D. D

O R A T I O / MOR1ENT1S JACOBI

AD F1LIOS.G e n . XLIX : i - - 2 7 .

VERSIONE e t N O TIS E X P L IC A T A ,

C U JU S P A R T E M T E R T I A M ,

CONS. A M P L. F A C U L T . P H ILO S. UPS.

rUBLICO EXAMINI SUBJICIUNT

ADAMUS A F Z E L IU S A R V I D S S O N ,

ET

S T IP E N D IA KIUS REGIUS

CHRISTOPHORUS DAHL ,v e s t r o g o t h ; .

/

IN AUD. CAR. MAJ. D. XVIII JUN. ANN. MDCCLXXVII,

U P i A L I Æ , T Y P I 5 E D M A N N I A N I S .

( / ~ ? / , : . ,6 ^ C' -t L i u ^ ^

VIRO

AMPLISSIMO a t q v e EXPERIENTISSIM O,

DOMINO

D oct. JON Æ SIDRÉN >A d R e g ia m A c a d e m ia m U p s a l i e n s e m

M e d i c i n æ P r a c t i c e s P R O F E S S O R I

R e g i o e t O r d i n a r i o ,

R eg. S o c i e t . S c i e n t . U p s . MEMBRO;

PATRONO BENIGNISSIMO,\

S A C R U M .

VIRO

SPE C TA TISSIM O E T E X P E R IE N T IS S IM O ,

D m A N D R E Æ S I L V I O , , ,

PH ARM ACO PO LÆ SCAR EN SI

D E X TER RIM O ,

A V U N C U LO O P TIM O ,

V

E a m dem y quam Defun&is debuffit Parentibus,#,

Ucriusque Æ m u l o , vel V i v o adhuc P a t r i pietatemm

publice declarare pragefliit

V e r s , i i e t 12.

|V>3 D3D UON 0 2 npT J^l m W p jV nDNpa dot 'h'bzn :nniD D'aar mai itio1?

isVna n=w p^iI I . Alligans viti afellam fuum & generofo pal

miti filium afinæ fuæ; lavabit vino veftem fuam & fanguine uvarum tegumentum fuum. ^ . O c u lis rubicundus vino & dentibus albefcens lade.

Regiones illas terræque Chananæse tractus, qui tribuî, a Juda oriundæ, forte in pofterum contingerent, horumque divitias cum adfluentia rerum maxime neces- fariarum, poeticis admodum coloribus & allegoriis de-; pingit Jacobus: dum uvarum in primis excellentiam pa- fcuorumque fertilitatem extollit. Tantam enim vitium prædicit fore abundantiam, ut ad præffantiffimas jumenta faa alligaturi coloni, nihil inde detrimenti viderentur fibi capturi: tantam vini adfluenciam, ut non potionifo- lum largiter fufficeret, ipfaque adeo illorum facies & o- culi pradertim rubicundo fufTunderentur colore, verum etjam ad veftes infuper abluendas, pro aqua, vini daretur copia: tantam denique pecudum multitudinem, ut la3 e cibisque ex eo confia is potjffimum vefcerentur felices incolæ.

V er s . i i .

De propria phyficaqae vocis ’qDtf vinciendi, ligandi, N ;«*•

Oratio tnorientis

jungendi notione, nemo quidem dubitat, quin illa huic loco fit aptifiima, quamque ideo cooptarunt Interpretum finguli. Nec aliter vocem ipfam cepit RASCHIUS, quique illum fequuntur Rabbini alii, fametfi integram phrafin explicaverint: nm* 1ÖJD U W n n K YJ? jfij? YDK’, alligabit viti afellum unum , illi que onerando unica fatis erit vitis. Sed de leftione hacce vulgo recepta controver- fiam moverunt Critici recentiffimi, v. gr. HOUBIGAN- T U S a) & D. DURELLUS b). Scilicet per illam putant incommodum gigni fenfum, & Jo d ifiud, in fine con- fpicuum, hoc pa3 o peregrinum efie atque infolitum. Quamobrem fatius ducunt codices fcqui Samaritanos, qui habent, 'YCN j quod vocabulum cum punctis Ca- tepb - Patacb , Scburek, & Tzere pronuntiandum volunt, ut fit participium Paul pluralis numeri ablato □, atque adeo vertunt: alligati Junt. Verum, præterquam quod forma fictus regiminis heic non videatur fatis ap- pofita, conje&uræ et jam allata: obfiabit fequeas tum n o men n*vy, tum verbum a&ivum CDD, utrumque & in numero fingulari ufurpatum & fine dubio huc referendum. Neque enim efi, cur ejusmodi opinionis fiabi- liendæ ergo , hxc etjam vocabula & plura in nofiro com mate obvia, cum viris fupra laudatis lima perfequamur, ne dicam pro arbitrio permutemus; quando fenlus nihi

lo«) Bil)l. Hebraica cum notis erit. & verfione Lat. cer. Lut. Par.

17ÇI. F:o Tom. I. p. 164. b ) The Hebrew Text of the Parallel Prophecies of Jacob and Moias,, relating to the twelve Tribes, Oxf. MDCCLXIII» 4:0 p. 71. fq.

lo minus, fi quid ego judicem, maneat «eque perfpicuus.’

Et ad Jod illud finale quod attinet, pro paragogico, ut

vocatur, accipiant, qui id commodum putaverint. SCHUL-

TENSIUM potius fequar ego , qui vim & originemad-

fixi exiilimat illi revocandam, ideoque heic vertendum :

ligans m ihi, eo nempe fenfu, quo ^ & 7? apud Hebrae

o s , pci & coi apud Graecos, fubjuncla verbis, farpe depre

henduntur haud inelegantem utriusque linguæ idioti-

fmum prodere. Litteram Jod in voce fequenti *03 quum

Grammatici pro nude paragogica habeant, non magno

pere refrager. Sed tamen duplex heic conjeåura in men

tem v en it , neutra forte prorfus indigna, quam peritio-

res examinent. Harum prima erit: fiquidem Arabes dicunt:

j 0 3 , fenfu diminutivo, filiolum; eamdem quoque

potcflatem illi in Hebræis olim fiubfuifle, haud male pu

taverimus; & profefto pullum in prarfenti loco vertere

nihil impedit. Altera vero, mihi quidem probabilior,

ha’c eft : quoniam forma vocum 3K & PIK in regimine

frequentius poftular, ut exprimatur originaria tertia radica-

lis & fcribatur OK & TIN, analogiae omnino erit con

gruens , fi 'V} etjam in regimine poni olim potuiflTe co

gitaverimus, nara & huic voci in origine tertiam fu-

ifTe radicalem J o d , fatis fuperque conflat. Ac tametfi fa

tendum fit, in Codice Biblico nusquam extra hunc lo

cum repertum elle ro 'J3 ufurpatum in regimine, vix

tamen ifla ratio judicari debeat fortior in pratfenti loco,

atque in ceteris quam plurimis, ubi vocei oc7rct£ teyc/jievKt

N 2 com-

Oratio morientii

comparent. Pro numero plurali flatus conftru^i hoc vocabulum haud fumferi n , quoniam prohibeant puncla vocali» & prægte'Jum quoque ei refpoodens *vy, fi quidem hoc non collective intelligatur, fecf pro fingulari cogitetur fb re , cuique adeo, ex more Hebræorum valde ufirato, quod ad numerum pariter, rc *;3 confonare o- porteat. Q j i cum V U LG A TO interprecjri vellent: fili m i , duram nimis apoflrophen , nemini approbandam , inietere viderentur.

Utraque vocum fàj & n prff defignari vitem , licet veriflfimum fit, aliquam tamen notionis differentiam, pro more loquendi Hebræis folito, heic intercedere, adm odum probabile videtur. Prior j £ j , cui refpondet Græco* cum uf*7;eXcç, Hebræis, Chaldæis, Syris & Arabibus, ad vitem fignificandam communis fuit, & læpiffime in feri- pris eorum nominatur. Ex quo inferre liceat, fuille hanc arborem apud ifias gentes eoas olim vulgatiffimam. Narrant autem Peregrinatores tum veteres tum recentiores, per totam paffim terram Chananæam adhuc hodie haud raras, fæpiusque fponte, vites crelcere ejusdem plerumque (peciri, quæ apud nos in Europa vulgo provenit & maxime f equens colitur. Ideoque mihi fit periualum, hanc ipfam voce IÖJ intelligi.

