Ph©n tÝch ngμnh hμng v¶i thiÒu thanh hμ t¹i in HAI DUONG... · 2006-01-20 · Nh÷ng n¨m...

Ministry of Trade

OF S.R. VIETNAM

Ph©n tÝch ngμnh hμng v¶i thiÒu thanh hμ t¹i

huyÖn thanh hμ– tØnh h¶i d−¬ng

KS. NguyÔn TiÕn §Þnh

KS. Tr−¬ng ThÞ Minh

TS. §µo ThÕ Anh

ViÖn khoa häc kü thuËt N«ng nghiÖp ViÖt Nam Bé m«n HÖ thèng N«ng nghiÖp

Th¸ng 9, 2005

1

Môc Lôc Môc Lôc .....................................................................................................................................................2 I. Tãm t¾t kh¸i qu¸t ..................................................................................................................................3 II. T×nh h×nh chung....................................................................................................................................4

II.1. Giíi thiÖu kh¸i qu¸t tØnh H¶i d−¬ng ................................................................................................4 II.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý ...............................................................................................................................4 II.1.2. §iÒu kiÖn tù nhiªn...................................................................................................................4 II.1.3. §iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ..........................................................................................................5

II.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt v¶i thiÒu tØnh H¶i d−¬ng ...................................................................................5 II.2.1. HuyÖn Thanh hμ - Trung t©m s¶n xuÊt v¶i cña tØnh H¶i d−¬ng..............................................5 II.2.2. Ph©n vïng s¶n xuÊt v¶i thiÒu huyÖn Thanh Hμ .....................................................................7

III. §Æc ®iÓm thÞ tr−êng vµ tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm..................................................................10 III.1. §Æc ®iÓm çc trung t©m th−¬ng m¹i tËp trung v¶i.......................................................................10 III.2. TÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm....................................................................................................10

III.2.1. DiÖn tÝch vμ s¶n l−îng v¶i t¨ng nh−ng gi¸ ngμy cμng gi¶m................................................10 III.2.2. §Æc tÝnh cña s¶n phÈm vμ çc biÖn ph¸p kh¾c phôc..........................................................12 III.2.3. §Æc tr−ng næi tréi cña v¶i thiÒu Thanh Hμ ...........................................................................12 III.2.4. Çc biÖn ph¸p hç trî ph¸t triÓn cña ®Þa ph−¬ng .................................................................13

IV. M« t¶ çc kªnh hµng v¶i Thanh hµ..................................................................................................13 IV.1. Kªnh hµng v¶i t−¬i ......................................................................................................................13 IV.2. Kªnh hµng v¶i kh« ......................................................................................................................16

V. §Æc ®iÓm vµ çc mèi quan hÖ gi÷a çc t¸c nh©n tham gia............................................................17 V.1. Ng−êi tiªu dïng ............................................................................................................................17 V.2. §èi víi hé s¶n xuÊt.......................................................................................................................18

V.2.1. §Æc ®iÓm chung ...................................................................................................................18 V.2.2. Quy m« s¶n xuÊt vμ hiÖu qu¶ kinh tÕ...................................................................................19 V.2.3. Nh÷ng h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh canh t¸c vμ thu ho¹ch s¶n phÈm.......................................20 V.2.4. H×nh thøc b¶o qu¶n, chÕ biÕn vμ tiªu thô s¶n phÈm............................................................21 V.2.5. Mét sè khã kh¨n th−êng gÆp cña çc hé s¶n xuÊt ..............................................................22

V.3. T¸c nh©n thu gom vµ bu«n b¸n ...................................................................................................23 V.3.1. T¸c nh©n thu gom vμ bu«n b¸n v¶i t−¬i...............................................................................23 V.3.2. §èi víi kªnh hμng th−¬ng m¹i v¶i sÊy kh« ..........................................................................25

V.4. Ng−êi b¸n lÎ vµ çc siªu thÞ .........................................................................................................26 V.4.1. Ng−êi b¸n lÎ .........................................................................................................................26 V.4.2. Çc siªu thÞ tham gia tiªu thô v¶i t¹i Hμ Néi ........................................................................27

V.5. T×nh h×nh chÕ biÕn........................................................................................................................28 V.5.1. H×nh thøc sÊy kh«.................................................................................................................28 V.5.2. Çc h×nh thøc chÕ biÕn kh¸c................................................................................................29

V.6. Vai trß cña çc tæ chøc trong ph¸t triÓn s¶n phÈm ......................................................................29 V.6.1. HiÖp héi s¶n xuÊt vμ tiªu thô v¶i thiÒu chÊt l−îng cao huyÖn Thanh Hμ.............................29 V.6.2. Vai trß cña çc tæ chøc ë ®Þa ph−¬ng...................................................................................30

VI. Qóa tr×nh h×nh thµnh gi¸ vµ ph©n chia lîi nhuËn gi÷a çc t¸c nh©n ...........................................31 VII. Th¶o luËn ..........................................................................................................................................33

VII.1. VÊn ®Ò vÒ kü thuËt vµ ph¸t triÓn s¶n phÈm................................................................................33 VII.2. TiÕp cËn thÞ tr−êng .....................................................................................................................33 VII.3. Çc vÊn ®Ò vÒ chÝnh s¸ch vµ tæ chøc, qu¶n lý s¶n phÈm..........................................................33 VII.4. DÞch vô cung øng ®Çu vµo..........................................................................................................34 VII.5. VÊn ®Ò vÒ tµi chÝnh vµ x©y dùng h¹ tÇng c¬ së .........................................................................34

VIII. KÕt luËn vµ KiÕn nghÞ......................................................................................................................35

2

I. tãm t¾t kh¸i qu¸t HiÖn nay c©y v¶i ®−îc trång phæ biÕn ë tÊt c¶ çc huyÖn cña tØnh H¶i d−¬ng víi tæng diÖn

tÝch 14.250 ha nh−ng tËp trung nhiÒu nhÊt vÉn lµ 2 huyÖn Thanh hµ (47%) vµ ChÝ linh (43%).

§èi víi Thanh Hµ, c©y v¶i lµ c©y trång chñ lùc, chiÕm 2/3 diÖn tÝch canh t¸c, lµ nguån thu nhËp

chÝnh cña çc hé n«ng d©n. Toµn bé diÖn tÝch v−ên t¹p ë ®©y ®· ®−îc c¶i t¹o ®Ó trång v¶i,

diÖn tÝch c©y v¶i ë Thanh hµ ph¸t triÓn rÊt nhanh trong kho¶ng 10 n¨m trë l¹i ®©y vµ diÖn tÝch

hiÖn nay lµ 6.745 ha, s¶n l−îng 25.000 tÊn.

Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, v¶i thiÒu ®−îc trång ë nhiÒu vïng cã ®iÒu kiÖn sinh th¸i kh¸c nhau

trªn MiÒn B¾c vµ cho chÊt l−îng rÊt kh¸c nhau. MÆc dï v¶i thiÒu Thanh hµ lµ mét ®Æc s¶n ®·

®−îc nhiÒu ng−êi biÕt ®Õn vµ ng−êi tiªu dïng s½n sµng mua s¶n phÈm nµy víi gi¸ cao h¬n çc

lo¹i v¶i tõ çc vïng kh¸c. Tuy nhiªn trªn thÞ tr−êng ng−êi tiªu dïng khã cã thÓ t×m thÊy v¶i

thiÒu Thanh Hµ ®Ých thùc do kh«ng cã c¨n cø ®Ó ph©n biÖt, do vËy lßng tin vµo chÊt l−îng vµ

sù næi tiÕng cña v¶i thiÒu Thanh hµ ngµy cµng bÞ suy gi¶m.

Trong kh©u l−u th«ng, v¶i thiÒu qua qu¸ nhiÒu kh©u trung gian, do vËy kh«ng cã kh¶ n¨ng

qu¶n lý chÊt l−îng ®Õn tËn ng−êi tiªu dïng. ChÝnh v× vËy, v¶i thiÒu Thanh Hµ chÞu sù c¹nh

tranh vÒ gi¸ víi v¶i thiÒu çc vïng kh¸c nh− B¾c Giang, ChÝ Linh,…. MÊy n¨m gÇn ®©y gi¸ v¶i

gi¶m xuèng rÊt nhanh: Gi¸ v¶i n¨m 1995 t¹i Thanh Hµ lµ 15.000 ®ång/kg, ®Õn n¨m 2003 chØ

cßn 3.500 ®ång/kg, n¨m 2004 xuèng cµng thÊp h¬n, 2.500 ®ång/kg. N¨m 2005 gi¸ v¶i ®· t¨ng

lªn 5.500 ®ång/kg nh−ng s¶n l−îng v¶i Thanh Hµ l¹i gi¶m chØ b»ng 40% s¶n l−îng n¨m 2004.

Ng−êi s¶n xuÊt gÆp nhiÒu rñi ro.

Mét khã kh¨n kh¸c trong l−u th«ng lµ vô thu ho¹ch v¶i tËp trung trong thêi gian ng¾n (trong

vßng 1 th¸ng) víi khèi l−îng lín, trong khi ®ã qu¶ v¶i t−¬i l¹i khã b¶o qu¶n nªn viÖc tiªu thô

gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, dÉn ®Õn rñi ro cho ng−êi bu«n v¶i. §Ó gi¶m bít rñi ro trong qu¸ tr×nh

bu«n b¸n, yªu cÇu cña kh¸ch hµng ®èi víi chÊt l−îng qu¶ v¶i ngµy cµng kh¾t khe. Qu¶ v¶i

t−¬i mÉu m· ph¶i ®Ñp, ®é ®ång ®Òu cao, kh«ng cã s©u bÖnh (®Æc biÖt lµ s©u ®Çu qu¶). Tuy

nhiªn trong s¶n xuÊt cña ng−êi d©n hiÖn nay cßn nhiÒu bÊt cËp, kü thuËt canh t¸c cßn nhiÒu

h¹n chÕ dÉn ®Õn chÊt l−îng s¶n phÈm ch−a ®ång ®Òu, tû lÖ v¶i ®ñ tiªu chuÈn b¸n v¶i t−¬i cßn

thÊp nªn ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu kh¸ch hµng, nhÊt lµ nh÷ng kh¸ch hµng khã tÝnh. Bªn

c¹nh ®ã viÖc tiªu thô s¶n phÈm còng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n do sù biÕn ®éng cña thÞ tr−êng,

t×nh tr¹ng Ðp cÊp Ðp gi¸ vµ bÞ c¹nh tranh víi v¶i tõ çc vïng kh¸c, thÞ tr−êng xuÊt khÈu cßn

h¹n chÕ,…

Sù ra ®êi cña hiÖp héi s¶n xuÊt vµ tiªu thô v¶i thiÒu Thanh hµ lµ mét h−íng ®i míi vµ lµ

yÕu tè tiªn quyÕt ®Ó ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm trong kinh tÕ thÞ tr−êng. MÆc dï

vËy, ho¹t ®éng cña hiÖp héi vÉn gÆp nhiÒu khã kh¨n, nhÊt lµ viÖc theo dâi gi¸m s¸t qu¸ tr×nh

s¶n xuÊt, t×m thÞ tr−êng tiªu thô, b¶o qu¶n vµ chÕ biÕn s¶n phÈm,…. §Ó m« h×nh nµy ho¹t

®éng cã hiÖu qu¶ h¬n n÷a vµ ®−îc triÓn khai réng kh¾p nh»m t¨ng c−êng n¨ng lùc s¶n xuÊt,

tiªu thô s¶n phÈm cho çc t¸c nh©n tham gia th× cÇn cã sù quan t©m, hç trî cña chÝnh quyÒn

®Þa ph−¬ng, çc nhµ khoa häc vµ çc dù ¸n hç trî,…

3

II. T×nh h×nh chung II.1. Giíi thiÖu kh¸i qu¸t tØnh H¶i d−¬ng

II.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý

H¶i d−¬ng n»m ë trung t©m §ång b»ng B¾c bé, cã vÞ trÝ thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ

vµ còng lµ vïng kinh tÕ träng ®iÓm cña c¶ n−íc trong tam gi¸c kinh tÕ Hµ néi - H¶i Phßng -

Qu¶ng Ninh. Cô thÓ: PhÝa §«ng gi¸p tØnh Qu¶ng Ninh vµ H¶i phßng; phÝa T©y gi¸p tØnh B¾c

ninh vµ H−ng yªn; phÝa B¾c gi¸p tØnh B¾c giang vµ phÝa nam gi¸p tØnh Th¸i B×nh.

H¶i D−¬ng cã m¹ng l−íi giao th«ng ®−êng bé, ®−êng s¾t, ®−êng s«ng rÊt thuËn lîi. HÇu

hÕt çc con ®−êng huyÕt m¹ch chÝnh nèi víi H¶i Phßng, Qu¶ng Ninh ®Òu ch¹y qua l·nh thæ

H¶i D−¬ng, nh− quèc lé 5A, 18, 186, 188, 183, 39B. Hai tuyÕn ®−êng s¾t Hµ Néi - H¶i Phßng

vµ Hµ Néi - c¶ng Çi l©n còng ®Òu ch¹y qua ®Þa bµn tØnh.

II.1.2. §iÒu kiÖn tù nhiªn

§Æc ®iÓm ®Êt ®ai vµ hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt: H¶i d−¬ng cã 2 nhãm ®Êt chÝnh:

- Nhãm ®Êt ®ång b»ng: chñ yÕu lµ phï sa s«ng Th¸i b×nh cã xen kÏ phÇn nhá cña s«ng

Hång víi diÖn tÝch kho¶ng 147.900 ha chiÕm 88,97% tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn cña tØnh.

- Nhãm ®Êt ®åi nói: víi diÖn tÝch 18.320 ha chiÕm 11,03% tæng diÖn tÝch. §Êt ®åi nói ®−îc

h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh phong ho¸ ®¸ mÑ, ®Êt dèc tô hoÆc xen kÏ gi÷a phï sa víi qu¸ tr×nh

dèc tô ë phÝa §«ng b¾c cña tØnh thuéc 2 huyÖn ChÝ linh vµ Kinh m«n.

§Þa h×nh cña H¶i d−¬ng kh¸ b»ng ph¼ng, nghiªng vµ thÊp dÇn tõ T©y b¾c xuèng §«ng

nam, cã 90% diÖn tÝch l·nh thæ lµ ®ång b»ng do sù båi ®¾p phï sa cña hÖ thèng s«ng Hång vµ

s«ng Th¸i B×nh, cßn l¹i 10% diÖn tÝch khu §«ng B¾c lµ ®åi nói (huyÖn ChÝ linh).

B¶ng 1: T×nh h×nh sö dông ®Êt cña tØnh H¶i d−¬ng qua çc n¨m

§vt: ha

Lo¹i ®Êt 1999 2000 2001 2002 2003

Tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn 164.837 164.837 164.837 164.837 164.837

1. §Êt n«ng nghiÖp 105.669 105.669 105.534 105.046 104.091

- §Êt trång c©y hµng n¨m 83.125 83.125 80.918 79.950 78.190

- §Êt v−ên t¹p 4.619 4.619 4.632 4.619 4.650

- §Êt trång c©y l©u n¨m 10.635 10.635 12.663 13.067 13.547

- §Êt cá dïng vµo ch¨n nu«i 14 14 14 14 10

- §Êt mÆt n−íc NTTS 7.276 7.276 7.307 7.396 7.693

2. §Êt l©m nghiÖp 9.147 9.147 9.140 9.047 9.049

3. §Êt chuyªn dïng 26.539 26.539 26.736 27.198 28.049

4. §Êt ë 11.089 11.089 11.078 11.194 11.332

5. §Êt ch−a sö dông 12.393 12.393 12.349 12.351 12.316(Nguån: NGTK tØnh H¶i d−¬ng, 2004)

4

KhÝ hËu cña tØnh H¶i D−¬ng mang ®Çy ®ñ tÝnh chÊt cña khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa. NhiÖt

®é trung b×nh n¨m vµo kho¶ng 23,30C, cao nhÊt tõ 370 - 380C, vµ thÊp nhÊt tõ 5 - 60C (th¸ng 1,

2). L−îng m−a trung b×nh n¨m tõ 1600 - 1700 mm th−êng tËp trung vµo çc th¸ng 6,7,8.

H¶i d−¬ng cã m¹ng l−íi s«ng ngßi dµy ®Æc bao gåm hÖ thèng s«ng Th¸i b×nh, vµ çc

nh¸nh s«ng kh¸c nh−: s«ng KÎ sÆt, s«ng Cöu an, s«ng Luéc, s«ng Kinh thÇy, hÖ thèng çc

s«ng B¾c H−ng H¶i,… Tæng sè lµ 14 con s«ng cã chiÒu dµi 500 km vµ trªn 2000 km s«ng ngßi

nhá.

II.1.3. §iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi

Lµ tØnh thuéc vïng ®ång b»ng s«ng Hång víi tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn 164.837ha, d©n sè

1,69 triÖu ng−êi, lµ tØnh cã mËt ®é d©n sè kh¸ cao so víi çc tØnh trong khu vùc vµ c¶ n−íc

(1.030 ng−êi/km2). TØnh cã 12 huyÖn thÞ víi 262 x·, ph−êng vµ thÞ trÊn.

Trong 10 n¨m trë l¹i ®©y, cïng víi sù t¨ng tr−ëng cao cña çc ngµnh ®· kÐo theo c¬ cÊu

kinh tÕ còng cã sù chuyÓn dÞch vµ biÕn ®æi ®¸ng kÓ. §Æc biÖt trong giai ®o¹n 1998 – 2004, tû

träng GDP ngµnh n«ng nghiÖp gi¶m nhanh chãng (-3,73%) tõ 35,8% n¨m 1998 xuèng cßn

28,5% n¨m 2004; ngµnh c«ng nghiÖp t¨ng lªn tõ 35,7% lªn 42,3% n¨m 2004; ngµnh dÞch vô

lµ ngµnh cã sù chuyÓn dÞch chËm nhÊt tõ 28,5% n¨m 1998 lªn 29,2% n¨m 2004.

B¶ng 2: Mét sè chØ tiªu ph¸t triÓn KT-XH tØnh H¶i d−¬ng

ChØ tiªu §VT 1998 2004 Tèc ®é t¨ng (%)

- D©n sè Ng−êi 1.639.351 1.698.262 0,59

- MËt ®é d©n sè Ng−êi/km2 987 1.030 0,71

- Lao ®éng Ng−êi 843.772 1.019.846 3,21

- C¬ cÊu GDP % 100,00 100,00

+ N-L-TS % 35,8 28,5 -3,73

+ CN & XD % 35,7 42,3 2,87

+ TM & DV % 28,5 29,2 0,41

- Thu nhËp BQ/ng−êi/th¸ng 1.000 ®ång 273,95 456,24 8,87 (Nguån: NGTK tØnh H¶i d−¬ng, 2004)

II.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt v¶i thiÒu tØnh H¶i d−¬ng

II.2.1. HuyÖn Thanh hμ - Trung t©m s¶n xuÊt v¶i cña tØnh H¶i d−¬ng

Tõ n¨m 1993, thùc hiÖn nghÞ quyÕt Trung −¬ng 5 vÒ viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu vµ ®a d¹ng

ho¸ kinh tÕ n«ng nghiÖp. HuyÖn Thanh hµ ®· x©y dùng dù ¸n chuyÓn ®æi 1500 ha ®Êt lóa sang

trång v¶i. N¨m 1994, sau khi nhËn thÊy cÇn thiÕt ph¶i chuyÓn ®æi nh÷ng vïng ruéng cÊy qu¸

óng, tròng, hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp sang trång v¶i thiÒu. §Æc biÖt tõ n¨m 2000, huyÖn lËp dù ¸n

chuyÓn ®æi 3.471 ha ®Êt b·i cña 24 x· sang trång v¶i nªn diÖn tÝch v¶i t¨ng lªn nhanh chãng.

