Pjcrdbundrenjis.In Audit. Carol. Maj, Die XVI. Decemb
** ' Anni MDCCLXIX.Hovis Ante meridietn Solitis.
UPSAL IyE,Apud Jon. Edman, Reg. Acad. TypograpR
ViroAdm. Rcvcrendo atjue Praclarifftmo
Domino Magiftro
ABRAHAMO PRINTZEcelefiarum, qua; in IV. Löfitad & Enaker
Deo colliguntur, PASTORI Meritiflimo,Farenti IndulgentiJJimo.
dmipd m um ™ fr» u/una um vwi111mMßni nr n? nUpai rwtn tmdxm ocdu3 tto um "f?in tm u tobjn "pipou km up tteun /3 dm tfid?dm lurr? v aa» ufri tpaa tim oVtirnDHDnn 73 DM VTCT 'NTT ffiirU '3 "1D3TQimi dm dna nnatp tpni nap dt» tmD3DIPt UT DTPXn TXj?3 I1TO "pCPrtn oro raTtrfroaj v trot w dmhdVdd tisip rurani u? TO -p mw p Vy"p KUD1 M3 f?M TO UTI U» U"IM Ulmrraroi pTO iitm vnaw n?n toßn dmnroa rr?pni dud *cd3 uTOd m ut töhmnn wsni 'fTO nru rm? dkth raripnurratPDi va^ "pMDi um mm ku to men
•>dvn aapm3 mn» umi hpt dbviFatris Carijjhm
filius obftquentijfimusBERNH, KOL. PRINTZ.
D. D.
e Adagiis Saiogothoram a&uro mihi, inanceceffiim e re erit, nonnihil de vocisetymo & inprimis de vera fignificationeillius praemittere. Q|fod ad prius attinet,labern fateor, adeo partim fatisfacere, quae afferunt
Philoiogi, ut illa penitas omittere, pasne fatius fö¬ret. Scilicet Adagium vel Adagionem (utroqueenim modo apud veteres ufurpatum occurrit) FE-STUS ita di&um pucat, qiiia ad agendum aptumeft, JUL. CAESAR SCALIGER, quia a propriafignificatione ad aliud fignificandum agitur. VAR-RO , qui in verborum originibus indagandis faepi-us ludere, quam inftruere videtur, Lib. VI. de L.Latina adagium ab initio ftrifle abagium vel amba•gium putat, atque adeo indicare fermonem cir-cumambulantem. Tu five omnia junflim five fin-gula intuearis, inde nihil aliud conftare dixeris ,
quam quanti eruditorum mukis conftet, fateri, piu-rima ene, quae ignorent.
® ) 4 ( 9arbitror in primis a gnomis atque proverbiis, de qui-bus adeo paucis agendum erit, antequam quid no«ftra voce proprio intelligcndum fit, indicetur. Sunfeautem gnomae notabili Laconismo infignes & a
. majoribus relifrae morum regulae, quales fiint, ex¬em pl i caufla, veterum fapientium Apophthegmatn,feftina lente, ldte vivens, & quai funt id genus a-lia» Similium gnomarum fyllogen exhibec vetusil i Li d Klandorum Havamal, quod EDD/E eodicisRESENIANI forte annexum erat, & eapropterpars ill i us falfo ab hoc Au fröre eruditisque aliis ha-bitum eft. Scarec vero breve iilud fcriptum quamplurimis gnomis nervofisque moniris, ut cuivisiucutenrius appareret, {i accaratiorem illius inter¬pretationen! haberemus. Sunt interea in hoc nu-mero, ut ex multis paucifiima feligam: Meele ma-dur tharft, eda t&eige, loquere, quse opus eft, auttace: Linffur verdur leidur ef leinge fitur annarsfletmn a3 fcofpes gratus rnolcftus evadit, fi diutiuscom moretur: Gefendur og endur^effendur tbad e-ru leingftn viner, dantes & reddentes munera a-micitiam diutius fervant: Madur er mans gamanhomo homrni Deus. Appellatur hoc fcriptum Ha«tnavaly uti quidem ego arbitror, non ab haf, alrus,quafi hunc titulum ftiii fublimitate (qui nempe heiccommunis & gravis eft, minime vero fubiimis) na-frunn fit, fed ab antiquo hafa, decere, imde ha-verfk, decorus, hof decentia, ohafven , indecens,Si quae alia, ut adeo Havamai proprie denotetDofrrinam Decori: uti nec minus errant, qui leri-
pti
• ) f ( •pti hujus au&orem ODINUM facinnt. Qui enimIflandice callent, animadvei tunt utique, id vetufta-tis fcriptum hoc non habere, Ted ARU SAEMUN-Dlque temporibus recentius utique effe. Sed htecobiter. Si Scripta majorum nodrorurn perludremus,nan minus illa irfiusmodi iiiuflrata reperiemusgnomis, quorum fpecimina quorn & gravitatemveterum fapientiae Magidrorum, Sc inimicabilemLingua prilcae ivégy.stav fimul oftendant, afFerre nonpigebit. Qui incer alios Iibrum elegantiffinuim,Konunga och Höfdinga fiyrelfe appeilatum, evolvicbaud exiguam earundem roeflem inveniet, e. g.p. 74-
Ta mannin ma fom han vil,Ta går han, fom han är til.
