, między wygłupem a tragedią?nagrody2010: Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Mannheim-Heidelbergu – Nagroda Jury Ekumenicznego dla Kaspara Munkawybrane wątki z Prelekcjirozwój emocjonalny nastolatkówwpływ zewnętrznych okoliczności i obecności innych na zachowania jednostki (psychologia tłumu)na czym polega upokorzenie? co to jest godność?gdzie szukać pomocy, gdy w klasie dzieje się coś złego? jak reagować, będąc świadkiem takich sytuacji?materiały dydaktycznelekcja wychowawcza: Jednostka w społeczeństwielekcja wychowawcza: Czy jestem samotna/samotny w tłumie?film jako kontekstdo omówienia współczesnej młodzieżowej powieści obyczajowej, traktującej o problemach dojrzewaniaPojĘcia kluczoweempatia | psychologia tłumu | agresja | etyka | moralność | rodzina

tysiąc razy silniejszareż. P. Schildt | Szwecja 2010 | 85’

tematWpływ grupyoPis filmuHistoria klasy, w której chłopcy zdecydowanie dominują nad dziewczętami. Sytuacja zmienia się, gdy do klasy dołącza Saga. Jak wyzwolić nasz potencjał? Jak nie poddawać się grupie?nagrody2012: mff dla Dzieci w Kairze: Nagroda Główna dla filmu pełnometrażowegowybrane wątki z Prelekcjiw jaki sposób przedstawiane są dziewczęta we współczesnym kinie skierowanym do młodych ludzi?jakie zmiany wnosi pojawienie się nowej uczennicy, Sagi?tożsamość grupowa (identyfikacja z grupą, poczucie przynależności, prawa rządzące grupą)pułapki nonkonformizmumateriały dydaktycznejęzyk polski: Uczysz, sprzątasz, czy prasujesz, zasługujesz na szacunek – o feminizmie i rolach społecznychfilm jako kontekstprzy omawianiu współczesnych młodzieżowych powieści obyczajowych w których główną bohaterką jest dziewczynka, np. proza Małgorzaty Musierowicz i Doroty TerakowskiejPojĘcia kluczowegrupa | tożsamość grupowa | stereotyp | płeć | indywidualizm | nonkonformizm

122—123 gimnazjum świat współczesny

dziennik z Podróżyreż. P. Stasik | Polska 2013 | 52’

tematŚwiat w obiektywie – dokument filmowyoPis filmu82-letni Tadeusz Rolke – mistrz fotografii reportażowej i 15-letni Michał zafascynowany robieniem zdjęć wyruszają we wspólną podróż. Jej celem jest projekt fotograficzny. Mistrz i uczeń przemierzają Polskę starym samochodem z urządzoną w środku ciemnią. Równie ważne, jak robione przez nich zdjęcia, są rozmowy, które prowadzą w drodze. wybrane wątki z Prelekcjitypy filmu dokumentalnegofilm dokumentalny – obiektywny zapis rzeczywistości?czy kino dokumentalne może manipulować emocjami widza?materiały dydaktycznejęzyk polski: Film dokumentalny – obiektywny zapis rzeczywistości?film jako kontekstprzy omawianiu tematów dotyczących gatunków publicystycznych w literaturze i mediach, czyli tych opartych na relacjach z rzeczywistościąPojĘcia kluczowedokument | obiektywizm | rzeczywistość | emocje

jak to jestreż. B. Webb | Wielka Brytania 2009 | 100’

tematPrzyjaźń wystawiona na próbęoPis filmuRobbie trafia do szpitala, ponieważ jest śmiertelnie chory. Najbardziej boi się, że umrze jako prawiczek. Ziggy, czując odpowiedzialność za przyjaciela, musi znaleźć jakieś rozwiązanie jego problemu.nagrody2010: Złote Koziołki na mffmw Ale Kino! w Poznaniuwybrane wątki z Prelekcjiewolucja w postrzeganiu dojrzałościtypy dojrzewaniaczy trzeba być dorosłym, by być dojrzałym? czy bycie dorosłym gwarantuje dojrzałość?„pierwszy raz”, czyli symbol wszystkiego, od czego śmiertelnie chory bohater zostanie odciętymateriały dydaktycznejęzyk polski: trudna sztuka dojrzewania na podstawie filmu Jak to jestjęzyk polski: Inicjacja – jak to jest?lekcja wychowawcza: Blaski i cienie przyjaźnifilm jako kontekstprzy omawianiu powieści Aleksandra Kamińskiego Kamienie na szaniec (przyjaźń i strata | śmierć przyjaciela)PojĘcia kluczoweinicjacja | przyjaźń | choroba | śmierć | dorosłość | dojrzałość



młodzi W obieKtyWie Problemy młodych ludzi to temat często poruszany w kinie i entuzjastycznie przyjmowany przez nastoletnich widzów. Warto zadbać o to, by obejrzeli oni filmy wartościowe i mogli identyfikować się z bohaterami w swoim wieku.

Filmy wybrane do tego cyklu pozwalają spojrzeć z nowej perspektywy na tematy i zjawiska, które dotyczą młodych ludzi. Bohaterami większości z nich są rówieśnicy gimnazjalistów. Specjalnie przygotowane prelek-cje pozwalają odejść od filmoznawczego punktu widzenia i skupić się na problemach ogólnokulturowych. Mamy tu do czynienia z historiami dotyczącymi takich spraw, jak realizowanie swojej pasji wbrew stereoty-pom i opinii uprzedzonych ludzi, odkrywanie swojej seksualności czy nie-pełnosprawność. Dotykamy również problemu przemocy i rozmawiamy o sposobach radzenia sobie z nią. Młodzi w obiektywie to cykl dość pro-stych formalnie filmów, które poruszają poważne tematy. Innymi słowy, składa się on z filmów, które uczniom „dobrze się ogląda”, natomiast do pełnego zrozumienie tematyki potrzebna jest emocjonalna dojrzałość widza, a nierzadko również pomoc nauczyciela i przede wszystkim roz-mowa po seansie.

124—125

gimnazjum młodzi w oBiektywie






tury popularnej (np. w filmach, komiksach, piosenkach) nawiązania do tradycyj-nych wątków literackich i kulturowych; wskazuje przykłady mieszania gatunków: Ślepaki, Była sobie dziewczynka;

2.11. uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych do następujących rodzajów sztuki: literatura, teatr, film, muzyka, sztuki plastyczne, sztuki audio-wizualne: Mały lalkarz;


3.2. uwzględnia w interpretacji potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny: wszystkie filmy w cyklu (tu: kontekst społeczny, polityczny, kulturowy);

4.1. ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych i ich przeciwieństw oraz określa postawy z nimi związane, a także rozpoznaje ich obecność w życiu oraz w literaturze i innych sztukach: wszystkie filmy w cyklu;

4.2. omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnie-nia egzystencjalne, takie jak: miłość, przyjaźń, śmierć, cierpienie, lęk, nadzieja, wiara religijna, samotność, inność, poczucie wspólnoty, solidarność, spra-wiedliwość; dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne: wszystkie filmy w cyklu;

4.3. dostrzega zróżnicowanie postaw spo-łecznych, obyczajowych, narodowych, religijnych, etycznych, kulturowych i w ich kontekście kształtuje własną tożsamość: wszystkie filmy w cyklu. (...)

124—125


okiem nauczycielaTo cykl filmów stanowiących w świetle podstawy programowej nauczania języka polskiego niezastąpione źródło tematów do dyskusji, uzasadniania własnego zdania, przyjmowania poglądów innych i polemizowania z nimi (III.5), a tym samym do kształcenia umiejętności tworzenia spójnych wypowiedzi ustnych oraz pisemnych (III.1). Filmy zawarte w cyklu mogą zainteresować również nauczycieli wos i wdżr, każdy z nich bowiem porusza tematy nierozerwalnie związane z czasem dorastania. We wstępie do podstawy programowej czytamy: W procesie kształcenia ogólnego szkoła na III i IV etapie edukacyjnym kształtuje u uczniów postawy sprzyjające ich dalszemu rozwojowi indywidualnemu i społecznemu, takie jak: uczciwość, wiarygodność, odpowiedzialność, wytrwałość, poczucie własnej wartości, szacunek dla innych ludzi, (…) gotowość do (…) podejmowania inicjatyw oraz do pracy zespołowej. Wszystkie te pojęcia odnajdziemy w tematyce filmów. W podstawie programowej wos (wymagania szczegółowe) czytamy, że uczeń powinien wymieniać i stosować podstawowe sposoby podejmowania wspólnych decyzji (Żałuję!), przedstawiać i stosować podstawowe sposoby rozwiązywania konfliktów w grupie i między grupami (Bluebird, Żałuję!), wyjaśniać na przykładach, jak można zachować dystans wobec nieaprobowanych przez siebie zachowań grupy lub jak im się przeciwstawić (Bluebird, Podkręć jak Beckham, Żałuję!). W odniesieniu do wdżr uczeń powinien znać organizm ludzki i zachodzące w nim zmiany oraz akceptować własną płciowość, poznawać, analizować i wyrażać uczucia, (…) okazywać szacunek innym ludziom, doceniać ich wysiłek i pracę, (…) umieć korzystać z systemu poradnictwa dla dzieci i młodzieży (należałoby wymienić tu wszystkie ujęte w cyklu tytuły).

katarzyna michalskanauczycielka języka polskiego i wychowania do twórczości w gimnazjum nr 1 w Bytomiu, w latach 2010–2012 doradca metodyczny z zakresu edukacji humanistycznej

PodkrĘć jak beckhamreż. G. Chadha | W. Brytania 2002 | 112’

tematWalka o marzeniaoPis filmuJess Bhamra pochodzi z tradycyjnej hinduskiej rodziny mieszkającej w Anglii. Wbrew tradycjom przełamuje schemat hinduskiej dziewczyny uczącej się roli żony i wstępuje do drużyny piłkarskiej. Musi pokonać obawy rodziców i uprzedzenia znajomych Hindusów, by udowodnić, że jej pomysł na życie jest słuszny.nagroda2002: Nominacja do Europejskiej Nagrody Filmowej za najlepszy film europejskiwybrane wątki z Prelekcjipodążanie za marzeniamibohater w poszukiwaniu własnej odrębnościbudowanie relacji dziecko – rodziceodwaga podejmowania własnych decyzjimateriały dydaktycznelekcja wychowawcza lub wos: Wielokulturowość – co nas łączy, a co dzielilekcja wychowawcza: W jaki sposób bohaterka filmu może osiągnąć swój cel i zrealizować marzenia, pozostając w zgodzie z rodziną i tradycją, w której została wychowana?film jako kontekstprzy omawianiu powieści Ewy Nowak Yellow bahama w prążki (problemy nastolatków a proces kształtowania się ich osobowości w zderzeniu z codziennością)PojĘcia kluczowenonkonformizm | idealizm | oportunizm | tożsamość | bunt

126—127 gimnazjum młodzi w oBiektywie

ŚlePakireż. B. Sahling | Niemcy 2004 | 87’

tematNiepełnosprawnośćoPis filmuMarie i Inga mają po 13 lat i są niewidome. Pewnego dnia spotykają Herberta, który jest nielegalnym imigrantem i marzy o powrocie do Kazachstanu. Postanawiają mu pomóc.nagrody2004: The Golden Cairo – Nagroda unicef od jury dziecięcego na mff dla Dzieci w Kairze (Egipt)wybrane wątki z Prelekcjiosoby z niepełnosprawnością fizyczną i psychicznąwciąż obecna bariera między światem ludzi zdrowych i osób niepełnosprawnychjak wygląda życie ludzi niewidomych? w jaki sposób postrzegają otaczającą ich rzeczywistość? jak sobie radząw codziennych obowiązkach?materiały dydaktycznejęzyk polski: Jak pokazać świat „niewidziany” przez bohaterów filmu – narracja subiektywnalekcja wychowawcza: Rozmawiamy o niepełnosprawnościfilm jako kontekstprzy omawianiu powieści Macieja Pieprzycy Chce się żyć (historia dająca nadzieję na przezwyciężenie przeciwności losu, wyjście poza własne ograniczenia i znalezienie szczęścia)PojĘcia kluczowewytrwałość | przyjaźń | sytuacja ludzi niewidomych | tolerancja | pokonywanie barier

żałujĘ!reż. D. Schram | Holandia 2013 | 95’

tematJak reagować na bullying?oPis filmuJochem na każdym kroku doświadcza w szkole niemiłych sytuacji. Jest drażniony i dręczony przez rówieśników. Koledzy z klasy – David i Vera chcą mu pomóc, ale nie mają odwagi, by przeciwstawić się reszcie grupy. Tymczasem nasilający się wobec chłopca klasowy bullying doprowadza do fatalnych skutków.wybrane wątki z Prelekcjirozwój emocjonalny nastolatkówwpływ zewnętrznych okoliczności i obecności innych na zachowania jednostki (psychologia tłumu)na czym polega upokorzenie? co to jest godność?gdzie szukać pomocy, gdy w klasie dzieje się coś złego? jak reagować, będąc świadkiem takich sytuacji?nagrodyFilm otrzymał wiele nagród, w tym Nagrodę Młodego Widza Europejskiej Akademii Filmowej.materiały dydaktycznejęzyk polski: Czasu nie da się cofnąć – rozmawiamy o postępowaniu bohaterów filmu Żałuję!lekcja wychowawcza: Co to jest byllying? film jako kontekst przy omawianiu Rok 1984 G. Orwella – samotność jednostki wobec grupy, wyizolowanie, poczucie osamotnienia i wykluczenia, skutki przemocy psychicznej, psychologia tłumuPojĘcia kluczowepsychologia tłumu | agresja | bullying | konformizm | empatia


była sobie dziewczynkareż. M. Monheim | Niemcy 2014 | 104’

tematKonsekwencje moich decyzjioPis filmuCharleen ma prawie szesnaście lat. Nikomu, nawet najbliższej przyjaciółce, nie zdradza, że chce popełnić samobójstwo. Próba kończy się jednak niepowodzeniem i dopiero w tym miejscu rozpoczyna się właściwa akcja filmu. To ciepła i zabawna opowieść o nastolatce, która ponosząc konsekwencje swojej decyzji, próbuje odnaleźć się w zwariowanej rodzinie, nauczyć się rozmawiać z ekscentrycznym terapeutą i znaleźć miejsce wśród mniej dojrzałych od niej rówieśników. nagrodyNagroda za Najlepszy film pełnometrażowy w: sekcji „Enfants Terribles” i Nagroda Publiczności „Enfants Terribles” (Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Gijón), Najlepsza początkująca aktorka: Jasna Fritzi Bauer (Bavarian Film Awards)wybrane wątki z Prelekcjibunt i wyobcowanie – cechy okresu dojrzewanianasze decyzje a ich konsekwencjekino młodzieżowe – główne cechymateriały dydaktycznejęzyk polski: Gdy świat się zmienia – wchodzenie w dorosłość bohaterki filmu Była sobie dziewczynka lekcja wychowawcza: Między pokoleniamifilm jako kontekstprzy omawianiu Buszującego w zbożu J.D. Salingera – problem poszukiwania własnej tożsamości, bolesność wchodzenia w dorosłość, oscylowanie pomiędzy światem dorosłych i dzieci. Zagubienie i osamotnienie oraz poszukiwanie kompromisu z samym sobąPojĘcia kluczowebunt | dojrzewanie | konsekwencje | dialog

bluebirdreż. M. de Jong | Holandia 2004 | 90’

tematPrzemoc wśród rówieśnikówoPis filmuTrzynastoletnia Merel jest bardzo pilną uczennicą. Udziela się na zajęciach artystycznych i sportowych, a po szkole troskliwie opiekuje się niepełnosprawnym bratem. Staje się jednak ofiarą spirali przemocy.nagrody2005: Szklany Niedźwiedź na Berlinalewybrane wątki z Prelekcjico oznaczają terminy „wykluczenie” i „ostracyzm”?kto może zostać wykluczony i z jakich powodów?przemoc fizyczna i psychicznaw jaki sposób można przeciwdziałać przemocy w szkole, w klasie?co może zrobić osoba nękana przez rówieśników, a co obserwator takiej sytuacji?materiały dydaktycznejęzyk polski: Bohater wykluczony, odmienieclekcja wychowawcza: Jak nie poddawać się przemocy?film jako kontekstprzy omawianiu fragmentu książki Pawła Huellego Weiser Dawidek (bohater wykluczony, problem tolerancji wśród rówieśników w trudnych czasach wojny i okupacji)PojĘcia kluczowewykluczenie | ostracyzm | mechanika tłumu | procesy grupowe