5

DiÖn tÝch vµ s¶n l−îng v¶i tØnh H¶i d−¬ng

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

Ha

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

TÊn

DiÖn tÝch (ha) S¶n l−îng (tÊn)

B¶ng 3: DiÖn tÝch cho s¶n phÈm vμ s¶n l−îng v¶i tØnh H¶i d−¬ng ph©n theo huyÖn

N¨m 2002 N¨m 2003 HuyÖn

DT (ha) SL(tÊn) DT (ha) SL(tÊn)

Toµn tØnh 10969 36974 13915 29942HuyÖn Thanh hμ 5395 18793 5473 13104

HuyÖn ChÝ linh 3280 12017 6009 11785

HuyÖn Nam s¸ch 189 481 190 366

HuyÖn Kinh m«n 310 596 310 521

HuyÖn Kim thµnh 393 912 427 830

HuyÖn Gia léc 350 700 430 625

HuyÖn Tø kú 460 1804 466 1372

HuyÖn CÈm giµng 196 465 196 416

HuyÖn B×nh giang 162 357 167 295

HuyÖn Thanh miÖn 135 417 148 321

HuyÖn Ninh giang 76 322 76 235

TP. H¶i d−¬ng 23 110 23 72(Nguån: Niªn gi¸m thèng kª tØnh H¶i d−¬ng,2004)

HiÖn nay c©y v¶i ®−îc trång phæ biÕn ë tÊt c¶ çc huyÖn cña tØnh H¶i d−¬ng víi tæng diÖn


Riªng ®èi víi Thanh hµ, ®©y ®−îc coi lµ çi n«i cña c©y v¶i thiÒu. C©y v¶i tæ cã nguån gèc tõ

Trung quèc du nhËp vµo Thanh hµ çch ®©y kho¶ng 200 n¨m, hiÖn vÉn cßn tån t¹i vµ cho

qu¶. Tõ c©y v¶i tæ, hiÖn nay v¶i thiÒu ®· ph¸t triÓn trªn nhiÒu vïng kh¸c nhau ë miÒn B¾c. Tuy

nhiªn v¶i thiÒu Thanh hµ vÉn ®−îc ng−êi tiªu dïng c«ng nhËn lµ ngon nhÊt trong çc gièng v¶i

ë ViÖt nam, bëi chÊt l−îng ®Æc biÖt cña nã. V¶i thiÒu Thanh hµ cã ®é ngät ®Ëm (19 – 22 ®é

Brix), ®é gißn cïi vµ h−¬ng th¬m næi tréi.

6

II.2.2. Ph©n vïng s¶n xuÊt v¶i thiÒu huyÖn Thanh Hμ

HiÖn nay, c©y v¶i ë Thanh Hµ lµ c©y trång chñ lùc, chiÕm 2/3 diÖn tÝch canh t¸c. Toµn bé

diÖn tÝch v−ên t¹p ®· ®−îc c¶i t¹o ®Ó trång v¶i. DiÖn tÝch v¶i ë Thanh hµ ph¸t triÓn rÊt nhanh

trong kho¶ng 10 n¨m trë l¹i ®©y vµ diÖn tÝch hiÖn nay lµ 6.745 ha, s¶n l−îng 25.000 tÊn.

DiÖn tÝch vµ s¶n l−îng v¶i huyÖn Thanh Hµ

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

Ha

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

TÊn

S¶n l−îng (tÊn) DiÖn tÝch (ha)

Tuy vËy, trªn ®Þa bµn huyÖn Thanh hµ cã nhiÒu vïng s¶n xuÊt v¶i kh¸c nhau theo chÊt

l−îng s¶n phÈm ë mçi vïng, ®iÒu kiÖn canh t¸c vµ tËp qu¸n s¶n xuÊt, lÞch sö trång v¶i,…. Cã

thÓ ph©n vïng s¶n xuÊt v¶i ë Thanh hµ theo çc h×nh thøc sau:

1. Ph©n vïng s¶n xuÊt theo chÊt l−îng s¶n phÈm

Theo ®¸nh gi¸ cña l·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng vµ cña çc hé trång v¶i, hiÖn nay ë Thanh hµ cã

thÓ ph©n ra thµnh 3 vïng s¶n xuÊt cã chÊt l−îng v¶i kh¸c nhau:

- Vïng v¶i lo¹i 1: Gåm çc x· cã ®iÒu kiÖn sinh th¸i ®Æc biÖt, mang l¹i chÊt l−îng v¶i

thiÒu ngon nhÊt: Thanh S¬n, Thanh Thuû, Thanh X¸, Thanh Khª vµ Thanh Xu©n víi tæng diÖn

tÝch trång v¶i h¬n 16.000 ha (chiÕm gÇn 25% tæng diÖn tÝch toµn huyÖn), s¶n l−îng v¶i t−¬i

hµng n¨m ®¹t kho¶ng 25.000 tÊn

- Vïng v¶i lo¹i 2: Bao gåm 6 x· thuéc khu Hµ §«ng lµ Hîp §øc, Tr−êng Thµnh, Thanh

BÝnh, Thanh Hång, Thanh C−êng, VÜnh LËp víi tæng diÖn tÝch 1.381 ha (chiÕm 21%) vµ 10 x·

xung quanh phÝa t©y B¾c cña vïng 1 lµ: Ph−îng Hoµng, An l−¬ng, Thanh H¶i, Tiªn TiÕn,

TT.Thanh Hµ, CÈm ChÕ, Liªn M¹c, Thanh An, Thanh Lang víi tæng diÖn tÝch 2.790 ha (chiÕm

42%). ChÊt l−îng v¶i ë vïng nµy ®−îc ®¸nh gi¸ lµ thÊp h¬n so víi vïng v¶i lo¹i 1: §é ngät Ýt

h¬n, h×nh thøc vµ mÉu m· bªn ngoµi kÐm h¬n.

- Vïng v¶i lo¹i 3: Bao gåm 4 x·: QuyÕt Th¾ng, Hång L¹c, T©n Yªn, ViÖt Hång cã tæng

diÖn tÝch 794 ha (chiÕm 12%) . §©y lµ vïng cã chÊt l−îng v¶i kÐm nhÊt cña huyÖn Thanh Hµ:

Qu¶ nhá, gai nhän, Ýt ngät vµ h¬i cã vÞ chua, ch¸t nh− v¶i vïng ChÝ Linh vµ çc huyÖn kh¸c

7

B¶ng 4: Çc chØ tiªu ph©n lo¹i v¶i thiÒu Thanh hμ theo chÊt l−îng

Çc chØ tiªu V¶i lo¹i 1 V¶i lo¹i 2 V¶i lo¹i 3

Träng l−îng qu¶ 40 – 42 qu¶/kg 40 – 45 qu¶/kg 50 – 60 qu¶/kg

H×nh d¹ng qu¶ Qu¶ trßn Qu¶ trßn Qu¶ trßn

MÇu vá qu¶ §á t−¬i §á t−¬i §á sÉm

Gai vá qu¶ Gai nh½n c¨ng Gai nh½n c¨ng Gai nhän

§é dÇy vá Máng Máng Máng

Mïi vÞ Ngät ®Ëm vµ th¬m m¸t Ýt ngät Ýt ngät vµ h¬i chua, ch¸t

§é gißn cïi Gißn vµ r¸o cïi Gißn vµ r¸o cïi Kh«ng r¸o cïi (Nguån: Sè liÖu ®iÒu tra 09/2005)

2. Ph©n vïng s¶n xuÊt theo c¬ cÊu gièng

- Gièng v¶i chÝn sím: Bao gåm çc gièng U th©m, U hång cho thu ho¹ch tõ ®Çu th¸ng 5

trong kho¶ng 15 – 20 ngµy. Vïng trång tËp trung nhãm gièng chÝn sím lµ khu 6 x· khu Hµ

§«ng thuéc vïng s¶n xuÊt 2 ë trªn, trong

®ã tËp trung nhiÒu nhÊt lµ ë Thanh

c−êng vµ Thanh BÝnh. PhÇn lín c©y v¶i

trong v−ên thæ c− cña çc x· nµy ®Òu

thuéc nhãm gièng chÝn sím (chiÕm tíi

49% diÖn tÝch).

- Gièng v¶i chÝn muén: §©y chÝnh

lµ gièng v¶i thiÒu chÝnh vô cho thu ho¹ch

tõ cuèi th¸ng 5 ®Õn cuèi th¸ng 6 hµng

n¨m. Vïng trång nhiÒu gièng v¶i thiÒu

chÝnh vô nµy nhÊt lµ 5 x· vïng s¶n xuÊt

1. Gièng v¶i thiÒu ë vïng nµy chiÕm tíi

90% diÖn tÝch vµ gièng v¶i chÝn sím chØ

chiÕm kho¶ng 10% diÖn tÝch.

Vïng SX 1

Vïng SX 2

Vïng SX 3

Ngoµi ra, 5 x· khu Hµ B¾c lµ Thanh

An, CÈm ChÕ, Liªn M¹c, Thanh Lang vµ

TT.Thanh Hµ thuéc vµ 4 x· khu Hµ T©y

thuéc vïng s¶n xuÊt 3 (Hång L¹c, QuyÕt

Th¾ng, T©n ViÖt, ViÖt Hång) lµ nh÷ng x·

cã tû lÖ v¶i thiÒu chÝnh vô lín tõ 80 - 95%

diÖn tÝch v−ên.

- Çc gièng chÝn trung b×nh: Bao gåm çc gièng Tµu lai hoa tr¾ng, Tµu lai hoa ®en, Tµu

lai Phó hé, M· quan Tµi cho thu ho¹ch trong kho¶ng thêi gian tõ gi÷a th¸ng 5 ®Õn cuèi th¸ng

5. Çc gièng nµy ®−îc trång r¶i r¸c ë kh¾p çc x· trong huyÖn víi diÖn tÝch kh«ng ®¸ng kÓ.

8

3. Ph©n vïng s¶n xuÊt theo tuæi v¶i

HiÖn nay ë Thanh Hµ cã 3 lo¹i v−ên v¶i vµ chÊt l−îng v¶i cña mçi lo¹i v−ên rÊt kh¸c nhau:

- V−ên thæ c−: PhÇn lín lµ nh÷ng c©y v¶i l©u n¨m, cã nhiÒu c©y ®· ®−îc trång trªn 100

n¨m hiÖn vÉn ®ang cho thu qu¶ hµng n¨m. Trªn lo¹i v−ên nµy, qu¶ v¶i cã chÊt l−îng rÊt ngon

nh−ng qu¶ bÐ nªn kh«ng ®−îc ng−êi tiªu dïng −a chuéng, nhÊt lµ thÞ tr−êng MiÒn nam vµ

Trung quèc.

- V−ên chuyÓn ®æi ®Êt trong ®ång: C©y chñ yÕu trong ®é tuæi 10 –15 tuæi, ®ang ë ®é ph¸t

triÓn tèt. §Êt trong ®ång lµ ®Êt phï sa cò nªn kÐm mµu mì h¬n ®Êt ngoµi b·i nªn qu¶ v¶i bÐ,

h¹t to vµ rÊt dÔ nhiÔm bÖnh, nhÊt lµ bÖnh mèc s−¬ng vµ bÖnh th¸n th− trªn qu¶.

- V−ên chuyÓn ®æi ®Êt ngoµi b·i: Lµ ®Êt phï sa míi ®−îc båi nªn mµu mì, c©y v¶i ë ®©y

cßn trÎ søc ph¸t triÓn khoÎ. Qu¶ v¶i trªn v−ên nµy to, Ýt bÞ bÖnh trªn qu¶, mÉu m· qu¶ ®Ñp vµ

®−îc ng−êi tiªu dïng rÊt −a thÝch mÆc dï chÊt l−îng kh«ng ngon b»ng v¶i trªn v−ên thæ c−.

B¶ng 5 : Tû lÖ çc lo¹i v−ên v¶i ë Thanh Hμ

Lo¹i v−ên Tû lÖ diÖn tÝch (%) Tuæi c©y V−ên thæ c− 5 > 20 tuæi

V−ên chuyÓn ®æi ®Êt trong ®ång 55 < 20 tuæi

V−ên chuyÓn ®æi ®Êt ngoµi b·i 40 < 20 tuæi (Nguån: Dù ¸n Dialogs, 2004 - ViÖn KHKT n«ng nghiÖp ViÖt nam)

Cã thÓ ph©n vïng theo ®é tuæi cña c©y v¶i ë Thanh Hμ nh− sau:

- Vïng v¶i l©u n¨m: §ã còng chÝnh lµ vïng s¶n xuÊt 1 ®· ph©n lo¹i ë trªn. C©y v¶i trång

trong v−ên thæ c− cña çc hé ë ®©y cã tuæi thä trung b×nh cao nhÊt tõ 50 n¨m trë lªn vµ rÊt

nhiÒu c©y cã tuæi thä trªn 100 n¨m. Ngoµi ra, ®©y còng lµ vïng tiÕn hµnh chuyÓn ®æi tõ ruéng

lóa sang trång v¶i sím nhÊt nªn tuæi v¶i trung b×nh trong çc v−ên ë ®©y lµ kho¶ng 10 tuæi.

- Vïng cã tuæi v¶i trung b×nh: §©y chÝnh lµ çc x· thuéc vïng s¶n xuÊt 2, n¬i cã gièng

v¶i chÝn sím ®−îc trång phæ biÕn nh−ng chÊt l−îng v¶i kh«ng cao nh− vïng 1. C©y v¶i trong

çc v−ên thæ c− cã tuæi thÊp h¬n, kho¶ng 30 - 40 n¨m vµ ®©y còng lµ vïng tiÕn hµnh chuyÓn

®æi muén h¬n, chuyÓn ®æi m¹nh trong giai ®o¹n 1996 - 2000.

- Vïng v¶i míi ph¸t triÓn: Lµ nh÷ng x· ë khu vùc Hµ T©y thuéc vïng s¶n xuÊt 3. C©y v¶i

ë ®©y cã tuæi trung b×nh thÊp nhÊt do míi ®−îc ph¸t triÓn trong vµi n¨m trë l¹i ®©y. ChÊt l−îng

v¶i ë vïng nµy còng kÐm nhÊt so víi çc vïng kh¸c trong huyÖn.

B¶ng 6: Ph©n vïng s¶n xuÊt theo tuæi v¶i

Vïng s¶n xuÊt V−ên thæ c− V−ên chuyÓn ®æi Vïng s¶n xuÊt 1 > 50 n¨m Giai ®o¹n 1995 - 1996

Vïng s¶n xuÊt 2 30 - 40 n¨m Giai ®o¹n 1996 - 2000

Vïng s¶n xuÊt 3 10 - 20 n¨m Giai ®o¹n 2000 - 2001 (Nguån: Sè liÖu ®iÒu tra 09/2005)

9

IIi. §Æc ®iÓm thÞ tr−êng vμ tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm III.1. §Æc ®iÓm çc trung t©m th−¬ng m¹i tËp trung v¶i S¶n phÈm v¶i cña H¶i d−¬ng ®−îc tiªu thô chñ yÕu t¹i 2 huyÖn Thanh hµ vµ ChÝ Linh

nh−ng do kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó kh¶o s¸t tÊt c¶ nªn tropng b¸o ço nµy chóng t«i chØ tËp

trung m« t¶ çc ho¹t ®éng th−¬ng m¹i t¹i huyÖn Thanh hµ. §Æc ®iÓm çc trung t©m th−¬ng

m¹i v¶i ë Thanh hµ lµ:

X· Thanh BÝnh - Trung t©m thu gom vμ tiªu thô v¶i thiÒu chÝn sím

§©y lµ trung t©m thu gom, bu«n b¸n v¶i xuÊt hiÖn sím nhÊt vµo vô thu ho¹ch v¶i ë Thanh

hµ do Thanh BÝnh lµ trung t©m cña vïng 2 (vïng cã v¶i chÝn sím chiÕm 49% diÖn tÝch). Gièng

v¶i chÝn sím ë ®©y th−êng cho thu ho¹ch tõ ®Çu th¸ng 5 ®Õn kho¶ng cuèi th¸ng 5 hµng n¨m

víi chÊt l−îng rÊt ngon. Vµo thêi ®iÓm nµy çc chñ bu«n tõ MiÒn nam vµ çc tØnh ®Òu tËp

trung vÒ ®©y (khu vùc chî HÖ) ®Ó thu mua v¶i tõ çc hé thu gom. ¦íc tÝnh cã kho¶ng 20%

tæng s¶n l−îng v¶i cña huyÖn Thanh hµ ®−îc tiªu thô t¹i trung t©m nµy.

X· Thanh X¸ vμ Thanh Thuû - Trung t©m thu gom v¶i thiÒu chÝnh vô ®i miÒn Nam

§©y lµ trung t©m thu mua v¶i lín nhÊt cña huyÖn Thanh hµ víi kho¶ng 50% tæng s¶n

l−îng v¶i t−¬i ®−îc tiªu thô t¹i ®©y. Ho¹t ®éng cña trung t©m nµy th−êng diÔn ra trong kho¶ng

1 th¸ng tõ ®Çu th¸ng 6 ®Õn ®Çu th¸ng 7 hµng n¨m, còng lµ thêi ®iÓm v¶i thiÒu chÝnh vô ë ®©y

chÝn ré. T¹i ®©y cã 2 ®iÓm thu mua tËp trung nhÊt lµ chî ®Çu mèi v¶i thiÒu Thanh hµ ®−îc x©y

dùng trªn ®i¹ phËn x· Thanh x¸ (míi ®−a vµo sö dông n¨m 2005) vµ chî L¹i X¸ thuéc x·

Thanh Thuû.

V¶i thiÒu ë ®©y ®−îc çc chñ thu gom ®Õn thu mua vµ vËn chuyÓn ®Õn çc tØnh miÒn Nam

hoÆc mét sè Ýt ®−îc çc chñ bu«n ë Lµo cai ®Õn thu mua ®Ó b¸n sang Trung quèc.

X· CÈm ChÕ - Trung t©m thu gom ®i H¶i Phßng

Ho¹t ®éng thu gom v¶i diÔn ra t¹i khu vùc chî Ch¸y- x· CÈm chÕ do çc hé bu«n b¸n t¹i

®©y thu mua v¶i tõ çc hé n«ng d©n sau ®ã vËn chuyÓn ®i tiªu thô t¹i chî Ga ë H¶i phßng.

X· T©n An - Trung t©m thu gom tiªu thô trong tØnh

Do gÇn víi thµnh phè H¶i d−¬ng nªn çc hé bu«n b¸n ë ®©y th−êng thu mua v¶i t−¬i

th−êng tæ chøc thu mua xung quanh khu vùc chî Løa vµ ®em cho çc quÇy hoa qu¶ hoÆc b¸n

lÎ trùc tiÕp t¹i thµnh phè H¶i d−¬ng.

III.2. TÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm

III.2.1. DiÖn tÝch vμ s¶n l−îng v¶i t¨ng nh−ng gi¸ ngμy cμng gi¶m

§i ®«i víi t¨ng diÖn tÝch lµ t¨ng s¶n l−îng v¶i ®· lµm cho gi¸ v¶i ngµy cµng gi¶m. Trong

nh÷ng n¨m qua, gi¸ v¶i biÕn ®æi phøc t¹p: Giai ®o¹n 1990 - 1997 gi¸ v¶i kh¸ cao vµ th−êng æn

®Þnh ë møc 11.000 - 13.000 ®/kg, v¶i thiÒu Thanh hµ lµ 14000 - 15000 ®/kg nh−ng tõ n¨m

1998 ®Õn nay gi¸ v¶i liªn tôc gi¶m m¹nh. §Æc biÖt n¨m 2004, gi¸ v¶i xuèng thÊp ch−a tõng

10

thÊy: gi¸ v¶i th−êng chØ cßn 1.900 ®/kg, gi¸ v¶i Thanh hµ tuy ®· t¨ng lªn nh−ng vÉn ë møc

thÊp, 2.500 ®/kg. ChÝnh sù gi¶m gi¸ nµy ®· g©y cho ng−êi s¶n xuÊt gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n

trong viÖc ra quyÕt ®Þnh ®Çu t−, ch¨m sãc cho c©y v¶i nh−: tØa cµnh sau thu ho¹ch, bãn ph©n,

sö dông thuèc b¶o vÖ thùc vËt,…. lµm gi¶m chÊt l−îng cña s¶n phÈm.

B¶ng 7: BiÕn ®éng gi¸ v¶i thiÒu qua çc n¨m

N¨m Gi¸ v¶i kh¸c (®/kg) Gi¸ v¶i Thanh hµ (®/kg)

1990 - 1997 11.000 - 13.000 14.000 - 15.000

1998 8.000 - 10.000 10.000 - 12.000

1999 8.000 10.000

2000 5.500 7.000

2001 4.500 5.500

2002 3.000 3.700

2003 2.700 3.500

2004 1.900 2.500

2005 4.000 - 5.000 5.000 - 6.000

(Nguån: Dù ¸n Dialogs - ViÖn KHKT n«ng nghiÖp ViÖt Nam)

Vô thu ho¹ch v¶i thiÒu Thanh hµ th−êng diÔn ra tõ ®Çu th¸ng 5 ®Õn gi÷a th¸ng 6 hµng

n¨m. Trong thêi gian nµy, gi¸ v¶i biÕn ®éng rÊt lín: Trong kho¶ng 5 - 7 ngµy ®Çu vô vµ 7 - 10

ngµy cuèi vô gi¸ th−êng rÊt cao nh−ng vµo thêi ®iÓm gi÷a vô, lµ thêi ®iÓm v¶i chÝn ré nhÊt vµ

s¶n l−îng v¶i thu ho¹ch lín th× gi¸ v¶i chØ b»ng1/2 so víi ®Çu vô vµ cuèi vô. Lý do, v× thêi vô

thu ho¹ch v¶i qu¸ ng¾n chØ trong vßng 3 - 4 tuÇn trong khi vÊn ®Ò b¶o qu¶n, chÕ biÕn ch−a

®¸p øng nªn t− th−¬ng th−êng g©y søc Ðp vÒ gi¸ ®èi víi ng−êi s¶n xuÊt.