h. e. ex verfione doftilL SCHEFFERI, qui poted,qaidquid vult, facit quidquid übet, vel potiusquando pro fuo arbitrato agit homo, odendit,qui vir fit; ibidem p. 169. The få, fom taka. h. e.qui munera captant, munera accipiunt, quibus do-cetur, illis, qui tecorrumpi patinntur, non deeffe,qui integritateni eorum tentent, qoae verba vel id-eo adducere juvat , qvum ab interprete paruminteileffo videam. Alibi pag. 194. apud eundemSapientiae Dolorem Jegimus: Bcetre är firi var änäpte fnare. preftat ante pericula cautum efle,quam pod eadem tedi o um. Similia Äpophtheg-mata in antiqviorum fcrtptis aliis paffim videmus,ut dura in Prologo LEG UM WESTMAN-NIGARUM legitur, Warin alle rätvije7 tba thor-
A 3 pti
pte äj lagh vidh (ita cnim locum hunc legendiimarbitrorj (i omnes jufti eflent, lege lata opus nonföret.
Ad hane eandem claflem perdnent etiam Ca-nones Juris antiqui, quorum fpecimen fubjun&umhabemus Legum GHRISTOPHORIÄNARUM Ta-bulis, ubi Ordfedher appellamur. Sunt vero in hocnumero inter a!ia, Olaga fang är ofång, injufteacquiiitum pro non acqoilko habetur, kbtt år medingo bott, minae funt extra mul&am, aut ut aliaslegimus,/^r ogjord gerning botes ofodt få, pro a-6tione non patrata luitur peciis nondom natum.Habemus ejusmodi regulas alias per Codices jurisfparfas, quasque in unum corpus redegit Coniul-tif. LOCCENIÜS. Pro exemplo fit iilud B. B. L.L. cap* 14. Tompt är åkers modher, quod ad ver-bum formt, area ed agri mäter, fed non fine lon¬go verborum ambitu in alia qualibet lingua ex-primi rite potefb
Obiter Leftorem meum obfervare jubebo;quemadmodum apud veteres Graecos, memorkejuvanda; ergo, rhetras eorum 8c datuta metri ferelegibus condri£ba erant, 8c apad Romanos con-cepcae quxvis formukE carmina appellabantur, hauddubie quia vorfa oratione ab initio tradi con-«fueverant; ita non diffimilem canonum Suiogothi-corum rationem fuifle. Scilicet ut poefeos Skaldo¬rum anima erat certa quaedam parechefis Iitteraruminitialium continue recurrentiurn; ita idem artifici-um fervabant fcre hi canonesi c. g. UPL* L. Arfd.
h. e. flerl poteft, ut quis iemencem faciat, fed mi¬nus centup'o metat. Longe plurima ejusmcdi in"venies inprimis in epilogis Titnlorum, ubi Legi*feri, vel qui Jeges populo recitabant, venas fuaefelicioris fimui fpecimen edere voluere.
§■ IIF'*) Nonnulli voculam Leande a le ridere der ivan t,
ut fenfus fit, qood GOtnmodatqm eil:, hiläri vultu &ridenti veluti ore reddi debent, atqoe inde natum eileverfum
Mutua qua debes, ridendo reddere debes.qnod Germanos efferre obfervat GRUBBIUSin Penu Pro-verb. p, 479 Geliehen Geldt fol man mit lachendem man¬ne befahlen. Sed aiit ego fällor, aut utriusque. Lingu«canon a male intelleéfa voce le, lea, originem duck,de qua (vide Nob. Dum. Erarfidis Glojfariim Suiog.T. II. p. 4$.
m ) 8 ( $§. in.