128—129 gimnazjum młodzi w oBiektywie

junoreż. J. Reitman | usa 2007 | 96’

tematNastoletnia miłośćoPis filmuCzternastolatka zachodzi w ciążę z kolegą ze szkoły. Postanawia znaleźć dla swojego dziecka rodzinę zastępczą. Okraszony humorem portret przedwczesnego wchodzenia w dorosłość.nagrody2008: Oscar za najlepszy scenariusz (Diablo Cody)wybrane wątki z Prelekcjidojrzałość jako umiejętność przewidywania konsekwencji czynów i analizy sytuacjiwpływ otoczenia, norm, zasad, najbliższych i naszej osobowości na podejmowane decyzjeróżnice między akceptacją i tolerancjąmateriały dydaktycznejęzyk polski: Zawsze można zacząć na nowo – o filmie Juno Jasona Reitmanaetyka: Wolnośćlekcja wychowawcza: Ćwiczenia „odpowiedzialność i opieka” oraz „wsparcie i zaufanie”film jako kontekstprzy omawianiu wybranej powieści Małgorzaty Musierowicz z cyklu Jeżycjada (do wyboru: Kwiat Kalafiora, Opium w rosole, Szósta klepka)PojĘcia kluczowedojrzałość | niedojrzałość | dorosłość | odpowiedzialność | seksualność

mały lalkarzreż. T. Paladino | Polska, Francja 2010 | 52’

tematŚladami mędrcaoPis filmuHistoria przyjaźni Sergio Dottiego, mistrza sztuki lalkarskiej we Francji, i 9-letniego zafascynowanego teatrem Adriena. Odbywają podróż po Nicei, jej celem jest sięganie do własnej wyobraźni i dzielenie się nią z przygodnymi ludźmi. Teatr jest również drogą do dojrzałości Adriena, a dla mistrza Sergio spuścizną, którą próbuje komuś przekazać. nagrodyNagroda Publiczności na Planete+ Doc Film Festival w Warszawie wybrane wątki z Prelekcjitrwałość renesansowych wartości i postawrzemieślnik i artysta – sposoby uprawiania sztukiwędrowanie jako sposób poznawania świata i siebiemiędzypokoleniowa dyskusja na temat celów i wartościmateriały dydaktycznejęzyk polski: Motyw wędrówki w filmie Mały lalkarz. lekcja wychowawcza: Czy potrzebne nam autorytety? film jako kontekstprzy omawianiu Oskara i pani Róży E.E. Schmitt – rola autorytetu, mentora w życiu, zaufania do drugiego człowieka, odkrywanie potrzeby magii i wyobraźni, aby żyć pełniej i mądrzej. Tu również Pudełko zwane wyobraźnią Z. HerbertaPojĘcia kluczoweinspiracja | portret | pejzaż | przeżycie estetyczne | dyskurs


130—130 wywiadwięcej niż lekcja, więcej niż kino szKo

łapo

Nadg

imNa

zJaL

Na



KiNo poLsKie

Współczesną kulturę cechuje audiowizualność, w związku z tym w edukacji ponadgimnazjalnej nie może zabraknąć filmu. Wybrane pozycje z dorobku polskich twórców to atrakcyjny materiał nie tylko dla polonistów.

Filmy tworzące cykl, mimo iż często ważny jest w nich kontekst histo-ryczny, ukazują uniwersalne problemy i wartości.

Dobrze wykorzystane przez nauczycieli (różnych przedmiotów) i wycho-wawców pozwolą młodym odbiorcom wnikliwiej patrzeć na otaczającą rzeczywistość, lepiej zrozumieć współczesność, dostrzegać wpływ przeszłości na nią, rozpoznawać etyczne aspekty jednostkowych wybo-rów, inspirować do samodzielnych poszukiwań i refleksji. Cykl może być realizowany w klasach 1–3 szkoły ponadgimnazjalnej, będzie idealnym kontekstem dla treści programowych z języka polskiego, wiedzy o spo-łeczeństwie, historii, etyki, wiedzy o kulturze.

132—133

szkoła ponadgimnazjalna kino polskie132—133

Powiązanie z Podstawą Programową jĘzyka Polskiego

Poziom podstawowyTeksty kultury wybrane filmy z twórczo-ści polskich reżyserów (np. Krzysztofa Kieślowskiego, Andrzeja Wajdy): Człowiek z żelaza, AmatorII. Analiza i interpretacja tekstów kultury

(Cele kształcenia. Wymagania ogólne)II. 1–1,2 uczeń stosuje w analizie podsta-

wowe pojęcia z zakresu poetyki; w inter-pretacji tekstu wykorzystuje wiedzę o kontekstach, w jakich może być on odczytywany; poznaje niezbędne dla lektury fakty z historii literatury i innych dziedzin humanistyki; odczytuje rozma-ite sensy dzieła; dokonuje interpretacji porównawczej: wszystkie filmy w cyklu; prezentuje własne przeżycia wynikające z kontaktu z dziełem sztuki; określa prob-lematykę utworu: wszystkie filmy w cyklu;

II. 2–2,4 rozpoznaje w utworze sposoby kre-owania świata przedstawionego i boha-tera (narracja, fabuła, akcja): wszystkie filmy w cyklu; wskazuje zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego i ich funkcje: wszystkie filmy w cyklu.

Interpretacja. Uczeń:II. 3–1,2,4 porównuje funkcjonowanie tych

samych motywów w różnych utworach literackich; odczytuje treści alegoryczne i symboliczne utworu: Amator, Rewers, Sztuka znikania; wykorzystuje w interpre-tacji elementy znaczące dla odczytania sensu utworu (np. słowa klucze, wyznacz-niki kompozycji): wszystkie filmy w cyklu;

II. 3–2 wykorzystuje w interpretacji utworu konteksty (np. literackie, kulturowe, filozoficzne, religijne): wszystkie filmy w cyklu.

4. Wartości i wartościowanie. Uczeń: II. 4–2 dostrzega obecne w utworach

literackich oraz innych tekstach kultury wartości narodowe i uniwersalne: Beats of freedom – Zew wolności, Człowiek z żelaza, Amator, Rewers, Chce się żyć.

II. 4–3 dostrzega w świecie konflikty warto-ści (np. równości i wolności, sprawiedli-wości i miłosierdzia) oraz rozumie źródła tych konfliktów: Beats of freedom – Zew wolności, Człowiek z żelaza, Amator, Wszystko, co kocham.


okiem nauczycielaKino polskie to cykl pomocny w realizacji podstawy programowej, w której wśród wymienionych tekstów kultury film znalazł swoje miejsce. Podstawa nie precyzuje, jakie konkretnie tytuły powinien znać absolwent szkoły ponadgimnazjalnej, wymienione w niej zostały przykładowe nazwiska reżyserów, między innym Andrzeja Wajdy i Krzysztofa Kieślowskiego. Względna swoboda doboru tekstów kultury jest podporządkowana zapisom określającym wymagania dotyczące analizy i interpretacji tychże tekstów, wartości i wartościowania. Proponowany cykl pozwala realizować podstawę programową z języka polskiego (poziom podstawowy i rozszerzony), daje możliwość zaplanowania ciekawych lekcji wychowawczych, a ze względu na problematykę znacznej części filmów może być źródłem inspiracji i pomocą w realizacji podstawy z historii, wos oraz his w klasach niehumanistycznych. Składające się na cykl pozycje to filmy nie tylko poszerzające wiedzę o współczesności, ale także wartościowe artystycznie, co w wielu przypadkach potwierdzają nagrody, którymi były honorowane. Cykl łączy klasykę polskiego kina (filmy Wajdy, Kieślowskiego) z atrakcyjnymi przykładami najnowszego kina (Lankosz, Pieprzyca). Oprócz filmów fabularnych zawiera też ciekawe przykłady dokumentów.

jolanta mantheypolonistka w i lo gdańsku, współautorka programu nauczania i podręcznika dla szkół ponadgimnazjalnych, autorka cyklu kino polskie w programie nhef

rewersreż. B. Lankosz | Polska 2009 | 101’

tematInne oblicze (rewers) historiioPis filmuMroczne czasy stalinizmu ukazane w konwencji czarnej komedii. Historia przedstawiona z perspektywy trzech kobiet, reprezentantek trzech pokoleń. Uczuciowe perypetie naiwnej miłośniczki poezji pretekstem do ukazania codzienności lat 50. naznaczonej wpływem państwa i jego służb.nagrody2009: XXXiv Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni – Złote Lwy (najlepszy film; za zdjęcia; najlepsza rola kobieca; najlepsza rola męska).wybrane wątki z Prelekcjistalinizm w Polscewpływ partii na życie obywatelikonwencje gatunkowe w filmiepostmodernizmmateriały dydaktycznejęzyk polski: Czy historia jest czarno-biała? O Rewersie Borysa Lankosza.film jako kontekstRomantyzm – konwencja miłości, synkretyzm gatunkowy, współczesność – literatura ukazująca totalitaryzmPojĘcia kluczowetotalitaryzm | prl | konwencja | synkretyzm | postmodernizm

134—135 szkoła ponadgimnazjalna kino polskie

człowiek z żelazareż. A. Wajda | Polska 1981 | 147’

tematCzłowiek wobec historiioPis filmuPowstały podczas „karnawału Solidarności” film według scenariusza Aleksandra Ścibora-Rylskiego, który stworzył go w rekordowym tempie 6 dni na podstawie dokumentów i magnetofonowych zapisów relacji świadków i uczestników sierpniowych wydarzeń. Przestawia skomplikowane losy przybywającego na Wybrzeże na zlecenie radia dziennikarza mającego za zadanie zrealizować „słuszny” reportaż.nagrody1981: Złota Palma w Cannes1982: nominacja do Oscarawybrane wątki z Prelekcjihistoryczny kontekst powstania filmutwórczość Andrzeja Wajdy (Człowiek z marmuru) etos inteligenta w polskiej tradycjispołeczna funkcja dziennikarstwamateriały dydaktycznejęzyk polski: Człowiek z żelaza A. Wajdy, czyli historia zapisana w biegu.język polski: Wokół Wesela S. Wyspiańskiego i Człowieka z żelaza A. Wajdy – rozważania o zadaniach i funkcji dziennikarza.film jako kontekstRomantyzm – utwory poświęcone walce o wolność, problematyce buntu (Dziady cz. III); Młoda Polska, Wesele – postać dziennikarza, etos inteligenta; współczesność – literatura ukazująca totalitaryzmPojĘcia kluczowetotalitaryzm | manipulacja | solidarność | inteligencja | etyka zawodowa

wszystko, co kochamreż. J. Borcuch | Polska 2009 | 91’

tematDorastanie z historią w tleoPis filmuJanek jest uczniem liceum i założycielem punkrockowego zespołu. Zakochuje się w Basi. Wszystko zdaje się rozwijać pomyślnie: zespół szykuje się do występu na festiwalu, Basia odwzajemnia uczucie Janka. Wkrótce jednak sprawy się komplikują – ponieważ Janek jest synem wojskowego, ojciec Basi – działacz Solidarności, nie chce, by córka wiązała się z Jankiem. Beztroskie czasy kończą się ostatecznie 13 grudnia 1981 roku wraz z ogłoszeniem stanu wojennego.nagrody2009: Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni – Nagroda Publiczności, 2010: Festiwal Filmowy w Sundance – nominacja do Nagrody Głównejwybrane wątki z Prelekcjikontekst historyczny akcji (przełom lat 70. i 80.)stan wojennydojrzewaniemuzyka jako sposób wyrażania siebiemateriały dydaktycznejęzyk polski: Wszystko może być romantyczne… – opowieść o miłości, z historią w tle w filmie Wszystko, co kocham Jacka Borcucha.historia: Wolność w muzyce, czyli Polska w okresie stanu wojennego.film jako kontekstRomantyzm – konwencja miłości; dwudziestolecie; Przedwiośnie – bohater dojrzewający w burzliwych czasach; współczesność – literatura ukazująca totalitaryzmPojĘcia kluczowedojrzewanie | stan wojenny | bunt


beats of freedom – zew wolnoŚcireż. L. Gnoiński, W. Słota | Polska 2010 | 75’

tematMuzyka jako przestrzeń wolności – forma buntuoPis filmuŚwietnie zrealizowany film dokumentalny ukazujący znaczenie dla wolności muzycznej kontrkultury. Złożony z materiałów archiwalnych związanych z festiwalem w Jarocinie oraz komentarzy między innymi Kazika Staszewskiego, Muńka Staszczyka, Kory Jackowskiej, Jurka Owsiaka, Marka Niedźwieckiego. Dla młodych widzów może być, jak pisał Robert Sankowski: „porządną, nieortodoksyjną i alternatywną” lekcją historii. Pokazuje znaczenie muzyki rockowej dla pokolenia dorastającego w latach 80. w systemie totalitarnym. Jest uzupełnieniem, kontekstem dla fabularnego filmu Jacka Borcucha.wybrane wątki z Prelekcjikontrkultura w prl, jej rozwój i oblicza (rozwój alternatywnej sceny muzycznej, pomarańczowa alternatywa)cechy filmu dokumentalnegomateriały dydaktycznejęzyk polski: Czy muzyka może zmienić świat? Czytamy teksty kultury.wos: Co to jest kontestacja?film jako kontekstRomantyzm – sztuka jako broń w walce o wolność, artysta jako buntownik; współczesność – literatura ukazująca totalitaryzmPojĘcia kluczowekontrkultura | muzyka alternatywna | film dokumentalny | wolność | bunt | kontestacja

sztuka znikaniareż. B. Konopka | Polska 2013 | 52’

tematDokument niejedno ma imięoPis filmuBartosz Konopka powszechne uznanie zyskał swoją niebanalną opowieścią o murze berlińskim. W równie niekonwencjonalny sposób przedstawia fragment historii Polski w Sztuce znikania. Lata 80. oglądamy tu oczami przybyłego z Haiti szamana voodoo, Amona, który pojawił się w 1980 r. w Polsce sprowadzony przez legendę teatru Jerzego Grotowskiego. W zabawny, pełen ironicznego dystansu sposób Konopka portretuje Polaków, ukazuje ich postawy i świat wartości, przywołując jednocześnie tak różne momenty polskiej historii, jak: wojny napoleońskie, „karnawał Solidarności”, stan wojenny, w filmie, który łączy różne konwencje gatunkowe.wybrane wątki z Prelekcjisylwetka Bartosza Konopki; nowatorska forma filmu dokumentalnegoinspiracja powstania filmu (Jerzy Grotowski, Amon Fremon)materiały dydaktycznejęzyk polski: Narrator w filmie i literaturze.film jako kontekstOświecenie – satyryczny portret społeczeństwa; romantyczne wizje narodu; współczesność – literatura ukazująca totalitaryzm; film dokumentalny jako kontekst dla różnych form literatury faktuPojĘcia kluczowefilm dokumentalny | synkretyzm

136—137 szkoła ponadgimnazjalna

amatorreż. K. Kieślowski | Polska 1979 | 117’

tematO odpowiedzialności i granicach swobody twórczejoPis filmuFilip Mosz, bohater filmu, szczęśliwy mąż i ojciec, pracuje jako zaopatrzeniowiec. Chcąc uwiecznić ważne momenty życia rodzinnego, kupuje kamerę. Wkrótce dostaje propozycję nakręcenia filmu z okazji jubileuszu zakładu, w którym pracuje. Przyglądanie się rzeczywistości okiem kamery zmienia Filipa, wyostrza jego spojrzenie na to, co dzieje się wokół. Sukcesy reżysera amatora stają się jednocześnie przyczyną konfliktów Filipa z rodziną, jego praca wpływa na życie innych ludzi. Sytuacja zmusza go do refleksji nad odpowiedzialnością twórcy.nagrody1979: Festiwal Polskich Filmów Fabularnych – Złote Lwywybrane wątki z Prelekcjisylwetka twórcza Kieślowskiegokino moralnego niepokoju; etyczne aspekty zawodu filmowcamateriały dydaktycznejęzyk polski: Kiedy film kręci człowieka film jako kontekstRomantyzm – koncepcja twórcy, wpływ sztuki na rzeczywistość, konflikt artysty – z rodziną, sobą samym, władzą; współczesność – literatura ukazująca czasy prlPojĘcia kluczowekino moralnego niepokoju | twórca | etyka zawodowa

chce siĘ żyćreż. M. Pieprzyca | Polska 2013 | 107’

tematO problemach z komunikacją i sile tkwiącej w człowiekuoPis filmuBudująca, oparta na faktach historia niepełnosprawnego Mateusza, skutecznie walczącego o swoją godność i człowieczeństwo.nagrody2013: Festiwal Polskich Filmów Fabularnych – Srebrne Lwy za reżyserię; nagroda publicznościwybrane wątki z Prelekcjinajnowsze kino polskie – tematy uniwersalnesytuacja i problemy ludzi niepełnosprawnychproblem bohatera z komunikacjąwartość życiamateriały dydaktycznejęzyk polski: Jak to jest być człowiekiem? O filmie Chce się żyć Macieja Pieprzycy.język polski: Człowiek w świecie znaków – o znaczeniu komunikacyjnej funkcji języka w kontekście filmu Chce się żyć Macieja Pieprzycy.film jako kontekstNajnowsze kino polskie – tematy uniwersalnesytuacja i problemy ludzi niepełnosprawnychproblem bohatera z komunikacjąwartość życiaPojĘcia kluczowegodność | niepełnosprawność | rodzina

kino polskie



WieLoKuLturo-Wość W FiLmie

Współczesna kultura i rozwój techniki zamieniły świat w globalną wioskę. Jej mieszkańcy muszą umieć odnaleźć się w tyglu narodowości, kultur i obyczajów.