Chóng t«i tiÕn hµnh theo dâi gi¸ v¶i ThiÒu t¹i Thanh hµ ë nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau trong

vô thu ho¹ch n¨m 2003, kÕt qu¶ nh− sau:

B¶ng 8: BiÕn ®éng gi¸ v¶i thiÒu t¹i Thanh hμ n¨m 2003

Ngµy/th¸ng 20/5 23/5 30/5 3/6 10/6 16/6 20/6 27/6

Gi¸ v¶i (®/kg) 6.000 4.500 3.700 3.200 3.400 4.500 5.400 6.000

(Nguån: Dù ¸n Dialogs, 2003 - ViÖn KHKT n«ng nghiÖp ViÖt Nam)

T×nh h×nh tiªu thô v¶i vô 2004 còng kh«ng mÊy s¸ng sña vµ diÔn biÕn phøc t¹p: §Çu vô gi¸

v¶i dao ®éng 6.000 - 8.000 ®/kg vµ kÐo dµi ®−îc 5 - 8 ngµy sau ®ã gi¶m dÇn, ®Õn gi÷a vô

gi¶m xuèng cßn 1.500 ®/kg vµ b¾t ®Çu t¨ng dÇn ë cuèi vô lªn 3.000 ®/kg. Vô v¶i n¨m 2005

11

võa qua, do mÊt mïa nªn gi¸ v¶i cã cao h¬n so víi n¨m 2004 nh−ng vÉn cßn thÊp: Gi÷a vô

còng chØ ®¹t 4.500 - 5.000 ®/kg; ®Çu vô vµ cuèi vô b×nh qu©n ®¹t 7.000 - 8.000 ®/kg.

III.2.2. §Æc tÝnh cña s¶n phÈm vμ çc biÖn ph¸p kh¾c phôc

Do ®Æc tÝnh cña s¶n phÈm lµ v¶i chÝn tËp trung trong thêi gian ng¾n víi khèi l−îng rÊt lín

trong khi qu¶ v¶i t−¬i rÊt khã b¶o qu¶n nªn viÖc tiªu thô gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n dÉn ®Õn nhiÒu

rñi ro cho ng−êi bu«n v¶i. §Ó gi¶m bít rñi ro cho qu¸ tr×nh bu«n b¸n, yªu cÇu cña kh¸ch hµng

®èi víi chÊt l−îng qu¶ v¶i ngµy cµng kh¾t khe. Qu¶ v¶i t−¬i mÉu m· ph¶i ®Ñp, ®é ®ång ®Òu

cao, kh«ng cã s©u bÖnh. Tuy nhiªn trong kh©u s¶n xuÊt cña ng−êi d©n cßn nhiÒu bÊt cËp dÉn

®Õn chÊt l−îng s¶n phÈm ch−a ®ång ®Òu, tû lÖ v¶i ®ñ tiªu chuÈn b¸n v¶i t−¬i cßn thÊp: Bãn

ph©n thiÕu c©n ®èi, thiÕu kali, l−îng ph©n bãn ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña c©y, sè lÇn thóc

qu¶ Ýt nªn qu¶ bÐ, gai xï x× kh«ng ®¸p øng ®−îc yªu cÇu kh¸ch hµng nhÊt lµ nh÷ng kh¸ch

hµng khã tÝnh nh− ë MiÒn Nam vµ Hµ Néi. Bªn c¹nh ®ã ng−êi d©n vÉn ch−a kh«ng chÕ ®−îc

trµ s©u ®ôc qu¶ trµ cuèi vô vµ bÖnh th¸n th−, s−¬ng mai trªn qu¶. Ngoµi ra do thãi quen thu

ho¹ch v¶i qu¸ muén ®Ó chê t¨ng gi¸ lµm cho mÉu m· v¶i kh«ng ®¹t tiªu chuÈn, vá qu¶ ®·

chuyÓn sang mÇu ®á tèi lµm gi¶m søc hÊp dÉn cña kh¸ch hµng, khã b¶o qu¶n ®Ó vËn chuyÓn

®i xa.

§Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ ®ã, nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ tr−êng, “HiÖp héi s¶n xuÊt

vµ tiªu thô v¶i thiÒu chÊt l−îng cao huyÖn Thanh Hµ” ®· ®−îc thµnh lËp vµ ®−îc UBND huyÖn

Thanh Hµ ra quyÕt ®Þnh ngµy 10/07/2003 víi sù t− vÊn cña Bé m«n hÖ thèng n«ng nghiÖp,

ViÖn khoa häc kü thuËt n«ng nghiÖp ViÖt nam vµ dù ¸n DIALOGS do Céng ®ång Ch©u ¢u tµi

trî. Sù ra ®êi cña HiÖp héi gióp cho çc thµnh viªn s¶n xuÊt vµ ch¨m sãc v¶i theo 1 quy tr×nh

kü thuËt chung, hiÖn ®¹i tõ kh©u ch¨m sãc ®Õn kh©u thu ho¹ch ®¶m b¶o nguyªn t¾c n©ng cao

chÊt l−îng vµ vÖ sinh an toµn thùc phÈm cña v¶i thiÒu.

III.2.3. §Æc tr−ng næi tréi cña v¶i thiÒu Thanh Hμ

V¶i thiÒu Thanh Hµ ®−îc ng−êi tiªu dïng c«ng nhËn lµ ngon nhÊt trong çc gièng v¶i ë

ViÖt nam. Tuy nhiªn trong nh÷ng n¨m võa qua, cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh vÒ diÖn tÝch v¶i ë

çc vïng l©n cËn nh− Lôc ng¹n, ChÝ Linh, §ång TriÒu, ….dÉn ®Õn ng−êi tiªu dïng khã cã thÓ

ph©n biÖt ®−îc ®©u lµ v¶i thiÒu Thanh hµ ®Ých thùc dÉn ®Õn v¶i thiÒu Thanh Hµ bÞ ®¸nh ®ång

vÒ chÊt l−îng víi çc v¶i kh¸c vµ kh«ng thÓ c¹nh tranh ®−îc vÒ gi¸ so víi çc s¶n phÈm nµy

(th−êng thÊp h¬n v¶i thiÒu Thanh Hµ 1.000 – 1.500 ®ång/kg). Mét sè ®Æc tr−ng cña v¶i thiÒu

Thanh hµ:

- C©y v¶i d−íi 30 qu¶ cã d¹ng trßn cßn trªn 30 tu«i qu¶ h¬i dµi. Qu¶ nhá h¬n v¶i thiÒu Lôc

ng¹n: 40 - 50 qu¶/kg ®èi víi c©y d−íi 30 tuæi vµ 50 - 60 qu¶/kg ë nh÷ng c©y trªn 30 tuæi. V¶i

thiÒu Lôc ng¹n cã träng l−îng qu¶ kho¶ng 40 - 45 qu¶/kg.

- Mµu s¾c vá qu¶ khi chÝn cã mµu ®á hång s¸ng, trong qu¸ tr×nh b¶o qu¶n gi÷ ®−îc mµu

®á hång l©u h¬n so víi çc lo¹i v¶i kh¸c tõ 1 - 2 ngµy.

12

- Vá qu¶ máng, gai l×, qu¶ v¶i thuéc c©y trªn 30 tuæi cã gai nhän h¬n qu¶ thuéc c©y d−íi

30 tuæi. §èi víi v¶i thiÒu Lôc ng¹n gai còng l× nh−ng vá qu¶ dµy h¬n cßn v¶i thiÒu ChÝ linh gai

xï h¬n vµ vá dµy h¬n.

- Cuèng qu¶ cña v¶i thiÒu Thanh hµ nhá mÒm giai, cßn v¶i thiÒu Lôc ng¹n vµ V¶i thiÒu ChÝ

Linh cuèng qu¶ to vµ gißn h¬n.

- Tû lÖ thÞt qu¶: V¶i thiÒu Thanh hµ cã h¹t há nªn tû lÖ phÇn thÞt qu¶ cao. Nhãm c©y cao

tuæi cã h¹t rÊt nhá vµ tû lÖ phÇn thÞt qu¶ cao h¬n, chiÕm 78 - 83 % träng l−îng qu¶. Tû lÖ thÞt

qu¶ cña v¶i Lôc ng¹n vµ çc vïng kh¸c thÊp h¬n 74%.

- V¶i thiÒu Thanh hµ cã vÞ ngät ®Ëm vµ kh«ng cßn vÞ ch¸t nh− çc lo¹i v¶i vïng kh¸c.

- §é gißn cïi: V¶i thiÒu Thanh hµ r¸o cïi, khi bãc kh«ng bÞ ch¶y n−íc ra tay, ®é gißn cñi

cao. §©y lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nhÊt mµ v¶i thiÒu ë çc vïng kh¸c kh«ng cã ®−îc.

III.2.4. Çc biÖn ph¸p hç trî ph¸t triÓn cña ®Þa ph−¬ng

- UBND huyÖn Thanh Hµ th−êng xuyªn cã çc chÝnh s¸ch ®Çu t− c¬ së h¹ tÇng ®Ó phôc

vô cho viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô v¶i trªn ®Þa bµn huyÖn nh−: X©y dùng vµ c¶i t¹o çc tuyÕn

®−êng, ®Çu t− x©y dùng chî ®Çu mèi,… ®Æc biÖt lµ chî ®Çu mèi ë Thanh x¸ ®· ®−îc ®−a vµo

sö dông tõ vô v¶i n¨m 2005

- §Êt trång v¶i còng ®−îc miÔn 100% thuÕ n«ng nghiÖp, ®ång thêi UBND tØnh H¶i d−¬ng

cßn ra quyÕt ®Þnh gi¶m thuû lîi phÝ cho nh÷ng v−ên chuyÓn ®æi: HiÖn nay chØ cßn 10 kg

thãc/sµo/n¨m so víi tr−íc kia lµ 20 kg thãc/sµo/n¨m

- Phßng n«ng nghiÖp huyÖn, tr¹m khuyÕn n«ng th−êng xuyªn tæ chøc çc líp tËp huÊn vÒ

ch¨m sãc vµ phßng trõ s©u bÖnh cho v¶i tíi tÊt c¶ çc x· trong huyÖn (2 ®ît/n¨m).

- T¹o mäi ®iÒu kiÖn cho çc hé kinh doanh thu mua chÕ biÕn, vËn chuyÓn v¶i thuËn tiÖn,

dÔ dµng trªn ®Þa bµn qu¶n lý: Bè trÝ çc ®iÓm göi xe, kh«ng thu phÝ xe « tt« tham gia thu mua

v¶i, gi¶i quyÕt mäi giÊy tê cho çc ®èi t¸c thu mua, tiªu thô v¶i.

IV. M« t¶ çc kªnh hμng v¶i Thanh hμ IV.1. Kªnh hμng v¶i t−¬i Vô v¶i n¨m 2005 võa qua, s¶n l−îng v¶i toµn huyÖn Thanh hµ ®¹t kho¶ng 10.000 tÊn v¶i

t−¬i trong ®ã khèi l−îng v¶i b¸n t−¬i chØ kho¶ng 40% (4.000 tÊn), cßn l¹i ®−îc ®em sÊy kh«.

Ngoµi khèi l−îng v¶i t−¬i nµy ®−îc tiªu thô t¹i çc trung t©m th−¬ng m¹i ë Thanh hµ th× cßn cã

kho¶ng 500 tÊn v¶i t−¬i (chiÕm 10%) tõ çc vïng kh¸c nh− ChÝ Linh, Lôc ng¹n, §«ng triÒu vµ

çc huyÖn kh¸c trong tØnh H¶i d−¬ng còng ®−îc çc hé thu gom ®Õn mua sau ®ã vËn chuyÓn

vÒ Thanh Hµ ®Ó tiªu thô. T¹i Thanh hµ, v¶i thiÒu ®−îc ph©n phèi theo 3 kªnh hµng chÝnh:

Kªnh ®i miÒn Nam vμ Camphuchia: §©y lµ kªnh tiªu thô chñ yÕu v¶i thiÒu t−¬i cña Thanh

hµ, chiÕm tíi 80% s¶n l−îng toµn huyÖn. Kªnh nµy ®−îc thùc hiÖn chñ yÕu bëi çc chñ thu

mua v¶i tõ çc tØnh MiÒn nam ®Õn Thanh Hµ trùc tiÕp thu mua v¶i sau ®ã vËn chuyÓn vµo

çc chî ®Çu mèi ë çc tØnh phÝa Nam ®Ó tiªu thô. ThËm chÝ çc chñ nµy cßn vËn chuyÓn

lªn cöa khÈu T©y Ninh ®Ó b¸n cho çc chñ bu«n sang Camphuchia, tuy nhiªn ho¹t ®éng

13

nµy kh«ng diÔn ra th−êng xuyªn còng nh− kh«ng cã chñ bu«n nµo chuyªn ho¹t ®éng nh−

vËy nªn chóng t«i kh«ng thÓ −íc l−îng ®−îc tû lÖ v¶i Thanh hµ xuÊt khÈu sang

Camphuchia theo h×nh thøc nµy. Theo mét sè hé thu gom t¹i ®Þa ph−¬ng chuyªn gom

hµng cho çc chñ bu«n ng−êi miÒn Nam cho biÕt cã kho¶ng 10% s¶n l−îng thu mua cña

çc chñ bu«n miÒn Nam ®−îc b¸n sang Camphuchia.

Ngoµi ra cßn cã çc chñ bu«n ng−êi ®Þa ph−¬ng trùc tiÕp thu mua v¶i cña çc hé n«ng d©n

vµ trùc tiÕp vËn chuyÓn vµo çc tØnh miÒn Nam ®Ó b¸n tuy nhiªn sè l−îng kh«ng nhiÒu. HiÖn

nay nh÷ng ng−êi nµy tËp trung t¹i khu vùc x· TiÒn TiÕn víi kho¶ng 10 nhãm, mçi nhãm do 2 –

3 hé cïng gãp vèn vµ bu«n b¸n chung víi nhau.

Kªnh xuÊt khÈu sang Trung quèc: Kªnh nµy tiªu thô kho¶ng 2 – 3% s¶n l−îng v¶i thiÒu

Thanh hµ do çc chñ bu«n ë Lµo Cai ®Õn thu mua vµ b¸n l¹i cho çc chñ bu«n Trung

quèc qua cöa khÈu Lµo cai. Kªnh nµy tiªu thô kh«ng nhiÒu do gi¸ thu mua thÊp h¬n so víi

thÞ tr−êng miÒn Nam.

Kªnh tiªu thô t¹i TP.H¶i d−¬ng, H¶i phßng, Hμ néi vμ çc tØnh phÝa B¾c: ChiÕm 18 - 20%

s¶n l−îng. Çc kªnh nµy ®−îc ho¹t ®éng chñ yÕu do çc hé bu«n b¸n nhá t¹i ®Þa ph−¬ng

(3 – 5 t¹/ngµy) hoÆc çc chñ thu gom tõ çc tØnh ®Õn thu mua v¶i t−¬i sau ®ã b¸n bu«n l¹i

cho çc cöa hµng, ®¹i lý hoa qu¶ ë çc tØnh Hµ Néi, H¶i Phßng vµ ngay t¹i thµnh phè H¶i

d−¬ng. §èi víi 2 kªnh ®i H¶i Phßng vµ thµnh phè H¶i D−¬ng th× çc çc hé bu«n b¸n nhá

®Þa ph−¬ng th−êng trùc tiÕp b¸n lÎ ®Õn tËn ng−êi tiªu dïng.

S¬ ®å 1: Çc nguån cung øng vμ thÞ tr−êng tiªu thô v¶i thiÒu t−¬i huyÖn Thanh Hμ

(Nguån: Sè liÖu ®iÒu tra thùc ®Þa, 2005)

V¶i Thanh Hµ

V¶i Lôc Ng¹n, §«ng TriÒu, ChÝ Linh vµ çc huyÖn trong tØnh H¶i D−¬ng

ThÞ tr−êng Thanh Hμ

MiÒn nam + Camphuchia

Trung quèc

Trong tØnh H¶i D−¬ng

Hµ Néi, H¶i Phßng,…

2%

80%

5%

13%

90%

10%

4.500 tÊn v¶i t−¬i

Sè l−îng çc t¸c nh©n tham gia tiªu thô v¶i thiÒu t−¬i t¹i çc trung t©m th−¬ng m¹i còng

rÊt ®a d¹ng vµ cã sù kh¸c nhau gi÷a çc trung t©m trong ®ã tËp trung nhiÒu nhÊt lµ ë çc x·

Thanh x¸ vµ Thanh Thuû:

14

B¶ng 9: Sè l−îng çc t¸c nh©n chÝnh tham gia ngμnh hμng v¶i t−¬i t¹i çc trung t©m

Thanh X¸ vµ Thanh Thuû

Thanh BÝnh T©n An vµ CÈm ChÕ

T¸c nh©n Sè l−îng

(ng−êi) K.L−îng (tÊn/vô)

Sè l−îng (ng−êi)

K.L−îng (tÊn/vô)

Sè l−îng (ng−êi)

K.L−îng (tÊn/vô)

Thu gom + bu«n b¸n nhá ®Þa ph−¬ng

80- 100 10- 15 20- 30 5- 10 40- 50 9- 10

Thu gom lín ®Þa ph−¬ng 20- 25 500- 600 10- 15 400- 500 8- 10 100- 200

Chñ bu«n tõ n¬i kh¸c ®Õn 25- 30 400- 500 15- 20 400- 500 5- 10 100- 200(Nguån: §iÒu tra thùc ®Þa, 09/2005)

S¬ ®å 2: Çc kªnh hμng tiªu thô v¶i thiÒu t−¬i huyÖn Thanh Hμ

Thu gom lín ®Þa ph−¬ng

Chñ bu«n ngo¹i tØnh

Thu gom ®Þa ph−¬ng

Chñ bu«n ngo¹i tØnh

Cöa hµng hoa qu¶ t¹i H¶i D−¬ng, H¶i Phßng, Hµ

Néi,….

Bu«n nhá ®Þa ph−¬ng

Ng−êi tiªu dïng t¹i H¶i d−¬ng, H¶i

Phßng, Hµ néi,…

B¸n bu«n Chî ®Çu mèi

miÒn Nam

Chñ bu«n ®Þa ph−¬ng

Chñ bu«n Camphuchia (Cöa khÈu T©y Ninh)

S¸o v¶i

Ng−êi s¶n xuÊt

B¸n lÎ

Ng−êi tiªu dïng MiÒn Nam

Thu gom ®Þa ph−¬ng

Chñ bu«n Lµo cai

Chñ bu«n Trung Quèc

Kªnh 1 (§i MiÒn Nam + Campuchia) 80%

Kªnh 2 (Trung Quèc) 2%

Kªnh 3 (Çc tØnh phÝa B¾c) 18%

15

IV.2. Kªnh hμng v¶i kh« Ho¹t ®éng sÊy v¶i diÔn ra ë hÇu hÕt çc hé trong huyÖn Thanh hµ sau ®ã ®−îc çc chñ

bu«n v¶i kh« ë Thanh hµ thu mua (100% ng−êi ®Þa ph−¬ng). Nh÷ng n¬i tËp chung chñ bu«n

v¶i kh« nhÊt lµ 3 x· ë vïng s¶n xuÊt 1: Thanh S¬n, Thanh x¸, Thanh thuû vµ x· Thanh BÝnh ë

vïng s¶n xuÊt 2. ¦íc tÝnh t¹i mçi trung t©m nµy cã kho¶ng 10 – 15 hé chuyªn thu mua vµ

bu«n b¸n v¶i kh« sang Trung quèc nh− vËy víi quy m« trung b×nh 100 – 200 tÊn v¶i kh«/n¨m.

Cã 2 nguån cung øng v¶i kh« cho thÞ tr−êng Thanh hµ lµ: V¶i kh« s¶n xuÊt t¹i ®Þa ph−¬ng

(60%, t−¬ng ®−¬ng 1.500 tÊn) vµ v¶i kh« cã nguån gèc tõ Lôc ng¹n, ChÝ linh vµ çc huyÖn

kh¸c trong tØnh H¶i d−¬ng chiÕm 40% (t−¬ng ®−¬ng 1.000 tÊn) ®−îc çc hé bu«n b¸n v¶i kh«

ë Thanh Hµ thu mua d−íi d¹ng t−¬i sau ®ã tù sÊy.