Succedunt jam proverbia, quornm eadem acgnomarum eft natura, ut erudiant, fed tarnen obli¬que, fintquc, ut habet THEOPHYLACTUS apadVOSSIUM dq Arte Rhetorica Lib.IV: XI«, aoyos 7rA«y/-G)S Y&f S7riKey,^VfJLfJI,hoo^ TO ohov TTOtgCcßoÄlXWS VTTOKSljASVOVn kiwvoov, i. oratio oblique & occulte atque omni-no collatione quadam aliquid, quod propofuerat,oftendens. Ea videlicet eft proverbiorum natura,ut aliud nominando, alio nos deducant. Exemplicaofta, dum proverbium HES1ÖDEUM habet, figu-lus figulum o dit , nominatur quidem figulus, ledTToc^otfAtoo^ deducimur ad omn.es, qui easdem artestra&ant, quique limis fe invicem adfpicere ferefolent. Similiter dum in noftra Lingua dicimus, in¬gen vet t hvar fkoen klämmer, utan then, fom bärhonom, h. e. nemo novit, ubi calceus urat, niftqui eum portat; in idea calcei non fubliftirnus, l"edparaboke fenfus eft, plurima fpeciofa quidem ex-trinfecus efte, fed quae tarnen multum te&i incom-modi habeanc. Referc, ut id obiter moneam, PLU-TARCHUS in Vita iEMILII PAULI, eodem hocproverbio ufum efte quendam Graecire civem , a
'
quo, minus concorditer cum uxore vivente,cumqutereretur, annon ilia pulcra fatis 8z pudica efTet,annon fatis diligens mater familias & fecunda ge-nitrix; calceum fuum ille porrexit, & viciflim in,terrogavit, illene concinnus, aptus nitidusque effet,fubjongens «aa' 8k av iifiehj r)s v/j.mv KO&iy o , n saißstofjv!:%cs cvfxos 7i8s. Habent muko plurima horum pro¬
ver-
« j 9 ( S#verbiorum Singulare pondus & reccndirsm fap'ien-tiam, imma non folum tit alias morum reguise in-ftruuntt fed etiam appollta (imifitudine rem egre-gie fere iliuffrant. Hinc etiam per om nes erodi-ti orbis partes faere, qui operse pretium duxerinr,eadem coiligere, atque etiam commentariis, ubiopus fuit, illuftrare, id quod eleganter docuit,quem fummas reverentiae ergo nomino , EegniSuecise Archiepifcopus & hujus Academia» Pro-cancejlarius Ermnenciffimus, D, Do£fcor MAGNUSBERONIUS, dum anno 1716 edita diflertatione Aca-demica de Proverbiis, iiii iuculenter praslufie erudi-tionis farnas, quse Eum ad fummos in Ecclefiahonores meritiffime evexit. Apad nos fimiie in*flicutum fuit CRISTÖPH. GRUBBII, Prsefidis o*lim Calmarienfis, qui 1656 Lincopias edito libro,qui titulum gerit Penu Proverbiale, numerofam pro-verbiorum Suiogothicorum copiam exhibuit, quempoftea au£tiorem editum Stockholmiae 1678 novisacceffionibus adauxit LAURENTIUS TÖRNING,Gothoburgenfis,
§. IV.Åb utrisque tam gnomis quam proverbiis di-
verfa fbnt adagia, quippe quae non tam inftruuntquam potius orationi decus & ornamentum conci*liant di&ione, a vulgari quidem verborum figni-catione defle£tente, fed diotino tarnen ufa familia-ri fa&o. Ita dum animi incerto dubioque, aquadicitur hcerere, in alia omnia vocuise ha; jun&im
ß pofi-
fl ) 10 (pofitse abeunt, quam quo fingularum fignificatio du-cit, & dum apud Comicum legimus in me fabacuditnr, ignoraverit, quid illa in recefTu habeant,etiamd probe callens, quid leguroinis faba fit,,quidque cudere denotet« Et hxc iimiliaque ego fpe-ciatim adagia nuncupanda reor, qnamvis non igno-rem, in eo explicando vocabulo fententias Philolo-gorum variare, immo adagia & proverbia promifcueab illis faepe ufurpata inveniri. Mea vero plus inter-eft, indicare, quem ipfe mihi campum defcripferini,quam de vago veterum ufu multa difputare.Nata ve-ro funt haec Graecorurn Romanorumque adagia ma-ximam partem vel ex qualttate quadarn rei comrne-morata? vel ex allufione ad celebre quoddam HO-MERI, EURIPID1S, ENNIl, V1RGILII aiiorumvepoematibus, vei denique ex faffco quodam illuftri, adpofteros transmiff). Sic quid fit Porfent bona vendere,quidve Grceca fide mercari denotent, tum demumfcies , ubi ab Hiftoricis relatum legeris , nonGraham minus quam Pnnieam fidem a Romanispro fublefta ha bi tam fuifie, & pneterea memoriateneasj quid de fpoiiis PORSENS, EtrufcorumRegis, a Romanis captis, tradant L1V1US ( Lib.II. 14,) aliique. Sed non tarnen negari poteft, quam-plurima eorum adagia eds, quorum originem nonmagis indages,quam Nili fonces, quaeque adeo ci-vitatem fu-m retineanc, obliterata licet per tem¬poris longinqnitarem illorum prima occafione. Ac-cidie id*m etiam multo magis noftrse Linguae ada-giis* Sic e. c. dum de eo, qui verbis fa&isque ab
$ ) II ( 9altero, inprimis fuperiore, durius habitus eft, di-cirnus, han fick fina fifkar varma, mihi certlßlmumeil, in quopiam vecerum apologo aut hiftoria phra-feos hujus rationcm iatere: nam quid alias cafti«gationes ad pifces eosque calidos? Certum veroeft de adagiis, quod de rebus in univerfum Omni¬bus valet, nullum eorum extitifte (ine cauffa fuffi-ciente. Simile eft, ubi, aliquem magnis auftbus ex-cidifle indicaturi, ufurparnus, kan mente att taga Pert löftet, quae phrafis fieri vix poteft, ut aetatem tu-liftet, nifi Petrus aiiquis, infequentes höftes veleludens vel vi repeilen?, materiem illi praebuiftet.
