NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie Ch ¬ng VII: HÖ tim m¹chTim ®ãng vai trß nh− mét...

NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y

HÖ tim m¹ch 71

Formatted: Left

Ch−¬ng VII: HÖ tim m¹ch

Angiologia; Cardiovascular system HÖ tuÇn hoµn bao gåm: Tim Çc m¹ch m¸u M¸u. Chøc n¨ng: liªn kÕt çc m« kh¸c nhau cña c¬ thÓ. Tim lµm nhiÖm vô b¬m m¸u vµo çc m¹ch m¸u ®Õn çc c¬ quan trong c¬ thÓ n¬i diÔn ra qu¸ tr×nh cung cÊp oxy, chÊt dinh d−ìng vµ lÊy ®i çc chÊt th¶i cña qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt ë m« bµo. 1. M¸u: Blood M¸u thuéc lo¹i m« liªn kÕt (connective tissue). Trong m¸u chøa çc tÕ bµo m¸u (blood cells) , çc m¶nh tÕ bµo (cell fragments) vµ huyÕt t−¬ng.(plasma). M¸u l−u th«ng trong tim vµ çc m¹ch m¸u. M¸u chiÕm kho¶ng 8% khèi l−îng c¬ thÓ. Chøc n¨ng cña m¸u: (1) Chøc n¨ng vËn chuyÓn (transfortation function) - VËn chuyÓn khÝ (CO2 vµ O2) - VËn chuyÓn chÊt dinh d−ìng, çc chÊt ®iÖn gi¶i vµ n−íc tõ ®−êng tiªu ho¸ ®Õn çc m« bµo vµ çc chÊt th¶i tõ çc m« bµo ®Õn thËn cho qu¸ tr×nh läc n−íc tiÓu. - VËn chuyÓn vitamin D, axit lactic, hormon… (2) Chøc n¨ng duy tr× (maintenance function): - M¸u ®ãng vai trß quan träng trong viÖc duy tr× c©n b»ng néi m«i, lµ dung dÞch ®Öm (buffer) cña çc lo¹i hormon, enzyme. - Duy tr× c©n b»ng chÊt ®iÖn gi¶i - §iÒu hoµ th©n nhiÖt - Hµn g¾n vÕt th−¬ng vµ gióp cho qu¸ tr×nh phôc håi chøc n¨ng. (3) Chøc n¨ng b¶o vÖ (protection function) - M¸u ®ãng vai trß quan träng trong hÖ miÔn dÞch (immune system) gióp chèng l¹i çc t¸c nh©n bÖn ngoµi nh− vi sinh vËt vµ chÊt ®éc. Çc thµnh phÇn cña M¸u: (1) HuyÕt t−¬ng (plasma) chøa çc protein huyÕt t−¬ng (plasma proteins) bao gåm albumin, globulin vµ fibrinogen. Ngoµi ra trong huyªt t−¬ng cßn cã çc ion, chÊt dinh d−ìng, çc chÊt th¶i cña qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt, khÝ vµ çc thµnh phÇn l−u th«ng trong m¸u. (2) Çc thµnh phÇn h÷u h×nh trong m¸u (formed elements) bao gåm: - Hång cÇu (erythrocytes hay red blood celsl) - B¹ch cÇu (leucocytes hay white blood cells) gåm çc b¹ch cÇu trung tÝnh (neutrophils), b¹ch cÇu ¸i toan (eosinophils), b¹ch cÇu ¸i kiÒm (basophils), l©m ba cÇu (lymphocytes) vµ b¹ch cÊï ®¬n nh©n (monocytes) - TiÓu cÇu (platelets hay thrombocytes).

Deleted: NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie

Formatted: Portuguese (Brazil)

Formatted: German (Germany)


HÖ tim m¹ch 72

Formatted: Left

2. Tim: cor; the heart Tim ®ãng vai trß nh− mét çi b¬m võa hót võa ®Èy m¸u l−u th«ng trong çc

m¹ch m¸u. Thùc chÊt tim bao gåm hai chiÕc b¬m trong mét b¬m lín.

Tim bªn ph¶i thu m¸u tõ çc c¬ quan ®i vÒ theo hÖ tÜnh m¹ch vµ b¬m m¸u theo

vßng tuÇn hoµn phæi (pulmonary circulation) ®−a m¸u ®Õn phæi (ë phæi diÔn ra qu¸

tr×nh th¶i CO2 vµ nhËn O2 sau ®ã trë vÒ tim tr¸i).

Tim tr¸i thùc hiÖn chøc n¨ng ®Èy m¸u ®Õn çc c¬ quan trong c¬ thÓ nh»m cung

cÊp oxi, chÊt dinh d−ìng, nguyªn liÖu cho çc qu¸ tr×nh trao ®æi vµ läc th¶i t¹i çc

c¬ quan.

Loµi l−ìng tiªm cã hÖ m¹ch kÝn nh−ng ch−a cã tim. M¸u vËn chuyÓn ®−îc nhê

sù co bãp cña m¹ch m¸u.

Ç cã tim hai ng¨n mét t©m nhÜ thu m¸u vÒ qua xoang tÜnh m¹ch vµ mét t©m

thÊt ®Èy m¸u lªn khe mang

L−ìng thª, tim cã 3 ng¨n: 2 t©m nhÜ t¸ch biÖt nhau vµ 1 t©m thÊt th«ng víi c¶ 2

t©m nhÜ

Loµi bß s¸t cã hai vßng tuÇn hoµn nhá vµ lín. Tim ®· cã 4 ng¨n nh−ng hai t©m

nhÜ vÉn cã lç th«ng víi nhau.

Tõ líp chim ®Õn líp thó vµ ng−êi tim cã bèn ng¨n riªng biÖt (hai t©m nhÜ vµ

hai t©m thÊt) cïng hai vßng tuÇn hoµn hoµn chØnh thùc hiÖn chøc n¨ng dÉn m¸u ®Õn

trao dæi khÝ ë phæi vµ trao ®æi khÝ, dinh d−ìng ë çc c¬ quan.

2.1. VÞ trÝ

Tim lµ mét khèi h×nh nãn lén ng−îc (®¸y ë trªn; ®Ønh ë d−íi) n»m trong lång

ngùc, chÐo tõ trªn xuèng d−íi, tõ tr−íc ra sau, tõ ph¶i sang tr¸i trong kho¶ng x−¬ng

s−ên tõ 3-6.

Tim bÞ hai l¸ phæi trïm che nh−ng lÖch vÒ bªn d−íi phæi tr¸i gi÷a mét r·nh s©u.

§Ønh tim tùa lªn x−¬ng øc gÇn v¸ch ngùc tr¸i, v× thÕ cã thÓ nghe tim, gâ tim ë

bªn tr¸i lång ngùc.




HÖ tim m¹ch 73

Formatted: Left(trang ®Ó tr¾ng cã chñ ®Þnh)


Formatted: Font: Italic, Portuguese(Brazil)

Formatted: Font: Italic

Formatted: Font: Italic, Portuguese(Brazil)



HÖ tim m¹ch 74

Formatted: Left

2.2. H×nh th¸i ngoµi

MÆt ngoµi tim cã mét r·nh vµnh tim ch¹y vßng quanh tim (coronary sulcus)

chia tim thµnh hai nöa, nöa trªn lµ khèi t©m nhÜ (auricles) nhá h¬n. Nöa d−íi lµ

khèi t©m thÊt (cordis ventricles) .