Pofterius nomen r\p"IW per vitem itidem verterunt cum Veteres, prarrer LXX GRÆCOS, qui hnbent: rre^iK it & ONKEl.OSUM, qui pro more paraphraftam agens., nullam nominat arborem ; tum Recemiorum finguh, eo tamen diferimine, quod bi nobiliorem aliquam fpeciem,

quam

quam illi in mente vix habuifle videntur, beic indicatam concorditer ferme cogitent; idque, mea faltim opinione, ob varias rationes veritati conienUneum. Quamquam enim form a, quam appellant, feminina non nifi unico hoc loco invenitur ufurpata, fuperell tamen illius mafculinum

vel plene p^ltff, quod aliquid heicluci« fubminiftra- turum confido. Sine controverfia bis occurrit, videlicet, EC V: i , 2. trrpD 'i p p iy i p ppn ’T i p n 'n o ia nwyS tp'i, n 3vn sp ' dji 13103 'r u o ism p*w tobmv m i e t i o u jy , ». e. vinea erat amico me» tn clivo pingui ; quam muniebat, elapidabat conferebat pTJJ, £/ in illa exflruebat turrim , quin et j a m torcularium excidebat ia ea & exfpeSlabat, ut ederet uvas, fed ferebat lubntfcas. Vi« tem pra-flantioris cujusdam fpeciei, voce p y y fignifica- tam , hic cogitandi occafionem prarbet tum tota circuitio verborum , quibus fumma deferibitur follicitudo, in vineam optime inftruendam adhibita; tum finis fecundi commatis, ubi aperte dicitur, exfpeàatas faille uvas, quae ex tanto apparatu merito fperari poflent, fele^iffimas, non nifi de generofa vite obtinendas; tum erjam verfio Veterum Inferorerum. Loquendi enim formam: p ^ l^ y c iH , transtulit VU ! G A IU S: plantavit eam eleflam > JONAT H A N , n'vpd ; £ j ay o s , Heut plantatio vitis eUSlx ; A R A BS in Poly >lottis: &̂ £===» plantavi in illa vites ;qua uitima voce nobiliorem indicari vitem vel inde colligatur, quod verbum l̂/ ^ ==* fignificet: gener ojii at e indolis

nobilitate— fuperavit alium; generojus- - - pretiofus fu it, ceu De GRÆCO & SYRO nihil attinet dicere, quo-

N 3 niam

Or Atio mor i ent i s

niam hic ipfum retinuit nomen 2 co$k ut proprium , an*tepofito ci^sX cs , & ille folum hjbet: lO Q -O .A , palmites. Jer. IT: 21. y x \ noa JHT n ta p*W YWBJ

fÖJn'IID 'V rOÖHJ > autem te plantaverum p*W , quœ tota erat femen bonum : quomodo igitur mutata cs mihi in degeneres palmites vitis alienee. Heic itid tm p*W ge- nerolam vitem fignificare, ex toto loci (enfu & in primis ex locutione: DDtf JHT nbD, certo elici pofle mihi videtur. Quam ideo fententiam fuis verfionibus confirmarunt Veteres, quorum LXX GRÆCI pofuerunt: ol^7reÅcv y.ocç7rcÇ)oçov, vitem frugiferam ; V U L G A T U S , vineam ele- 61 am ; JO N A T H A N : ttITO fcWfiJ 2V3DD, ficut planta vitis eleSlæ; SYRUS eodem , quo fupra, utitur vocabulo, &: ARABS in Polyglottis prelle Grarcum fequitur. Prae- terea in hanc rem citari quidem poflet locus Jud. XVI: 4. ubi de Simfone dicitur: p W ^ I I D iW tt p ’i n # ’HM7 ) ^ 1 n o v i, deinde vero accidebat, ut diligeret in val'e p“M!/ mulierem, cujus nomen Delilah. Sed praeterquam quod non nulli codices pro littera Sin heic Schiu habeant, ut leåio reputetur dubia 5 eft profeci o nomen p"i1Ef, utcumque exaretur, in hoc loco proprium; ideoque fi vel maxime feriptura per Sin pro vera habeatur, ut illam fine contro- verfia habuerunt Veteres finguli & plcrique etjam Re- centiorum ; tamen non fatis certo conflat, utrum vallis ifta a vitibus, voce plW defignatis, ibi crefcentibus nomen traxerit, an vites deinde quæcumque nobilioras a valle Sorek cognomine ita appellatae fuerin t, quemadmodum apud nos plantae & aliae etjam res a reg ione, unde ve*

n iu n t ,

niunt, (aepenumero & noraen & praeflantiam adipifeuntur.

Potiori autem jure laudetur Ef. XVI: 8« ubi alia vox 0 'pnW > ab eodem fonte derivanda & ad poteflatem fu- pra nominatam fine dubio confpirans, in hac verborum ferie legitur: m p w IdVi D'14 »bya vitis Sibtna,Teil. languet, cujus palmites contuderunt Dominésgentium. Heic paciter notionem excellentiae ipfe loci ten- fus exigere videtur, PcogrelTo enim jö4 refpondet in po- fleriori membro nomen D’pTO, quod igitur ex genio linguae Hebrææ plus aliquid denotabit..

Itaque ex his omnibus penfitatis argumenta depromi pofle arbitrer haud omnino fpernenda ad fignificatio-

nem , quam dedimus, vocis np*ifr ftabiliendam. Quae licet eruditis probata reputetur, inter illos tamen non conven it, in quo potiffimum ponenda lit hujus vitis p ro flantia. De fele^liffimis uvis inde exfpe^tandis finguli , opinor, cogitant, fed de harum ceteris qualitatibus non nihil diiïentiunt. Pofl K 1M C H 1UM c \ D. JA C. R O BERTSON US d) & Iiluflr. JOH. DAV. M 1CHAEL.ISpræter alios, urgent, vocem , de qua agitur, in origine fignificare vitem nobilifîïmam, cujus uvæ nucleis carent,

quoque ideo magni œflimantur. Non nulli, ut BOCHAR- TU S / ) , cet. flavas intelligunt u v as , vel certe vinum gilvum inde obtinendum, & alii denique, v. gr. JOH. SIMONIS £ ) , reliqui, innui volunt coruleas, ex quibus

vinum

c) Tn t f n ö Ef. V. 2. d) CIjiv. Pentateuchi , p. 2 c) Anmerk.

zum erden Buch Mofe. p. f ) Hier07., I,ib, II; Cop. VII. col. 109*.g) Lex, Hebiv & ChalJ. p. 1054

Ornno inorientis

vinum paratur rubrum , omni î e v o præftans habitum. Quamvis heic a diverfa parte rationes adferri poflinr, fo r tiores tamen illorum fententiæ patrocinari v identur, qui de colore uvarum , vel forte re&ius v in i , ex vicibus Sorek adquirendi, explicant.

Scilicet extra locum Ef XVI: 8. ante allatum, vox D'pW> Serykkim , legitur tantum Zach. I: g. nb'Sîl TTfiHD'DiK D'DiD - - - d i« did Sy ddi tf'« n:m

O'pTib NoSiu adfpicitbatri) ecce vir Jedebat in e- quo rufo y - - - î f poß illum erant equi rufi, D'plW & albi. Heic notionem vitis neutiquam pofle obtinere, ex tota orationis ferie quisque facile perfpicit, fed neceflario in- telligi equos, aliquo tinelos colore. Quinam vero ille fit , non fatis conflat, quod cum Rabb. SCHELOMONE & KIMCHIO palam fateamur. Itnque Interpretes, prout euique ex luo arbitrio optimum vifum fuerat, multifariam verterunt. Veteres de verßcoloribus equis cogitarunt, & Rccentiores deinde huc illuc flu&uarunt, incerti, quamnam inirent exponendi viam. Sed B O CH A RTU S b) port enumeratas varias variorum fententias easque refutatas, exquifitis pluribus argumentis comprobare fatagic, hunc colorem efle gilvum , flavo p rox im um , fed dilutiore m , quem equis, vino linoque dicit communem. Etenim in hunc quoque fenfum accipit vocem nijTlW co gnatam eidemque origini debitam, quæ folum ufurpatainvenitur Ef. XIX: 9. r i p ' l l CW fc '135? WDl> & erube-

fcentl ) Loc, cit. coli. 107 - JO$.

fccnt opifices linorum n p ' l t f : qaamvis e contrario, prae

ter aiios complures, in primis OLAUS CELSIUS/) no*

ftras multis rationibus commonftrare adnifatur, verba C fignificare lina pe&inata, quoniam radix

p-)D apud Chaldaeos notionem tenet pcBinnndi, cet. Sed

quoquo modo fe illud habeat, verum quidem cenfeatur,

& equis & vino convenire colorem gilvum ; mallem tamen ego aliquem intelligere paullo rubicundiorem, ut ex

fequenribus magis patebit.

Non radix modo Arabum ^ quæ noftræ voci

refpondet, fed nomina etiam pleraque inde derivata, de

foie pracfertim orienti ufurpantur, ideoque notionem^/e«- dendi, radiandi, fulgendi, micandi, cet. fapenumero ad- fumunt. Quum vero (ol non tantum aliquantisper ante

ortum orientalibus coeli plagis ope radiorum rutilantium

pulchrum inducat ruborem , fed & ipfe oriens aureum

mentiatur colorem; haud abs re erit putare, in voce

npnttf fignificatum alicujus ruboris delitefcere, illumque,

viva olim lingua, eciam cogitafle veteres Hebræos, hoc

ufos nomine.Sunt Chaldæis eædem voces, nempe pltP vel quod

eodem redit p"lD » & D'pnttJ, quarum prior denotat f u cum , colorem ad genas tingendas ufurpatum, v. gr.

plD HWN T a y n , non inducet femina fucum faciei

fu a k); & pofterior fignificat colotata} fucata quaecumque, utO opnt?

i) Hierobot- P. II, p, 308* k) Vid. Libi*. Schabbath f. 95. I . Moëd, Katon fol, 9, 2,

fiS Oratio w orient i t\

u'pTO f i f t i fun t fucati. Ita eorum thema inter alia fit : minio colorare vel pingere.

Huc accedit, quod vinum ejusdem coloris, quem ex his Arabum & Cha'dæorum verbis, inter (e colla- tis eliciendum cogitemus, in Palæftina reperiri, aeque illud omnium elie prseftanfiflimum , teftentur Peregri- narores /). Itaque his rationibus indufti , facile quidem putare polTemus, vocibus n p iW , PTO & pDW olim infelledtas fui (Te ejusmodi vites, quæ purpura fcentes efferrent uvas, ad vinum inde exprimendum pallidum, vel non nihil rubicundum, idque omnium exquifitiffimum idoneas. Sed diffirnulandum non eft, a recentiflimis a- liam exhiberi fententiam, forte probabiliorem. Scilicet in obfervatis b. FORSKÅLIO, quæ fetvavit itineris co- rres CARST. NIF.BUHRIUS in), leg'tur: p i l V ßipes eft, qui àbjcinditur plantatur. Quoniam igitur huc potis-fimum ducit Arabum thema confenraneum , quippe quod proprie fignificat : Jcidit, fid it; hæc certe notio ceteris præferenda videatur, utpote qua omnium optime exprimitur originaria vocis poteftas. Narrat præter- ea NIEBUHRIUS »), in oriente, ubi quærendi dita es- fet occafio, fe nusquam audivifle, ro Sorek frequentari inftar nominis, quo v irs aliqua fpecies defignaretur, vel uvas ibi cognitas fuifle, quæ ifto infignirentur nomine.