| V.Haec tarnen , quse modoattuli, non impediunt*
quo minus vere dicatur, adagiorum emphaiin fen-fumque genuinum eo clarius intelligi, quo liqui-dius conftet, unde profe&a (int. Et hoc inpri-mis eft, quod mihi agendum in praefentia pro-pofui, Ted ita tarnen, ut fateri necefliirn habeam,gravius hoc onus efte, quam quod meis apte fe-deat humeris, praecipue qvum carceribus vix emis-fus, calcem jam fpe&are occipiana. Sed quamvispnepropere reftiteni, occafionem forte aliis dedcroin hoc campo ulterius decurrendi, quod (i evene«rit, fique praefentibus detur venia , gemini votidamnabor.
{• VI.Dum Adagia Suiogothica in generc confide-
B 2 ra-
Ä ) ( fåramus, valet de illls idem, quod ds ceterarum gen¬tium dixi, iila nerope ex diverfis fontibus dima-nafle. Alfa enim derivata funt ex applicatione ver¬borum familiaris cujusdam Au&oris, quam ad clas-fem refero allufiones ad dicta S. Scriptum, My-thologica veterum fcripra, Legum 1 abulas necnon fapientiim effata, proverbia & apoiogos; aliarefpeftum babent ad fa£ta hiftorica, vulgo olimcognita; alia petita funt cx rerum natura & diverfisqualitatibns, ex fupérftitiofis vulgi peiTuafionibus velex antiquorum variis ritibus; nec p3uca tandemfunt, quas alibi familiaria in noftram Linguam vi-dentur tradu&a. De fingulis, quoad chartss mo¬dus finat, pauca fum deiibaturus.
i vii.Omnium itaque primo illa attingam adagia ?
qux ex Scriptura S. in communem lermonem funttradu&a. Illa vero non unius funt gensris. Quse*dam etenim refpiciunt fa£ta & hiflorias, in SacroCodice narratas, ut dum de paupere ufurpamus/#£■tig fem Lazarus, de longxvo gammal [om Metu-falem, de iongurione lang foni Goliat. Credo eti-am, hujus claffis efle, dum pdellam dicacuhm &rerum Lmiliarinm facagentem nominamus Beskäf¬tig Mitreta :in animam enim indaco, hoc loquen-di genus refpectum olim habuiffs ad LAZARI ScMARLE fororem MARTH AM, de qua in euange •lio. Alia vero ad certa facrorum Bibliorum locanos oblique remittunt, ut uno akerove adferendo
fpe-
® ) 13 c 0fpecimine oftendam. De i 11 o, qui veritatem in pro-patulo habet, nihilque celat, vulgari adagio fer-tur: han ßicker intet under flol> quod Ioquendigenus defumtum ego arbitror ex LUC. 8- 16. u-bi verfio Suecana habet: ingen tipptänder-ett ljusoch [kyler thet under något kar, eller fåtter underbanken. Videmus heic pro bänk ( Grsecus tex-tus habet vkckc&tm xA/vj??) fynonymum ftol pofitumefle, atque adeo adagium intelligendum de eo,qui veritatem non abdit, fed in aprico ponif. Dehomine gnaviter irnpudente aut fa£to nimium im-probo per exclamationem dicere folemus, nu gär(kammen pä torra landet: id vero Ioquendi genusnon poteft non primo intuitu infolens videri, quidenim pudori cum terra continente vel (icca corn-mercii ed? aut rum omnis verecundia in Neptuniregno federn fuam habet? ut hoc asnigma folu-tum eam, Ledorem meum obfervare jubebo ,[kammheic loci non pudorem hgnificare, fed mali geniinomen e(Te, idque, ut docet N. Dom. Prasfes inG lojfario Sniogothico Torn- IL p. 555. contra&urn a/kornan, quod in L. Klandica maieficum notat, & proquo in (criptis Suethicis medii avi farpe occurrit(kade'man. Non omninö obfoievit hujus apud nos vocabuliufus > inprimis inde jurandi forniulis frequentariaudimus, (kam fä mig, (kam tage mig See, His-ce fundamenti loco pofitis, haud vereor affirmare,Ioquendi genus hoc commodtum efTe ex verbisLUCiE cap. 11: 24. feqq, ubi fpiritus immundus,antequam ieptem alios fe pejores affumeret, diei-
B 3 tur