Świat „zmniejsza się” z roku na rok. Coraz łatwiejsze staje się komuniko-wanie i odwiedzanie odległych miejsc. Granice tracą na znaczeniu. Młody człowiek jest już nie tylko Polakiem; czuje się również Europejczykiem czy mieszkańcem globalnej wioski. Może z łatwością kontaktować się z ludźmi z całego świata, uczyć się, pracować i żyć w wybranym kraju. Jednak aby w pełni funkcjonować w takiej rzeczywistości, należy nauczyć się oswajania inności i międzykulturowej empatii. Cykl obejmuje zagad-nienia związane z funkcjonowaniem w wielokulturowym świecie. Tytuły wprowadzają pojęcia z zakresu podstawy programowej, a jednocześnie ilustrują zagadnienia takie jak tożsamość, etniczność czy poszanowa-nie innej kultury. Filmy prezentowane w tym cyklu przeznaczone są dla uczniów, którzy są już wstępnie przygotowani do dyskusji o problemach odnalezienia się w obcej kulturze, funkcjonowania w globalnym świecie, tolerancji dla odmienności etnicznej czy narodowościowej.

138—139

138—139 szkoła ponadgimnazjalna138—139 wielokulturowość w filmie


Poziom podstawowyII. Analiza i interpretacja tekstów kultury.


Uczeń:1.1. prezentuje własne przeżycia wynikające

z kontaktu z dziełem sztuki: wszystkie filmy w cyklu;

1.2. określa problematykę utworu: wszystkie filmy w cyklu;

2.4. rozpoznaje w utworze sposoby kreowa-nia świata przedstawionego i bohatera (narracja, fabuła, sytuacja liryczna, akcja): wszystkie filmy w cyklu;

3.2. wykorzystuje w interpretacji utworu kon-teksty (np. literackie, kulturowe, filozo-ficzne, religijne): wszystkie filmy w cyklu;

4.2. dostrzega obecne w utworach literackich oraz innych tekstach kultury wartości narodowe i uniwersalne: wszystkie filmy w cyklu;

4.3. dostrzega w świecie konflikty wartości (np. równości i wolności, sprawiedliwości i miłosierdzia) oraz rozumie źródła tych konfliktów: wszystkie filmy w cyklu.

Poziom rozszerzonySpełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto uczeń:2.1. wskazuje związki między rożnymi aspek-

tami utworu (estetycznym, etycznym i poznawczym): wszystkie filmy w cyklu;

2.3. rozpoznaje aluzje literackie i symbole kul-turowe (np. biblijne, romantyczne) oraz ich funkcję ideową i kompozycyjną, a także znaki tradycji, np. antycznej, judaistycznej, chrześcijańskiej, staropolskiej: 5 rozbitych kamer, Cud purymowy;

3.4. konfrontuje tekst literacki z innymi teks-tami kultury, np. plastycznymi, teatral-nymi, filmowymi: wszystkie filmy w cyklu. (...)

więcej na stronie www.nhef.pl


okiem nauczycielaCykl Wielokulturowość w filmie doskonale wpisuje się w podstawę programową edukacji historycznej i obywatelskiej dla szkół ponadgimnazjalnych (przedmioty takie jak: historia, wos). Realizuje on również postulaty polityki horyzontalnej ue, czyli polityki równości i społeczeństwa masowego, informacyjnego i zrównoważonego rozwoju. Jednym z głównych celów kształcenia ogólnego na IV etapie edukacyjnym jest kształtowanie u uczniów postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym świecie. Zaproponowany cykl świetnie wprowadza uczniów w ten (wielokulturowy) świat. Wybrane filmy przybliżają uczniom problemy kultury współczesnej, a przy tym pomagają zapobiegać dyskryminacji poprzez kształtowanie wrażliwości społecznej i tolerancji (wos poziom podstawowy, podstawa programowa, punkty 6.5, 6.6). Uczniom poszerzającym wiedzę na lekcjach wos filmy te pozwolą zrozumieć procesy narodowościowe i społeczne we współczesnym świecie (wos poziom rozszerzony, p. p., pkt 7): stworzą podstawę do porównania odmiennych modeli polityki kilku państw wobec mniejszości narodowych i imigrantów (Spotkanie); podpowiedzą, dlaczego integracja imigrantów z państw pozaeuropejskich rodzi w Europie trudności (Klasa, Na krawędzi nieba, Combat girls. Krew i honor). Filmy te mogą również stanowić ciekawy materiał podczas realizacji bloku „Swojskość i obcość”, w ramach przedmiotu historia i społeczeństwo (w wytycznych (E.5.2) czytamy: Uczeń analizuje, na wybranych przykładach, współczesne społeczeństwa wielokulturowe). Cykl ten kształtuje postawy nowoczesnego patriotyzmu i stymuluje rozwój społeczny młodego człowieka, polegający na kształtowaniu postawy obywatelskiej, postawy poszanowania tradycji i kultury własnego narodu, a także postawy poszanowania dla innych kultur i tradycji.

łukasz kusiaknauczyciel historii i wiedzy o społeczeństwie w gimnazjum i liceum im. t. reytana w warszawie, autor materiałów dydaktycznych, popularyzator edukacji filmowej

sPotkaniereż. T. McCarthy | usa 2007 | 108’

tematPrawa imigrantaoPis filmuWalter Vale, wykładowca akademicki, w dość niecodziennych okolicznościach poznaje Tareka i Zainab – nielegalnych imigrantów. Przyjaźń z nimi wyrywa go z rutyny codzienności. Stanie się również powodem do walki o możliwość pozostania w kraju Tareka, aresztowanego przez urząd deportacyjny.nagrody2009: nagroda Independent Spirit przyznawana przez Film Independent dla najlepszego reżyserawybrane wątki z PrelekcjiNowy Jork jako miasto wielokulturowe i wielonarodowościowezestawienie postaci Waltera – człowieka wolnego z Tarekiem – człowiekiem walczącym o swoją wolnośćpolityka imigracyjna usa po zamachach z 11 września 2001 rokuproblematyka legalizowania pobytu imigrantów w Polscemateriały dydaktycznewos: Migracja ludzi – współczesne wyzwanie dla ochrony praw człowiekafilm jako kontekstprzy omawianiu fragmentów powieści Edwarda Redlińskiego Szczuropolacy (sytuacja polskich emigrantów w usa)PojĘcia kluczoweimigrant | prawo imigracyjne | azyl

140—141 szkoła ponadgimnazjalna wielokulturowość w filmie

combat girls. krew i honorreż. D.F. Wnendt | Niemcy 2011 | 103’

tematPrzełamywanie uprzedzeńoPis filmuMarisa ma dwadzieścia lat i nienawidzi obcokrajowców. Pewnego dnia poznaje afgańskiego uchodźcę i od tego momentu jej wyobrażenia o świecie zaczynają się powoli zmieniać.nagrody2011: First Steps Awards (Niemcy) – nagroda dla najlepszego fabularnego filmu pełnometrażowegowybrane wątki z Prelekcjiswój – obcy – inny (definicje i przykłady)czym był nazizm?skąd się biorą i dlaczego zyskują na popularności ruchy neonazistowskie?jak walczyć z uprzedzeniami i nie dopuszczać do rozwoju ruchów neonazistowskichmateriały dydaktycznewos: Combat Girls. Krew i honor – zagadnienia narodowościowelekcja wychowawcza: Wokół świata neonazistów. Jak rodzi się i gaśnie fascynacja tą grupą?film jako kontekstprzy omawianiu tekstów literackich dotyczących II wojny światowej ukazujących mechanizmy nazizmu; potraktowanie filmu jako przyczynku do dyskusji na temat przyczyn obecności neonazizmu we współczesnym świeciePojĘcia kluczoweuprzedzenia | ksenofobia | rasizm | szowinizm | nazizm | neonazizm

klasareż. L. Cantet | Francja 2008 | 128’

tematSpołeczeństwo wielokulturoweoPis filmuFilm pokazuje na przykładzie uczniów paryskiej szkoły – Francuzów i imigrantów – problemy związane z wzajemną akceptacją, poszanowaniem odmienności i porozumieniem.nagrody2008: mff w Cannes, Złota Palma dla najlepszego filmuwybrane wątki z Prelekcjiszkoła w filmie i literaturzeszkoła jako przestrzeń wielokulturowa (korzyści i zagrożenia)co jest źródłem wielokulturowości w społeczeństwie i jakie to stawia przed nim wyzwania?elementy formalne filmu: łączenie cech dokumentalnych i fabularnychmateriały dydaktycznejęzyk polski: Obraz szkoły w Klasie L. Canteta i sposób jego kreowaniafilm jako kontekstprzy omawianiu Ferdydurke Witolda Gombrowicza (obraz szkoły)PojĘcia kluczowespołeczeństwo wielokulturowe | różnice kulturowe | wartości


na krawĘdzi niebareż. F. Akin | Niemcy, Turcja, Włochy 2007 | 122’

tematIzolacja i asymilacja kulturowa oPis filmuWielowątkowa opowieść o tureckiej mniejszości żyjącej w jednym z niemieckich miast. Niektórzy jej przedstawiciele doskonale zasymilowali się z obcą kulturą, nie tracąc przy tym niczego ze swojej tożsamości. Inni muszą żyć w prawie całkowitej izolacji, walcząc o lepszy los.nagrody2007: mff w Cannes – Złota Palma za najlepszy scenariusz dla Fatiha Akinawybrane wątki z Prelekcjikonfrontacja mentalności tureckiej i europejskiejspołeczność turecka w Niemczechimigranci pierwszego pokolenia i drugiego pokolenia – izolacja i asymilacjamotyw poszukiwania jako podstawowy temat filmumateriały dydaktycznejęzyk polski: kilka słów o wielokulturowościwos: O traceniu i odnajdywaniu własnej tożsamości – czyli o mniejszościach (nie tylko) narodowych (nie tylko) w Polscefilm jako kontekstPrzy omawianiu powieści Witolda Gombrowicza Transatlantyk (różne postawy imigrantów oddalonych od ojczyzny)PojĘcia kluczoweizolacja | asymilacja | tożsamość

5 rozbitych kamerreż. E. Burnat, G. Davidi | Palestyna,Francja, Izrael, Holandia 2011 | 90’

tematW cieniu wielkiej politykioPis filmuEmad mieszka w wiosce na zachód od miasta Ramallah, na Zachodnim Brzegu. Używając pięciu kamer, dokumentuje różne oblicza walki jego wioski z izraelską opresją. Film jest nie tylko rejestracją dokumentującą konflikt izraelsko-palestyński. To również osobista wypowiedź na temat walki przeciw przemocy, opresji i polityki mającej wpływ na „szarego” człowieka.nagrodyFilm 5 rozbitych kamer jest zdobywcą nagrody głównej Millennium na planete+ doc film festival w 2012 rokuwybrane wątki z Prelekcjikonflikt izraelsko-palestyńskirealia konfliktu znane z przekazów telewizyjnych a indywidualne dramaty „zwykłych” ludzifilm dokumentalnymateriały dydaktycznehistoria: Film dokumentalny jako źródło historycznewos: Historia konfliktu izraelsko-palestyńskiegofilm jako kontekstPrzy omawianiu zagadnień dotyczących różnych portretów Żydów w polskiej literaturzePojĘcia kluczowekonflikt palestyńsko-izraelski | przemoc | film dokumentalny

142—143 szkoła ponadgimnazjalna

cud Purymowyreż. I. Cywińska | Polska 2000 | 57’

tematTożsamość kulturowaoPis filmuJan Kochanowski jest robotnikiem mieszkającym wraz z żoną i synem – zaciekłym kibicem – na jednym z łódzkich osiedli. W otaczającej go rzeczywistości jedną z najgorszych obelg jest nazwanie kogoś Żydem. W życiu bohatera wszystko zaczyna się zmieniać, gdy do Jana dociera wiadomość o spadku, który zapisał mu wuj, oraz o tym, że zarówno krewny, jak i on sam mają żydowskie pochodzenie.nagrodyfilm otrzymał nagrodę Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji podczas Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni oraz dwie nagrody w Berlinie: Nagrodę Specjalną Parlamentu Europejskiego i Nagrodę Publiczności im. Willy’ego Brandtawybrane wątki z Prelekcjinastroje antysemickie w powojennej Polscewzorce rodzinne, narodowe, religijne, społeczne, cechy biologiczne jako czynniki kształtujące tożsamośćdzisiejsze przejawy antysemityzmu w Polsce i przykłady walki ze stereotypami i przejawami agresji i nietolerancjimateriały dydaktycznelekcja wychowawcza: Co buduje naszą tożsamość?historia: Sytuacja Żydów w powojennej Polscefilm jako kontekstprzy omawianiu tekstów ukazujących zagadnienie antysemityzmu w polskiej literaturze (np. Maria Konopnicka Mendel Gdański, Andrzej Szczypiorski Początek)PojĘcia kluczowetożsamość | tożsamość kulturowa | antysemityzm | nietolerancja

dumni i wŚcieklireż. M. Warchus | Wielka Brytania, Francja 2014 | 120’

tematPonad podziałamioPis filmuGdyby nie fakt, że Dumni i wściekli są filmem opartym na prawdziwych wydarzeniach, trudno byłoby uwierzyć w tę historię. Konserwatywne górnicze miasteczko ogarnia fala strajków. Wraz z niezadowoleniem ludzi wzrasta ich agresja i wrogość. Niespodziewanie do miasteczka przyjeżdża kolorowy bus z gejami i lesbijkami ze stolicy, chcącymi wesprzeć strajkujących. Czy możliwe jest porozumienie ponad podziałami?nagrodyBritish Independent Film Award 2014: najlepszy brytyjski film niezależny, Bafta 2015: najlepszy debiutujący brytyjski reżyser, scenarzysta lub producent (D. Livingstone, S. Beresford)wybrane wątki z PrelekcjiWielka Brytania w czasach Margaret Thatcherczy ludzie powinni mieć prawo do strajku?jak przeciwdziałać podziałom?materiały dydaktycznejęzyk polski: Dumni i wściekli – ta historia wydarzyła się naprawdę wos: Protesty społeczne w Wielkiej Brytanii lat 70. i 80. XX wiekufilm jako kontekstprzy tematach związanych z podziałami społecznymi, wzajemną akceptacją odmienności PojĘcia kluczowewykluczenie | podziały | strajk

wielokulturowość w filmie



trudNe tematy

Problem przemocy wśród młodzieży, braku realnej tolerancji dla odmienności narodowościowej, religijnej, rasowej i seksualnej to przedmiot rozważań coraz większej liczby artystów.