Itaque7) Vid. DE LA ROQUE Voyage de Syr. & du Monf L ih. à Am ft,

1724* p. 45. fq. & Oeogr. Befktifn. ôfver Palaftinn, Srockb. 1770 8*.o p. 35 & 60. w) Befchreîbung von Arabien, Kopenh* 1772, 4:0 in Tratf. p, XL11I, n) Lib.cir. psg. 147.

Itaque fi hoc omni ex parte pro vero habeamus atqueexplorato, & idem etiam obtinuifie credamus apud veteres Hebraeos, in vocabulo plW, ultra furculum vitis , vel ftipitem illius abfcifjum, recens plantatam , vix opus foret aliud qt.idpiam cogitare. Ec fic quidem neque no- ftro loco , neque ceteris, ubi vox ifta comparet ac vitem denotat, videlicet Et. V : 2. XVI: 8« & Jer.II: 21. male confulererur, quippe quæ fingula ad hanc fignifica- tionem recipiendam amice confpirare videntur.

Locutio: D'3jy D“l j de vino heic certe explicanda, non adeo fingularis & infveta cenfeatur, nam eodem fenfu accipitur Graecorum uiyot, ut Syr. XXXIX: 31. 'âÇ%v 7tccayjs xfaoLs Ls far}v farta ' vdcoç, 7t v ç , u&j atcrjçcs,H$4 dhets, nçq ceyiSctKis 7tvça , vfaj yèKt, v&j yochoc, uiy.ee çoe-Çv\y\s y ngy eKcttov, uoy lydncv, Principium omnis vei neces•

fariœ acl v it am bominis: aqua, ignis, (¥ ferrum , E? fai, & femilago tn tic i , Ef w*/, lac^fangvis uvœ , fy oleum,

100 Oratio moricntis

culum vini p lenum , a Dionyfio , Tyriorum D e o , fub- m iniiïra tum , ebiberat, hunc ira alioquentem 0): no3*v,Z (TOI TO üiïvç tStO TO 7toçÿvçovv*, 7TO&eV bTOùS eïiçeï oci/accy\vxv j ou yccç içiv heivo to %oifxotl £sov. To fj.h yctç hs roi ~eç~ vx >tctTCißo&tvei, vcft XtTTTry «%« rv\v n$ovr\v * to de 7iço T8 so- fAXTos èufiçx'vei rx s f v x s , ycft blyovrt fxh xpu^cv içtv , hsTVjV yxslçx de kxtuSoçcvv ccvx7ivû KctTaoSev 7ïiïç r̂ ovr,s. Kcet O A/CVU

Hæc igitur, de qua agimus, Hebraeorum dicendi forma reputetur elegans omnino & emphatica ad vinum fignificandura metaphora» Quemadmodum enim fanguis per canales corporis circumfertur, illique vitam ac vires conciliat $ ita etiam fuccus, vini elem entum , per meatus uvarum transit, & illis nutrimentum præbet ac vigorem. Multo autem efficaciorem pulchrioremque arbitrer fore translationem, fi pariter heic refpici cogitetur ad quamdam coloris fimilitudinem* quæ inter fanguinem vinumque quadamtenus intercedit, ficut eo fpe^asfe judicentur non nulli fcriptores fupra cita ti, & explican- da etiam videatur eadem haec Ç>çc£ate in altero, ubi fo- lum comparet, loco Deut. XXXU; 14. fanguinem «- va bibifti Ecenim fi vocabulum iftoc i o n per w-num rubrum cum quibusdam vertere nolueris, fed cum aliis praeoptayeris merum, ilU tamen aliquam ruboris n o tionem fubcfle, tum ex primigenia thematis vocumque plurium inde derivatarum fignificatione, tum ex ipfa meri indole haud obfcure perfpici poterit.

Ur vocabulum nniD hujus commatis ultimum a ra- dice HDD, te x it , operuit, deducamus, & per tegumentum% operimentum ejus, explicemus, varix funt quæ fuadeant rationes. Primum enim de verfione ifta hic in unum confentiunt Veteres æque ac Recentiores, quod fecus o- mnino feciflent, fi hanc vocem ab alio derivatam themate judicafTent; nam compertum habemus, interpretes femper plurimum inter fe difcordare, rariora atque a- deo difficiliora Sacri Codicis verba expolituros. Deinde

O 3 non

102 Orntio niorientis

non facile tulerit argumentum & diåionis periodus, ut aliam potius adoptemus noticxnem. Porro hanc vocem, prarpofito 3 in codicibus noflris typo vulgaris deficienti, plenis exaratam litteris exhibent Veterum ONKK.LOS, qui habet: rrniDS, SYRUS: & ARABS inPolyglottis : j**£==a ; atque eumdem in m odum Hebtaro-rum MOD plerumque verte e adfolent, v. gr. bic Gen. XX. 16. Exod. XXI: io. XXII: 26. Deut. XXII: 12. & Ef. L : 3. tffe Exod. X X II: 26- Job. XXIV:7 . XXXI: 15». Ef. L : 3. & Ule Gen. XX: 16. Exod. XXI : 10 XXII: 26. Jo b .X X iV :7 . XXXI: 19. 7um LXX G R Æ C 1 heic utuntur verbo 7rf̂ //3oA>?, cui fimile, ne dicam idem, nempe 7regtßo\cciov pro Hebraico riDD pofuerunt Exod. XXII: 26. Deut. XXII: 12. Job. XXVI: 6. EI. L: 3. VULGATUS panter ut in his omnibus locis, ita in noftro eanadem tegenai fignificationem adfum- fit. Hinc igitur probabili admodum conjectura augurari liceat, hos Interpretes vetuftos in exemplaribus Codicis Hebræi, e quibus luam quisque verfionem confecerun t, heic MDD legifie, vel ialiirr» ita legendum autu- mafte, quemadmodum exiftimant Rereniiorcs tantum non omnes. Poft ea licet Codices imprefli, quotquot aperire contigit, finguli &: plurimi fortaflis etiam roanufcripti, quorum viginti & quinque nominat Celeb. BENJAM. K E N N IC O T T j), vulgo receptam line 3 legionem tueantur ; plenam tamen Icripturam exhibent cum Samaritanus Pcntateachus imprelTus, tum codices illius omnes ma

nu; ) Vems Teftamentùm Htbr. cum var, Lcdioiiibws, Oxen. 17-7$»

F;o Tom. !. ad hunc locum.

nu exarati. Itaque non e f l , cur aliam vocis niD fingeremus radicem, eadem nihilom inus, licet ex obliquo & e longinquo, adornara explicatione. Tandem utramcumque legionem five illam niD five alteram niDD optim am , ideoquc eligendam, judicaveris, fenfus tamen idem fit, oportet, quod uno animo & voce una agnofeunt omnes.

V ers . 12.

Vocem : 'V t a n , heic tantum obviam, non uno modo translatam accepimus. Veterum enim LXX GRÆCI habent: yjx^oitoidi vel %#fo7rc;, gratifici, fortnofiy fcil. o- culi ejus \ Scholia Græca: , clidr/rvçoi, epofieço) , calert-tes, ardentes, formidolofi; VULG A TU S: pulchriores; Tar- gumittæ ambo , JO N A T H A N & HIEROSOLYMITANUS: p'fcP vel p s ' , pulchriy SYRUS: , rutilant»! \& ARABS Polyglottis: •> pulcher. Interpretes autem recentioris ævi plurimi fignificatum rubendi, utpote nativam vocabuli vim melius exprimentem, judicarunt accommodatiorem ; quem etiam cogitafle videntur tres finguli Parophrafiæ CHALDÆI, quippe qui fubjungunc: WHO 1. TWB 1. ppDD', rubicundi erunt montes ejus. Non nulli tamen hinc dilcetferunt, v. gr. ROMANO- C A T H O L IC I, qui Vulgatum pro more fecuti, expo- fue’u m : jcbbner j JOH. ANDR. DANZIUS ; nigrior; HOUBICïANTUS : rutilantior ; & aliquantum etiam III. MICHAELIS, reddens: trübe.

Inter enumeratas has varias fententias, illorum partibus lubentius accedam, qui notionem rubendi nollræ vo

ci

Oratio morientis

ci adfignant. Praeterquam enim quod mihi faltem m axime naturale videatur, rubrum adverfus album opponere, illosque duos colores, ut>in aliis locis Biblicis, conjungere , in hunc etjam fenfum accipere fas fit nomen eidem adfcribendum origini, quod (olum occurrit Pcov\ XXIII : 29, 30. n v DOHÜ M3« 'D1? M« ’Q1?Mprf? D'*«1? i’M D’ ".n«D^ : D’J-y n b b i n ’o'? o:n pyya"7000, i- e. cuinam libido, cuinam defidcrium, cuinam rix a , cuinam loquacitas, cuinam vulnera g ra tis , cuiuam n ? ’?3n oculorum ? Illis , qui diu morantur fuper vino , qui ingrediuntur ad /ubtiliter explorandam temperationem meri. Hcic Salomo fpeculum exhibet lucidum , quod deformem vino len torum . & helluonum faciem proxime repræfentat ; atque inter mala, quæ ex ebrietat e , dum maxime fervet compotatio, oriuntur, numerat 0 'M quam tf

Veterum CHALDÆUS Paraphrafla, idque veritati qu idem congruentius, habet, q j’y flUpDID» rubor oculorum. Cui, magna deinde multitudine, adflipulantur Rccentio- re s , quos inter ALBERTUS SCHU LTEN SIU S, interpretatus: rubicunda fujfußo oculorum, iftam vocis flV^Dnpo- teftatem e lingua præfertim Arabum fcitc depromit, il- lam q u e , ut genuinam & apprime aptam, exquifitis confirmat rationibus. Oflendit enim exGIEUIIARIO, A*a- be Lexicographo , eorum verbum noftro-prorfusrefpondens, declarari per aliud J — quod illam ipfam, quam indicavimus, oculorum adfettionem quoque denotat; ic ambo hæc verba ”com m unem , inquit, tenent ditio- ”nem, atque notiones fecundariœ, quæ apud Golium p ro fi tan t, ex mixtura hacce rubri cum albo^ atque utriusque ”coloris confufione defluxerunt.” ss).