ä§ ) 14 ( ®tur $ieg%ec&c£i dl uvv^oov rczw, h« e# tOYTCl latidet , Utadeo verba haec nequitiam indicent, qua? non nifiab irato infernali genio proficifci queat, Addamquafi epimetri loco unicum. In omnibus EuropseDinguis ufu receptum ed, occafione fumta ex pa-rabola CHRISTI de partkione fafta inter decemfervos, ut dona, divinitus concefTa & credita, ap-pellentur talenta. (Verdones Latinae Graecum uvocvfere ka interpretari folenr) Galli dicunt avoir degrands tv lems , magms a Deo concefTas do tes ha¬bere, Veriio Suecana pro eo -pund ufurpac, undefimili translacione flört pund fere fumitur pro ma«gnis ingenii dotibus, ringa pund pro exiguis. Idvero nos forte fingulare habcmus, quod hominemde fecjuiori iuto prsecordia ficfca habentem ett pund•hufvud appellemus, hoc ed, (I reffce interpretor,hominem unius talcnti, diverfumque a reliquis,qui quinque vel dccem Iucrati erant, ut adeo ettab initio numerale forte fuerit, non articulus, inde-ceturque,ut monui, unius talenci homo, hoc ed,cui parciflime contigit.
§. VIII.Antequam boreales has regiones falutaris Eu-
angelii lux illudrare ccepit, quid de Deo rebus-que divinis tenuerint majores nodri, exigua illaaéixpoiv# veteris Theologiac gentilium , qua? in ED¬DA Islandica refidua funt, aliquo modo nos cer-tiores faciunt. Docet vero au&or STURLiESONI-US, eandem variis tum temporis frequencatis pro¬
ver-
• ) iy ( ®verbiis adagiisque locurn dedifie, quorum nonnubla cum alibi tum in Mythologia XXX recenfet, fedquorum ufus cum ipfa hac vana do&rina cefla-vit. Interea tamen remnnfifTe in ors vulgi haudpaucas hujus mythicae do£fcrinas reliquias, inveni-et facile, qui easdem excufierit. In hoc numeroelt, ubi, dum tonat, diciaudimus, Thor åker, god-gubben åker, quodque tonitru afåka, afikia (v.WESTG. L. Rätl B. c, 8. & conf. Dom. Praefi-dis Notas Criticas ad Catal. Reg. Sviog St.c. p. 140.)appelbrint majores noftri, nos comra&e A[ka.Scilicet perfuafum erat veteribus, Thorum , quiinde Auku-Thor nuncupabatur, ubi currum fuumagit, hofce fragores excitare. Sed haec in vulgusnota arbitror, atque adeo non nifi obker del i ban¬da , illud vero, qood fequirur, nefcio an aeque abomnibus obfervatum fit. Dum aliquem videmusfive plorantem five immodico rifu labra diducen-temf in pluribos pacrs« noftrae region i bus , de eodicimus, han grinar Jom en filvarg. A rei vena-tics peritis faepius interrogari, an aliqua luporumfpecies efiet, quae inter apricandnm foliro patén tio»ri ri&u notabiiis efiet:, & eapropter lupus Cola risappellari meruerit. Sed quurn tale quidpiam feobfervafie, omnes negarint, aliam adagii hujus 0-riginem qu^rendam diixi. Gammode vero acci-dit, ut in Dialeclologia Dom, Praefidis allatum vide¬rim, aqud Weftrogorhos halonem vel circulum il-lam albicantcrn , qui folem aliquando ambit, Sol¬varg appellari. Hoc animadvenfo, rem totam me
te*
m ) 16 ( @tencre arbitratus fum. Scilicet fubjecit memoria,duos in Mythologiis EDDICiS cornmemorari inposcaeieftes, quorum alter currenti loli immineat, il-lumque deglutire velit, alter infefto curfu lunarnperfequatur. in rei fidem ipfa EDDiE verba adfe-ram. Tituius Mythologie decimae ed: Thiii Solennhuate gaungu finne, og fare [kött, fem fie hunbrädd] og öttefl ofrid epter ßer i, e. Cur fol nonaiitér,ac aliquem perfequentem metuat, properet,tum refpondetur: Eige er undarlegt, tbo Cölain farea k aßega, thui fä er nzr > er bana fieker, og aun-gvann ntveg ä hun, nema ad renna undann. Thader11 tueir ulfar, og heiter fä Sko/J er epter hennefer , og hann hnedefi hun, ad hann mune taka bana.Enn fä heiter Rate [Hrödvitnijfon , er fyrer hennehleipur, og hann vil taka Tunglid, og Jfo mun ver-da. h. e. ex interpretatione RÉSENII: Non rnirumeft, quod fol adeo propcranti ruat curfu: non pro-cul abeft, qui |eum perfequitur, necaliter poteft ,