Kino współczesne coraz częściej i odważniej podejmuje tematy egzy-stencjalne, społeczne i cywilizacyjne. Wybrane tytuły cyklu Trudne tematy stanowią punkt wyjścia do dyskusji o tym, z czym nastolatek na co dzień spotyka się w szkole, wśród znajomych lub co dociera do niego ze świata mediów. Wybrane filmy otwierają przed młodzieżą nowe perspektywy patrzenia na rzeczywistość, kształtują wrażliwość i postawę moralną. Cykl adresowany jest do młodych ludzi, którzy w sposób otwarty i dojrzały starają się poznawać prawdę o otaczającej ich rzeczywistości. Ma on uwrażliwić młodego człowieka na los innych, pomoc mu zrozumieć złożoność świata i ludzkiej natury, kształtować u niego postawę poznawczą i umiejętność obrony własnych przekonań, a przede wszystkim skłonić do dyskusji.

144—145

144—145 szkoła ponadgimnazjalna144—145 trudne tematy


Poziom podstawowyII. Analiza i interpretacja tekstów kultury.






3.1. wykorzystuje w interpretacji elementy znaczące dla odczytania sensu utworu (np. słowa klucze, wyznaczniki kompozycji): wszystkie filmy w cyklu; 3.2. wykorzystuje w interpretacji utworu kon-

teksty (np. literackie, kulturowe, filozo-ficzne, religijne): Ja też!, Nietykalni;


4.3. dostrzega w świecie konflikty wartości (np. równości i wolności, sprawiedliwości i miłosierdzia) oraz rozumie źródła tych konfliktów: Wymyk, Ja też!, Nietykalni, W jego oczach;

Poziom rozszerzonySpełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto uczeń:2.1. wskazuje związki między rożnymi aspek-


2.2. dostrzega przemiany konwencji i prak-tykę ich łączenia (synkretyzm konwencji i gatunków): Bejbi blues;

2.3. rozpoznaje aluzje literackie i symbole kul-turowe (np. biblijne, romantyczne) oraz ich funkcję ideową i kompozycyjną, a także znaki tradycji, np. antycznej, judaistycznej, chrześcijańskiej, staropolskiej: Wymyk;

3.4. konfrontuje tekst literacki z innymi teks-tami kultury, np. plastycznymi, teatral-nymi, filmowymi: wszystkie filmy w cyklu. (...)

więcej na stronie www.nhef.pl


okiem nauczyciela Autorka wskazówek metodycznych nauczania języka polskiego umieszczonych w podstawie programowej, kreśląc portret psychologiczny licealisty, zwraca uwagę, że jest to etap wchodzenia w dorosłość. Uczniowie szczególnie cenią sobie niezależność, samodzielność, dokonują życiowych wyborów, kształtują swój światopogląd. W stawianiu pytań i szukaniu odpowiedzi szczególnie cenne okazują się teksty kultury, oczywiście czytane (i oglądane) w sposób refleksyjny. Cykl Trudne tematy przeznaczony dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych przede wszystkim daje okazję do zapoznania widzów z różnymi postawami moralnym i skłonienia do refleksji nad konsekwencjami dokonywanych wyborów. Jest to jednym z nadrzędnych celów kształcenia kulturowego wpisanych w podstawę programową. Siedem filmów – siedem trudnych tematów. Wina i kara (Wymyk), trauma szkolna (Zjazd absolwentów), zmaganie się z niepełnosprawnością i wykluczeniem ( Ja też!, Nietykalni), akceptacja własnej orientacji seksualnej (W jego oczach), konsekwencje decyzji (Wymyk, Bejbi blues), odpowiedzialność za siebie i innych (każdy film), miłość i nienawiść (Mama). Tematy oczywiste i kontrowersyjne, czyli takie, które nie pozwalają na obojętność. Zaproponowane filmy mają też ciekawą formę estetyczną, chociażby Zjazd absolwentów, performance połączony z filmem fabularnym i dokumentalnym. Wartością tego cyklu jest też jego wychodzenie poza ramy jednego przedmiotu, każdy film można swobodnie włączyć np. do programu wychowawczego klasy.

dorota bąknauczycielka języka polskiego w liceum filmowym z oddziałami dwujęzycznymi przy warszawskiej szkole filmowej

wymykreż. G. Zgliński | Polska 2011 | 85’

tematWina i karaoPis filmuBrutalny napad, którego ofiarą jest Jerzy, a niemym świadkiem jego brat Albert, to początek historii o winie i karze, wyrzutach sumienia i konsekwencjach decyzji, które podejmujemy. Realistyczny obraz rodzinnych relacji, które zostają zburzone przez tragedię i wzajemne oskarżenia.nagrody2011: Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni – najlepszy scenariusz (Janusz Margański, Greg Zgliński); najlepszy debiut reżyserski lub drugi film (Greg Zgliński); najlepsza drugoplanowa rola kobieca (Gabriela Muskała)wybrane wątki z PrelekcjiWymyk jako uniwersalna opowieść o wyzwaniach człowieczeństwakino psychologicznekultura współczesna – Internet a banalizacja złamateriały dydaktycznejęzyk polski lub lekcja wychowawcza: Co można, a czego nie powinno się oceniać w kategoriach czarne – białe?język polski: O „dochodzeniu do siebie”film jako kontekstprzy omawianiu motywu winy i kary w literaturze romantyzmu (np. II cz. Dziadów i ballady Adama Mickiewicza)PojĘcia kluczoweodpowiedzialność | zło moralne | poczucie winy

146—147 szkoła ponadgimnazjalna trudne tematy

w jego oczachreż. D. Ribeiro | Brazylia 2014 | 95’

tematAkceptacjaoPis filmuLeonardo jest niewidomy. Jego ograniczenia powodują, że matka daje mu mało samodzielności, której chłopak w jego wieku potrzebuje. Nastolatek ma dość tej sytuacji i myśli o wyjeździe na semestr do zagranicznej szkoły. W klasie Leonarda pojawia się nowy uczeń. Fascynacja rodząca się między chłopcami każe Leonardowi przemyśleć jeszcze raz plany związane z wyjazdem. Ten niezwykle subtelny film pozwala zmierzyć się z problemem akceptacji na dwóch poziomach – związanych z niepełnosprawnością oraz z orientacją seksualną.nagrody Berlinale: Nagroda Międzynarodowej Federacji Krytyki Filmowej (fipresci) i Nagroda Teddy (Najlepszy film pełnometrażowy poświęcony gejom i lesbijkom) wybrane wątki z Prelekcjico to jest akceptacja? jak działa społeczeństwo? dlaczego niektórzy są wykluczeni społecznie?czym jest mniejszość?czym dla człowieka jest samodzielność i niezależność?materiały dydaktycznejęzyk polski: O bólu dorastania – problematyka filmu W jego oczachlekcja wychowawcza: Jesteśmy różni na tysiąc sposobówfilm jako kontekstprzy omawianiu zagadnień dotyczących motywu dojrzewania w rożnych tekstach kultury(np. Tadeusz Konwicki Kronika wypadków miłosnych)PojĘcia kluczoweakceptacja | wykluczenie | mniejszość | samodzielność | niezależność

zjazd absolwentówreż. A. Odell | Szwecja 2013 | 88’

tematRelacje w grupieoPis filmuZjazd absolwentów to jednocześnie fabuła, dokument i performance. Reżyserka aranżuje w nim sytuację, która odwołuje się do prawdziwych wydarzeń. Powraca do czasów szkolnych, w których była prześladowana przez rówieśników. Film jest rekonstrukcją zjazdu absolwentów z jej udziałem. Ale to dopiero połowa projektu – w drugiej części reżyserka obdzwania byłych kolegów z klasy, a także nagrywa ich reakcje podczas prezentacji filmu.nagrodymff T-mobile Nowe Horyzonty: główna nagroda w Międzynarodowym Konkursie Filmów o Sztucewybrane wątki z PrelekcjiZjazd absolwentów – między fabułą, dokumentem a performance’emAnna Odell – artystka kontrowersyjnaprześladowanie rówieśników i bullying – czy to się często zdarza?wpływ czasów szkolnych na dalsze życiemateriały dydaktycznejęzyk polski: Performance, fabuła czy dokument – rozmawiamy o formie Zjazdu absolwentów. lekcja wychowawcza: Spojrzenie Anny Odell na szkolne lata film jako kontekstpotraktowanie filmu jako przyczynku do dyskusji na temat relacji między rówieśnikami i źródeł przemocy między nimiPojĘcia kluczowefabuła | dokument | performance | bullying


ja też!reż. A. Pastor, A. Nawarro | Hiszpania 2009 | 105’

tematPrzezwyciężanie ograniczeńoPis filmuBezpretensjonalny obraz dojrzewania do samodzielności. Daniel to 34-latek z zespołem Downa, który usiłuje udowodnić rodzinie i przyjaciołom, że upośledzenie nie musi oznaczać braku niezależności. Jak pomagać, by nie ograniczać?nagrody2009: Międzynarodowy Festiwal Filmowy w San Sebastián: Srebrna Muszla dla najlepszej aktorki (Lola Dueñas) i najlepszego aktora (Pablo Pineda) oraz Nagroda Światowego Katolickiego Stowarzyszenia Komunikacji Społecznej (signis)wybrane wątki z Prelekcjipojęcie stereotypu oraz ocena funkcjonujących w opinii społecznej stereotypówpotrzeby i uniwersalność dążeń osób z upośledzeniem umysłowymestetyka dokumentumateriały dydaktycznejęzyk polski: Wszyscy jesteśmy ludźmi – refleksje wokół filmu Ja też!lekcja wychowawcza, wos: Ja też! Czego potrzebują ludzie?film jako kontekstprzy omawianiu fragmentów książki Anny Sobolewskiej Cela. Odpowiedź na zespół DownaPojĘcia kluczoweupośledzenie | stereotyp | estetyka dokumentu

bejbi bluesreż. K. Rosłaniec | Polska 2012 | 98’

tematOdpowiedzialnośćoPis filmuNatalia ma 17 lat, interesuje się modą i zostaje matką. Razem ze swoim chłopakiem, Kubą, próbują podołać nowym obowiązkom. Czy mimo młodego wieku uda się im przyjąć odpowiedzialność za nowo narodzone dziecko?nagrodyBerlinale: Kryształowy Niedźwiedź (Nagroda Jury Młodych Generacji 14plus – najlepszy film pełnometrażowy)wybrane wątki z Prelekcjijaki styl życia prowadzą bohaterowie filmu? jak postrzegają swoją sytuację życiową?czym jest dojrzałość i odpowiedzialność?na czym polega związek uczuciowy?aspekty formalne: czy film może być blogiem?materiały dydaktycznewiedza o kulturze: Filmowy blog, pokolenia nastolatkówlekcja wychowawcza: Filmowe spojrzenie na rodzinę i pokolenie nastolatków, które wkracza w dorosłe życiefilm jako kontekstprzy omawianiu motywu matki Polki w literaturze (potraktowanie filmu jako pretekstu do dyskusji o obecności tego motywu we współczesnej kulturze)PojĘcia kluczowezwiązek uczuciowy | relacje międzyludzkie | rodzina | odpowiedzialność

148—149 szkoła ponadgimnazjalna trudne tematy

nietykalnireż. O. Nakache, E. Toledano | Francja 2011 | 112’

tematNiepełnosprawnośćoPis filmuPhillipe jest bogatym arystokratą i mieszka w najdroższej dzielnicy Paryża. Jest całkowicie sparaliżowany i musi zatrudnić nowego pielęgniarza. Wybór pada na Drissa, który właśnie wyszedł z więzienia i stara się o zasiłek. Czy poruszanie się na wózku musi oznaczać wykluczenie? Jak go uniknąć?nagrody2012: Cezar dla najlepszego aktora (Omar Sy)wybrane wątki z Prelekcjiniepełnosprawność ruchowa a stwarzanie barier przez społeczeństwoco można zrobić, by usunąć bariery z przestrzeni publicznej i ułatwić ludziom niepełnosprawnym łatwość życia i poruszania się?charakterystyka porównawcza bohaterówmateriały dydaktycznejęzyk polski: Kiedy spotykają się dwa różne światywos: Ochrona praw ludzi niepełnosprawnychlekcja wychowawcza: Usprawnienie przestrzenifilm jako kontekstprzy omawianiu fragmentu powieści Macieja Pieprzycy Chce się żyćPojĘcia kluczoweniepełnosprawność | stereotyp | wykluczenie

mamareż. X. Dolan | Kanada 2014 | 140’

tematMiędzy pokoleniamioPis filmuSteve, nadpobudliwy nastolatek, zostaje wydalony z ośrodka terapeutycznego i trafia z powrotem pod opiekę matki. Diane nie jest zachwycona tym, że musi się nim zająć. Sama jest niezorganizowaną, nieprzystosowaną do roli rodzica i przeciążoną swoimi problemami osobą. Nieoczekiwanie w ich życiu pojawia się Kyla, tajemnicza sąsiadka, która sprawia, że w życiu matki i syna znów pojawia się nadzieja na lepszą przyszłość.nagrodyCannes: Nagroda Jury dla najlepszego filmu, Cezar dla najlepszego filmu zagranicznego wybrane wątki z PrelekcjiXavier Dolan – „cudowne dziecko” współczesnego kinafilmy Dolana – kino zanurzone w popkulturzerelacje rodzic – dzieckoformat 4x4, czyli film „zamknięty” w kwadraciemateriały dydaktycznejęzyk polski: Xavier Dolan – reżyser młodego pokolenia?wiedza o kulturze: Kino zanurzone w popkulturzefilm jako kontekst przy omawianiu tekstów kultury czerpiących z popkultury czy estetyki kiczu; przy tematachzwiązanych z relacjami rodzic-dziecko, matka-synPojĘcia kluczowepopkultura | psychodrama | relacje między pokoleniami | adhd



aNaLiza FiLmu

Analityczny i krytyczny odbiór filmów jest umiejętnością, która służy nie tylko edukacji filmowej. Jest również podstawą świadomego istnienia w kulturze. Zdolność odczytywania jej elementów pozwala bowiem na pełniejsze zrozumienie otaczającej nas rzeczywistości.

Zajęcia zaczynają się – odmiennie niż w przypadku pozostałych cykli – od projekcji. Po niej widzowie biorą udział w wykładzie ilustrowanym prezentacją multimedialną, dzięki któremu dowiadują się, w jaki sposób można interpretować obejrzany przed chwilą film oraz jakich narzę-dzi warto używać do analizy tekstów kultury. Zaproponowane tematy z powodzeniem znajdą zastosowanie podczas omawiania innych fil-mów, ale również dzieł literackich, malarskich czy sztuk teatralnych. Cykl wymaga od uczniów uwagi i zaangażowania. Prezentowane filmy są bardzo atrakcyjne dla młodych widzów, jednak tylko uważne ich oglądanie gwarantuje późniejsze odczytanie treści zawartych zarówno w fabule, jak i w formie. Wiedza zdobyta na tych zajęciach pozwala w spo-sób bardziej świadomy uczestniczyć w kolejnych seansach filmowych.

uwagaAnaliza filmów odbywać się będzie po projekcjach filmowych. Kolejność filmów w cyklu może ulec zmianie.

150—151

szkoła ponadgimnazjalna150—151 analiza filmu


z jĘzyka PolskiegoPoziom podstawowyII. Analiza i interpretacja tekstów kultury.





2.1. wskazuje zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego i ich funkcje: Labirynt Fauna, Ida, Erratum, Body/Ciało;


3.1. wykorzystuje w interpretacji elementy znaczące dla odczytania sensu utworu (np. słowa klucze, wyznaczniki kompozy-cji): Motyl i skafander, Ida, Control, Walc z Baszirem, Body/Ciało;

3.2. wykorzystuje w interpretacji utworu konteksty (np. literackie, kultu-rowe, filozoficzne, religijne): Labirynt Fauna, Motyl i skafander, Ida, Control, Erratum, Body/Ciało;

3.4. odczytuje treści alegoryczne i sym-boliczne utworu: Labirynt Fauna, Ida, Erratum, Body/Ciało;


4.3. dostrzega w świecie konflikty wartości (np. równości i wolności, sprawiedliwości i miłosierdzia) oraz rozumie źródła tych konfliktów: Ida, Walc z Baszirem.

