H I S T O R I A

FEBRIS INTERMITTENTIS P E T E C H I A L I S ,

&

QVAM

F E S I A EXPER1EN TISS. MED. ORD. UPS.

P R Æ S I D E

G UST.M. D. MED. THFORGT. ET PRACT. PROF. REG. ET ORD.

REG. ACAD. SCIENT. HOLM. A T Q U E S O C . REG. SCIENT.

UPS. MEMBRO, CET.

P R O G R A D U D O C T O R I S

PUBLICE VENTILANDAM SISTIT

A O H . S I G F R . S C H E D F I N ,D A L E C A R L U S .

IN AUDITORIO GUST. MAJ. D. XXVII APR. MDCCXCIII.

HORIS At KT P* M ERIDIEM SODITTS.

3

U P S A L I Æ ,L IT T E *« V id u a D ir e c t , Jo b . E d m a n .

QuœcutJijueex ob fervat i s , ad congrua demonfirationis principia

applicatis-i cafti ope ratiocinii, legitime dedu&a fun t, quan-

quam per fe in fenfus non cadunt, non prtfefto minorem fi

dem merentur.

Gaubius in Infh Pathoiog.

H I S T O R I AFEBRIS I N T E R M I T T E N T I S

PETECHIALIS .

t * . . . f ' ’ •

• •

P r o e m

j F Ï L i l l o r i a m M o r b i , ut o p i n a m u r , rar ioris , et cujus apud Audlores , five an t iqv iores live recen t io res c o n fu lu e r i s ,

pe rpauca exilant e x e m p la , dum ben ign io r i t u o , Benevole L e c to r , judicio fubj ic imus, id non ita in te l le£tum

v o lu m u s , ac li in par tes i l lorum t ranf i remus, q u i , quafi m alo quodam fæculi gen io du£l i , ex f ingulari cafu r e g u las generales hau r iun t arque e x t o r q u e n t ; in eo en im p o tius noll ra ve r fab i ru r opera , ut M e d ico s a t tentos faciamus ci rca phaenomena quaedam, quae, licet rar ius occurran t)

t a m e n ad in d ag an d am m o r b o r u m indo lem conferre pos- funt, quam ut op in iones nolt ras t am quam certas atque o m n i exper ient ia Habilitas vendi remus . Petechiarura in febr ibus o r tum praeviae fangvinis , pu t red in i v i c in i , disfo-

lu t ioni , ad hoc usque tem pus t r ibuere Pra£ticis m os fuit,

A n v e ro mutata e jusmodi fangvin is indoles causfa primaria fit vel fecundar ia , a vitalitate fcilicet Fibrarum prius

im m i n u ta , o r i u n d a , adhuc in du b iu m vocare licet: de his faltim in utramque pantem difputatur. At II cafu proba tum fuerit, non folum Petechias, verura etiam veficulas f an g v in e genuino repletas, easqut numerofisfimas, totam-

A 2 que

que co rp o r i s fuperf iciem occupantes, in t e r ini t ia febris eu- jusdam ortas effe; tunc fatisne validæ ad fun t r a t i o n e s , ft n o n p ro r fus n e g a n d i , t a m e n v e h e m e n t e r d u b i t a n d i , qv in immuta tus hicce fangvin is f la tus , quem v u lg o causfam c redun t , p o t iu s , ut qu idem fæpisflme effe v i d e t u r , effectus diminutae vitalitatis fo l ido rum habendus f i t? Quaeri am ex his elici poffurit a rgum en ta fi i l laadhuc e re effent ad f i r m a n d a m , d o & r in a m ab H o f f m a n n o p r i m o c o n d i t a m , dein ve ro n e g l e & a m , fed a C u l l e n i o de n o v o as“ fumfcam, er jam te m p o r i s quafi uno o re confeffam atque receptam, de fibra v iva et infigni cogn i t ion is ejus dein in Pathologia veri tate . Cafum t a n tu m m o d o enar ramus , additis, quas res ipfa p ræbui t , O b fe rv a t io n ib u s ; et dum de his T e , LeCtor Benevole , judicem lubentes conff i tu imus, faven t io re ro firnul abs T e expe t imus conam in is in te rp re -sationem.