Tõ Thanh hµ, v¶i kh« ®−îc tiªu thô chñ yÕu sang Trung quèc (90%) qua cöa khÈu T©n

Thanh – L¹ng S¬n, cßn l¹i ®−îc tiªu thô chñ yÕu ë çc tØnh miÒn Nam, Hµ néi,…. Kªnh hµng

nµy th−êng b¾t ®Çu tõ th¸ng 7, 8 hµng n¨m vµ kÐo dµi ®Õn cuèi n¨m. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña

kªnh hµng nµy lµ:

- Çc chñ bu«n v¶i kh« ®Þa ph−¬ng mua v¶i kh« trùc tiÕp cña çc hé n«ng d©n sau ®ã

®ãng gãi vµ ®em tiªu thô. §©y lµ h×nh thøc tiªu thô v¶i kh« chñ yÕu ë Thanh Hµ hiÖn nay

(70%). Tr−êng hîp çc chñ bu«n ph¶i ®i mua v¶i t−¬i ë nh÷ng vïng xa th× th−êng ph¶i th«ng

qua trung gian t¹i ®Þa ph−¬ng ®ã giíi thiÖu, tuy vËy h×nh thøc nµy xuÊt hiÖn kh«ng nhiÒu. Cßn

l¹i 30% s¶n l−îng tiªu thô ®−îc çc chñ bu«n v¶i kh« ®Þa ph−¬ng th−êng thu mua v¶i t−¬i cña

çc hé trong vµ ngoµi ®Þa ph−¬ng (ChÝ Linh, Lôc Ng¹n, §«ng TriÒu,….) sau ®ã tù sÊy vµ tiªu

thô.

- Chñ bu«n v¶i kh« ®Þa ph−¬ng ®ãng vai trß rÊt quan träng trong hÖ th«ng kªnh tiªu thô

s¶n phÈm nµy. ChÝnh hä lµ ng−êi quyÕt ®Þnh gi¸ mua, thêi ®iÓm mua vµ khèi l−îng s¶n phÈm

mua sau ®ã tù vËn chuyÓn ®Õn cöa khÈu T©n Thanh - L¹ng S¬n ®Ó tho¶ thuËn gi¸ b¸n víi çc

chñ bu«n Trung Quèc.

S¬ ®å 3: Kªnh tiªu thô v¶i kh« ë Thanh Hμ

V¶i t−¬i

50%

Chñ bu«n +

sÊy v¶i

Hé SX vµ sÊy v¶i kh«

Trung gian ®Þa ph−¬ng

§¹i lý çc tØnh miÒn

Nam

Trung gian ë L¹ng S¬n

40%

10%

90%10%

Chñ bu«n Trung Quèc

16

V. §Æc ®iÓm vμ çc mèi quan hÖ gi÷a çc t¸c nh©n tham gia V.1. Ng−êi tiªu dïng NhËn thøc vµ th¸i ®é cña ng−êi tiªu dïng ®èi víi s¶n phÈm cã vai trß quyÕt dÞnh tíi sù ph¸t

triÓn cña ngµnh hµng. Tuy nhiªn do kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕn hµnh ®iÒu tra kh¶o s¸t çc

®èi t−îng tiªu dïng v¶i thiÒu kh¸c nhau, t¹i çc thÞ tr−êng kh¸c nhau nªn trong b¸o ço nµy

chóng t«i chØ ®−a ra ®−îc mét sè ®¸nh gi¸ cña ng−êi tiªu dïng trong viÖc ra quyÕt ®Þnh mua

s¶n phÈm v¶i thiÒu Thanh hµ cña m×nh th«ng qua çc t¸c nh©n thu gom, bu«n b¸n t¹i ®Þa

ph−¬ng:

- ThÞ tr−êng khÈu sang Trung Quèc yªu cÇu v¶i lo¹i 1 vµ gi¸ thu mua lu«n cao h¬n so víi

çc lo¹i v¶i kh¸c tõ 500 - 1.000 ®ång/kg.

- ThÞ tr−êng gÇn nh− Hµ néi, H¶i phßng, H¶i d−¬ng yªu cÇu qu¶ v¶i chÝn ®Òu c¶ qu¶ ®Ó ®é

®−êng ®−îc tÝch luü ë møc cao nhÊt.

- Çc thÞ tr−êng xa, ®Ó ®¸p øng cho viÖc vËn chuyÓn ®i xa, yªu cÇu thu ho¹ch qu¶ v¶i khi

míi chÝn ®−îc 2/3 qu¶.

- ThÞ tr−êng thµnh phè HCM lµ thÞ tr−êng chÝnh cña v¶i thiÒu Thanh Hµ, yªu cÇu chÊt l−îng

qu¶ v¶i kh¾t khe nhÊt. ThÞ tr−êng nµy yªu cÇu qu¶ v¶i to, träng l−îng qu¶ 40- 45 qu¶/kg,

m· qu¶ t−¬i s¸ng kh«ng cã vÕt s©u bÖnh vµ thu ho¹ch khi míi chÝn ®−îc 2/3 qu¶.

B¶ng 10: Yªu cÇu chÊt l−îng v¶i cña çc thÞ tr−êng

Hµ Néi, H¶i Phßng ChØ tiªu MiÒn Nam Campuchia

Trung Quèc B¸n lÎ B¸n rong

H¶i D−¬ng

Lo¹i v¶i Lo¹i 1 Lo¹i 1 Lo¹i 2, 3 Lo¹i 1 Lo¹i 2, 3 Lo¹i 2

Träng l−îng qu¶ (Qu¶/kg)

To ®Òu (40 - 45)

To ®Òu (40 - 45)

Kh«ng kh¾t khe

To ®Òu (40 - 45)

Kh«ng kh¾t khe

§Òu qu¶ (45 - 50)

MÉu m·

T−¬i s¸ng kh«ng cã vÕt s©u bÖnh




Ýt ®ßi hái kh¾t khe


§é chÝn ChÝn 2/3 ChÝn 2/3 ChÝn 2/3 ChÝn 100%

ChÝn 100%

ChÝn 100%

(Nguån: Dù ¸n Dialogs, 2004- ViÖn KHKT n«ng nghiÖp ViÖt Nam)

Nh÷ng ng−êi tiªu dïng v¶i thiÒu Thanh hµ ë Hµ Néi th−êng lµ nh÷ng hé cã thu nhËp cao.

Vµ ®Æc ®iÓm cña ng−êi tiªu dïng v¶i thiÒu Thanh hµ t¹i thÞ tr−êng nµy lµ ®a phÇn hä quan t©m

nhiÒu h¬n ®Õn gi¸ s¶n phÈm mµ hä mua. Nh÷ng lo¹i v¶i cã mÉu m· gièng nhau th× gi¸ lo¹i

nµo rÎ h¬n ®−îc ng−êi tiªu dïng quan t©m nhiªu h¬n, yÕu tè chÊt l−îng kh«ng ph¶i lµ yÕu tè

quyÕt ®Þnh hµnh vi mua s¶n phÈm cña ng−êi tiªu dïng t¹i Hµ Néi. §iÒu nµy gi¶i thÝch t¹i sao

v¶i ThiÒu Thanh Hµ Ýt ®−îc tiªu thô t¹i thÞ tr−êng Hµ Néi h¬n so víi v¶i cã nguån gèc tõ Lôc

ng¹n, ChÝ Linh, vµ çc vïng kh¸c….

17

Riªng chñng lo¹i kh¸ch hµng cña çc siªu thÞ Hµ Néi: Kh¸ch hµng th−êng xuyªn mua qu¶

t−¬i trong siªu thÞ thuéc ®èi t−îng cã thu nhËp cao vµ kh¸ch hµng mua v¶i còng thuéc ®èi

t−îng ®ã v× gi¶ v¶i trong siªu thÞ lu«n ®¾t h¬n so víi v¶i b¸n ngoµi tõ 1,5 - 2,5 lÇn

B¶ng 11: Sè l−îng v¶i ng−êi tiªu dïng Hμ Néi mua trong n¨m 2003

ChØ tiªu KÕt qu¶ Sè hé ®−îc hái 63

Sè khÈu trung b×nh/hé 4

Khèi l−îng tiªu dïng v¶i thiÒu trung b×nh cña 1 ng−êi/n¨m (kg) 5,4

(Nguån: Dù ¸n Dialogs, 2004- ViÖn KHKT n«ng nghiÖp ViÖt Nam)

KÕt qu¶ ®iÒu tra ng−êi tiªu dïng cña dù ¸n Dialogs n¨m 2004 vÒ çc chØ tiªu ph©n biÖt v¶i

thiÒu Thanh hµ cho thÊy ng−êi tiªu dïng cßn bÞ h¹n chÕ trong viÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c nguån

gèc v¶i m×nh mua, ®Æc biÖt trong viÖc ph©n biÖt v¶i Thanh Hµ víi v¶i tõ çc vïng kh¸c. ChÝnh

v× vËy mµ v¶i Thanh hµ cã chÊt l−îng h¬n bÞ thua thiÖt v× ng−êi tiªu dïng muèn mua v¶i thiÒu

Thanh hµ nh−ng kh«ng mua ®−îc chÝnh x¸c theo nh− mong muèn.

Gi¸ mµ ng−êi tiªu dïng cã thÓ tr¶ ®Ó mua v¶i Thanh Hµ t¹i thÞ tr−êng Hµ Néi th−êng cao

h¬n v¶i n¬i kh¸c kho¶ng 500 - 1.000 ®ång/kg v¶i t−¬i. §iÒu nµy cho thÊy v¶i Thanh Hµ cã kh¶

n¨ng c¹nh tranh vÒ chÊt l−îng so víi v¶i tõ çc vïng kh¸c. Do vËy ®Ó ®¶m b¶o ®−îc chÊt

l−îng ®Õn tËn tay ng−êi tiªu dïng lµ rÊt khã kh¨n vµ cÇn ph¶i cã sù hç trî vÒ tæ chøc ngµnh

hµng còng nh− hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña çc kªnh ph©n phèi.

V.2. §èi víi hé s¶n xuÊt V.2.1. §Æc ®iÓm chung

Lµ mét huyÖn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, hÇu hÕt lao ®éng trong çc hé ë Thanh Hµ ®Òu tham

gia s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ chñ yÕu lµ trång v¶i. §Æc biÖt ë nh÷ng x· ®· chuyÓn ®æi m¹nh tõ

trång lóa sang trång v¶i nh− ë Thanh S¬n, Thanh x¸, Thanh thñy,…. th× lao ®éng n«ng nghiÖp

trong çc hé hoµn toµn chØ tham gia vµo viÖc trång vµ ch¨m sãc v−ên v¶i.

B¶ng 12: Lao ®éng trong çc hé ë çc x· ®iÒu tra

Vïng 1 Vïng 2 Vïng 3 ChØ tiªu

Thanh Thuû Thanh S¬n Thanh x¸ Thanh BÝnh CÈm ChÕ

Tuæi chñ hé BQ 47 43 48 50 47

Sè khÈu/hé 4,7 3,9 4,5 3,8 4,5

Sè L§/hé 2,5 2,3 3,0 2,0 2,8

Lao ®éng NN/hé 2 1,8 2,2 2,0 2,3

(Nguån: §iÒu tra hé n«ng d©n, 09/2005)

18

§èi víi ng−êi d©n Thanh Hµ, c©y v¶i cã vai trß quan träng ®èi víi thu nhËp cña hä (chiÕm

trªn 60% thu nhËp). HiÖn nay rÊt nhiÒu x· cña huyÖn Thanh Hµ ®· chuyÓn ®æi 100% diÖn tÝch

lóa sang trång v¶i nh− Thanh S¬n, Thanh Thuû, Thanh x¸,…. th× nguån thu nhËp cña hé n«ng

d©n ë ®©y ®Òu tõ v−ên v¶i cña m×nh.

B¶ng 13: C¬ cÊu thu nhËp cña hé trång v¶i ë Thanh Hμ

ChØ tiªu C¬ cÊu thu nhËp (%)

I. Thu nhËp n«ng nghiÖp 80,0

1. Trång trät 70,0

Trong ®ã: V¶i 60,0

2. Ch¨n nu«i 10,0

II. Thu nhËp phi n«ng nghiÖp 20,0 (Nguån: Sè liÖu ®iÒu tra 09/2005)

V.2.2. Quy m« s¶n xuÊt vμ hiÖu qu¶ kinh tÕ

Çc vïng kh¸c nhau cã møc ®é trång v¶i tËp trung kh¸c nhau. Vïng s¶n xuÊt 1 cã møc ®é

trång tËp trung v¶i lín nhÊt. DiÖn tÝch trång v¶i ë ®©y chiÕm 89% diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp.

Sau ®ã lµ vïng s¶n xuÊt 2 (çc x· thuéc khu Hµ §«ng) tû lÖ ®Êt trång v¶i chiÕm 67% diÖn tÝch

®Êt n«ng nghiÖp. Çc x· vïng s¶n xuÊt 3 cã diÖn tÝch trång v¶i ph©n t¸n h¬n hai vïng nãi trªn,

diÖn tÝch trång v¶i ë vïng nµy chiÕm 54% diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp. Cßn l¹i chñ yÕu lµ diÖn

tÝch lóa vµ çc lo¹i c©y ¨n qu¶ kh¸c.

B¶ng 14: DiÖn tÝch trång v¶i b×nh qu©n trong çc hé ®iÒu tra ë Thanh hμ

Vïng 1 Vïng 2 Vïng 3 ChØ tiªu Thanh

Thuû Thanh

S¬n Thanh x¸ Thanh BÝnh CÈm

ChÕ

DiÖn tÝch trång v¶i b×nh qu©n/hé (sµo)

12,7 13,2 12,4 10,6 10,2

Tû lÖ DT v¶i/Tæng DT canh t¸c cña hé (%)

100,0 100,0 100,0 85,0 80,0


HiÖu qu¶ kinh tÕ cña c©y v¶i cao gÊp 3 lÇn so víi trång lóa nÕu tÝnh trªn cïng mét ®¬n vÞ

diÖn tÝch (Bé m«n HTNN - ViÖn KHKT n«ng nghiÖp ViÖt Nam, 2004) nªn c©y v¶i ë Thanh Hµ

nãi riªng vµ H¶i d−¬ng nãi chung ngµy cµng ph¸t triÓn, gãp phÇn vµo qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬

cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n. HiÖn nay mét sè hé trång v¶i ë Thanh hµ nhê ¸p dông

®óng quy tr×nh cña hiÖp héi nªn n¨ng suÊt v¶i th−êng cao h¬n so víi çc hé kh¸c, mÉu m· v¶i

còng ®−îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ, ®é ®ång ®Òu cña qu¶ v¶i cao nªn lu«n b¸n ®−îc gi¸ cao h¬n.

19

B¶ng 15: HiÖu qu¶ kinh tÕ cña çc hé s¶n xuÊt ¸p dông quy tr×nh míi

Vô v¶i n¨m 2004 Vô v¶i 2005 Çc chØ tiªu Hé trong

hiÖp héi Hé ngoµi hiÖp héi

Hé trong hiÖp héi

Hé ngoµi hiÖp héi

CF ph©n bãn (1000®/sμo) 208,4 130,8 200 108,8

CF phßng trõ s©u bÖnh (1000®/sμo) 82,0 46,0 82,0 46,0

Tæng chi (1000®/sμo) 290,4 176,8 282 154,8 N¨ng suÊt (kg/sμo) 700 550 500 200

Gi¸ b¸n (1000®/kg) 2,5 2,2 5,5 4,5

Thµnh tiÒn (1000®/sμo) 1750 1210 2750 900

L∙i (1000®/sμo) 1459,6 1033,2 2468 745,2 (Nguån: Dù ¸n Dialogs - ViÖn KHKT n«ng nghiÖp ViÖt Nam) * Ghi chó: Tr−êng hîp theo dâi ®¸nh gi¸ c©y v¶i 10 tuæi

V.2.3. Nh÷ng h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh canh t¸c vμ thu ho¹ch s¶n phÈm

- Kü thuËt tØa cμnh: PhÇn lín çc hé ®Òu ch−a n¾m b¾t ®−îc kü thuËt vµ kinh nghiÖm

ch¨m sãc v¶i nªn th−êng tiÕn hµnh tØa cµnh muén, tøc lµ sau khi thu ho¹ch 1 - 2 th¸ng. H×nh

thøc nµy lµ kh«ng hîp lý bëi tØa cµnh muén c©y ph¶i mÊt nhiÒu dinh d−ìng ®Ó nu«i cµnh v«

hiÖu, cµnh mang nguån s©u bÖnh tån t¹i trªn c©y qu¸ dµi t¹o ra nguån s©u bÖnh ¶nh h−ëng

®Õn vô sau.

HÇu hÕt çc hé chØ tØa cµnh 1 lÇn sau thu ho¹ch, kh«ng tiÕn hµnh ë çc thêi ®iÓm kh¸c,

kh«ng lo¹i bá ®−îc nh÷ng cµnh mäc bÊt hîp lý vÒ sau, kh«ng t¹o ra ®é th«ng tho¸ng nªn t¹o

m«i tr−êng thuËn lîi cho s©u bÖnh ph¸t triÓn.

- Kü thuËt bãn ph©n cho v¶i:

+ Nh×n chung çc hé cã thãi quen bãn sau thu ho¹ch (thóc léc thu) muén 2-3 th¸ng nªn léc

thu ph¸t triÓn kÐm vµ dÔ ra léc ®«ng ¶nh h−ëng ®Õn kh¶ n¨ng ra hoa vô sau.

+ Sö dông ph©n bãn ch−a hîp lý víi tõng giai ®o¹n sinh tr−ëng ph¸t triÓn cña c©y: Ch¼ng

h¹n trong giai ®o¹n bãn thóc qu¶, çc hé th−êng bãn ph©n N:P205:K20 theo tû lÖ 1: 2: 0,25.

Tû lÖ nµy rÊt mÊt c©n ®èi, nhiÒu ®¹m vµ l©n, rÊt Ýt kali lµm cho qu¶ v¶i dÔ nøt khi thu ho¹ch, dÔ

bÞ nhiÔm bÖnh t¹o ra çc vÕt x¸m trªn vá qu¶ lµm mÉu m· kÐm, kh¶ n¨ng tÝch lòy ®−êng kÐm.

+ Sè lÇn bãn thóc qu¶ qu¸ Ýt, chØ 1 lÇn khi míi h×nh thµnh qu¶ dÉn ®Õn c©y kh«ng ®ñ dinh

d−ìng ®Ó tÝch lòy vÒ qu¶ lµm cho qu¶ kh«ng ph¸t triÓn ®¹t kÝch th−íc qu¶ tèi ®a vµ ¶nh h−ëng

®Õn chÊt l−îng qu¶ v¶i vµ sù ph¸t triÓn léc thu vô sau.

- Kü thuËt phßng trõ s©u bÖnh: Ng−êi d©n vÉn ch−a khèng chÕ ®−îc trµ s©u ®ôc qu¶

cuèi vô vµ bÖnh th¸n th−, s−¬ng mai trªn qu¶. Çc ®èi t−îng s©u bÖnh h¹i nµy lµm ¶nh h−ëng

rÊt lín ®Õn chÊt l−îng vµ mÉu m· qu¶ v¶i. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra cña viÖn B¶o vÖ thùc vËt n¨m

2001 t¹i Thanh hµ cho thÊy vµo thêi ®iÓm thu ho¹ch ré, tû lÖ h¹i do trµ s©u ®ôc qu¶ chiÕm 15

– 25% vµ thêi ®iÓm thu ho¹ch muén cã tû lÖ h¹i rÊt cao 85 – 87%.

20

- Thêi ®iÓm thu ho¹ch ch−a hîp lý: §Çu vô sím qu¸, gi÷a vô vµ cuèi vô ®Ó chÝn qu¸ lµm

gi¶m hµm l−îng ®−êng tÝch lòy vµ mÉu m· qu¶ v¶i. Trong thùc tÕ, ë giai ®o¹n ®Çu vô do gi¸

v¶i ®¾t nªn ng−êi d©n th−êng cho thu ho¹ch qu¸ sím. Giai ®o¹n gi÷a vô vµ cuèi vô, v× ®Ó

tr«ng chê gi¸ v¶i lªn nªn ng−êi d©n th−êng thu ho¹ch muén, m· qu¶ chuyÓn sang mµu ®á tèi,

tû lÖ rông rÊt cao, cã khi rông ®Õn 50% vµ rÊt khã kh¨n cho b¶o qu¶n ®Ó vËn chuyÓn ®i xa,

nhÊt lµ thÞ tr−êng MiÒn nam vµ Trung quèc.