quam fugere. Sunt iupi duo ille Skall vocatur,qui folem fequitur, quem timet, qui & illum tan¬dem capiet, Alter vero Rate Hrodvitneri fiiius di-citur, qui prxeurrit, & lunam vuit devorare, quodetiam continget. Hxc, qux jam breviter ailata lunc,fi jungantur, probabilis mihi videtur fufpicio ,
(implici vulgo perfuafum olim fuiffe , circulum il¬lum , qui folem quandoque circumdac, nil aliudefle, quam ri&um lupi illius EDD1CI Skoll, quiad deglutiendum folem hiet. Quum vero, qui fo¬lem devoraturus erat, immenfo hiatu non poflet
non
• 1 «7 ( 8nen opus habere, facile conftat, qus hyperboli-cs plirafeos hujus vis & hfyyetcc hr* Hase dum af-fero fuccurrit, quod apud dotHffimum Belgii Phi-lologum LAMBERTUM TEN KATE me legerememini in Libro appellato Anleiding tot de KenniJJevan hetverbeffene Deelder Nederduitfcbe Sprake, P. bpag. 398. ubi fe miratum ait, qui faäum fuerit, ut,dum in omnibus Orientis Linguis, apud GrscosRomanosque Soli mafeulinum genus Lunae verofemineum adjungatur e* c. o [kios, $ aekjwi, fol,lu-na, per omnem orbem Gothicum concrarium ob-fervetur, die Jonne, ?nond y Solen kon , manenhan. Subjungit vero möx, rationem fe hujus idiotismiinvenifle in Mythologia Veterum, quam exhibet ED¬DA, ubi(FabulaIX,) narratur, Mundilfarum duos ha-buifte liberos egregiae forms, utrumque in cslumtranslatum,filium,qui Maane fueric appellatus,filiam*que nominatam Sool; & hinc eveniffe putat, ut illafexus differentia hifce (ideribus poftea manferit. In-geniofa quidem haec funt, fed nefcio, an etiam vera.Nam mihi utique verefimiiius videtur, Mythologiamex Lingua non verfa vice natam eile: uti necarbitror,Graecos Romanosque folem Phoebi nomine & Diana;lunam appellaturos fuifle, nihLingus genius fabulaeoccahonem prasbuiOet. Addam adhuc unicum, dumin hac clafTe verfor. Paragrapho fuperiore de vocu-la fkamm nonnihil attoli, jam vero adjicere debeo,cognato loquendi genere, de gnaviter impiidentedici, han har bitit hufvudet af [kammen. Undehoc genus loquendi produxerit, haud dnbito,
C quin
® ) 18 Cquin multi mirati fuerint, nefcio vero, an veramillus originem quispiam dederit. Sciendum veroeft, adagium hoc plenius efferri, ut eft apud CHRI¬STOPHORUM GRUBB, in Penu Proverbiuli pag.299, Han har hitit hufvudet af [kammen^ och flop-pat det t harmen, Faeile mihi concedum iri a i bi-tror, per Skam-m heic qooque mal um genium in-tclligi, non enim facile fieri potuit, ut pudori velverecundise caput affingeretur, nec nofiris, ut o-lim Romanis, familiäre erat , ex quavis virtuce &viuo Deos Deasve creare, quibus membra adde-rentur. Ut brevis fim, eredo alludlonem e(Te adcaput illud Mimeri, quod amputatum Vani ad A-fas vel Deos Odinianos transmifere, quodque ma-gicis artibus ita anirnavic ODINUS, ut a putredi-ne non folum immune effet, fed edam cum eo col-loquis mifcuerit, confilia darec, St ea propter fem¬per ab eo in finn geflaretur. Fafkim hinc forteeft, ut dum cujuspiam malefana dicfca fafbqne no-tare vellent, malum qoendfm genium efTe hoc a-dagio indicarint, qtii lake fuggerat, ut magicumhoc caput olim. ODINO. Rem rotam narratam vi-de re licet apud STÜRL/EnON UM in Heims Krin¬gla Torn. i. p, 4. Hiice jam fubjungere cogitave«ram adagia ve! in antiquis Legum Tabulis occur-rencia vel inde nan. Sed qvum fingularem ope-ram requirant> in ptoefcniia prsetereo.