Quum autem verbum proprie flgnificef : obfcuradubia fuit res, has duas , nempe ruboris & ob]curitatis, no

tiones fimul putem elle conjungendas, & fenfum ab u* traque participantem, hinc erutum, potius efle cooptandum, quem rei etjam naturæ judicem accommodatiorem. Conflat enim faciei & præfertim oculis eorum , qui vino avide inhiant, illoque crebrius abutuntur & compotationi nimium indulgent, colorem luridum induci & obfcure rubicundum. Hæc oculorum qualitas fi jn fe fpectetur, m inime quidem eft laudanda, fed vitio utique verti debet, ut Prov, XXÏII: 29. tamen ad illam contrahendam magna vini copia fuppetat, necefle eft: quam igitur unice /igni»

P fica«

ss) Comment, in Proverbia Salomonis, p. 30t*

l o ô Oratio morientis

ficatam voluifïe Jacobum, ejusmodi figurata locutione a-- furn, credamus. Sic duo hate loca pulcherrime inter fe i confpirare videntur, dum nativa ifla rubendi notio u trobi— que omnium optime quadrare cenfeatur.

Neque vero eft, cur quispiam de exhibita vocabuli i noftri originatione controverfiam moveat. Q uem adm odum enim VUD derivatur a rad. n m ô , a •m ö ; fjjn ab antiquo flH, Pih. p m ; pNtf ab antiqu. \$W Pih. a "}£CA, cetera: ita etjam ^ D n > cumjfod paragogico, vel potius quafi gentilitio , prorfius ad a— nalogiam jure quodam meo deduxerim a themate in C o dice Biblico non ufurpatoVsn? fed in Arabismo fuperfli— te & proxime quidem ab ejus Pielica forma^OfT, >ubi fignificatio ex duplicatione tertia: radicalis augeri p u l tetur. Hanc vero derivandi rationem fi quis melius fla-* bilitam cupiat, adeat JOHANNEM SIMONIS t ), qui plu-* rima congeffit exempla nominum & adjeélivorum, quæ folam tertiam radicalem geminant & partim zperfeSlis verbis, partim quiefeentibus media proficilcuntur*

De cetero in explicatione particulae D vocabulis p* & : præfîxæ aliquantum difientire deprehenduntur In ter—

pretei* Non nulli enim comparationi illam infervire a u - • tumant, vertique debere: plus quam, pvœy vel, quod eodem i redit, in comparativo ponunt prægreflà adjeftîva p 1?. Sed alii contra hanc litteram per præpofitiones ay aby, e y e x y propter, translatam, effeäive confiderant, v inum queut caufiam ruboris & lac albitudinis cogitant. Duplici i —

fla „»0 Arcan* Form. Nom . Hebr. Lingua: p* 226. fqq*

fla, præter alias, fignificatione apud Hebraeos accipi v o culam D innumera quidem edocent exempla, in Sacris Pandemis frequentitfime obvia, quae apud CHRIST. N O L - D IU M ti\ citata videfis & per clafles dispertita; unde res in utramque partem disputari poflef. Sed tamen quum fic pro ferie verborum periodorumque & aliis rebus in quoque loco circumflantibus unice dijudicandum fit, u trum haec illane interpretatio potirtimum obtineat; pofleriorem explicandi rationem heic melius quadrare putem & com modiorem lenfum gignere. Etenim ex toto orationis ambitu, quantum ego quidem perfpexerim, nulla facile in- flitui queat comparatio, quippe quae nefeirem quorfum tenderet 8c quidnam proprie fpecdaret, dum de liberali vini la£tisque ufu agi cogitemus. Et neque in hoc ne- que in antecedenti commate ulla comparet vox , quae ne- ceflario fuadeat, ut adjeftiva illa comparate fumantur, quemadmodum in aliis locis , ubi ita loquuntur Sacri Vates. Alteram potius verfionem requirere videatur ipfe fenfus, ne fic non nihil obfcurus evadat & perplexus. Liquet enim, vinum copiofius hauflura creareo- culis ruborem; qui igitur pro figno abundantiae ifliuspotus, in tribu Juda futuræ, merito haberi po/Tit. Ita fane intellexit ONKfLOSUS, qui habet : v*i|Ü"DD PpCD'IDnD VHiyj îlôlü1 > rubebunt montes eius vincis Jais, did i liabunt colles ejus vino; atque poft illum Philologi noflris temporibus longe plurimi maximique. Ad lac vero quod attinet, experientia comprobatum non quidem habem us,

P 2 den-« ) Concordant, Particul, Ebræo- Chald, Jen. 1734« p« 457 - • 4^7-

Oratio mor i enti s

dentes eorum , qui illo crebrius velcuntur, inde fieri candidiores; tamen una novimus, iis, qui lac & cibaria ex illo conféra nuper comederunt, non dentes tantum, fed fape etjam totum os albelcere, quemadmodum cum primis in infantibus videre eft. Itaque haud immerito dentes eorum appellemus candidos, quos cogitemus ifto fæpius ulos cibo. Quod autem ut heri polïit, regioinha- bitata , pafcuorum fertilis, magnam illis neceflario fuppedi- tare debet laåis copiam , ac proinde ingentem gregum multitudinem. Has igitur divitias, quibus futurum eilet, u t ju - dæ polleri dentes 1 adle quafi dealbarent, quum hic viflus illis foret folitus omniumque maxime vulgaris, figurata illa loquendi formula credamus indicatas: eumdem ferme in fenfuro ac fumfit cam ONKELOSUS, qui pofuit: pflfV

PiyDt n'rtypn > albejcent campi ejus frumentogregibus ovium. Sic, mea quidem lententia, jure exifti- m em us, Jacobum binis his locutionibus ufum fuifle ad exprimendam confuetam apud alias etjam gentes meto- nym iam , dum lignum adhibetur pro re fignificata. Ne- que vero male forfitan cogitaverimus, Illum non tam homit\es, quam regionis qualitatem, ex illa fertilitate o- r iundam , heic relpexifle, vel falrim eam fimul in mente habuiffe; quem in modum explicarunt tres linguli Pa«j raphraftæ Chaldæi. Etenim per frequentes vineas, mai turis frudibus confpicuas, rubere, & per numerofos ovium greges maturasque fruges albicare terra ex poetico loquendi more haud ineleganter dici queat. Ideoque e contrario hi duo colores, rubrum loquor & album, ad expingendam

fo-

foli fecunditatem, & vini laåisque copiam pulchre ufur- pati poffe cenfeantur.

Fruflra nobis objiciatur, ut quosdam objeeiße deprehendo, huic datæ interpretationi obftare ipfam vocum conftruBionem; Quamquam enim littera ifla a pofl adjectiva, jubente id orationis complexu, ftfpenumero exigat comparativum, multa tamen fimilia comparent exempla, quæ noftræ fententiæ & explicandi rationi patro- cinentur, eamdemque coofirment, v. gr. Deut, XXVIII: 34. HtOOD yXUD> mente captus ex adfpeclu ; Cap. XXXII: 42. D"1D > e janguine ccc?fi; Cap. XXXIII : 24. q n a "MtfN D‘030 ) feli* per filios Afcber; Eccief. X: 1. TDDIID ")p% pretio fus faptent ia ; Ezech. XIX: 10. D'31 D'OD HD’H HWy, germinans fatta es ex Aquis inultis; vid. Kfr. X: 9. Prov. X X :4. Cant. III: 10. Ef.XLVIII:8. Jer. LI: 17. Ezech. XVI: 27. & plura alia, quæ exferibere non vacat.