V.2.4. H×nh thøc b¶o qu¶n, chÕ biÕn vμ tiªu thô s¶n phÈm

VÒ h×nh thøc b¶o qu¶n vμ chÕ biÕn v¶i cña hé s¶n xuÊt:

Vô thu ho¹ch v¶i thiÒu Thanh hµ th−êng diÔn ra tõ ®Çu th¸ng 5 ®Õn gi÷a th¸ng 6 hµng n¨m

trong ®ã thu ho¹ch ré nhÊt trong kho¶ng 20 ngµy tõ gi÷a th¸ng n¨m ®Õn cuèi th¸ng 5. BiÖn

ph¸p thu ho¹ch cña hé th−êng thùc hiÖn chñ yÕu b»ng çch h¸i qu¶ cã ®Ó c¶ cuèng víi khèi

l−îng b×nh qu©n 2 – 3 t¹ v¶i t−¬i/ngµy sau ®ã xÕp vµo sät vµ vËn chuyÓn b»ng xe ®¹p, xe m¸y

®i b¸n cho çc hé thu gom t¹i çc trung t©m th−¬ng m¹i. Còng cã 1 sè Ýt çc hé do khèi l−îng

v¶i nhiÒu, kh«ng cã ®ñ lao ®éng th× th−êng thuª çc hé thu gom vµ bu«n b¸n nhá ®Þa ph−¬ng

®Õn tù thu ho¹ch vµ mua t¹i v−ên. Ngoµi biÖn ph¸p b¸n lu«n sau khi thu ho¹ch th× çc hé còng

sö dông mét sè ph−¬ng ph¸p b¶o qu¶n cho v¶i nh−:

- Ph−¬ng ph¸p BQ kÝn truyÒn thèng

§©y lµ ph−¬ng ph¸p b¶o qu¶n qu¶ v¶i t−¬i ë ®iÒu kiÖn th−êng, thêi gian b¶o qu¶n chØ ®−îc

4 - 5 ngµy, hao hôt sau b¶o qu¶n kho¶ng 8 - 10% do qu¸ tr×nh bèc h¬i n−íc tù nhiªn vµ do

thèi háng. Qu¶ v¶i bÞ n©u ho¸ chiÕm kho¶ng 10%.

- B¶o qu¶n v¶i trªn c©y

Mét sè hé trång v¶i dïng thuèc kÝch ph¸t tè Thiªn N«ng ®Ó gi÷ qu¶ trªn c©y. ChÕ phÈm

®−îc phun 6 lÇn cho qu¶ v¶i trªn c©y tõ lóc hoa çi b¾t ®Çu në ®Õn tr−íc khi thu ho¹ch v¶i tõ

10 ®Õn 15 ngµy. Ph−¬ng ph¸p nµy cã thÓ kÐo dµi thêi gian thu ho¹ch ®−îc 20 - 25 ngµy (thuèc

Thiªn N«ng pha víi nång ®é 0,5%, phun −ít vµo chïm hoa hoÆc qu¶), träng l−îng qu¶ lín

h¬n (25 - 30 qu¶/kg), s¶n l−îng t¨ng 20 - 30%.

- B¶o qu¶n ë nhiÖt ®é thÊp

Quy tr×nh c«ng nghÖ b¶o qu¶n v¶i t−¬i trong kho l¹nh 50C ®−îc Hoµng Kim Ph−îng, ViÖn

c«ng nghÖ sau thu ho¹ch tiÕn hµnh tõ n¨m 2003 t¹i x· Thanh X¸ víi c«ng suÊt b¶o qu¶n

kho¶ng 10 -15 tÊn. Thêi gian b¶o qu¶n cã thÓ kÐo dµi tíi 40 ngµy, tæng sè hao hôt kh«ng qu¸

10% so víi thêi ®iÓm b¾t ®Çu ®−a vµo b¶o qu¶n.

Ngoµi ra c«ng ty chÕ biÕn n«ng l©m s¶n xuÊt khÈu (x· CÈm chÕ huyÖn Thanh hµ) còng

x©y dùng kho b¶o qu¶n l¹nh 150triÖu ®ång vµ ®−a vµo sö dông tõ n¨m 2004 víi c«ng suÊt

154 khèi.

- B¶o qu¶n b»ng n−íc ozon

Ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc TS.NguyÔn V¨n Kh¶i (Trung t©m KH vµ CN quèc gia) gióp ®ì ®·

tiÕn hµnh trong n¨m 2002 nh−ng kÕt qu¶ cßn h¹n chÕ vµ kh«ng thÊy triÓn khai tiÕp.

21

§èi víi ho¹t ®éng chÕ biÕn (sÊy) v¶i: HiÖn nay ng−êi d©n ë Thanh hµ nãi riªng vµ H¶i

d−¬ng th−êng sö dông ph−¬ng ph¸p sÊy v¶i thñ c«ng truyÒn thèng. §©y lµ ph−¬ng ph¸p sÊy

phæ biÕn cña çc hé trång v¶i ë Thanh hµ vµ hÇu hÕt ë çc hé trång v¶i ®Òu cã lß sÊy kiÓu

nµy. Theo −íc tÝnh ë Thanh hµ hiÖn nay cã kho¶ng 10.000 lß sÊy nh− vËy trong çc hé víi s¶n

l−îng v¶i sÊy kh« hµng n¨m ®¹t kho¶ng 2.500 tÊn. C«ng suÊt lß sÊy cña çc hé còng kh¸ ®a

d¹ng nh−ng th−êng dao ®éng kho¶ng 500 kg ®Õn 3.500 kg. Thêi gian sÊy mçi mÎ th−êng tõ 7

®Õn 10 ngµy.

H×nh thøc tiªu thô v¶i cña hé s¶n xuÊt

Çch thøc b¸n v¶i t−¬i cña çc hé hiÖn nay chñ yÕu d−íi d¹ng tù vËn chuyÓn ®Õn b¸n cho

ng−êi thu gom mµ kh«ng th«ng qua bÊt kú mét sù rµng buéc nµo. ViÖc mua b¸n diÔn ra sau

khi cã sù tho¶ thuËn miÖng gi÷a ng−êi mua vµ ng−êi b¸n vÒ gi¸ c¶, chÊt l−îng vµ sè l−îng s¶n

phÈm ®em b¸n. HÇu nh− 100% sè hé ®−îc hái ®Òu ¸p dông h×nh thøc vËn chuyÓn v¶i ®Õn b¸n

t¹i çc ®iÓm thu mua trong ®Þa bµn x·. RÊt Ýt hé tù mang s¶n phÈm cña m×nh ®i b¸n lÎ.

Ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn: Hai ph−¬ng tiÖn chñ yÕu ®−îc ng−êi d©n ë ®©y sö dông ®ã lµ xe

m¸y vµ xe ®¹p. Theo kh¶o s¸t s¬ bé th× 30% sè hé sö dông xe m¸y vµ 70% sè hé sö dông xe

®¹p ®Ó vËn chuyÓn v¶i ®i b¸n.

V.2.5. Mét sè khã kh¨n th−êng gÆp cña çc hé s¶n xuÊt

+ ThiÕu vèn trong ®Çu t− s¶n xuÊt nªn th−êng h¹n chÕ trong viÖc bãn ph©n vµ dïng thuèc

b¶o vÖ thùc vËt, kh«ng ®ñ nhu cÇu ph¸t triÓn cña c©y vµ ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng s¶n phÈm.

+ Am hiÓu vÒ kü thuËt ch¨m sãc vµ th©m canh c©y v¶i cßn h¹n chÕ: Cßn hiÖn t−îng ®Ó tù

nhiªn, kh«ng tØa cµnh sau khi thu ho¹ch hoÆc tØa cµnh muén; c©y chÕt kh«ng râ nguyªn nh©n

vµ ch−a biÕt çch xö lý dÉn ®Õn qu¶ v¶i cßn nhá, m· xÊu.

+ Gi¸ v¶i ngµy cµng gi¶m vµ biÕn ®éng nhiÒu trong ngµy. S¶n phÈm ®em tiªu thô th−êng

bÞ nh÷ng ng−êi thu gom Ðp cÊp, Ðp gi¸.

+ ThiÕu th«ng tin vÒ khoa häc kü thuËt trong s¶n xuÊt vµ th«ng tin thÞ tr−êng: Th«ng tin vÒ

khoa häc c«ng nghÖ sinh häc nh− çch sö dông mét sè lo¹i ph©n bãn l¸, thuèc t¨ng kh¶ n¨ng

®Ëu qña, çc gièng v¶i sím cã thÓ ®−a vµo s¶n xuÊt: §Þa ®iÓm mua vµ çch ch¨m sãc; th«ng

tin vÒ thÞ tr−êng v¶i: diÔn biÕn gi¸ v¶i trong vô thu ho¹ch, çc kªnh tiªu thô….

Râ rμng sù ra ®êi cña HiÖp héi s¶n xuÊt vμ tiªu thô v¶i thiÒu Thanh Hμ ®· phÇn nμo gi¶i

quyÕt ®−îc nh÷ng tån t¹i trong s¶n xuÊt vμ tiªu thô v¶i thiÒu cña ng−êi d©n theo yªu cÇu cña

thÞ tr−êng. VÊn ®Ò cÇn ®Æt ra lμ më réng viÖc ¸p dông quy tr×nh nμy ®Õn toμn thÓ ng−êi d©n

Thanh Hμ nãi riªng vμ H¶i d−¬ng nãi chung nh− thÕ nμo ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vμ

hiÖu qu¶ ®Ých thùc cña viÖc ¸p dông tiÕn bé nμy cã ®¶m b¶o n©ng cao ®−îc gi¸ trÞ s¶n phÈm

cña n«ng hé khi mμ b¶n th©n mét sè hé trong HiÖp héi ®· ¸p dông quy tr×nh nμy nh−ng l¹i gÆp

khã kh¨n trong viÖc tiªu thô s¶n phÈm do kh«ng t×m ®−îc thÞ tr−êng: Gi¸ thμnh s¶n xuÊt cao

h¬n trong khi gi¸ b¸n s¶n phÈm vÉn kh«ng cao h¬n nh÷ng hé kh«ng ¸p dông quy tr×nh (n¨m

2005 chØ cã h¬n 10 tÊn ®−îc HiÖp héi tiªu thô cã gi¸ cao h¬n kho¶ng 500 - 1.000 ®ång/kg, cßn

22

l¹i toμn bé nh÷ng hé trong hiÖp héi ®Òu tù tiªu thô nh− nh÷ng hé ngoμi hiÖp héi mμ kh«ng cã

sù chªnh lÖch vÒ gi¸). Nh×n chung çc hé s¶n xuÊt cã mét sè mong muèn chñ yÕu sau:

- T×m ®−îc thÞ tr−êng tiªu thô æn ®Þnh, l©u dμi. ViÖc x¸c ®Þnh ®−îc thÞ tr−êng tiªu thô lμ c¬

së gióp cho ng−êi s¶n xuÊt cã biÖn ph¸p nh»m ®¸p øng ®−îc nh÷ng yªu cÇu cña thÞ tr−êng ®ã.

- Thùc tÕ çc hé rÊt muèn tham gia HiÖp héi ®Ó s¶n phÈm cña m×nh cã ®−îc th−¬ng hiÖu

nh−ng th−¬ng hiÖu ®ã ph¶i thùc sù ®−îc b¶o ®¶m vμ cã hiÖu qu¶ râ rÖt h¬n: Gi¸ b¸n cao h¬n,

thÞ tr−êng æn ®Þnh h¬n,….

- Phæ biÕn réng r·i viÖc ¸p dông quy tr×nh s¶n xuÊt tiªn tiÕn th«ng qua çc líp tËp huÊn,

thùc hμnh kü thuËt, th¨m quan m« h×nh, phæ biÕn trªn çc ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng,

nhÊt lμ viÖc phßng vμ trõ s©u bÖnh

- §−îc tiÕp cËn vμ hç trî çc dÞch vô, tiÕn bé khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i: Gièng míi, biÖn

ph¸p kÐo dμi thêi gian chÝn trªn c©y, çc biÖn ph¸p b¶o qu¶n,….

V.3. T¸c nh©n thu gom vμ bu«n b¸n V.3.1. T¸c nh©n thu gom vμ bu«n b¸n v¶i t−¬i

T¸c nh©n tham gia kªnh tiªu thô ®i miÒn Nam vμ Camphuchia

- Thu gom lín ®Þa ph−¬ng: T¹i mçi trung t©m th−¬ng m¹i cã kho¶ng 10 ng−êi thu gom

cho çc chñ bu«n tõ çc tØnh miÒn Nam ®Õn mua víi quy m« b×nh qu©n 400 – 500 tÊn/n¨m

+ Nh÷ng ng−êi nµy th−êng thu mua t¹i nhµ do çc hé n«ng d©n trùc tiÕp mang ®Õn b¸n

hoÆc do çc thu gom nhá ®Þa ph−¬ng mang ®Õn. Chñ thu gom lín nµy kiÓm tra chÊt l−îng s¶n

phÈm theo yªu cÇu cña chñ bu«n ngo¹i tØnh vµ ®−a ra gi¸ thu mua. NÕu ng−êi thu gom nhá

®ång ý b¸n th× sÏ ®−îc thanh to¸n trùc tiÕp b»ng tiÒn mÆt mµ kh«ng cã ®iÒu kiÖn g× rµng buéc.

+ Th«ng th−êng mçi thu gom lín ®Þa ph−¬ng gom v¶i thiÒu cho 1 – 2 chñ bu«n ng−êi miÒn

Nam. Quan hÖ giao dÞch gi÷a hä chñ yÕu b»ng ®iÖn tho¹i ®Ó tho¶ thuËn miÖng víi nhau: Khèi

l−îng thu mua tõng ngµy, lo¹i s¶n phÈm, chÊt l−îng s¶n phÈm, gi¸ s¶n phÈm (b×nh qu©n gi¸

mua n¨m 2005 tõ 4.500 – 5.500 ®ång/kg) ®Òu do chñ bu«n ngo¹i tØnh quyÕt ®Þnh.

+ Chñ thu gom ®−îc chñ bu«n miÒn Nam øng tr−íc kho¶ng 50 triÖu ®ång ®Ó gom hµng vµ

cø 2 - 3 ngµy l¹i thanh to¸n vµ cho vay tiÕp mµ kh«ng lÊy l·i. Chñ thu gom ph¶i chÞu tr¸ch

nhiÖm thu mua v¶i theo yªu cÇu vÒ chÊt l−îng vµ sè l−îng yªu cÇu, ®ãng thïng xèp, bèc v¸c

lªn xe. TÊt c¶ nh÷ng c«ng viÖc nµy hä ph¶i thuª 3 – 4 lao ®éng ®Þa ph−¬ng thùc hiÖn víi chi

phÝ 70.000 ®ång/tÊn. Ng−îc l¹i hä ®−îc chñ bu«n miÒn Nam tr¶ 150.000 – 200.000 ®ång/tÊn.

- Chñ bu«n ngo¹i tØnh (chñ yÕu miÒn Nam): §©y lµ nh÷ng chñ bu«n t¹i çc chî ®Çu mèi

ë çc tØnh miÒn Nam. Sau khi tho¶ thuËn víi chñ thu gom ®Þa ph−¬ng qua ®iÖn tho¹i th× thuª «

t« ®Ó vËn chuyÓn, mçi chuyÕn xe kho¶ng 15 tÊn v¶i t−¬i. Çc chi phÝ thïng xèp, ®¸ l¹nh, tói

nil«ng ®Ó b¶o qu¶n v¶i vµ c«ng ®ãng gãi do thu gom ®Þa ph−¬ng thùc hiÖn nh−ng chñ bu«n

ngo¹i tØnh ph¶i thanh to¸n l¹i tÊt c¶ çc kho¶n chi phÝ nµy.

- Chñ bu«n ®Þa ph−¬ng: §©y chñ yÕu lµ nh÷ng ng−êi ë x· TiÒn TiÕn – huyÖn Thanh Hµ,

t¹i ®©y cã kho¶ng 10 – 12 nhãm, mçi nhãm 2 – 3 hé chung vèn ®Ó thu mua v¶i vµ tiªu thô s¶n

phÈm. Ho¹t ®éng cña hä t−¬ng tù nh− çc chñ bu«n miÒn Nam nh−ng cã mét sè ®iÓm kh¸c lµ:

23

+ Thu mua s¶n phÈm: Hä ho¹t ®éng rÊt ®a d¹ng, võa thu mua l¹i cña çc hé thu gom nh−

chñ bu«n miÒn Nam (40%) võa trùc tiÕp t¹o ®iÓm c©n ®Ó thu mua cña d©n nh− nh÷ng hé thu

gom (60%). Mçi n¨m 1 nhãm thu mua b×nh qu©n 600 – 700 tÊn v¶i t−¬i.

+ Tiªu thô s¶n phÈm: Sau khi vËn chuyÓn ®Õn chî ®Çu mèi ë çc tØnh miÒn Nam, çc chñ

bu«n nµy th−êng thuª ®Þa ®iÓm vµ thuª 1 ng−êi t¹i ®ã ®Ó giao hµng (b¸n bu«n) cho çc chñ

bu«n, ®¹i lý hoa qu¶ víi gi¸ 300.000 ®ång/tÊn. Gi¸ b¸n do chñ bu«n ®Þa ph−¬ng nµy tham

kh¶o thÞ tr−êng trong ®ã vµ quyÕt ®Þnh gi¸ b¸n.

B¶ng 16: Chi phÝ ho¹t ®éng chñ yÕu cña chñ bu«n v¶i t−¬i ®i miÒn Nam

Chi phÝ §¬n vÞ Chñ bu«n ®i miÒn Nam

C−íc vËn chuyÓn ®i miÒn Nam 1.000 ®/tÊn 1.000

Thïng xèp 1.000 ®/tÊn 570

§¸ l¹nh 1.000 ®/tÊn 120

§ãng hép vµ bèc v¸c 1.000 ®/tÊn 70

Thuª ®Þa ®iÓm vµ tr¶ cho thu gom ®/p 1.000 ®/tÊn 150

Thuª ®Þa ®iÓm vµ ng−êi b¸n t¹i çc chî ®Çu mèi ë çc tØnh miÒn Nam

1.000 ®/tÊn 300

Chi phÝ hao hôt trong khi vËn chuyÓn 1.000 ®/tÊn 55

Tæng chi phÝ 1.000 ®/tÊn 2.265 (Nguån: Sè liÖu ®iÒu tra, 09/2005) * Hao hôt do dËp n¸t trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn s¶n phÈm lμ 1% khèi l−îng s¶n phÈm

T¸c nh©n tham gia kªnh hμng ng¾n tiªu thô trong n−íc (H¶i Phßng, Hµ Néi, H¶i D−¬ng)

- Bu«n nhá ®Þa ph−¬ng: §©y lµ t¸c nh©n quan träng nhÊt trong kªnh hµng nµy, −íc tÝnh

70% s¶n phÈm tiªu thô t¹i çc tØnh nh− H¶i phßng, Hµ néi, H¶i d−¬ng,… do çc hé bu«n b¸n

nhá nµy thùc hiÖn. T¹i mçi x· nh− CÈm ChÕ, T©n An,… cã kho¶ng 20 - 30 hé bu«n b¸n nhá lµ

ng−êi ®Þa ph−¬ng tham gia víi quy m« b×nh qu©n 2 – 2,5 t¹ v¶i/ngµy.

Hä tæ chøc thµnh tõng nhãm 2 – 3 ng−êi ho¹t ®éng cïng nhau (2 ng−êi thu mua, 1 ng−êi

b¸n t¹i çc tØnh). Hµng ngµy nh÷ng ng−êi nµy th−êng sö dông xe ®¹p ®Õn trùc tiÕp çc hé d©n

®Ó thu v¶i sau ®ã ®ùng trong çc sät (kh«ng b¶o qu¶n g×) vµ s¸ng sím h«m sau vËn chuyÓn

theo xe kh¸ch ®Õn chî hoa qña ë çc tØnh. T¹i ®©y hä th−êng b¸n lÎ trùc tiÕp trong ngµy tíi

ng−êi tiªu dïng, mét sè kh¸c th× b¸n bu«n l¹i cho çc ®¹i lý hoa qu¶ nh−ng kh«ng nhiÒu.

Do “mua tËn gèc, b¸n tËn ngän” nªn l·i cña nh÷ng ng−êi nµy kh¸ cao. N¨m 2005, hä mua

cña ng−êi s¶n xuÊt víi gi¸ b×nh qu©n 4.500 – 5.000 ®ång/kg vµ b¸n trùc tiÕp cho ng−êi tiªu

dïng víi gi¸ b×nh qu©n 7.000 – 8.000 ®ång/kg. Sau khi ®· trõ çc chi phÝ nh−: tiÒn vËn chuyÓn

30.000 ®ång/t¹; tiÒn thuª ®Þa ®iÓm b¸n hµng 10.000 ®ång/ngµy.