§. IX.'Dixi, ex veterum apologis, proverbiis di&is-
que celebnbus fepe adagia conflata efTe; quod utt uno
uno alterove illuftrem exemplo, fequenria brevi.ter afferan?» Qua n do quispiam fubdolis artibus al-terius grariam ambit, inprimis aliorum merita infe vertendo, utimur vulgo phrafi, göra fig g bnhos någon (quod idem loquendi genus apud Saxo-nes obtinere, obfervat MICHAEL RICHEYin ldiotico Hamburgenfi psg. 8 t.) Mirum vero cui-vis obvenire poterit, cur color viridis heic inpri¬mis infan ia notetur, & cur ni aeque dicatur gårafig blå, gul• Ego vero aliudi conjicio ad gracu-lum /Efopicum, qui, inter adukerinas pennas affu-mendum, ex Pavonis viridante cauda plurimum|or-namenri fingitur commodafle, & hinc qui, quodaliis debetur, (Ibi aflumit, hoc loquendi genere no¬tatur. Ubi quis rem non foium viribus fuperioremfed etiatn periculofae plenam alea* fufeepit, ufur-pare fölet, Jag har tagit mig vattn bfver bufvu*det, quod loquendi genus qvum ionorent aliae na-tiones, merito fcire aves unde provenens Si me au-dis, Oedipum agam, dicamque, quid mihi in ni en¬tern venerit. In PENU GRLBBIANA p* 109. vidiproverbium viguifle, Then Jörn tager vattti ofverhufmidet, honom löper thet i armen: inde vero fa¬ctum fufpicor, ut, quando quis inconfulto aufu a-liquid in fe fufeepit, cujus diferimen non perfpexe-rac,hifce verbis arguat, he hujus immemorem pro-verbii, jani in manicis aquam habere, quam geren-dam capiti impofuerat. Hujus ejusdem fere gene-ris eft quod fequitur. In variis Suecise partibusde eo, qui otiofe obambulat, & temere, quo ca-
C 2 j fus
H ) io ( c#fus fert, k reditque, sut aliquo tnifTus alia omniaagit, per modum adagii fertur, han går och fpån-flår, quo ultimo verbo communiter nil indicari fö¬let aliud , quam fcanduiis a-'dificia tegere, quod ta¬rnen opus nil minus quam ambulamis eft, nedumotioli. Haec vero vocis (ignificatio qvum tam procula fenfu adagii ablud it, credisne majores noftros ade-o abfurdum ioquendi modum ad nos transmittere vo-luifTe, atque etiam potuifTe? Illorum itaque cauflamut agam, in antecefTum obfervandum velim, voecbu-lum flå inter alias diverfasque figr>ificationes apud an-tiquos idem notaffe ac numerare, id quod pluribusallatis exemplis probatum habemus in Glojflario Dom.Praefidis Tom II. pag.567. Eft hinc quod derivata fu-perfint flåbfver, rationes puta re, jhrflag, fupputatio,unde göra fbrflag, pofttis cakulis futuri operisimpenfas fupputare, ut plora alia praEteream. His-ce praemiftis, fciendum porro eft, proverbiali Io¬quendi modo & eodem rrsetaphoraj genere, ac Ro¬mani de inepte negotiofo dicere folebant, zum flit-£ius numerare, noftris familiäre Ioquendi genus fuis-fe, iilum fcandulas te&orum vel templi numerare.Utitur eodem inter afios b. m.FORNEUUS in Ex-plicatione Euangeliorum ad Diem Vifitationis MA¬RINE pag. 94. ubi Virgmem diligentem depi&urusha=c habet. Hon räknar intet hvart [teg kon Jiiger ,
gapar intet omkring fig, räknar intet fpånenpå Kyr¬kotaket , ther hon går fram. i. e. Non fingulos pas-fus, quos facit, numerat, non quaquaverfum oculoscircumfert, nec inter eundum fcandulas templi nli¬
me
§ ) ii ( €#merat, h, e. rebus nil profuturis tempos fnum terie.'Tu itaque, B- L.pro certo habe, ßanßa, ldem efle,ac räkna fpanen på Kyi kotaket, fcandulas templi na«merare, quod idem lonat, ac difficiles vanasque nu-gas agcre, vel uc Gneci ajebunc, ^u^las a%oKd^iv,
§. X.Multo plnrimis adngiis ritus & confnetudines