Oraculo Jacobi, duobus his verfibus, qua vim verborum jam pro virili enodatis, comprehenfo, eventum refponriifTe, certiflime confiât, fi ad vini laftisque copiam , polleris Judæ futuram, heic refpici credamus. Iilos enim fertili/Timum terræ trabium harumque rerum ad- fluentia infignem fortitos fuifle, teflantur Scriptores facri æque ac profani. In primis vero hanc regionem cum vinearum frequentia tum vini bonitate excelluifle, compertum habemus. Heic fitæ erant valles: E/cbol,N um .XXXII:9. Deut. I: 24. unde retulerunt exploratores lifaéiitici, a Mofe miffi, palmitem una cum botro uvarum tam eleganti & delicato, ut fervandi caufla pertica

P 3 eum

eum deportare nccede haberent, vid. Num. XIII: 23,24??)). pPVtf, horek, Jud. XVI: 4. quæ vitibus generofis vel a b undavit, vel certe iflis nomen & omen dedit, vid. Ef.C V : 2. XVI: 8- Jer. II: 21. & DHtfG Schiddim, vel ut vul4« go dicitur Siddim, Gen.XIV : 8. cet. de qua LIGTHFOO*- TU S X ). Urbes : ? Aschkalon, Jud. I: ig. XIV:i9^.i .S am .V I: i7 . Græc. ’AoWaojv, 1. Maccab, X : 86. XI:6op. XII: 33. unde vinum provenit illud pretiofidimum, quocd nomine Afcaloniticum apud Auctores tantis paflim effer-- tur laudibus, p n , Befek, Jud, 1:4 , 5. & 1. Sam. XI: 8. ub*i & in terra huic vicina vinum enafci adeo prædans, utt ex aliis Palædinæ locis allatum illi conferri vix queat,, narrant Scriptores, quos inter CHRISTIAN. ADRIJ- CHOM IUS, Delphus y). DnV fV3) Beth Lechem, vel utt vulgo vocatur Bethlehem, Gen, XXXV: 19. Roth. IV: i cet. Græc. B^Aféju, M atth.II: i. Luc. 11:4. Job* VII: 42^. cet. a fnmma agrorum circumjacentium fertilitate , quami adhuc hodie pod tantam terræ illius vadatlonem, noni plane exfuade , fidem nobis faciunt reg:onum orientaliumi delcriptores, quos enumerat JOH. SIMONIS 2, ) . p“n n 3> Chehron, Gen. XXIII: 2. Jof. XX: 7. cet. ubi vineæ adhuc,, podquam terra Chananæa mille annos potedati lubfuit Mu-- hammedanorum, qui & vicium plantationem plerumquei negligunt & vinum religonis cauda defpiciunt, repe-- riuntur tanta copia, ut hinc quotannis non folum deve

ham-

v ) Cf. III. MICHAeLiS Anmeik. zam viert. Buch Mote atî h. loc.u x ) Oper. Pofth. p. 68. y ) Theatr. Tente San£V. Col, Ag,ripp. 1628. F:co p, 41, 2.) Onomall. V. T. p. 147. N. T . p. 43 .

liantur in Ægyptum plura centena Carrelorum onera Dib- /> , i. e. uvarum ficcatarum; fed magna etjam harum multitudo asportetur Hierofolyrnam, ubi vinum ex illis exprimitur a). In ejus vicinia uvas crefcere ejusdem fer* me indolis, quæ memoratur Num. XIII : 23. referunt PETR. D ELL A VALLE b ) Si JOH. M O C Q U E T U Sc), atque G. C. NFJTZSHITZIUS d ) dicit, fe eodem loco menfe Augufli uvas vidifTe & comcdifle dimidium cubiti, & illarum baccas duos digiti articulos longas. niy> AJfa, Gen. X: 19. Jof. X : 41. cet. Græc. Y«

Judææ traftus merito numeranda eft ; & omnes agri, cïir- cumcirca proxime vicini, etjamnum follicite exculti, dIiu- rimasalunr vineas b )} & Dr. FRED, HASSELQUlSTIUS i) com m em orat, fe JafFæ vinum bibifle, quod hinc depoir- tatum perhibebant.

Hare omnia lo ca , jam enumerata, praeter multa aliia in hac tribu fita, cum primis vero urbes Ascbkaloti /•), Ga%a /) & Cbebroti, ob felicem vinearum culturam», vinumque inde percipiendum fuaviftimum, in adverfta- riis paffim peregrinatorum feriptisque hodoeporicis plui* rimum celebrantur : quorum non nulia folum te f t im o - nia pro re nata delibavimus. Sed de his lingulis ex im- ftituto alii, v. gr. Dr. OLAVUS CELSIUS z«), HADRl. RELANDUS zz), Dr. ANT. FRID. BYSCHlNGiUS o)), ceteri, fufius tranarunt, atque adeo noftram opinionenn egregie ftabiliunt, dum inde colligendum f i t , regionerm, tribui Judar adfignatam, & vitibus & vino eoque optii- m o , olim m ax im e , ne dicam præ ceteris omnibus , adfluxifte.

Hanc terrsc Chananac* partem bonis etiam pafcuiis abundafte, magnamque adeo pecudum multitudinem at-

luiss-

b ) Befkrifn. ôfver Palâft. p. Çp. i) Iter Stockh, 1757*k ) & / ) Vid. BOCHAKTl Hieroz. P. Port. Lib. V. Cap. IX. col. 7 2 f t . m) Hieiobot,. P. Pod. p. 4 0 2 . - - 4 1 0 . « ) Palzft. paffim. præcipue verroLibr. III. ubi de urbibus & vicis PaUJlinx agitur. 0) Delcript. Palatft. co- peri Illius : neue Erdhefchrcibung inferta, & deinde in linguam Svecan arm «onveifa, fub titulo: Geographi/,'h Bejkriftting ôfver PolÅftmo, a nobiis faepius laudata.

lui f le , vatiis indufti ratioribus, credamus. Etenim illo non ine multa laudantur lo ra , intra Juda? ferminos fita, V. gr. Coebron, unde agni op tim i, facnficiis deftinati, asportari (olebant, ut memoriæ prodit R ELaN D U S p). In confinio erat vallis Chebronis fecunda, Gen. XXXVII: 14. Edcr# Jof. XV: 21. campum elle uberrimum & pa- fcuis refertum, haud procul sb urbe Bcthlechem diflan- te m , narrat ADRICHOMIUS tj). Heic Patriarcha Jacobus fibi tabernaculum aliquando collocavit, fuosque greges numerofos in tempus pavit , Gcn. XXXV: 21. Circa Gazant colles quidem confpiciuncur tradusque areno- fi, in quibus tamen lætum crefcit gramen, ovibus admodum utile, iliisque nutriendis apprime aptum , & reliqua circumcirca planities jucunda efl atque fertilis r). Man/re pinguis fuit locus, prope Chebronem, Gen XXXV:27. ubi domicilium fixit Abrahamus, pecorum maxime d ives, Gen. XIII: 2. fqq. XVIII: 1 , 6 , 7, 8* cet. Ex montanis Judæae alia a m , ovium multitudinem quotannis Hierofolyma: divendi, iliasque oves, pinguibus herbis bene paftas, mollem pratique (aporis præbere carnem , teftantur au&oies s). Hujus hereditatis traflus, mari Mediterraneo propinquus, in quo a feptemtrior e collocatur notiflima planities Sepbela r ) , torus erat campe- flris, ideoqi e ad rem pecuariam feliciter tranandam maxime idoneus; & lecundum quosdam v) pars aliqua cam-

a p*1«p) Loc. cit. p. 91. q) Loc. cir. p. 49. o BtlVr. 6fver Palaftin.

p. 68. 0 Ibid. P- 36* 0 v id - BEL A N D. 1. c. p. j 8T. fq. 371.

pi Saronitici, ob uberrima & amplifllma pafcua adeo ce- lebris, hujus etiam tribus erat propria. Ita nuncupata Jud

fignata, diu habicalle, ibique Tuas pecudes numerofas pavide.

Taraumiftae anobo JO N A T H A N & HIEROSOLYM ITANUS de maie intellefto Mesfia, fed plurimi Patrum & poft illos multi recennoris sevi Interpretes, v. gr. Dr. SALOM. GLASSIUS*), Dr. JOH. JAC. RAM- BACH c ) , Dr. ROMAN. TELLERUS d ), ceteri, de Chrifto unico noftro veroque Salvatore hos duos verius explicant. Scilicet, ifta, inquiunt, locutio: alligans viti afellum fwtm gener nfo palmiti filium afinœ J u x , eft de- fcriptio pacis ac tranquillitatis in regno Chrifti, EC IX: 5. Jer. XXIII : 7. Zach. I l l ; ÿ. & eadem ferme verba recurrunt de Chrirto ufurpata, dum afino pulloque afinæ ve^us memoratur, urbem intraturus Hierofolymam, Zach. IX: 9. Matth. XXI: 5. Jo h .X lI : i5 . Sed Dr. RAM- B a C H , praeter alios, per vitem intelligi deberc exiftimat eleftos & vocatos ex gente Judaica ; per generojum pafmi» tem , paganos in civitatem Chriftianam receptos ; per a~ felium, gentes a vero Dei cultu alienas* per a/inam, Judaeorum Eccledam* per filium afince, pofteros Judatæ ftirpis: & ligare illi nihil aliud fignificat, mfi hos omnes populos in unum congregare & ad eamdem verae doctri- n s fideique confesfionem conjungere; vid. Pl. LXXX:9. Eh V : 1 ,7 . XI : 6 ,7 . XXVII : 2 , 3. Matth. XX : 1. Rom.

Q 2 XI:b ) Philol. Sacr. Libr. V. Tr«£h I. Cap. XX. p. I3 0 9 . /q . ed. f : t l

Franc. & Lipf, 1686. c ) Cbriftut in M o fe , qui liber, in vernaculum Termonem tranilatus, prodiit Holm. 1 7 6 ^ 4 :0 p. 149***7 I*

Oratio tnorkntis

XI: 17, 55,26. XV: 9 - ii* Eph. II: 12, 1 3 ,1 7 , ig. & cetera , quæ citantur, loca. Deinde loquendi formte: lavabit vino veßem juam fangvine uvarum tegumentum fuum , refpicient ad partionem Chrifti & effundendum Illius in cruce fanguinem. Veftimcnto denotari dicunt tum potis- fimum adfuintam Eius humanam naturam, quam velurt veftem induit, 2. Cor. V: 4. cet. Cum deinde omnes et* jam vere credentes, jer. XIII: 11. XLIII: 12. quos per fanguinem Suum ab omni peccato m undavit, Eph. V:26. i. Joh, D7* Apoc, VII: 14* Per vinum & fanguinem uvarum , h. e. vinum rubrum , prarcipue intelligent languis Cbrirti, fed per pofteriorem ftj

lo minus vel conflans erit imago fan&imonias Illius af- que integritatis, quippe quam denotat candor, vel puritatem do ä fin x Ejus fignificabit. Tandem io genere admonent, nec fieri potuifie, ut Jacobus (ermonem de Chri« flo in præcedenti commate inceptum, materiem illam ju* cundiffimam fimul ac (alutarem, quæ fpiritus prophetici verus efl feopus, tam cito & adeo abrupte incideret, stque iterum de terrenis rebus loqui adgrederetur; vec vini lactisque copiam fuifTe donum quodpiam tribui Ju- dac peculiare, quum tota terra Chananæa fertili gauderet folo, & fecundis pafcuis vineisque proflantibus abundaret ; neque ita comparatas ede quasdem hic obvias locutiones, ut iflara interpretationem facile admittant. Quid enim rei afinis efl cum palmitibus? Et quis um- quam linteas veftes albas, quibus uti confuefcunt orientales populi, vino vel fanguine uvarum lavaret, quo certe non evaderent mundæ,. fed maculis magis adfper- gerentur?