NÕu mçi ngµy b¸n 2 t¹ v¶i th× b×nh qu©n l·i 300.000 - 400.000 ®ång (cho 3 - 4 ng−êi)

- Thu gom ®Þa ph−¬ng: Kh¸c víi “S¸o v¶i” vµ thu gom lín ®Þa ph−¬ng nh− trong kªnh

hµng dµi tiªu thô ë miÒn Nam, nh÷ng ng−êi thu gom nµy lµ nh÷ng ng−êi ®Þa ph−¬ng r¶i r¸c ë

24

çc x· kh«ng n»m trong trung t©m tiªu thô v¶i ®i miÒn Nam mµ chñ yÕu tiªu thô ®i Hµ néi, H¶i

phßng, H¶i d−¬ng,....(x· CÈm ChÕ, x· T©n An). T¹i mçi x· chØ cã kho¶ng 3 – 4 ng−êi nh− vËy

víi quy m« b×nh qu©n 100 - 200 tÊn v¶i t−¬i/n¨m. Nh÷ng hé thu gom nµy còng thua mua v¶i

cña çc hé n«ng d©n sau ®ã b¸n l¹i cho çc chñ bu«n vµ nhËn hoa hång nh− nh÷ng hé thu

gom ë trªn (150.000 ®ång/tÊn).

- Chñ bu«n ngo¹i tØnh: Còng cã mét sè Ýt chñ bu«n tõ çc tØnh kh¸c ®Õn thu mua v¶i t−¬i

tõ çc hé thu gom sau ®ã vËn chuyÓn ®Õn b¸n cho çc ®¹i lý hoa qu¶ ë çc tØnh nh− Hµ néi,

h¶i phãng,… nh−ng sè l−îng kh«ng nhiÒu vµ trong thêi gian ®iÒu tra thùc ®Þa chóng t«i còng

ch−a tiÕp xóc, t×m hiÓu ®−îc ho¹t ®éng cña cña nh÷ng chñ bu«n nµy.

* Hao hôt s¶n phÈm do dËp n¸t trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn trong kªnh hµng ng¾n nµy

còng ®−îc tÝnh b»ng 1% khèi l−îng s¶n phÈm v× tuy qu·ng ®−êng ng¾n, thêi gian vËn chuyÓn

nhanh h¬n so víi thÞ tr−êng miÒn Nam nh−ng lo¹i v¶i tiªu thô trong nh÷ng kªnh hµng ng¾n

th−êng lµ v¶i cã chÊt l−îng kÐm h¬n.

V.3.2. §èi víi kªnh hμng th−¬ng m¹i v¶i sÊy kh«

- Chñ bu«n + sÊy v¶i:

+ T¸c nh©n nµy ®ãng vai trß quan träng trong hÖ thèng kªnh hµng v¶i kh« ë Thanh hµ. Hä

ho¹t ®éng theo mïa vô tõ th¸ng 7 ®Õn th¸ng 12 hµng n¨m vµ nhiÒu nhÊt lµ th¸ng 7, th¸ng 8

víi quy m« b×nh qu©n 100 - 120 tÊn v¶i kh«/n¨m (cao ®iÓm 10 tÊn/ngµy).

+ Ho¹t ®éng cña hä kh¸ ®a d¹ng: cã thÓ võa thu gom võa vËn chuyÓn vµ bu«n b¸n v¶i t−¬i

sang Trung Quèc, mét sè hé cßn kiªm c¶ sÊy v¶i kh«.

+ Hä thu gom v¶i sÊy kh« cña çc hé d©n sau ®ã vÒ ph©n lo¹i vµ ®ãng hép sau ®ã sÏ vËn

chuyÓn lªn cöa khÈu T©n Thanh ®Ó b¸n cho çc th−¬ng gia Trung Quèc. Mçi xe « t« vËn

chuyÓn ®−îc kho¶ng 2 - 3 tÊn v¶i kh«. QuyÕt ®Þnh b¸n v¶i cña hä chØ ®−îc thùc hiÖn khi

th−¬ng gia Trung Quèc tr¶ gi¸ mµ hä thÊy cã l·i.

+ Çch thøc giao dÞch cña cña hä víi th−¬ng gia Trung Quèc lµ tho¶ thuËn miÖng trùc tiÕp

th«ng qua ng−êi m«i giíi trung gian ë cöa khÈu sau khi ®· vËn chuyÓn hµng lªn ®©y. H×nh thøc

thanh to¸n b»ng tiÒn Trung Quèc nh−ng th«ng qua ng−êi m«i giíi trung gian ë ®©y.

+ H×nh thøc giao dÞch cña ng−êi thu gom víi hé n«ng d©n rÊt ®¬n gi¶n: Hä trùc tiÕp ®Õn

çc th«n, x· ®Ó hái mua th«ng qua sù giíi thiÖu cña çc trung gian t¹i ®Þa ph−¬ng sau ®ã thuª

c«ng n«ng vËn chuyÓn vÒ nhµ ®Ó ph©n lo¹i vµ ®ãng hép giÊy çt t«ng (16 - 18 kg v¶i kh«/hép).

- Trung gian ë L¹ng S¬n:

+ Hä lµ nh÷ng ng−êi ë cöa khÈu T©n thanh - L¹ng S¬n vµ cã mèi quan hÖ bu«n b¸n gi÷a

chñ bu«n ViÖt nam víi çc th−¬ng gia Trung quèc. Nh÷ng ng−êi nµy cã vai trß rÊt quan träng

träng ®Ó ng−êi thu gom gÆp gì, tho¶ thuËn víi çc th−¬ng gia Trung Quèc.

+ Kho¶n “hoa hång” mµ nh÷ng ng−êi trung gian nµy ®−îc h−ëng cho tÊt c¶ çc dÞch vô

trªn lµ: Cø sau khi thu vÒ ®−îc 1.000 Nh©n d©n tÖ vµ ®æi ra tiÒn ViÖt nam ®−îc 1.960.000

®ång th× ng−êi thu gom ph¶i tr¶ l¹i 50.000 - 60.000 ®ång.

25

B¶ng 17: Chi phÝ ho¹t ®éng chñ yÕu cña t¸c nh©n thu gom v¶i kh«

Chi phÝ §¬n vÞ Chi phÝ

C−íc vËn chuyÓn lªn cöa khÈu T©n Thanh 1.000 ®/tÊn 300

C−íc vËn chuyÓn tõ hé n«ng d©n vÒ nhµ 1.000 ®/tÊn 80

Hép giÊy çt t«ng + B¨ng dÝnh, nil«ng,… 1.000 ®/tÊn 355

Bèc v¸c 1.000 ®/tÊn 30

Thuª L§ ph©n lo¹i v¶i + ®ãng hép 1.000 ®/tÊn 10

Chi phÝ cho trung gian ®Þa ph−¬ng 1.000 ®/tÊn 70

Chi phÝ cho trung gian L¹ng s¬n 1.000 ®/tÊn 720

Tæng chi phÝ 1.000 ®/tÊn 1.565 (Nguån: Sè liÖu ®iÒu tra, 09/2005)

Cã thÓ thÊy ng−êi thu thu gom vμ bu«n b¸n tham gia vμo çc kªnh tiªu thô v¶i thiÒu Thanh

Hμ ë H¶i d−¬ng rÊt nhiÒu vμ ®a d¹ng vÒ h×nh thøc. Ho¹t ®éng cña hä chØ mang tÝnh ®éc lËp mμ

ch−a ®−îc tæ chøc hay liªn kÕt thμnh mét m¹ng l−íi thèng nhÊt nªn th−êng gÆp nhiÒu khã

kh¨n trong qu¸ tr×nh kinh doanh cña m×nh. Cã nªn ch¨ng víi mçi thÞ tr−êng cÇn tËp hîp nh÷ng

ng−êi thu gom, bu«n b¸n v¶i thiÒu nh»m n©ng cao n¨ng lùc vμ h¹n chÕ nh÷ng rñi ro trong qu¸

tr×nh kinh doanh. Qua qu¸ tr×nh kh¶o s¸t cña chóng t«i, çc hé thu gom bu«n b¸n cho biÕt viÖc

tiªu thô v¶i cña HiÖp héi cã nhiÒu h¹n chÕ v× n¨ng lùc vμ kinh nghiÖm cña tæ kinh doanh mÆc

giï cã nhiÒu lîi thÕ h¬n ®èi víi kh¸ch hμng nh− th−¬ng hiÖu s¶n phÈm, t− çch ph¸p nh©n,…

Thùc tÕ nh÷ng ng−êi nμy rÊt s½n sμng tham gia vμo ho¹t ®éng tiªu thô v¶i thiÒu trong hiÖp héi

vμ chia sÎ rñi ro víi nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt. Nh×n chung mong muèn cña hä lμ:

- Th−¬ng hiÖu s¶n phÈm cÇn sím ®−îc ¸p dông réng r·i ®Ó giíi thiÖu vμ qu¶ng ço s¶n

phÈm, nhÊt lμ thÞ tr−êng n−íc ngoμi. Mét chñ bu«n cho biÕt n¨m 2005 võa qua ®· liªn hÖ víi

chñ bu«n Trung Quèc nh−ng s¶n phÈm kh«ng cã th−¬ng hiÖu nªn kh«ng ký ®−îc hîp ®ång.

- S¶n phÈm ®Çu vμo ®−îc ®¶m b¶o tuyÖt ®èi vÒ sù ®ång ®Òu chÊt l−îng, mÉu m·

- §−îc hç trî çc th«ng tin vÒ thÞ tr−êng, sù biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶: Mét sè hé mua t¹i Thanh

Hμ víi gi¸ 6.000 ®ång/kg nh−ng 2 - 3 ngμy sau vËn chuyÓn vμo MiÒn nam th× gi¸ l¹i gi¶m vμ

chØ b¸n ®−îc 7.000 - 8.000 ®ång/kg dÉn ®Õn thua lç

V.4. Ng−êi b¸n lÎ vμ çc siªu thÞ V.4.1. Ng−êi b¸n lÎ

Do thêi gian nghiªn cøu cã h¹n, chóng t«i chØ tiÕn hµnh kh¶o s¸t s¬ bé mét sè t¸c nh©n

b¸n lÎ vµ çc siªu thÞ tham gia tiªu thô v¶i t¹i thÞ tr−êng Hµ Néi. Bao gåm: çc cöa hµng vµ

çc quÇy b¸n hoa qu¶, ng−êi b¸n lÎ t¹i çc chî vµ ng−êi b¸n rong trªn çc ®−êng phè.

♦ §èi víi çc cöa hμng vμ quÇy hoa qu¶:

- Çc cöa hµng vµ quÇy th−êng ®Õn chî b¸n bu«n (chî Long Biªn) ®Ó mua v¶i. Tuy nhiªn

Çc ®iÓm b¸n v¶i thiÒu Thanh Hµ −a h×nh thøc giao hµng trùc tiÕp t¹i cöa hµng nh− cña HiÖp

26

héi v¶i Thanh Hµ h¬n vµ mong muèn kÕt hîp c¶ giao v¶i kh«ng ®ãng gãi v× cöa hµng mong

muèn b¸n c¶ 2 lo¹i cho nhiÒu ®èi t−îng kh¸ch hµng.

- L−îng v¶i b¸n b×nh qu©n cña mét ®iÓm b¸n hµng kh«ng nhiÒu, trung b×nh 10-30 kg/ngµy.

- Møc chªnh lÖch gi÷a gi¸ mua vµ gi¸ b¸n dao ®éng trong kho¶ng tõ 1.000 ®/kg ®Õn 3.000

®/kg tuú theo çc ®iÓm b¸n vµ tuú theo kh¸ch hµng.

B¶ng 18: T¸c nh©n tham gia tiªu thô v¶i t−¬i trªn ®Þa bμn thμnh phè Hμ Néi

§èi t−îng Sè l−îng Møc ®é tiªu thô (%)

1. Cöa hµng vµ quÇy (®iÓm b¸n) 2.500 24,0

2. Ng−êi b¸n lÎ t¹i çc chî (ng−êi) 1.172 16,0

3. Ng−êi b¸n rong (ng−êi) 6.198 60,0 (Nguån: ViÖn rau qu¶, 2004)

♦ §èi víi ng−êi b¸n lÎ t¹i çc chî:

- Nh÷ng ng−êi nµy th−êng mua v¶i tõ chî Long Biªn vÒ b¸n

- L−îng v¶i b¸n b×nh qu©n cña nh÷ng ng−êi b¸n lÎ t¹i çc chî kho¶ng 20 - 350 kg/ngµy.

§èi víi ng−êi b¸n lÎ cã vÞ trÝ cè ®Þnh l·i kho¶ng 700.000 ®ång - 2.500.000 ®ång/tÊn v¶i t−¬i,

cßn nh÷ng ng−êi b¸n lÎ kh«ng cã vÞ trÝ cè ®Þnh chØ l·i 400.000-1.200.000 ®ång/tÊn v¶i t−¬i.

♦ §èi víi ng−êi b¸n rong:

- Lµ nh÷ng ng−êi n«ng d©n ®Õn tõ çc tØnh nh− Hµ T©y, H−ng Yªn, Hµ Nam, B¾c Giang,…

tham gia b¸n v¶i trªn thÞ tr−êng Hµ Néi. Mçi vô v¶i hä th−êng tham gia trong kho¶ng thêi gian

1 th¸ng sau ®ã trë vÒ ®Þa ph−¬ng tiÕp tôc tham gia s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.

- Khèi l−îng hµng b¸n ®−îc trung b×nh trong 1 ngµy dao ®éng tõ 50 -100 kg vµ l·i mµ

ng−êi b¸n hµng rong thu ®−îc tõ viÖc b¸n v¶i t−¬i kho¶ng 500.000 - 1.000.000 ®ång/tÊn.

V.4.2. Çc siªu thÞ tham gia tiªu thô v¶i t¹i Hμ Néi

♦ Sè l−îng siªu thÞ tham gia kinh doanh v¶i t−¬i cßn rÊt h¹n chÕ, n¨m 2004 chØ cã siªu thÞ

Intimex Bê Hå vµ Metro (n¨m 2005 cßn cã thªm 3 siªu thÞ Big C, Unimart vμ Fivimart tiªu

thô v¶i t−¬i cña HiÖp héi ®−îc 1.500 kg). Lý do mµ çc siªu thÞ cho biÕt t¹i sao hä kh«ng

muèn kinh doanh v¶i t−¬i lµ:

- Trªn thÞ tr−êng Hµ Néi, ng−êi tiªu dïng dÔ dµng mua ®−îc v¶i t−¬i ë kh¾p mäi n¬i vµ

thuËn tiÖn, gi¸ l¹i rÊt rÎ nªn kh¸ch hµng Ýt ®Õn çc siªu thÞ ®Ó mua.

- V¶i t−¬i rÊt khã b¶o qu¶n nªn kh«ng ®Ó ®−îc trong ®iÒu kiÖn qu¸ nãng hoÆc qu¸ l¹nh vµ

ngay c¶ l¹nh hîp lý còng bÞ chuyÓn mµu sau 1 ngµy ®· ®ãng gãi nªn møc ®é rñi ro rÊt cao.

- §Æc biÖt do ®©y lµ lo¹i qu¶ kh«ng ¨n trùc tiÕp mµ cßn ph¶i bãc vá vµ ng−êi tiªu dïng

còng ch−a thÊy ®−îc møc ®é nguy h¹i nªn ch−a h−íng vµo siªu thÞ mua.

♦ H×nh thøc mua vμ b¸n:

- Çc siªu thÞ ®Òu nhËn hµng tõ hiÖp Héi s¶n xuÊt vµ tiªu thô v¶i thiÒu Thanh Hµ. §Þa ®iÓm

giao hµng t¹i siªu thÞ vµ ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn: (1) tõ vïng s¶n xuÊt tíi Hµ Néi b»ng xe «t«

27

vµ (2) tõ gian hµng l−u tr÷ hµng cña HiÖp héi t¹i Hµ Néi ®Õn siªu thÞ b»ng xe m¸y. ViÖc giao

hµng do ng−êi cña HiÖp héi thùc hiÖn.

- §èi víi v¶i th−êng: Çc siªu thÞ ®Òu nhËn v¶i tõ ng−êi b¸n bu«n v¶i tõ Thanh Hµ - H¶i

D−¬ng. V¶i ®−îc giao t¹i siªu thÞ vµ vËn chuyÓn hµng ®Õn siªu thÞ b»ng xe m¸y.

- Quan hÖ gi÷a HiÖp héi vµ siªu thÞ th«ng qua hîp ®ång b»ng v¨n b¶n cã cam kÕt vÒ chÊt

l−îng s¶n phÈm; gi¸ s¶n phÈm tuú thuéc theo gi¸ thÞ tr−êng do gi¸ v¶i lu«n biÕn ®éng vµ l−îng

hµng do hai bªn tho¶ thuËn. Ngoµi ra gi÷a hä cßn ®−a ra h×nh thøc chia sÎ rñi ro nÕu nh− siªu

thÞ b¸n kh«ng hÕt hµng th× nhµ cung cÊp nhËn l¹i sè hµng ®ã ®Ó ®−a vÒ sÊy. C¶ 2 siªu thÞ ®Òu

¸p dông h×nh thøc thanh to¸n tr¶ chËm b»ng tiÒn mÆt sau 15 ngµy kÓ tõ khi giao hµng.

- Khã kh¨n gÆp ph¶i trong qu¸ tr×nh kinh doanh lµ qu¸ tr×nh b¶o qu¶n gÆp nhiÒu khã nhÊt

v× v¶i bµy b¸n tõ s¸ng ®Õn chiÒu ®· chuyÓn tõ mµu s¸ng t−¬i sang n©u x¸m, vµ nh− vËy nÕu

cuèi ngµy mµ ch−a b¸n hÕt th× ngµy h«m sau ph¶i gi¶m gi¸ rÊt nhiÒu. §Ó kh¾c phôc, çc siªu

thÞ yªu cÇu ng−êi b¸n ®ãng gãi v¶i b»ng tói PE cã ®ôc lç tèt h¬n so víi dïng tói l−íi. Tuy nhiªn

gi¸ thµnh 1 tói cao, lªn tíi 862 ®ång (®ùng 2 kg v¶i).

- Sè lÇn giao v¶i: Siªu thÞ Metro nhËn hµng 1 lÇn/ngµy vµ l−îng hµng b¸n ®−îc dao ®éng

tõ 30 - 50 kg/ngµy. Siªu thÞ Intimex do nhËn hµng cña 2 ng−êi cung cÊp kh¸c nhau nªn b×nh

thuêng mçi ng−êi giao 1 lÇn/ngµy. Tæng l−îng v¶i b¸n ®−îc trung b×nh 50 - 70 kg/ngµy.

V.5. T×nh h×nh chÕ biÕn V.5.1. H×nh thøc sÊy kh«

HiÖn nay ng−êi d©n ë Thanh hµ nãi riªng vµ H¶i d−¬ng nãi chung cã 2 h×nh thøc sÊy v¶i:

♦ Ph−¬ng ph¸p sÊy thñ c«ng truyÒn thèng: §©y lµ ph−¬ng ph¸p sÊy phæ biÕn cña çc

hé trång v¶i ë Thanh hµ vµ hÇu hÕt ë çc hé trång v¶i ®Òu cã lß sÊy kiÓu nµy. Theo −íc tÝnh ë

Thanh hµ hiÖn nay cã kho¶ng 10.000 lß sÊy nh− vËy trong çc hé víi s¶n l−îng v¶i sÊy kh«

hµng n¨m ®¹t kho¶ng 2.500 tÊn. C«ng suÊt lß sÊy cña çc hé kho¶ng 500 kg ®Õn 3.500 kg.

Thêi gian sÊy mçi mÎ th−êng tõ 7 ®Õn 10 ngµy.

♦ Ph−¬ng ph¸p sÊy lß h¬i c¶i tiÕn: Ph−¬ng ph¸p sÊy v¶i thñ c«ng cã tû lÖ qu¶ bÞ bãp

mÐo vµ ch¸y cao (30%), qu¶ v¶i sau khi sÊy th−êng bÞ nhiÔm mïi than vµ cã bôi khãi, hµm

l−îng ®−êng trong thÞt qu¶ thÊp vµ s¶n phÈm sÊy kh«ng ®ång ®Òu do nhiÖt ®é qu¸ cao. §Ó

kh¾c phôc nh÷ng nh−îc ®iÓm nµy, HiÖp héi ®· x©y dùng lß sÊy kiÓu míi b»ng çch øng dông

c«ng nghÖ sÊy gi¸n tiÕp b»ng qu¹t ®Èy h¬i nãng. ¦u ®iÓm cña h×nh thøc sÊy kiÓu míi nµy lµ:

rót ng¾n thêi gian sÊy 64 giê/ mÎ, gi¶m chi phÝ nhiªn liÖu, gi¶m tû lÖ bãp mÐo, gi¶m gi¸ thµnh

v¶i sÊy 1.468 ®/kg v¶i kh«, t¨ng chÊt l−îng vµ mÉu m· qu¶ v¶i.

Sau khi sÊy v¶i, çc hé th−êng kh«ng tiÕn hµnh ph©n lo¹i mµ ®ãng vµo çc bao t¶i kho¶ng

50 - 70 kg/bao sau ®ã b¸n l¹i cho çc hé thu gom. Çc hé thu gom th−êng ®Õn tËn nhµ hé

n«ng d©n ®Ó thu mua vµ vËn chuyÓn vµ thêi gian mua b¸n nµy th−êng diÔn ra r¶i r¸c tõ th¸ng

7 ®Õn thµng 12 hµng n¨m, tËp trung nhÊt lµ th¸ng 7 vµ th¸ng 8.