ë ng−êi hai nöa tim ®èi xøng, trôc däc tim trïng víi trôc c¬ thÓ.

ë gia sóc tim bÞ xo¾n vÆn quanh ®−êng trôc cña nã v× thÕ xoang tim ph¶i ë

phÝa tr−íc (nªn cßn gäi lµ tim tr−íc) , xoang tim tr¸i ë phÝa sau (cßn gäi lµ tim sau)

2.2.1. Khèi t©m thÊt : ventriculi cordis.

Lµ phÇn n»m d−íi r·nh vµnh tim. Khèi nµy cã hai mÆt, hai c¹nh, mét ®¸y, mét

®Ønh.

- MÆt ph¶i trßn tr¬n cã mét r·nh m¹ch qu¶n (sulcus interventricularis) ®i ®Õn

®Ønh tim vµ song song víi trôc tim chøa nh¸nh ®øng cña ®éng m¹ch vµnh ph¶i vµ

tÜnh m¹ch vµnh ph¶i. R·nh nµy chia mÆt ph¶i lµm 2 phÇn: phÇn tr−íc thuéc t©m thÊt

ph¶i (ventriculus dexter), phÇn sau thuéc t©m thÊt tr¸i

- MÆt tr¸i cã mét r·nh m¹ch qu¶n ®i chÐo víi ®−êng trôc cña tim nh−ng kh«ng

®i ®Õn ®Ønh tim (sulcus interventricularis paraconalis).

- Çc c¹nh ®Òu trßn tr¬n.

+ C¹nh tr−íc (thuéc t©m thÊt ph¶i) cong låi chÐo vÒ sau vµ tùa lªn x−¬ng øc.

+ C¹nh sau (thuéc vÒ thÊt tr¸i ) ng¾n h¬n, gÇn nh− ®øng th¼ng.

- §Ønh tim (apex cordis) trßn, mÒm, cong sang tr¸i thuéc thÊt tr¸i.

- §¸y tim (basis cordis) chÝnh lµ r·nh vµnh tim tiÕp tôc víi khèi t©m nhÜ ë trªn.

2.2.2. Khèi t©m nhÜ

N»m phÝa trªn r·nh vµnh tim, trïm lªn ®¸y t©m thÊt, «m lÊy ®éng m¹ch chñ gèc.

Khèi t©m nhÜ gåm hai phÇn:

T©m nhÜ ph¶i (left atrium) ë phÝa tr−íc, nhËn tÜnh m¹ch chñ tr−íc vµ tÜnh m¹ch

chñ sau ®æ vÒ.

T©m nhÜ tr¸i (right atrium) lÖch vÒ sau, tiÕp nhËn tõ 4-8 tÜnh m¹ch phæi ®æ vÒ.

(trang ®Ó tr¾ng cã chñ ®Þnh)


Formatted: French (France)


HÖ tim m¹ch 75

Formatted: Left



Formatted: French (France)


HÖ tim m¹ch 76

Formatted: Left

2.3. H×nh th¸i trong

Trong tim cã mét v¸ch ng¨n däc theo trôc chia tim thµnh 2 nöa: tim ph¶i (right

heart) ch−¸ m¸u ®á xÉm vµ tim tr¸i (left heart) chøa m¸u ®á t−¬i.

PhÇn ng¨n çch gi÷a hai t©m nhÜ lµ v¸ch liªn nhÜ (interatricle septum)

PhÇn ng¨n gi÷a hai t©m thÊt lµ v¸ch liªn thÊt (interventricular septum)

* ë loµi ®éng vËt bËc thÊp trªn v¸ch liªn nhÜ cã lç botan ( Botali ) th«ng gi÷a hai

t©m nhÜ. §Õn loµi cã vó lç botan ®ãng kÝn l¹i chØ cßn lµ vÕt sÑo.

2.3.1. Xoang tim ph¶i : Gåm t©m nhÜ ph¶i ë trªn vµ xoang thÊt ph¶i ë d−íi.

2.3.1.1 T©m nhÜ ph¶i: right atrium

N»m trªn t©m thÊt ph¶i, tr−íc t©m nhÜ tr¸i, cã thµnh xoang máng:

Thµnh ph¶i tiÕp nhËn 2 lç ®æ vÒ cña tÜnh m¹ch chñ tr−íc vµ tÜnh m¹ch chñ sau

Thµnh tr¸i ë phÝa tr−íc, tr¬n, kh«ng cã lç th«ng.

Thµnh d−íi th«ng víi thÊt ph¶i qua lç nhÜ thÊt ph¶i (right atrioventricular

canal) cã van 3 l¸ (tricuspid valve)

Thµnh sau lµ v¸ch liªn nhÜ cã vÕt sÑo cña lç botan (botali fossa)

2.3.1.1.T©m thÊt ph¶i (right ventricule) gåm 2 thµnh mét ®¸y, mét ®Ønh.

- Thµnh tr−íc máng, cong lâm.

- Thµnh sau cong låi, lµ mÆt tr−íc v¸ch liªn thÊt.

Trªn thµnh xoang chøa çc mÊu låi c¬ (papillary muscles) gäi lµ ch©n cÇu. Cã 3

lo¹i ch©n cÇu:

+ Ch©n cÇu lo¹i 1 lµ ba cét thÞt h×nh th¸p ®¸y réng, ®Ønh nh« cao lµm chç b¸m

cho çc d©y g©n cña van tim (chordae tendineae.)

+ Ch©n cÇu lo¹i 2 lµ nh÷ng sîi c¬ ch¹y ngang nèi 2 thµnh tim víi nhau cã t¸c

dông chèng gi·n tim.

+ Ch©n cÇu lo¹i 3 lµ nh÷ng cét thÞt trßn hoÆc dµi kh¾c tr¹m lªn thµnh tim

- §¸y lµ v¸ch ng¨n gi÷a t©m nhÜ ph¶i vµ t©m thÊt ph¶i, cã 2 lç quan träng: lç nhÜ

thÊt ph¶i vµ lç ®éng m¹ch phæi

+ Lç nhÜ thÊt ph¶i (right atrioventricular canal) n»m phÝa tr−íc, to h¬n , h×nh

vµnh khuyªn cÊu t¹o bëi mét vßng nhÉn sîi lµm chç b¸m cho van nhÜ thÊt ph¶i



HÖ tim m¹ch 77

Formatted: Left

hay van 3 l¸ (tricuspid valve) gåm 3 l¸ h×nh tam gi¸c. C¹nh trªn çc l¸ b¸m vµo

vßng nhÉn sîi, ®Ønh quay xuèng d−íi ®Ýnh víi çc ch©n cÇu lo¹i mét kh«ng cho

m¸u ch¶y ng−îc lªn t©m nhÜ khi t©m thÊt co l¹i.

+ Lç ®éng m¹ch phæi (pulmonary aortic canal) nhá h¬n, n»m bªn tr¸i lç nhÜ

thÊt. Lç cã van ®éng m¹ch phæi (pulmonary semilunar valve) gåm ba l¸ gièng tæ

chim Ðn nªn cßn gäi lµ van 3 l¸ tæ chim hay van b¸n nguyÖt (aortic semilunar

valve)

T¸c dông: kh«ng cho m¸u ch¶y ng−îc tõ ®éng m¹ch phæi vÒ t©m thÊt.