Poziom rozszerzonyUczeń:2.1. wskazuje związki między różnymi aspek-


2.2. dostrzega przemiany konwencji i prak-tykę ich łączenia (synkretyzm konwencji i gatunków): Labirynt Fauna, Control, Walc z Baszirem;

2.3. rozpoznaje aluzje literackie i symbole kul-turowe (np. biblijne, romantyczne) oraz ich funkcję ideową i kompozycyjną, a także znaki tradycji, np. antycznej, judaistycz-nej, chrześcijańskiej, staropolskiej: Ida, Erratum;

3.4. konfrontuje tekst literacki z innymi teks-tami kultury, np. plastycznymi, teatral-nymi, filmowymi: wszystkie filmy w cyklu.

z wiedzy o kulturzeI. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawar-

tych w nich informacji. Uczeń:2) wskazuje różne funkcje dzieła sztuki

(np. estetyczną, komunikacyjną, spo-łeczną, użytkową, kultową, poznawczą, ludyczną): wszystkie filmy w cyklu;

4) analizuje film lub spektakl teatralny, posługując się podstawowymi pojęciami z zakresu właściwej dziedziny sztuki: wszystkie filmy w cyklu.


okiem nauczyciela Analiza filmu to cykl przeznaczony dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych, powiązany z treściami podstawy programowej z języka polskiego i wiedzy o kulturze. W celach kształcenia w pkt II podstawy programowej z języka polskiego odnajdujemy: II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń stosuje w analizie podstawowe pojęcia z zakresu poetyki; w interpretacji tekstu wykorzystuje wiedzę o kontekstach, w jakich może być on odczytywany (...); odczytuje rozmaite sensy dzieła; dokonuje interpretacji porównawczej. Podstawa programowa z wok treści te określa w pkt I celów kształcenia: Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń odbiera teksty kultury i wykorzystuje informacje w nich zawarte, z uwzględnieniem specyfiki medium, w którym są przekazywane i III: Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń posługuje się pojęciem kultury rozumianej jako całokształt ludzkiej działalności; analizuje i interpretuje teksty kultury – potoczne praktyki kultury, a także dzieła sztuki. Wśród siedmiu filmów odnajdujemy różne gatunki i przykłady cennych osiągnięć kinematografii polskiej, europejskiej i amerykańskiej ostatniej dekady naszego wieku, tytuły wyróżniane najważniejszymi nagrodami filmowymi. W trakcie prelekcji, które w przypadku tego cyklu wyjątkowo odbywają się po projekcjach filmu, poruszane są tematy związane z analizą filmowych środków wyrazu, wprowadzaniem pojęć z pogranicza filmu i literatury, takich jak: mit, kompozycja, kontekst, adaptacja. Uczeń, który zapozna się z filmami tego cyklu i ich problematyką, z pewnością stanie się świadomym odbiorcą dzieł filmowych, a wiedza i umiejętności zdobyte w trakcie rocznego projektu przełożą się również na analizowanie innych tekstów kultury, takich jak: malarstwo, fotografia, rzeźba, architektura, muzyka. Wymienione umiejętności są nieodzowne na nowej maturze z języka polskiego.

anna równy nauczycielka języka polskiego i wok, członkini grupy superBelfrzy rp, konsultantka metodyczna, edukatorka filmowa i medialna, autorka puBlikacji i scenariuszy z zakresu edukacji humanistycznej

labirynt faunareż. G. del Toro | Hiszpania, Meksyk, usa 2006 | 112’

tematMitoPis filmuRok 1944, po zakończeniu wojny domowej Hiszpania pozostaje pod autorytarnymi rządami frankistów. Mała Ofelia przenosi się wraz z ciężarną matką i sadystycznym ojczymem, kapitanem Vidalem, do ukrytego w lesie wojskowego posterunku. Pewnego dnia osamotniona Ofelia odkrywa tajemniczy labirynt, w którym spotyka Fauna.nagrody2007: Oscar (najlepsza charakteryzacja, najlepsza scenografia, najlepsze zdjęcia)wybrane wątki z Prelekcjisymbolika: spojrzenie, wzrok, percepcjaustalenie perspektywy narracyjnejbajka o róży: motyw matczynego łona, narodzin, nowego życia, klucz kolorystyczny, relacja między dwoma światami, montaż roletkowy, dążenie do nieśmiertelnościlabirynt jako figura rytuału przejścia, inicjacji, dorastania, wyboruinterpretacja historycznafilm jako kontekstPrzy omawianiu dosłownej i metaforycznej wymowy motywu labiryntu w literaturze, np. mitologia (labirynt Minotaura), Franz Kafka ProcesPojĘcia kluczowemit | symbol | narracja | baśń | labirynt | inicjacja | faszyzm

152—153 szkoła ponadgimnazjalna analiza filmu

motyl i skafanderreż. J. Schnabel | Francja, usa 2007 | 112’

tematPerspektywa widzeniaoPis filmuFilm przedstawia życie francuskiego dziennikarza, redaktora naczelnego Elle, Jeana-Dominique’a Bauby’ego po udarze mózgu. Choroba powoduje u mężczyzny paraliż niemal wszystkich mięśni i niezdolność poruszania się. Jedynym sposobem, w jaki może kontaktować się z otoczeniem, jest mruganie powieką.nagrody2007: Złota Palma (najlepsza reżyseria)wybrane wątki z Prelekcjianaliza czołówki: zdjęcia rentgenowskie w kontekście całego filmukamera oddająca punkt widzenia bohatera, zaburzenia optykimit artystyznaczenie pracy operatora – świat z perspektywy sparaliżowanego bohateraczy widzimy tylko to, co wiemy? czy wiemy tylko to, co potrafimy dostrzec?punkt widzenia – identyfikacja z bohateremfigura hrabiego Monte Christofilm jako kontekstprzy omawianiu fragmentów książki Macieja Pieprzycy Chce się żyćPojĘcia kluczoweperspektywa widzenia | operator | optyka | identyfikacja z bohaterem | Monte Christo

idareż. P. Pawlikowski | Polska, Dania 2013 | 80’

tematFilmowa podróż oPis filmuLata 60. w Polsce. Anna jest nowicjuszką, sierotą wychowywaną w zakonie. Przed złożeniem ślubów matka przełożona stawia warunek: Anna musi odwiedzić swoją ciotkę Wandę, jedyną żyjącą krewną. Obie wyruszają w podróż, która ma im pomóc nie tylko w poznaniu tragicznej historii ich rodziny, ale i prawdy o tym, kim są. Poruszający, kameralny, wybitny w obrazie dramat, którym reżyser wraca do rodzinnego kraju. Z wielkim wyczuciem łączy intymną historię młodej kobiety z historycznym i społecznym tłem.nagrodyOscar dla najlepszego filmu nieanglojęzycznegoZłota Żaba dla najlepszego operatora (Camerimage)9 Złotych LwówNagroda Specjalna na mff w Torontowybrane wątki z PrelekcjiIda jako film o historii najnowszejdziedzictwo Polskiej Szkoły FilmowejIda jako rodzaj baśni: bohaterka po odbyciu podróży wraca jako odmieniona osobaestetyka: filmowanie przez tafle, szyby, okna – symboliczne odgrodzenie od świata bohaterek Polska po Holocauście, wędrówka przez Polskę lat 60.: powojenne zniszczenia, krajobraz post-apokaliptyczny, marazm i smutek wyzierające z kadrówfilm jako kontekstprzydatny w rozmowie na temat antysemityzmu i stalinizmu (historia, wos). Zalecany do wykorzystania na lekcjach języka polskiego, etyki/religii – o kondycji duchowej człowieka XX wiekuPojĘcia kluczoweantysemityzm | kino religijne


controlreż. A. Corbijn | usa, Japonia, W. Brytania, Australia 2007 | 121’

tematDemitologizacja ikonyoPis filmuFilm opowiada o życiu Iana Curtisa, wokalisty legendarnej grupy postpunkrockowej Joy Division. Wokalista rozdarty między życiem rodzinnym, ka-rierą muzyczną, a miłością do innej kobiety popełnił samobójstwo w wieku 23 lat, w przeddzień pierwszej trasy koncertowej po Stanach Zjednoczonych. Joy Division zmieniło oblicze muzyki rockowej.nagrody2007: Złota Kamera (wyróżnienie specjalne) na festiwalu w Canneswybrane wątki z Prelekcjifilmy biograficzne o muzykachsylwetka twórcza reżyserapunk rock w latach siedemdziesiątychteledysk: emocje, historia, estetykaformat szerokoekranowy, powierzchnia kadru, kompozycja, przestrzeń, symetriarelacje przestrzenne, relacje między bohateramikompozycja – podziałysymbolika, światło, montażfilm jako kontekstprzy omawianiu motywu artysty w różnych tekstach kultury, np. Cyprian Kamil Norwid Fortepian Szopena, Stanisław Przybyszewski Confiteor (fragmenty)PojĘcia kluczoweteledysk | format | kadr | kompozycja | przestrzeń | symetria | symbolika | światło | montaż

walc z basziremreż. A. Folman | Australia, Belgia, Finlandia, Francja,Niemcy, Szwajcaria, usa, Izrael 2008 | 90’

tematInnowacja formyoPis filmuPołączenie animacji i formuły dokumentalnej. Bohater filmu – Arie – próbuje przypomnieć sobie swoje traumatyczne przeżycia związane z wojną w Libanie. Opowiada je staremu przyjacielowi z jednostki. Czym jest tytułowy walc z Baszirem? Czy bohaterowi uda się usystematyzować wspomnienia?nagrody2009 Cezar: najlepszy film zagranicznywybrane wątki z Prelekcjiśledztwo i amnezjahistoria wojny libańskiej i historia prywatna reżyserafilm dokumentalny a film animowanycharakter komiksowyforma telewizyjnajak działa nasza pamięć? – próba zrozumienia siebie (halucynacje, dynamika, wybiórczość pamięci)czy poetyka obrazu wojennego ma swoje ikony?nierealność wojny – gra komputerowa, zabawa w destrukcjęinterpretacja tytułufilm jako kontekstprzy omawianiu zagadnień dotyczących synkretyzmu gatunkowego i rodzajowego w literaturzePojĘcia kluczoweanimacja | dokument | Liban | komiks | ikona

154—155 szkoła ponadgimnazjalna analiza filmu

erratumreż. M. Lechki | Polska 2010 | 90’

tematTerapia w kinieoPis filmuMichał przy okazji służbowych obowiązków jedzie do rodzinnego miasta. Niefortunny splot wypadków sprawia, że musi pozostać tu dłużej. Czy w zapomnianych miejscach i ludziach odnajdzie smak dzieciństwa i młodości? Czy odbuduje relacje z ojcem?nagrody2010: Złote Lwy na festiwalu w Gdyni – najlepszy debiut reżyserskiwybrane wątki z Prelekcjifilm psychologicznyrelacje z bliskimi – wykorzystanie języka filmuświadome znaczeniotwórcze stosowanie głębi ostrościświadome kadrowanie wbrew powszechnie przyjętym zasadomfotograficzna fragmentaryzacja świata – jako znak rozpaduprzestrzeń jako nośnik informacji na temat relacji między bliskimiwzburzona woda – leitmotivfilm jako kontekstprzy omawianiu opowiadań Brunona Shulza (relacja syn – ojciec)PojĘcia kluczowefilm psychologiczny | język filmu | głębia ostrości | kadrowanie | fragmentaryzacja | przestrzeń | leitmotiv

body/ciałoreż. M. Szumowska | Polska 2015 | 90’

tematMetafizyka codziennościoPis filmuCyniczny prokurator i jego cierpiąca na anoreksję córka próbują, każde na swój sposób, odnaleźć się po tragicznej śmierci najbliższej osoby. Gdy pewnego dnia terapeutka dziewczyny, Anna oznajmi im, że zmarła skontaktowała się z nią z zaświatów i ma dla nich wiadomość, będą zmuszeni zweryfikować swoje poglądy na życie i na śmierć.nagrody2015: Srebrny Niedźwiedź za najlepszą reżyserię na Festiwalu Filmowym w Berliniewybrane wątki z PrelekcjiBody/Ciało jako film podejmujący dialog z późnym kinem Krzysztofa Kieślowskiegofilm jako refleksja o ciele i jego modyfikacjach na różnych etapach: w życiu, po śmierci i... w zaświatach?trzy pokolenia aktorów i trzy różne podejścia do rzemiosła: Body/Ciało jako film aktorów i w pewnym sensie o aktorach, którzy definiują swoje emploi na ekraniesamotność jako temat – trójka bohaterów czuje się osamotniona, bo nie mają pojęcia, jak podjąć dialog z drugim człowiekiemrys dokumentalny opowieści: Body/Ciało jako obraz współczesnej Warszawy i Polskizagubienie współczesnego człowieka: poszukiwanie innych form duchowości (spirytystyka, buddyzm etc.)film jako kontekstfilm można wykorzystać na lekcjach języka polskiego, religii, etyki, filozofii (tematy: śmierć/życie, dusza/ciało). PojĘcia kluczoweanoreksja | symbol | życie po śmierci | metafizyka | ironia | dystans | medium | terapia | dokumentalizm



miĘdzy teKstami KuLtury

156—157

szkoła ponadgimnazjalna156—157 między tekstami kultiury


z jĘzyka PolskiegoII. Analiza i interpretacja tekstów kultury1) Uczeń: prezentuje własne przeżycia,

wynikające z kontaktu z dziełem sztuki i określa problematykę utworu (wszystkie pozycje cyklu jako materiał do dyskusji i dzielenia się wrażeniami artystycznymi).

2) Uczeń: wykorzystuje w interpretacji utworu konteksty, np. kulturowe (w tym – filmowe), filozoficzne, religijne (wszyst-kie filmy w cyklu są ułożone według epok historyczno-literackich, stanowiąc interesujące konteksty literatury i kultury danego okresu).

3) Uczeń: dostrzega i rozumie obecne w teks-tach kultury wartości narodowe i uniwer-salne oraz konflikty wartości (przykładowo w klasie I: uczeń zostanie zaproszony przez Kieślowskiego w Dekalogu I do rozmowy na temat wiary współczesnego człowieka, zapozna się z „polską” adaptacją Hamleta Szekspira, przeniesionego do Stoczni Gdańskiej; w niezwykłym dokumen-cie Klasztor, Pan Vig i zakonnica pozna bohatera szukającego całe życie Sensu i Absolutu; przyjrzy się konfliktowi dobra i zła, miłości i nienawiści, wiary i władzy w dramatycznej Misji).

III. Tworzenie wypowiedzi1) Uczeń: tworzy dłuższy tekst pisany lub

mówiony, np. rozprawka, recenzja, wypo-wiedź argumentacyjna (w materiałach dydaktycznych dla nauczycieli są propo-zycje zarówno pisemnych prac domowych, jak i krótkich wypowiedzi ustnych o cha-rakterze argumentacyjnym, ćwiczących,

zgodnie z zaleceniami npp, logikę wywodu, np.: Zinterpretuj sceny przygotowań przedstawienia bożonarodzeniowego w kontekście toposu teatru jako symbolu pewnego stylu życia – Fortepian / Witek Długosz, bohater filmu Przypadek jako postać romantyczna).

Przedmiotów artystycznych (wiedza o kulturze, zajĘcia artystyczne)I. Uczeń: odbiór wypowiedzi i wykorzystanie

zawartych w nich informacjiUczeń odbiera teksty kultury i wyko-rzystuje informacje w nich zawarte, z uwzględnieniem specyfiki medium, w którym są przekazywane (wszystkie pokazy cyklu są poprzedzone prelekcjami specjalistów, którzy akcentują specyfikę medium filmowego).

II. Uczeń: tworzenie wypowiedzi. Analiza i interpretacja tekstów kulturyUczeń tworzy wypowiedzi, celowo posłu-gując się różnymi mediami i aktywnie współtworzy kulturę lokalną (uczestnicy cyklu dzięki zapoznaniu się z wartościo-wymi dziełami filmowymi i refleksją filmo-znawczą prelegentów mogą samodzielnie próbować swoich sił jako twórcy – redak-torzy szkolnych gazetek i stron interneto-wych, blogerzy oraz filmowcy amatorzy).

Cykl Między tekstami kultury realizuje zatem dwa podstawowe cele kształcenia humani-stycznego, jakimi są:• przygotowanie do świadomego i krytycz-

nego odbioru tekstów kultury; • doskonalenie sprawności ich analizy

i interpretacji.


Celem cyklu jest rozwijanie w uczniach aktyw-nej, twórczej (nie – konsumenckiej) postawy i motywowanie ich do różnych form udziału w kulturze.