28

B¶ng 19: HiÖu qu¶ kinh tÕ cña lß sÊy v¶i c¶i tiÕn

Lß sÊy thñ c«ng Lß sÊy c¶i tiÕn Lo¹i chi phÝ

Khèi l−îng Thµnh tiÒn (®ång) Khèi l−îng Thµnh tiÒn

(®ång) Khèi l−îng v¶i t−¬i kg/mÎ/lß 2.000 kg 5.000.000 2.000 kg 5.000.000Chi phÝ than 450 kg 450.000 240kg 240.000Chi phÝ ®iÖn 0 KW 0 60 KW 48.000Thêi gian sÊy 144 giê 80 giê Chi phÝ thuª c«ng lao ®éng 10 c«ng 200.000 5 c«ng 100.000Tæng chi phÝ 5.650.000 5.388.000Thµnh phÈm kg v¶i kh«/mÎ/lß 500 kg 548 kg Gi¸ thμnh sÊy v¶i kh« (®/kg) 11.300 9.832


V.5.2. Çc h×nh thøc chÕ biÕn kh¸c

Mét sè doanh nghiÖp vµ t− nh©n ë Thanh hµ ®· tiÕn hµnh chÕ biÕn v¶i ®ãng hép xuÊt khÈu

nh−ng ch−a cã kÕt qu¶ kh¶ quan nh−: C«ng ty TNHH Mü Th¸i (HuyÖn Thanh hµ) n¨m 2005

lµm thö 10 hép vµ c«ng ty Nam TiÕn (huyÖn Nam S¸ch).

Ngoµi ra cßn 1 hé ®· tiÕn hµnh chÕ biÕn r−îu tõ v¶i nh−ng kÕt qu¶ kh«ng nhiÒu («ng M·o,

x· Hång l¹c - huyÖn Thanh hµ).

V.6. Vai trß cña çc tæ chøc trong ph¸t triÓn s¶n phÈm V.6.1. HiÖp héi s¶n xuÊt vμ tiªu thô v¶i thiÒu chÊt l−îng cao huyÖn Thanh Hμ

HiÖp héi s¶n xuÊt vµ tiªu thô v¶i thiÒu chÊt l−îng cao huyÖn Thanh Hµ ®−îc UBND huyÖn

Thanh Hµ ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp ngµy 10/07/2003 víi sù t− vÊn cña Bé m«n hÖ thèng n«ng

nghiÖp, ViÖn khoa häc kü thuËt n«ng nghiÖp ViÖt nam vµ dù ¸n DIALOGS do Céng ®ång ch©u

¢u tµi trî. HiÖp héi bao gåm çc nhãm s¶n xuÊt n»m trªn çc x· cã ®iÒu kiÖn sinh th¸i ®Æc

biÖt, mang l¹i chÊt l−îng v¶i thiÒu ngon nhÊt: Thanh S¬n, Thanh Thuû, Thanh X¸, Thanh khª,

Thanh xu©n víi tæng diÖn tÝch trång v¶i lµ 2.500 ha; s¶n l−îng v¶i t−¬i hµng n¨m kho¶ng

25.000 tÊn. N¨m 2005, hiÖp héi cã 148 thµnh viªn vµ s¶n xuÊt trªn diÖn tÝch 49ha víi s¶n

l−îng kho¶ng 200 tÊn v¶i thiÒu lo¹i 1 víi quy tr×nh s¹ch.

Çc ho¹t ®éng chÝnh cña hiÖp héi :

- Ho¹t ®éng s¶n xuÊt: ChØ ®¹o çc héi viªn thùc hiÖn s¶n xuÊt theo quy tr×nh kü thuËt chung

®Ó s¶n phÈm v¶i thiÒu cña hiÖp héi cã chÊt l−îng cao vµ ®ång ®Òu, ®¶m b¶o n¨ng suÊt æn

®Þnh qua çc vô, gi¶m rñi ro trong s¶n xuÊt.

- DÞch vô phßng trõ s©u bÖnh h¹i v¶i: HiÖp héi lµm chung c«ng t¸c dù thÝnh dù b¸o, x¸c ®Þnh

thêi ®iÓm phun thuèc hîp lý n©ng cao hiÖu qu¶ cña viÖc dïng thuèc, gi¶m tû lÖ nhiÔm s©u

bÖnh, n©ng cao chÊt l−îng.

- Qu¶n lý chÊt l−îng: HiÖp héi tæ chøc ®¸nh gi¸ chÊt l−îng, qu¶n lý çc s¶n phÈm cã chÊt

l−îng cao g¾n nh·n m¸c ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm.

29

- ChÕ biÕn: Tæ chøc øng dông c«ng nghÖ sÊy v¶i c¶i tiÕn.

- X©y dùng th−¬ng hiÖu: Lµm thñ tôc ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ ®Ó ®−îc nhµ n−íc b¶o hé.

- TiÕp cËn thÞ tr−êng: Liªn kÕt víi çc t¸c nh©n cã nhu cÇu chÊt l−îng cao, nhÊt lµ hÖ thèng

siªu thÞ ®Ó tiªu thô çc s¶n phÈm v¶i t−¬i vµ v¶i kh«.

- DÞch vô ®μo t¹o: Tæ chøc çc ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, tËp huÊn n©ng cao kü thuËt ch¨m sãc vµ

phßng trõ s©u bÖnh cho c©y v¶i.

Nh÷ng khã kh¨n trong ho¹t ®éng cña hiÖp héi

- VÒ phÝa ng−êi n«ng d©n:

+ Quy m« s¶n xuÊt n«ng hé nhá lÎ, ®iÒu kiÖn kinh tÕ kh¸c nhau vµ tr×nh ®é nhËn thøc kh¸c

nhau nªn viÖc tiÕp thu ®Ó øng dông mét quy tr×nh chung gi÷a çc hé ch−a ®−îc ®ång nhÊt.

+ Kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é tæ chøc çc ho¹t ®éng dÞch vô tËp thÓ cña ng−êi d©n cßn yÕu.

+ KiÕn thøc vÒ thÞ tr−êng cßn nhiÒu h¹n chÕ vµ thiÕu nh¹y bÐn. Ng−êi n«ng d©n chØ quen

lµm c«ng viÖc cña ng−êi thu gom ®¬n thuÇn.

- PhÝa çc c¬ quan chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vµ çc phßng ban chuyªn m«n: H¹n chÕ vÒ

nguån lùc vµ kiÕn thøc chuyªn m«n trong ho¹t tæ chøc hiÖp héi kiÓu míi cho nªn hä gÆp nhiÒu

lóng tóng trong t− vÊn kü thuËt, x©y dùng tæ chøc vµ qu¶n lý ho¹t ®éng cña hiÖp héi.

- PhÝa ®èi t¸c kinh doanh: Ch−a t×m ®−îc çc ®èi t¸c kinh doanh lín thùc sù trung thµnh víi

v¶i thiÒu Thanh Hµ. PhÇn lín çc ®èi t¸c kinh doanh trong mét vô hä cã thÓ bu«n v¶i thiÒu cña

nhiÒu vïng kh¸c nhau, tïy theo c¬ chÕ gi¸ c¶ cña tõng vïng. ViÖc liªn kÕt víi çc ®èi t¸c kinh

doanh ®Ó x©y dùng mét ngµnh hµng v¶i thiÒu Thanh Hµ riªng biÖt cßn nhiÒu h¹n chÕ. MÆt

kh¸c hiÖp héi míi thµnh lËp, c¬ së vËt chÊt cßn nghÌo nµn, quy m« ch−a ®ñ lín ®Ó t¹o ®−îc

niÒm tin ®èi víi çc ®èi t¸c.

- YÕu tè thÞ tr−êng:

+ Çc t¸c nh©n trong thÞ tr−êng ho¹t ®éng kh«ng cã tæ chøc chÆt chÏ, ch−a cã thÓ chÕ râ

rµng tõ ®ã t¹o ra sù thiÕu æn ®Þnh trong thÞ tr−êng.

+ ThÞ tr−êng thiÕu æn ®Þnh, gi¸ c¶ biÕn ®éng hµng ngµy. V¶i thiÒu Thanh Hµ bÞ c¹nh tranh

vÒ gi¸ víi v¶i thiÒu çc vïng kh¸c cã chÊt l−îng kÐm h¬n.

+ V¶i thiÒu chÝn qu¸ tËp trung, thêi vô qu¸ ng¾n viÖc tæ chøc qu¶ng b¸ s¶n phÈm gÆp

nhiÒu khã kh¨n. Khi viÖc qu¶ng b¸ s¶n phÈm ph¸t huy hiÖu lùc th× mïa vô còng ®· kÕt thóc.

+ Do chÝn qu¸ tËp trung t¹o ra hiÖn t−îng mÊt c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇu t¹i thêi ®iÓm thu

ho¹ch ré, cho nªn v¶i thiÒu xuèng gi¸ rÊt nhanh t¹i thêi ®iÓm gi÷a vô.

V.6.2. Vai trß cña çc tæ chøc ë ®Þa ph−¬ng

CÊp trung −¬ng:

- ViÖn nghiªn cøu vμ tr−êng ®¹i häc lµ n¬i cung cÊp çc dÞch vô vÒ çc tiÕn bé kü thuËt

míi: kü thuËt ch¨m sãc, phßng trõ s©u bªnh vµ c«ng nghÖ sau thu ho¹ch. Tuy nhiªn nh÷ng c¬

quan nµy chØ nghiªn cøu tõng tr−êng hîp, vÝ dô: nghiªn cøu lµm chËm chÝn qu¶ v¶i, lß sÊy v¶i

c¶i tiÕn hay mét sè ®èi t−îng s©u bÖnh h¹i chÝnh,…. Mét sè vÊn ®Ò s¶n xuÊt yªu cÇu nh−ng

30

kÕt qu¶ nghiªn cøu cña ViÖn, tr−êng ch−a ®¸p øng ®−îc: ®iÒu kiÖn chi phèi sù ra hoa ®ùc hay

hoa çi, c«ng nghÖ b¶o qu¶n v¶i t−¬i, sù biÕn ®æi mµu cña v¶i sÊy trong qu¸ tr×nh b¶o qu¶n,…

- Côc së h÷u trÝ tuÖ - Bé Khoa häc C«ng nghÖ & M«i tr−êng: Lµ c¬ quan duy nhÊt ë ViÖt

Nam cÊp b»ng chøng nhËn nh·n hiÖu hµng ho¸. Nh·n hiÖu v¶i thiÒu Thanh Hµ cña hiÖp héi

®· ®−îc côc së h÷u trÝ tuÖ cÊp b»ng chøng nhËn vµ l« g« ®−îc b¶o hé.

CÊp tØnh

- Së Néi vô: Gióp HiÖp héi hoµn thiÖn çc thñ tôc thµnh lËp HiÖp héi vµ t− vÊn cho UBND

tØnh trong viÖc ra quyÕt ®Þnh c«ng nhËn ra ®êi cña HiÖp héi.

- Së NN & PTNT vμ TT KhuyÕn n«ng hç trî vµ gi¸m s¸t çc vÊn ®Ò vÒ kü thuËt s¶n xuÊt

- Së Khoa häc C«ng nghÖ & M«i tr−êng hç trî tµi chÝnh tiÕn hµnh nghiªn cøu mét sè vÊn

®Ò cho HiÖp héi: thñ tôc ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸, ph©n tÝch chÊt l−îng v¶i, mÉu ®Êt,…

CÊp huyÖn

- UBND huyÖn lµ c¬ quan qu¶n lý trùc tiÕp th«ng qua Phßng N«ng nghiÖp vµ Tr¹m

KhuyÕn n«ng gióp gi¶i qiuyÕt mét sè khã kh¨n trong kü thuËt s¶n xuÊt, ®ång thêi ®Ò ra mét sè

chÝnh s¸ch hç trî thóc ®Èy viÖc l−u th«ng v¶i thiÒu trong huyÖn: Ng¨n cÊm kh«ng cho xe chë

v¶i thiÒu vïng kh¸c chë vµo Thanh Hµ, miÔn thu thuÕ giao th«ng ®èi víi çc ph−¬ng tiÖn vËn

chuyÓn v¶i Thanh Hµ trong vô thu ho¹ch, hç trî kinh phÝ trong ho¹t ®éng xóc tiÕn th−¬ng m¹i.

CÊp x·: UBND x· ®· hç trî HiÖp héi mÆt b»ng ®Ó x©y dùng trô së

VI. Qóa tr×nh h×nh thμnh gi¸ vμ ph©n chia lîi nhuËn gi÷a çc t¸c nh©n Trong ph¹m vi nghiªn cøu, chóng t«i chØ cã thÓ lùa chän mét sè kªnh hµng mang tÝnh chÊt

®¹i diÖn cho ho¹t ®éng th−¬ng m¹i v¶i ë ®©y ®Ó t×m hiÓu vµ ®¸nh gi¸ chi tiÕt. ViÖc tÝnh to¸n

qu¸ tr×nh h×nh thµnh gi¸ s¶n phÈm trong mçi kªnh hµng ®−îc thùc hiÖn dùa trªn nguyªn t¾c:

(1) S¶n phÈm ®−îc chän m¹ng tÝnh chÊt ®Æc tr−ng cho mçi kªnh hµng; (2) Gi¸ s¶n phÈm ®−îc

tÝnh lµ gi¸ trung b×nh n¨m 2005; (3) Çc gi¸ trÞ ®−îc tÝnh trªn 1kg s¶n phÈm.

- Kªnh 1 (v¶i lo¹i 1 ®i miÒn Nam): Hé s¶n xuÊt “S¸o v¶i” thu gom lín ®Þa ph−¬ng

Chñ bu«n miÒn Nam B¸n bu«n miÒn Nam B¸n lÎ Ng−êi tiªu dïng

- Kªnh 2 (v¶i t−¬i lo¹i 2 ®i Trung Quèc): Hé s¶n xuÊt “S¸o v¶i” thu gom lín ®Þa

ph−¬ng Chñ bu«n Lµo Cai Chñ bu«n Trung Quèc.

So s¸nh 2 kªnh hµng nµy cho thÊy: S¶n phÈm v¶i thiÒu t−¬i tiªu thô ë çc tØnh miÒn Nam

lu«n yªu cÇu chÊt l−îng cao h¬n vµ ®−îc thu mua víi gi¸ cao h¬n so víi s¶n phÈm ®i Trung

quèc. MÆt kh¸c do chñ bu«n Trung quèc mua víi gi¸ rÊt thÊp1 nªn nªn çc chñ bu«n ®Þa

ph−¬ng vµ chñ bu«n Lµo cai kh«ng cã l·i nhiÒu so víi chñ bu«n miÒn Nam. §ã còng lµ

nguyªn nh©n chÝnh gi¶i thÝch t¹i sao v¶i thiÒu Thanh hµ kh«ng tiªu thô sang Trung quèc ®−îc.

1 Kh¸c víi chñ bu«n Trung quèc thu mua v¶i ë Lôc ng¹n, v¶i Thanh Hµ tiªu thô sang Trung quèc qua cöa khÈu Lµo cai kh«ng yªu cÇu cao vÒ chÊt l−îng, qu¸ tr×nh vËn chuyÓn kh«ng ®−îc b¶o qu¶n b»ng bÊt cø h×nh thøc nµo nªn chÊt l−îng v¶i kÐm vµ chñ bu«n Trung quèc th−êng mua víi gi¸ rÊt thÊp.

31

B¶ng 20: Qu¸ tr×nh h×nh thμnh gi¸ v¶i t−¬i ®i miÒn Nam vμ Trung Quèc (§vt: ®ång/kg)

Kªnh 1 (v¶i t−¬i) Kªnh 2 (v¶i t−¬i) T¸c nh©n Gi¸

mua Chi phÝ

Gi¸ b¸n

Lîi nhuËn

Gi¸ mua

Chi phÝ

Gi¸ b¸n

Lîi nhuËn

Hé s¶n xuÊt 5500 5000 S¸o v¶i (thu gom nhá) 5500 0 6000 500 5000 0 5500 500

Thu gom lín ®/p 6000 70 6150 80 5500 70 5650 80

Chñ bu«n ngo¹i tØnh 6150 2265 9000 585 5650 1550 7500 300

B¸n bu«n miÒn Nam 9000 9500 500

B¸n lÎ miÒn Nam 9500 10000 500

Ng−êi tiªu dïng MN 10000 Chñ bu«n Trung quèc 7500

(Nguån: Sè liÖu ®iÒu tra, 09/2005)

Lîi nhuËn cña çc t¸c nh©n tham gia kªnh hµng còng rÊt kh¸c nhau, nh÷ng ng−êi thu gom

cã l·i/kg s¶n phÈm thÊp h¬n so víi çc hé bu«n b¸n lÎ. Tuy vËy nÕu tÝnh lîi nhuËn cña mçi t¸c

nh©n trong c¶ vô v¶i th× râ rµng hé thu gom vÉn lµ ng−êi cã lîi nhÊt v× khèi l−îng s¶n phÈm thu

gom lín trong khi hä kh«ng ph¶i mÊt kho¶n chi phÝ nµo.

- Kªnh 3 (v¶i lo¹i 1 ®i H¶i Phßng, Hμ néi, H¶i d−¬ng): Hé s¶n xuÊt Bu«n b¸n nhá ®Þa

ph−¬ng Ng−êi tiªu dïng.

§©y lµ kªnh hµng tiªu thô chñ yÕu s¶n phÈm v¶i t−¬i ®i çc tØnh H¶i phßng, Hµ néi, H¶i

d−¬ng (70%) vµ cã rÊt Ýt t¸c nh©n tham gia. Ng−êi bu«n b¸n nhá gi÷ vai trß quan träng vµ lµ

cÇu nèi trùc tiÕp gi÷a ng−êi s¶n xuÊt ®Õn tËn ng−êi tiªu dïng.

- Kªnh hµng v¶i kh« (v¶i kh« lo¹i 1 ®i Trung Quèc): Ng−êi SX Trung gian ®Þa ph−¬ng

Chñ bu«n ®Þa ph−¬ng Trung gian L¹ng S¬n Chñ bu«n Trung Quèc

B¶ng 21: Qu¸ tr×nh h×nh thμnh gi¸ s¶n phÈm v¶i t−¬i trong kªnh hμng ng¾n ®i H¶i Phßng vμ s¶n phÈm v¶i sÊy kh« ®i Trung Quèc (§vt: ®ång/kg)

Kªnh 3 (v¶i t−¬i) Kªnh hµng v¶i kh« T¸c nh©n Gi¸

mua Chi phÝ

Gi¸ b¸n

Lîi nhuËn

Gi¸ mua

Chi phÝ

Gi¸ b¸n

Lîi nhuËn

Hé s¶n xuÊt 5500 19000

Bu«n b¸n nhá ®/p 5500 405 8500 2095

Trung gian ®/p 19000 0 19070 70

Chñ bu«n ®/p 19070 1495 23000 2435

Trung gian L¹ng S¬n 23000 0 2300 720 Chñ bu«n Trung quèc 23000

Ng−êi tiªu dïng 8000 (Nguån: Sè liÖu ®iÒu tra, 09/2005)

32

VII. Th¶o luËn VII.1. VÊn ®Ò vÒ kü thuËt vμ ph¸t triÓn s¶n phÈm V¶i thiÒu Thanh Hµ mÆc dï ®−îc ng−êi tiªu dïng kh¾p n¬i biÕt ®Õn bëi chÊt l−îng ®Æc biÖt

cña nã. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh th−¬ng m¹i ho¸ s¶n phÈm hiÖn nay, ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña

kh¸ch hµng, nhÊt lµ nh÷ng kh¸ch hµng khã tÝnh nh− ë MiÒn Nam, Hµ Néi, ®Æc biÖt lµ thÞ tr−êng

xuÊt khÈu th× ng−êi n«ng d©n gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n vÒ kü thuËt ®Ó cã thÓ ®¹t ®−îc nh− yªu

cÇu cña thÞ tr−êng: viÖc bãn ph©n thiÕu c©n ®èi, thiÕu kali ¶nh h−ëng ®Õn ®é ngät vµ mÉu m·

qu¶ v¶i; ch−a khèng chÕ ®−îc mét sè ®èi t−îng s©u bÖnh g©y h¹i; thãi quen thu ho¹ch muén

lµm gi¶m mÉu m·, kh«ng hÊp dÉn kh¸ch hµng,….