Cajus.

Ï Duella n o v e m annos nata, exili a tque tener io r i corporis h a b i tu , f em per tam en bona vale tudine u fa , t e m p o r e vernal i febre te r t iana infantum ( d l t a n dicunt noßt fites') corr ip ieba tur , hanc aurem ineunre ca i id io n anrii tem- peftate facile p ro f l igaban t diæta o p p o r tu n a et Coi rex pe- ruvianus, idque absque o m n i c o n f e q v e n te in c o m m o d o , adeo ut p e r to tam æflatem vel fere fex in t e g ro s menfes op t im e valeret . M enfe N o v e m b r i s e jusdem anni , langvida, tnf t is , cibumque faftidiens adparuit, q u o fub flatu fex c i r

ci ter

ci ter dies praeterlapfi funr. V e h e m e n te m ac inopinarum im p e tu m h o r r o r u m , caloris, a l io rumque , quce febres comi- r a n tu r ; fy m p to m a tu m p e r f e n t i i t p o f t e ro d ie fubfequebatur va- r iegatusfaciei , colli arque p e c o r i s color, eod em q u e die ve* fpe ra fcen te maculis magis confpicuis , parvis , ro tundis , laete ruben t ibus et m agn i tud ine i£tus pulicum quali confperfa v i deba tu r Æ g r a ; febris lenis e ra t er obambulare valu i t ; at v e f p e r t i n o t e m p o r e levis exacerbat io . O b ta rdam alvum L axans fumfit.

D ie i f :da maculae n u m e r o au£læ tam en absque r u b o re cutis intermediae, hodie in manibus quoque brachiis et ar tubus in fe r io r ibus fe manifef tarunt . C o lo r nuper e rup ta rum ru be r , b e f te rn a ru m ve ro paulo n ig r io r fa&us. F e b r i s ut heri mitis. M ix tu ra falina utebatur . -

Hirt ia Die febris verfus m er id iem redii t fine f r igore p ræ gre f fo notabili ; calor modicus, pulfus v e ro frequens et celer : V e f p e r t in o t e m p o re haemorrhagia narium copiofa et difficulter fi f lenda fuperveni t . In vafe cito coagulatus fuit fangvis . Perech iæ faciei d i la ta tæ, fub ter palpebras in m a g n a s fugil lat iones coeun tes , ubique v e r o tam in facie quam in t r u n c o , ro tu n d a m Tuam fo rm am fervantes , c o lo re m induentes l iv id u m , quo a f p e c tu s Æ g r a e lugubris evafit. N o £ te i terum Epiftaxis far. copiofa bis erupit . M ix t . Salin, fumfit et ve fp e ram verfus C lysma.

IV:ta Die , feb rem li fpectaveris , melius valuit. Maculae plurimse faciei in ve fcu las elevatas m a g n i tu d in e variola- r u m d i fc re ta rum a b ie ru n t ; acu percusfæ fangv inem n ig rum , crasfum emit tebant . De nullo fere i n c o m m o d o , deb i l i ta rem et d o lo r e m cutis p u n g e n te m fi ex cep e r i s , c o n q u e r e b a tu r Æ g r a . S o m n o minus v e r o t ranqv i i lo mul tum in- dulfit. D igcf t iva mi t io ra exhibi ta fuere-

V;ta Die febris v e h e m e n s cum c a lo re , pulfu ci tato ,fiti u ren te l ingvaque albo obdudta m u c o ; E x a n th e m a e t

iam

i a m in t runco , c rur ibus pedibusque c o p io fu m r e p c r i e b a - tu r . V e f p e r a et fequen te no£te rurfus h æ m o r r h a g i a n a r i u m ince r tæ quan t i t a t i s , nunc ve ro fangvis m in u s eoa- gulabilis, colore floridiori fuit. Pulfus v e fp e ra m ver fus debil is et l a n g v o r au£tus.