Cykl zawiera w swoim programie wartościowe pozycje kinematografii polskiej i świato-wej, zgodnie z zaleceniem men o wpisaniu do zestawu lektur wybranych filmów z twór-czości polskich reżyserów, np. Krzysztofa Kieślowskiego, Andrzeja Munka, Andrzeja Wajdy, Krzysztofa Zanussiego – poziom podstawowy, oraz wybranych pozycji z klasyki kinematografii światowej – poziom rozsze-rzony. Uczestnictwo w cyklu pomoże nauczy-cielom w: • stymulowaniu i rozwijaniu zainteresowań

humanistycznych uczniów; • wprowadzaniu ucznia w świat różnych

kręgów tradycji – polskiej, europejskiej, światowej;

• zapoznaniu uczniów z najważniejszymi tendencjami w kulturze współczesnej.

okiem nauczycielaTrzyletni cykl Między tekstami kultury, dostosowany do nowej podstawy programowej języka polskiego, ale także przydatny w nauczaniu historii, historii i społeczeństwa, wok-u, zajęć artystycznych, wos-u, religii, etyki czy języków obcych, otwiera przed nauczycielami i młodzieżą nowe perspektywy szkolnej dydaktyki, włączając film do programu realizowanego na lekcjach.

Zarówno starannie dobrane przez doświadczonego nauczyciela praktyka pozycje klasyki filmowej, jak i dzieła reprezentatywne dla nurtów współczesnego kina nie tylko dostarczą młodym ludziom wielu wrażeń estetycznych, ale wzbogacą ich wiedzę o obszarach szeroko pojętej kultury dawnej i obecnej, zapoznają ze zjawiskiem intertekstualności, pomogą zrozumieć literaturę w ciekawych kontekstach filmowych, a więc w konsekwencji – lepiej poznać samego siebie i otaczający świat. Uczestnik cyklu – odbiorca multimedialnej prelekcji przygotowanej przez specjalistę i widz pokazu filmowego zostanie wyposażony w niezbędne narzędzia analizy i interpretacji tekstu kultury, która to kompetencja pomoże mu nie tylko zdać maturę, ale też pozwoli świadomie i satysfakcjonująco funkcjonować w świecie kultury.

Program cyklu przygotowuje (od I klasy, zgodnie z wytycznymi npp i układem treści w nowych podręcznikach) do nowej formuły egzaminu wewnętrznego z języka polskiego. Wskazuje przyszłym maturzystom bogate konteksty kulturowe, do których mogą się odwołać nie tylko w trakcie wypowiedzi ustnej, ale także – na maturze pisemnej – budując rozprawkę czy pisemną wypowiedź argumentacyjną. Zadanie egzaminacyjne jest tak sformułowane, by zdający mógł zaproponować różne konteksty kulturowe (w tym – filmowe) związane problemowo z tekstem źródłowym.

małgorzata wiŚniewskanauczycielka języka polskiego i wiedzy o kulturze w iX lo im. k. hoffmanowej w warszawie, prelegentka nhef, autorka scenariuszy lekcji i cyklu między tekstami kultury

158—159 szkoła ponadgimnazjalna między tekstami kultiury

KLasa 1 W klasie I naszą wędrówkę rozpoczynamy od nietypowo ukazanego świata starożytnego (Juliusz Cezar we współczesnym rzymskim więzieniu), a kończymy w wieku Xviii, akcen-tując współczesną perspektywę oglądu i rozu-mienia odległych czasów, nieutrwalonych na fotografii czy taśmie filmowej, dostępnych jednak widzom dzięki wyobraźni twórców i technice kinowego medium. Wskrzeszonym na ekranie epokom, problemom i namiętnoś-ciom: trudnego wyboru między drogą ascezy i duchowym powołaniem a ludzkim pragnie-niem związania się z kochanym człowiekiem (Meteora), walki o idee Oświecenia, prze-biegającej w tle gorącego romansu duńskiej królowej i nadwornego lekarza (Kochanek królowej) czy konfrontacji duszpasterskiej pracy wśród Indian, prowadzonej z sukcesem przez Xviii-wiecznych misjonarzy, z brutalną polityką państw kolonialnych w Ameryce Południowej (Misja), towarzyszą dzieła komentujące przeszłość i jej uniwersalne war-tości z perspektywy XX/XXi wieku (Cezar musi umrzeć, Klasztor, Pan Vig i zakonnica, H.).

cezar musi umrzećreż. P. i V. Taviani | Włochy 2012 | 76’

tematStarożytnośćoPis filmuNiezwykła adaptacja Szekspirowskiego Juliusza Cezara, wystawiana przez więźniów w rzymskim zakładzie karnym o zaostrzonym rygorze. Dzieło braci Tavianich łączy dokumentalizm i teatralność, oddając z jednej strony tragizm buntu podjętego w obronie republiki, z drugiej – pokazując, jak sztuka Szekspira uczłowiecza pospolitych przestępców, skłaniając ich do refleksji nad własnym życiem.nagrodyZłoty Niedźwiedź i Nagroda Jury Ekumenicznego na Festiwalu Filmowym w Berlinie 2012wybrane wątki z Prelekcjipostać Juliusza Cezara i historia spisku na jego życietematyka tragedii Szekspira: tragizm Brutusapraca nad tekstem – więźniowie w roli aktorów i spiskowcówrelacje między sztuką a życiem: katarktyczna siła teatru i tekstu Szekspiramateriały dydaktycznejęzyk polski: Co ma Szekspir do powiedzenia współczesnym więźniom? – o świadomości tragicznej zabójców Cezara – bohaterów historii, szekspirowskiej tragedii i życia film jako kontekstw dyskusji na temat rozumienia tragizmu w dramacie klasycznym i szekspirowskim. Jako inspiracja w dyskusji nad rolą teatru w dzisiejszym życiu i nad terapeutyczną funkcją sztukiPojĘcia kluczowetragizm | świadomość tragiczna | tragedia Szekspira

Poziom trudnoŚciAdresowany do wszystkich uczniów klas I, którzy zaczynają swoją przygodę z ambitnym kinem i chcą poszerzyć swe kulturowe horyzonty, wzbogacając siebie, a przy okazji – swoją szkolną wiedzę i kompetencje o filmowe konteksty.


dekalog ireż. K. Kieślowski | Polska 1989 | 53’

tematStarożytnośćoPis filmuFilm otwierający znany telewizyjny cykl, nawiązujący do treści pierwszego przykazania biblijnego, ale skupiony raczej na „duchu”, a nie na „literze” Dekalogu, otwarty na różne interpretacje, inspirujący do dyskusji zarówno wierzących, jak i niewierzących. Współczesny moralitet, pokazujący starcie skrajnego racjonalizmu i scjentyzmu z metafizyką i wiarą. Problem zawodności Nauki jako XX-wiecznego boga.nagrody1990 – Srebrna Taśma – najlepszy film zagraniczny we Włoszech1989 – Wenecja (mff) – nagroda fipresci i Young Cinema1989 – Nagroda Krytyki: Dunkirk ifm i Montreal (World Film Festival), Sao Paulo (mff)wybrane wątki z Prelekcjigeneza filmowego cyklu – o potrzebie refleksji nad tym, w co wierzy współczesny człowiekjak pogodzić wiarę z zasadami rozumu?człowiek wobec tajemnicy życia i śmiercimiędzy sacrum a profanum: dwie przestrzenie filmuetyczne kanony Europy Zachodniejmateriały dydaktycznejęzyk polski: Nieważne, gdzie się stawia kamerę, ważne – po co... – o pytaniach stawianych przez Krzysztofa Kieślowskiego.film jako kontekstw rozmowie na temat współczesnego rozumienia Dekalogu i uniwersalnych wartości (religia|etyka, język polski)PojĘcia kluczoweDekalog | sacrum | profanum | kanon

klasztor. Pan vig i zakonnicareż. P. R. Gronkjaer | Dania 2006 | 84’

tematŚredniowieczeoPis filmuProtestancki pastor i podróżnik postanawia pod koniec długiego i bogatego życia zostawić po sobie trwały ślad… Bogu na chwałę i ludziom dla pożytku. Zrujnowany zamek na duńskiej prowincji staje się domem rosyjskich prawosławnych mniszek. Medytacja o ludzkiej naturze i jej osobliwościach, o humanizmie i tolerancji, obejmującej różne formy religijności.nagrodyNagroda Millennium i tytuł Najlepszego Filmu na 4. Festiwalu Filmowym planete doc reviewwybrane wątki z Prelekcjidialog wyznańwiara i poszukiwanie Absolutu we współczesnym świeciekonfrontacja dwóch silnych charakterów, postaw kulturowych i religijnych: pastora Viga i siostry Amwrosjicharakterystyka dokumentu filmowegoprzedstawienie zasad Dogmymateriały dydaktycznejęzyk polski: Zostawić ślad po sobie... – o bohaterach dokumentu Klasztor. Pan Vig i zakonnicafilm jako kontekstprzydatny w dyskusji na temat dialogu wyznań i współczesnych form religijności (szególnie polecany jako materiał do lekcji etyki|religii) oraz poszukiwania świętości (w kontekście średniowiecznej idei ascezy: św. Aleks, św. Franciszek)PojĘcia kluczowesacrum i profanum | ekumenizm | dokument filmowy | Dogma


meteorareż. S. Stathoulopoulos | Francja, Grecja, Niemcy 2012 | 80’

tematŚredniowieczeoPis filmuPoświęcenie się Bogu czy miłość do człowieka? Sacrum czy profanum? Sfabularyzowana opowieść o rodzącym się uczuciu między młodym mnichem i zakonnicą, wpisana w ramy stylizowanej na prawosławne ikony animacji, kontrastuje z surowym górskim pejzażem i paradokumentalnymi scenami z życia greckiej wsi, dając w efekcie poruszającą przypowieść o materialno-fizycznym i duchowym wymiarze ludzkiej egzystencji.nagrodynominacja do Nagrody Złotego Niedźwiedzia na Berlinale 2012wybrane wątki z Prelekcjihybrydyczna forma filmu (animacja, fabuła, quasi-dokument)muzyczność i malarskość dzieła (inspiracje ikonami i muzyką cerkiewną) – intertekstualnośćfizyczny i duchowy wymiar człowiekaistota powołaniamateriały dydaktycznejęzyk polski: Między niebem a ziemią. Bogiem a człowiekiem… – dylematy egzystencjalne i moralne bohaterów Meteory film jako kontekstjako filmowa ilustracja zajęć religii|etyki, poświęconych kulturze prawosławnej. Pozycja zalecana przy omawianiu idei średniowiecznego monastycyzmu. Kontekst do tematu maturalnego – Trudne relacje między człowiekiem i BogiemPojĘcia kluczowesztuka cerkiewna | religia prawosławna | powołanie | intertekstualność

h.reż. J. Klata | Polska 2004 | 100’

tematRenesansoPis filmuProwokacyjna, twórczo zaadaptowana i zaktualizowana historia duńskiego księcia, osadzona w przestrzeni Stoczni Gdańskiej i skonfrontowana ze współczesną Polską. Hamlet Klaty to wyraziciel tęsknot i pragnień młodej generacji, pragnącej zrobić coś, co nada rzeczywistości ciężar i sens, szukającej wartości w świecie pozorów, kłamstwa i nieprawości.Zarejestrowany spektakl Teatru Wybrzeże.nagrodyJan Klata został uhonorowany za ten spektakl nagrodą indywidualną w konkursie na najlepszą inscenizację dzieł dramatycznych Williama Szekspira w sezonie artystycznym 2004|2005wybrane wątki z Prelekcjiprzedstawienie awangardowego twórcy teatru Jana Klaty – „konstruktora katastrof międzyludzkich”zasady twórczej adaptacji teatralnej – zabiegi adaptatorskiesymbolika Stoczni Gdańskiej jako miejsca akcji H.groteskowa wizja świata – Polski po transformacjispektakl jako zaproszenie do dyskursu o wolnej Polscemateriały dydaktycznejęzyk polski: A to Polska właśnie… – przekleństwo polskiej pamięci i tradycji – dramat jednostki i pokolenia w adaptacji teatralnej H. Jana Klaty (Teatr Wybrzeże) wg Hamleta W. SzekspirasPektakl jako kontekstw dyskusji nad uniwersalnością i ponadczasowością sztuk Szekspira oraz współczesnymi, aktualizacyjnymi adaptacjami jego dramatówPojĘcia kluczoweawangarda | twórcza adaptacja teatralna | sceniczny dyskurs


misjareż. R. Joffe | Wlk. Brytania 1986 | 126’

tematOświecenieoPis filmuW oświeceniowej Europie chwieje się autorytet religii, a Kościół przechodzi kryzys. Hiszpania i Portugalia konkurują ze sobą o wpływy w zamorskich koloniach. Polityka i ekonomia wkraczają do serca amazońskiej dżungli, gdzie jezuici prowadzą swoją misję wśród Indian Guarani. Wybucha konflikt władzy i wartości, bezwzględnego zysku i miłosierdzia. Dramat nawrócenia, oczyszczenia i ofiary.wybrane wątki z Prelekcjilosy jezuickich misji w Ameryce Południowej (elementy historii)konflikt postaw i wartości: władzy i wiary, dobra i zła, wolności i niewoli, miłości i nienawiściznaczenie conradowskich wyborów moralnych w życiu człowiekaodkrycie osobowości ludzkiej niezdeterminowanej ideologiąmateriały dydaktycznejęzyk polski: Między dobrem i złem, miłością i nienawiścią, moralnością i polityką – dylematy bohaterów filmu Misja Rolanda Jofféfilm jako kontekstzalecany w dyskusji nad ideami epoki Oświecenia: wolnością, braterstwem i tolerancją. Przydatny na lekcjach wiedzy o kulturze, poświęconych różnorodności i równorzędności. Motywy przemiany duszy i postawy człowieka: upadku i nawrócenia, ofiary i poświęcenia siebie dla innych jako materiał do rozmowy na lekcjach etyki/religii.PojĘcia kluczowejezuici i ich misje | wolność | równość | tolerancja | wielokulturowość

kochanek królowejreż. N. Arcel | Czechy, Dania, Szwecja 2012 | 137’

tematOświecenieoPis filmuTragiczna w skutkach historia niemieckiego lekarza Johanna Friedricha Struenseego – wyznawcy idei Woltera, Locke’a, Diderota i Rousseau, który pod koniec Xviii wieku zostaje nadwornym medykiem niezrównoważonego psychicznie króla Christiana VII, ale i kochankiem jego nieszczęśliwej i zaniedbywanej żony. Dzięki swojemu uporowi, inteligencji oraz przyjaźni i zaufaniu władcy główny bohater ma szansę wprowadzić w życie oświeceniowe ideały, które zmienią królestwo. Rzeczywistość przynosi mu jednak gorycz rozczarowania…nagrody62. Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Berlinie: nagroda główna – Złoty Niedźwiedź, Srebrny Niedźwiedź dla najlepszego aktora i za scenariuszwybrane wątki z Prelekcjiprezentacja ideałów epoki Oświeceniabarwny obraz końca Xviii wieku (architektura, stroje, obyczaje, mentalność)filmowy dyskurs o mechanizmach władzykreacja Madsa Mikkelsena jako nadwornego lekarzamateriały dydaktycznejęzyk polski: Niebezpieczne związki miłości i polityki – dramat bohaterów filmu Nikolaja Arcela, Kochanek królowejfilm jako kontekstinteresujący kontekst do rozważań o władcach i naturze władzy (Makbet, Hamlet Szekspira). Wartościowy poznawczo obraz epokiPojĘcia kluczowedramat kostiumowy | Oświecenie | władza | nieszczęśliwa miłość


KLasa 2 Kontynuacja cyklu z klasy I, ukazująca XiX stu-lecie w sposób niekonwencjonalny, pogłębiony i wieloaspektowy. Romantyczna jednostka zmagająca się z wewnętrznym, twórczym niepokojem, wyrażanym poprzez muzykę (Fortepian), znajdzie swe odbicie w wariantowej biografii współczesnego bohatera (Przypadek), potwierdzając tym samym tezę o funkcjonowa-niu „romantycznego paradygmatu człowieka w kulturze” (M. Janion). Ekranizacja wstrząsa-jących wspomnień czarnoskórego Salomona Northupa, podstępnie porwanego i sprze-danego handlarzom niewolników to temat Zniewolonego. 12 Years a Slave – dzieła przekonującego o sile nadziei i pragnienia bycia wolnym. Wartość wielkiej literatury XiX wieku, która pozwala odkryć wewnętrzną wolność i przetrwać najgorszy czas, odzwierciedla chiński obraz Balzac i Mała Chinka, a ciekawy zestaw animacji (Świteź, Łagodna, Zbrodnia i kara) nie tylko wyzwoli wyobraźnię odbiorców, ale także umożliwi dotarcie do metafizycznych sensów romantycznej ballady i psychologicznej głębi prozy Dostojewskiego. Z kolei zaintere-sowanie pokrytym patyną czasu pozytywi-zmem pobudzi z pewnością Dług, podejmujący tematykę „kapitalizmu po polsku”. W XX wiek wkroczymy Ziemią obiecaną Wajdy, która brutalnie demaskuje kapitalistyczną pogoń za pieniądzem.