veterurn occafionem etiarn pnebuifle lupra monui.Uc fpeeiminis Ioco aliquid afFeram, in mentemvenit, quod ufurpare folemas adverfus illum, quiimmericis criminibus nos onerat, ilbrumque nosargu/t, quorum ipfe infons non eft, tag tig omnäfan, h# e. tuum ipfius (inum excure, vel ad ver-bum, tuum nafum tange. Galli fimiliter loqvun*tur, ut me doenit DU BRIEUX, in Origine de qiieUques Coutunies Anciennes pag. 139, qui fimul do«cet, unde mos ille 'oquendi promanaverit, afFerendoex vetuftis gencis Galiicse Tabulis locum, qui hoc a«dagium mirifice illuftrat, quemque adeo integrumadferre, non piget. Ita vero illae: Nous avons ditdes querelies perfmels, qui naijjent de fait: or dhons deCelles s qui naijjent de dit Celles querelles nais-fent de ledanges, que Iqs uns difent aux innres: &pour ce doit Pen fgavoir ,que les unes des lédanges fontcriminaux, C) les autres fimp les. La criminelle, Cel¬le de quoy komme auroit dejjervi ä perdre vie 011 ?nem-bre, Ji étoitverité que Ion lui d/ft, ß comme aueunreproche d Lautre larcin ou homicide, ou aneun cri¬me de quoy il eujt dejjervi d eßre condamné dr mort
tt ) *3 { Olius enim facinoris infons es, & os meum, quod iblud protulit, mendax eft. Hasc reparatio fieri debetante tribunal auc in templo felto quodam folenniori,ut manifeftum fiat, criminis, quo oneratus fuit, illuminfontem effe, alterum vero, qui hoc dixit , memi-t.um fuifie. Simplex vero Isfio (1 fuerit, coram tri-bfin. Ii repararionem dare debet, iliique, quem hseccalumina tetigit, fimpliciter fateri, crimen, quod frivo-le objecit , in eo nulium effc *). Phrafeos qusedamaffinitas memorias mcx hac occafione fubjicic genusloquendi; quo utimur, de eo, qui aliuni pro arbi-trio, qoocunqne vult, impellit & ludic, draga envid näfian. Commune id habenus non folum cumGallis Germanisque hodiernis, fed etiam cum veteriHel lade, qu« eodem fenUi rv\s fyvos efwew 9 äysiv ufur-pavit. Aptid LUCIANUM in Dialogis> ubi Jupi¬ter, Junonem allocutus, amorem dixerat, violentumquid cffé, quod non folum hominibu!? fed etiamDiis ipfkmet imperet, Juno relpondet Z2 y.h71 clvv tros, ys $ecr7tcTr]s efi: kW clyet cs xcy (fitget, ty\s gwcsQciviv, såkoov. p. m. 127. Utitur urbaniifimus iilc Scri*ptor eodem a,d glo in fuo Hermotimo, quem adi~
Allu.
*) Ab eodem more credo provenide, quod depudefacto dicere per jocum foleamus, han fick läng vä"ja, qvum nempe admotus ultimo nafo digitus, illumquafi concinuart', & proinds longiorem reddere vide¬retur. Alias more receptum fuit, ut mendax manumori apponeret, quafi ixfkim illi ultro impaAurus ob men-dacium temere prolatum. Unde eodem fenfu noftriufurparunt, Ugga handen på munnen.
J H C SAHudit adagium hoc ad morem eorum, qai urfosSc alia ferociora anirnaiia circamdu&antes catenasnaribus eorum indere foient, Sc ita, quocunque la¬bet, agere.
Sed heic Diflertationis filum abrnmpere co-
gor, quam dicendorum copia me obrui videam.Si, quibus plas otii eft plasque eruditionis, eandem
continuare voluerint,non dubito, quin Le6to-ri, quod gratum erit, praeftiterint.
TILL HERR] CANDID ATEN.Apollo Dig vid handen leder
■" Och Dygden om Ditt hjerta rår ;De bägge gje Dig fylleft beder,Som vän jag dem ej tolka får.En annan må ditt värde målaDu kan ej det af vänner tåla jFaft de ej nånfin Jmickra lärt,Nej [anning deras agtning vinnerOch Du, fhrtjent, den högden hinnerDär Lärdom Dig fin lon be/kärt.Till detta allt jag önfkar lycka.Sen Du det fißa profvet gedtLär Krantfen fnart Din hjäffa fmycka,Som Eisdoms Guden Dig beredt.Nu märker jag mitt vafend ömma:Kan jag den vån[kap nånfin glömmaySom vara finnen fammandrar ?Nejy den fkall lifvets fmycke blifvd9En vällufi åt mitt hjerta gifva,Som Jöttnan däraf /makat har, /