VI:ra D ie febris qu idem diminuta , v e ru m cutis pa l lens et m or ien t ium f im i l l im a , cum Ecl iymoi ibus p a lpe b r a r u m nigr is er veliculis fangvineis l ividis faciei adfpe- £tu pesfime concordabar . Q uon iam fub decurfu febr i s t y p u m tertianae baud dub i tan te r obfervare licuerat, e t f y m p r o - mat ibus reliquis ci to atque valenter o c c u re n d u m erat, In fu • fum fort ius Cor t . Peruv. et Acidum Vi t r io l i tenue, S y r u p o Cerafor . e d u l c o r a t u m , præfcr ibebantur .

VIT:ma Oie, flatus Æ g r æ hef te rno pe jo r . Accesflonis incep t io ob def ic ientem fr igoris fenfiim incerta. H o r i s pomer id ian is Epiflaxis red i t et fangvis e naribus m anans magis attenuatus. Ufus Acid. Vit r . con t inuaba tur .

V l I I : a Die no£le præter i ta , veficulæ fan g v ineæ dor* fum , femora et c ru ra obfidentes ab incubitu r u p t æ , lc£ti l inteola fangv ine m a c u la ru n t ; Veficulis ex his quæ in brachiis e ran t acu aper t i s , fangvis crasfus jam que co ag u latus profiliebat. Febr is qu idem adfuit fed mitior. In- fus. K ink inæ, Acid. Vitr . et verfus noblem C ly s m a Ki- na tum p rop inaban tu r .

A IXrna ad XI :am Diem Æ g r a debilis adeo e r a t , ut v ix fe m o v e re va le re t ; pulfus parvus et debil is ve fpere v e r o inc i ta t ior , matu t ino t e m p o re fudor et ur ina hypo* ftica cum fed im en to rub icunda . Ce te r i s remedi is v ino- fa cum jufculis nutr ient ibus addita funt.

XU:a Die paullum alacrior Æ g r a c ibum adpeti i t : E* c h y m o fe s pa lp eb ra ru m decre fcun t , co lo rem que flavefcen- tem induun t ; Petechiæ d i fpa rue run t er veficulæ fangvineæ, eodem quo cruftæ var io la rum m o d o , cxf lccabantur . M e d icam enta eadem.

A XV:a ad X V II I : a m D i e m refanefcuir: cruftce e x t r e m i ta tum decidebant , C o r t i c e m tam en P e ruv ianum nihi lominus p e r al iquod t em p u s fumfi t et p e r a n n u m fere in* t e g r u m opt ime valuit .

M e n fe Septembris anni fequentis , pof tquam p e r fepti- m a n a m vel ultra vac i l lave ra t v a l e tu d o , febris accesfio- n em pafla e f t , i t e ru m q u e fol itæ Petechiæ f a c ie i , palpeb r a r u m E ch y m o fe s et veficulæ fa n g v in e æ , in reliquas quoque co rpo r i s partes d i f p e r f a s , confeft im adparuere nec defuit per nares p ro f luv ium cruen tum. V e r u m f e bris ce te raque fy m p to m a ta m i r u m q u a n tu m , fi fcilicet ea cum antea recenfitis c o m p a r a v e r i s , mitia fu e re , et u n d e cima ab ingreflu die, C or t ice K ink inæ et Acid. Vit r . o p p o r tu n e adhibi tis curabatur morbus. , Diarhefeos Scorbu- ricæ vel quidem levisfima figna tam ante quam poft m o r bos jam defcriptos, in Æ g r a p ro r fus defuere. Febr ibus Exanrhemat ic is , Var io læ 1. Morb i l l i exem plo fint, m in im e adnumerar i debe t , nam anno p r o x i m o inocula t ionem Va- r io la rum felici cum fucceflu fu b i i t , et Morbi 1 lis poft bien n iu m laboravit . F e b r e m n o n contag iofam fuifle ex eo patet , quod nem o plur ium in fan tum una cum illa v i v e n t ium , nec p r im a nec altera v ice , m o r b o corr iperentur . . N u l l i p e r p rov inc iam Epidernia g ra s faba tu r , quæ ad ind a g a n d a m m orb i indo lem vel m in im u m m o m e n tu m ad- fe r re p o tu i t , q u a p r o p te r i l ium idiofyncrafiæ Æ g r æ plane atque o m n in o t r ib u e n d u m efle exif t imamus (//)„