fortePianreż. J. Campion | Australia, Nowa Zelandia 1993 | 121’

tematRomantyzmoPis filmuUnikający ograniczeń wiktoriańskiego romansu oraz podejmujący polemikę z przypisanymi kobiecie tradycyjnymi rolami społecznymi i kulturowymi film Jane Campion subtelnie, a jednocześnie przejmująco obrazuje świat wrażliwości i uczuć głównej bohaterki. Ada, jako niemowa, szuka w muzyce formy autoekspresji i komunikacji ze światem. Dzięki niej znajduje też miłość…narody8 nominacji do oskara, 3 nagrody: min. dla najlepszego scenariusza oryginalnego. W sumie dzieło zebrało 58 nagród i wyróżnień. Warto nadmienić, że Fortepian był pierwszym filmem nagrodzonym w Cannes Złotą Palmą, którego reżyserem była kobietawybrane wątki z Prelekcjiprezentacja sylwetki Jane Campion jako przedstawicielki „kina kobiet”portret niemej artystki i jej życiowej pasjiportret dziecka w filmiemateriały dydaktycznejęzyk polski: Sztuka i miłość. Muzyka jako forma komunikacji ze światem i sposób wyrażania siebie – w filmie Jane Campion Fortepianfilm jako kontekstna zajęciach poświęconych romantycznej koncepcji artysty (Fortepian Szopena); przydatny w definiowaniu cech i postawy bohatera romantycznego – kobiety (por. – George Sand, Delfina Potocka); filmowy obraz romantycznego, nadwrażliwego i uzdolnionego artystycznie dziecka (por. Orcio); PojĘcia kluczowekino kobiet | funkcje muzyki | romantyzm w filmie

Poziom trudnoŚciSkierowany do wiernych fanów cyklu, którzy zarażeni bakcylem kina są ciekawi, co „będzie w następnym odcinku”.


PrzyPadekreż. K. Kieślowski | Polska 1981 | 122’

tematRomantyzmoPis filmuZrealizowana w formule oświeceniowej powiastki filozoficznej historia Witka Długosza ukazuje trzy wersje życiorysu silnie zakotwiczonego w powojennej historii lat 1956–1980. Przypomina też wariantowość biografii romantycznej (choćby Kordiana), ewokuje wreszcie tragizm polskiego losu. Kieślowski stawia pytania o zależność życia człowieka od przypadku, o sens aktywności i możliwość kształtowania rzeczywistości.wybrane wątki z Prelekcjiprzedstawienie sylwetki reżyserawyjaśnienie terminów: „kino moralnego niepokoju” i „półkownik”granice wolności i konieczności w życiu bohaterarola przypadkuparaboliczna konstrukcja filmubohater filmu a Kordianmateriały dydaktycznejęzyk polski: Człowiek wobec historii i transcendencji – na przykładzie filmu Krzysztofa Kieślowskiego Przypadek język polski: Wariantowość biografii bohatera literackiego i filmowego: Kordian (Kordian Juliusza Słowackiego) i Witek (bohater Przypadku Krzysztofa Kieślowskiego)film jako kontekstw charakterystyce bohatera romantycznego i jego ponadczasowej postawy. Przy analizie Kordiana Juliusza Słowackiego (wariantowego elementu biografii romantycznej)PojĘcia kluczowekino moralnego niepokoju | półkownik | parabola

zniewolony. 12 years a slavereż. S. McQueen | usa, Wielka Brytania 2013 | 134’

tematRomantyzmoPis filmuJest rok 1841. Czarnoskóry wolny mieszkaniec Nowego Jorku Solomon Northup zostaje podstępnie porwany i sprzedany jako niewolnik na południe Stanów Zjednoczonych. Żeby przetrwać dwunastoletnią gehennę, musi ukryć swą tożsamość, wykształcenie (jest skrzypkiem), wiedzę i obycie pod maską przybranego imienia, maską „zwykłego” niewolnika. To opowieść o społeczeństwie klasowym, wyzysku, okrucieństwie nie do przyjęcia, pysze, duchowej pustce, umysłowym ograniczeniu, sadyzmie, perfidii, cierpieniu, tęsknocie, samotności, bólu, lęku, bezsilności (Anna Tatarska).nagrodyOscary 2014: najlepszy film; najlepszy scenariusz adaptowany; najlepsza aktorka drugoplanowa (Lupita Nyong’o)wybrane wątki z Prelekcjihistoria niewolnictwa w usa – geneza filmowej fabuły opartej na faktachźródła dramatu Solomonaróżne postawy bohaterów (czarnych i białych) wobec problemu niewolnictwarola muzyki i obrazu, kreacje aktorówmateriały dydaktycznejęzyk polski: Psychologiczne studium zniewolenia – przypadek Solomona i innych – na podstawie filmu Steve’a McQueena Zniewolonyfilm jako kontekstna lekcjach historii, historii i społeczeństwa oraz wos, poświęconych tematyce niewolnictwa w różnych formach; w dyskusji o różnych aspektach wolności i zniewolenia (język polski, etyka) PojĘcia kluczoweniewolnictwo | wolność


balzac i mała chinkareż. D. Sijie | Chiny, Francja 2002 | 116’

tematRomantyzm / PozytywizmoPis filmuChiny z czasów rewolucji kulturalnej Mao. Poetycka i zarazem tragikomiczna opowieść o mocy wielkiej literatury (Hugo, Balzac, Flaubert) i muzyki (Mozart), które zmieniają człowieka, wzbudzając w nim nowe potrzeby i marzenia oraz tęsknotę za innym światem. Historia prostej wiejskiej dziewczyny, która za miłość z romansów płaci wysoką cenę.wybrane wątki z Prelekcjiprezentacja głównych bohaterów: konfrontacja wykształconych przybyszów – nosicieli wiedzy i cywilizacji z analfabetami – ubogimi i prostymi mieszkańcami wioskidramat bohaterki: cena wyzwoleniarelacje między życiem a literaturą (problem literaryzacji rzeczywistości)walory artystyczne filmu: rola pejzażu i muzykimateriały dydaktycznejęzyk polski: Kto cię odmienił? – Balzac – o bohaterach filmowych i literackich, których życie zmieniła literatura – na podstawie filmu Balzac i mała Chinka Daia Sijie i wybranych pozycji literackichfilm jako kontekstW rozważaniach poświęconych wpływowi literatury na życie bohaterów (np. Gustawa z IV części Dziadów, Wokulskiego z Lalki, Kostylewa z Innego Świata). Na zajęciach związanych tematycznie z twórczością pisarzy, podejmujący problematykę kobiet i ich roli w społeczeństwie.PojĘcia kluczowezakazana literatura | literaryzacja rzeczywistości | kultura i natura

zestaw filmów krótkich: Pozytywizmłączny czas: 67’Świteź | reż. K. Polak | Dania, Francja,Kanada, Polska, Szwajcaria 2010łagodna | reż. P. Dumała | Polska 1985zbrodnia i kara | reż. P. Dumała | Polska 2002

tematRomantyzm|PozytywizmoPis zestawuŚwiteź Kamila Polaka to uniwersalna i ponadczasowa, apokaliptyczna opowieść o odwiecznych zmaganiach między dobrem i złem, o wierze, która działa cuda, i nadziei silniejszej od śmierci. Film stanowi ciekawe połączenie literatury, malarstwa, muzyki i animacji. Z kolei obie adaptacje Dostojewskiego zostały wykonane unikalną metodą – na specjalnie wydrapanych i pomalowanych płytach gipsowych, co pozwoliło na uzyskanie malarskości i płynności obrazowania. wybrane wątki z Prelekcjiballada Mickiewicza i jej filmowa reinterpretacja„przeklęte problemy” bohaterów Dostojewskiego i ich filmowy ekwiwalentwalory artystyczne adaptacji: obraz i muzykamateriały dydaktycznejęzyk polski: Symboliczny wymiar wędrówki bohatera animacji Świteź Kamila Polaka – twórcze odczytanie romantycznej ballady Adama Mickiewiczajęzyk polski: Świat wewnętrzny bohaterów Dostojewskiego w filmach Piotra Dumałyfilmy jako kontekst jako uzupełnienie zajęć poświęconych Mickiewiczowi (ballada Świteź) i Dostojewskiemu (Zbrodnia i kara) w powiązaniu z lekcją wok o technikach animacji PojĘcia kluczoweanimacja | adaptacja | reinterpretacja | korespondencja sztuk


długreż. K. Krauze | Polska 1999 | 107’

tematPozytywizmoPis filmuParadokumentalny zapis autentycznej podwójnej zbrodni, popełnionej w 1994 roku przez młodych warszawskich biznesmenów wywodzących się z porządnych inteligenckich domów. Etyczne koszty transformacji ustrojowej i ekonomicznej, darwinizm społeczny oraz narodziny moralności ponowoczesnej budują kontekst tego makabrycznego zdarzenia. Reżyser poddaje gradacji zmienne stany bohaterów: od euforii, poprzez zdumienie, rosnący lęk, desperację, ulgę i wyrzuty sumienia. Studium zbrodni i kary.nagrodyNagrody na 24. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni: Złote Lwy dla najlepszego filmu i za pierwszoplanową rolę męską dla Andrzeja Chyry. Polskie Nagrody Filmowe Orły 2000 za najlepszy film, najlepsze role męskie dla Roberta Gonery i Andrzeja Chyry oraz dla reżysera i scenarzystówwybrane wątki z Prelekcjipostać twórcy Długupoetyka paradokumentufilmowy obraz ustrojowej i moralnej transformacjikonteksty literackie: Ojciec Goriot, Zbrodnia i karafilm jako kontekstprzy omawianiu Ojca Goriot (Rastignc a Adam i Stefan; Vautrin a Gerard) i Zbrodni i kary (psychologiczne studium zbrodniarza)PojĘcia kluczoweparadokument | transformacja | ponowoczesna moralność

ziemia obiecanareż. A. Wajda | Polska 1975 | 140’

tematModernizmoPis filmuNominowana do Oscara adaptacja powieści Władysława St. Reymonta z 1899 roku. Epicki obraz narodzin kapitalizmu w Łodzi końca XiX stulecia, czyli ówczesnej „ziemi obiecanej”, ukazany przez pryzmat kariery trzech przyjaciół, początkujących fabrykantów: Polaka, Żyda i Niemca. Konfrontacja praw i mechanizmów brutalnej industrialnej rzeczywistości z młodzieńczymi marzeniami i ideałami, które, niestety, przegrywają w walce o pieniądze i pozycję.nagrodyNominacja do Oscara, Złoty Medal na mff w Moskwiewybrane wątki z Prelekcjitematyka powieści Reymontainterpretacja tytułuprezentacja trójki bohaterówantyurbanizmwalory adaptacjimateriały dydaktycznejęzyk polski: O kondycji moralnej człowieka końca XiX wieku. Analiza i interpretacja fragmentu Ludzi bezdomnych Stefana Żeromskiego i Ziemi obiecanej w reżyserii Andrzeja Wajdyfilm jako kontekstdo wykorzystania przy lekturze powieści Reymonta lub jej fragmentów; przydatny w dyskusji na temat urbanizmu w literaturzePojĘcia kluczowenaturalizm | antyurbanizm


KLasa 3 Maturzystom proponujemy pogłębioną reflek-sję nad historią Polski lat 50. i 60. z perspek-tywy człowieka uwikłanego w mechanizmy komunistycznego terroru. Jak działa stalinow-ski aparat władzy? Co dzieje się z człowiekiem poddanym bezwzględnej indoktrynacji? W jakim stopniu jednostka może przeciwsta-wić się wrogiemu systemowi? Odpowiedzi na te i inne pytania poszukamy w filmach, które próbują w różnych konwencjach i różnymi językami diagnozować zło. Obnażają mecha-nizmy stalinowskiej propagandy i zniewolenia społeczeństwa poprzez narzucane odgórnie, nieludzkie normy ekonomiczne (system współzawodnictwa i przodownictwa pracy), jak i podsuwane przez ówczesną zideologizowaną sztukę wzorce zachowań i kreacje bohaterów (Człowiek z marmuru). Z kolei w Rewersie, tak jak i w filmie Wajdy, zastosowano współczesną perspektywę oglądu i oceny lat 50., tyle że w formule czarnej komedii. Odpór nieludz-kiemu, choć czarującemu systemowi (w postaci przystojnego amanta – agenta) dają kobiety, zaś ich moc drzemie w sile domowego ogniska. Burzliwy rok ’68 znajdzie odzwierciedlenie w Marcowych migdałach, opowiadających o doświadczeniach licealistów z prowincjonal-nego miasteczka postawionych nagle wobec problemu, kto z nich jest dobrym Polakiem, a kto – syjonistą. Poszukiwanie własnej tożsamości i prawdziwych, niezawłaszczonych przez politykę i ideologię wartości w zawiłych meandrach XX wieku jest także tematem nagrodzonej Oscarem Idy.

człowiek z marmurureż. A. Wajda | Polska 1997 | 156’

tematWiek XXoPis filmuRekonstrukcja losów „człowieka z marmuru” – Mateusza Birkuta. Utrzymana w czarno-białej konwencji kroniki filmowej poruszająca historia kariery i upadku bohatera – przodownika pracy uwikłanego w mechanizm socjalistycznego współzawodnictwa, propagandowego kłamstwa i politycznej niesprawiedliwości, zniszczonego przez system niedopuszczający do indywidualnego protestu jednostki w imię prawdy i uczciwości.nagrodyNagroda Międzynarodowej Federacji Krytyki Filmowej – fipresci w Cannes (1978)Nagroda Specjalna na Festiwalu Filmowym w Gdańsku (1977)wybrane wątki z Prelekcjiprzedstawienie sylwetki Andrzeja Wajdy i okoliczności powstania filmutło polityczno-społeczne fabuły: stalinizmestetyka socrealizmuźródła dramatu Mateusza Birkuta i jego pokoleniastruktura i poetyka filmumateriały dydaktycznejęzyk polski, wos: Zniewolone umysły. O wpływie mediów na świadomość społecznąjęzyk polski: Człowiek z marmuru Andrzeja Wajdy – jako metafora zmagań jednostek z różnymi formatami politycznego i artystycznego zniewoleniahistoria: Od Bieruta do Gierka – obraz zmian w prlfilm jako kontekstPrzy omawianiu fragmentów Zniewolonego umysłu Czesława MiłoszaPojĘcia kluczowestalinizm | socrealizm | propaganda


rewersreż. B. Lankosz | Polska 2009 | 101’

tematInne oblicze (rewers) historiioPis filmuStalinizm inaczej – w konwencji czarnej komedii. Podobnie jak w Człowieku z marmuru, w tym filmie zastosowano dwie płaszczyzny czasowe: lata 50. i perspektywę współczesną, która domyka wątki i pozwala spojrzeć na trudną przeszłość z dystansu. Perypetie nieładnej, ale wrażliwej Sabinki, którą mama i babcia próbują, nie bez problemów, wydać za mąż, rzucają inne (bo to wszak „rewers”), humorystyczno-satyryczne spojrzenie na lata stalinowskiego mroku. Głoszą triumf kobiecej siły i fantazji, zdolnej przeciwstawić się tępej, nagiej przemocy.nagrodyZłote Lwy w Gdyni dla najlepszego filmu 2009. Nagroda Orła 2010 Polskiej Akademii Filmowej aż w ośmiu kategoriach wybrane wątki z Prelekcjiprezentacja gatunku czarnej komediitematyka filmufilmowy obraz lat 50.kreacje głównych bohaterów, zwłaszcza portrety kobiecewartość poznawcza filmumateriały dydaktycznejęzyk polski: Siła kobiecości w filmie Borysa Lankosza Rewersfilm jako kontekstna zajęciach języka polskiego poświęconych portretom kobiecym w literaturze i filmie (temat maturalny) oraz obrazowi stalinizmu w kulturze polskiej (temat maturalny)PojĘcia kluczowetotalitaryzm | prl | konwencja | synkretyzm | postmodernizm