- §Ønh t©m thÊt ph¶i kh«ng ®i ®Õn ®Ønh tim mµ cßn çch kho¶ng 2-3 cm.

2.3. 2. Xoang tim tr¸i

2.3. 2.1. T©m nhÜ tr¸i (left atrium):

N»m trªn t©m thÊt tr¸i, sau t©m nhÜ ph¶i.

Thµnh tr¬n nh½n, dµy, khoÎ h¬n nhÜ ph¶i.

Thµnh sau h×nh thµnh m«t tói kÝn.

T©m nhÜ tr¸i tiÕp nhËn 4-8 lç ®æ vÒ cña tÜnh m¹ch phæi (pulmonary veins).

Thµnh d−íi th«ng víi thÊt tr¸i qua lç nhÜ thÊt tr¸i (left atrioventricular canal)

2.3.2.2.T©m thÊt tr¸i (left ventricle): h×nh nãn, n»m bªn tr¸i vµ phÝa sau thÊt ph¶i.

Thµnh dµy kho¶ng 3-4cm

Trªn thµnh xoang còng cã 3 lo¹i ch©n cÇu (nh−ng chØ cã hai ch©n cÇu lo¹i 1)

§Ønh cã thµnh rÊt dµy thuéc ®Ønh tim.

§¸y cã 2 lç th«ng: lç nhÜ thÊt tr¸i vµ lç ®éng m¹ch chñ gèc .

- Lç nhÜ thÊt tr¸i (left atrioventricular canal) gÇn gièng lç nhÜ thÊt ph¶i nh−ng

nhá h¬n.

Lç nµy cã van nhÜ thÊt tr¸i (left atrioventricular valve) gåm 2 l¸ ( cßn gäi lµ van

2 l¸ hay van t¨ng m·o: bicuspid valve hay mitral valve.

L¸ tr−íc to h¬n l¸ sau, ngoµi ra cßn cã çc l¸ phô. C¶ 2 l¸ cã tõ 6-8 d©y g©n b¸m

vµo ®Ønh 2 ch©n cÇu lo¹i 1.

- Lç ®éng m¹ch chñ gèc n»m gi÷a lç nhÜ thÊt ph¶i vµ lç ®éng m¹ch phæi.

Cã van 3 l¸ tæ chim nh− ë lç ®éng m¹ch phæi.



HÖ tim m¹ch 78

Formatted: Left

Ho¹t ®éng cña van nhÜ thÊt tr¸i vµ van ®éng m¹ch chñ gèc gièng nh− van nhÜ

thÊt ph¶i vµ van ®éng m¹ch phæi vµ x¶y ra cïng thêi ®iÓm.

So s¸nh çc ®Æc ®iÓm chÝnh hai nöa cña tim

Xoang tim ph¶i (t©m nhÜ ph¶i& t©m thÊt ph¶i) Xoang ttim tr¸i

T©m nhÜ

*trªn t©m thÊt ph¶i, tr−íc t©m nhÜ tr¸i, cã thµnh xoang máng: * Thµnh ph¶i cã 2 lç ®æ vÒ cña tÜnh m¹ch chñ tr−íc vµ tÜnh m¹ch chñ sau * Thµnh tr¸i ë phÝa tr−íc, tr¬n, kh«ng cã lç th«ng. *Thµnh d−íi th«ng víi thÊt ph¶i qua lç nhÜ thÊt ph¶i cã van 3 l¸. *Thµnh sau lµ v¸ch liªn nhÜ cã vÕt sÑo cña lç botan

*trªn t©m thÊt tr¸i, sau t©m nhÜ ph¶i. *Thµnh tr¬n nh½n, dµy, khoÎ h¬n nhÜ ph¶i. Thµnh sau h×nh thµnh m«t tói kÝn .T©m nhÜ tr¸i tiÕp nhËn 4-8 lç ®æ vÒ cña tÜnh m¹ch phæi * Thµnh d−íi th«ng víi thÊt tr¸i qua lç nhÜ thÊt tr¸i.

T©m thÊt

*Thµnh tr−íc máng, cong lâm. * Thµnh sau (mÆt tr−íc r·nh liªn thÊt)cong låi Trªn thµnh xoang chøa çc mÊu låi c¬ gäi lµ ch©n cÇu. Cã 3 lo¹i ch©n cÇu: + Ch©n cÇu lo¹i 1 lµ ba cét thÞt h×nh th¸p ®¸y réng, ®Ønh nh« cao lµm chç b¸m cho çc d©y g©n cña van tim; + Ch©n cÇu lo¹i 2 lµ nh÷ng sîi c¬ ch¹y ngang nèi 2 thµnh tim víi nhau cã t¸c dông chèng gi·n tim. + Ch©n cÇu lo¹i 3 lµ nh÷ng cét thÞt trßn hoÆc dµi kh¾c tr¹m lªn thµnh tim *§¸y lµ v¸ch ng¨n gi÷a t©m nhÜ ph¶i vµ t©m thÊt ph¶i, cã 2 lç quan träng: lç nhÜ thÊt ph¶i vµ lç ®éng m¹ch phæi *Lç nhÜ thÊt ph¶i cÊu t¹o bëi mét vßng nhÉn sîi lµm chç b¸m cho van nhÜ thÊt ph¶i hay van 3 l¸ h×nh tam gi¸c. C¹nh trªn çc l¸ b¸m vµo vßng nhÉn sîi, ®Ønh quay xuèng d−íi ®Ýnh víi çc ch©n cÇu lo¹i mét kh«ng cho m¸u ch¶y ng−îc lªn t©m nhÜ khi t©m thÊt co l¹i. * Lç ®éng m¹ch phæi nhá h¬n, bªn tr¸i lç nhÜ thÊt cã van ®éng m¹ch phæi ba l¸ gièng tæ chim Ðn nªn cßn gäi lµ van 3 l¸ tæ chim hay van b¸n nguyÖt kh«ng cho m¸u ch¶y ng−îc tõ ®éng m¹ch phæi vÒ t©m thÊt. *§Ønh t©m thÊt ph¶i kh«ng ®i ®Õn ®Ønh tim mµ cßn çch kho¶ng 2-3 cm.

* Cã h×nh nãn, n»m ë bªn tr¸i vµ phÝa sau thÊt ph¶i. *Thµnh dµy kho¶ng 3-4cm v× vËy t©m thÊt tr¸i co bãp ®Ó ®Èy m¸u ®i kh¾p c¬ thÓ. Trªn thµnh xoang còng cã 3 lo¹i ch©n cÇu ( chØ cã hai ch©n cÇu lo¹i 1) * §Ønh cã thµnh rÊt dµy thuéc ®Ønh tim. * §¸y cã 2 lç th«ng: lç nhÜ thÊt tr¸i vµ lç ®éng m¹ch chñ gèc . * Lç nhÜ thÊt tr¸i gÇn gièng lç nhÜ thÊt ph¶i nh−ng nhá h¬n, cã van nhÜ thÊt tr¸i gåm 2 l¸ (gäi lµ van 2 l¸, l¸ tr−íc to h¬n l¸ sau, ngoµi ra cßn cã çc l¸ phô, c¶ 2 l¸ cã tõ 6-8 d©y g©n b¸m vµo ®Ønh 2 ch©n cÇu lo¹i 1). * Lç ®éng m¹ch chñ gèc gi÷a lç nhÜ thÊt ph¶i vµ lç ®éng m¹ch phæi, cã van 3 l¸ tæ chim nh− ë lç ®éng m¹ch phæi. Ho¹t ®éng cña van nhÜ thÊt tr¸i vµ van ®éng m¹ch chñ gèc gièng nh− van nhÜ thÊt ph¶i vµ van ®éng m¹ch phæi vµ x¶y ra cïng thêi ®iÓm.