Quum ha?c omnia pulchre d ifh reputentur, & praeterea conflet, multas locutiones allegoricas e Sacro Codice Hebræo in Græco citari, ad Chriflom accommodatas; nos quidem non magnopere refragabimur, fi quis pio animo ac laudabili conatu ita explicare voluerit. Sed tamen altera fententia, qua tribus Judae illiusque futuræ in regione fua divitiæ heic intelligendac credantur, nobis faltem probabilior videtur. Primum enim hinc fenfus non adeo perplexus emergit, fed longe planior. Et quem- ad modum figuratis ejusmodi locutionibus hereditates plu-

Q 3 riuna

rium filiorum hsic depinguntur, vid. verf. 14, »5, 205, 2 1 ,2 2 . cet. illisque multa promittuntur, qua? ad fedees eorum atque regionis qualitatem ipe£hnt; i ta ab s re n o rn erit cogitare, idem etjam Judas inter alia con moda praenuntiatum fuiiîe. Deinde-i quandoquidem in fine locorm - macis de Chrifto apertis verbis d ic itu r, Illi gentes ol/fee* quium proflaturas, quando venerit; non efl verifimile?, ut Eum deinde allegoriis ejusmodi perplexis, qua? in verr- fibus i i & 12 com parent, fignificatum voluiflèt Jacoi- bus. Poflulat certe natura rei & genius lmguæ, ut cetes* ris efficaciora verba, qualia funt decimi commatis ultii- m a , in media dictione non ponantur, fed illam omnii- no claudant. Hac etjam locutione : D'Dy m p ' V?1, iderm omnino fenfus manifefto & apeite continetur, quem irn priori (equentis verius membro implicite delirefcere aui- tu m a n t , quemque non nifi longo incertoque anfra&u im- de elicere (atagunt. Et ferme difficile foret credere, Jai- cobum eamdem rem primum perfpicuis verbis & deim- de adeo absconditis defignatarn voluiffc. Tertiu n , aliucd utique eft ad vitem alligare afellum (uum, cet. & aliud ve*- bi afino: illud de Chrifto conflat, Zach. IX : 9 cet. feed hoc non item, quantum ego quidem noverim. Etquami- quara Chriflus fe ipfum vocat vitem, Joh. XV: 5 . & turm Judaei dicuntur vinea Jehovo^ Ef V; 7. tum alii quoqucc homines & maxime impii nomine vitis infigniuntur, Apoc;. XIV : 18, 19. cet, tamen neque pagani cum generofo palmite vel ajello, neque Judaei cum afino flliove afino usquam im Sacris Pande&is comparantur, quatenus ego inveftigire p o -

tue—

tuefim. Ideoque hæ omnes fimilitudines ac metaphor« ferme arbitrariæ & vagæ reputentur, pro ingenio & fco* po cujusvis inftituendæ, ut ex variis variorum fuper hac re meditationibus fatis colligi queat. Contra ex genio fermonis Hebrari (Tilique in primis prophetici limilibus exemplis bene multis probari facile poffit, bemiftichiura poflerius efle prioris , ita quidem, ut vitis &generofus palmes, atque afellus & filius afînœ, vid. Zach. IX: 9. Matth. XXI: 5. unum idemque denotent, & gradu atque cmphafi folum differant. Adbœc, quamvis Io* ca E f LXIII: i - 3. Apoc. XIV: 1 8 -2 0 . cet. hunc noftrum quadamtenus declarare primo obtutu viderentur, ideoque ad confirmandam de Chriflo interpretationem a plurimis laudentur, tamen fi accuratius examinata fuerint, nulloinegotio quisque deprehenderit, ibi neque ufurpari verbum lavare, neque eodem modo totum cohærere fen- fum , fed longe aliter efie comparatum. Dicitur enim heic, illum, q-ui viti alligaret afellum fuum , vino lavaturum fuam veftemj quorum prius quum de Chriflo commode exponi nequeat, ita nec poflerins in Eum bene quadraverit. Quamobrem exiftimemuspotius, ut de fupe- riori membro monuimus, heic in pofleriori hemiffichio eamdem rem , atque in p r io r i , efficacius exprimi. Tum% piacttrquam quod verficulus 12, noflra quidem ftnten- tia, melius fine comparatione vertatur, ille etjaro rubor, quem voce defignari fupra diximus, ad Chriftummale accommodatur ; quippe qui a vino multum bauftoortus , proprius efl com potorum , vid. Prov. XXIII: 29»

Prœ-

Prêter ea ïn canticis He b r r i Codicis orationihrsqtie grrj. yjoribus & generarim in libris propheticis, prat f erum n e* tro conflricd-s, haud raro comparent hyperbolicæ ejiw- cnodi d ic iones analogo*, q u r non mfi maximam reruim adfluentiam fignifieant, & quarum ideo non nullas dte- promfilTe haud pigebit, v. gr. Peut. XXXIF: 13. n p jy i -)i i C’û m p n ICttl, & effecit, ut fugeret mei e rrtt-pe oleum e filice petra:} Cap. XXXIII: 24. fDCTD V’J'), intingetis e r it, (ci1. Afcher, oleo pedem Juum ; J o > j , XX: 17. rraoro v z n ' v u k t ‘r« , ne videat to r rent es in divi fis rivuiis fluentes me Ile ac butyro ,* Cap XX CX: 6, lotBr '-toy p i r "Mi n e m ' y ?n y m a , cum lavaretm veffigid mea butyro, 8^ mihi effunderet rivos oli ei.Quemadmodum Jobus heic indicare nequit, fe re ve^ra lemifam fuam butyro abiuifle, fed foium tantam apiud eum hujus cibi fuifle copiam, ut viliflirois u Ii bus, sad quos vulgo adhibetur aqua, inlervire potui flet; itaetjaim Jacobus in noftro loco neutiquam vult, ut veltcs yimu abftergerentur, fed infert tantum his locutionibus, vvi- num æque abundans fore atque aquam , neque p’uds æltci- m atum ; Joël. IV : ig. 3bn njaSn m yaJm D'DJi D’Vin ♦fiDV, montes ftiliabunt muflo &1 colles fluent laSle. Sexcenta ejuis- modi ut omittam, quæ fummam alicujus rei adfluentiaim unice exprimunt. Ita etjam noftra (fieis : ujy d i , Deiut. XXXII : 14. graeca: upoi ?cc(pu\ric, Syr. XXXIX: 31. L: 1:7. i . Macc. V I134. non nifi proprie pro vino accipi potelft. Denique notandum eft, Jacobum non exprefle dicere, iin regione Judsc, quam in ceteris, majorera fore vini lactiis-

qiue

que copiam; ideoque nulla obtinet comparatio. Sed fi vel maxime inflitueretur, vereo r, ne palma huic tnbni concedenda efiet, vini in primis ratione habita, ut ex fupra allatis perfpiciatur. N equeeft, quod objiciatur, Ja- cobum de Chrifto fermonem tam cito abscindere non potuiffe- Breves^enim ejusmodi verborum circuitiones, etjam in gravifïïmis rebus, apud Sacros Vates, praefer- tim in fublimi ac vehementiori dicendi genere, admodum funt frequentes; & in rei teflimonium provocafle fufficiat ad verfum ig hujus Capitis. Neque id mirum cuidam videatur, qui ad flatum moribundi Patris rite attenderit. Senio morboque confectus, capulo vicinus, corpore & anima languefcens atque dicendorum mole obrutus, fingula fufius pertractare minime valuifle putetur, fed res tantum majoris momenti corople&ens, filiis futuras breviter prædixifie. Ex his igitur omnibus, jam produ&is, praeter alia» fi illa, qua decet, accuratione perpendantur, facile, opinor, intelligatur, varias elTe rationes, non omnino fpernendas, cur non tam de Chrifto, quam potius de tribu Judæ hos binos verfus cenfeamus litceralitcr interpretandos,

V eks. 13.

rm yirb ptr*» a w tyinV :px in:mSebulon ad marium litus habitabit, quod erit

litus navibus; & latus illius verget ad Zidonem.R Se-

Sebulonis pofleri, in divifione terræ Chananææ, coras adepturi prardicantur maritimas, quæ optimis abum- darent (lationibus, ubi naves cum propriae tum peregrri- næ, mercibus onuflæ, a procellarum fiævitia tutae rec:i- perentur. Itaque tantam loci opportunitatem fecuti, rcei cum primis navali follicitam daturi erant operam, mear- catura maxime florentes, cum finitimis feliciter ineuncda populis« Ita autem fita foret illorum regio & in lo n g i tudinem extenfà, ut latus ejus non m odo fpedaturutm fit ad Z idonem , verum finibus etjam Phoenicum, qiui & Zidonii & Tyrii olim appellati fuerunt, commercrio ac navigatione maxime celebrium, effet contiguurm. Itaque naves eorum divites portibus fuis crebrius excce- p tu r i , i l la vicinitate adeo felices, opibus cumulandi ierant ampliffimis, gloria itidem navali infignes.