Co-

( a ) Id iofyncraf iam h t i i c f i m i l e m obfet vftvit Cl. J. D . R o g e r t : Vide: Obf. i t M o rb o mnculojb H j m o n b f i g i c o , iu A f t . R e g . Soc. Med. Hafn, Tom».I, p. 184-

Corollaria.I. F e b r e m , quam E x a n rh e m a hoc com irem h a

buit , In te rm i t ten t iu m gener i m e r i to ad d en d am cred im us , qu u m accesfiones fatis manifefto alternis diebus Æ g r a m adgred ieban tur . Ter t ianae praeterea cum i Perechiis fæpius ob fe rva tæ funt, et(i E p idem iæ nonnullae C o r t i c i Peru- v iano o b t e m p e r a v e r i n t , aliae au tem illum vix p o tu e r in t f e r re (JF)..

II. Febr is noftra has ob ra t iones inpr imis a t ten t ione d ig n a evadit : fcilicet i :mo, quod Petechiæ numerof isf imæ faciem, quam alias rar ius in fef tan t , o c c u p a r u n t , 2 :do, q u o d t o t v e l i c u læ , fangvine repleta?, S y m prom a , quod n o v i m u s , non nili in variolis ob fe rva tum , ortae funt (r); g:rio:

Pe-

( h) Conf. Hiftoriam Fehris Tertian® Petechial, a N . D. Prae fide Mal- mogise Scanor. oblervarse A n n o I 7 6 7 , in Aci. Rei. Acati. Scient. Stockb. Vol. X X y I I I A liam ejusmodi Febris Intermirt. Epidemiam obfeivavit B o b s r r i o s I 7 8 4 > vires vero fpecifici egregie obfequentem. Vid. V o l . i i p. 3 7 2 . Inftitut. Medie.

( c ) Cafum fequentem priori forma fimilem, caufia vero differentem adnotavit N . D. Præs&s, Menfe Januarii 1 7 8 8 in familia quadam ruri ha-, bitante, plurium infàntum m a x im u s notu variolis pestimæ indolis , tum Epi- dem ice grasfantibus, decubuit. Q o u m jufius aderat metus, ne om nes eodem m orbo corriperentur, Puerum VI annos natum aliquot d ie s poft inceptam fratris sg r i tu d in e m Propinquus quidam, Upfali® vivens, d o m u m fec u m duxir, ut a prsrfentisfimo liberaretur p er icu lo ; at contag ionem fine dubio jam dudum forbuerat : nam vix quatuor horarum iter confecerat,quutn male habere incepit. D ie fequente dolores dorfi , vomitus, cum febre, et qua; funt reliqua figna variolaruui, cruciabant ; quamobrem nihil o m n in o , quod ad m it igandum m orb u m conducere potuit , negle&um fuit. D ie vero I I l;a debilitas infignis fupervenit et in facie E c h y m o f e s palpebrarum, Petechi® et Puftulat fangvine® erupere, cum fu m m a virium defeftione. IV:a die Exanthema hocce in peftore quoque brachiis « m anibus confpicieba- tur , abfcisfa om ni fpe falutis & vit®.

Petechias non ful> in c re m e n to , aur flatu morb i , ut in aliis febribus mal ignis fieri f o l e r , feci in ter ipfa initia et qu idem poft p r im am accesfionem in confpe£ tum venisfe. 4 :0 . E xan them a fy m p to m a t ic u m o m n i n o , fed c r i t icum m i n im e fuisfe.