HÖ tim m¹ch 79

Formatted: Left

2.4. CÊu t¹o tim Tim ®−îc cÊu t¹o bëi c¬, mµng trong vµ ngoµi tim, m¹ch qu¶n thÇn kinh. 2.4.1. C¬ tim (myocardium): T¹o nªn v¸ch çc xoang tim. C¬ t©m thÊt dÇy, ch¾c, khoÎ. C¬ t©m nhÜ máng vµ yÕu h¬n. C¬ tim gåm çc bã sîi h×nh vßng cung 2 ®Çu b¸m vµo çc vßng nhÉn sîi bao quanh çc lç nhÜ thÊt vµ çc lç ®éng m¹ch t¹o thµnh khung cña c¬ tim. Bê trong vßng nhÉn sîi t¸ch ra çc m¶nh sîi t¹o thµnh çc l¸ van tim (van hai l¸, van ba l¸, van tæ chim) . Tim cã tÝnh co bãp tù ®éng bëi v× c¬ tim chia lµm 2 lo¹i sîi: sîi co bãp vµ sîi pha thÇn kinh. (1)Sîi c¬ co bãp: Bao gåm çc tÕ bµo c¬ tim (cardiac muscle cells) - C¬ t©m nhÜ: Gåm 2 lo¹i sîi, sîi chung vµ sîi riªng. Çc sîi riªng hai ®Çu b¸m vµo mét vßng nhÉn nhÜ thÊt t¹o nªn v¸ch cña mçi t©m nhÜ vµ v¸ch liªn nhÜ Sîi chung lµ 2 b¨ng c¬ ch¹y ngang, mçi ®Çu sîi b¸m vµo mét ®Çu vßng nhÉn nhÜ thÊt. Sîi chung bao chung c¶ 2 t©m nhÜ - C¬ t©m thÊt: Gåm 3 líp c¬ Líp ngoµi lµ çc sîi chung ch¹y chÐo, b¸m tõ vßng nhÉn nhÜ thÊt bªn nµy ®i xuèng ®Ønh tim uèn thµnh h×nh sè 8 råi ®i lªn trªn b¸m vµo vßng nhÉn nhÜ thÊt bªn kia lµm thµnh çi tói bao chung c¶ hai t©m thÊt Líp trong cã çc sîi riªng ch¹y chÐo, mét ®Çu b¸m vµo vßng nhÉn nhÜ thÊt, ®i xuèng ®Ønh tim quay lªn b¸m vµo phÝa ®èi diÖn cña cïng vßng nhÉn Êy. Çc sîi riªng ¸p l−ng vµo nhau t¹o nªn v¸ch liªn thÊt vµ t¹o thµnh mét çi tói riªng cho mçi t©m thÊt. Líp gi÷a gåm çc sîi c¬ ch¹y vßng ng−îc chiÒu víi líp ngoµi t¹o thµnh çi bao chung cho 2 tói t©m thÊt, trõ phÇn ®Ønh tim. (2) Sîi c¬ pha thÇn kinh : T¹o nªn mét m¹ng l−íi n»m lÉn trong sîi c¬ co bãp. Cã chøc n¨ng ®iÒu hoµ sù co bãp cña çc buång tim . HÖ thèng c¬ pha thÇn kinh gåm çc nót & çc bã sîi (conducting bundles). - Nót Ket vµ Flac (Keith-Flack node) hay nót xoang ( sinoatrial node) n»m trong thµnh xoang tÜnh m¹ch ngay d−íi néi t©m m¹c (n¬i tÜnh m¹ch chñ tr−íc vµ sau ®æ vÒ t©m nhÜ ph¶i ). Çc sîi tõ nót nµy ®i vÒ hai t©m nhÜ vµ v¸ch liªn nhÜ qua lç sÑo botan ®Õn liªn hÖ víi nót thø hai. - Nót Atchoff-Tawara hay nót nhÜ thÊt (atrioventricular node) n»m trªn v¸ch nhÜ thÊt gÇn l¸ trong cña van 3 l¸ (tim ph¶i) vµ lç xoang tÜnh m¹ch vµnh. Nót nµy tËp trung çc kÝch thÝch, xung ®éng truyÒn tõ t©m nhÜ xuèng. - Bã His (atrioventricular bundle) tõ nót atchoff-tawara ®i trong v¸ch liªn thÊt d−íi mµng néi t©m m¹c, ®Õn ®Ønh tim th× chia lµm 2 bã: bã ph¶i vµ bã tr¸i ®i vµo v¸ch t©m thÊt ph¶i vµ tr¸i ph©n thµnh çc sîi nhá kÕt thµnh m¹ng l−íi trong çc sîi c¬ t©m thÊt gäi lµ m¹ng sîi Purkinje (Purkinje fibers). Bã His, vµ sîi Purkinje dÉn truyÒn kÝch thÝch tõ v¸ch nhÜ thÊt xuèng t©m thÊt.