Ab ordine, in alloquendis filiis haclenus fervato, numc recedit Jacobus, & Sebulonem non tantum fratribus, Dia- ni y Naphtaliy Gadi & Ascheri, natu majoribus, fed g e r mano etjam lifascbari adultiori, vid. Gen. XXX: 6-*- 2to„ prarponit; quibusnam de cauffis non certo conflat. Fo>r- taflis omnes Lcæ filios interrupto recenfere ordine fatiius duxit, duosqua illorum ultim os, ut ex vera conjugge genitos, natis ancillarum Hilbœ Silpœqueantelatos voluitt: atque Sebulonem ob majora merita & excellentiores praerogativas fratri Iisafchari praetulifle videtur; quod & fce- cit tum M ofes, Deut. XXXIII: i8* tum Jofua Cap, XIXC: io - • 17. Hic tandem tributarius factus eft, vid. verrs. 1% b. capitis, fed ille liber, fub jugum fervitutis, quam-

turm

tum conflet, nusquam nominatur redarius; & tenebat infuper regionem ita h ta m , ut divitias, præter diditam famam, & melius adquirere & facilius augere pollet. Salvator nofler in hac etjam tribu, & in utbe quidem N aza ittb , ltepiflime com m orabatur, unde appellatus eft c Netiuqutosy Matth. 11:23. Marc. X:47. cet. Ita Jacobum fratri Ffavo & Epbraimum Manasfi, Gtn. XXVII : 36 • - 40. X L V II1: 14, 183 19- antepolitos novim us, ut de alii* taceam.

Priorem vocum quidam Interpretes reddiderunt per portum , fed plurimi per litus y oram , quod noftris maxime temporibus frequentatur. Verum de pofteriori exponenda aliquanto rosgis dillentiunt. Habent enim LXX GRÆCÏ: 7rap cçf/Gv 7ï Kg«»v, ju x ta ßationem navium; VULGATU S: in ßatione navium; SYRUS: ] ^ Q a yfuper pulchritudinem navium j ARABS in Polyglott is : t>-x*** in Utore ejus naves ; Manufcriptum antiquum Arabicum, litteris Samaritanis exaratum e): ]j *j

fcr’ iple litus navium erit. Recentiores dem- d e , quotquot aperire licuit, firguli fertum ne vi um transtulerunt, p rêter Illuflr. JOHANNFM DAV. MICHAELIS, qui a pun&is vocalibus recedendo, ut ipfe in no tis fatetur, poluit: mit Schiffen bekleidet.

Quamquam igitur duplicem fignificatum voci r t n , in hoc commate bis obviae, injunxerunt Interpretern plur im i, dum priori loco /itus> & pofleriori portum ted- d iderunt; nihil tamen, me faltim judice, jßye ad (en-

v R 2 - funiO Vid, D. DURELL. Lib. cit. p. 36.

Oratio tnorietitis

fum fpeftes, five ad vim vocabuli primigeniam,; im pedite cenfeatur, quo minus eadem verfio utrobiqiie obtineat. Videntur quidem hæ duæ notiones adeo efie ad- fines, ut una ex altera facile elici poflèt; & fignificatio præterea litaris, qux in priorem locum optime quadrat, pofteriori, ubi fubjicitur nomen non accommodata judicaretur. Sed vero propriam vocis poteftatem, fi indagari poffit, & neque fenfus obfliterir, neque perfpi-

~ cuitas inde officiatur, utrobique retinendam arbitror.Qui interpretationem portus adoptarunt, nomen r]in

a radice te x i t , appofite derivandum putant, v. gr. JOH. SIMONIS f ) , D. DURELLUS g ) , ceteri. Enim- v e r o , fi quid ego judicem , a verbo mediæ litteræ geminatae non optime deducatur nomen mediæ TVau. Quamvis enim plura compareant nom ina, quae ex duobus condant litteris, vocali Cbolem fuperimpofito efferendis, quorum natales ejusmodi verbis debentur; tamen jure dubitem, an ullum tale idoneum fuppetat exemplum, ubi TV au fimul exaratum confpicitur. Et fi vel maxime reperiretur aliqua iftiusmodi v o x , plene, ut ajunt, fcri- p ta , omnino notandum eft, illud rarifiime fieri, & eam ipfam multo frequentius fine fubje&o TVau exhiberi. Qua de re confulatur JOH. SIMONIS b ) , qui pluribus commonftrat, a verbis defeilivis fecunda radicals, tertiae fimili, nomina derivari, vocali Cbolem fine conlonanti TVau exprimenda ; fed a verbis quiefcextibus media radi-

cali/ ) Lex, Hebr. & Chald. p. 340. g ) Lib. cit. p, 74 . h ) Aican.

Formar. N om . Hebr. L. p. 315. 3 3 3 - • 337* 338* 349 * • 317*

caTi deduci nomina, cum Wau quiefcenti in Cholemy {cripta.

His igitur motus rationibus, vocabulum t]in potius deduxerim ab ejusmodi themate media quiefcenti littera/ quod licet in codice Biblico non exftct, in reliquiis tamen Hebrææ linguæ aliis invenitur. Arabum ü U , inter alia denotat: in latere /'eu margine cepit rem Zf diminuit ; in o- ra feu margine diminuit rem. Hinc ortum nomen '«ha*., noftro confentaneum, fignificat latus, marginem, oram , ripam, quippe quæ fluxibus continuo teritur atque abluitur. Syrorum thema , quod pro eodem habeatur cumArabico, efl lavare, quae notio non tantum cum pro. ximc antecedenti congruit, fed etjam in litus optime quadrat. Quam ob cauflam in Latiali lingua fluvius dicitur & radere & lavere ripam , v. gr. apud LUCRETIUM i) :

L it or is incurvi bibulam lavit aquor arenam>& alio loco k ) :

ripas radentia flumina rodunt.Ad hanc litoris poteftatem ftabiliendam, nifi valde1

fallor, confpirant quoque cetera Sacri Codicis loca lingula, ubi ro qin ufurpatur, quæ funt fequentia : Dent. 1 :7 . intrate montana Amorœorum & ad omnes illis vicinos in campo, in monte, in valle, in meridie Q»fl tyroi; quamphra- fin GRÆCUS expofuit per 7rocqa\!uv yîjv, maritimam ter- ram; VULGATUS: ju x ta litus maris; ARABS in Poly• glottis', *̂*11 & oram maris. JoC IX : 1. Quumaudirent hac omnes reges, qui cis Jordanem in monte Zf inplanitie VHJfl D7Ï icil. habitabant. LXX GRÆCI

R 3 ver-i) De Rerum Nar. Libr. 11. v. 376. k ) Libr. V. v. 2f7«

Oratio in or i ent i t

Verterunt î tv TFo&cry ty\ iragccX'ct rtfs SocXciiaye rye /xeyccXrjc. V U L G A TU S : in maritimis ac litorc magni maris ; \ R \ QS tn Polyglott is : 5 toto lituremaris magni. Jud. V : 17. jOT’ ry iSS TJM Q'Z' ^

Matth. XIII: a. fâÛP ^ ] o c n ^ o ] o ] a J O CTl^OO , Çf univerja turba ft abat ju x ta H tus maris, ubi in

Grarco Codice fcriptum invenitur: eVî rcv dtytxKov, *

12$ Oratio m orientis* /

num tuam O'CWfT verfus coelum, fie Cap. X : i t , 22.i . Sam. XXV11: 10. cet. Verum enim vero fi pofl Veteres fingulos, & Recentiorum pierosque verfionem, usque ad, amplecteremur, vaticinatio Jacobi vix vera putaretur, quod fines Sebulonitarum, faltim primæ convenienter divifioni, fe non extenderunt ultra latus feptemtrio- nale montis Carmeli, quippe qui in parte aufirali regionis Ascher fitus erat, vid. Jof XIX: 26 .1) , & quadraginta minimum milliaria m ), vel quinquaginta amplius Ro- mana »), abfuit ab urbe Zidone, juxta mare fita in ultimo boreali termino Ascheritarum 0) , qui ab ortu habuerunt tribum Napbtalis confinem , Jo f .X IX :27, 34./)), adeo ut neque ab ifta coeli plaga ad urbem Zidona pervenire potuerit regio, Sebulonitis adfignata.

Ad evitandum igitur hunc nodum folutu difficilem, non nulli Interpretes voculam t y per præpofitionem, ver- fus, reddere fatius ducunt, atque adeo praecedens J03T propria notione per latus ejus explicant, Sic omnia quidem evadunt plana, & eventum oracuio refpondifle liquet. Hereditas enim Sebulonitarum erat tractus terrae contiguae longior, inter lacum Gennefareth& mare Mediterraneum ab ortu ad occafum exporre&us ; ideoque latus illius boreale ad urbem Zidona vergebar. Sed tamen dis-

fimu*/ ) Vid. RELAND. loc. cir. p. 327

fimulandum non eit> videri fenfum fore efficaciorem, fi voce [1YV non tara urbem cognominem heic infelligi credamus, quam potius totam Zidomorum re g io n e m q u e m admodum exiftimant multi & fortaffis omnes, qui to per usque ad interpretantur. Dicit enim BOCHARTUS q) & poft illum EDITORES op. B ibi ex Anglis colletti r), Phoenices, qui banc poflidebant regionem, priusquam illius potirentur Ascheritæ, ut ab utbe eorum Sur, quæ eH: T yrus , appellatos fuifle Syros, ita a Zidone Zidonios. Et exiftimat præterea D. D U R E L L U S f) , inC odiccB i- blico non adeo efle infrequens, ut metropolis pro ifta provincia fumatur, in qua fita eft, atque in robur fijæ fèntentiæ provocat ad Ef. XXIII: z- cet. Quæ rationes fi fat validae putentur, illam explicandi viam potius ingrederer; & fic vocabulum inDV forfitan melius verteretur per finem y terminum ejus y uti aliis in locis accipi debet, quorum unum fufficiat produxifte, nempe Jer. VI '.22. populus veniet a terra Jeptemtrionali gens magna excitabitur p K TDY3 , a finibus terree. Huic igitur interpretationi convenienter, verbis in noftro commate ultimis dc- fignatum voluiftet Jacobus, Sebulonifas finitimos fore Sidoniis, vel illorum fines fefe extenfuros efte ad horum terram, quod etjam accidiffe compertum habemus.