11 Icio. S i g n a , quæ fangvinis d is fo lu t ionem indicare vu lgo creditur, p ro r fus de fue re ; l icet enim P e te c h iæ , V i bices , E ch y m o fe s et veficulæ fangv ineæ obferva tæ fuerun t , ramen fangvis in veficulis inclufus, vel pe r Epif taxin effufus, indole fua genuina prædi tus erat , & cito in coagulum abiit [d). Ad f inem qu idem magis tenuis evafir, c ruore fcilicet h æ m orrhag i i s f r e q v e n te r recu r ren t ibus amiffo, m ag n o p e re tamen ab illo, qui in febr ibus mal ignis videre eft, diferepans. Sententia, quam de Pe tech ia rum a Miasmate ex corrupt is h u m o r ib u s gafiricis o r t u , fo v e t CI. S t r a c k , m in im e heic quadra t (V).

iVo. H inc debil i tas va fo rum m in im o r u m cutis , m a jori forfan jure , causfa h o ru m E x a n th e m a ru m p rox im a habenda e r i t ; hæc enim v a fo rum rup tu r i s , quas in hoc cafu et quidem fub p r im o impetu febris f ier i ,necesfe eft, anfam p ræ b e t ; quo fi t , ut & o r i a n tu r extravafa t iones et fangvis fub ep id e rm id e effundatur .

Vto . A d h u c valde dubium effe v id e tu r , an e r u p t i o nes febrium Petechiales maffam fangvinis disfoluram caus- fam agnofeunt p r imar iam. Cafus fupra memorarus una cum Phaenomenis in Variol is fangvineis obfervaris p o tius d em on f t ra re v identur , causfam Pe tech ia rum p r o x im a m in d iminuta vel deperd i ta vitali tate v a fo ru m curaneorum, m in im o r u m , quaerendam effe, et u n a m q u a m q u e febr im ( m o do limul Sy l tema N e r v o f u m p a t i t u r , ) in flatu fimili eas p ro c r e a r e poffe. In febr ibus fic di£lis mal ignis , in quibus

B Pe-

(#/) Peliculas in febribus, rtim foluto tum coagulato fangvine ohferv, M o r g a g n i in Sed. et Cnujf. M nrb. T . III . p. 9 .

(*) Car. S t r a c k üb ferv . Medicinal: de M orbo cum Petechiis p. 69 et feq.

Petechiæ tam v u lg a re s , o m n ia S y m p to m a ta , in f igne tn a f t iom s debil i ta tem Syftematis vafculofi a r g u u n t ; d u m c o n tra in febribus in f l am m ato r i i s , in quibus & ro lu r et v i talitas qvafi abundan t , nem o, quod nov im us , Pet;chias ob- fervavit . Si ig i tur in T y p h o mal igna, F eb r ibus E x a n th e - maticis, aliisque ejusdem indolis, Pe tech iæ fub decurfu F e bris, eum perfpicuis disfoluti fangvin is fignis, ad ia ruer inr , im m u ta t io nem hanc maffæ fan g v in eæ a debiliori f i b ra rum a&ione effeftam fuiffe, c e n fe n d u m efb. V e r u m in F ebr ibus , quarum diathefis Phlogif l ica indob e f t , di- v c r fam p ro r fus adfpe£tum indui t ly m p h a .

VI. N o f t r æ quoque opin ioni favet Febres P:techiales p ræfens curandi m e t h o d u s , expe r ien t iæ innixa N a m quem in f inem ftimulantia, eaque validisfima , V n u m fci- licet, tam in te rne da tum, quam forinfecus adm ctum , A- eida m inera l ia , O p i u m , S inap ism os , Lavat iones f r ig idas , ceteras, ad has febres fanandas a d h ib e m u s , nifi it inc i te tur v a fo ru m a£bio, qua v i ta , quoad pa r tem jan amiiTa, revocar i potef t ; uti etiam pro r ra& ior i h o r u m medi a m in u m ufii fuftentarur, donec Crilis, q u o d e m u m c u m q u e n o d o ab- foluta fit? d u m ab altera p a r t e , ne unica quidun p r o babili r a t io n e dem onf t ra r i p o t e f t , r em ed ia f inra lau data ad fangv inem diffolutum m u ta n d u m , corr idendum, vel in i n t e g ru m reftituere u n q u am valuisfe.