HÖ tim m¹ch 80

Formatted: Left




HÖ tim m¹ch 81

Formatted: Left

2.4.2. Mµng trong tim hay néi t©m m¹c (endocardium): Lãt trong thµnh çc xoang tim vµ tiÕp xóc víi m¸u ®ång thêi nèi tiÕp víi líp n«Þ m¹c cña ®éng m¹ch phæi, ®éng m¹ch chñ gèc, phñ lªn c¶ çc van tim. 2.4.3. Mµng ngoµi tim (perricardium) hay ngo¹i t©m m¹c: Gåm bao sîi ë ngoµi vµ bao thanh m¹c ë trong. (1) Bao thanh m¹c (pericardium serorum): gåm l¸ thµnh vµ l¸ t¹ng. - L¸ t¹ng (visceral pericardium hay epicardium) hay mµng trªn tim: Phñ mÆt ngoµi c¬ tim Khi ®Õn çc m¹ch qu¶n th× nã bÎ gËp l¹i vµ tiÕp tôc b»ng l¸ thµnh Çc m¹ch qu¶n lín ë ®¸y tim cã mét phÇn n»m trong vµ mét phÇn n»m ngoµi bao thanh m¹c. - L¸ thµnh (parietal pericardium) ë ngoµi l¸ t¹ng, ¸p s¸t vµo bao sîi. * Gi÷a l¸ thµnh vµ l¸ t¹ng t¹o nªn mét xoang mµng tim (pericardial cavity) lµ xoang ¶o. Chøa Ýt dÞch trong, nhên lµm gi¶m ma s¸t gióp tim ho¹t ®éng dÔ dµng. (2)Bao sîi (fibrous pericardium): lµ tæ chøc sîi liªn kÕt do phÕ m¹c gi÷a t¹o thµnh, nã bao bäc ngoµi bao thanh m¹c. PhÇn kÐo dµi cña bao sîi t¹o thµnh çc d©y ch»ng ®Ó gi÷ cho tim ë vÞ trÝ nhÊt ®Þnh. 2.4.4. Çc ®éng m¹ch nu«i tim Hai ®éng m¹ch vµnh tim: ®éng m¹ch vµnh ph¶i vµ ®éng m¹ch vµnh tr¸i t¹o nªn mét hÖ thèng riªng nu«i tim (1) §éng m¹ch vµnh ph¶i (right coronary artery) XuÊt ph¸t tõ phÝa tr−íc gèc ®éng m¹ch chñ gèc, ®i vÒ phÝa tr−íc ®Õn r·nh ngang cña tim th× bÎ cong sang bªn ph¶i, vÒ phÝa sau, ®Õn r·nh däc mÆt ph¶i cña tim th× ph©n thµnh 2 nh¸nh: Nh¸nh th¼ng ®øng vµ r·nh n»m ngang. Nh¸nh th¼ng ®øng ®i theo r·nh däc ë mÆt ph¶i tim. Trªn ®o¹n ®−êng ®i ph©n çc nh¸nh nhá vÒ tr−íc cho tim ph¶i vµ vÒ sau cho tim tr¸i. Nh¸nh n»m ngang ®i theo r·nh nhÜ thÊt råi tiÕp hîp víi nh¸nh n»m ngang bªn tr¸i, ph¸t ra çc ph©n nh¸nh cho t©m nhÜ ph¶i vµ ®¸y t©m thÊt ph¶i. (2) §éng m¹ch vµnh tr¸i (left coronary artery) XuÊt ph¸t tõ bªn tr¸i gèc ®éng m¹ch chñ, luån d−íi gèc ®éng m¹ch phæi ra ngoµi råi ph¸t ra 2 nh¸nh th¼ng ®øng vµ n»m ngang Nh¸nh th¼ng ®øng ch¹y theo r·nh däc ë mÆt tr¸i, t¾t dÇn khi ®Õn gÇn ®Ønh tim. Däc ®−êng ph¸t nhiÒu ph©n nh¸nh vÒ phÝa tr−íc cho v¸ch t©m thÊt ph¶i &nh¸nh phÝa sau cho t©m thÊt tr¸i, çc nh¸nh tiÕp hîp víi nh¸nh ®øng ®éng m¹ch ph¶i.

Nh¸nh n»m ngang ch¹y tõ tr−íc ra sau, tr¸i sang ph¶i trong r·nh nhÜ thÊt. Ph¸t ra çc nh¸nh lªn trªn cho t©m nhÜ tr¸i, xuèng d−íi cho vïng ®¸y t©m thÊt tr¸i.

* Nh− vËy tim ®−îc cÊp m¸u bëi mét vßng l−íi ®éng m¹ch vµnh tim: Mét m¹ng l−íi ®i ra tõ çc nh¸nh n»m ngang; mét m¹ng l−íi ®i ra tõ çc nh¸nh th¼ng ®øng. Çc nh¸nh cña m¹ng l−íi chØ tiÕp hîp víi nhau qua hÖ mao m¹ch nªn çc ®éng m¹ch nµy kh«ng thÓ thay thÕ cho nhau ®−îc. V× thÕ mét trong çc nh¸nh bÞ t¾c nghÏn dÔ dÉn ®Õn ng−ng trÖ tuÇn hoµn m¸u cña qu¶ tim.


Deleted: ¶


HÖ tim m¹ch 82

Formatted: Left

2.4.5. TÜnh m¹ch cña tim Çc tÜnh m¹ch thu m¸u vÒ hÇu hÕt ®Òu ®æ vµo tÜnh m¹ch vµnh lín. TÜnh m¹ch vµnh lín (cardiac maginal coronary vein) ch¹y lªn tõ ®Ønh tim, song song víi nh¸nh ®øng ®éng m¹ch vµnh ph¶i , quay vÒ sau sang tr¸i theo r·nh nhÜ thÊt vµ ph×nh ra thµnh xoang vµnh (coronary sinus) råi ®æ vµo t©m nhÜ ph¶i d−íi lç ®æ vÒ cña tÜnh m¹ch chñ sau. NhËn m¸u tõ tÜnh m¹ch chÐo cña t©m nhÜ tr¸i, tÜnh m¹ch sau cña t©m thÊt tr¸i, çc nh¸nh tÜnh m¹ch theo ®éng m¹ch vµnh tr¸i, nh¸nh cña xoang vµnh, tÜnh m¹ch liªn thÊt, tÜnh m¹ch tim bÐ. 2.4.6. M¹ch b¹ch huyÕt (cardiac lymph vessels): Gåm hai dßng tr−íc vµ sau ch¹y song song víi ®éng m¹ch vµnh ®æ vµo çc h¹ch phÕ qu¶n, h¹ch liªn phÕ qu¶n. 2.4.7. ThÇn kinh (cardiac nerves): - ThÇn kinh tù chñ: gåm çc nót thÇn kinh, bã hiss vµ sîi Purkingje (xem phÇn c¬ thÇn kinh) - Sîi thÇn kinh giao c¶m xuÊt ph¸t tõ çc h¹ch cæ d−íi hay h¹ch h×nh sao. - Sîi phã giao c¶m lµ çc nh¸nh cña d©y thÇn kinh X ( d©y phÕ vÞ ). Çc d©y thÇn kinh tr−íc khi ph©n vµo tim t¹o thµnh çc ®¸m rèi tim (cardial plexus) trong ®ã cã çc h¹ch tr−íc t¹ng nh− h¹ch wrisberg ë d−íi cung ®éng m¹ch chñ. 2.5. So s¸nh tim cña çc loµi gia sóc: Ngùa bß Lîn chã VÞ trÝ trong kho¶ng x−¬ng s−ên

3 - 6, ®Ønh tim çch x−¬ng øc 1-1,5 cm, çch c¬ hoµnh 6-8 cm

trong kho¶ng x−¬ng s−ên 3-6, çch x−¬ng øc 2 cm, çch c¬ hoµnh 2-5cm.

Trong kho¶ng x−¬ng s−ên 3-7

trong kho¶ng s−ên 3-7

H×nh th¸i

h×nh nãn, ®Ønh tim tï, ®«i khi trong tim cã m¶nh sôn h×nh tam gi¸c n»m bªn ph¶i ®éng m¹ch chñ gèc vµ bÞ cèt ho¸

mÆt sau cña t©m thÊt tr¸i cã r·nh däc phô; mÆt sau cña t©m thÊt ph¶i cã thªm mét tÜnh m¹ch lÎ, Bß: cã x−¬ng tim n»m gi÷a lç ®éng m¹ch chñ gèc vµ lç ®éng m¹ch phæi.

tim ng¾n, to ngang, ®Ønh tim h¬i tï, cã hai tÜnh m¹ch lÎ ph¶i vµ tr¸i ®æ vÒ t©m nhÜ ph¶i

3. Çc èng m¹ch: blood vessels Çc èng m¹ch gåm ®éng m¹ch, tÜnh m¹ch vµ mao m¹ch. Sù tuÇn hoµn m¸u trong çc m¹ch chÞu sù ®iÒu khiÓn cña thÇn kinh thùc vËt. Trong v¸ch m¹ch qu¶n cã çc sîi sau h¹ch cña thÇn kinh giao c¶m vµ phã giao c¶m, çc c¬ quan tô c¶m (receptor): c¬ quan thô c¶m ¸p lùc (pressure receptor) vµ c¬ quan nhËn c¶m ho¸ häc (chemoreceptor). 3.1. §éng m¹ch : arteries: Lµ nh÷ng èng m¹ch dÉn m¸u tõ tim ®i tíi çc c¬ quan m« bµo. Tuú theo kÝch th−íc cÊu t¹o ng−êi ta chia lµm 3 lo¹i ®éng m¹ch: - §éng m¹ch chun cã ®−êng kÝnh lín nhÊt. - §éng m¹ch c¬ ®−êng kÝnh trung b×nh. - TiÓu ®éng m¹ch ®−êng kÝnh nhá lµ çc ph©n nh¸nh cña ®éng m¹ch c¬.