marcowe migdałyreż. R. Piwowarski | Polska 1990 | 89’

tematWiek XXoPis filmuMarzec 1968. Grupa młodzieży z prowincjonalnego miasteczka konfrontuje swoje ideały i przyjaźnie ze zbliżającym się „kryzysem czechosłowackim” i polowaniem na „syjonistycznych wichrzycieli”. Poddani politycznej indoktrynacji młodzi buntują się, ale w końcu płacą najwyższą cenę – rozłąki i wyjazdu z kraju. Dramat oszukanego pokolenia, oparty na wspomnieniach reżysera.nagrodyNagroda Międzynarodowego Forum Kultury (1990)wybrane wątki z Prelekcjiokoliczności powstania filmupropozycje odczytania tytułutło polityczne fabuły – rok 1968metody gomułkowskiej indoktrynacji i manipulacji – język propagandyportret straconego pokoleniamateriały dydaktycznejęzyk polski: Marzec ’68 w publicystyce i filmie Marcowe migdały Radosława Piwowarskiego. Dramat straconego pokoleniafilm jako kontekstwartościowy komentarz do zajęć z historii/wos, poświęconych mechanizmom społecznego i politycznego terroru; materiał do lekcji polskiego badających wpływ propagandy na język („marcowe gadanie”)PojĘcia kluczoweindoktrynacja | propaganda | Marzec ’68


idareż. P. Pawlikowski | Polska, Dania 2013 | 80’

tematWiek XXoPis filmuLata 60. Młodziutka nowicjuszka, nieświadoma swego żydowskiego pochodzenia, i jej jedyna żyjąca krewna, stalinowska sędzia, wyruszają w podróż, która ma im pomóc nie tylko w poznaniu tragicznej historii ich rodziny, ale i prawdy o tym, kim są. Subtelne, wyciszone, psychologicznie pogłębione kino drogi.nagrodyOscar 2015 dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego; Złota Żaba dla najlepszego operatora (Camerimage), 9 Złotych Lwów, Nagroda Specjalna na mff w Torontowybrane wątki z Prelekcjitło polityczne filmowych wydarzeńportrety głównych bohaterek: ich charaktery, systemy wartości, wybory i postawyodkrycie własnej przeszłości – problem antysemityzmukontrast jako dominanta stylistyczna filmumateriały dydaktycznejęzyk polski: Ida Pawła Pawlikowskiego filmem o konfrontacji dwóch postaw i systemów wartości oraz o poszukiwaniu własnych korzeni i tożsamościfilm jako kontekstprzydatny w rozmowie na temat antysemityzmu i stalinizmu (historia, wos). Zalecany do wykorzystania na lekcjach języka polskiego, etyki/religii – o kondycji duchowej człowieka XX wiekuPojĘcia kluczoweantysemityzm | kino religijne

iNNeproJeKty

zaNurzmy siĘ W FiLmie! 2. festiwal filmowy kino dzieci: 26.09 – 4.10.2015 kilkanaście miast oraz ponad 70 filmów

Po raz kolejny rozpoczynamy rok szkolny od festiwalu filmowego. Zanurzcie się z nami w wyjątkowych filmach – historiach, emocjach i obrazach.

Festiwale i przeglądy są stałym elementem w kinowych repertuarach wielu miast. Filmowe wydarzenia dla dzieci pojawiają się jako propo-zycja kulturalna zdecydowanie rzadziej. Po co najmłodszym widzom festiwal filmowy?

kino dzieci, czyli wydarzenie stworzone sPecjalnie dla najmłodszych

Kino Dzieci powstało z potrzeby prezentowania niezwykłego kina i stwo-rzenia przeciwwagi dla tych produkcji, które na co dzień zajmują miejsce na kinowych ekranach. Idea festiwalu to wyświetlanie filmów, których twórcy mają unikatową umiejętność przyjmowania dziecięcej perspek-tywy. Nie silą się na puszczanie oka do dorosłych. Wręcz przeciwnie, zapraszają wszystkich do świata dzieci, dając możliwość wspólnego spojrzenia na rzeczywistość z dziecięcej perspektywy.


kino dzieci, czyli jak zanurzyć siĘ w filmie

Zapraszamy przedszkolaków i uczniów szkół podstawowych na wyjąt-kowe seanse. Program Kina Dzieci to filmy aktorskie, animacje, pełne metraże i zestawy filmów krótkich. Charakter festiwalu tworzą przede wszystkim ciekawe i głębokie fabuły dające możliwość zanurzenia się w opowieściach o młodych bohaterach przeżywających wyjątkowe, przygody, ale również wyzwania czy dylematy. To także okazja, by oglą-dać filmy wyjątkowe wizualnie – niezwykłe i różnorodne animacje oraz niebanalne kino aktorskie.

kino dzieci, czyli czas na PrzygodĘ w kinie

Festiwal trwa również poza salami kinowymi. Rodzinne warsztaty i zabawy sprzyjają przeżywaniu wspólnie obejrzanych filmów. Kino Dzieci otwieramy rodzinnym śniadaniem filmowym w kilkunastu warszaw-skich i wrocławskich lokalnych klubokawiarniach. W ramach Kina Dzieci organizowane są spotkania z gośćmi i wydarzenia specjalne. To okazja do spędzenia wspólnie czasu z najbliższymi w weekend oraz możliwość wyjścia z uczniami w tygodniu na wyjątkową filmową lekcję.

kino dzieci, czyli każdy ma głos i własne zdanie

Festiwale dają możliwość poszukiwania wyjątkowych tytułów, oceny obejrzanych filmów, znalezienia tych, które wyjątkowo nas poruszają lub intrygują. Sekcja konkursowa Kina Dzieci prezentowana we wszyst-kich festiwalowych miastach to również okazja to wyrażenia własnej opinii dzięki plebiscytowi publiczności. Warsztaty i dyskusje po filmach zainspirują również do dzielenia się swoim zdaniem. Propozycje prac plastycznych, materiały dydaktyczne, analizy filmów opracowane przez psychologów dziecięcych oraz proponowane przez nich wątki do dys-kusji umożliwią także odniesienie się do filmów po powrocie do domu lub szkoły.

2. FF Kino Dzieci odbędzie się m.in. w Warszawie, Wrocławiu, Dąbrowie Górniczej, Elblągu, Ełku, Gdańsku, Gliwicach, Jarocinie, Katowicach, Krakowie, Łodzi, Olsztynie, Poznaniu, Toruniu, Wągrowcu, Chodzieży.Program i szczegóły dotyczące festiwalu na www.kinodzieci.pl

172—173

172—173 letnia akademia nowe horyzontyinne projekty

LetNia aKademia NoWe horyzoNty We WrocłaWiu Czy można połączyć wakacje, wypoczynek, uczestnictwo w festiwalu filmowym i doskonalenie swojego warsztatu? Letnia Akademia Nowe Horyzonty, czyli wrocławskie warsztaty dla nauczycieli, jest tego naj-lepszym przykładem.

Od dziesięciu lat podczas Festiwalu Filmowego T-Mobile Nowe Horyzonty spotykamy się we Wrocławiu w niezwykłej, filmowej atmosferze. Lipcowe warsztaty to propozycja dla nauczycieli, którzy chcą rozwijać swoją kreatywność, doskonalić warsztat filmowy, rozwijać filmowe i kul-turoznawcze horyzonty.

Na Letnią Akademię Nowe Horyzonty zapraszamy co roku kilkadziesiąt osób z całej Polski, które przez tydzień uczestniczą w: • zajęciach o zróżnicowanym poziomie zaawansowania, różnorodnej

tematyce i różnych metodach pracy (warsztaty z realizacji filmów, warsztaty wykorzystujące film jako narzędzie w pracy z uczniami, warsztaty wspierające kreatywne i twórcze wykorzystanie oraz analizowanie filmów),

• wykładach specjalistów zajmujących się tematyką filmoznawczą, kulturoznawczą i społeczną,

• spotkaniach z gośćmi ze świata filmu,• projekcjach Festiwalu Filmowego T-Mobile Nowe Horyzonty.

Program warsztatów oraz informacje o zapisach w maju 2016 roku na www.nhef.pl

to ważny, uskrzydlający epizod w moim życiu osoBistym, towarzyskim i zawodowym.Grzegorz, nauczyciel historii z Krakowa

dzięki wam przeżyłam najlepszy tydzień moich wakacji – inspirujący, energetyczny, twórczy, wyczerpujący – ale pozytywnie.Kasia, nauczycielka nauczania zintegrowanego z Elbląga

tak sympatycznie nie Było jeszcze na żadnym wyjeździe zawodowym.Daniel, nauczyciel wiedzy o społeczeństwie z Praszki

jakoś nic nie cieszyło przez pierwsze dni w domu i nie mogłam soBie znaleźć miejsca. za to pomysłów mnóstwo i nie mogę się doczekać września, aBy moje klasy filmowe zarazić entuzjazmem.

Marlena, nauczycielka matematyki z Konina


o FiLmie siĘ rozmaWia!Zapraszamy nauczycieli i rodziców na specjalne cykle warsztatów psy-chologiczno-edukacyjnych opartych na projekcjach filmowych. Pokażemy i pomożemy w wyborze najlepszej metody, która pozwoli wykorzystać filmy jako pretekst do ważnych rozmów.

Seans w kinie to przygoda, która może stać się punktem wyjścia do rozwa-żań na tematy poruszane w filmie. Jak wykorzystać oglądane filmy w roz-mowach na temat wartości, modeli postępowania czy światopoglądu? Przykłady prezentowanych przez filmowych bohaterów postaw i wyborów to podstawa do dyskusji, które pomogą budować dialog, rozwiewać wątpli-wości i zachęcać do świadomej analizy otaczającego świata.

Opiekun, oglądając film razem z dzieckiem, przenosi się wraz z nim do innego świata. Takie wspólne doświadczenie, podróż do innego wymiaru buduje relację między małym i dużym. Ma siłę łączenia wspól-nym śmiechem i kręcącą się w oku łzą, a tym samym – umacnia więzi. justyna kuczmierowska, psycholog

174—175

Współorganizatorem projektu Wychowanie w kinie w Warszawie jest Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń.

Współorganizatorem projektu we Wrocławiu jest projekt Wiesz.to.

wychowanie w kinie – sPotkania dla nauczycieli

W tym cyklu pokazujemy ważne i pobudzające do dyskusji filmy, które można oglądać z dziećmi od 5. do 19. roku życia. • w ciągu roku szkolnego 2015/2016:

sześć spotkań w Warszawie (dla nauczycieli z Warszawy) oraz we Wrocławiu (dla nauczycieli z Wrocławia)

• raz w miesiącu projekcja połączona z warsztatem• warsztaty prowadzone przez psychologów i pedagogów

doświadczonych w pracy z dziećmi i młodzieżą• różnorodne metody pracy, ważne dyskusje• zapisy we wrześniu 2015 r., na koniec

zaświadczenie o ukończeniu kursu

o filmie siĘ rozmawia – sPotkania dla rodziców i dzieci

Cykl warsztatów rodzinnych opartych na mądrych i ciekawych filmach skierowanych do rodziców i dzieci w wieku 4–12 lat. • projekcja filmu, a po filmie: dla rodziców inspirujące

spotkania z doświadczonym psychologiem dziecięcym, dla dzieci warsztaty plastyczne lub psychoruchowe

• raz w miesiącu od jesieni w weekendy w kinie Muranów w Warszawie oraz w Kinie Nowe Horyzonty we Wrocławiu

• wymiana doświadczeń i atmosfera zaufania • warsztaty w cenie biletu na film

Współorganizatorem projektu Wychowanie w kinie w Warszawie jest Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń oraz Muzeum Historii Żydów Polskich.

o filmie się rozmawiainne projekty

Współorganizatorem projektu we Wrocławiu jest Departament Edukacji Urzędu Miasta Wrocławia i Młodzieżowy Dom Kultury Fabryczna Wrocław.

5 rozbitych kamer 142

aAlfie, mały wilkołak 69Amator 137

bBejbi blues 148Balzac i mała Chinka 165Beats of freedom – Zew wolności 136Biuro Detektywistyczne Lassego i Mai. Sekret Rodziny Von Brom 76Bluebird 128Body/Ciało 155Boy 121Brak zasięgu 83, 89Była sobie dziewczyna 128

cCezar musi umrzeć 159Chce się żyć 137Chłopiec i świat 91Combat girls 141Control 154Cud purymowy 143Cygan 117Człowiek z marmuru 167Człowiek z żelaza 135

dDekalog 160Dług 166Dumni i wściekli 143Dzieci z Bullerbyn 71Dziennik z podróży 123Dziewczynka w trampkach 116

eErnest i Celestyna 57, 63Erratum 155Eskil i Trynidad 85, 96

fFelix 85, 88Figther – kochaj i walcz 115 Fortepian 163Gnijąca panna młoda 110

hH. 161Hokus-pokus, Albercie Albertsonie 51

iIda 153, 169

jJa też 148Jak to jest 123Jan z Księżyca 69Jill i Joy 51Juno 129

kKacper i Emma – ferie zimowe 50Kacper i Emma – najlepsi przyjaciele 48Karla i Jonas 102Karlsson z dachu 64Klasa 141Klasztor. Pan Vig i zakonnica 160Kłopoty Pana Patyka 70Mamo, kocham Cię 90Kochanek królowej 162Krokodyle z przedmieścia 94Księżycowe dzieci 121

lLabirynt fauna 152Latawce 116Lodowy smok 95

mMadika z Czerwcowego Wzgórza 65Magiczne święta Kacpra i Emmy 49Mały lalkarz 108, 129Mama 149Marcowe migdały 168Mean Creek 110Mecz życia 90Meteora 161Misja 162

Moja mama jest w Ameryce i spotkała Buffalo Billa 57, 65Motyl i skafander 153Mój biegun 120

nNa krawędzi nieba 142Niesforny Bram 56Nietykalni 149Nocturna 74Nowe przygody dzieci z Bullerbyn 76

PPersepolis 115Podejmując ryzyko 84, 101Podkręć jak Beckham 109, 126Przeznaczone do burdelu 117Przyjaciel na balkonie 71Przypadek 164Przytul mnie 122

rRewers 134, 168Ronja, córka zbójnia 77

sSekret Eleonory 59, 62Sierżant Pepper 70Slumdog. Milioner z ulicy 114Spotkanie 140Superbrat 84, 89Svein i szczur 58, 75Sztuka znikania 136

ŚŚlepaki 127

tTwardziele 97Tysiąc razy silniejsza 122

wW jego oczach 147Walc z Baszirem 154We Are the Best 109

Wicher 82, 101Wojna na deski 83, 95Wszystko będzie dobrze 111Wszystko może się przytafić, Drzazga 111Wszystko, co kocham 135Wymyk 146

zZestaw filmów krótkich: przyjaźń 49Zestaw filmów krótkich: wyzwania 50Zestaw filmów krótkich: dlaczego warto współpracować? 58Zestaw filmów krótkich: przyroda wokół nas 59Zestaw filmów krótkich: wyobraźnia 63Zestaw filmów krótkich: dorośli i dzieci 64Zestaw filmów krótkich: różne strony świata 68 Zestaw filmów krótkich: animacje 77Zestaw filmów krótkich: wyzwania 4–6 91Zestaw filmów krótkich: dorośli i dzieci 4–6 97Zestaw filmów krótkich: kino nieme 100Zestaw filmów krótkich: filmowe konwencje 103Zestaw filmów krótkich: pozytywizm 165Ziemia obiecana 166ZigZag Kid 102Zjazd absolwentów 147Zniewolony. 12 Years a Slave 164Zostawcie Mississippi 75

żŻałuję! 127Życie według Nino 96

isbn 978-83-940347-9-5

mecenaspartnerzyorganizator patroni

ogólnopolski program dla przedszkoli i szkół podstawowych, gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych

lista miast biorących udział w programie na www.nhef.pl

więcej niż lekcja więcej niż kino

Date post:	23-Jul-2016
Category:	Documents
Upload:	stowarzyszenie-nowe-horyzonty
View:	237 times
Download:	0 times

NHEF katalog 2015 2016

Documents