Sù ra ®êi cña HiÖp héi s¶n xuÊt vµ tiªu thô v¶i thiÒu Thanh hµ ®· liªn kÕt nh÷ng ng−êi

n«ng d©n s¶n xuÊt vµ ch¨m sãc v¶i theo quy tr×nh kü thuËt chung nh»m kh¾c phôc nh÷ng h¹n

chÕ trªn. KÕt qu¶ lµ: Gi¶m tû lÖ nhiÔm s©u ®ôc qu¶ vµ çc bÖnh th¸n th−, s−¬ng mai trªn qu¶;

®ång thêi viÖc ¸p dông chÕ phÈm KIVIVA ®· lµm gi¶m kh¶ n¨ng rông qu¶ 5,5%; träng l−îng

qu¶ t¨ng 6,7%; gi¶m tû lÖ n¸m vá 3,8%; kÐo dµi thêi gian chÝn 5 - 7 ngµy; n¨ng suÊt v¶i t¨ng

11%.

V× vËy viÖc phæ biÕn réng r·i quy tr×nh kü thuËt lµ ®iÒu rÊt cÇn thiÕt ®ång thêi ph¶i chØ ®¹o

vµ gi¸m s¸t çc hé trong viÖc tu©n thñ quy tr×nh tõ kh©u s¶n xuÊt ®Õn kh©u thu ho¹ch, ®¶m

b¶o nguyªn t¾c n©ng cao chÊt l−îng vµ vÖ sinh an toµn thùc phÈm cña v¶i thiÒu. Quy tr×nh

ch¨m sãc v¶i thiÒu Thanh Hµ ®−îc x©y dùng chung dùa trªn c¬ së ®iÒu kiÖn tù nhiªn, ®iÒu

kiÖn kinh tÕ n«ng hé ë tõng vïng cho phï hîp vµ nh÷ng yªu cÇu chÊt l−îng v¶i thiÒu cña thÞ

tr−êng. Ph−¬ng ph¸p x©y dùng quy tr×nh cÇn ®−îc ¸p dông mét çch tæng hîp víi sù tham gia

cña ng−êi d©n, çc chuyªn gia kÕt hîp víi çc thµnh tùu nghiªn cøu trong vµ ngoµi n−íc.

VII.2. TiÕp cËn thÞ tr−êng Nh×n chung viÖc tiÕp cËn thÞ tr−êng cña ng−êi s¶n xuÊt cßn nhiÒu h¹n chÕ vµ thiÕu nh¹y

bÐn, chØ quen lµm c«ng viÖc cña ng−êi thu gom ®¬n thuÇn. ViÖc tiªu thô s¶n phÈm cña ng−êi

s¶n xuÊt hoµn toµn phô thuéc vµo çc chñ bu«n nªn nhiÒu khi bÞ Ðp gi¸. §Æc biÖt viÖc n¾m b¾t

th«ng tin thÞ tr−êng cßn rÊt h¹n chÕ, nhÊt lµ sù biÕn ®éng thÊt th−êng cña gi¸ c¶.

Sù ra ®êi cña HiÖp héi v¶i thiÒu Thanh Hµ lµ mét h−íng ®i míi trong viÖc tiÕp cËn thÞ

tr−êng vµ qu¶ng b¸ s¶n phÈm. MÆc dï ch−a ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ râ rÖt nh÷ng ®©y thùc sù

lµ c¬ héi ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm trong kinh tÕ thÞ tr−êng. Trong thêi gian tíi,

ngoµi viÖc më réng ¸p dông quy tr×nh kü thuËt, hiÖp héi cÇn më réng h¬n n÷a sù tham gia cña

nh÷ng ng−êi thu gom, bu«n b¸n trong vµ ngoµi ®Þa ph−¬ng. §©y chÝnh lµ nh÷ng nh©n tè quan

träng trong viÖc ph¸t triÓn th−¬ng hiÖu vµ tiªu thô s¶n phÈm.

VII.3. Çc vÊn ®Ò vÒ chÝnh s¸ch vμ tæ chøc, qu¶n lý s¶n phÈm Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c©y v¶i ë H¶i d−¬ng trong thêi gian qua vµ ®Æc biÖt lµ ë Thanh

Hµ lu«n ®−îc sù quan t©m vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm

33

cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng: Thùc hiÖn quy ho¹ch chuyÓn ®æi ®Êt n«ng nghiÖp, ®Çu t− x©y

dùng c¬ së h¹ tÇng, hç trî s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm,…. Mét sè chÝnh s¸ch quan träng

liªn quan ®Õn sù ph¸t triÓn ngµnh hµng v¶i thiÒu Thanh Hµ nh−:

- NghÞ ®Þnh 88 cña ChÝnh phñ ®· t¹o mét hµnh lang th«ng tho¸ng cho qu¸ tr×nh thµnh lËp

HiÖp héi s¶n xuÊt vµ tiªu thô v¶i thiÒu Thanh Hµ.

- HiÖp héi s¶n xuÊt vµ tiªu thô v¶i thiÒu chÊt Thanh Hµ ®−îc UBND huyÖn Thanh Hµ ra

quyÕt ®Þnh thµnh lËp ngµy 10/07/2003 vµ QuyÕt ®Þnh 2496/2004/Q§-UB cña UBND tØnh

H¶i D−¬ng ngµy 25/06/2004 vÒ viÖc thµnh lËp HiÖp héi v¶i thiÒu Thanh Hµ. §Õn ngµy

07/03/2005, Côc së h÷u trÝ tuÖ ViÖt nam ®· cÊp giÊy chøng nhËn b¶o hé ®éc quyÒn cho

nh·n hiÖu “V¶i thiÒu Thanh Hµ” vµ ®· ®−îc l−u hµnh trªn thÞ tr−êng.

§Ó hiÖp héi s¶n xuÊt vµ tiªu thô v¶i thiÒu Thanh Hµ thùc sù lµ m« h×nh tæ chøc s¶n xuÊt vµ

tù cung cÊp dÞch vô tËp thÓ cña ng−êi d©n, cã kh¶ n¨ng qu¶n lý ®−îc chÊt l−îng s¶n phÈm th×

cÇn t¸ch b¹ch gi÷a vai trß qu¶n lý nhµ n−íc cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng víi tæ chøc cña chÝnh

nh÷ng ng−êi n«ng d©n thùc hiÖn. NghÜa lµ vai trß cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng chØ tham gia

qu¶n lý gi¸m s¸t vµ hç trî gióp ®ì thùc hiÖn.

Bªn c¹nh ®ã, vÊn ®Ò quy ho¹ch v−ên v¶i, khoanh vïng nh÷ng v−ên v¶i chÊt l−îng nhÊt

cÇn ®−îc thùc hiÖn sím. §©y lµ yÕu tè quan träng trong viÖc ®¶m b¶o chÊt l−îng s¶n phÈm, lµ

®iÒu kiÖn quan träng ®Ó ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ tr−êng.

VII.4. DÞch vô cung øng ®Çu vμo DÞch vô cung øng ®Çu vµo mµ çc hé s¶n xuÊt còng nh− ng−êi thu gom bu«n b¸n ë ®©y

quan t©m nhÊt viÖc tiÕp cËn th«ng tin vÒ thÞ tr−êng vµ nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt míi:

Th«ng tin vÒ khoa häc c«ng nghÖ sinh häc nh− çch sö dông mét sè lo¹i ph©n bãn l¸, thuèc

t¨ng kh¶ n¨ng ®Ëu qña, çc gièng v¶i sím cã thÓ ®−a vµo s¶n xuÊt: §Þa ®iÓm mua vµ çch

ch¨m sãc; th«ng tin vÒ thÞ tr−êng v¶i: diÔn biÕn gi¸ v¶i trong vô thu ho¹ch, çc kªnh tiªu thô….

Ngoµi viÖc gióp çc t¸c nh©n tiÕp cËn ®−îc çc th«ng tin kÞp thêi nh− tËp huÊn, phæ biÕn

trªn çc ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng,… th× h×nh thøc tæ chøc çc lo¹i dÞch vô ®Çu vµo nh−

cña HiÖp héi còng lµ ®iÒu cÇn ®−îc nh©n réng: Çc hé trong hiÖp héi tù tæ chøc thùc hiÖn

chung dÞch vô ®Çu vµo nh− mua chung ph©n bãn, thuèc trõ s©u,… lµm gi¶m chi phÝ.

VII.5. VÊn ®Ò vÒ tμi chÝnh vμ x©y dùng h¹ tÇng c¬ së VÊn ®Ò tµi chÝnh vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ®· ®−îc chÝnh quyÒn çc cÊp tõ TØnh ®Õn x·

quan t©m, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nh−: x©y dùng ®−êng x¸, x©y dùng çc chî ®Çu mçi, quy

ho¹ch vµ hç trî v−ên chuyÓn ®æi. MÆc dï vËy vÉn cÇn cã sù quan t©m vµ ®Çu t− h¬n n÷a tõ

çc cÊp chÝnh quyÒn, çc tæ chøc kinh tÕ x· héi trong viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n

phÈm: Hç trî gièng míi, khoa häc kü thuËt, ®Æc biÖt lµ çc thiÕt bÞ b¶o qu¶n v¶i t−¬i, s¬ chÕ vµ

®a d¹ng ho¸ çc s¶n phÈm chÕ biÕn: sÊy kh«, chÕ biÕn r−îu, cïi v¶i ®ãng hép,….

34

VIII. KÕt luËn vμ KiÕn nghÞ HiÖn nay c©y v¶i ®−îc trång phæ biÕn ë tÊt c¶ çc huyÖn cña tØnh H¶i d−¬ng víi tæng diÖn


§èi víi Thanh Hµ, c©y v¶i lµ c©y trång chñ lùc, chiÕm 2/3 diÖn tÝch canh t¸c. Toµn bé diÖn tÝch

v−ên t¹p ë ®©y ®· ®−îc c¶i t¹o ®Ó trång v¶i. DiÖn tÝch c©y v¶i ë Thanh hµ ph¸t triÓn rÊt nhanh

trong kho¶ng 10 n¨m trë l¹i ®©y vµ diÖn tÝch hiÖn nay lµ 6.745 ha, s¶n l−îng 25.000 tÊn.

§i ®«i víi t¨ng diÖn tÝch lµ t¨ng s¶n l−îng v¶i lµm cho gi¸ v¶i ngµy cµng gi¶m. Gi¸ v¶i n¨m

1995 t¹i Thanh Hµ lµ 15.000 ®ång/kg, ®Õn n¨m 2003 chØ cßn 3.500 ®ång/kg, n¨m 2004 xuèng

cµng thÊp h¬n, 2.500 ®ång/kg. N¨m 2005 gi¸ v¶i ®· t¨ng lªn 5.500 ®ång/kg nh−ng s¶n l−îng

v¶i Thanh Hµ l¹i gi¶m chØ b»ng 40% s¶n l−îng n¨m 2004. Ng−êi s¶n xuÊt gÆp nhiÒu rñi ro.

Do vô thu ho¹ch v¶i tËp trung trong thêi gian ng¾n (trong vßng 1 th¸ng) víi khèi l−îng lín,

qu¶ v¶i t−¬i l¹i khã b¶o qu¶n nªn viÖc tiªu thô gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, dÉn ®Õn rñi ro cho

ng−êi bu«n v¶i. §Ó gi¶m bít rñi ro trong qu¸ tr×nh bu«n b¸n, yªu cÇu cña kh¸ch hµng ®èi víi

chÊt l−îng qu¶ v¶i ngµy cµng kh¾t khe. Qu¶ v¶i t−¬i mÉu m· ph¶i ®Ñp, ®é ®ång ®Òu cao,

kh«ng cã s©u bÖnh (®Æc biÖt lµ s©u ®Çu qu¶).

Tuy nhiªn, trong s¶n xuÊt cßn nhiÒu bÊt cËp, kü thuËt canh t¸c cßn nhiÒu h¹n chÕ dÉn ®Õn

chÊt l−îng s¶n phÈm ch−a ®ång ®Òu, tû lÖ v¶i ®ñ tiªu chuÈn b¸n v¶i t−¬i cßn thÊp nªn ch−a

®¸p øng ®−îc yªu cÇu kh¸ch hµng, nhÊt lµ nh÷ng kh¸ch hµng khã tÝnh. Bªn c¹nh ®ã viÖc tiªu

thô s¶n phÈm còng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n do sù biÕn ®éng cña thÞ tr−êng, t×nh tr¹ng Ðp cÊp

Ðp gi¸ vµ bÞ c¹nh tranh bëi nh÷ng s¶n phÈm tõ çc vïng kh¸c, thÞ tr−êng xuÊt khÈu cßn h¹n

chÕ,…

§Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña ngµnh hµng v¶i thiÒu Thanh hµ, n©ng cao n¨ng lùc vµ hiÖu

qu¶ ho¹t ®éng cho çc t¸c nh©n tham gia, chóng t«i cã mét sè ®Ò nghÞ sau:

ChÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng, UBND çc cÊp cÇn thùc hiÖn sím çc quy ho¹ch vµ ph©n vïng

v−ên v¶i, ph©n cÊp vµ lùa chän khoanh vïng çc v−ên v¶i cã chÊt l−îng cao lµm c¬ së cho

viÖc x©y dùng “Tªn gäi xuÊt xø” “.

T¨ng c−êng c«ng t¸c qu¶ng ço tiÕp thÞ (trang Web), x©y dùng th−¬ng hiÖu s¶n phÈm cho

c¶ v¶i t−¬i vµ v¶i kh«. Më réng thÞ tr−êng tiªu thô c¶ trong vµ ngoµi n−íc

Hç trî çc hé n«ng d©n vµ çc doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh mua s¾m thiÕt bÞ b¶o qu¶n

v¶i t−¬i (kho b¶o qu¶n l¹nh), chÕ biÕn v¶i ë d¹ng sÊy c«ng nghÖ lß c¶i tiÕn….

Së n«ng nghiÖp vµ Trung t©m khuyÕn n«ng tØnh phèi hîp víi çc nhµ khoa häc ë çc

tr−êng vµ çc ViÖn nghiªn cøu ®Ó x©y dùng quy tr×nh s¶n xuÊt chuÈn vµ ®−îc Bé n«ng

nghiÖp chøng nhËn.

Çc c¬ quan chuyªn m«n cña ®Þa ph−¬ng nh− Së n«ng nghiÖp, Phßng n«ng nghiÖp, Trung

t©m khuyÕn n«ng,…. cÇn phèi hîp chÆt chÏ víi çc nhµ khoa häc ®Ó tæ chøc nghiªn cøu,

tuyÓn chän gièng c©y tèt, ®Æc biÖt lµ gièng v¶i chÝn sím, chÝn muén ®Ó r¶i vô. §Æc biÖt lµ

viÖc øng dông vµ hç trî chuyÓn giao çc tiÕn bé khoa häc kü thuËt nh− kü thuËt ch¨m sãc

theo quy tr×nh hiÖn ®¹i, dïng ho¹t chÊt Kiviva lµm chËm chÝn qu¶ v¶i trªn c©y,…

35

VÒ phÝa dù ¸n Metro vμ ch−¬ng tr×nh MPI - GTZ SMED cÇn tËp trung t¸c ®éng vμo:

- Lùa chän vïng can thiÖp: §ã lµ huyÖn Thanh Hµ, trong ®ã vïng s¶n xuÊt 1 bao gåm 5 x·

cã ®iÒu kiÖn sinh th¸i ®Æc biÖt: Thanh S¬n, Thanh Thuû, Thanh X¸, Thanh Khª vµ Thanh Xu©n

víi tæng diÖn tÝch trång v¶i h¬n 16.000 ha (chiÕm gÇn 25% tæng diÖn tÝch toµn huyÖn), s¶n

l−îng v¶i t−¬i hµng n¨m ®¹t kho¶ng 25.000 tÊn. §©y lµ vïng trång v¶i cã lÞch sö sím nhÊt,

chÊt l−îng v¶i thiÒu ngon nhÊt, gièng v¶i thiÒu chÝnh vô chiÕm tû lÖ cao nhÊt,… vµ ng−êi s¶n

xuÊt cã kü thuËt canh t¸c tèt nhÊt.

Ngoµi ra cßn gåm 6 x· khu Hµ §«ng thuéc vïng s¶n xuÊt 2 lµ Hîp §øc, Tr−êng Thµnh,

Thanh BÝnh, Thanh Hång, Thanh C−êng, VÜnh LËp víi tæng diÖn tÝch 1.381 ha (chiÕm 21%

toµn huyÖn). V¶i ë ®©y còng cã chÊt l−îng cao vµ chñ yÕu lµ çc gièng chÝn sím.

- §Ò xuÊt çc t¸c nh©n vμ t¨ng c−êng n¨ng lùc ho¹t ®éng:

+ HiÖp héi s¶n xuÊt vμ tiªu thô v¶i thiÒu Thanh Hμ: Do míi ®−îc thµnh lËp tõ n¨m 2004

nªn hiÖp héi cÇn ®−îc hç trî vÒ vèn vµ trang thiÕt bÞ ®Ó ho¹t ®éng: ph−¬ng tiÖn b¶o qu¶n v¶i

t−¬i, kho ch−a vËt t−, trang thiÕt bÞ ho¹t ®éng,… ®Æc biÖt lµ viÖc x©y dùng “tªn gäi xuÊt xø””

cho s¶n phÈm v¶i thiÒu Thanh hµ. HiÖp héi còng cÇn ®−îc ®µo t¹o t¨ng c−êng n¨ng lùc vÒ

qu¶n lý vµ n¨ng lùc tiÕp cËn thÞ tr−êng ®Ó cã thÓ më réng quy m« ho¹t ®éng trong vïng.

+ §èi víi çc hé s¶n xuÊt: §−îc tiÕp cËn çc kü thuËt canh t¸c vµ b¶o qu¶n, chÕ biÕn míi

th«ng qua çc líp tËp huÊn kü thuËt, hç trî mét phÇn kinh phÝ trong viÖc tiÕp cËn çc dÞch vô

míi nµy: hç trî kinh phÝ mua ho¹t chÊt Kiviva, ph−¬ng tiÖn b¶o qu¶n, ®ãng gãi,…

+ T¸c nh©n thu gom vμ bu«n b¸n: §©y lµ nh÷ng ng−êi rÊt nh¹y bÐn víi thÞ tr−êng nhê kinh

nghiÖm ho¹t ®éng l©u n¨m. Tõ tr−íc ®Õn nay, môc ®Ých cuèi cïng trong ho¹t ®éng cña hä lµ

lîi nhuËn mµ kh«ng quan t©m ®Õn viÖc chia sÎ rñi ro víi çc t¸c nh©n kh¸c, nhÊt lµ çc hé s¶n

xuÊt. V× vËy cÇn tæ chøc thèng nhÊt ®−îc çc t¸c nh©n theo tõng kªnh hµng thµnh mét tæ chøc

ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô, ch¼ng h¹n kªnh ®i miÒn Nam bao gåm: thu gom ®Þa ph−¬ng,

chñ bu«n miÒn Nam,… tõ ®ã n©ng cao n¨ng lùc cho hä trong viÖc tiªu thô vµ qu¶n lý chÊt

l−îng v¶i thiÒu Thanh Hµ chÊt l−îng cao ®Õn ng−êi tiªu dïng: Kü thuËt b¶o qu¶n, ph©n lo¹i vµ

®ãng gãi, vËn chuyÓn, qu¶ng ço vµ tiÕp thÞ, ký hîp ®ång víi çc ®èi t¸c.

+ T¸c nh©n chÕ biÕn: §−îc hç trî kinh phÝ x©y dùng trang thiÕt bÞ m¸y mãc vµ n¾m b¾t

®−îc çc kü thuËt b¶o qu¶n, ®−îc tiÕp cËn vµ hç trî c«ng nghÖ chÕ biÕn hiÖn ®¹i. Bªn c¹nh ®ã

cÇn x©y dùng hÖ thèng gi¸m s¸t vÒ chÊt l−îng vÖ sinh vµ an toµn thùc phÈm. KhuyÕn khÝch,

hç trî ®a d¹ng ho¸ çc s¶n phÈm chÕ biÕn v× hiÖn nay ngoµi sÊy v¶i th× çc ho¹t ®éng kh¸c

cßn rÊt h¹n chÕ. Mét sè t¸c nh©n chÕ biÕn cÇn ®Ò xuÊt lµ:

Hé sÊy v¶i theo ph−¬ng ph¸p c¶i tiÕn nh− «ng Hîi, «ng T¸m x· Thanh x¸

C«ng ty chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu hoa qu¶ H¶i d−¬ng

XÝ nghiÖp chÕ biÕn Thanh Hµ (x· CÈm ChÕ): Cã kho b¶o qu¶n l¹nh vµ chÕ biÕn v¶i kh«

®ãng hép

C«ng ty Nam TiÕn (huyÖn Nam S¸ch): ChÕ biÕn ®ãng hép

36

Date post:	22-Feb-2020
Category:	Documents
Upload:	others
View:	0 times
Download:	0 times

Ph©n tÝch ngμnh hμng v¶i thiÒu thanh hμ t¹i in HAI DUONG... · 2006-01-20 · Nh÷ng n¨m...

Documents