Promiftioncm de fitu regionis Sebulonitarum maritimo a Mofe confirmatam deprehendimus, dum in fimi- li oratione, ad duodecim Ifraelitarum tribus habita, ita alloquitur Sebulonem, Deut» XXXIII; 18. latare Sebulortt

S quumfl)TLibr, & loc, cit. r ) Loc.

quum egrejjus fueris , feil, ad negotiationes ac mercaturas,

& veri! 19. quoniam adfluentiam maris Jugent & tefta re

conditorum arenae, i. e. abfconditos arenæ thefauros. At

qui Jolua in divifione terror Chananaræ a litorali traéVu,

pratfertim fi ad occafum fpe-Thveris, videtur illum exclu

dere, quando totam occidentalem oram juxta mare Me

diterraneum tribuit Ascheritis a Zidone ad Carme

lum usque, J o f XIX: 26 - -29. vel paullo intra, ub ieos

excepit tribus dimidia Manafle, Jo f XVII: 10. Sed tamen

veram faille Jacobi vaticinationem, fatis tedantur Scri

ptores deinde cum Sacri tum profani. Dicitur enim Ef.

VIII: 23. ficut tempore priori vilem habuit, Icil. Deus, ter

ram Sebulonis & terram Naphtali, ita pofleriori honoravit

D\"l " p l , cis Jordanem, Galilccam gentium ; quod im

pletum memoratur Matth. IV: 12, 13. quando Cnriftus,

re lido N afareth , profeäus in Galilæam, Kccrjwaev hs

Koc7reçvotèfx rnv noiçctSccXocwlxv, b cfiois ZocßxXw x&j NeCpSoc-

Kelp, habitavit in Capernaum maritimam , in finibus Sebulo-

nis Ö* Naphtali i ubi deinde fubjunguntur v. 15. ipfa

verba Efaïuia. Ex quibus duobus locis colligere fas e-

r it , regionem Sebulonis lacui Tiberiadis sdjacuiffe* Quid?

quod ipfe JOSEPHUS t) idem teftatur, ubi loquitur:

ZaßaXuv'iTcti rw pb/Jt1 Tew^arocçlniïos xa&ffxtfattv fis neg) Kccç-

/avjXov H#) SccXocjaocv e \» x ov * Sebulonitœ regionem, qua a la

cu Gennefaritidis ad Carmelum usque & mare extenditur9

adepti fiunt. In litore lacus nominati fita quoque erant

oppida, Betbfaida, Chorazin, Cimiereth feu Tiberias & Caper-naum,

») Antiquit* Libr. V. Cap. I»

nnum , quæ omnia, praeter ultimum, Sebu’onirarura fuis- fe videntur.

Itaque de termino hujus tribus orientali nemo qui-* dem jure dubitet, quin re vera fuerit mare Gaülacæ & forte etjam pars aliqua Jordanis, fed de occidentali e contrario multum difputant Auctores, quorum in primis RELANDUS u ) pluribus commondrare adaititur, eum le non extendille ad mare usque Mediterraneum, ubi habitade dicit Ascheritas, quos ab audro excepit dimidia tribus Manafle. Verum fi probari pollet, ab hac etiam mundi plaga maritimam fuiffe Sebulonis terram, majus utique pondus interpretationi vaticinationis accedat neceOe e d ; fiquidem pauca quaedam oppida eaque minutiora, ad lacum fita, qui non nifi pifcatoriis naviculis aptus ceniea- tur ferendis, unde haud mngna divesque mercatura oriunda cogitetur; non videantur fola fuifTe digna, ad quæ attenderet Jacobus, aut fatis refpondere defcciptioni hujus hereditatis , ab illo exhibits. Quam ob caudam fum- m o opere in id incumbit D. DURELLUS v ) , ut ab occidenti etjam Sebulonitis tribuat fitum maritimum; quod facile fieri po(Te arbitratur, fi Carmel apud Jofuam non confidcretur, ut w w , i do nomine infignitus, fed fecunda planities vel campus, quem ad mare magnum inter urbes Ptolemaida & Ecdippam feu Achzih collocandum cenlet, illumquc eumdem olim fuiffe, qui nodris tem poribus appellatur Sharon. Hunc autem pofTeditfe Sebulo- nitas exidimat, ideoque pro explorato habet, tribum i-

S 2 dam.«) Loc, cit. 5}9dq. v ) Libiv cit, p, 76. 1*1»

flam ab initio oram verfus occafum tenuifle m aritim am , centum & viginti circiter ftadia longam.

Verum enim vero hæc omnia quamquam ingenio- fe di£ta funto, vereor tamen, ut iis, quæ contra objecit RELANDUS, fortioribus fufficiant diluendis. Ita (altem ab initio conftitutum fuifle, vix vero videatur fimile. Alii igitur conjectura in mentem venit, quam peritio- rum examini fubjicere liceat. Scilicet Jofua terram Se- bulonis pofteiorum defignaturus, dicit Cap. XIX: i i . incepit terminus eorum PD'^ - - - incidit in flumen ante Jokneam. Heic agi de magno m ari, ex ambitu narrationis, præter alia, colligendum erit. Et tametfi fluvius ifte aliquo nomine non appellatur, admodum tamen probabile videatur, illum fuille vel Kifchonem vel Belum , fi quidem in his finibus alii non inveniuntor, quoad peregrinatoribus credamus. Itaque juxta horum alterutrum urbera Jokneam olim exftruCtam cogitemus. Plurimi quidem eam collocant ad latus Kifchonis feptem- trionale, fed illam fuifle ad idem Beli litus, e contrario putat DURELLUS. Cujus autem fententiæ quodammodo repugnare judicetur ipfe o rdo , quo ufus Jofua in de- fcribcndis terræ Sebuloniticæ finibus. Primum enim Cap. XIX. i i . exponit illos verfus occafum, quibus adnume* rat Jokneam, deinde vers. 12 & 13. verius o r tu m , & poflremo v. 14. verfus boream. Ex quo inferri queat, iftara urbem ad latus Beli, faltim feptemtrionale, non ja- cuifle, nam fic in parte regionis boreali potius, quamoccidentali nominanda fuiflet. Ceterum de Alcheritis di

citur

citur, Jof. XIX: 27. illos io aliquo loco Betbdagon ab ortu finitimos fore Sebulonitis, quod fieri vix potuiflet,fi explicatio DURELLI valeret. Hinc igitur urbem Jok- neam verifimilius pofuerim inter Kilchonem ac Belumv & parum oberit nofirae op in ion i, cuinam horum vicinior credatur. Inter hos fluvios juxta m a re , ut in ceteris Palæflinæ oris , fuifle locum campeflrem, ad fidem cenitatur pronum. RELANDUS x) enim, ad mare> inquit, montes non erant, f i Carmelum excipias ; illic non nifi planities , & colles exigu i, hodieque Junt. Hunc vero campum a monte Carmelo, qui trans Kifchonem in vicinia erat, i. Reg. XVIII: 4 0 , 43. nomen traxifle, ut fæpenumero etjamnura evenit, multo forfitan putaretur probabilius» quam alium ejusdem nominis excogitare, trans Belum verius boream fitum. Hoc certe pa&o facilem haberemus rationem denominationis: bO'O'? Jof. XII: 22. &verba JOSEPHI de fitu hujus urbis in planitie ampla & fe - raci, y) nihilo minus bene conflarent.

Ha?c igitur, in medmm jam produtta , fi omni veritatis Ipecie penitus deflituta non cenfeantur, hinc probabiliter dumtaxat cogere fas eflet, regionem Sebulooi- tarum extenlam fuifle ad finum usque iflum m agnum , qui a mari Mediterraneo formatus, noflrisque temporibus & nautis vulgo diåus : de baay van ft. Jan. d' Acre y inter montem Carmelum & urbem olim Acco, nunc

S 3 Pto-

x ) Loc. cit. p. 305.

Ptolemaida, interjacet. Fluvius autem Kifchon, qui prope montem l a b o r , in planitie lforeel five Esdrelony la- bitur, & aliis auåus rivulis, in eodem campo conlpicu- is, heic fe effundit, apud Scriptores veteres æque ac recentiores multum celebratur, & maxime navigabilis reputetur; praefertim ad oftium ejus, ubi aquas in mare exonerat, finum illum mox nominatum eflè valde amp lum , ulloque alio in his oris majorem, ad cujus latus feptemtrionali opportuna tutaque navium f ta tio , auftor eft, praeter alios complures, Epifcopus POCOCKE. %) Dum huc accedit teftimonium JOSEPH!, fupra allatum , Tariæ adefîe videantur rationes, cur Sebulonitis neque aditus ad mare Mediterraneum prarclufus cenfeatur, ne que aptus defuifîë locus occaüoni ad rei maxime navalis curam gerendam, mercaturam cum disjunctis populis faciendam, mercesque & proprias exportandas & alienas, quae forent neceflariæ, dom um reducendas, unde divitiis augeri pofle credandur. Huic denique datæ explicationi nihil obftare rationes R E L A N P I putaverim , neque inefle illi quidpiam, quod (ententiæ magni Viri accommodari nequeat ; ideoque litoralis tjusmodi Sebu- lonis ftatio ab occalu , nemini, opinor, videatur penitus improbanda.

») Delcription of the Etft. Vol. 11. p. 6r.

V ers. 14.