HÖ tim m¹ch 83

Formatted: Left

* CÊu t¹o chung cña thµnh ®éng m¹ch gåm 3 líp. - Líp trong (tunica intima) lµ líp néi m¹c gåm nh÷ng tÕ bµo néi m« dÑp (endothelium), bªn d−íi cã mµng liªn kÕt sîi chun t¹o thµnh çc nÕp gÊp däc. - Líp gi÷a (tunica media) lµ líp dÇy nhÊt: cã cÊu t¹o chñ yÕu lµ çc l¸ sîi chun (ë ®éng m¹ch chun) hoÆc c¬ tr¬n (ë ®éng m¹ch c¬). - Líp ngoµi (tunica adventia) máng. ë ®éng m¹ch chun lµ m« liªn kÕt sîi xèp ,ë ®éng m¹ch c¬ líp nµy dÇy h¬n vµ chøa çc sîi t¹o keo vµ sîi chun. * Çc tiÓu ®éng m¹ch cã thµnh máng còng gåm 3 líp: Trong cïng lµ néi m«; gi÷a lµ líp c¬ tr¬n máng; ngoµi ®−îc bao bëi m« sîi xèp. Çc ®éng m¹ch xuÊt ph¸t tõ tim ®−êng kÝnh lín lín, khi ph©n chia nh¸nh th× nhá dÇn. Çc m¹ch lín ë gÇn tim l phÇn lín lµ çc ®éng m¹ch chun. Çc ®éng m¹ch xa tim ph¶i tù co bãp ®Ó ®Èy m¸u ®i v× thÕ chóng lµ çc ®éng m¹ch c¬. Tuú theo vÞ trÝ ph©n ra ®éng m¹ch ngoµi c¬ quan vµ ®éng m¹ch trong c¬ quan. Çc ®éng m¹ch ngoµi c¬ quan: ®−êng kÝnh to vµ ph©n nh¸nh thµnh çc ®éng m¹ch trong c¬ quan. 3.2. Mao m¹ch (capillaries) Lµ çc m¹ch qu¶n nhá nhÊt n»m trong çc tæ chøc, ®−êng kÝnh 5-15μ. V¸ch cña mao m¹ch rÊt máng gåm:

Líp tÕ bµo néi m« (squamous epithelial cells) Líp mµng ®¸y (basement membrane) líp mµng ngoµi (pericapillary membrane).

Mao m¹ch lµ n¬i trao ®æi chÊt gi÷a m¸u víi çc m«, tÕ bµo vµ nèi víi nhau thµnh h×nh m¹ng l−íi (capillary network). 3.3. TÜnh m¹ch (veins) Lµ nh÷ng èng m¹ch dÉn m¸u tõ çc c¬ quan vÒ tim (ng−îc chiÒu ®éng m¹ch). -Thµnh tÜnh m¹ch cã cÊu t¹o t−¬ng tù thµnh ®éng m¹ch, nh−ng máng h¬n, ®Æc biÖt líp c¬ vµ çc yÕu tè ®µn håi kÐm ph¸t triÓn. - Cµng xa tim ®−êng kÝnh çc tÜnh m¹ch cµng gi¶m v× vËy h×nh thµnh çc tÜnh m¹ch lín (large veins), tÜnh m¹ch trung b×nh (medium veins) vµ tÜnh m¹ch nhá (small veins) - Trong lßng tÜnh m¹ch cã çc van (valves) do líp néi m¹c vµ çc mµng sîi chun bªn trong gÊp nÕp t¹o thµnh. Van tÜnh m¹ch gÇn gièng nh− van tæ chim ë tim nh−ng dµi h¬n. Çc van cã t¸c dông chØ cho m¸u ch¹y mét chiÒu vÒ tim mµ kh«ng ch¹y ng−îc l¹i. Van ph¸t triÓn nhÊt ë çc tÜnh m¹ch xa tim, ®Æc biÖt lµ çc tÜnh m¹ch ë chi sau. Çc tÜnh m¹ch nhá (®−êng kÝnh <2mm nh− tÜnh m¹ch n·o hay tÜnh m¹ch t¹ng) Ýt khi cã van. - Çc tÜnh m¹ch nhá nhÊt tiÕp cËn víi mao m¹ch cã cÊu t¹o ®¬n gi¶n lµ líp néi m« vµ mét mµng liªn kÕt máng . - ë mét sè c¬ quan, tÜnh m¹ch t¹o nªn çc ®o¹n ph×nh ra chøa m¸u gäi lµ xoang tÜnh m¹ch.



HÖ tim m¹ch 84

Formatted: Left

3.4. Liªn hÖ gi÷a ®éng m¹ch vµ tÜnh m¹ch - §éng m¹ch dÉn m¸u ®Õn çc c¬ quan, m« bµo sau ®ã m¸u ch¶y trong m¹ng l−íi mao m¹ch råi vµo çc tÜnh m¹ch.tÕ bµo - Mao m¹ch lµ cÊu nèi gi÷a ®éng m¹ch vµ tÜnh m¹ch. - Trong mét sè c¬ quan, ®éng m¹ch nhá cßn liªn hÖ trùc tiÕp víi tÜnh m¹ch qua cÇu nèi ®éng tÜnh m¹ch: §éng m¹ch ph©n lµm hai nh¸nh, mét nh¸nh ph©n thµnh hÖ mao m¹ch cßn mét nh¸nh nèi th¼ng víi tÜnh m¹ch. - Mét ®éng m¹ch th−êng ®i víi mét tÜnh m¹ch. §éng m¹ch nhá ë s©u th−êng ®i kÌm víi hai tÜnh m¹ch. ë d−íi da, tÜnh m¹ch l¹i kh«ng cã ®éng m¹ch ®i kÌm. - §éng m¹ch vµ tÜnh m¹ch ®−îc nu«i d−ìng bëi çc m¹ch nhá xuÊt ph¸t ngay tõ çc m¹ch lín. 3.5. S¬ ®å tuÇn hoµn m¸u: 3.5.1. TuÇn hoµn m¸u ë ®éng vËt tr−ëng thµnh

(1)Vßng tuÇn hoµn nhá hay vßng tuÇn hoµn phæi (pulmonary circulation) M¸u tõ t©m thÊt ph¶i theo ®éng m¹ch phæi ®Õn phæi. T¹i phæi diÔn ra qu¸ tr×nh trao ®æi khÝ gi÷a çc mao m¹ch quanh phÕ nang vµ

çc phÕ nang (m¸u nhËn oxy vµ th¶i carbonic) Sau ®ã tËp trung theo 4-6 tÜnh m¹ch phæi ®æ vÒ t©m nhÜ tr¸i.

(2)Vßng tuÇn hoµn lín (systemic circulation): M¸u ®á t−¬i tõ t©m thÊt tr¸i theo ®éng m¹ch chñ (aorta) ph©n lµm hai ®−êng (®éng m¹ch chñ tr−íc vµ ®éng m¹ch chñ sau) ®Õn çc c¬ quan trong c¬ thÓ (trõ mét vµi n¬i nh− l«ng, mãng ch©n, mµng cøng cña cÇu m¾t, tinh cÇu...). ë çc c¬ quan diÔn ra qu¸ tr×nh trao ®æi, cung cÊp chÊt dinh d−ìng cho m« bµo qua hÖ thèng çc mao m¹ch. Sau ®ã m¸u theo hÖ thèng çc tÜnh m¹ch tËp trung vµo tÜnh m¹ch chñ tr−íc vµ tÜnh m¹ch chñ sau ®æ vÒ t©m nhÜ ph¶i. M¸u ®Õn nu«i d−ìng çc c¬ quan thuéc hÖ tiªu ho¸ sau khi thùc hiÖn chøc n¨ng cung cÊp dinh d−ìng, hÊp thu d−ìng chÊt tõ ®−êng tiªu ho¸ tËp trung ®æ vÒ tÜnh m¹ch cöa, vµo gan sau ®ã theo tÜnh m¹ch trªn gan ®æ vÒ tÜnh m¹ch chñ sau. (3)Vßng tuÇn hoµn tim (cardiac circulation) Lµ mét bé phËn cña vßng tuÇn hoµn lín)

* TÊt c¶ çc vßng tuÇn hoµn ®Òu tËp trung vÒ c¬ quan trung t©m lµ tim. 3.5.2. TuÇn hoµn m¸u trong bµo thai Mét sè ®Æc ®iÓm dinh d−ìng cña bµo thai: - Ph¸t triÓn trong tö cung c¬ thÓ mÑ - Ch−a cã ho¹t ®éng h« hÊp b»ng phæi - Sù hÊp thu dinh d−ìng qua ruét ch−a ®−îc thùc hiÖn - ChÊt dinh d−ìng vµ oxy ®−îc c¬ thÓ mÑ cung cÊp qua nhau thai * Nhau thai ®−îc h×nh thµnh do sù kÕt hîp gi÷a mµng nu«i (amnion membrane) cña bµo thai vµ niªm m¹c cña tö cung cña mÑ. Çc m¹ch qu¶n ë nhau thai dÉn m¸u ®á tõ c¬ thÓ mÑ ®Ó nu«i thai tËp trung thµnh tÜnh m¹ch rèn thai (umbrical vein) chui qua vßng rèn ®Õn rèn gan vµ lµm hai




HÖ tim m¹ch 85

Formatted: Left

nh¸nh: Mét nh¸nh ®i vµo tÜnh m¹ch cöa (hepatic portal vein) vµo gan; mét nh¸nh gäi lµ cÇu tÜnh m¹ch ®æ vµo tÜnh m¹ch chñ sau. ë gan vµ ë tÜnh m¹ch chñ sau m¸u ®−îc pha trén lÇn thø nhÊt sau ®ã ®æ vÒ t©m nhÜ ph¶i. ë t©m nhÜ ph¶i m¸u gÆp m¸u ®en tõ tÜnh m¹ch chñ tr−íc vµ tÜnh m¹ch vµnh tim ®æ vÒ nªn ®−îc pha trén lÇn hai råi tõ t©m nhÜ ph¶i ®æ qua lç Botal trªn v¸ch liªn nhÜ sang t©m nhÜ tr¸i. M¸u tõ nhÜ tr¸i xuèng t©m thÊt tr¸i råi theo ®éng m¹ch chñ gèc ®Ó ph©n phèi cho kh¾p c¬ thÓ. Mét phÇn m¸u tõ t©m nhÜ ph¶i xuèng thÊt ph¶i råi ®æ vµo ®éng m¹ch phæi. Do phæi bµo thai ch−a ho¹t ®éng nªn chØ cã phÇn rÊt nhá m¸u vµo nu«i phæi cßn phÇn lín theo èng th«ng ®éng m¹ch ®æ vµo ®éng m¹ch chñ sau ph©n phèi cho nöa sau c¬ thÓ. Tõ ®éng m¹ch chñ sau l¹i cã ®éng m¹ch rèn ®i qua vßng rèn ®Õn nhau thai. Mçi

lÇn tim thai co bãp m¸u tõ ®éng m¹ch chñ sau ®−îc vµo ®éng m¹ch rèn qua tÜnh m¹ch nhau thai vÒ tö cung mÑ.

Khi khÝ cacbonic tÝch tô trong m¸u kÝch thÝch çc trung t©m h« hÊp lµm phæi b¾t ®Çu ho¹t ®éng. T©m nhÜ tr¸i b¾t ®Çu thu håi m¸u ®á tõ çc tÜnh m¹ch phæi ®æ vÒ nªn ¸p xuÊt m¸u gi÷a hai t©m nhÜ dÇn dÇn ®−îc c©n b»ng. M¸u tõ t©m nhÜ ph¶i kh«ng ch¹y sang t©m nhÜ tr¸i n÷a, lç th«ng Botan trªn v¸ch liªn nhÜ ®−îc khÐp kÝn l¹i thµnh mét vÕt sÑo. Vßng tuÇn hoµn phæi thay thÕ vßng tuÇn hoµn nhau thai. èng th«ng gi÷a ®éng m¹ch chñ vµ ®éng m¹ch phæi trë thµnh thõng ®Æc ruét. §éng m¹ch rèn biÕn thµnh hai d©y ch»ng bªn cña bãng ®¸i. TÜnh m¹ch rèn biÕn thµnh d©y ch»ng gan. 4. Çc m¹ch qu¶n chÝnh cña c¬ thÓ 4.1. m¹ch qu¶n vßng tuÇn hoµn nhá: (1) §éng m¹ch phæi (pulmonary artery) XuÊt ph¸t tõ t©m thÊt ph¶i tr−íc ®éng m¹ch chñ gèc, ®i lªn phÝa tr−íc h¬i chÕch sang tr¸i, tíi rèn phæi nã h¬i uèn cong vµ chia lµm 2 nh¸nh ®Ó ph©n vµo 2 l¸ phæi: (1) ®éng m¹ch phæi ph¶i dµi vµ lín h¬n, (2) ®éng m¹ch phæi tr¸i ng¾n vµ nhá h¬n. Tr−íc khi ph©n nh¸nh, ®éng m¹ch phæi ®−îc cét vµo ®éng m¹ch chñ gèc bëi d©y ch»ng ®éng m¹ch (lµ di tÝch cña èng th«ng ®éng m¹ch ®· tho¸i ho¸) - §éng m¹ch phæi ph¶i n»m sau ®o¹n ®éng m¹ch chñ gèc vµ tÜnh m¹ch chñ tr−íc. - §éng m¹ch phæi tr¸i n»m tr−íc ®o¹n ®éng m¹ch chñ sau. Khi vµo trong 2 l¸ phæi çc ®éng m¹ch phæi ph©n lµm nhiÒu nh¸nh ®i vµo çc thuú phæi råi ph©n thuú phæi, tiÓu thuú phæi vµ çc phÕ nang ®Ó thùc hiÖn trao ®æi kh«ng khÝ. (2). TÜnh m¹ch phæi (pulmonary veins) Çc mao qu¶n phæi lín dÇn tËp trung thµnh 4-8 tÜnh m¹ch phæi ®æ vÒ 4-8 lç ë bê tr¸i vµ bê ph¶i cña t©m nhÜ tr¸i. Çc tÜnh m¹ch phæi kh«ng cã van thµnh m¹ch.




HÖ tim m¹ch 86

Formatted: Left





HÖ tim m¹ch 87

Formatted: Left

4.2. M¹ch qu¶n vßng tuÇn hoµn lín (vessels of systemic circulation). 4.2.1. §éng m¹ch §éng m¹ch chñ gèc (root aorta): XuÊt ph¸t tõ t©m thÊt tr¸i, ®i lªn trªn vÒ tr−íc gäi lµ ®éng m¹ch chñ lªn (®o¹n nµy rÊt ng¾n vµ ph¸t ra 2 ®éng m¹ch vµnh tim ®Ó nu«i tim, sau ®ã t¹o thµnh ph×nh ®éng m¹ch chñ). Sau khi ra khái khèi t©m nhÜ vµ bao tim th× uèn cong vÒ phÝa sau t¹o nªn cung ®éng m¹ch chñ (aortic arch) (ë ®©y nã liªn hÖ víi ®éng m¹ch phæi qua d©y ch»ng ®éng m¹ch). ë møc d−íi ®èt sèng l−ng 6 tõ cung ®éng m¹ch chñ ë bß, ngùa ph¸t ra mét nh¸nh lín ®i vÒ phÝa tr−íc gäi lµ ®éng m¹ch th©n çnh tay ®Çu chung hay ®éng m¹ch chñ tr−íc (brachiocephalic artery) ®Ó cÊp m¸u cho ®Çu cæ, chi tr−íc vµ mét phÇn ngùc. Cung ®éng m¹ch chñ tiÕp tôc ®i vÒ sau b»ng ®éng m¹ch chñ xuèng hay ®éng m¹ch chñ sau (decesding aorta) ®Ó cÊp m¸u cho vïng ngùc, vïng bông, vïng chËu vµ chi sau. 4.2.2.TÜnh m¹ch - TÜnh m¹ch chñ tr−íc thu nhËn m¸u vïng ®Çu, cæ, chi tr−íc, çc khÝ quan trong xoang ngùc. TÕp nhËn çc nh¸nh: tÜnh m¹ch lÎ ph¶i, tÜnh m¹ch ®èt sèng, tÜnh m¹ch ngùc trong, tÜnh m¹ch n¸ch ph¶i, tÜnh m¹ch n¸ch tr¸i, tÜnh m¹ch cæ gèc. * Ngùa: cã tÜnh m¹ch lÎ ph¶i vµ tr¸i * Lîn, bß: chØ cã tÜnh m¹ch lÎ tr¸i (tÜnh m¹ch nöa lÎ) * Chã: chØ cã tÜnh m¹ch lÎ ph¶i. - TÜnh m¹ch chñ sau: Thu nhËn m¸u tõ çc tÜnh m¹ch vïng bông, çc khÝ quan trong xoang bông, xoang chËu vµ chi sau ®æ vÒ t©m nhÜ ph¶i. - TÜnh m¹ch cöa (portal vein) thu håi m¸u tõ l¸ch, tuþ, tói mËt, èng tiªu ho¸ qua çc tÜnh m¹ch l¸ch, tÜnh m¹ch tuþ, tÜnh m¹ch treo trµng tr−íc, tÜnh m¹ch treo trµng sau ®Ó ®æ vÒ gan (trong gan diÔn ra qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh thµnh phÇn çc chÊt vµ gi¶i ®éc) sau ®ã m¸u qua tÜnh m¹ch trªn gan ®æ vµo tÜnh m¹ch chñ sau ch¹y ë r·nh trªn gan. - TÜnh m¹ch vµnh: TÜnh m¹ch vµnh lín (large coronary vein) thu håi m¸u tõ çc tÜnh m¹ch nhá h×nh thµnh xoang vµnh vµ ®æ vÒ t©m nhÜ ph¶i. 4.2.3. çc m¹ch qu¶n chÝnh cã øng dông ®Ó b¾t m¹ch , lÊy m¸u vµ tiªm: Çc ®éng m¹ch: Dïng ®Ó kiÓm tra nhÞp ®Ëp cña tim qua tÇn sè m¹ch b»ng çch b¾t m¹ch. * Çc ®éng m¹ch ë líp n«ng, çc m¹ch tùa trªn çc tæ chøc cøng: (1) ®éng m¹ch mÆt: ch¹y tõ phÝa trong nh¸nh th¼ng ®øng cña x−¬ng hµm d−íi, vßng ra phÝa ngoµi nh¸nh ngang, men theo c¹nh tr−íc c¬ hµm vµ c¹nh sau c¬ thæi. (2) ®éng m¹ch ®u«i: ch¹y ë mÆt d−íi ®u«i (b¾t m¹ch çc gia sóc lín). (3) §éng m¹ch hiÓn: ch¹y ë phÝa sau, mÆt trong vïng c¼ng ch©n (dïng khi b¾t m¹ch chã)


Deleted: ¶


HÖ tim m¹ch 88

Formatted: Left

Çc tÜnh m¹ch: Dïng ®Ó tiªm, lÊy m¸u cho chÈn ®o¸n. Dïng çc tÜnh m¹ch ch¹y n«ng vµ dÔ thao t¸c (1) TÜnh m¹ch tai: s¸t d−íi da vµnh tai (râ ë tr©u, bß, thá) dïng khi lÊy m¸u chÈn ®o¸n, tiªm mét l−îng nhá vµo m¹ch m¸u. (2) TÜnh m¹ch cæ: Hai tÜnh m¹ch cæ n«ng ch¹y song song hai bªn khÝ qu¶n (dïng khi cÇn tiªm mét l−îng thuèc lín vµo m¹ch m¸u). (3) VÞnh tÜnh m¹ch cæ : N¬i gÆp nhau cña tÜnh m¹ch cæ n«ng vµ tÜnh m¹ch cæ s©u (tr−íc cöa vµo lång ngùc), dïng ®èi víi lîn. (4) TÜnh m¹ch khoeo: ë mÆt trong c¼ng ch©n, s¸t d−íi da. Dïng víi chã, mÌo




HÖ tim m¹ch 89

Formatted: Left






HÖ tim m¹ch 90

Formatted: Left






HÖ tim m¹ch 91

Formatted: Left






HÖ tim m¹ch 92

Formatted: Left






HÖ tim m¹ch 93

Formatted: Left






HÖ tim m¹ch 94

Formatted: Left





Date post:	01-Mar-2021
Category:	Documents
Upload:	others
View:	0 times
Download:	0 times

NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie Ch ¬ng VII: HÖ tim m¹chTim ®ãng vai trß nh− mét...

Documents